Đề tài Đánh giá tác động của các chương trình đào tạo, tập huấn khuyến nông đến đội ngũ cán bộ khuyến nông và nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2005 - 2007
Phần 1. Mở đầu 1.1. Đặt vấn đề Trong thời gian qua, nền nông nghiệp n−ớc ta có những b−ớc phát triển mạnh mẽ, đ v! đang chuyển dần từ nền sản xuất tiểu nông, tự cung tự cấp sang nền nông nghiệp sản xuất h!ng hóa. Từ một n−ớc phải nhập khẩu gạo, Việt Nam đ trở th!nh n−ớc xuất khẩu nông sản có thứ bậc trên thế giới: Đứng thứ nhất về điều với sản l−ợng xuất khẩu l!: 127.000 tấn (năm 2006) [29]. Đứng thứ hai về gạo, chè, c! phê: 14.106.443 tấn chỉ sau Brasil [28], đứng thứ t− về cao su. Ngo!i ra còn xuất khẩu nhiều loại l−ơng thực khác nh− rau quả, thịt Đời sống của đại bộ phận nông dân ng!y c!ng đ−ợc cải thiện. Có đ−ợc những th!nh tựu n!y l! nhờ sự l nh đạo của Đảng v! Chính phủ, sự nỗ lực của h!ng chục triệu nông dân v! đóng góp to lớn của tất cả các ban ng!nh từ Trung −ơng đến địa ph−ơng trong đó có hệ thống khuyến nông Việt Nam (Bộ nông nghiệp v! phát triển nông thôn, 2005) [1]. Hệ thống khuyến nông Việt Nam đ−ợc chính thức hình th!nh sau khi Chính phủ ban h!nh nghị định 13/CP về công tác khuyến nông, ng!y 2 tháng 3 năm 1993. Sự ra đời của hệ thống khuyến nông Việt Nam đáp ứng yêu cầu mới của sự nghiệp phát triển nông nghiệp nông thôn n−ớc ta. Qua hơn 10 năm hoạt động khuyến nông đ có những đóng góp to lớn trong quá trình phát triển nông nghiệp, nâng cao dân trí v! trình độ kỹ thuật cho nông dân. Hầu hết các giống cây, con mới trong sản xuất hiện nay, chủ yếu do kênh khuyến nông (Khuyến nông nh! n−ớc v! khuyến nông tự nguyện) chuyển giao v! tham gia phát triển, l!m tăng nhanh năng suất, chất l−ợng cây trồng, vật nuôi. Một trong những hoạt động khuyến nông đ−ợc quan tâm đến trong những năm trở lại đây, đó l! hoạt động đ!o tạo, tập huấn khuyến nông. Công tác đ!o tạo, tập huấn khuyến nông đang ng!y c!ng đ−ợc chú trọng hơn cả về mặt số l−ợng v! chất l−ợng (Bộ nông nghiệp v! phát triển nông thôn, 2005) [1]. Hiện nay với sự phát triển nh− vũ b o của khoa học e kỹ thật, nhiều tiến bộ mới đ−ợc ra đời v! cần thiết đ−ợc áp dụng ngay v!o thực tế cuộc sống. Vì vậy đ!o tạo, tập huấn ng!y c!ng trở nên cần thiết hơn. Qua đây ng−ời nông dân sẽ nhanh chóng có thể tiếp nhận đ−ợc những kiến thức mới, công nghệ mới để ứng dụng ngay v!o sản xuất nông nghiệp góp phần thúc đẩy nền nông nghiệp của đất n−ớc. Bên canh đó, do hệ thống tổ chức khuyến nông ch−a ho!n chỉnh, đội ngũ cán bộ khuyến nông ch−a đ−ợc đ!o tạo b!i bản từ các tr−ờng Đại học nên h!ng năm hệ thống khuyến nông cũng đ tổ chức rất nhiều khóa đ!o tạo về kỹ năng, ph−ơng pháp khuyến nông v! các giải pháp kỹ thuật mới cho cán bộ khuyến nông các cấp, nông dân. Tuy nhiên, một vấn đề vô cùng quan trọng đặt ra l! liệu rằng các ch−ơng trình đ!o tạo, tập huấn khuyến nông đ v! đang tiến h!nh có thực sự đáp ứng đ−ợc những nhu cầu cũng nh− mong đợi của ng−ời học (nông dân v! cán bộ khuyến nông) hay không? Nó có đem lại hiệu quả về mặt kinh tế, nhận thức v! về mặt x hội hay không? Đánh giá tác động của hoạt động đ!o tạo, tập huấn l! một nội dung quan trọng để xem liệu một ch−ơng trình đ!o tạo có th!nh công hay không? Nó có thể giúp xác định mục tiêu đ!o tạo xác đáng hơn, tránh đ−ợc những nội dung đ!o tạo không cần thiết, đảm bảo các ph−ơng pháp đ!o tạo đáp ứng đ−ợc yêu cầu của các học viên v! giảm đ−ợc chi phí đ!o tạo. Đ−ợc sự đồng ý của Ban giám hiệu nh! tr−ờng, Ban chủ nhiệm Khoa v! sự giúp đỡ của Ths. Vũ Đức Hải, Ths. Nguyễn Hữu Thọ, tôi tiến h!nh nghiên cứu đề t!i: Đánh giá tác động của các chương trình đào tạo, tập huấn khuyến nông đến đội ngũ cán bộ khuyến nông và nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2005 -2007, với mong muốn có cái nhìn tổng thể về thực trạng của công tác đ!o tạo, tập huấn khuyến nông cũng nh− các kết quả đạt đ−ợc sau mỗi một khóa đ!o tạo, tập huấn cho cán bộ khuyến nông v! nông dân trên địa b!n tỉnh Thái Nguyên, từ đó đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm góp phần bổ sung v ho n thiện nội dung ch−ơng trình đ!o tạo, tập huấn khuyến nông trên địa b n tỉnh Thái Nguyên để nâng cao hiệu quả của các ch−ơng trình n y trong giai đoạn tới. Đây l một vấn đề cần thiết khách quan, cả giá trị về mặt lý luận cũng nh− thực tiễn rất sâu sắc. 1.2. Mục đích nghiên cứu Đánh giá đ−ợc thực trạng v! tác động của công tác đ!o tạo, tập huấn khuyến nông đến đội ngũ cán bộ khuyến nông các cấp v! nông dân trên địa b!n tỉnh Thái Nguyên, từ đó đ−a ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả các ch−ơng trình đ!o tạo, tập huấn trong giai đoạn mới. 1.3. Mục tiêu nghiên cứu Đánh giá thực trạng của công tác đ!o tạo, tập huấn khuyến nông đối với cán bộ khuyến nông v! nông dân trên địa b!n tỉnh. Đánh giá tác động của các ch−ơng trình đ!o tạo, tập huấn khuyến nông đến đội ngũ cán bộ khuyến nông v! nông dân. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của các ch−ơng trình đ!o tạo, tập huấn khuyến nông đến đội ngũ cán bộ khuyến nông v! nông dân. 1.4. ý nghĩa của đề t i 1.4.1. ý nghĩa trong học tập v nghiên cứu khoa học Bổ sung các kiến thức thực tế của các ch−ơng trình đ!o tạo v! tập huấn khuyến nông đ đ−ợc học về lý thuyết trong nh! tr−ờng. Bổ sung thêm những kiến thức mới về đánh giá tác động của đ!o tạo, tập huấn. Có đ−ợc cái nhìn tổng thể về thực trạng công tác đ!o tạo, tập huấn khuyến nông đến cán bộ khuyến nông v! nông dân trên địa b!n tỉnh. Đề t!i cũng đ−ợc coi l! một t!i liệu tham khảo cho Tr−ờng, Khoa, các cơ quan trong ng!nh v! sinh viên các khóa tiếp theo. 1.4.2. ý nghĩa trong thực tiễn sản xuất Đề t!i có thể l! cơ sở để có những định h−ớng nhằm nâng cao hiệu quả của các ch−ơng trình đ!o tạo, tập huấn đối với đội ngũ cán bộ khuyến nông v! nông dân không chỉ cho Trung tâm Khuyến nông tỉnh Thái Nguyên m! còn cho khuyến nông các tỉnh, địa ph−ơng khác trong cả n−ớc.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Đánh giá tác động của các chương trình đào tạo, tập huấn khuyến nông đến đội ngũ cán bộ khuyến nông và nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2005 - 2007, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ã lµ c¸c huyÖn Phó B×nh víi 1.380 líp (t¨ng 1,1767
lÇn), huyÖn Phæ Yªn víi 875 líp (t¨ng 1,0699 lÇn), Phó L−¬ng víi 500 líp
(t¨ng 1,0772 lÇn), Vâ Nhai víi 193 líp (t¨ng 1,0626 lÇn) vµ thÊp nhÊt lµ thÞ x·
S«ng C«ng víi 132 líp (t¨ng 1,3166 lÇn). Bªn c¹nh ®ã, ë mét vµi ®Þa ph−¬ng
sè líp tËp huÊn tæ chøc hµng n¨m l¹i cã chiÒu h−íng gi¶m ®i vµo n¨m 2007
nh−ng kh«ng ®¸ng kÓ nh−: §Þnh Hãa 72 líp (n¨m 2005), 97 líp (n¨m 2006)
vµ 69 líp (n¨m 2007). Thµnh phè Th¸i Nguyªn 105 líp (n¨m 2005), 54 líp
(n¨m 2006) vµ 61 líp (n¨m 2007). §ång Hû 200 líp (n¨m 2005), 173 líp
(n¨m 2006) vµ 185 líp (n¨m 2007). §iÒu nµy mét phÇn cho thÊy n¨ng lùc
khuyÕn n«ng c¬ së ë c¸c ®Þa ph−¬ng trong tØnh Th¸i Nguyªn cã sù kh¸c nhau
râ rÖt. Ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn ®−îc chó ý, coi träng còng ph¶n ¸nh mét
phÇn cho c«ng t¸c khuyÕn n«ng ë ®Þa ph−¬ng cã ph¸t triÓn m¹nh hay kh«ng?
Qua ®iÒu tra còng cho thÊy, ë c¸c ®Þa ph−¬ng tæ chøc ®−îc Ýt c¸c líp
tËp huÊn cho c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n thÊy r»ng sè c¸n bé hiÖn ®ang
c«ng t¸c t¹i c¸c Tr¹m KhuyÕn n«ng hay c¸c tr¹m c¬ së kh¸c lµ rÊt Ýt, th−êng
chØ cã trªn d−íi 10 ng−êi, trong khi ®ã ®Þa bµn ho¹t ®éng rÊt réng, ®iÒu kiÖn
®i l¹i còng rÊt khã kh¨n nªn trong mét n¨m chØ tæ chøc ®−îc sè líp rÊt khiªm
tèn. §èi t−îng lµ nh÷ng ng−êi ë vïng s©u, vïng xa Ýt cã ®iÒu kiÖn ®−îc tham
gia, hoÆc cã tham gia th× kh¶ n¨ng tiÕp thu kiÕn thøc cña hä còng cßn nhiÒu
h¹n chÕ do tr×nh ®é nhËn thøc cña b¶n th©n.
Ngoµi sè líp tËp huÊn ®−îc tæ chøc th× quy m« cña ho¹t ®éng ®µo t¹o,
46
tËp huÊn khuyÕn n«ng cßn thÓ hiÖn ë sè l−ît ng−êi tham gia hµng n¨m th«ng
qua b¶ng 4.2. B¶ng 4.2 cho thÊy sè l−ît ng−êi tham gia vµo c¸c líp ®µo t¹o,
tËp huÊn trong 3 n¨m (tõ 2005 ®Õn 2007) vµ tû lÖ t¨ng lªn trong giai ®o¹n nµy
(lÊy n¨m 2005 lµm n¨m gèc) ë c¸c ®Þa ph−¬ng trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn.
B¶ng 4.2: Sè l−ît c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n tham gia vµo c¸c
kho¸ ®µo t¹o, tËp huÊn trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn giai ®o¹n 2005 - 2007
Sè l−îng (ng−êi)
STT §Þa ph−¬ng
2005 2006 2007
Tæng
céng
Tû lÖ t¨ng
(lÇn)
1. Tp. Th¸i Nguyªn 3.600 2.300 3.000 8.900 0,9128
2. ThÞ x· S«ng C«ng 1.650 2.750 2.860 7.260 1,3166
3. §ång Hû 7.500 5.500 7.000 20.000 0,9661
4. Vâ Nhai 2.624 2.554 2.614 7.792 0,9980
5. Phó L−¬ng 7.800 8.150 8.620 24.570 1,0513
6. §Þnh Ho¸ 3.600 4.168 2.549 10.317 0,8415
7. Phó B×nh 19.500 22.500 27.000 69.000 1,1767
8. Phæ Yªn 16.621 10.628 18.156 45.405 1,0452
9. §¹i Tõ 26.000 23.500 33.300 82.800 1,1317
Tæng céng 88.895 82.050 105.099 276.044 1,0873
(Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cña c¸c Tr¹m KhuyÕn n«ng
huyÖn, thÞ n¨m 2005, 2006, 2007)
Theo nh− ph©n tÝch ë b¶ng 4.1, b¶ng 4.2 còng cho thÊy sè l−ît c¸n bé
khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n tham gia tËp huÊn ë c¸c ®Þa ph−¬ng trªn ®Þa bµn
tØnh Th¸i Nguyªn qua c¸c n¨m (tõ n¨m 2005 ®Õn n¨m 2007) nh×n chung còng
cã sù t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Qua 3 n¨m tØnh Th¸i Nguyªn ®· tæ chøc ®−îc cho
kho¶ng 276.044 l−ît c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n tham gia tËp huÊn (t¨ng
1,0873 lÇn). Trong ®ã nhiÒu nhÊt lµ huyÖn §¹i Tõ víi tæng sè l−ît ng−êi tham
gia kho¶ng 82.800 l−ît ng−êi (t¨ng 1,1317 lÇn). Sau ®ã lµ huyÖn Phó B×nh víi
69.000 l−ît ng−êi tham gia (t¨ng 1,1767 lÇn), Phæ Yªn lµ 45.405 l−ît ng−êi
(t¨ng 1,0452 lÇn), Phó L−¬ng víi 24.570 l−ît ng−êi (t¨ng 1,0513 lÇn) vµ ®Þa
ph−¬ng cã sè ng−êi tham gia Ýt nhÊt lµ thÞ x· S«ng C«ng víi 7.260 l−ît ng−êi
(t¨ng 1,3166 lÇn). Cßn c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c hµng n¨m cã sù t¨ng lªn vµ gi¶m
®i, tuy nhiªn còng kh«ng ®¸ng kÓ nh−: Thµnh phè Th¸i Nguyªn 3.600 l−ît
47
ng−êi (n¨m 2005), 2.300 l−ît ng−êi (n¨m 2006) vµ 3.000 l−ît ng−êi (n¨m
2007). §ång Hû 7.500 l−ît ng−êi (n¨m 2005), 5.500 l−ît ng−êi (n¨m 2006) vµ
7.000 l−ît ng−êi (n¨m 2007). Vâ Nhai 2.624 l−ît ng−êi (n¨m 2005), 2.554
l−ît ng−êi (n¨m 2006) vµ 2.614 l−ît ng−êi (n¨m 2007). Víi sù t¨ng lªn cña
c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n tham gia vµo c¸c líp tËp huÊn hµng n¨m,
cho thÊy nhËn thøc, c¸i nh×n cña hä ®· cã sù thay ®æi, hä cÇn cã thªm hiÓu
biÕt, kiÕn thøc kü thuËt míi, ®Ó bæ sung cho nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ cña
m×nh ®· vèn cã s½n tõ l©u nhê ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ®¸p øng ®−îc víi yªu cÇu
ngµy cµng cao cña khoa häc - kü thuËt, ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña nÒn s¶n
xuÊt hµng hãa kh«ng nh÷ng cho thÞ tr−êng trong n−íc mµ c¶ thÞ tr−êng trªn
thÕ giíi nhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay khi ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn
chÝnh thøc cña tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). Bªn c¹nh ®ã th× còng cã
nhiÒu n«ng d©n kh«ng thÓ tham gia tËp huÊn, tham gia vµo c«ng t¸c chuyÓn
giao tiÕn bé khoa häc - kü thuËt v× nhiÒu lý do cã thÓ lµ: ®iÒu kiÖn tù nhiªn,
kh«ng cho phÐp ®i l¹i, qua xa n¬i tËp huÊn, ®iÒu kiÖn gia ®×nh hay ®iÒu kiÖn
cña b¶n th©n (tr×nh ®é, nhËn thøc, t©m lý...). C¸c nhµ tæ chøc, nh÷ng ng−êi
lµm c«ng t¸c khuyÕn n«ng cÇn xem xÐt, suy nghÜ vµ cã kÕ ho¹ch hµnh ®éng cô
thÓ cho nh÷ng ®èi t−îng ®Æc biÖt Ýt ®−îc tham gia vµo tËp huÊn. Tõ ®ã t¹o nªn
sù ®ång ®Òu gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng trªn ®Þa bµn tØnh.
Ngoµi viÖc tæ chøc tËp huÊn cho c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n cña
c¸c tr¹m huyÖn, thÞ x· t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng trong tØnh th× hµng n¨m Trung t©m
KhuyÕn n«ng tØnh Th¸i Nguyªn vÉn th−êng xuyªn tæ chøc ®µo t¹o, tËp huÊn
cho ®éi ngò c¸n bé khuyÕn n«ng c¸c cÊp vµ n«ng d©n ®Çu mèi ®Ó t¨ng c−êng
n¨ng lùc chuyªn m«n còng nh− kü n¨ng lµm viÖc, ®Ó ®¸p øng ®−îc víi yªu
cÇu ngµy cµng cao cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong tØnh nãi riªng vµ c«ng t¸c
khuyÕn n«ng trong n−íc nãi chung. Nh×n chung mçi n¨m Trung t©m KhuyÕn
n«ng tØnh còng tæ chøc ®−îc kho¶ng h¬n 20 líp tËp huÊn cho c¸n bé khuyÕn
n«ng vµ n«ng d©n, mçi líp cã kho¶ng 50 ng−êi tham gia. Néi dung tËp huÊn
th−êng tËp trung vµo c¸c kiÕn thøc vÒ kü thuËt (trång trät, ch¨n nu«i, trång
rõng, thñy s¶n...), vÒ x· héi còng nh− kü n¨ng thùc hµnh, ph−¬ng ph¸p lµm
viÖc. B¶ng 4.3 cho biÕt n«i dung th−êng xuyªn tËp huÊn cho c¸n bé khuyÕn
n«ng c¸c cÊp vµ n«ng d©n ®Çu mèi cña Trung t©m KhuyÕn n«ng tØnh.
48
B¶ng 4.3: C¸c néi dung ®µo t¹o, tËp huÊn cho c¸n bé vµ n«ng d©n trªn
®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn giai ®o¹n 2005 - 2007 do TTKN tæ chøc
N¨m STT Néi dung tËp huÊn §Þa ®iÓm
1. Kü thuËt gieo m¹ trªn khay nhùa TTKN
2. Ph−¬ng ph¸p viÕt tin, viÕt bµi TTKN
3.
§¸nh gi¸ lËp kÕ ho¹ch, kiÓm tra gi¸m s¸t khuyÕn
n«ng
TTKN
4.
§µo t¹o ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cã sù tham
gia
TTKN
5. Thö nghiÖm tµi liÖu khuyÕn n«ng TTKN
6. Ph−¬ng ph¸p ®µo t¹o ng−êi lín TTKN
7. Kü thuËt sö dông b· th¶i khÝ sinh häc
Gia Sµng
- TPTN
8. Kü n¨ng truyÒn th«ng c¬ b¶n TTKN
9. §µo t¹o céng t¸c viªn truyÒn th«ng khuyÕn n«ng TTKN
10. Ph−¬ng ph¸p s¶n xuÊt rau an toµn TTKN
11. N©ng cao n¨ng lùc khuyÕn n«ng TTKN
2005
12. Ph−¬ng ph¸p s¶n xuÊt chÌ an toµn TTKN
13.
Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra, x©y dùng kÕ ho¹ch, ®¸nh
gi¸ khuyÕn n«ng
TTKN
14. Kü n¨ng tæ chøc ho¹t ®éng céng ®ång TTKN
15.
Ph−¬ng ph¸p chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt cã sù
tham gia
TTKN
16.
Ph−¬ng ph¸p truyÒn th«ng trong c«ng t¸c
khuyÕn n«ng
TTKN
2006
17. §µo t¹o tiÓu gi¸o viªn TTKN
18. N©ng cao n¨ng lùc sö dông m¸y vi tÝnh TTKN
19. Héi nhËp WTO vµ t− duy kinh tÕ hé TTKN
20. Kü thuËt s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn chÌ an toµn TTKN
2007
21. Ph¸t triÓn kü thuËt cã sù tham gia cña ng−êi d©n TTKN
(Nguån: B¸o c¸o tæng hîp danh s¸ch c¸c líp ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng
t¹i TTKN tØnh qua c¸c n¨m 2005, 2006, 2007)
49
Nh− vËy qua b¶ng 4.3 cho thÊy néi dung mµ Trung t©m KhuyÕn n«ng
tØnh Th¸i Nguyªn th−êng xuyªn tæ chøc ®µo t¹o, tËp huÊn cho c¸n bé khuyÕn
n«ng c¸c cÊp vµ n«ng d©n ®Çu mèi tËp trung chñ yÕu vµo c¸c kü n¨ng, thùc
hµnh ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng vµ mét sè Ýt lµ kiÕn thøc vÒ mÆt x· héi, kü
thuËt vÒ c¸c lÜnh vùc trång trät, ch¨n nu«i nh−: th«ng tin tuyªn truyÒn; ph−¬ng
ph¸p, lËp kÕ ho¹ch, kiÓm tra, gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ khuyÕn n«ng; kü thuËt gieo
m¹ trªn khay nhùa; kü thuËt sö dông b· th¶i khÝ sinh häc; ph−¬ng ph¸p s¶n
xuÊt rau an toµn; kü thuËt s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn chÌ an toµn... Tuy nhiªn qua
b¶ng còng cho thÊy néi dung tËp huÊn cßn nghÌo nµn, Ýt nh÷ng néi dung tËp
huÊn míi. Qua ba n¨m néi dung tËp huÊn cho c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng
d©n vÉn t−¬ng tù nh− nhau, ch−a cã sù ®æi míi néi dung vµ sè l−îng c¸c líp
tËp huÊn Ýt, cã thÓ ch−a ®¸p øng ®ñ sè ng−êi mong muèn tham gia.
Thªm mét vÊn ®Ò n÷a lµ c¸c líp tËp huÊn th−êng ®−îc tæ chøc t¹i
Trung t©m KhuyÕn n«ng tØnh, thêi gian tËp huÊn kÐo dµi trong vµi ngµy hoÆc
cã thÓ ®Õn mét tuÇn cho nªn vÊn ®Ò ¨n, ë, ®i l¹i cho nh÷ng c¸n bé khuyÕn
n«ng vµ n«ng d©n ë c¸c ®Þa ph−¬ng xa còng cßn nhiÒu h¹n chÕ trong khi ®ã
kinh phÝ hµng n¨m cho c«ng t¸c ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng lµ kh«ng ®¸ng
kÓ. B¶ng 4.4 ph¶n ¸nh kinh phÝ ph©n bæ cho c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng trªn
®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn trong 3 n¨m (tõ n¨m 2005 ®Õn n¨m 2007), trong ®ã
cã ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng. Tõ ®ã cã thÓ so s¸nh sù ph©n bæ
kinh phÝ cho c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn.
Qua b¶ng 4.4 cho thÊy kinh phÝ ph©n bæ hµng n¨m cho c¸c ho¹t ®éng
khuyÕn n«ng cã sù chªnh lÖch rÊt lín. TËp trung kinh phÝ nhiÒu nhÊt vµo c¸c
ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng vÒ lÜnh vùc trång trät víi kho¶ng 1.788.414.109
®ång, sau ®ã lµ c¸c ch−¬ng tr×nh trång c©y nh©n d©n (1.525.878.585 ®ång) vµ
ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng vÒ ch¨n nu«i (867.313.800 ®ång). Trong khi ®ã
qua 3 n¨m kinh phÝ cho ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng chØ vµo
kho¶ng 299.645.000 ®ång; th«ng tin, tuyªn truyÒn khuyÕn n«ng chØ lµ
191.471.543 ®ång. Nh− vËy qua 3 n¨m kinh phÝ cho ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp
huÊn khuyÕn n«ng cã sù t¨ng lªn nh−ng kh«ng ®¸ng kÓ: n¨m 2005 lµ
90.000.000 ®ång, n¨m 2006 lµ 97.960.000 ®ång, n¨m 2007 lµ 111.685.000
®ång, so víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c th× cßn rÊt h¹n chÕ.
50
B¶ng 4.4: Kinh phÝ ph©n bæ cho c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn giai ®o¹n 2005 – 2007
(Nguån: B¸o c¸o quyÕt to¸n kinh phÝ hµng n¨m cho c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn
giai ®o¹n 2005 - 2007)
Kinh phÝ (®ång)
STT C¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng
2005 2006 2007
Tæng céng
Ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng vÒ trång
trät. Trong ®ã:
516.393.600 582.305.890 689.714.619 1.788.414.109
§µo t¹o, tËp huÊn 95.277.000 70.222.000 80.133.000 245.632.000
1.
Th«ng tin, tuyªn truyÒn 1.200.000 4.000.000 2.220.000 7.420.000
Ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng vÒ ch¨n
nu«i. Trong ®ã:
237.317.000 252.782.800 377.214.000 867.313.800
§µo t¹o, tËp huÊn 34.186.000 36.505.800 52.844.200 123.536.000
2.
Th«ng tin, tuyªn truyÒn 0 0 2.836.200 2.836.200
3. §µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng 90.000.000 97.960.000 111.685.000 299.645.000
4. Th«ng tin, tuyªn truyÒn khuyÕn n«ng 15.000.000 84.600.904 91.870.639 191.471.543
5. Ch−¬ng tr×nh trång c©y nh©n d©n 542.128.375 638.000.000 345.750.210 1.525.878.585
6. Kh¸c 0 178.630.000 234.280.000 412.910.000
51
Qua b¶ng 4.4 còng cho thÊy kinh phÝ ph©n bæ cho c¸c ho¹t ®éng ®µo
t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng vµ th«ng tin, tuyªn truyÒn trong c¸c ch−¬ng tr×nh
khuyÕn n«ng vÒ trång trät vµ ch¨n nu«i. Nh− vËy, trong tæng sè 1.788.414.109
®ång cho c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng vÒ trång trät th× cã 245.632.000 ®ång
(chiÕm 13,73%) cho ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng vµ 7.420.000
®ång (chiÕm 0,41%) cho ho¹t ®éng th«ng tin, tuyªn truyÒn. Trong tæng sè
867.313.800 ®ång cho c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng vÒ ch¨n nu«i th× cã
123.536.000 ®ång (chiÕm 14,24%) cho ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn
n«ng vµ 2.836.200 ®ång (chiÕm 0,33%) cho ho¹t ®éng th«ng tin, tuyªn truyÒn.
Do ®ã qua ®©y còng cho thÊy ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng vÉn
ch−a ®−îc chó träng nhiÒu, ch−a nhËn thÊy tÇm quan träng cña ho¹t ®éng nµy.
Ta sÏ thÊy râ nhÊt sù chªnh lÖch vÒ ph©n bæ kinh phÝ cho c¸c ho¹t
®éng khuyÕn n«ng khi b¶ng 4.4 ®−îc cô thÓ hãa b»ng biÓu ®å h×nh trßn sau:
H×nh 4.1: BiÓu ®å ph©n bæ kinh phÝ cho c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng
trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn giai ®o¹n 2005 - 2007
BiÓu ®å ph©n bæ kinh phÝ cho c¸c ho¹t ®éng khuyÕn
n«ng trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn giai ®o¹n
2005 - 2007
Trång trät
(35,17%)
Ch¨n nu«i
(17,05%)
Ch−¬ng tr×nh trång
c©y nh©n d©n (30%)
§µo t¹o,
tËp huÊn
(5,89%)
Kh¸c
(8,12%)
Th«ng tin,
tuyªn truyÒn
(3,76%)
52
Nh− vËy qua biÓu ®å cho thÊy kinh phÝ ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn
khuyÕn n«ng chØ chiÕm kho¶ng 5,89%/ tæng kinh phÝ ph©n bæ cho c¸c ho¹t
®éng khuyÕn n«ng kh¸c. Trong khi ®ã kinh phÝ cho c¸c ch−¬ng tr×nh khuyÕn
n«ng vÒ trång trät th× lªn tíi 35,17%, ch−¬ng tr×nh trång c©y nh©n d©n lµ 30%
vµ ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng vÒ ch¨n nu«i lµ 17,05%. Râ rµng ho¹t ®éng ®µo
t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng míi chØ dõng l¹i ë h×nh thøc chø ch−a ®−îc chó
träng nh− c¸c ho¹t ®éng kh¸c, mÆc dï biÕt r»ng: trång trät, ch¨n nu«i... lµ
nh÷ng ho¹t ®éng chñ ®¹o, cã tõ l©u ®êi vµ lµ ®èi t−îng chÝnh cña nÒn s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp, nh−ng bæ trî vµ g¾n liÒn theo ®ã th× c«ng t¸c chuyÓn giao tiÕn
bé khoa häc - kü thuËt mµ cô thÓ lµ ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng
ngµy cµng quan träng h¬n trong giai ®o¹n hiÖn nay bëi nhu cÇu ngµy cµng cao
trong viÖc tiÕp nhËn nh÷ng kiÕn thøc khoa häc - kü thuËt míi ®Ó ¸p dông vµo
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi môc tiªu chÝnh: t¨ng nhanh n¨ng suÊt c©y trång, vËt
nu«i hµng n¨m, gi¶m søc lao ®éng cho ng−êi n«ng d©n.
Nh− vËy trong 3 n¨m võa qua ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn
n«ng cho c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn cã
sù ph¸t triÓn ë mét sè ®Þa ph−¬ng, t¨ng lªn nh−ng kh«ng râ rÖt vµ cã sù chªnh
lÖch lín vÒ sè l−îng líp tËp huÊn, sè l−ît ng−êi tham gia tËp huÊn. Kinh phÝ
ph©n bæ cho ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng cßn h¹n chÕ. Néi dung
tËp huÊn cho c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n cßn Ýt, nghÌo nµn, ch−a cã sù
®æi míi qua c¸c n¨m.
4.3. §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña c¸c ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tËp huÊn ®Õn ®éi
ngò c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n
Thùc tr¹ng cña c«ng t¸c ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng ph¶n ¸nh quy
m« cña ho¹t ®éng nµy, cßn t¸c ®éng cña ®µo t¹o, tËp huÊn ®Õn c¸n bé khuyÕn
n«ng vµ n«ng d©n nh− thÕ nµo l¹i ph¶n ¸nh chÊt l−îng cña ®µo t¹o, tËp huÊn.
Sau tËp huÊn häc viªn tiÕp thu, häc hái ®−îc nh÷ng g×? KÕt qu¶ sau mçi khãa
häc cã ®¸p øng ®−îc nhu cÇu mong muèn cña häc viªn hay kh«ng? Lµm thÕ
nµo ®Ó ®¸nh gi¸ ®−îc chÊt l−îng cña c¸c khãa tËp huÊn tõ ®ã rót kinh nghiÖm
cho c¸c khãa tËp huÊn tiÕp theo? ChØ tiªu dïng ®Ó ®¸nh gi¸ lµ g×? §Ò tµi xin
®−a ra mét sè chØ tiªu ®Ó thÊy ®−îc mét phÇn t¸c ®éng cña c¸c ch−¬ng tr×nh
®µo t¹o, tËp huÊn ®Õn ®éi ngò c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n.
53
B¶ng 4.5: §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c kiÕn thøc ®· ®−îc ®µo t¹o,
tËp huÊn cña c¸n bé vµ n«ng d©n trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn (n = 130)
STT Néi dung tËp huÊn
Sè l−îng
(PhiÕu)
Tû lÖ (%)
1. Kü thuËt vÒ lÜnh vùc trång trät 73 56,15
2. Kü thuËt vÒ lÜnh vùc ch¨n nu«i 42 32,31
3. B¶o vÖ thùc vËt, thó y 40 30,77
4. KiÕn thøc x· héi 30 23,08
5.
Kü n¨ng thùc hµnh, ph−¬ng ph¸p
khuyÕn n«ng
35 26,92
6. Ph©n tÝch kinh tÕ, thÞ tr−êng 16 12,31
7. Kh¸c 11 8,46
(Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra, 2008)
B¶ng 4.5 ®−a ra néi dung tËp huÊn vÒ c¸c lÜnh vùc nh−: kü thuËt trång
trät; ch¨n nu«i; b¶o vÖ thùc vËt, thó y; kiÕn thøc x· héi; kü n¨ng thùc hµnh,
ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng; ph©n tÝch kinh tÕ, thÞ tr−êng... vµ kh¶ n¨ng ¸p
dông cña ng−êi tham gia tËp huÊn vµo thùc tÕ s¶n xuÊt t¹i ®Þa ph−¬ng. Qua
b¶ng cho thÊy kh¶ n¨ng ¸p dông kiÕn thøc ®−îc häc qua c¸c líp tËp huÊn vµo
s¶n xuÊt cña c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n. KÕt qu¶ tæng hîp ®−îc cho
biÕt trong tæng sè 130 phiÕu ®iÒu tra c¸c häc viªn thÊy ¸p dông ®−îc nhiÒu
nhÊt lµ néi dung tËp huÊn vÒ kü thuËt trång trät víi 73 phiÕu ®iÒu tra (chiÕm
56,15%), cßn c¸c néi dung kh¸c t−¬ng ®èi ®ång ®Òu: Ch¨n nu«i víi 42 phiÕu
(chiÕm 32,31%); b¶o vÖ thùc vËt, thó y víi 40 phiÕu (chiÕm 30,77%); kü n¨ng
thùc hµnh, ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng víi 35 phiÕu (chiÕm 26,92%)... Nh−
vËy, ®èi víi ng−êi tham gia tËp huÊn th× néi dung dÔ ¸p dông vµ ¸p dông ®−îc
nhiÒu h¬n c¶ lµ néi dung tËp huÊn vÒ lÜnh vùc trång trät. Cã thÓ nãi trång trät
vÉn lµ ngµnh chñ ®¹o trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®èi víi tØnh Th¸i Nguyªn. V×
vËy cÇn coi träng h¬n ®Õn viÖc chuyÓn giao nh÷ng tiÕn bé khoa häc - kü thuËt
míi vÒ trång trät. Bªn c¹nh ®ã c¸c lÜnh vùc kh¸c nh−: ch¨n nu«i, l©m nghiÖp,
thñy s¶n... còng cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn vµ th−êng xuyªn tËp huÊn ®Ó t¹o ra sù
c©n ®èi gi÷a c¸c lÜnh vùc, tr¸nh g©y mÊt c©n b»ng t¹o ra sù d− thõa vµ thiÕu
hôt trong s¶n xuÊt ¶nh h−ëng ®Õn thu nhËp cña ng−êi n«ng d©n. Qua ®©y còng
54
cÇn ph¶i tr¶ lêi c©u hái: T¹i sao c¸c néi dung kh¸c mÆc dï ®−îc tËp huÊn
nh−ng kh¶ n¨ng ¸p dông l¹i Ýt nh− vËy? Ph¶i ch¨ng tËp huÊn chØ lµ h×nh thøc,
häc chØ lµ ®Ó häc? Cã thÓ néi dung tËp huÊn kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc
tÕ t¹i ®Þa ph−¬ng? Kü thuËt ®ßi hái qu¸ cao ng−êi d©n kh«ng thÓ chi phÝ hÕt
cho tÊt c¶ c¸c kho¶n?. Kh¶ n¨ng tiÕp nhËn kiÕn thøc cña ng−êi d©n thÊp trong
khi ®ã gi¶ng viªn lµ nh÷ng ng−êi cã chuyªn m«n, tr×nh ®é cao l¹i sö dông
nh÷ng tõ ng÷ khoa häc, trõu t−îng khã hiÓu lµm h¹n chÕ qu¸ tr×nh tiÕp thu
kiÕn thøc. Ng−êi d©n vèn s½n tÝnh b¶o thñ vµ dÌ dÆt víi tr×nh ®é cña b¶n th©n
nªn gi¶ng viªn cÇn ph¶i ®éng viªn vµ khuyÕn khÝch hä ®−a ra ý kiÕn vµ lµ
ng−êi ®ãng vai trß trung t©m trong líp häc. Khi hiÓu ®−îc b¶n chÊt cña vÊn ®Ò
th× kh¶ n¨ng ¸p dông vµo thùc tÕ s¶n xuÊt t¹i ®Þa ph−¬ng cña ng−êi tham gia
vµo khãa häc sÏ nhiÒu h¬n, lµm gi¶m nguy c¬ rñi ro trong s¶n xuÊt.
ViÖc ¸p dông nhiÒu hay Ýt c¸c néi dung ®· ®−îc tËp huÊn vµo s¶n xuÊt
th× vÉn ®−îc coi chung lµ ¸p dông. V× vËy ®Ó lµm râ kh¶ n¨ng ¸p dông cña c¸c
häc viªn sau khi kÕt thóc khãa häc. B¶ng 4.5 ®· ®−îc cô thÓ hãa qua b¶ng 4.6.
B¶ng cho biÕt møc ®é ¸p dông cña c¸c néi dung mµ c¸n bé khuyÕn n«ng vµ
n«ng d©n ®· ®−îc tËp huÊn vµo s¶n xuÊt t¹i ®Þa ph−¬ng.
B¶ng 4.6: Møc ®é ¸p dông c¸c kiÕn thøc ®· ®−îc tËp huÊn vµo s¶n
xuÊt ë ®Þa ph−¬ng (n = 130)
Møc ®é ¸p dông (phiÕu)
STT Néi dung tËp huÊn RÊt
nhiÒu
NhiÒu
Mét
phÇn
Ýt Kh«ng
1. Kü thuËt trång trät 15 35 3 17 3
2. Kü thuËt ch¨n nu«i 6 20 6 8 2
3. B¶o vÖ thùc vËt, thó y 8 14 9 8 1
4. KiÕn thøc x· héi 3 13 4 7 3
5.
Kü n¨ng thùc hµnh,
ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng
7 13 14 1 0
6.
Ph©n tÝch kinh tÕ, thÞ
tr−êng
0 4 7 3 2
7. Kh¸c 0 3 8 0 0
(Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra, 2008)
55
ChØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ trong b¶ng 4.6 ®−îc chia lµm 5 møc ®é, cô thÓ lµ:
rÊt nhiÒu (>=80%/ kiÕn thøc tËp huÊn), nhiÒu (40% - 80%/ kiÕn thøc tËp
huÊn), mét phÇn (20% - 40%/ kiÕn thøc tËp huÊn), Ýt (5% - 20%/ kiÕn thøc tËp
huÊn), kh«ng (0% - 5%). Nh×n chung c¸c kiÕn thøc sau khi ®−îc tËp huÊn th×
®Òu ®−îc ng−êi d©n tiÕp nhËn vµ ¸p dông vµo s¶n xuÊt t¹i ®Þa ph−¬ng vµ ¸p
dông t−¬ng ®èi nhiÒu. Trong 130 phiÕu ®iÒu tra c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng
d©n sau khi ®−îc tæng hîp cho thÊy c¸c kiÕn thøc kü thuËt vÒ trång trät sau
khi tËp huÊn th× ®−îc ng−êi häc ¸p dông nhiÒu nhÊt so víi nh÷ng kiÕn thøc ®·
häc víi tæng sè 73 phiÕu th× cã 15 phiÕu (chiÕm 20,55%) ¸p dông rÊt nhiÒu, cã
tíi 35 phiÕu (chiÕm 47,95%) ¸p dông nhiÒu. Trong tæng sè 42 phiÕu vÒ kü
thuËt ch¨n nu«i cã 6 phiÕu (chiÕm 14,29%) ¸p dông rÊt nhiÒu, 20 phiÕu
(chiÕm 47,62%) ¸p dông nhiÒu, cßn l¹i 16 phiÕu (chiÕm 38,10%) ¸p dông
®−îc mét phÇn, Ýt vµ kh«ng. Bªn c¹nh ®ã c¸c néi dung tËp huÊn kh¸c thuéc
c¸c lÜnh vùc nh−: B¶o vÖ thùc vËt, thó y; kiÕn thøc x· héi; kü n¨ng thùc hµnh,
ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng; ph©n tÝch kinh tÕ, thÞ tr−êng... còng ®−îc c¸c häc
viªn tiÕp nhËn vµ ¸p dông t−¬ng ®èi nhiÒu.
Cã thÓ nãi r»ng kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c kiÕn thøc ®· ®−îc tËp huÊn vµo
s¶n xuÊt t¹i ®Þa ph−¬ng cña ng−êi tham gia lµ t−¬ng ®èi nhiÒu. Cã nghÜa r»ng
nhËn thøc cña ng−êi d©n còng ®· cã sù thay ®æi, ®· biÕt tiÕp thu nh÷ng kiÕn
thøc míi, nh÷ng kü thuËt míi ¸p dông vµo trong s¶n xuÊt gia ®×nh m×nh, dÇn
dÇn tõ bá lèi canh t¸c cò, l¹c hËu. MÆc dï kh«ng ¸p dông ®−îc tÊt c¶ nh÷ng
néi dung ®· ®−îc tËp huÊn, nh−ng ng−êi d©n ®· rÊt linh ho¹t vµ chñ ®éng
trong viÖc ¸p dông mét phÇn nµo ®ã cña c¸c kiÕn thøc thu ®−îc phï hîp víi
kh¶ n¨ng thùc tÕ t¹i ®Þa ph−¬ng vµ t¹i gia ®×nh.
MÆc dï møc ®é ¸p dông c¸c kiÕn thøc ®· ®−îc tËp huÊn cña ng−êi häc
vµo s¶n xuÊt t¹i ®Þa ph−¬ng t−¬ng ®èi nhiÒu, nh−ng liÖu r»ng c¸c néi dung ®·
tËp huÊn cã phï hîp, ®· ®¸p øng ®−îc víi nhu cÇu hay mong mái cña ng−êi
tham gia hay ch−a? Cßn nh÷ng g× mµ ng−êi häc mong chê h¬n thÕ n÷a? VÊn
®Ò nµy l¹i ®ßi hái l·nh ®¹o ngµnh, c¸c nhµ nghiªn cøu, nh÷ng ng−êi lµm c«ng
t¸c khuyÕn n«ng, phô tr¸ch n«ng nghiÖp cÇn suy nghÜ, xem xÐt ®iÒu tra vµ cã
kÕ ho¹ch hµnh ®éng cô thÓ cho tõng ch−¬ng tr×nh tr−íc khi b¾t ®Çu hay tæ
chøc mét ho¹t ®éng nµo ®ã ®Õn víi ng−êi n«ng d©n. Qua ®©y ®Ò tµi còng ®−a
56
ra mét vµi tiªu chÝ nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh phï hîp cña c¸c n«i dung ®· tËp
huÊn cho c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n nh−: Néi dung tËp huÊn cã phï
hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña ®Þa ph−¬ng hay kh«ng? Kü thuËt tËp huÊn cã
®¸p øng ®−îc ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ®Þa ph−¬ng còng nh− cña tõng hé gia
®×nh? Thêi gian tæ chøc tËp huÊn cã ®¸p øng kÞp thêi víi t×nh h×nh s¶n xuÊt t¹i
®Þa ph−¬ng, cã ¶nh h−ëng ®Õn c«ng viÖc cña ng−êi n«ng d©n? Tõ ®ã cã nh÷ng
hµnh ®éng cho nh÷ng lÇn tæ chøc tiÕp theo.
B¶ng 4.7: §¸nh gi¸ tÝnh phï hîp cña c¸c néi dung ®· ®µo t¹o, tËp huÊn
cho c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n (n = 130)
STT Néi dung tËp huÊn
Sè
l−îng
(phiÕu)
Tû lÖ
(%)
1. Kü thuËt vÒ lÜnh vùc trång trät 67 51,54
2. Kü thuËt vÒ lÜnh vùc ch¨n nu«i 43 33,08
3. B¶o vÖ thùc vËt, thó y 23 17,69
4. KiÕn thøc x· héi 16 12,31
5. Kü n¨ng thùc hµnh, ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng 20 15,38
6. Ph©n tÝch kinh tÕ, thÞ tr−êng 10 7,69
7. Kh¸c 4 3,08
(Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra, 2008)
Víi tæng sè 130 phiÕu ®iÒu tra, b¶ng 4.7 cho thÊy møc ®é phï hîp cña
c¸c néi dung mµ c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n tham gia tËp huÊn nhËn
®Þnh sau khi c¸c khãa tËp huÊn kÕt thóc. Nh×n chung theo c¸c häc viªn th×
møc ®é phï hîp cña c¸c néi dung ®−îc tËp huÊn h¬n c¶ lµ kü thuËt vÒ lÜnh vùc
trång trät víi 67 phiÕu (chiÕm 51,54%). Sau ®ã lµ ch¨n nu«i víi 43 phiÕu
(chiÕm 33,08%); b¶o vÖ thùc vËt, thó y víi 23 phiÕu (chiÕm 17,69%); kü n¨ng
thùc hµnh, ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng víi 20 phiÕu (chiÕm 15,38%); kiÕn thøc
x· héi víi 16 phiÕu (chiÕm 12,31%) vµ thÊp h¬n c¶ lµ néi dung ph©n tÝch kinh
tÕ, thÞ tr−êng víi 10 phiÕu (chiÕm 7,69%). Mét sè Ýt néi dung tËp huÊn thuéc
c¸c lÜnh vùc nh−: Thñy s¶n, l©m nghiÖp, b¶o qu¶n chÕ biÕn n«ng s¶n, kü thuËt
sö dông ph©n vi sinh, c¸ch sö dông c¸c chÕ phÈm... chiÕm 3,08%. Trång trät
mang tÝnh phï hîp h¬n c¶ còng lµ ®iÒu tÊt nhiªn, bëi tr−íc hÕt Th¸i Nguyªn
57
cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn, khÝ hËu rÊt thuËn lîi cho c©y trång ph¸t triÓn, kÌm theo
®ã lµ m¹ng l−íi s«ng ngßi dµy ®Æc cung cÊp n−íc t−íi cho c©y trång th−êng
xuyªn. Nhµ n−íc còng cã c¸c chÝnh s¸ch −u ®·i cho ngµnh trång trät. NhÊt lµ
trong giai ®o¹n hiÖn nay th× bÖnh dÞch ®éng vËt nu«i ®ang diÔn ra hÕt søc phøc
t¹p trªn kh¾p c¸c ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc còng nh− trªn thÕ giíi lµm ¶nh
h−ëng ®Õn n¨ng suÊt vµ thu nhËp cña ng−êi n«ng d©n.
Thªm mét vÊn ®Ò v« cïng quan träng cÇn nghiªn cøu mµ ®Ò tµi muèn
®Ò cËp ®Õn ë ®©y lµ chÊt l−îng cña khãa ®¹o t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng cßn
thÓ hiÖn ë chç: Ho¹t ®éng nµy t¸c ®éng nh− thÕ nµo ®Õn c¸n bé khuyÕn n«ng
vµ n«ng d©n tham gia vµo c¸c líp tËp huÊn? Lµm thay ®æi ®−îc nh÷ng g× cho
c¸c häc viªn sau khi khãa tËp huÊn kÕt thóc? §èi t−îng tham gia tËp huÊn
thay ®æi theo h−íng tÝch cùc lµ bao nhiªu? B¶ng 4.8 tæng kÕt nh÷ng thay ®æi
cña ®èi t−îng tham gia sau khi khãa tËp huÊn kÕt thóc.
B¶ng 4.8: §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña ®µo t¹o, tËp huÊn ®Õn c¸n bé khuyÕn
n«ng vµ n«ng d©n (n = 130)
STT Tiªu chÝ ®¸nh gi¸
Sè
l−îng
(phiÕu)
Tû lÖ
(%)
1. Thay ®æi vÒ hµnh vi th¸i ®é 102 78,46
2. KiÕn thøc chuyªn m«n 125 96,15
3. KiÕn thøc x· héi 97 74,62
4. Kü n¨ng thùc hµnh, ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng 56 43,08
5. Kh¸c 1 0,77
(Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra, 2008)
C¸c tiªu chÝ ®−a ra ®Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng thay ®æi cho c¸c ®èi t−îng tham
gia tËp huÊn sau khi khãa tËp huÊn kÕt thóc trong b¶ng 4.8 lµ: thay ®æi vÒ
hµnh vi th¸i ®é; thay ®æi vÒ kiÕn thøc chuyªn m«n; thay ®æi kiÕn thøc x· héi;
thay ®æi vÒ kü n¨ng thùc hµnh, ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng...
Khi ®−îc tham gia vµo tËp huÊn, cã nghÜa lµ ®èi t−îng tham gia ®−îc
tiÕp xóc víi ®iÒu kiÖn míi, víi nh÷ng con ng−êi míi, víi m«i tr−êng míi, víi
nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao. Hä ®−îc trao ®æi, chia sÎ, th¶o luËn
th«ng qua c¸c cuéc tiÕp xóc. Sau mçi mét khãa häc nh− vËy th× hµnh vi, th¸i
58
®é, kiÕn thøc, kü n¨ng cña m×nh ®· thay ®æi nh÷ng g× vµ thay ®æi nh− thÕ nµo?
Trong tæng sè 130 phiÕu ®iÒu tra c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n th× cã tíi
125 phiÕu (chiÕm 96,15%) nhËn ®Þnh sau khi tham gia vµo c¸c khãa tËp huÊn
m×nh thay ®æi ®−îc Ýt nhÊt phÇn nµo vÒ kiÕn thøc chuyªn m«n; 102 phiÕu
(chiÕm 78,46%) nhËn ®Þnh c¸ch c− xö, hµnh vi, th¸i ®é cña m×nh tèt h¬n so
víi tr−íc khi tham gia vµo c¸c líp tËp huÊn; 97 phiÕu (chiÕm 74,62%) cho
r»ng m×nh trau dåi thªm ®−îc vÒ kiÕn thøc x· héi vµ 56 phiÕu (chiÕm 43,08%)
cã kü n¨ng lµm viÖc, ph−¬ng ph¸p thùc hµnh tèt h¬n, chuyªn nghiÖp h¬n.
Ng−êi n«ng d©n lµ ng−êi Ýt ®−îc häc hµnh, hä sèng trªn thùc tÕ vµ
kinh nghiÖm nhiÒu h¬n so víi lý thuyÕt, s¸ch vë nÕu nh− tËp huÊn chØ lµ
nh÷ng bµi thuyÕt tr×nh, ®éc tho¹i cña gi¶ng viªn, h¬n n÷a l¹i sö dông nh÷ng tõ
ng÷ khoa häc trõu t−îng, khã hiÓu th× ®èi víi ng−êi n«ng d©n l¹i lµ c¶ mét
qu¸ tr×nh tiÕp thu hÕt søc vÊt v¶. Do ®ã viÖc tiÕp thu kiÕn thøc cµng trë nªn
khã kh¨n h¬n vµ hä c¶m thÊy sù nhµm ch¸n. V× vËy trong tËp huÊn c¸c nhµ tæ
chøc, gi¶ng viªn, cÇn nhËn biÕt ®−îc ®Æc ®iÓm t©m lý, tÝnh c¸ch cña ng−êi
n«ng d©n tham gia, ®Ó tõ ®ã cã ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y hîp lý vµ ®¹t ®−îc
hiÖu qu¶ cao, gióp cho ng−êi n«ng d©n n¾m b¾t ®−îc kiÕn thøc chuyªn m«n
nhiÒu nhÊt, ¸p dông ®−îc víi ®iÒu kiÖn t¹i ®Þa ph−¬ng. Bªn c¹nh ®ã còng
kh«ng ngõng nªu lªn c¸c tÊm g−¬ng ®iÓn h×nh, c¸c hé s¶n xuÊt giái ®Ó ng−êi
n«ng d©n tham gia tËp huÊn cã thÓ häc hái vµ cã thªm hiÓu biÕt ngoµi x· héi.
Thay ®æi vÒ c¸ch c− xö, hµnh vi th¸i ®é, quan ®iÓm khi ®øng tr−íc mét
vÊn ®Ò nµo ®ã cÇn ph¶i gi¶i quyÕt còng lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ ®¸nh gi¸
quan träng ®Ó thÊy ®−îc t¸c ®éng cña ®µo t¹o, tËp huÊn ®Õn ®èi t−îng tham
gia. Ng−êi x−a cã c©u: “§i mét ngµy ®µng, häc mét sµng kh«n”, ng−êi n«ng
d©n ®−îc tham gia tËp huÊn cã nghÜa lµ hä ®−îc b−íc ra khái “c¨n nhµ chËt
hÑp”, ®Õn mét n¬i réng r·i h¬n, ®−îc thÊy mét m«i tr−êng kh¸c cã thÓ v¨n
minh, tèt h¬n phÇn nµo ®ã so víi “c¨n nhµ” cña m×nh, ë ®ã hä ®−îc tiÕp xóc
víi nh÷ng ®iÒu míi l¹ qua nh×n nhËn, trao ®æi, th× c¸i nh×n cña hä ®èi víi mét
vÊn ®Ò nµo ®ã còng sÏ thay ®æi theo h−íng tÝch cùc so víi tr−íc ®©y.
Ngoµi ra cßn mét sè tiªu chÝ ®¸nh gi¸ nh−: kü n¨ng thùc hµnh, ph−¬ng
ph¸p khuyÕn n«ng, tËp trung chñ yÕu vµo ®éi ngò c¸n bé khuyÕn n«ng vµ mét
sè Ýt lµ n«ng d©n. Theo ph©n tÝch ë trªn, qua 3 n¨m c¸n bé khuyÕn n«ng ®−îc
59
tËp huÊn chñ yÕu vÒ kü n¨ng, thùc hµnh ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng, ®Ó kh«ng
ngõng n©ng cao kü n¨ng trong c«ng t¸c khuyÕn n«ng, lµm viÖc cã hiÖu qu¶
h¬n. Mét sè Ýt n«ng d©n giái ®· biÕt thay ®æi, tiÕp thu nhanh nh÷ng kü n¨ng,
ph−¬ng ph¸p míi ¸p dông cho s¶n xuÊt t¹i gia ®×nh m×nh, lµm t¨ng hiÖu qu¶
nhanh h¬n vµ gi¶m bít ®−îc c«ng søc.
KiÕn thøc x· héi còng kh«ng thÓ bá qua trong c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ t¸c
®éng cña ®µo t¹o, tËp huÊn. Mäi ng−êi tiÕp xóc, nãi chuyÖn víi nhau vÒ t×nh
h×nh thùc tÕ t¹i ®Þa ph−¬ng cña m×nh, trao ®æi víi nhau t×nh h×nh s¶n xuÊt
trong n−íc vµ th«ng qua häc tËp c¸c néi dung, chñ ®Ò ®Ó bæ sung kiÕn thøc.
Hä cã thªm nh÷ng hiÓu biÕt vÒ mÆt x· héi, vÒ t×nh h×nh trong n−íc, vµ lµm râ
®−îc vÊn ®Ò ®ang th¾c m¾c cÇn ®−îc th¸o gì.
Mét vÊn ®Ò v« cïng quan träng n÷a cÇn ph¶i xem xÐt, mµ ®Ò tµi ®Ò cËp
®Õn ë ®©y lµ: LiÖu r»ng ®µo t¹o, tËp huÊn ®· ph¶i lµ gi¶i ph¸p tèi −u khi
chuyÓn giao khoa häc - kü thuËt ®Õn ng−êi d©n hay ch−a? Vµ liÖu r»ng cßn
gi¶i ph¸p nµo lµ hay h¬n c¶? §Ò tµi xin ®−a ra kh¶ n¨ng tiÕp nhËn th«ng tin
hiÖn t¹i cña c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n th«ng qua 2 b¶ng sè liÖu. Tr−íc
tiªn lµ b¶ng 4.9 ®−a ra mét lo¹t kªnh th«ng tin vµ møc ®é tiÕp nhËn th«ng tin
cña c¸n bé khuyÕn n«ng chñ yÕu qua kªnh nµo?
B¶ng 4.9: §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn kiÕn thøc qua c¸c kªnh th«ng
tin cña c¸n bé khuyÕn n«ng ®Õn viÖc triÓn khai c¸c ho¹t ®éng (n = 40)
STT Kªnh th«ng tin
Sè
l−îng
(phiÕu)
Tû lÖ
(%)
¦u
tiªn
1. §µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng 22 55,00 1
2. TruyÒn thanh, truyÒn h×nh 28 70,00 4
3. S¸ch, b¸o, t¹p chÝ, tê tin, tê gÊp kü thuËt 40 100,00 3
4. Tham quan, triÓn l·m, héi chî, diÔn ®µn 19 47,50 2
5. Trao ®æi víi b¹n bÌ, ®ång nghiÖp 29 72,50 5
6. Kh¸c 6 15,00 6
(Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra, 2008)
Th«ng qua b¶ng 4.9 cho thÊy møc ®é tiÕp nhËn c¸c th«ng tin, kiÕn
thøc qua c¸c kªnh th«ng tin cña c¸n bé khuyÕn n«ng lµ kh¸c nhau. Trong ®ã
60
nhiÒu nhÊt lµ c¸n bé th−êng tiÕp nhËn kiÕn thøc th«ng qua s¸ch b¸o, t¹p chÝ, tê
tin, tê gÊp kü thuËt víi 40 phiÕu (chiÕm 100,00%). Sau ®ã lµ trao ®æi víi b¹n
bÌ, ®ång nghiÖp víi 29 phiÕu (chiÕm 72,50%); qua ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp
huÊn khuyÕn n«ng víi 22 phiÕu (chiÕm 55,00%) vµ truyÒn thanh, truyÒn h×nh
víi 28 phiÕu (chiÕm 70,00%). Cuèi cïng lµ tham quan, triÓn l·m, héi chî,
diÔn ®µn víi 19 phiÕu (chiÕm 47,50%).
Nh− vËy viÖc tiÕp nhËn kiÕn thøc, kü thuËt míi cña c¸n bé khuyÕn
n«ng chñ yÕu th«ng qua s¸ch, b¸o, t¹p chÝ, tê gÊp kü thuËt. ViÖc tiÕp nhËn nµy
®¬n gi¶n vµ dÔ dµng h¬n bëi hä lµ nh÷ng ng−êi cã hiÓu biÕt, chuyªn m«n,
tr×nh ®é cao trong khi ®ã s¸ch b¸o, t¹p chÝ, tê tin, tê gÊp kü thuËt th× rÊt nhiÒu,
cã thÓ ®äc ë mäi lóc, mäi n¬i. Tuy nhiªn, ®Ó hiÓu s©u vÊn ®Ò th× ho¹t ®éng ®µo
t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng vµ tham quan, triÓn l·m, héi chî, diÔn ®µn lµ gi¶i
ph¸p hay h¬n c¶, bëi lÏ ë ®ã hä ®−îc tËn m¾t nh×n thÊy thùc tÕ, nh×n thÊy
ph−¬ng ph¸p còng nh− c¸ch lµm. Qua c¸c líp ®µo t¹o, tËp huÊn hä ®−îc trao
®æi, chia sÎ, tiÕp xóc víi nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao h¬n, gi¶i
®¸p ®−îc nh÷ng th¾c m¾c mµ m×nh cßn b¨n kho¨n ngay trong khãa häc. §ã
còng lµ lÝ do v× sao viÖc s¾p xÕp thø tù −u tiªn, c¸n bé khuyÕn n«ng ®· ®Æt
ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn lªn vÞ trÝ thø nhÊt, sau ®ã lµ ho¹t ®éng tham quan,
triÓn l·m, héi chî, diÔn ®µn vµ s¸ch, b¸o, t¹p chÝ, tê tin, tê gÊp kü thuËt lµ lùa
chon thø 3 cho m×nh. Cßn truyÒn thanh, truyÒn h×nh ngoµi viÖc n¾m b¾t c¸c
th«ng tin x· héi, mét sè Ýt kiÕn thøc, kü thuËt th× dµnh cho gi¶i trÝ, th− gi·n lµ
nhiÒu h¬n c¶.
Víi viÖc tiÕp nhËn kiÕn thøc, c¸c kü thuËt míi th«ng qua m¹ng
internet còng lµ mét h×nh thøc rÊt tèt, bëi viÖc cËp nhËt th«ng tin qua m¹ng
internet rÊt nhanh chãng vµ th−êng xuyªn, h¬n n÷a hiÖn nay m¹ng internet
còng kh¸ phæ biÕn vµ c¸ch truy cËp th× ®¬n gi¶n. Nh−ng qua ®©y thÊy r»ng
viÖc tiÕp nhËn kiÕn thøc, kü thuËt th«ng qua kªnh truyÒn nµy cßn kh¸ míi mÎ
vµ Ýt ®−îc sö dông. N¨m 2007 Trung t©m KhuyÕn n«ng cã tæ chøc mét líp tËp
huÊn vÒ néi dung: N©ng cao n¨ng lùc sö dông m¸y vi tÝnh víi mong muèn
r»ng trong thêi gian tíi viÖc sö dông m¹ng internet ®èi víi c¸n bé khuyÕn
n«ng sÏ ®¬n gi¶n h¬n vµ nhiÒu h¬n n÷a.
Víi c¸n bé khuyÕn n«ng th× s¸ch b¸o, t¹p chÝ, tê tin, tê gÊp kü thuËt lµ
61
lùa chän cho m×nh ®Ó tiÕp nhËn chñ yÕu c¸c th«ng tin, kiÕn thøc vµ kü thuËt.
VËy n«ng d©n th−êng tiÕp nhËn kiÕn thøc th«ng qua kªnh th«ng tin nµo? Cã
gièng víi c¸n bé khuyÕn n«ng? B¶ng 4.10 cho biÕt kh¶ n¨ng tiÕp nhËn kiÕn
thøc qua c¸c kªnh th«ng tin cña n«ng d©n.
B¶ng 4.10: §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn kiÕn thøc qua c¸c kªnh th«ng
tin cña n«ng d©n ®Õn viÖc triÓn khai c¸c ho¹t ®éng (n = 90)
STT Kªnh th«ng tin
Sè
l−îng
(phiÕu)
Tû lÖ
(%)
¦u
tiªn
1. §µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng 24 26.67 1
2. TruyÒn thanh, truyÒn h×nh 37 41.11 4
3. S¸ch, b¸o, t¹p chÝ, tê tin, tê gÊp kü thuËt 11 12.22 5
4. Tham quan, triÓn l·m, héi chî, diÔn ®µn 2 2.22 2
5. Trao ®æi víi b¹n bÌ 45 50.00 3
6. Kh¸c 1 1.11 6
(Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra, 2008)
Nh− vËy, qua b¶ng 4.10 cho thÊy kh¸c víi c¸n bé khuyÕn n«ng th×
ng−êi n«ng d©n chñ yÕu tiÕp nhËn th«ng tin, kiÕn thøc qua trao ®æi víi b¹n bÌ
víi 45 phiÕu (chiÕm 50,00%), tiÕp theo lµ truyÒn thanh, truyÒn h×nh víi 37
phiÕu (chiÕm 41,11%), ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng víi 24 phiÕu
(chiÕm 26,67%). Cßn qua s¸ch, b¸o, t¹p chÝ, tê tin, tê gÊp kü thuËt chØ cã 11
phiÕu (chiÕm 12,22%) vµ Ýt nhÊt lµ tham quan, triÓn l·m, héi chî, diÔn ®µn chØ
víi 2 phiÕu (chiÕm 2,22%).
Ng−êi n«ng d©n hoµn toµn kh¸c víi c¸n bé khuyÕn n«ng, kh¸c ë ®Þa
vÞ, ë tr×nh ®é, ë nhËn thøc, ë ®iÒu kiÖn... Cho nªn viÖc tiÕp nhËn kiÕn thøc cña
hä sÏ kh¸c víi c¸n bé khuyÕn n«ng. Trong khi c¸n bé khuyÕn n«ng th−êng
xuyªn ®−îc tiÕp xóc víi s¸ch vë, b¸o chÝ, th× ng−êi n«ng d©n hµng ngµy ph¶i
bËn rén víi c«ng viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Hä gÆp gì nhau ngoµi ®ång, trao
®æi víi nhau nh÷ng th«ng tin, kü thuËt mµ m×nh biÕt, truyÒn ®¹t cho nhau
nh÷ng kiÕn thøc, kinh nghiÖm. Trong lóc ®ã hä l¹i cã thÓ ®−îc n¾m b¾t th«ng
tin qua truyÒn thanh t¹i ®Þa ph−¬ng, qua kªnh khoa häc vµ gi¸o dôc cña ®µi
truyÒn h×nh vµo nh÷ng thêi gian dçi ng¾n ngñi.
62
“Häc ®i ®«i víi hµnh”, “Lý luËn g¾n liÒn víi thùc tiÔn”, viÖc lång ghÐp
thùc hµnh trong c¸c bµi häc sÏ lµm cho ng−êi tham gia tËp huÊn n¾m b¾t ®−îc
nh÷ng g× m×nh häc nhiÒu h¬n, tr¸nh t¹o ra sù nhµm ch¸n ®èi víi hä vµ hiÓu
s©u ®−îc vÊn ®Ò. Tuy nhiªn khuyÕn n«ng Th¸i Nguyªn vÉn ch−a lµm ®−îc
th«ng qua ho¹t ®éng tham quan, triÓn l·m, héi chî, diÔn ®µn cßn rÊt Ýt. §iÒu
®ã còng dÔ dµng gi¶i thÝch bëi kinh phÝ hµng n¨m ph©n bæ cho ho¹t ®éng ®µo
t¹o, tËp huÊn cßn h¹n chÕ.
Còng gièng víi c¸n bé khuyÕn n«ng, ng−êi n«ng d©n còng ®· ®−a ra
nh÷ng quan ®iÓm cho m×nh vÒ viÖc tiÕp nhËn kiÕn thøc cã hiÖu qu¶ h¬n c¶ lµ
®−îc tham gia vµo ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn hµng n¨m, ®−îc tham quan,
triÓn l·m, héi chî, diÔn ®µn, ®−îc häc hái tõ nh÷ng ®iÓn h×nh s¶n xuÊt giái ë
c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c. Qua ®©y hä kh«ng nh÷ng cã thªm ®−îc nhiÒu kiÕn thøc
chuyªn m«n míi mµ cßn ®−îc c¸c chuyªn gia gióp th¸o gì nh÷ng th¾c m¾c,
bøc xóc bÊy l©u ch−a t×m ®−îc h−íng gi¶i quyÕt.
Cuèi cïng qua ®Ò tµi còng xem xÐt ¶nh h−ëng (hay t¸c ®éng) cña ®µo
t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng ®Õn n¨ng suÊt mét sè c©y trång, vËt nu«i chÝnh ë
®Þa ph−¬ng. T¸c ®éng cña ho¹t ®éng tíi n¨ng suÊt ®−îc chia ra 5 tr−êng hîp:
t¨ng lªn, gi¶m ®i, kh«ng ®æi, kh«ng biÕt, kh«ng liªn quan. Tr−íc tiªn ®Ò tµi
xem xÐt ¶nh h−ëng cña ®µo t¹o, tËp huÊn ®Õn n¨ng suÊt mét sè c©y trång
chÝnh ë ®Þa ph−¬ng th«ng qua b¶ng 4.11.
B¶ng 4.11: ¶nh h−ëng cña ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng ®Õn n¨ng
suÊt mét sè c©y trång chÝnh ë ®Þa ph−¬ng (n = 90)
N¨ng suÊt c©y trång
STT C©y trång T¨ng
lªn
Gi¶m
®i
Kh«ng
®æi
Kh«ng
biÕt
Kh«ng
liªn quan
1. Lóa 34 0 5 2 12
2. Ng« 17 1 2 2 20
3. §Ëu, ®ç, l¹c, khoai 4 0 0 1 10
4. Rau 7 1 2 1 8
5. Hoa 3 0 0 0 2
6. ChÌ 20 0 1 3 4
(Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra, 2008)
63
§Ò tµi tiÕn hµnh nghiªn cøu ¶nh h−ëng (hay t¸c ®éng) cña ®µo t¹o, tËp
huÊn ®Õn n¨ng suÊt cña 6 lo¹i c©y trång chÝnh: lóa; ng«; ®Ëu, ®ç, l¹c, khoai;
rau; hoa; chÌ. KÕt qu¶ ®iÒu tra ë b¶ng 4.11 cho thÊy trong sè 90 phiÕu ®iÒu tra
n«ng d©n th× ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn lµ mét trong rÊt nhiÒu nguyªn nh©n
lµm t¨ng n¨ng suÊt cña hÇu hÕt c¸c lo¹i c©y trång vµ cña lóa lµ t¨ng lªn râ rÖt
nhÊt víi 34 phiÕu ®iÒu tra; sau ®ã lµ chÌ víi 20 phiÕu ®iÒu tra; ng« víi 17
phiÕu ®iÒu tra; rau víi 7 phiÕu vµ cuèi cïng lµ ®Ëu, ®ç, l¹c, khoai víi 4 phiÕu;
hoa víi 3 phiÕu. Bªn c¹nh ®ã ho¹t ®éng còng mét phÇn lµ nguyªn nh©n lµm
gi¶m n¨ng suÊt c©y trång víi tæng sè 2 phiÕu ë ng« vµ rau, kh«ng ®æi víi 10
phiÕu, kh«ng biÕt 8 phiÕu vµ kh«ng liªn quan lµ 56 phiÕu.
§µo t¹o, tËp huÊn hay c«ng t¸c chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc - kü
thuËt nh»m môc ®Ých ®−a nh÷ng gièng míi, kü thuËt míi, kiÕn thøc míi tíi bµ
con n«ng d©n, ®Ó bµ con n«ng d©n ¸p dông lµm t¨ng n¨ng suÊt, s¶n l−îng c©y
trång, t¨ng thu nhËp cho gia ®×nh m×nh. V× vËy n¨ng suÊt c©y trång t¨ng lªn
do ¶nh h−ëng cña mét phÇn ho¹t ®éng nµy lµ ®iÒu tÊt yÕu. Tuy nhiªn vÊn ®Ò ë
®©y lµ cã 2 phiÕu cho r»ng ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn còng lµ mét nguyªn
nh©n lµm gi¶m n¨ng suÊt c©y trång. Cã thÓ kü thuËt míi kh«ng phï hîp víi
®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ë ®Þa ph−¬ng vµ nhÊt lµ ®iÒu kiÖn gia ®×nh cña hé n«ng d©n.
Ta biÕt r»ng mçi n¬i cã mét ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸c nhau tïy thuéc vµo ®iÒu
kiÖn tù nhiªn, ®iÒu kiÖn gia ®×nh, trong khi ®ã tËp huÊn mang tÝnh chÊt phæ
biÕn ®¹i trµ, chung chung nªn kü thuËt cã thÓ phï hîp víi ®iÒu kiÖn gia ®×nh
nµy, nh−ng ch−a phï hîp víi ®iÒu kiÖn gia ®×nh kh¸c. H¬n n÷a viÖc ®−a nh÷ng
gièng míi cã n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt ch¼ng h¹n sÏ ®ßi hái nhiÒu h¬n cho
viÖc ch¨m sãc, qu¶n lý hay lµ c¸c chi phÝ kh¸c. Nh−ng ng−êi n«ng d©n l¹i
kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông mµ chØ ¸p dông ®−îc mét phÇn nµo ®ã, ®©y
còng cã thÓ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm gi¶m n¨ng suÊt c©y trång.
Víi 56 phiÕu ®iÒu tra thu ®−îc cho r»ng ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn
kh«ng hÒ liªn quan g× tíi n¨ng suÊt c©y trång ë ®Þa ph−¬ng, gia ®×nh. Qua qu¸
tr×nh ®iÒu tra c¸c hé n«ng d©n ®−îc biÕt: phÇn lín n¨ng suÊt c©y trång gia
®×nh m×nh hÇu nh− kh«ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®µo t¹o, t©p huÊn t¹i ®Þa
ph−¬ng lµ do hµng n¨m hä vÉn th−êng xuyªn ®−îc tËp huÊn nh−ng néi dung
tËp huÊn l¹i kh«ng liªn quan tíi c©y trång hay vËt nu«i hiÖn cã cña gia ®×nh.
64
VÊn ®Ò cÇn ®−îc c¸c nhµ tæ chøc, c¸n bé khuyÕn n«ng, c¸n bé phô tr¸ch n«ng
nghiÖp xem xÐt. Cã 2 lý do ®−îc ®−a ra: Néi dung tËp huÊn cho n«ng d©n
kh«ng n»m trong nh÷ng lo¹i c©y trång mµ hé gia ®×nh ®ang s¶n xuÊt, kinh
doanh. Néi dung tËp huÊn kh«ng ®−îc ®èi t−îng tham gia ¸p dông vµo s¶n
xuÊt t¹i gia ®×nh.
VÊn ®Ò cuèi cïng ®Ò tµi ®Ò cËp ®Õn lµ ¶nh h−ëng cña ®µo t¹o, tËp huÊn
khuyÕn n«ng ®Õn n¨ng suÊt mét sè vËt nu«i chÝnh ë ®Þa ph−¬ng th«ng qua
b¶ng 4.12.
B¶ng 4.12: ¶nh h−ëng cña ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng ®Õn n¨ng
suÊt mét sè vËt nu«i chÝnh ë ®Þa ph−¬ng (n = 90)
N¨ng suÊt
STT VËt nu«i T¨ng
lªn
Gi¶m
®i
Kh«ng
®æi
Kh«ng
biÕt
Kh«ng
liªn quan
1. Gia cÇm 6 0 1 4 25
2. Lîn 14 1 1 8 25
3. Tr©u, bß 1 0 1 0 16
(Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra, 2008)
Còng theo nh− ph©n tÝch ë b¶ng 4.11, b¶ng 4.12 ®−a ra mét sè lo¹i vËt
nu«i ®iÒu tra ¶nh h−ëng cña tËp huÊn ®Õn n¨ng suÊt nh−: gia cÇm (gµ, vÞt,
ngan); lîn; tr©u, bß. Còng víi 5 tr−êng hîp lµ: T¨ng lªn, gi¶m ®i, kh«ng ®æi,
kh«ng biÕt, kh«ng liªn quan. Qua b¶ng cho thÊy trong tæng sè 90 phiÕu ®iÒu
tra n«ng d©n, cã 21 phiÕu ®iÒu tra cho r»ng n¨ng suÊt vËt nu«i ë ®Þa ph−¬ng,
gia ®×nh t¨ng lªn còng mét phÇn do ®−îc tËp huÊn. Ngoµi ra gi¶m ®i còng cã 1
phiÕu, kh«ng ®æi 3 phiÕu vµ kh«ng biÕt lµ 12 phiÕu. Trong khi ®ã kh«ng liªn
quan cã tíi 66 phiÕu. Cã thÓ nãi r»ng c«ng t¸c khuyÕn n«ng vÉn ch−a chó
träng nhiÒu ®Õn tËp huÊn cho n«ng d©n nh÷ng néi dung, kiÕn thøc vÒ lÜnh vùc
ch¨n nu«i, ph¸t triÓn ch¨n nu«i còng rÊt quan träng, bæ trî cho trång trät cïng
ph¸t triÓn theo vµ ng−îc l¹i. Trong c«ng t¸c tËp huÊn, nh÷ng ng−êi lµm c«ng
t¸c tæ chøc, c¸n bé khuyÕn n«ng còng cÇn t×m hiÓu râ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña
®Þa ph−¬ng tæ chøc tËp huÊn, cÇn ®Æc biÖt chó ý h¬n n÷a nh÷ng ®èi t−îng ®Æc
biÖt, ®Ó cã biÖn ph¸p gióp ®ì nhiÒu h¬n, h−íng dÉn kü h¬n tõ ®ã cã thÓ gióp
hä ¸p dông vµo s¶n xuÊt.
65
Nh− vËy, qua viÖc ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn
n«ng ®Õn ®éi ngò c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n cho thÊy ho¹t ®éng ®µo
t¹o, tËp huÊn ®· phÇn nµo thay ®æi ®−îc hµnh vi, th¸i ®é, c¸ch c− xö; kü n¨ng,
ph−¬ng ph¸p lµm viÖc; kiÕn thøc vÒ mÆt chuyªn m«n còng nh− kiÕn thøc vÒ
mÆt x· héi cña c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n. KÕt qu¶ cña ®µo t¹o, tËp
huÊn ®em l¹i ®· phÇn nµo lµm thay ®æi n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i t¹i ®Þa
ph−¬ng. Tuy nhiªn vÉn ch−a ph¶i lµ kªnh th«ng tin chñ yÕu gióp ng−êi c¸n bé
khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n tiÕp nhËn kiÕn thøc, th«ng tin, kü thuËt míi.
66
PhÇn 5. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
5.1. KÕt luËn
Th¸i Nguyªn cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi gióp c©y trång sinh
tr−ëng, ph¸t triÓn tèt, cã hÖ thèng s«ng ngßi dµy ®Æc kh«ng nh÷ng cung cÊp
®ñ n−íc t−íi mµ cßn cung cÊp mét l−îng phï sa mµu mì bæ sung thªm dinh
d−ìng cho c©y trång. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n phong phó ph©n bè tËp trung
thµnh c¸c vïng lín thuËn lîi cho qu¸ tr×nh khai th¸c, chÕ biÕn. C¬ së h¹ tÇng,
giao th«ng ë Th¸i Nguyªn rÊt thuËn lîi, trung t©m c¸c huyÖn, thÞ x· n»m xung
quanh trung t©m thµnh phè Th¸i Nguyªn (trong vßng b¸n kÝnh 50km). H¬n
n÷a c¸ch thñ ®« Hµ Néi 80km, gi¸p víi tØnh L¹ng S¬n - n¬i cã cöa khÈu quèc
tÕ ViÖt - Trung cho nªn viÖc giao l−u, trao ®æi, bu«n b¸n hµng hãa ®−îc dÔ
dµng. Nguån lao ®éng dåi dµo cung cÊp cho tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: c«ng nghiÖp,
x©y dùng; n«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Bªn c¹nh ®ã, Th¸i Nguyªn còng chÞu ¶nh
h−ëng kh«ng nhá khi dÞch bÖnh xuÊt hiÖn lµm ¶nh h−ëng ®Õn s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp trong toµn tØnh. §é Èm t−¬ng ®èi cao lµm cho hµng hãa trong kho dÔ
Èm, mèc, ph¸t sinh nhiÒu bÖnh tËt víi c¶ c©y trång vµ vËt nu«i, t¹i mét thêi
®iÓm nhÊt ®Þnh trong n¨m. Th¸i nguyªn còng chÞu ¶nh h−ëng cña ®iÒu kiÖn tù
nhiªn kh¾c nghiÖt: m−a b·o, lò lôt... ¶nh h−ëng ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, giã
mïa §«ng B¾c ¶nh h−ëng ®Õn c©y trång, vËt nu«i, ho¹t ®éng cña nhµ n«ng.
Ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn cho c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n trªn
®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn trong nh÷ng n¨m võa qua còng ®· ®−îc chó träng
nhiÒu vµ ®−îc tæ chøc th−êng xuyªn, nhÊt lµ t¹i mét sè ®Þa ph−¬ng nh−: §¹i
Tõ, Phó B×nh, Phæ Yªn, Phó L−¬ng... Tuy nhiªn ch−a t¹o ra sù ®ång ®Òu gi÷a
c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c. Mét vµi ®Þa ph−¬ng trong 3 n¨m chØ tæ chøc ®−îc trªn
d−íi 200 líp tËp huÊn. Cã thÓ sÏ ch−a ®¸p øng ®−îc mong muèn cña c¸n bé
khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n tham gia. Sè l−ît ng−êi tham gia vµo tËp huÊn
khuyÕn n«ng hµng n¨m còng ®· cã sù t¨ng lªn ®¸ng kÓ nh−ng ch−a nhiÒu.
ViÖc tæ chøc tËp huÊn nh»m n©ng cao n¨ng lùc, kü n¨ng lµm viÖc cho c¸n bé
khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n ®Çu mèi trªn ®Þa bµn tØnh cßn Ýt. Néi dung tËp huÊn
hµng n¨m cho c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n ®Çu mèi th−êng tËp trung vµo
kü n¨ng, ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng, mét sè kiÕn thøc chuyªn m«n còng nh−
kiÕn thøc x· héi, tuy nhiªn cßn nghÌo nµn ch−a cã sù ®æi míi, bæ sung thªm
67
nh÷ng kiÕn thøc, kü thuËt míi. CËp nhËt c¸c kiÕn thøc, th«ng tin, chÝnh s¸ch
quan träng th«ng qua tËp huÊn còng rÊt cÇn thiÕt nh−ng khuyÕn n«ng Th¸i
Nguyªn vÉn ch−a lµm ®−îc ®iÒu ®ã. Ngoµi ra, kinh phÝ ph©n bæ hµng n¨m cho
ho¹t ®éng ®µo t¹o, tËp huÊn ®· t¨ng lªn nh−ng kh«ng ®¸ng kÓ so víi c¸c ho¹t
®éng khuyÕn n«ng kh¸c ®−îc tæ chøc trªn ®Þa bµn tØnh.
§µo t¹o, tËp huÊn ®· phÇn nµo ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña c¸c häc viªn
tham gia, Ýt nhiÒu ®· thay ®æi ®−îc nhËn thøc, hµnh vi, th¸i ®é, c¸ch c− xö
trong c«ng viÖc, kiÕn thøc chuyªn m«n, kiÕn thøc x· héi, kü n¨ng thùc hµnh,
ph−¬ng ph¸p lµm viÖc cña ®èi t−îng tham gia. Tuy nhiªn ch−a ph¶i lµ kªnh
th«ng tin chñ yÕu gióp ng−êi c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n tiÕp nhËn kiÕn
thøc, th«ng tin, kü thuËt míi. ViÖc s¾p xÕp thø tù −u tiªn cho c¸c kªnh tiÕp
nhËn th«ng tin cña c¸n bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n còng rÊt quan träng. Tõ
®ã sÏ gióp cho c¸c nhµ tæ chøc, ng−êi lµm c«ng t¸c khuyÕn n«ng n¾m b¾t
®−îc hiÖn nay hä ®ang cÇn tiÕp nhËn kiÕn thøc th«ng qua kªnh th«ng tin nµo.
§¸p øng ®−îc nhu cÇu cña con ng−êi th× sÏ cho hiÖu qu¶ cao h¬n. Vµ kÕt qu¶
cña ®µo t¹o, tËp huÊn ®em l¹i lµ n¨ng suÊt, s¶n l−îng c©y trång vËt nu«i ®· cã
sù t¨ng lªn. Nh− vËy ®µo t¹o, tËp huÊn khuyÕn n«ng ®ang ngµy cµng trë nªn
quan träng h¬n trong giai ®o¹n hiÖn nay, ®Ó nhanh chãng ®−a tíi c¸c kü thuËt
míi cho ng−êi n«ng d©n ¸p dông.
5.2. KiÕn nghÞ
Néi dung ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o, tËp huÊn: Bªn c¹nh viÖc chuyÓn giao
tiÕn bé khoa häc - kü thuËt mét chiÒu tõ trªn xuèng th× tr−íc khi cã kÕ ho¹ch
®µo t¹o, tËp huÊn c¸c nhµ tæ chøc, c¸n bé khuyÕn n«ng cÇn lu«n ®æi míi kiÕn
thøc, néi dung tËp huÊn. T×m hiÓu nhu cÇu cña ®èi t−îng tham gia tËp huÊn
khuyÕn n«ng. Cã nh− vËy th× ng−êi tham gia sÏ høng thó h¬n víi néi dung mµ
m×nh ®ang häc. Néi dung tËp huÊn ph¶i mang tÝnh kh¶ thi, cã thÓ ¸p dông
®−îc t¹i ®Þa ph−¬ng cho nh÷ng ng−êi tham gia. H¬n n÷a néi dung còng cÇn
ph¶i ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, lý thuyÕt kÕt hîp víi thùc hµnh, tr×nh diÔn, tham quan,
héi th¶o, diÔn ®µn vÒ n«ng nghiÖp. Tõ ng÷ sö dông kh«ng qu¸ nhiÒu, qu¸ trõu
t−îng, khoa häc, nªn kÕt hîp sö dông tiÕng b¶n ®Þa gióp cho viÖc tiÕp thu cña
n«ng d©n mét c¸ch dÔ dµng h¬n. Sau khi kÕt thóc khãa tËp huÊn cÇn cã thªm
tµi liÖu bªn ngoµi ph¸t cho ®èi t−îng tham gia tËp huÊn tham kh¶o thªm. Tµi
68
liÖu cÇn sö dông Ýt tõ ng÷ thay vµo ®ã nªn kÕt hîp víi c¸c h×nh ¶nh minh häa.
Tæ chøc tËp huÊn: C«ng t¸c tæ chøc tËp huÊn, còng nh− h×nh thøc tËp
huÊn cÇn ®−îc xem xÐt mét c¸ch cô thÓ víi tõng ®èi t−îng, tõng ®Þa ph−¬ng
tham gia tËp huÊn. Cã thÓ trong cïng mét ®Þa ph−¬ng ta nªn ph©n vïng ®Ó tËp
huÊn tËp trung cho c¸c ®èi t−îng kh¸c nhau. CÇn ®Æc biÖt quan t©m h¬n, khÝch
lÖ vµ ®éng viªn nh÷ng ®èi t−îng ®Æc biÖt nh−: phô n÷, ng−êi nghÌo, nh÷ng
ng−êi ë vïng s©u, vïng xa ®iÒu kiÖn ®i l¹i khã kh¨n.
Ph−¬ng ph¸p tËp huÊn: Thay v× tr−íc ®©y lÊy gi¶ng viªn lµm trung t©m
truyÒn ®¹t kiÕn thøc, gióp ®ì trong qu¸ tr×nh tËp huÊn, th× nay cÇn lÊy ng−êi
häc lµm trung t©m, quyÕt ®Þnh mäi viÖc trong qu¸ tr×nh tËp huÊn. Gi¶ng viªn
chØ víi t− c¸ch lµ ng−êi hç trî, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®Ó häc viªn cã ®iÒu kiÖn ®−a
ra nh÷ng vÊn ®Ò hä ®ang gÆp ph¶i vµ tù hä th¶o luËn ®Ó t×m ra c¸c gi¶i ph¸p.
Kinh phÝ: CÇn t¨ng c−êng kinh phÝ ph©n bæ hµng n¨m cho c«ng t¸c
®µo t¹o, tËp huÊn kh«ng chØ riªng víi khuyÕn n«ng Th¸i Nguyªn mµ víi c¶
khuyÕn n«ng quèc gia.
69
Tµi liÖu tham kh¶o
I. tiÕng viÖt
1. Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n (2005), Tæng kÕt ho¹t ®éng khuyÕn
n«ng giai ®o¹n 1993 - 2005, Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi.
2. Côc thèng kª tØnh Th¸i Nguyªn (2008), Niªn gi¸m thèng kª tØnh Th¸i
Nguyªn n¨m 2007, Nxb Thèng kª, Hµ Néi.
3. NguyÔn H÷u Hång, Ng« Xu©n Hoµng (1999), Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nhanh
n«ng th«n cã sù tham gia cña n«ng d©n, Trung t©m KhuyÕn n«ng tØnh
Th¸i Nguyªn.
4. Tèng Khiªm (2008), “KÕt qu¶ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng n¨m 2007 vµ ®Þnh
h−íng n¨m 2008”, B¶n tin khuyÕn n«ng tØnh Th¸i Nguyªn, (sè
01/2008), trang 2-5.
5. Phïng §øc Lîi (2005, 2006, 2007), Tæng hîp danh s¸ch c¸c líp tËp huÊn
t¹i Trung t©m KhuyÕn n«ng tØnh Th¸i Nguyªn n¨m 2005, 2006, 2007.
6. NguyÔn H÷u Thä, NguyÔn M¹nh Th¾ng (2007), Bµi gi¶ng ®µo t¹o, huÊn
luyÖn khuyÕn n«ng, Tr−êng §¹i häc N«ng L©m Th¸i Nguyªn.
7. Tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn §¹i Tõ (2005, 2006, 2007), B¸o c¸o kÕt qu¶
ho¹t ®éng khuyÕn n«ng huyÖn §¹i Tõ n¨m 2005, 2006, 2007.
8. Tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn §Þnh Ho¸ (2005, 2006, 2007), B¸o c¸o kÕt qu¶
ho¹t ®éng khuyÕn n«ng huyÖn §Þnh Ho¸ n¨m 2005, 2006, 2007.
9. Tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn §ång Hû (2005, 2006, 2007), B¸o c¸o kÕt qu¶
ho¹t ®éng khuyÕn n«ng huyÖn §ång Hû n¨m 2005, 2006, 2007.
10. Tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn Phæ Yªn (2005, 2006, 2007), B¸o c¸o kÕt qu¶
ho¹t ®éng khuyÕn n«ng huyÖn Phæ Yªn n¨m 2005, 2006, 2007.
11. Tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn Phó B×nh (2005, 2006, 2007), B¸o c¸o kÕt qu¶
ho¹t ®éng khuyÕn n«ng huyÖn Phó B×nh n¨m 2005, 2006, 2007.
12. Tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn Phó L−¬ng (2005, 2006, 2007), B¸o c¸o kÕt
qu¶ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng huyÖn Phó L−¬ng n¨m 2005, 2006, 2007.
13. Tr¹m KhuyÕn n«ng S«ng C«ng (2005, 2006, 2007), B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t
®éng khuyÕn n«ng S«ng C«ng n¨m 2005, 2006, 2007.
14. Tr¹m KhuyÕn n«ng thµnh phè Th¸i Nguyªn (2005, 2006, 2007), B¸o c¸o
70
kÕt qu¶ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng thµnh phè Th¸i Nguyªn n¨m 2005,
2006, 2007.
15. Tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn Vâ Nhai (2005, 2006, 2007), B¸o c¸o kÕt qu¶
ho¹t ®éng khuyÕn n«ng huyÖn Vâ Nhai n¨m 2005, 2006, 2007.
16. Trung t©m KhuyÕn n«ng tØnh Th¸i Nguyªn (2005, 2006, 2007), B¸o c¸o
quyÕt to¸n kinh phÝ hµng n¨m cho c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng trªn ®Þa
bµn tØnh Th¸i Nguyªn n¨m 2005, 2006, 2007.
17. Tr−êng chÝnh trÞ (2005), Gi¸o tr×nh trung cÊp lý luËn chÝnh trÞ: T×nh h×nh
vµ nhiÖm vô cña tØnh Th¸i Nguyªn, Nxb lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi.
II. DÞch tõ tiÕng n−íc ngoµi
18. Chanoch Jacobsen (1996), Nguyªn lý vµ ph−¬ng ph¸p khuyÕn n«ng, Nxb
N«ng nghiÖp, Hµ Néi.
19. A.W.Van den Ban & H.S.Hanwkins (1998), KhuyÕn n«ng, Nxb N«ng
nghiÖp, Hµ Néi.
iii. tiÕng anh
20. Agricultural Development Denmark Asia (ADDA) (2002), IPM Farmer
Training 2nd Phase, Participatory Farmer Training in Vegetable
Production in Hanoi Based on the IPM Concept.
21. E.W. Larsen, M.L. Haider, M. Roy & F. Ahamed (2002), Impact,
sustainability and lateral spread of integrated pest management in
rice in Bangladesh, Document SPPS 73, Department of Agricultural
Extension and DANIDA. See also SPPS documents nr 17, 32, 54, 55,
66, 71, and 77.
22. FAO Technical Assistance Team (1998), Community IPM: Six cases from
Indonesia, 260 pp.
23. K.S. Godrick & W.K. Richard (2003), Farmer field school feedback: a
case of IPPM FFS programme in Kenya, Draft project report.
24. Monitoring and Evaluation Team (1993), The impact of IPM training on
farmers behavior: A summary of results from the second field school
cycle, IPM National Program, Indonesia
25. Praneetvatakul, S. & H. Waibel (2003), A socio-economic analysis of
farmer field schools (FFS) implemented by the National Program on
71
Integrated Pest Management of Thailand, Paper presented at the
CYMMIT impact assessment conference, 4-7 February 2002, San
Jose, Costa Rica (in preparation)
26. Le Toan (2002), IPM impact evaluation of Training and Development of
IPM in Tea V204, Phu Tho Plant Protection Sub-Department (in
Vietnamese).
27. Luong Van Vuong (2002), IPM impact evaluation in tea, 2001. Thai
Nguyen Plant Protection Sub-Department (in Vietnamese).
iv. internet sourse
28.
29.
detail.asp?tn=tn&id=1782373
30.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Đánh giá tác động của các chương trình đào tạo, tập huấn khuyến nông đến đội ngũ cán bộ khuyến nông và nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên giai đoạ.pdf
