Đánh giá hiện trạng và đề xuất giải pháp giảm thiểu sự phát thải hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền (POPs) từ các lò đốt chất thải rắn tại khu vực Thành Phố Hồ Chí Minh

Đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp giảm thiểu POPs từ quá trình đốt rác thải tại Tp. HCM VII GVHD: PGS.TS. Lê Thanh Hải SVTH: Lê Thị Cẩm Duyên – MSSV: 103108036 MỤC LỤC Lời cảm ơn CHƯƠNG 1 - MỞ ĐẦU 1 1.1. Giới thiệu chung về đề tài 1 1.2. Ý nghĩa của đề tài 2 1.2.1. Tính khoa học 3 1.2.2. Tính thực tế 3 1.2.3. Tính mới của đề tài 4 1.3. Mục tiêu của đề tài 4 1.4. Nội dung nghiên cứu 5 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 6 1.5.1. Đối tượng nghiên cứu 6 1.5.2. Phạm vi nghiên cứu 6 1.6. Phương pháp nghiên cứu 7 1.6.1. Thu thập và kế thừa chọn lọc thông tin 7 1.6.2. Phương pháp đánh giá nhanh thông qua khảo sát tại hiện trường 7 1.6.3. Phương pháp so sánh 7 1.6.4. Phương pháp tổng hợp 7 CHƯƠNG 2 – NGHIÊN CỨU TỔNG QUAN VÀ NHỮNG ẢNH HƯỞNG ĐẾN CON NGƯỜI VÀ MÔI TRƯỜNG CỦA HỢP CHẤT POPs 8 2.1. Tổng quan về POPs 8 2.1.1. Khái niệm và phân loại về chất ô nhiễm hữu cơ bền POPs 8 2.1.2. Tính chất của hợp chất POPs 9 2.1.3. Phương pháp xử lý POPs 15 2.2. Tình hình nghiên cứu POPs 16 2.2.1. Tình hình nghiên cứu POPs ở nước ngoài 16 2.2.2. Tình hình nghiên cứu POPs ở Việt Nam 17 2.3. Các nguồn phát thải POPs vào môi trường 19 2.3.1. Khái quát các nguyên nhân chính 19 2.3.2. Tổng quan các ngành phát thải 20 2.4. Những ảnh hưởng của POPs lên con người và môi trường 29 2.4.1. Con đường chuyền dẫn và vận chuyển POPs trong môi trường 30 2.4.2. Con đường vận chuyển của POPs trong cơ thể người 31 CHƯƠNG 3 - TỔNG QUAN TRÌNH ĐỘ CÔNG NGHỆ, QUI MÔ VÀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG CỦA CÁC LÒ ĐỐT TẠI KHU VỰC TP. HCM 33 3.1. Tổng quan về quá trình đốt 33 3.1.1. Khái niệm cơ bản về lý thuyết đốt chất thải 33 3.1.2. Quá trình đốt chất thải 34 3.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình cháy 34 3.1.4. Tổng quan về quá trình đốt chất thải ứng dụng nguyên lý nhiệt phân trên lò tĩnh (quá trình nhiệt phân tĩnh) 37 3.2. Các nguồn phát thải vào môi trường từ các lò đốt 40 3.2.1. Ô nhiễm khí thải 40 3.2.2. Ô nhiễm nước thải 44 3.2.3. Vấn đề tro xỉ 46 3.3. Tình hình ứng dụng phương pháp đốt ở Việt Nam và trên thế giới 47 3.3.1. Tình hình đốt chất thải trên thế giới 47 3.3.2. Tình hình xử lý chất thải bằng phương pháp đốt ở Việt nam 49 3.3.3. Trình độ công nghệ quá trình đốt chất thải được ứng dụng hiện nay 52 3.3.4. Công nghệ đốt nhiệt phân 54 CHƯƠNG 4 - HIỆN TRẠNG KHỐI LƯỢNG, THÀNH PHẦN CTNH PHÁT SINH VÀ CÁC HỢP CHẤT POPs TỪ LÒ ĐỐT CTNH TRÊN ĐỊA BÀN TP. HCM 57 4.1. Khối lượng và thành phần chất thải nguy hại trên địa bàn Thành Phố Hồ Chí Minh 57 4.1.1. Khối lượng chất thải nguy hại 57 4.1.2. Thành phần chất thải nguy hại 58 4.2. Khả năng phát thải POPs từ quá trình đốt CTNH 64 4.3. Khảo sát, đánh giá phát thải POPs từ các lò đốt CTNH trên địa bàn Tp. HCM 65 4.4. Đánh giá hiệu quả hoạt động và công tác quản lý môi trường cho các lò đốt CTNH phát sinh POPs trên địa bàn Tp. HCM 69 CHƯƠNG 5 - XÂY DỰNG PHƯƠNG PHÁP TÍNH TOÁN, ƯỚC ĐOÁN TẢI LƯỢNG VÀ ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG PHÁT THẢI POPS TỪ QUÁ TRÌNH ĐỐT CHO CÁC LÒ ĐỐT TRÊN ĐỊA BÀN TP. HCM 71 5.1. Xây dựng phương pháp tính toán ước đoán tải lượng phát thải POPs 71 5.1.1. Phương pháp chung 71 5.1.2. Phương pháp ước đoán tải lượng và hệ số phát thải của một số hợp chất trong nhóm POPs 72 5.2. Tính toán phát thải POPs từ quá trình đốt chất thải rắn nguy hại tại Tp. HCM 79 5.2.1. Phát thải dioxin/furan 80 5.2.2. Phát thải PCB 86 5.2.3. Phát thải HCB 87 CHƯƠNG 6 - ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NGĂN NGỪA, XỬ LÝ VÀ THẢI BỎ PHÙ HỢP CÁC HỢP CHẤT POPs TỪ CÁC LÒ ĐỐT 90 6.1. Một số giải pháp chung để kiểm soát các chất ô nhiễm hữu cơ bền (POPs) 90 6.2. Giải pháp cụ thể kiểm soát quá trình đốt 91 6.3. Các công cụ quản lý lò đốt CTNH 94 6.4. Mô hình quản lý vận hành các lò đốt phù hợp 96 6.5. Đề xuất một công nghệ cụ thể xử lý POPs phát thải từ quá trình đốt rác thải có chứa nhựa 98 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC CHƯƠNG 1 - MỞ ĐẦU 1.1. Giới thiệu chung về đề tài Cùng với nhịp độ phát triển của đất nước, vấn đề quản lý CTNH đang là vấn đề rất được quan tâm hiện nay tại Thành phố Hồ Chí Minh do lượng CTNH gia tăng theo hoạt động sản xuất, sinh hoạt. Trong đó, đặc biệt là sự phát thải hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền (POPs) – nguồn thải có ảnh hưởng trực tiếp môi trường và sức khỏe con người. Trong thời gian gần đây, ở các nước thuộc khu vực Đông Nam Á và Nam Thái Bình Dương: cụ thể như Úc, Campochia, Indonexia, Lào, Malayxia, New Zealand, Philipin, Singapo, Thái Lan và Việt Nam đã tiến hành nghiên cứu sự tồn lưu cũng như sự phát thải POPs vào môi trường. Kết quả nghiên cứu, khảo sát cho thấy rằng vẫn còn một lượng POPs tồn lưu trong môi trường, điển hình là các loại thuốc trừ sâu (trong đó có DDT), PCB (Polychlorinatedbiphenyl), PAH, furan, Dioxin . Ở Việt Nam, theo thống kê của Bộ Tài Nguyên – Môi trường đến nay các Tỉnh thành trong cả nước đều tồn lưu một khối lượng lớn các loại POPs, trong đó có DDT, Dioxin, dầu biến thế chứa PCB và các chất tương tự như PCB. Trên cơ sở đó có thể nói rằng tình hình thải bỏ, tồn lưu đang rất đáng báo động, gây ô nhiễm môi trường từ các hợp chất POPs. Việt Nam đã tham gia phê chuẩn công ước Stockholm ngày 22/07/2002 và hiện nay trong chiến lược bảo vệ môi trường của thành phố, chương trình quản lý CTNH đến năm 2020 đã đặt mục tiêu ưu tiên đánh giá hiện trạng các chất ô nhiễm hữu cơ bền. Từ đó, đề xuất chiến lược giảm thiểu sự phát tán vào môi trường. Một trong những nguồn phát thải hợp chất POPs hiện nay trên địa bàn Tp. HCM là từ quá trình đốt chất thải nguy hại. Nguồn thải này gia tăng cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Tp. HCM là một trong những nơi phát thải rác nguy hại lớn nhất của cả nước, chính vì vậy trong khu vực này số lượng cc lị đốt ngày một nhiều. Chính vì lý do trên, đòi hỏi cần phải có sự đầu tư về công nghệ và nâng cao kiến thức vận hành giảm bớt khả năng phát thải ra môi trường của hợp chất POPs. Nhìn chung, việc giải quyết hiện trạng phát sinh và có kế hoạch quản lý quy trình thải bỏ POPs từ quá trình đốt vào môi trường là vấn đề khó khăn và nan giải. Khó khăn trên xuất phát từ việc rất khó xác định, định lượng chính xác khối lượng phát thải được xử lý bằng phương pháp đốt. Xong cần có biện pháp cải thiện trình độ công nghệ theo hướng bảo vệ môi trường và có kế hoạch quản lý chặt chẽ qui trình vận hành để kiểm soát các thông số vận hành phù hợp với tiêu chuẩn xả thải ra môi trường. Hiện tại, những hậu quả nghiêm trọng của việc phát thải các hợp chất POPs qua hình ảnh những em bé nhiễm dioxin hay căn bệnh ung thư ngày càng gia tăng do quá trình tích lũy các hóa chất độc hại trong thực phẩm, môi trường sống, 1.2. Ý nghĩa của đề tài Chất thải rắn bao gồm nhiều loại khác nhau từ những CTNH cho đến CTKNH. Bên cạnh nguồn CTNH phát sinh từ quá trình sản xuất công nghiệp còn có chất thải y tế, thi thể, .là những nguồn thải cần có biện pháp xử lý triệt để. Một trong những dạng hợp chất gây ô nhiễm nguy hiểm và tồn tại lâu dài trong môi trường là các hợp chất hữu cơ bền (Persistant Organic Pollutants - POPs). Tất cả những hợp chất này vô cùng bền vững, tồn tại lâu dài trong môi trường, có khả năng tích lũy sinh học trong nông sản, thực phẩm và trong nguồn nước gây ra hàng loạt bệnh nguy hiểm đối với con người. Điều cần quan tâm là hậu quả của chúng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến con người và môi trường sống. Đã có rất nhiều minh chứng cho rằng POPs có thể phát tán đi rất xa, tồn lưu và tích tụ trong chuỗi thực phẩm cũng như trong mô của tế bào động vật. Cũng chính vì thế, chúng được xem là loại hoá chất độc hại. Các loại hợp chất điển hình thuộc nhóm POPs như là PCBs, Dioxins, PAHs, Aldrin, Dieldrin, DDT, Endrin, Chlordane, Hexachlorobenzene, Mirex, Toxaphene và Heptachlo. Các hợp chất POPs phát thải từ quá trình xử lý CTNH bằng phương pháp thiêu đốt ở nhiệt độ cao. Tuy nhiên, các thiết bị đốt có giá thành rất đắt, vượt quá khả năng về tài chính cho nên phần lớn lượng rác thải được đốt thủ công. Đây là một trong những nguyên nhân sinh ra Dioxin và một số khí thải độc hại trong quá trình đốt. Gần đây, nhiều lò đốt trong nước và nhập khẩu từ nước ngoài đã giải quyết được vấn đề chất thải y tế, thi thể và rác thải công nghiệp nguy hại của Thành Phố. Tuy nhiên, việc đầu tư cho lò đốt không đầy đủ, quá trình vận hành không đảm bảo an toàn, nhiều thông số không được kiểm soát chặt chẽ nên khả năng phát thải các hợp chất POPs đặc biệt Dioxin/Furan. Đối với môi trường và con người, hậu quả của việc nhiễm Dioxin có thể kể đến là những ảnh hưởng lên sức khoẻ sinh sản, tác động lên hệ miễn dịch, gây bệnh tiêm mạch, gây rối loạn thần kinh, quái thai, dị tật, rối loạn hành vi, và nhiều căn bệnh ung thư khó xác định phương pháp điều trị triệt để. 1.2.1. Tính khoa học Đề tài được thực hiện là một vấn đề khá mới trong điều kiện nghiên cứu của thành phố nói riêng và cả nước nói chung, nên trong quá trình thực hiện đồ án, tài liệu tham khảo đa phần là của những nghiên cứu trong nước gần đây và nhiều nước trên thế giới. Ngoài ra đồ án còn nhận được sự đóng góp ý kiến của các Thầy/Cô trong lĩnh vực môi trường, Thầy/Cô trong chuyên ngành đốt và xử lý CTNH. Cơ sở lý thuyết đưa ra trong đồ án căn cứ trên những tài liệu đã và đang được nghiên cứu có tính khoa học đáng tin cậy. 1.2.2. Tính thực tế Nội dung của luận văn trùng khớp với một phần trong nội dung của chiến lược bảo vệ môi trường tại Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020. Hiện nay Thành phố đang triển khai đề tài “nghiên cứu đánh giá hiện trạng các hợp chất ô nhiêm hữu cơ bền tại khu vực Tp.HCM và đề xuất các giải pháp quản lý, ngăn ngừa, xử lý và thải bỏ phù hợp”. Hoàn thành đồ án hi vọng có thể đóng góp một phần nhỏ trong việc phân tích, ước lượng hiện trạng phát thải POPs vào môi trường trong khu vực Tp. HCM, xác đinh được những ảnh hưởng của nó đối với con người và môi trường để từ đó đề xuất một số giải pháp giảm thiểu sự phát thải các hợp chất POPs. Hiện nay, ở Việt Nam xử lý CTNH bằng phương pháp đốt đang được quan tâm và triển khai thực hiện. Các lò đốt được sử dụng nhiều cho các bệnh viện với qui mô nhỏ, lẻ hoặc đốt tập trung. Thực tế cho thấy quá trình sử dụng các lò đốt CTNH hiện nay nhìn chung đã có những tác động xấu đến môi trường. Một số nơi do yêu cầu lượng rác cần xử lý quá lớn trong khi thiết bị không đủ đáp ứng. Cụ thể ở các lò đốt CTRYT làm ảnh hưởng đến khu vực điều trị nội trú hay những khu dân cư gần các bệnh viện. Bên cạnh lượng CTYT, CTCNNH chưa thể xử lý triệt để, việc áp dụng các lò đốt hiện nay chưa được quản lý chặt chẽ từ công tác vận hành cho đến việc xử lý các thành phần khí thải và tro, xỉ. 1.2.3. Tính mới của đề tài Trong quá trình thực hiện đồ án, việc điều tra thống kê những lò đốt CTNH có khả năng phát thải POPs tại thành phố gặp nhiều khó khăn, vì hầu hết ít có báo cáo, đề tài liên quan đến vấn đề này. Mặc dù vậy, đồ án cũng nhận được nhiều sự giúp đỡ để hoàn thành đồ án trong khả năng có thể cho các nội dung cần làm ro. Kết quả thực hiện đồ án sẽ đưa ra được một bức tranh chung về sự phát thải POPs từ quá trình đốt chất thải tại Tp. HCM với một số thống kê hiện trạng, ước đoán sự phát thải từ kết quả tính toán và một số giải pháp đề xuất. 1.3. Mục tiêu của đề tài Đề tài được thực hiện với mục tiêu chính là đánh giá hiện trạng và đề xuất giải pháp giảm thiểu sự phát thải các hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền POPs từ lò đốt chất thải nguy hại trên địa bàn Thành Phố Hồ Chí Minh. Với các mục tiêu cụ thể như sau: - Tổng hợp hiện trạng phát sinh CTNH hiện nay trên địa bàn Tp. HCM; - Ước lượng cụ thể từng loại POPs phát thải từ quá trình đốt CTNH; - Đề xuất giải pháp quản lý và giảm thiểu POPs hợp lý từ quá trình đốt CTNH. 1.4. Nội dung nghiên cứu Đề tài tập trung vào việc đánh giá hiện trạng các nguồn phát sinh, thải bỏ POPs tại các lò đốt. Đánh giá khả năng ảnh hưởng của POPs đến con người, môi trường và đề xuất giải pháp giảm thiểu khả năng phát thải POPs vào môi trường tại khu vực Tp.HCM với các nội dung chính sau: ¾ Sưu tầm, tìm hiểu và xác định các thông tin quan trọng nhất về lý thuyết các hợp chất POPs. Sau đó tìm hiểu các nghiên cứu liên quan trong và ngoài nước đã và đang thực hiện về POPs. Đề tài cũng phải làm rỏ lý thuyết cơ bản về quá trình, thiết bị đốt cũng như một số hiện trạng về hoạt động và công tác quản lý vận hành các lò đốt hiện nay. ¾ Tính toán, ước lượng khả năng phát thải POPs từ các lò đốt trên địa bàn Tp. HCM ¾ Đánh giá khả năng ảnh hưởng của POPs đối với con người và môi trường tại khu vực Tp. HCM. ¾ Đề xuất giải pháp giảm thiểu khả năng phát thải POPs vào môi trường Tương ứng với những nội dung chính sẽ thực hiện, bố cục được trình bày trong đồ án gồm sáu chương với cấu trúc tổ chức như sau: Chương 1: Mở đầu. Chương 2: Nghiên cứu tổng quan và những ảnh hưởng đến con người và môi trường của hợp chất POPs Chương 3: Tổng quan trình độ công nghệ, qui mô và công tác quản lý môi trường của quá trình đốt tại khu vực Tp. HCM. Chương 4: Tìm hiểu hiện trạng phát sinh các hợp chất POPs từ các lò đốt chất thải trên địa bàn Tp. HCM Chương 5: Xây dựng phương pháp tính toán, ước đoán tải lượng phát thải POPs từ các lò đốt trên địa bàn Tp. HCM. Chương 6: Đề xuất các giải pháp quản lý ngăn ngừa, xử lý và thải bỏ phù hợp Kết luận và kiến nghị. 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.5.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đồ án tập trung vào sự phát thải các hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền - POPs từ quá trình đốt CTCNNH, CTYT và thi thể. Hướng nghiên cứu chính tập trung vào khả năng phát thải do tình hình sử dụng công nghệ và khả năng kiểm soát quá trình đốt hiện nay trên địa bàn Tp. HCM. 1.5.2. Phạm vi nghiên cứu Phần lớn đồ án tập trung vào nhiệm vụ tìm hiểu tổng quan hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền – POPs cũng như quá trình đốt CTNH trên địa bàn Tp. HCM. Trên cơ sở tổng hợp và phân tích hiện trạng phát thải POPs từ các lò đốt hiện nay của Thành phố, tiến hành tính toán, ước lượng khả năng phát thải các hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền từ quá trình này. Kết quả phân tích tích toán là sản phẩm sau cùng của đồ án. Cuối cùng, đánh giá được khả năng phát thải POPs trong thời gian tiếp theo của quá trình đốt, đồng thời đề xuất biện pháp quản lý, kiểm soát và giảm phát thải sao cho phù hợp. 1.6. Phương pháp nghiên cứu 1.6.1. Thu thập và kế thừa chọn lọc thông tin Phương pháp thu thập và thừa kế chọn lọc được sử dụng trong đồ án thông qua việc tổng hợp tài liệu, thu thập các cơ sở dữ liệu có liên quan đến nội dung sẽ trình bày. Việc thu thập có chọn lọc sẽ là cơ sở khoa học để hiểu được tác động của các hợp chất POPs lên con người và môi trường cũng như các con đường chuyển hóa của chúng trong môi trường, trong cơ thể sống của người và động vật. Các nguồn tài liệu thu thập được tập trung từ các nguồn tài liệu trong và ngoài nước, từ các báo cáo, giáo trình, tài liệu hội thảo, từ internet đặc biệt là các tài liệu định hướng, chiến lược trong công tác quản lý môi trường, quản lý chất thải nguy hại của thành phố. 1.6.2. Phương pháp đánh giá nhanh thông qua khảo sát tại hiện trường Phương pháp này được sử dụng để đánh giá hiện trạng thông qua các cuộc điều tra khảo sát thực địa. Từ kết quả đánh giá tiến hành thống kê, phân tích các tác động đến môi trường và sức khỏe cộng đồng tại khu vực Tp. HCM. Kết quả là tìm ra giải pháp, chiến lược giảm thiểu, thải bỏ POPs từ quá trình đốt vào môi trường tại khu vực TP.HCM. 1.6.3. Phương pháp so sánh Dùng để so sánh các lý thuyết và thực tế mà các tài liệu khác đã đưa ra, so sánh với các cơ sở khoa học chung đã được đề cập đến, từ đó rút ra kết luận cho các nghiên cứu đã được thực hiện. 1.6.4. Phương pháp tổng hợp Tất cả các điều kiện liên quan: từ hiện trạng phát thải POPs, thông qua các sưu tầm và điều tra bổ sung, các tác động đến môi trường và sức khỏe con người, các định hướng chiến lược chung về quản lý môi trường và quản lý chất thải mà các cơ quan khác đã thực hiện.

pdf120 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 3318 | Lượt tải: 2download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đánh giá hiện trạng và đề xuất giải pháp giảm thiểu sự phát thải hợp chất ô nhiễm hữu cơ bền (POPs) từ các lò đốt chất thải rắn tại khu vực Thành Phố Hồ Chí Minh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
1. Ñaàu ñeà Ñoà aùn toát nghieäp: Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp giaûm thieåu söï phaùt thaûi hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn (POPs) töø caùc loø ñoát chaát thaûi raén taïi khu vöïc Thaønh Phoá Hoà Chí Minh 2. Nhieäm vuï (yeâu caàu veà noäi dung vaø soá lieäu ban ñaàu): ⎯ Söu taàm, tìm hieåu vaø xaùc ñònh caùc thoâng tin quan troïng nhaát veà lyù thuyeát caùc hôïp chaát POPs, lyù thuyeát cô baûn veà quaù trình, thieát bò ñoát cuõng nhö moät soá hieän traïng veà hoaït ñoäng vaø coâng taùc quaûn lyù vaän haønh caùc loø ñoát hieän nay. ⎯ Tính toaùn, öôùc löôïng khaû naêng phaùt thaûi POPs töø caùc loø ñoát treân ñòa baøn Tp. HCM ⎯ Ñaùnh giaù khaû naêng aûnh höôûng cuûa POPs ñoái vôùi con ngöôøi vaø moâi tröôøng taïi khu vöïc Tp. HCM. ⎯ Ñeà xuaát giaûi phaùp giaûm thieåu khaû naêng phaùt thaûi POPs vaøo moâi tröôøng 3. Ngaøy giao Ñoà aùn toát nghieäp : 1 – 10 - 2007 4. Ngaøy hoaøn thaønh nhieäm vuï: 25 – 12 - 2007 5. Hoï teân ngöôøi höôùng daãn Phaàn höôùng daãn 1/ PGS.TS. LE THANH HAÛI 2/ KS. TRAÀN VAÊN THANH Noäi dung vaø yeâu caàu LVTN ñaõ ñöôïc thoâng qua Boä moân. Ngaøy 25 thaùng 12 naêm 2007 CHUÛ NHIEÄM BOÄ MOÂN NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN CHÍNH (Kyù vaø ghi roõ hoï teân) (Kyù vaø ghi roõ hoï teân) BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑH KYÕ THUAÄT COÂNG NGHEÄ TP. HCM COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM Ñoäc laäp – Töï do – Haïnh phuùc NHIEÄM VUÏ ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP KHOA: MOÂI TRÖÔØNG VAØ COÂNG NGHEÄ SINH HOÏC BOÄ MOÂN: KYÕ THUAÄT MOÂI TRÖÔØNG HO ÏVAØ TEÂN :LE THÒ CAÅM DUYEÂN MSSV : 103108036 NGAØNH : KYÕ THUAÄT MOÂI TRÖÔØNG LÔÙP : 03DHMT2 PHAÀN DAØNH CHO KHOA, BOÄ MOÂN Ngöôøi duyeät (chaám sô boä): …………………………………………………….. Ñônvò:……………………………………………………………………………. Ngaøy baûo veä:……………………………………………………………………. Ñieåm toång keát:…………………………………………………………………... Nôi löu tröõ Ñoà aùn toát nghieäp:…………………………………………………… NHAÄN XEÙT CUÛA GIAÙO VIEÂN HÖÔÙNG DAÃN ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ Ñieåm soá baèng soá___________Ñieåm soá baèng chöõ._______________ TP.HCM, ngaøy…….thaùng………..naêm 20 (GV höôùng daãn kyù vaø ghi roõ hoï teân) Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS. Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 I Lôøi caûm ôn Rôøi xa Tröôøng caáp ba, xa gia ñình ñeå böôùc vaøo caùnh cöûa Ñaïi hoïc nieàm vui ñoù luoân laø ñoäng löïc cho nhöõng böôùc ñöôøng tieáp theo trong töông lai. Traûi qua hôn boán naêm treân giaûng ñöôøng Ñaïi Hoïc vaø ñang chuaån bò hoaøn thaønh ñoà aùn toát nghieäp. Em xin göûi lôøi caûm ôn chaân thaønh ñeán Thaày Coâ Tröôøng Ñaïi hoïc Kyõ Thuaät Coâng Ngheä ñaõ truyeàn ñaït kieán thöùc, höôùng daãn taän tình trong suoát quaù trình hoïc taäp, töø nhöõng kieán thöùc heát cô baûn cho ñeán nhöõng kieán thöùc chuyeân ngaønh. Em xin baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñeán Thaày Leâ Thanh Haûi – Vieän Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân. Thaày ñaõ tröïc tieáp höôùng daãn, chæ daïy, ñoùng goùp nhöõng yù kieán quí baùo vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå em coù theå hoaøn thaønh ñoà aùn naøy. Xin chaân thaønh caûm ôn caùc Anh, Chò ñang coâng taùc taïi Phoøng Quaûn lyù moâi tröôøng – Vieän Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân ñaõ giuùp ñôõ Em raát nhieàu trong suoát thôøi gian thöïc hieän ñoà aùn. Cuoái cuøng, xin baøy toû loøng bieát ôn ñeán gia ñình, baïn beø luoân ñoäng vieân vaø laø ngoàn ñoäng löïc raát lôùn trong suoát thôøi gian hoïc taäp vaø thöïc hieän ñoà aùn. Quaù trình hoïc taäp laø chuoãi nhöõng thaùng ngaøy vui buoàn, luùc ñoù nguoàn ñoäng löïc töø gia ñình luoân laø moät söï coå ñoäng kyø dieäu, tình baïn haøng ngaøy treân giaûng ñöôøng vöøa laø nieàm vui vöøa hoã trôï trong vieäc hoaøn thieän kieán thöùc cuûa Thaày Coâ treân giaûng ñöôøng. Ñoà aùn toát nghieäp “ Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp giaûm thieåu söï phaùt thaûi hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn (POPs) töø caùc loø ñoát chaát thaûi raén taïi khu vöïc Thaønh Phoá Hoà Chí Minh” hy voïng seõ goùp phaàn vaøo coâng taùc nghieân cöùu POPs cuûa Thaønh Phoá. Trong quaù trình thöïc hieän coøn nhieàu haïn cheá veà kieán thöùc, kinh phí, thôøi gian neân ñoà aùn coøn coøn nhieàu thieáu soùt, raát mong ñöôïc söï goùp yù cuûa quí Thaày Coâ. Xin chaân thaønh caûm ôn! Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS. Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 II MUÏC LUÏC Lôøi caûm ôn CHƯƠNG 1 - MÔÛ ÑAÀU .......................................................................................... 1 1.1. Giôùi thieäu chung veà ñeà taøi............................................................................ 1 1.2. YÙ nghóa cuûa ñeà taøi ......................................................................................... 2 1.2.1. Tính khoa hoïc..............................................................................................3 1.2.2. Tính thöïc teá .................................................................................................3 1.2.3. Tính môùi cuûa ñeà taøi.....................................................................................4 1.3. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi ....................................................................................... 4 1.4. Noäi dung nghieân cöùu..................................................................................... 5 1.5. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu ............................................................... 6 1.5.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu .................................................................................6 1.5.2. Phaïm vi nghieân cöùu ....................................................................................6 1.6. Phöông phaùp nghieân cöùu.............................................................................. 7 1.6.1. Thu thaäp vaø keá thöøa choïn loïc thoâng tin .....................................................7 1.6.2. Phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh thoâng qua khaûo saùt taïi hieän tröôøng............7 1.6.3. Phöông phaùp so saùnh ..................................................................................7 1.6.4. Phöông phaùp toång hôïp ................................................................................7 CHƯƠNG 2 – NGHIEÂN CÖÙU TOÅNG QUAN VAØ NHÖÕNG AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN CON NGÖÔØI VAØ MOÂI TRÖÔØNG CUÛA HÔÏP CHAÁT POPs................................ 8 2.1. Toång quan veà POPs....................................................................................... 8 2.1.1. Khaùi nieäm vaø phaân loaïi veà chaát oâ nhieãm höõu cô beàn POPs.....................8 2.1.2. Tính chaát cuûa hôïp chaát POPs .....................................................................9 2.1.3. Phöông phaùp xöû lyù POPs ..........................................................................15 2.2. Tình hình nghieân cöùu POPs ....................................................................... 16 2.2.1. Tình hình nghieân cöùu POPs ôû nöôùc ngoaøi................................................16 2.2.2. Tình hình nghieân cöùu POPs ôû Vieät Nam..................................................17 2.3. Caùc nguoàn phaùt thaûi POPs vaøo moâi tröôøng ............................................. 19 2.3.1. Khaùi quaùt caùc nguyeân nhaân chính............................................................19 2.3.2. Toång quan caùc ngaønh phaùt thaûi ................................................................20 2.4. Nhöõng aûnh höôûng cuûa POPs leân con ngöôøi vaø moâi tröôøng .................... 29 2.4.1. Con ñöôøng chuyeàn daãn vaø vaän chuyeån POPs trong moâi tröôøng .............30 2.4.2. Con ñöôøng vaän chuyeån cuûa POPs trong cô theå ngöôøi .............................31 Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS. Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 III CHƯƠNG 3 - TOÅNG QUAN TRÌNH ÑOÄ COÂNG NGHEÄ, QUI MO VAØ COÂNG TAÙC QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG CUÛA CAÙC LOØ ÑOÁT TAÏI KHU VÖÏC TP. HCM ....................................................................................................................... 33 3.1. Toång quan veà quaù trình ñoát ....................................................................... 33 3.1.1. Khaùi nieäm cô baûn veà lyù thuyeát ñoát chaát thaûi...........................................33 3.1.2. Quaù trình ñoát chaát thaûi..............................................................................34 3.1.3. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán quaù trình chaùy...............................................34 3.1.4. Toång quan veà quaù trình ñoát chaát thaûi öùng duïng nguyeân lyù nhieät phaân treân loø tónh (quaù trình nhieät phaân tónh)...............................................................37 3.2. Caùc nguoàn phaùt thaûi vaøo moâi tröôøng töø caùc loø ñoát ................................. 40 3.2.1. O nhieãm khí thaûi .......................................................................................40 3.2.2. O nhieãm nöôùc thải.....................................................................................44 3.2.3. Vaán ñeà tro xæ .............................................................................................46 3.3. Tình hình öùng duïng phöông phaùp ñoát ôû Vieät Nam vaø treân theá giôùi...... 47 3.3.1. Tình hình ñoát chaát thaûi treân theá giôùi ........................................................47 3.3.2. Tình hình xöû lyù chaát thaûi baèng phöông phaùp ñoát ôû Vieät nam .................49 3.3.3. Trình ñoä coâng ngheä quaù trình ñoát chaát thaûi ñöôïc öùng duïng hieän nay ....52 3.3.4. Coâng ngheä ñoát nhieät phaân ........................................................................54 CHƯƠNG 4 - HIEÄN TRAÏNG KHOÁI LÖÔÏNG, THAØNH PHAÀN CTNH PHAÙT SINH VAØ CAÙC HÔÏP CHAÁT POPs TÖØ LOØ ÑOÁT CTNH TREÂN ÑÒA BAØN TP. HCM ....................................................................................................................... 57 4.1. Khoái löôïng vaø thaønh phaàn chaát thaûi nguy haïi treân ñòa baøn Thaønh Phoá Hoà Chí Minh....................................................................................................... 57 4.1.1. Khoái löôïng chaát thaûi nguy haïi ..................................................................57 4.1.2. Thaønh phaàn chaát thaûi nguy haïi.................................................................58 4.2. Khaû naêng phaùt thaûi POPs töø quaù trình ñoát CTNH ................................. 64 4.3. Khaûo saùt, ñaùnh giaù phaùt thaûi POPs töø caùc loø ñoát CTNH treân ñòa baøn Tp. HCM ............................................................................................................. 65 4.4. Ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng vaø coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng cho caùc loø ñoát CTNH phaùt sinh POPs treân ñòa baøn Tp. HCM.................................... 69 CHƯƠNG 5 - XAÂY DÖÏNG PHÖÔNG PHAÙP TÍNH TOAÙN, ÖÔÙC ÑOAÙN TAÛI LÖÔÏNG VAØ ÑAÙNH GIAÙ KHAÛ NAÊNG PHAÙT THAÛI POPS TÖØ QUAÙ TRÌNH ÑOÁT CHO CAÙC LOØ ÑOÁT TREÂN ÑÒA BAØN TP. HCM..................................... 71 5.1. Xaây döïng phöông phaùp tính toaùn öôùc ñoaùn taûi löôïng phaùt thaûi POPs.. 71 5.1.1. Phöông phaùp chung...................................................................................71 5.1.2. Phöông phaùp öôùc ñoaùn taûi löôïng vaø heä soá phaùt thaûi cuûa moät soá hôïp chaát trong nhoùm POPs ................................................................................................72 Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS. Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 IV 5.2. Tính toaùn phaùt thaûi POPs töø quaù trình ñoát chaát thaûi raén nguy haïi taïi Tp. HCM ............................................................................................................. 79 5.2.1. Phaùt thaûi dioxin/furan ...............................................................................80 5.2.2. Phaùt thaûi PCB............................................................................................86 5.2.3. Phaùt thaûi HCB ...........................................................................................87 CHƯƠNG 6 - ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP QUAÛN LYÙ NGAÊN NGÖØA, XÖÛ LYÙ VAØ THAÛI BOÛ PHUØ HÔÏP CAÙC HÔÏP CHAÁT POPs TÖØ CAÙC LOØ ÑOÁT ........... 90 6.1. Moät soá giaûi phaùp chung ñeå kieåm soaùt caùc chaát oâ nhieãm höõu cô beàn (POPs).................................................................................................................. 90 6.2. Giaûi phaùp cuï theå kieåm soaùt quaù trình ñoát................................................ 91 6.3. Caùc coâng cuï quaûn lyù loø ñoát CTNH ............................................................ 94 6.4. Moâ hình quaûn lyù vaän haønh caùc loø ñoát phuø hôïp ........................................ 96 6.5. Ñeà xuaát moät coâng ngheä cuï theå xöû lyù POPs phaùt thaûi töø quaù trình ñoát raùc thaûi coù chöùa nhöïa........................................................................................ 98 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS. Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 V DANH MUÏC TÖØ VIEÁT TAÉT CN : Coâng nghieäp CTCN : Chaát thaûi coâng nghieäp CTNH/CTKNH : Chaát thaûi nguy haïi/ Chaát thaûi khoâng nguy haïi CTR : Chaát thaûi raén CTCNNH : Chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi CTYT : Chaát thaûi y teá DDT : Diclodiphenyltricloetan PAHs : Polycyclic aromatic hydrocarbons PCB : Polyclobiphenyl PCDD : Polyclorinated Dibenzo - p - Dioxin PCDF : Polyclorinated Dibenzo Furan POPs : Persistant Organic Pollutants: chaát oâ nhieãm höõu cô beàn HCB : Hexachlorobenzen KCN : Khu coâng nghieäp KCX : Khu cheá xuaát TBVTV : Thuoác baûo veä thöïc vaät BVMT : Baûo veä moâi tröôøng Tp. HCM : Thaønh phoá Hoà Chí Minh HTXL : Heä thoáng xöû lyù Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS. Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 VI Danh muïc baûng bieåu Bảng 1 - Phaân loaïi POPs .........................................................................................................8 Bảng 2- Nguoàn thaûi POP phaùt sinh do nhoùm ngaønh CN saûn xuaát vaø cheá taïo.....................21 Bảng 3 - Nguoàn thaûi POP phaùt sinh do nhoùm söû duïng vaø öùng duïng saûn phaåm .................22 Bảng 4 - Nguoàn thaûi POP phaùt sinh ra nhoùm ngaønh coù caùc quaù trình taùi cheá ....................24 Bảng 5 - Nguoàn thaûi POP phaùt sinh do nhoùm ngaønh coù quaù trình nhieät .............................26 Bảng 6 - Nguoàn POPs phaùt sinh do nhoùm ngaønh löu giöõ vaø thaûi boû chaát thaûi....................29 Bảng 7 - Khaùi quaùt hoùa moät soá saûn phaåm cuûa nhieät phaân-khí hoùa- ñoát .............................33 Bảng 8 - Hieäu quaû phaân huûy cuûa moät soá chaát höõu cô 99,99% ............................................36 Bảng 9 - Toùm taét caùc saûn phaåm chaùy vaø phöông phaùp xöû lyù trong coâng ngheä ñoát chaát thaûi ...............................................................................................................................................44 Bảng 10 - Ñaùnh giaù khaû naêng thaûi buïi kim loaïi naëng vaøo khoâng khí .................................45 Bảng 11 - Löôïng chaát thaûi nguy haïi phaùt sinh trung bình haøng naêm taïi moät soá nöôùc Chaâu AÂu vaø Myõ. .............................................................................................................................47 Bảng 12 - Möùc ñoä aùp duïng caùc phöông phaùp xöû lyù chaát thaûi raén taïi moät soá nöôùc treân theá giôùi. ........................................................................................................................................48 Bảng 13 - Toång löôïng CTR nguy haïi vaø khoâng nguy haïi ôû Vieät Nam naêm 2004 ..............49 Bảng 14 - Döï baùo khoái löôïng raùc coâng nghieäp vaø CTNH taïi Tp. HCM .............................50 Bảng 15 - Tieâu chuaån thaûi cuûa moät soá nguoàn thaûi cuûa Vieät Nam.......................................51 Bảng 16 – Hieän traïng phaùt thaûi.............................................................................................57 Bảng 17 – Tæ leä CTNH coù trong CTCN ................................................................................61 Bảng 18 - Moät soá thaønh phaàn raùc thaûi töø caùc nhaø maùy treân ñòa baøn Tp. HCM ..................62 Bảng 19 - Khaû naêng phaùt thaûi POPs vaøo moâi tröôøng töø quaù trình ñoát ................................65 Bảng 20 - Heä soá phaùt thaûi töø quaù trình ñoát...........................................................................73 Bảng 21 - Heä soá phaùt thaûi cuûa PCBs ....................................................................................75 Bảng 22 - Heä soá phaùt thaûi của PAH......................................................................................76 Bảng 23 - Heä soá phaùt thaûi cuûa HCB .....................................................................................77 Bảng 24: Toång hôïp löôïng CTNH ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp ñoát taïi TP.HCM ............79 Bảng 25: Moâi tröôøng phaùt thaûi POPs chính töø quaù trình ñoát ...............................................80 Bảng 26: Toång löôïng phaùt thaûi dioxin/furan ........................................................................81 Bảng 27 – Khoái löôïng CTCNNH xöû lyù baèng phöông phaùp ñoát...........................................84 Bảng 28: Döï ñoaùn khaû naêng phaùt thaûi dioxin/furan.............................................................85 Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS. Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 VII Bảng 29: Toång löôïng phaùt thaûi PCB.....................................................................................86 Bảng 30: Döï ñoaùn khaû naêng phaùt thaûi PCB .........................................................................87 Bảng 31: Toång löôïng phaùt thaûi HCB ....................................................................................88 Bảng 32: Döï ñoaùn khaû naêng phaùt thaûi HCB.........................................................................88 Danh muïc hình Hình 1 - Caùc quaù trình cô baûn taùi cheá chaát thaûi töø phöông phaùp nhieät ..............................33 Hình 2 - Ñöôøng bieåu dieãn lieân quan giöõa nhieät ñoä vaø khoâng khí dö ................................38 Hình 3 - Löôïng CTYT phaùt sinh taïi caùc beänh vieän tính tôùi 2020.......................................49 Hình 4 - Caáu taïo nguyeân lyù cuûa moät loaïi loø ñoát thuøng quay..............................................53 Hình 5 - Caáu taïo hoaøn chænh cuûa moät daây chuyeàn xöû lyù CTR baèng loø ñoát thuøng quay (bao goàm caû heä thoáng xöû lyù khí thaûi) ...........................................................................................54 Hình 6 - Loø ñoát 2 caáp theo coâng ngheä nhieät phaân tónh .......................................................55 Hình 7 - Caáu taïo hoaøn chænh cuûa moät daây chuyeàn xöû lyù CTR baèng coâng ngheä nhieät phaân tónh .........................................................................................................................................55 Hình 8 – Bieåu ñoà hoaït ñoäng cuûa chaát xuùc taùc oxit saét trong quaù trình ñoát ........................99 Danh muïc sô ñoà Sô ñoà 1 - Söï bieán ñoåi vaø taùc ñoäng cuûa caùc chaát oâ nhieãm trong moâi tröôøng .......................31 Sô ñoà 2 - Quaù trình haáp thuï, phaân boá, löu tröõ, vaän chuyeån vaø loaïi boû POPs trong cô theå ngöôøi ......................................................................................................................................32 Sô ñoà 3 – Moâ hình vaän haønh caùc loø ñoát ...............................................................................97 Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 1 CHƯƠNG 1 - MÔÛ ÑAÀU 1.1. Giôùi thieäu chung veà ñeà taøi Cuøng vôùi nhòp ñoä phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc, vaán ñeà quaûn lyù CTNH ñang laø vaán ñeà raát ñöôïc quan taâm hieän nay taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh do löôïng CTNH gia taêng theo hoaït ñoäng saûn xuaát, sinh hoaït. Trong ñoù, ñaëc bieät laø söï phaùt thaûi hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn (POPs) – nguoàn thaûi coù aûnh höôûng tröïc tieáp moâi tröôøng vaø söùc khoûe con ngöôøi. Trong thôøi gian gaàn ñaây, ôû caùc nöôùc thuoäc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vaø Nam Thaùi Bình Döông: cuï theå nhö UÙùc, Campochia, Indonexia, Laøo, Malayxia, New Zealand, Philipin, Singapo, Thaùi Lan vaø Vieät Nam ñaõ tieán haønh nghieân cöùu söï toàn löu cuõng nhö söï phaùt thaûi POPs vaøo moâi tröôøng. Keát quaû nghieân cöùu, khaûo saùt cho thaáy raèng vaãn coøn moät löôïng POPs toàn löu trong moâi tröôøng, ñieån hình laø caùc loaïi thuoác tröø saâu (trong ñoù coù DDT), PCB (Polychlorinatedbiphenyl), PAH, furan, Dioxin…. ÔÛ Vieät Nam, theo thoáng keâ cuûa Boä Taøi Nguyeân – Moâi tröôøng ñeán nay caùc Tænh thaønh trong caû nöôùc ñeàu toàn löu moät khoái löôïng lôùn caùc loaïi POPs, trong ñoù coù DDT, Dioxin, daàu bieán theá chöùa PCB vaø caùc chaát töông töï nhö PCB. Treân cô sôû ñoù coù theå noùi raèng tình hình thaûi boû, toàn löu ñang raát ñaùng baùo ñoäng, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng töø caùc hôïp chaát POPs. Vieät Nam ñaõ tham gia pheâ chuaån coâng öôùc Stockholm ngaøy 22/07/2002 vaø hieän nay trong chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng cuûa thaønh phoá, chöông trình quaûn lyù CTNH ñeán naêm 2020 ñaõ ñaët muïc tieâu öu tieân ñaùnh giaù hieän traïng caùc chaát oâ nhieãm höõu cô beàn. Töø ñoù, ñeà xuaát chieán löôïc giaûm thieåu söï phaùt taùn vaøo moâi tröôøng. Moät trong nhöõng nguoàn phaùt thaûi hôïp chaát POPs hieän nay treân ñòa baøn Tp. HCM laø töø quaù trình ñoát chaát thaûi nguy haïi. Nguoàn thaûi naøy gia taêng cuøng vôùi söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa thaønh phoá. Tp. HCM laø moät trong nhöõng nôi phaùt thaûi raùc nguy haïi lôùn nhaát cuûa caû nöôùc, chính vì vaäy trong khu vöïc naøy số lượng các lò đốt ngaøy Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 2 moät nhieàu. Chính vì lyù do treân, ñoøi hoûi caàn phaûi coù söï ñaàu tö veà coâng ngheä vaø naâng cao kieán thöùc vaän haønh giaûm bôùt khaû naêng phaùt thaûi ra moâi tröôøng cuûa hôïp chaát POPs. Nhìn chung, vieäc giaûi quyeát hieän traïng phaùt sinh vaø coù keá hoaïch quaûn lyù quy trình thaûi boû POPs töø quaù trình ñoát vaøo moâi tröôøng laø vaán ñeà khoù khaên vaø nan giaûi. Khoù khaên treân xuaát phaùt töø vieäc raát khoù xaùc ñònh, ñònh löôïng chính xaùc khoái löôïng phaùt thaûi ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp ñoát. Xong caàn coù bieän phaùp caûi thieän trình ñoä coâng ngheä theo höôùng baûo veä moâi tröôøng vaø coù keá hoaïch quaûn lyù chaët cheõ qui trình vaän haønh ñeå kieåm soaùt caùc thoâng soá vaän haønh phuø hôïp vôùi tieâu chuaån xaû thaûi ra moâi tröôøng. Hieän taïi, nhöõng haäu quaû nghieâm troïng cuûa vieäc phaùt thaûi caùc hôïp chaát POPs qua hình aûnh nhöõng em beù nhieãm dioxin hay caên beänh ung thö ngaøy caøng gia taêng do quaù trình tích luõy caùc hoùa chaát ñoäc haïi trong thöïc phaåm, moâi tröôøng soáng,… 1.2. YÙ nghóa cuûa ñeà taøi Chaát thaûi raén bao goàm nhieàu loaïi khaùc nhau töø nhöõng CTNH cho ñeán CTKNH. Beân caïnh nguoàn CTNH phaùt sinh töø quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp coøn coù chaát thaûi y teá, thi theå, ...laø nhöõng nguoàn thaûi caàn coù bieän phaùp xöû lyù trieät ñeå. Moät trong nhöõng daïng hôïp chaát gaây oâ nhieãm nguy hieåm vaø toàn taïi laâu daøi trong moâi tröôøng laø caùc hôïp chaát höõu cô beàn (Persistant Organic Pollutants - POPs). Taát caû nhöõng hôïp chaát naøy voâ cuøng beàn vöõng, toàn taïi laâu daøi trong moâi tröôøng, coù khaû naêng tích luõy sinh hoïc trong noâng saûn, thöïc phaåm vaø trong nguoàn nöôùc gaây ra haøng loaït beänh nguy hieåm ñoái vôùi con ngöôøi. Ñieàu caàn quan taâm laø haäu quaû cuûa chuùng coù theå gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán con ngöôøi vaø moâi tröôøng soáng. Ñaõ coù raát nhieàu minh chöùng cho raèng POPs coù theå phaùt taùn ñi raát xa, toàn löu vaø tích tuï trong chuoãi thöïc phaåm cuõng nhö trong moâ cuûa teá baøo ñoäng vaät. Cuõng chính vì theá, chuùng ñöôïc xem laø loaïi hoaù chaát ñoäc haïi. Caùc loaïi hôïp chaát ñieån hình thuoäc nhoùm POPs nhö laø Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 3 PCBs, Dioxins, PAHs, Aldrin, Dieldrin, DDT, Endrin, Chlordane, Hexachlorobenzene, Mirex, Toxaphene vaø Heptachlo. Caùc hôïp chaát POPs phaùt thaûi töø quaù trình xöû lyù CTNH baèng phöông phaùp thieâu ñoát ôû nhieät ñoä cao. Tuy nhieân, caùc thieát bò ñoát coù giaù thaønh raát ñaét, vöôït quaù khaû naêng veà taøi chính cho neân phaàn lôùn löôïng raùc thaûi ñöôïc ñoát thuû coâng. Ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân sinh ra Dioxin vaø moät soá khí thaûi ñoäc haïi trong quaù trình ñoát. Gaàn ñaây, nhieàu loø ñoát trong nöôùc vaø nhaäp khaåu töø nöôùc ngoaøi ñaõ giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà chaát thaûi y teá, thi theå vaø raùc thaûi coâng nghieäp nguy haïi cuûa Thaønh Phoá. Tuy nhieân, vieäc ñaàu tö cho loø ñoát khoâng ñaày ñuû, quaù trình vaän haønh khoâng ñaûm baûo an toaøn, nhieàu thoâng soá khoâng ñöôïc kieåm soaùt chaët cheõ neân khaû naêng phaùt thaûi caùc hôïp chaát POPs ñaëc bieät Dioxin/Furan. Ñoái vôùi moâi tröôøng vaø con ngöôøi, haäu quaû cuûa vieäc nhieãm Dioxin coù theå keå ñeán laø nhöõng aûnh höôûng leân söùc khoeû sinh saûn, taùc ñoäng leân heä mieãn dòch, gaây beänh tieâm maïch, gaây roái loaïn thaàn kinh, quaùi thai, dò taät, roái loaïn haønh vi, vaø nhieàu caên beänh ung thö khoù xaùc ñònh phöông phaùp ñieàu trò trieät ñeå. 1.2.1. Tính khoa hoïc Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän laø moät vaán ñeà khaù môùi trong ñieàu kieän nghieân cöùu cuûa thaønh phoá noùi rieâng vaø caû nöôùc noùi chung, neân trong quaù trình thöïc hieän ñoà aùn, taøi lieäu tham khaûo ña phaàn laø cuûa nhöõng nghieân cöùu trong nöôùc gaàn ñaây vaø nhieàu nöôùc treân theá giôùi. Ngoaøi ra ñoà aùn coøn nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán cuûa caùc Thaày/Coâ trong lónh vöïc moâi tröôøng, Thaày/Coâ trong chuyeân ngaønh ñoát vaø xöû lyù CTNH. Cô sôû lyù thuyeát ñöa ra trong ñoà aùn caên cöù treân nhöõng taøi lieäu ñaõ vaø ñang ñöôïc nghieân cöùu coù tính khoa hoïc ñaùng tin caäy. 1.2.2. Tính thöïc teá Noäi dung cuûa luaän vaên truøng khôùp vôùi moät phaàn trong noäi dung cuûa chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeán naêm 2020. Hieän nay Thaønh phoá ñang trieån khai ñeà taøi “nghieân cöùu ñaùnh giaù hieän traïng caùc hôïp chaát oâ nhieâm höõu Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 4 cô beàn taïi khu vöïc Tp.HCM vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù, ngaên ngöøa, xöû lyù vaø thaûi boû phuø hôïp”. Hoaøn thaønh ñoà aùn hi voïng coù theå ñoùng goùp moät phaàn nhoû trong vieäc phaân tích, öôùc löôïng hieän traïng phaùt thaûi POPs vaøo moâi tröôøng trong khu vöïc Tp. HCM, xaùc ñinh ñöôïc nhöõng aûnh höôûng cuûa noù ñoái vôùi con ngöôøi vaø moâi tröôøng ñeå töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp giaûm thieåu söï phaùt thaûi caùc hôïp chaát POPs. Hieän nay, ôû Vieät Nam xöû lyù CTNH baèng phöông phaùp ñoát ñang ñöôïc quan taâm vaø trieån khai thöïc hieän. Caùc loø ñoát ñöôïc söû duïng nhieàu cho caùc beänh vieän vôùi qui moâ nhoû, leû hoaëc ñoát taäp trung. Thöïc teá cho thaáy quaù trình söû duïng caùc loø ñoát CTNH hieän nay nhìn chung ñaõ coù nhöõng taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng. Moät soá nôi do yeâu caàu löôïng raùc caàn xöû lyù quaù lôùn trong khi thieát bò khoâng ñuû ñaùp öùng. Cuï theå ôû caùc loø ñoát CTRYT laøm aûnh höôûng ñeán khu vöïc ñieàu trò noäi truù hay nhöõng khu daân cö gaàn caùc beänh vieän. Beân caïnh löôïng CTYT, CTCNNH chöa theå xöû lyù trieät ñeå, vieäc aùp duïng caùc loø ñoát hieän nay chöa ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ töø coâng taùc vaän haønh cho ñeán vieäc xöû lyù caùc thaønh phaàn khí thaûi vaø tro, xæ. 1.2.3. Tính môùi cuûa ñeà taøi Trong quaù trình thöïc hieän ñoà aùn, vieäc ñieàu tra thoáng keâ nhöõng loø ñoát CTNH coù khaû naêng phaùt thaûi POPs taïi thaønh phoá gaëp nhieàu khoù khaên, vì haàu heát ít coù baùo caùo, ñeà taøi lieân quan ñeán vaán ñeà naøy. Maëc duø vaäy, ñoà aùn cuõng nhaän ñöôïc nhieàu söï giuùp ñôõ ñeå hoaøn thaønh ñoà aùn trong khaû naêng coù theå cho caùc noäi dung caàn laøm roõ. Keát quaû thöïc hieän ñoà aùn seõõ ñöa ra ñöôïc moät böùc tranh chung veà söï phaùt thaûi POPs töø quaù trình ñoát chaát thaûi taïi Tp. HCM vôùi moät soá thoáng keâ hieän traïng, öôùc ñoaùn söï phaùt thaûi töø keát quaû tính toaùn vaø moät soá giaûi phaùp ñeà xuaát. 1.3. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän vôùi muïc tieâu chính laø ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp giaûm thieåu söï phaùt thaûi caùc hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn POPs töø loø ñoát chaát Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 5 thaûi nguy haïi treân ñòa baøn Thaønh Phoá Hoà Chí Minh. Vôùi caùc muïc tieâu cuï theå nhö sau: - Toång hôïp hieän traïng phaùt sinh CTNH hieän nay treân ñòa baøn Tp. HCM; - Öôùc löôïng cuï theå töøng loaïi POPs phaùt thaûi töø quaù trình ñoát CTNH; - Ñeà xuaát giaûi phaùp quaûn lyù vaø giaûm thieåu POPs hôïp lyù töø quaù trình ñoát CTNH. 1.4. Noäi dung nghieân cöùu Ñeà taøi taäp trung vaøo vieäc ñaùnh giaù hieän traïng caùc nguoàn phaùt sinh, thaûi boû POPs taïi caùc loø ñoát. Ñaùnh giaù khaû naêng aûnh höôûng cuûa POPs ñeán con ngöôøi, moâi tröôøng vaø ñeà xuaát giaûi phaùp giaûm thieåu khaû naêng phaùt thaûi POPs vaøo moâi tröôøng taïi khu vöïc Tp.HCM vôùi caùc noäi dung chính sau: ⎯ Söu taàm, tìm hieåu vaø xaùc ñònh caùc thoâng tin quan troïng nhaát veà lyù thuyeát caùc hôïp chaát POPs. Sau ñoù tìm hieåu caùc nghieân cöùu lieân quan trong vaø ngoaøi nöôùc ñaõ vaø ñang thöïc hieän veà POPs. Ñeà taøi cuõng phaûi laøm roû lyù thuyeát cô baûn veà quaù trình, thieát bò ñoát cuõng nhö moät soá hieän traïng veà hoaït ñoäng vaø coâng taùc quaûn lyù vaän haønh caùc loø ñoát hieän nay. ⎯ Tính toaùn, öôùc löôïng khaû naêng phaùt thaûi POPs töø caùc loø ñoát treân ñòa baøn Tp. HCM ⎯ Ñaùnh giaù khaû naêng aûnh höôûng cuûa POPs ñoái vôùi con ngöôøi vaø moâi tröôøng taïi khu vöïc Tp. HCM. ⎯ Ñeà xuaát giaûi phaùp giaûm thieåu khaû naêng phaùt thaûi POPs vaøo moâi tröôøng Töông öùng vôùi nhöõng noäi dung chính seõ thöïc hieän, boá cuïc ñöôïc trình baøy trong ñoà aùn goàm saùu chöông vôùi caáu truùc toå chöùc nhö sau: Chöông 1: Môû ñaàu. Chöông 2: Nghieân cöùu toång quan vaø nhöõng aûnh höôûng ñeán con ngöôøi vaø moâi tröôøng cuûa hôïp chaát POPs Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 6 Chöông 3: Toång quan trình ñoä coâng ngheä, qui moâ vaø coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng cuûa quaù trình ñoát taïi khu vöïc Tp. HCM. Chöông 4: Tìm hieåu hieän traïng phaùt sinh caùc hôïp chaát POPs töø caùc loø ñoát chaát thaûi treân ñòa baøn Tp. HCM Chöông 5: Xaây döïng phöông phaùp tính toaùn, öôùc ñoaùn taûi löôïng phaùt thaûi POPs töø caùc loø ñoát treân ñòa baøn Tp. HCM. Chöông 6: Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp quaûn lyù ngaên ngöøa, xöû lyù vaø thaûi boû phuø hôïp Keát luaän vaø kieán nghò. 1.5. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu 1.5.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñoà aùn taäp trung vaøo söï phaùt thaûi caùc hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn - POPs töø quaù trình ñoát CTCNNH, CTYT vaø thi theå. Höôùng nghieân cöùu chính taäp trung vaøo khaû naêng phaùt thaûi do tình hình söû duïng coâng ngheä vaø khaû naêng kieåm soaùt quaù trình ñoát hieän nay treân ñòa baøn Tp. HCM. 1.5.2. Phaïm vi nghieân cöùu Phaàn lôùn ñoà aùn taäp trung vaøo nhieäm vuï tìm hieåu toång quan hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn – POPs cuõng nhö quaù trình ñoát CTNH treân ñòa baøn Tp. HCM. Treân cô sôû toång hôïp vaø phaân tích hieän traïng phaùt thaûi POPs töø caùc loø ñoát hieän nay cuûa Thaønh phoá, tieán haønh tính toaùn, öôùc löôïng khaû naêng phaùt thaûi caùc hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn töø quaù trình naøy. Keát quaû phaân tích tích toaùn laø saûn phaåm sau cuøng cuûa ñoà aùn. Cuoái cuøng, ñaùnh giaù ñöôïc khaû naêng phaùt thaûi POPs trong thôøi gian tieáp theo cuûa quaù trình ñoát, ñoàng thôøi ñeà xuaát bieän phaùp quaûn lyù, kieåm soaùt vaø giaûm phaùt thaûi sao cho phuø hôïp. Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 7 1.6. Phöông phaùp nghieân cöùu 1.6.1. Thu thaäp vaø keá thöøa choïn loïc thoâng tin Phöông phaùp thu thaäp vaø thöøa keá choïn loïc ñöôïc söû duïng trong ñoà aùn thoâng qua vieäc toång hôïp taøi lieäu, thu thaäp caùc cô sôû döõ lieäu coù lieân quan ñeán noäi dung seõ trình baøy. Vieäc thu thaäp coù choïn loïc seõ laø cô sôû khoa hoïc ñeå hieåu ñöôïc taùc ñoäng cuûa caùc hôïp chaát POPs leân con ngöôøi vaø moâi tröôøng cuõng nhö caùc con ñöôøng chuyeån hoùa cuûa chuùng trong moâi tröôøng, trong cô theå soáng cuûa ngöôøi vaø ñoäng vaät. Caùc nguoàn taøi lieäu thu thaäp ñöôïc taäp trung töø caùc nguoàn taøi lieäu trong vaø ngoaøi nöôùc, töø caùc baùo caùo, giaùo trình, taøi lieäu hoäi thaûo, töø internet… ñaëc bieät laø caùc taøi lieäu ñònh höôùng, chieán löôïc trong coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng, quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi cuûa thaønh phoá. 1.6.2. Phöông phaùp ñaùnh giaù nhanh thoâng qua khaûo saùt taïi hieän tröôøng Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù hieän traïng thoâng qua caùc cuoäc ñieàu tra khaûo saùt thöïc ñòa. Töø keát quaû ñaùnh giaù tieán haønh thoáng keâ, phaân tích caùc taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe coäng ñoàng taïi khu vöïc Tp. HCM. Keát quaû laø tìm ra giaûi phaùp, chieán löôïc giaûm thieåu, thaûi boû POPs töø quaù trình ñoát vaøo moâi tröôøng taïi khu vöïc TP.HCM. 1.6.3. Phöông phaùp so saùnh Duøng ñeå so saùnh caùc lyù thuyeát vaø thöïc teá maø caùc taøi lieäu khaùc ñaõ ñöa ra, so saùnh vôùi caùc cô sôû khoa hoïc chung ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeán, töø ñoù ruùt ra keát luaän cho caùc nghieân cöùu ñaõ ñöôïc thöïc hieän. 1.6.4. Phöông phaùp toång hôïp Taát caû caùc ñieàu kieän lieân quan: töø hieän traïng phaùt thaûi POPs, thoâng qua caùc söu taàm vaø ñieàu tra boå sung, caùc taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe con ngöôøi, caùc ñònh höôùng chieán löôïc chung veà quaûn lyù moâi tröôøng vaø quaûn lyù chaát thaûi maø caùc cô quan khaùc ñaõ thöïc hieän. Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 8 CHƯƠNG 2 – NGHIEÂN CÖÙU TOÅNG QUAN VAØ NHÖÕNG AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN CON NGÖÔØI VAØ MOÂI TRÖÔØNG CUÛA HÔÏP CHAÁT POPs 2.1. Toång quan veà POPs 2.1.1. Khaùi nieäm vaø phaân loaïi veà chaát oâ nhieãm höõu cô beàn POPs ™ Khaùi nieäm veà hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn Chaát oâ nhieãm höõu cô beàn (Persistant Organic Pollutions – POPs) laø nhöõng hôïp chaát hoaù hoïc coù nguoàn goác töø cacbon, saûn sinh ra do hoaït ñoäng coâng nghieäp cuûa con ngöôøi. POPs beàn vöõng trong moâi tröôøng, coù khaû naêng tích tuï sinh hoïc qua chuoãi thöùc aên, löu tröõ trong thôøi gian daøi, coù khaû naêng phaùt taùn xa töø caùc nguoàn phaùt thaûi vaø taùc ñoäng xaáu ñeán söùc khoeû con ngöôøi vaø heä sinh thaùi. Theo coâng öôùc Stockholm, POPs goàm 12 hoaù chaát coù tính ñoäc haïi toàn taïi beàn vöõng trong moâi tröôøng, phaùt taùn roäng vaø tích luyõ trong heä sinh thaùi, gaây haïi cho söùc khoeû con ngöôøi. 12 loaïi hoaù chaát trong nhoùm POPs laø: PCBs, Caùc hôïp chaát cuûa dioxin, Caùc hôïp chaát cuûa furan, DDT, Toxaphene, Aldrin, Dielrin, Eldrin, Heptachllor, Mirex, Hexachlorbenzen, Chlordane. Taát caû nhöõng chaát naøy ñeàu beàn vöõng trong moâi tröôøng, coù khaû naêng tích luyõ sinh hoïc trong noâng saûn, thöïc phaåm vaø nguoàn nöôùc gaây ra haøng loaït beänh nguy hieåm ñoái vôùi con ngöôøi. Trong 12 hoaù chaát treân coù 4 loaïi (PCBs, DDT, Dioxin, Furan) laø nhöõng hoaù chaát ñöôïc ñaëc bieät chuù yù vì möùc ñoä ñoäc tính cao taùc ñoäng nghieâm troïng ñeán con ngöôøi vaø moâi tröôøng. ™ Phaân loaïi POPs Bảng 1 - Phaân loaïi POPs Teân nhoùm Noäi dung Nhoùm 1: Hoaù chaát baûo veä thöïc vaät Nhoùm 2: Caùc hoaù chaát söû duïng trong coâng nghieäp Nhoùm 3: Caùc saûn phaåm phuï khoâng mong muoán Thaønh phaàn 9 hoaù chaát: DDT, Toxaphene, Aldrin, Dielrin, Eldrin, PCBs Caùc hôïp chaát cuûa dioxin, Caùc hôïp chaát cuûa furan Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 9 Heptachllor, Mirex, Hexachlorbenzen, Chlordane Ñònh nghóa Coù theå hieåu moät caùch ñôn giaûn laø nhöõng hoaù chaát duøng ñeå dieät tröø nhöõng loaøi coù haïi, aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø aûnh höôûng tröïc tieáp hay giaùn tieáp ñeán caùc ñoái töôïng khaùc. PCB ñöôïc thaûi vaøo trong moâi tröôøng ñöôïc chuù yù nhieàu nhaát trong daàu nhôùt vaø caùc loaïi hoaù chaát söû duïng cho caùc quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp hoaëc nhöõng saûn phaåm cuûa hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp, ñieån hình laø PCBs Laø nhöõng saûn phaåm phuï cuûa nhieàu quaù trình saûn xuaát khaùc nhau. Nguoàn phaùt sinh chuû yeáu töø caùc nhaø maùy saûn xuaát hoaù chaát, quaù trình ñoát caùc saûn phaåm chaùy coù chöùa clo, quaù trình taåy traéng boät giaáy, caùc chaát tích tuï trong chuoãi thöùc aên, trong phoøng thí nghieäm, ... Coâng duïng Laøm nhieäm vuï baûo veä caây troàng, saûn phaåm ñöôïc taïo ra ñeå choáng laïi vaø tieâu dieät loaøi gaây haïi cho caây troàng trong noâng nghieäp. PCBs ñöôïc duøng trong caùc ngaønh saûn xuaát coâng nghieäp do coù tính caùch nhieät cao vaø khoâng chaùy neân ñöôïc öùng duïng nhieàu trong caùc ngaønh coâng nghieäp ñieän (maùy bieán theá, acqui, ñeøn, ...). Ñoâi luùc PCBs laïi laø saûn phaåm phuï khoâng mong muoán vaø laø nguoàn phaùt sinh dioxin. Ñaây laø saûn phaåm phuï phaàn lôùn khoâng mong muoán chuùng sinh ra hoaëc chuùng tích tuï trong moâi tröôøng trong thôøi gian daøi neân hoaøn toaøn raát khoù kieåm soaùt. 2.1.2. Tính chaát cuûa hôïp chaát POPs ™ Tính chaát vaät lyù Tính chaát vaät lyù chung POPs ñöôïc xem laø nhoùm hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn vôùi 4 tính chaát vaät lyù chung nhö sau: ⎯ Trong thaønh phaàn coù chöùa nhoùm halogen; ⎯ Tan nhieàu trong môõ, ít tan trong nöôùc; Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 10 ⎯ Beàn vôùi nhieät, aùnh saùng vaø caùc quaù trình phaân huyû sinh hoïc, hoaù hoïc; ⎯ Deã bay hôi neân khaû naêng phaùt taùn xa. Tính chaát vaät lyù cuûa nhoùm chaát baûo veä thöïc vaät Caùc chaát ôû nhoùm naøy ôû traïng thaùi tinh khieát laø daïng boät traéng, khoâng muøi ñoâi luùc coù maøu traéng ngaø, hoaëc maøu xaùm nhaït, khoâng tan trong nöôùc, tan nhieàu trong caùc dung moâi höõu cô, döôùi daïng boät khí hoaëc dung moâi, caùc daïng hôïp chaát naøy coù theå haáp thuï qua ñöôøng mieäng vaø ñöôøng hoâ haáp. ÔÛ daïng dung dòch moät soá chaát coù khaû naêng haáp thuï qua da. Trong ñoù, DDT laø moät hoãn hôïp coù nhieàu ñoàng phaân vaø moät soá ñoàng phaân coù ñoäc tính khaù cao. Tính chaát vaät lyù cuûa nhoùm hoaù chaát coâng nghieäp Veà maët vaät lyù PCB laø chaát loûng maøu vaøng nhaït trong suoát ñeán ñaëc quaùnh, tính ñaëc taêng leân theo möùc ñoä clo hoaù, ñoä soâi töø 3250C – 366,110C, tæ troïng 1,3 – 1,9. Hoãn hôïp PCBs coù chöùa nhieàu taïp chaát trong ñoù coù chöùa caû dibenzofuran vaø naphtalen. Beàn vôùi nhieät ñoä, aùnh saùng vaø caû quaù trình phaân huyû sinh hoïc, hoaù hoïc. Deã bay hôi, khaû naêng phaùt taùn xa, gaây roái loaïn thaàn kinh vaø laø taùc nhaân gaây ung thö. Khi vaøo nguoàn nöôùc do tính khoâng tan, tyû troïng lôùn, kî nöôùc noù seõ tích tuï trong buøn laéng vaø aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nguoàn nöôùc. Tính chaát vaät lyù cuûa nhoùm caùc saûn phaåm chaùy: PCDD/PCDFs raát ít tan trong nöôùc nhöng tan voâ haïn trong chaát beùo ñoä tan cuûa 2,3,7,8 – TCDD ôû 200C laø 19.3ppt. Taát caû caùc chaát PCDD/PCDFs ñeàu raát khoù bay hôi ôû ñieàu kieän nhieät ñoä bình thöôøng. ™ Tính chaát hoaù hoïc Tính chaát hoaù hoïc chung POPs laø nhöõng hôïp chaát oâ nhieãm höõu cô beàn, trong coâng thöùc phaân töû coù chöùa halogen, laø nhöõng hôïp chaát hidrocacbon thôm coù nhieàu ñoàng phaân, ñoàng thôøi laø nhoùm hôïp chaát höõu cô ñoäc nhaát trong caùc loaïi hoaù chaát höõu cô ñoäc haïi maø con Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 11 ngöôøi bieát ñeán. Chuùng raát beàn trong ñieàu kieän nhieät ñoä bình thöôøng, vôùi taùc ñoäng cuûa aùnh saùng vaø coù khaû naêng bò phaân huyû trong moâi tröôøng axit, kieàm. Tính chaát hoaù hoïc cuûa nhoùm thuoác baûo veä thöïc vaät POPs thuoäc nhoùm naøy laø caùc hôïp chaát hyñrocacbon trong phaân töû coù moät soá nguyeân töû hidro bò thay theá baèng nguyeân töû clo. Hieäu öùng gaây ñoäc cuûa POPs trong nhoùm naøy raát nghieâm troïng vì noù ñöôïc söû duïng roäng raõi trong moâi tröôøng. Chuùng raát beàn vöõng ôû nhieät ñoä bình thöôøng nhöng deã bò kieàm thuyû phaân thaønh DDE. Chuùng khoâng bò phaân huyû sinh hoïc, tích tuï nhieàu trong caùc moâ môõ vaø khuyeách ñaïi sinh hoïc trong chuoãi thöùc aên. Chuùng ñöôïc phun döôùi daïng söông muø hay buïi neân tröïc tieáp ñi vaøo ñaát, töø ñaát chuùng ñi vaøo khí quyeån vaø nöôùc roài toàn löu. POPs thuoäc nhoùm thuoác BVTV goàm nhöõng chaát sau: a) Diclodiphenyltricloetan (C14H9Cl5 - DDT) - Daïng cheá phaåm thöôøng gaëp: 30ND, 75BHN, 10BR, 5H… - Ñoäc tính: LD50 = 113mg/ kg (chuoät). - Coâng thöùc hoaù hoïc: b) Dieldrin - Ñoäc tính: thuoác coù taùc duïng tieáp xuùc vaø vò ñoäc. - Coâng thöùc hoùa hoïc: c) Heptachlor - Ñoäc tính: Ñoäc tính cuûa thuoác ôû chuoät vaøo khoaûng 90mg/ kg. Cl CH 3CCL Cl Cl Cl Cl Cl ClCl Cl Cl Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 12 - Coâng thöùc hoaù hoïc d) Aldrin (C12H8Cl6) - Ñoäc tính: Ñoäc tính cuûa thuoác ôû chuoät LD50 = 40- 70mg/ kg. Thuoác coù khaû naêng tích luyõ trong cô theå ñoäng vaät, raát ñoäc ñoái vôùi caù. Coù taùc duïng tröø caùc loaïi coân truøng trong ñaát nhö saâu xaùm, deá nhuûi, boï hung, doøi duïc vôùi lieàu löôïng 2 – 4kg/ ha. - Coâng thöùc hoaù hoïc: e) Hexachlorbenzen (C6H6Cl6 – HCB) - Teân goïi: Hexachlorbenzen - Ñoäc tính: Ñoäc tính cuûa thuoác ôû chuoät LD50 = 125mg/ kg. - Coâng thöùc hoaù hoïc: f) Toxaphene - Teân goïi: Toxaphen - Ñoäc tính: Toxaphene laø loaïi thuoác vò ñoäc vaø tieáp xuùc. Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 13 - Coâng thöùc hoaù hoïc: g) Chlordane - Teân goïi: Chlordane - Coâng thöùc hoaù hoïc: h) Mirex - Teân goïi: Mirex - Coâng thöùc hoaù hoïc: i) Endrin - Teân goïi: Endrin - Ñoäc tính: ñoäc tính cuûa Endrin khaù cao, LD50 = 7 - 35mg/ kg tieán haønh thí nghieäm treân chuoät. - Coâng thöùc hoaù hoïc: ClCl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cln CH Cl 3 CH2 Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 14 Tính chaát hoaù hoïc cuûa nhoùm saûn phaåm phuï Do coâng thöùc phaân töû cuûa PCBs coù theå thay theá 1 ñeán 10 nguyeân töû hidro baèng nguyeân töû clo trong caáu truùc voøng thôm cuûa biphenyl ôû beân traùi ñaõ laøm cho PCBs coù ñeán 209 ñoàng phaân vaø haàu heát ñeàu tan trong nöôùc. Caùc hôïp chaát cuûa PCB laø nguoàn gaây oâ nhieãm nghieâm troïng trong heä sinh thaùi vì chuùng oån ñònh, tích tuï trong chuoãi dinh döôõng, trong moâi tröôøng ñaëc bieät laø caùc loaïi ñoäng vaät coù xöông soáng treân caïn. Nhoùm saûn phaåm phuï goàm: Polyclobiphenyl (C12H9Cl - PCBs ): coù 209 ñoàng phaân - Teân goïi: Polyclobiphenyl - Coâng thöùc hoaù hoïc Tính chaát hoaù hoïc cuûa nhoùm saûn phaåm chaùy Phaàn lôùn sinh ra töø quaù trình ñoát chaùy caùc saûn phaåm coù chöùa clo, chaát thaûi coù chöùa clo, quaù trình taåy traéng boät giaáy, trong caùc qui trình saûn xuaát thuoác dieät coû, nhöïa PVC hoaëc nhieàu hidrocabua coù chöùa clo. Dioxin vaø furan laø nhöõng hôïp chaát cuûa hidrocacbon maø trong ñoù moät soá nguyeân töû hidro bò thay theá baèng clo. Dioxin coù 210 ñoàng phaân khaùc nhau thöôøng gaëp nhaát laø TCDD vaø TCDF chuùng raát nguy hieåm ngay caû nhieät ñoä raát thaáp. Nhoùm saûn phaåm chaùy goàm caùc chaát sau: a) Polyclorinated Dibenzo - p - Dioxin - Teân goïi: Polyclorinated Dibenzo - p - Dioxin (PCDD) O Cl Cl ClCl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Cl Ñaùnh giaù hieän traïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp giaûm thieåu POPs töø quaù trình ñoát raùc thaûi taïi Tp. HCM GVHD: PGS.TS.Leâ Thanh Haûi SVTH: Leâ Thò Caåm Duyeân – MSSV: 103108036 15 - Coâng thöùc hoaù hoïc b) Polychlorinateddibenz

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • pdfLUANVAN-25-12.pdf
Luận văn liên quan