Chuyên đề 6: Phân tích sự hình thành và phát triển của mô hình IPM cho cây lúa

Báo cáo GVHD Ts. Trần Vũ Phến Nhóm 6: Lê Thị Thúy An 3083841 Nguyễn Thị Thùy Dương 3083851 Nguyễn Thúy Liễu 3083864 Phan Tuấn Khanh 3083860 Các nhà nghiên cứu lúa gạo đã phát hiện các hiện tượng bất thường trong phương pháp phòng trừ dịch hại làm mất cân bằng hệ sinh thái do dùng thuốc hóa học quá độ - vào cuối thập niên 1970s. Càng phun nhiều thuốc hóa học, dịch hại càng phát triển mạnh. Từ đó, khái niệm về “Quản lý dịch hại tổng hợp” hay IPM trong ngành trồng lúa được chú ý đến. ĐẶT VẤN ĐỀ ? IPM viết tắt từ cụm từ tiếng Anh  Integrated Pest Management,có nghĩa là quản lý dịch hại  một cách tổng hợp (Còn gọi là phòng trừ tổng hợp ). Theo FAO (1972) định nghĩa IPM như sau:" Là một hệ thống quản lý dịch hại  mà trong khung cảnh cụ thể của môi trường và những biến động quần thể của các loài sâu hại ,sử dụng tất cả các  kỹ thuật và biện pháp  thích hợp có thể được nhằm duy trì  mật độ của các loài gây hại ở dưới mức gây ra những thiệt hại kinh tế". NỘI DUNG Các nguyên tắc về IPM trên lúa Quản lý dịch hại trên lúa Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa I/ Lịch sử hình thành và sự ra đời của IPM trên lúa - Đầu thập niên 1950s IPM đã được áp dụng. - Năm 1984 , khóa họp thứ 12 của cơ quan FAO/UNEP diễn ra ở Rome đã khuyến cáo rằng FAO nên chú ý nhiều hơn nữa đến các biện pháp tổng hợp trong công tác bảo vệ mùa màng, vì một số sâu bọ đã kháng lại thuốc hóa học (FAO/UNEP, 1984). Lịch sử hình thành Trên Thế Giới I/ Lịch sử hình thành và sự ra đời của IPM trên lúa Cuối năm 1986, Tổng Thống Suharto của nước Indonesia đã tuyên bố phát động một chiến dịch rầm rộ về IPM trên toàn quốc, với sự yễm trợ của FAO, và đồng thời ra lệnh cấm bán 57 trong danh sách 63 loại thuốc bảo vệ thực vật không cần thiết có hại cho sức khỏe con người và môi sinh; và hủy bỏ bao cấp cho các loại thuốc bảo vệ thực vật đó. Điều này đã giúp cho nước này tiết kiệm được 120 triệu đô la mỗi năm, môi trường ít bị ô nhiễm, và giá thành sản xuất lúa hạ thấp hơn. I/ Lịch sử hình thành và sự ra đời của IPM trên lúa(tt) - Từ kết quả bảo vệ mùa lúa thành công ở Indonesia, FAO đẩy mạnh nỗ lực khuyến khích các nước khác như Việt Nam, Phlippines, Bangladesh, Sri Lanka, v.v. áp dụng triệt để phương pháp IPM. - Năm 1992 Việt Nam đã chính thức tham gia mạng lưới IPM và từ đó đến nay  chương trình quản lý dịch hại tổng hợp  đã phát triển mạnh mẽ ở Việt Nam mang lại cho nông dân nhiều lợi ích thiết thực. Ở Việt Nam II/ Các nguyên tắc về IPM trên lúa Trồng & chăm sóc cây lúa khỏe Hiểu & Bảo vệ thiên địch Thăm & kiểm tra đồng ruộng thường xuyên Nông dân trở thành chuyên gia đồng ruộng Phòng trừ dịch hại với biện pháp thích hợp II/ Các nguyên tắc về IPM trên lúa - Chọn giống tốt, giống xác nhận, phù hợp với điều kiện địa phương. - Trồng, chăm sóc đúng kỹ thuật để cây lúa sinh trưởng tốt có sức chống chịu và cho năng suất cao. Trồng & chăm sóc cây khỏe II/ Các nguyên tắc về IPM trên lúa Tác nhân phòng trừ sinh học (ký sinh, ăn mồi, đối kháng) giúp bảo vệ cây trồng (thiên dịch) Ví dụ: Sâu thường bị các loài vi sinh vật ký sinh, ăn mồi hoặc ếch nhái, chim tiêu diệt. Hiểu & Bảo vệ thiên địch II/ Các nguyên tắc về IPM trên lúa - Nông dân cần hiểu biết về thiên địch & vai trò của nó. - Bảo vệ chúng bằng cách không để chúng bị thiệt hại do thuốc hóa học & tạo điều kiện đồng ruộng thích hợp (nơi sinh sống, thức ăn,...) cho sự phát triển của chúng. II/ Các nguyên tắc về IPM trên lúa Kiểm tra đồng ruộng thường xuyên Để nắm được diễn biến về sinh trưởng phát triển của cây trồng; dịch hại; thời tiết, đất, nước...  đề ra biện pháp xử lý kịp thời. Thăm & kiểm tra đồng ruộng thường xuyên II/ Các nguyên tắc về IPM trên lúa - Nông dân hiểu biết kỹ thuật - Có kỹ năng quản lý đồng ruộng - Tuyên truyền cho nhiều nông dân khác Nông dân trở thành chuyên gia đồng ruộng II/ Các nguyên tắc về IPM trên lúa - Sử dụng các biện pháp phòng trừ thích hợp tuỳ theo mức độ sâu bệnh, thiên địch ký sinh ở từng giai đoạn. - Sử dụng thuốc hoá học hợp lý và phải đúng kỹ thuật. Phòng trừ dịch hại với biện pháp thích hợp III/ Quản lý dịch hại trên lúa III/ Quản lý dịch hại trên lúa (tt) Làm đất sớm và vệ sinh đồng ruộng Luân canh Thời vụ gieo trồng thích hợp Sử dụng hạt giống khoẻ, giống chống chịu sâu bệnh Gieo trồng với mật độ hợp lý Sử dụng phân bón hợp lí 1. Biện pháp canh tác III/ Quản lý dịch hại trên lúa (tt) 2. Biện pháp thủ công Bẫy đèn Ngắt ổ trứng III/ Quản lý dịch hại trên lúa (tt) 2. Biện pháp thủ công Đào hang bắt chuột Nhổ cỏ bằng tay III/ Quản lý dịch hại trên lúa (tt) Tạo môi trường thuận lợi cho các loại sinh vật có ích là kẻ thù tự nhiên của dịch hại phát triển nhằm góp phần tiêu diệt dịch hại Ưu tiên sử dụng các loại thuốc sinh học 3. Biện pháp sinh học III/ Quản lý dịch hại trên lúa(tt) a. Sử dụng hợp lý thuốc hoá học BVTV - Sử dụng thuốc theo ngưỡng kinh tế - Sử dụng thuốc an toàn với thiên địch - Sử dụng thuốc theo nguyên tắc 4 đúng b. Sử dụng thuốc có chọn lọc - Không lạm dụng thuốc BVTV - Ưu tiên dùng các loại thuốc có phổ tác động hẹp 4. Biện pháp hoá học IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa Ở Tiền Giang, theo báo Nông nghiệp Việt Nam ngày 12/2/2009, HTX Mỹ Thành (Mỹ Thành Nam, Cai Lậy, Tiền Giang) đã chính thức đón nhận giấy chứng nhận tiêu chuẩn GlobalGAP, đánh dấu một bước tiến mới rất quan trọng trong sản xuất lúa ở nước ta. Những thành tựu của IPM trên lúa Sản xuất lúa theo quy trình VietGAP IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa Khi áp dụng tiêu chuẩn Viet GAP trong sản xuất lúa sẽ làm cho năng suất lúa tăng hơn và phẩm chất gạo tốt hơn Áp dụng VietGAP giúp lúa có năng suất và chất lượng cao cho xuất khẩu và kỹ thuật canh tác hướng vào giảm chi phí đầu tư nhằm hạ giá thành và tăng thu nhập cho nông dân. Giá cao hơn thị trường 20% IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa Ở Sóc Trăng: Theo báo Hậu Giang ngày 30/07/2010, giữa tháng 7-2010, Sở NN&PTNT tỉnh Sóc Trăng và Công ty Cổ phần Gentraco đã phối hợp tổ chức lễ trao chứng nhận Global GAP cho HTX lúa - tôm Hòa Lời và công bố sản phẩm gạo sạch Ngọc Đồng . IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa(tt) Ở An Giang: Theo website www.angiang.gov.vn ngày 6/4/2010 trong vụ đông xuân này, tại 2 xã Bình Chánh (Châu Phú) và Vĩnh Khánh (Thoại Sơn), lần đầu tiên Sở NN&PTNT An Giang đưa vào sản xuất thử nghiệm trên 70,5 ha lúa theo tiêu chuẩn GlobalGAP . IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa(tt) - Chương trình đã áp dụng thành công ở hầu hết các tỉnh:An Giang, Tiền Giang, Long An - Tỉnh An Giang đã đạt được những thành tựu như đã giảm một lượng lúa giống đáng kể, đặc biệt là giảm phân NPK, thuốc bảo vệ thực vật nhưng vẫn tăng năng suất và lợi nhuận của nông dân tham gia chương trình đều cao hơn so với nông dân sản xuất theo tập quán cũ từ 619.000-1.476.000 đ/ha (Đông-Xuân 2005). Chương trình 3 giảm 3 tăng IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa(tt) - Kết quả ghi nhận trong vụ đông xuân 2010-2011, lượng giống gieo sạ trung bình được áp dụng ở ruộng trình diễn 112 kg/héc-ta, giúp giảm được trên 76kg/héc-ta lượng lúa giống so với ruộng đối chứng. Đặc biệt, trong quản lý sâu cuốn lá và rầy nâu, ruộng trình diễn ứng dụng “1 phải, 5 giảm” giúp giảm 2,5 lần số lần phun thuốc so với ruộng đối chứng của nông dân. Riêng số lần bơm nước trung bình giảm 1,3 lần/vụ. Ước tính tiết kiệm tiền bơm nước hơn 104.000 đồng/héc-ta, nhưng lúa vẫn phát triển tốt, hạn chế được sự đổ ngã do rễ ăn sâu hơn, góp phần tăng hiệu quả kinh tế trong canh tác lúa. Chương trình “1 phải 5 giảm”: IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa(tt) Ngoài ra, kỹ thuật tưới nước ngập khô xen kẽ (tưới nước tiết kiệm) kết hợp với biện pháp kỹ thuật khác như: Sạ hàng, bón phân cân đối... đã làm giảm tỉ lệ đổ ngã cho cây lúa đáng kể. Ở ruộng trình diễn mô hình, tỉ lệ đổ ngã trung bình là 2,4% so với ruộng đối chứng 7,9%. Giảm đổ ngã sẽ giúp ứng dụng tốt công nghệ trong và sau thu hoạch, góp phần giảm thất thoát sau thu hoạch đáng kể Chương trình “1 phải 5 giảm”(tt): IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa(tt) Trên mỗi hécta ruộng, nông dân tiết kiệm được 400.000đ tiền mua thuốc trừ sâu rầy và 100.000đ tiền thuê nhân công phun thuốc Ruộng lúa bờ hoa Tại Tiền Giang IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa(tt) khi áp dụng chương trình đã giảm 4 – 5 lần phun thuốc trừ rầy nâu và sâu cuốn lá. Năng suất vẫn khá cao, từ 6- 6,5 tấn/ha trong vụ hè thu, thu đông và khoảng 7,5 -8 tấn/ha trong vụ đông xuân Ruộng lúa bờ hoa Tại An Giang IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa(tt) Trong vụ Hè Thu năm nay (2011), Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh triển khai thực hiện mô hình “Ứng dụng công nghệ sinh thái phòng trừ rầy nâu trên lúa” khoảng 10ha tại xã Hiếu Nhơn (Vũng Liêm). Bước đầu đạt được kết quả rất khả quan, và mô hình đang được triển khai nhân rộng cho các huyện khác. Ruộng lúa bờ hoa Tại Vĩnh Long IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa(tt) Ruộng lúa bờ hoa IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa(tt) Một số giống hoa được trồng trong mô hình“Công Nghệ sinh thái” Hoa đậu bắp (Abelmoschus esculentus) Hoa hướng dương (Helianthus annuus) Hoa Trâm ổi (Lantana camarac) IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa(tt) Hoa mè (Sesamum indicum L.) Một số giống hoa được trồng trong mô hình“Công Nghệ sinh thái” Cây sục sạc (Crotalaria pallida) Hoa sao nhái (Cosmos bipinnatus Cav. ) IV/ Những thành tựu và định hướng phát triển IPM trên lúa(tt) 2. Những khó khăn khi thực hiện IPM TÀI LIỆU THAM KHẢO Trần Vũ Phến. 2011. Bài giảng IPM trong bảo vệ thực vật. Sở Nông Nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Bình. Tài Liệu tập huấn “3 giảm 3 tăng trên lúa”. Tài liệu trên các trang web: