Đề tài Giải pháp thu hút vốn đầu tư vào các Khu công nghiệp tỉnh Đồng Nai

hoạch phát triển theo hai hướng chủ yếu: + Hướng thứ nhất : Biên Hoà – Long Thành – Nhơn Trạch dọc theo trục lộ 51 đang hình thành các KCN, các trung tâm đô thị mới. + Hướng thứ hai: Dọc theo Quốc 1, Quốc lộ 20 nối Biên Hoà với các huyện miền Bắc tỉnh. Khu vực này sẽ định hình các vùng chuyên canh cây công nghiệp ngắn ngày, dài ngày, vật nuôi và nông sản hàng hoá, đây là nguồn nguyên liệu quan trọng để phát triển công nghiệp chế biến phục vụ cho tiêu dùng, xuất khẩu và chăn nuôi. Ngoài ra, tỉnh còn quy hoạch bổ sung 28 cụm công nghiệp tổng diện tích khoảng 1.188 ha. Như vậy, đến nay tỉnh Đồng Nai cơ bản đã quy hoạch xong mạng lưới các KCN phân bổ rãi đều từ Thành phố Biên Hoà đến các huyện của tỉnh, tổng diện tích các khu và cụm công nghiệp được quy hoạch khoảng 10.700ha. Tốc độ phát triển KCN trên địa bàn Tỉnh trong năm 2006 tăng khá nhanh từ 17 KCN đến nay đã có 21 KCN có quyết định thành lập nâng diện tích đất KCN từ 5.124 ha lên 5.918ha. 2.2.1.1 So với tình hình xây dựng KCN của các tỉnh thành có KCN trên cả nước cho thấy: + Tỉnh Đồng Nai có diện tích, số lượng KCN nhiều nhất. + Tốc độ phát triển các KCN nhanh . + Có nhiều KCN đạt tỷ lệ lấp đầy cao hơn tỷ lệ bình quân cả nước. + Các KCN Đồng Nai thu hút lượng vốn đầu tư, số dự án và lao động rất lớn, các chỉ số lấp đầy diện tích, suất đầu tư theo diện tích, theo dự án đều cao hơn cả nước. + Các KCN Đồng Nai thu hút nhiều dự án có vốn đầu tư nước ngoài nhất. Và trong nhiều năm, đặc biệt năm 2004, Đồng Nai là địa phương dẫn đầu cả nước về thu hút vốn đầu tư nước ngoài. 2.2.1.2 Kết qủa phát triển KCN tại Đồng Nai: 30 + Góp phần hoàn thiện cơ chế chính sách quản lý cải tiến thủ tục hành chính. + Sự phát triển các KCN và thu hút đầu tư đã góp phần quan trọng phát triển đô thị và kết cấu hạ tầng kỹ thuật: hoạt động KCN và đầu tư đã góp phần quan trọng trong việc quy hoạch, hình thành và phát triển khu đô thị, khu dân cư trên địa bàn vì quy hoạch khu dân cư là bộ phận gắn liền với quy hoạch KCN. Hệ thống lưới điện đã phát triển mạnh mẽ, hệ thống cấp nước đã từng bước đầu tư xây dựng đồng bộ, mạng lưới bưu chính – viễn thông từ chỗ lạc hậu về kỹ thuật, nghèo nàn về dịch vụ đến nay đã thay đổi cơ bản. Hệ thống giao thông phát triển nhanh, liên hoàn, thông suốt. + Phát triển KCN đã thu hút mạnh mẽ các dự án trong và ngoài nước trên địa bàn. Tính đến ngày 31/12/2006, tổng số dự án luỹ kế được cấp giấy phép đầu tư/Giấy chứng nhận đầu tư trong 21 KCN là 840 dự án với tổng vốn đầu tư 8.579,3triệu USD. Trong đó: có 598 dự án 100% vốn đầu tư nước ngoài với tổng vốn đăng ký là 7.191,6 triệu USD đến từ 31 quốc gia ; 201 dự án trong nước với tổng vốn đăng ký 609,9 triệu USD; và 41 dự án liên doanh với tổng vốn là 778,6triệu USD. + Sự phát triển KCN đã góp phần đổi mới công nghệ, hiện đại hoá nông thôn. Nhơn Trạch được coi là điển hình về công nghiệp hoá nông thôn thông qua hình thức phát triển KCN. + Sự phát triển các KCN đã góp phần hình thành và tăng nhanh các hoạt động dịch vụ. + Phát triển KCN và thu hút đầu tư đã góp phần quan trọng trong giải quyết việc làm, khuyến khích học tập, nâng cao dân trí và thực hiện các chính sách xã hội. + Sự phát triển mạnh mẽ các thành phần kinh tế , đặc biệt khối doanh nghiệp dân doanh và đầu tư nước ngoài đã góp thêm kinh nghiệm thành lập các tổ chức chính trị, xã hội trong doanh nghiệp. + Phát triển KCN và thu hút đầu tư đã góp phần phát triển quan hệ hợp tác trong nước và quốc tế. 31 2.2.2 Những khó khăn cần tiếp tục nghiên cứu: + Chất lượng quy hoạch còn thấp và tổ chức thực hiện quy hoạch chưa triệt để. Tuy phát triển nhiều KCN nhưng Đồng Nai chưa có KCN cao và KCN chuyên ngành. + Công tác bồi thường giải toả còn gặp nhiều khó khăn. + Việc đầu tư xây dựng hạ tầng tại một vài KCN còn chậm trễ, đầu tư các công trình bên ngoài KCN chưa theo sự phát triển và thường đi sau sự phát triển của các KCN. + Trong thu hút đầu tư, thời gian qua chưa chú trọng chọn lọc dự án đầu tư thuộc lĩnh vực công nghệ kỹ thuật cao, chưa thu hút các doanh nghiệp trong nước mà chủ yếu thu hút các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. + Vai trò của KCN đối với việc CNH, HĐH nông nghiệp và nông thôn còn hạn chế. Hiện nay, ngoại trừ KCN Định Quán là KCN miền núi duy nhất có nhiều dự án đầu tư, các KCN miền núi tại các huyện Tân Phú, Xuân Lộc… việc thu hút dự án đầu tư vẫn còn rất khó khăn. + Phát triển công nghiệp đang có ảnh hưởng nhất định đến môi trường sống. + Các dịch vụ phục vụ KCN vẫn chưa phát triển đồng bộ. Đào tạo chưa gắn kết với nhu cầu tuyển dụng, giữa đào tạo của nhà trường với nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp vẫn còn một khoảng cách lớn. Các vấn đề an ninh, trật tự an toàn xã hội tuy không xãy ra các vụ việc nghiêm trọng, nhưng vẫn còn tình trạng đình công và tranh chấp lao động, những sai phạm trong quan hệ lao động, kinh tế. 2.3 Phân tích tình hình thu hút đầu tư các KCN trên địa bàn tỉnh 2.3.1 Về nguồn vốn đầu tư vào KCN Đồng Nai Nhìn nhận một cách tổng thể trong chịến lược phát triển kinh tế thì cơ cấu vốn đầu tư theo quốc gia vào KCN Đồng Nai là chưa cân đối. Trong khi các nước Châu Á chiếm tỷ lệ vốn đầu tư lớn (khoảng 80%) thì các nước Châu Âu (đặc biệt là Tây Âu), Châu Mỹ là những nước có tiềm năng rất lớn về vốn và công nghệ cao, có 32 năng lực cạnh tranh và trình độ quản lý kinh tế tốt; có thị phần trên thế giới lớn và ổn định lại chiếm tỷ lệ thấp. 2.3.2 Thu hút vốn đầu tư theo địa bàn xây dựng các KCN Tính đến ngày 31/12/2006 tổng vốn đã đầu tư hạ tầng là 244,43 tr USD, trong đó năm 2006 là 29,558 triệu USD. Trong 21 KCN thì chỉ có 3 KCN lấp đầy diện tích đã cho thuê là Biên Hoà I, Biên Hoà II, Tam Phước. Diện tích đã cho thuê so với diện tích dùng cho thuê đạt 58,76%, có nhiều KCN chưa cho thuê được như KCN Hố Nai giai đoạn II, Nhơn Trạch VI, Nhơn Trạch II- Nhơn Phú. Ta thấy cơ cấu đầu tư theo địa bàn các KCN trong giai đoạn vừa qua luôn gắn bó rất chặt chẽ với phát triển cơ sở hạ tầng của vùng, khu vực, lấy đó làm cơ sở để hình thành và phát triển. Mặt khác, các KCN tại Đồng Nai dù được đánh giá là thành công song chưa phát triển đồng đều, chưa khai thác hết quỹ đất quy hoạch KCN đưa vào sử dụng, tiềm năng phát triển công nghiệp tại Đồng Nai trong thời gian tới vẫn còn rất lớn, hiện tại chỉ khai thác 58,76% diện tích đất dùng cho thuê. 2.3.3 Thu hút đầu tư theo ngành nghề, lĩnh vực Các dự án đầu tư vào KCN Đồng Nai có ngành nghề đa dạng, với quy mô và trình độ công nghệ khác nhau. Về tỷ trọng vốn đầu tư, ngành dệt đứng đầu kế đến là ngành thực phẩm, ngành giày da, còn lại là các ngành khác như: sản xuất gỗ, vật liệu xây dựng, cơ khí… Có nhiều yếu tố tác động để hình thành tương quan ngành nghề như hiện nay, trong đó có sự tham gia điều chỉnh của Nhà nước được quy định tại danh mục các ngành nghề cấm đầu tư, khuyến khích đầu tư và đặc biệt khuyến khích đầu tư. Tuy nhiên, trong thời gian qua, các công ty phát triển hạ tầng hoàn toàn chủ động trong lựa chọn, thu hút các dự án. Phần nhiều các công ty này đều cố gắng mau chóng lấp đầy diện tích KCN trong thời gian sớm nhất, ít quan tâm tới quy mô, ngành nghề, số lao động, hiệu qủa sử dụng đất; trình độ công nghệ các dự 33 án…Chính vì vậy, cơ cấu đầu tư theo ngành nghề, lĩnh vực được hình thành có khuynh hướng tự phát. Hiện nay, tỉnh Đồng Nai cũng như các địa phương khác đang hết sức nỗ lực thu hút đầu tư vào sản xuất công nghiệp, việc tạo mọi điều kiện thuận lợi để thu hút đuợc thật nhiều dự án vào KCN là vấn đề hết sức quan trọng, đã đến lúc phải quan tâm đến việc thu hút đầu tư một cách lựa chọn. Trong đó, lựa chọn dự án và ngành nghề là yếu tố rất quan trọng. Cần có chủ trương cho phép các địa phương tập trung phát triển công nghiệp được quy định về định hướng thu hút đầu tư, như khu vực thành phố Biên Hoà, Nhơn Trạch, Long Thành chỉ thu hút các dự án vốn lớn, công nghệ cao, ít lao động, tập trung vào các ngành phục vụ phát triển các ngành khác như năng lượng, vật liệu mới, các ngành cơ bản và bảo vệ môi trường. Khuyến khích thu hút đầu tư vào các khu vực chưa phát triển mạnh KCN. Thực hiện thu hút đầu tư có trọng điểm nhằm mục đích giữ vững động lực phát triển, chuẩn bị tốt cho khả năng cạnh tranh của nền kinh tế trong tiến trình tham gia hội nhập kinh tế thế giới. Cải thiện được cơ cấu vốn FDI, hướng đầu tư vào các ngành, các vùng khuyến khích, tận dụng được FDI để tái cơ cấu kinh tế, đồng thời nâng cấp các ngành công nghiệp trong nước. Hạn chế tối đa không để ảnh hưởng tiêu cực của FDI khi phải giải quyết các gánh nặng xã hội. Mặt khác, cần cân đối quỹ đất, hiện trạng phát triển và tiềm năng phát triển Đồng Nai, tập trung chuyển đổi thu hút các lĩnh vực sản xuất thông thường sang các ngành công nghiệp ưu tiên, các ngành kỹ thuật cao đi đôi với phát triển hạ tầng. 2.4 Đánh giá hiệu qủa của các công ty kinh doanh hạ tầng KCN 2.4.1 Xí nghiệp dịch vụ và phát triển KCN Tam Phước Tính đến ngày 31/12/2006 tổng số nhà đầu tư thuê đất là 51 nhà đầu tư , diện tích cho thuê đạt 100%. Về tình hình triển khai thực hiện dự án đầu tư của 51 nhà đầu tư của tại KCN Tam Phước trong đó đã hoạt động sản xuất có 36 nhà đầu tư , tiến hành xây dựng có 3 nhà đầu tư, đang làm thủ tục đầu tư có 11 nhà đầu tư, 01 nhà đầu tư (Công Ty Tân Sài Gòn) đang làm thủ tục thu hồi đất. Trong dự án 34 nước ngoài là 32 với vốn đăng ký là 247,647 triệu USD và 19 dự án trong nước với vốn đăng ký là 38,805 tỷ đồng. Công tác đầu tư xây dựng cơ bản : Xí nghiệp có 10 tuyến đường nội bộ, trong đó có 02 con đường chưa hoàn thành xong do còn vướng đền bù giải toả chưa bàn giao xong mặt bằng. Hệ thống điện chiếu sáng đã thi công xong. Hệ thống xử lý nước thải đang được triển khai thi công , tháng 06/2007 đưa vào vận hành thử. Số vốn đầu tư của KCN Tam Phước đến ngày 31/12/2006 là: 13.224.363.659đồng (xây dựng dở dang) và tài sản cố định có nguyên giá là: 93.479.249.567 đồng. 2.4.2 Xí nghiệp dịch vụ và phát triển KCN Nhơn Trạch KCN Nhơn Trạch 3 giai đoạn I đã cho tập đoàn Formosa thuê với diện tích là 300ha, với vốn đăng ký là 482,225triệu USD. Tình hình cho thuê đất: trong năm 2006 có 4 nhà đầu tư thuê đất giai đoạn 2 với tổng diện tích đất cho thuê 12,65ha. Tính đến 31/12/2006 diện tích đất đã cho thuê của KCN Nhơn Trạch 3 giai đoạn 2 là 55 ha đạt 20,5% trong tổng số 268 ha. Nhưng một số nhà đầu tư thuê đất làm chủ yếu bê tông , giấy (NPK đang phá sản), chưa thuê với diện tích lớn. Tính đến cuối năm 2006, KCN Nhơn Trạch có 26 dự án thuê, trong đó dự án nước ngoài là 13. Tổng diện tích cho thuê là 355 ha, vốn đăng ký của nước ngoài là: 573,925 triệu USD. Đang xây dựng trạm xử lý nước thải, tháng 6/2007 đưa vào vận hành thử. Bên cạnh cho thuê đất cơ sở hạ tầng KCN Nhơn Trạch 3 còn kinh doanh cho thuê văn phòng chiếm 75,8% tổng diện tích sử dụng của toà nhà văn phòng. Tình hình đầu tư cơ sở hạ tầng: các đường trong KCN Nhơn Trạch đã xong nghiệm thu bàn giao đưa vào sử dụng , giá trị đầu tư trên 120 tỷ đồng, đây là điều kiện thuận lợi để kêu gọi thu hút đầu tư nhưng cũng ảnh hưởng kết qủa kinh doanh của đơn vị nếu thu hút đầu tư chậm. Khu Trung tâm dịch vụ 16 hecta đang được triển khai cơ sở hạ tầng nhằm phục vụ KCN như sân tennis, trường dạy nghề… 35 Một thực trạng khi cho thuê đất không đánh giá được thực trạng tài chính của đơn vị thuê đất dẫn đến thu tiền thuê hàng năm chậm, giữ đất… làm ảnh hưởng kết quả kinh doanh của công ty kinh doanh hạ tầng . 2.4.3 Công ty cổ phần thống Nhất (KCN Bàu Xéo) Đầu tư cơ sở hạ tầng KCN Bàu Xéo : đang trong quá trình hoàn tất quy hoạch chi tiết KCN Bàu Xéo về những chi tiết cho sát hợp với thực tế . Tình hình cho thuê đất KCN: diện tích đất đã cho thuê và thoả thuận cho thuê lũy kế đến 31/12/2006 là 308,8 ha so với diện tích đất quy hoạch cho thuê 354,8 ha, đạt tỷ lệ 86 %. Trong đó có 12 dự án đã đăng ký cấp Giấy phép đầu tư, Đăng ký kinh doanh, với vốn đăng ký là 278 triệu USD (8 dự án đầu tư nước ngoài) và 61,5 tỷ VNĐ ( 4 dự án đầu tư trong nước). Qua phân tích tình hình hoạt động của một số KCN tỉnh Đồng Nai, kết quả hoạt động của từng KCN tuỳ thuộc thu hút đầu tư , quản lý chi phí của đơn vị, năng lực tài chính của đơn vị thuê đất bên cạnh do khai thác dịch vụ phục vụ cho thuê . Tình hình thu hồi công nợ, một số đơn vị thuê đất giữ đất không triển khai hoạt động kinh doanh… làm ảnh hưởng phát triển KCN. 2.5 Cần khắc phục đặc biệt vấn đề xử lý nước thải công nghiệp, đảm bảo môi trường trong các KCN tại tỉnh Đồng Nai Từ khi có Luật Bảo vệ môi trường và các văn bản dưới luật của Chính phủ cũng như các Bộ luật có liên quan đã tạo hành lang pháp lý cho công tác quản lý Nhà nước về bảo vệ môi trường đối với các KCN trên địa bàn Tỉnh. Tuy nhiên vẫn còn tồn tại như: một số các công ty hạ tầng chưa đầu tư thích đáng vào cơ sở hạ tầng thiết yếu như giao thông, thoát nước mưa, nước thải, tỷ lệ cây xanh…; đặc biệt là hạng mục công trình về môi trường như hệ thống xử lý nước thải tập trung của KCN. Nhận thức về bảo vệ môi trường của một số doanh nghiệp chưa đầy đủ, vẫn còn doanh nghiệp KCN chưa đầu tư đúng mức vào duy trì ổn định việc vận hành hệ thống xử lý nước thải, nước thải đạt yêu cầu trước khi xả thải. Bên cạnh đó, hầu hết chưa có cán bộ chuyên trách cho hoạt động bảo vệ môi trường. Việc xử lý chất thải rắn đã trở thành áp lực đối với doanh nghiệp cũng như cơ quan quản lý về môi 36 trường do chưa hình thành được khu liên hợp xử lý chất thải nguy hại, bãi chôn lấp chất thải nguy hại. Ngoài ra, năng lực của các đơn vị hoạt động, thu gom, lưu giữ, vận chuyển, xử lý và tiêu hủy các loại chất thải công nghiệp còn rất hạn chế về cả quy mô lẫn công nghệ xử lý. Đội ngũ cán bộ quản lý môi trường của các ngành các cấp ở địa phương vẫn còn thiếu về số lượng lẫn trình độ chuyên môn để thực hiện nhiệm vụ được giao. 2.6 Các tiêu chí xếp hạng KCN Đồng Nai. 2.6.1 Lợi ích của việc xếp hạng các KCN, liên quan đến các bên như sau: + Về phía nhà đầu tư, các kênh thông tin sẽ rõ ràng hơn, môi trường đầu tư được minh bạch và thông thoáng hơn. Từ đó, việc các nhà đầu tư quyết định lựa chọn vị trí đầu tư cũng trở nên dễ dàng hơn. + Về phía công ty kinh doanh phát triển hạ tầng KCN, xếp hạng các KCN tạo một động lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp đầu tư xây dựng KCN, luôn cố gắng phấn đấu nâng hạng cho KCN mình. Bên cạnh lợi ích của sự tăng giá thuê do nâng hạng KCN, việc nâng hạng cũng đồng nghĩa với việc gia tăng uy tín và thương hiệu của công ty kinh doanh phát triển hạ tầng KCN trong cả nước. + Về phía nhà nước, việc xếp hạng các KCN giúp cho Nhà nước dễ dàng kiểm soát quá trình xây dựng và phát triển các KCN tập trung hơn. Về quy hoạch, ngay từ đầu Nhà nước có thể phê duyệt hạng cho KCN mới được quy hoạch. Tiến tới, ngoài việc cho phép nâng giá cho thuê đất và dịch vụ hạ tầng, Nhà nước có thể ban hành các chính sách ưu đãi cho các KCN xếp hạng cao, như cho phép thành lập hải quan, thuế tại KCN; mở rộng thời gian làm việc cho người nước ngoài, miễn kiểm tra, thanh tra,… 2.6.2 Các tiêu chí xếp hạng các KCN tại tỉnh Đồng Nai + Nhóm các tiêu chí về cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật KCN: bao gồm các tiêu chí về vị trí địa lý, đường giao thông, diện tích cây xanh, các khu xử lý nước thải, chất thải và biện pháp bảo vệ môi trường của KCN; các tiêu chí về dịch vụ KCN để thỏa mãn yêu cầu của nhà đầu tư về dịch vụ như: khu dịch vụ hải quan, ngân hàng, tài chánh, thuế,… khu giải trí cho người lao động, khu đào tạo nghề… 37 + Nhóm các tiêu chí về hiệu qủa KCN: bao gồm các tiêu chí đánh giá hiệu qủa của công ty kinh doanh phát triển hạ tầng KCN, như số diện tích đất cho thuê, vốn đầu tư xây dựng hạ tầng/1ha, doanh thu hằng năm, lợi nhuận thu được từ hoạt động cho thuê KCN. + Nhóm các tiêu chí về hiệu quả thu hút vốn đầu tư: bao gồm các tiêu chí đánh giá hiệu qủa của quá trình thu hút vốn đầu tư vào KCN, như số dự án đầu tư vào KCN, tổng vốn thực hiện doanh thu, nhập khẩu, xuất khẩu hàng năm. + Nhóm các tiêu chí về hiệu qủa xã hội: bao gồm các tiêu chí đánh giá tác động của việc phát triển KCN đến kinh tế của địa phương, như số nộp Ngân sách hàng năm, thu hút lao động làm việc trong KCN, sự hình thành các khu dân cư đô thị, bệnh viện, trường… xung quanh địa phương có KCN. 2.7 Một số bài học kinh nghiệm phát triển các KCN trên địa bàn Tỉnh Đồng Nai 2.7.1 Về chủ trương phát triển KCN: Các cơ chế chính sách mới của Đảng và Nhà nước đã tạo ra khí thế sôi động trong lao động sản xuất kinh doanh, tạo điều kiện thu hút sự quan tâm đầu tư và kinh doanh của nhà đầu tư trong và ngoài nước. Quy chế KCN do Chính phủ ban hành cùng với các luật hiện hành, nhất là Luật doanh nghiệp, Luật đầu tư… đã tạo môi trường pháp lý tương đối rõ ràng thông thoáng cho các doanh nghiệp hoạt động và bảo đảm công tác quản lý của Nhà nước. Đó là cơ sở quan trọng để Đồng Nai quy hoạch phát triển các KCN nhằm thu hút đầu tư trong và ngoài nước theo quy hoạch. Tỉnh Ủy, UBND tỉnh đã sớm nhận thức lợi thế so sánh về vị trí địa lý, cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội của Đồng Nai so với các địa phương khác, nên đã sớm chọn KCN là trọng điểm xây dựng phát triển kinh tế địa phương. 2.7.2 Về lựa chọn vị trí quy hoạch phát triển Xây dựng và kinh doanh hạ tầng KCN, thực chất là kinh doanh bất động sản đất đai nên phải tuân theo quy tắc chung đã được thực tế kiểm nghiệm, đó là chọn đúng địa điểm. Lịch sử hình thành và phát triển các KCN trên thế giới cũng 38 như Việt Nam cho thấy, tất cả các KCN thành công đều nằm ở vị trí thuận lợi nhất về địa lý – kinh tế. Việc quy hoạch phát triển các KCN phải đảm bảo phát huy và khai thác mọi lợi thế so sánh của từng khu vực, bảo đảm tính hiệu qủa trong đầu tư phát triển công nghiệp, tạo thêm nhiều việc làm mới, tăng thu nhập cho nhân dân, tạo động lực thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển đồng bộ, bền vững, bảo vệ và cải thiện môi trường sinh thái, tạo mỹ quan đô thị, tiết kiệm đất nông nghiệp. Quy hoạch chuẩn xác KCN là yếu tố khách quan bảo đảm cho KCN phát triển và không ảnh hưởng xấu đến hoạt động của các khu kinh tế lân cận. 2.7.3 Về việc đầu tư phát triển hạ tầng KCN và khu dân cư cùng các công trình dịch vụ phục vụ KCN Để thu hút đầu tư vào KCN, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư trong việc triển khai nhanh dự án, ngoài các chính sách ưu đãi về mặt tài chính và quản lý thuận lợi của Nhà nước, cơ sở hạ tầng kỹ thuật các KCN đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư có ý nghĩa rất quan trọng. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật ngoài hàng rào KCN (đường, điện, nước, bưu điện) và các dịch vụ phục vụ KCN như xe buýt đưa rước công nhân, nhà trọ công nhân, lập đồn Công an, Công đoàn, Hải quan KCN, tổ chức bữa ăn công nghiệp… là yếu tố quan trọng để vừa tăng sức hấp dẫn của KCN, vừa là giải pháp kinh tế xã hội cần phải thực hiện để đảm bảo sự phát triển ổn định, bền vững của KCN. Sự thành công của KCN còn phụ thuộc nhiều vào quy mô và phương thức đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng KCN. Chi phí đầu tư trung bình cho các công trình hạ tầng KCN do doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào khoảng 20USD/m2 , các KCN do doanh nghiệp trong nước đầu tư khoảng 3 – 5 USD/m2 . Suất đầu tư thấp do các doanh nghiệp trong nước thường chọn giải pháp đầu tư phân kỳ và cuốn chiếu, quy mô công trình hạ tầng tính toán theo mức tiết kiệm nhất. Suất đầu tư khác nhau, nên mức phí cho thuê lại cũng khác nhau, điều này có ảnh hưởng nhất định đến việc lựa chọn của nhà đầu tư. Do vậy, việc lựa chọn doanh nghiệp đầu tư 39 hạ tầng có năng lực tài chính và kinh nghiệm tiếp thị đầu tư có ý nghĩa quan trọng trong việc thu hút đầu tư vào KCN. 2.7.4 Về cơ chế quản lý “một cửa, tại chỗ” Đây là cơ chế giải quyết các công việc liên quan đến thủ tục hành chính cho doanh nghiệp KCN, mọi việc từ lúc tiếp nhận đến lúc giải quyết xong, chỉ diễn ra tại một cửa của Ban Quản lý KCN, còn việc phối hợp giữa các bộ phận chức năng trong bộ máy công quyền với nhau nhằm giải quyết công việc là trách nhiệm của cơ quan nhà nước. Ban Quản lý KCN có thẩm quyền cấp giấy phép đối với các dự án trong KCN, KCX bao gồm cả dự án đầu tư được quy định tại điều 37 Nghị định 108/2006/NĐ-CP ngày 22/9/2006 đã được chấp thuận chủ trương đầu tư. 2.7.5 Về lựa chọn mô hình KCN và lựa chọn dự án đầu tư Thời gian qua, tỉnh Đồng Nai đã bước đầu thực hiện chủ trương này, đó là: một mặt, tạo mọi điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư lựa chọn vị trí. Mặt khác, quy định một số ngành nghề phải đầu tư vào KCN nhất định như: doanh nghiệp dệt nhuộm phải đầu tư vào KCN Nhơn Trạch, doanh nghiệp sản xuất hoá chất phải đầu tư vào KCN Gò Dầu, doanh nghiệp chế biến gỗ ưu tiên bố trí vào KCN Tam Phước… 2.7.6 Về môi trường đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp Tôn vinh doanh nghiệp, thực hiện chính sách “Chính quyền đồng hành cùng doanh nghiệp”, tích cực hỗ trợ tháo gỡ những khó khăn của doanh nghiệp cũng chính là khó khăn của mình. Thường xuyên cải tiến thủ tục hành chính và các dịch vụ theo hướng công khai, tận tâm, minh bạch. 2.7.7 Về hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội. Trong các doanh nghiệp dân doanh, đặc biệt là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, việc thành lập các tổ chức chính trị xã hội gặp nhiều khó khăn nhất định nhưng cần thấy lợi ích của các tổ chức này. 2.7.8 Đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực 40 Xây dựng KCN cũng như tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá cần có những con người tương ứng, đủ phẩm chất và năng lực đảm đương các công việc. Phát triển nguồn nhân lực cần đồng bộ các mặt : giáo dục, đào tạo, sử dụng và tạo việc làm. Việc giải quyết đình công, tranh chấp lao động, cần thực hiện theo phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh” 2.8 Những vấn đề còn tồn đọng trong thu hút vốn đầu tư vào các KCN ở tỉnh Đồng Nai + Quy mô dự án đầu tư nhìn chung là nhỏ và ngày càng nhỏ, ít có các dự án lớn mà sự phát triển của nó có ảnh hưởng lan toả, mang tính trụ cột kích thích, lôi kéo sự phát triển của các dự án đầu tư khác. + Các dự án chủ yếu mang tính gia công, lắp ráp: ngành dệt may, giày da, điện tử, lắp ráp các phương tiện vận tải… Điều này làm cho giá trị tăng thêm thu được trên địa bàn tỉnh thấp, thâm dụng lao động lớn, các vấn đề xã hội phải giải quyết cho lao động nhập cư nhiều: nhà ở, an ninh, tính ổn định của nguồn nhân lực… + Đồng Nai là tỉnh có số lượng KCN nhiều nhất nước, nhưng chưa có khu công nghệ cao dành riêng cho phát triển các ngành công nghệ cao cấp, mà sự phát triển của các ngành này sẽ đưa nền kinh tế Đồng Nai không những theo con đường CNH, mà còn đảm bảo tính HĐH. + Số dự án gây ô nhiễm còn nhiều, đặc biệt trong các ngành nhuộm, cơ khí, giày da, sản xuất ắcquy, sản xuất thuốc bảo vệ thực vật…chỉ có 6 KCN có nhà máy xử lý nước thải. + Với mục tiêu lấp đầy nhanh KCN, sẽ mang lại lợi ích nhiều nhất cho các công ty kinh doanh cơ sở hạ tầng, nhưng mặt trái của nó là: Ở các KCN đã lấp đầy 100% các doanh nghiệp đang hoạt động muốn mở rộng quy mô hoạt động sẽ gặp khó khăn trong việc thuê đất tại chỗ; những dự án chất lượng chưa cao đối với sự phát triển kinh tế của tỉnh vào trước giữ chỗ hàng chục năm, những dự án triển khai sau có ảnh hưởng tốt gặp khó khăn trong thuê đất (hoặc không muốn hoạt động 41 cạnh tranh các doanh nghiệp gây ô nhiễm hoặc muốn thuê đất lớn có cơ sở hạ tầng không còn). Kết Luận Chương 2 Quá trình xây dựng và phát triển các KCN (nóng lên) ở nhiều địa phương như hiện nay đã làm ảnh hưởng đến bức tranh chung về thu hút đầu tư và phát triển các KCN của Việt Nam. Việc thu hút đầu tư và phát triển các KCN bất chấp hậu qủa của một số địa phương, việc quy hoạch các KCN mang tính duy ý chí vô tình đã gây nên những phức tạp, khó kiểm soát trong quá trình quy hoạch và phát triển KCN trong cả nước nói chung và của tỉnh Đồng Nai nói riêng. Những tác hại như về phía doanh nghiệp đầu tư kinh doanh cơ sở hạ tầng KCN đã có một số doanh nghiệp bị lỗ kéo dài, năng lực tài chính không đảm bảo, không đủ sức duy tu, bảo dưỡng cơ sở hạ tầng KCN; về phía nhà đầu tư, việc chào đón, mời gọi đầu tư từ nhiều địa phương khác nhau đã làm cho các kênh thông tin trở nên rối rắm, khiến nhà đầu tư không thể đưa ra quyết định đúng đắn trong lựa chọn vị trí đầu tư, đặc biệt đối với các dự án có vốn đầu tư nước ngoài. Điều quan trọng hơn hết là Nhà nước không thể kiểm soát, đánh giá được hiệu quả của quá trình phát triển KCN trên mỗi địa phương, nếu tiếp tục duy trì tình trạng nêu trên trong thời gian dài. Trong lựa chọn về các giải pháp để thu hút đầu tư nước ngoài, việc thành lập các KCN là giải pháp đã được các địa phương lựa chọn nhiều nhất, trong đó có tỉnh Đồng Nai. Vấn đề là cần có định hướng và giải pháp để phát triển các KCN sao cho hợp lý và có hiệu qủa nhất. 42 Chương 3: GIẢI PHÁP THU HÚT VỐN ĐẦU TƯ CÁC KCN TẠI TỈNH ĐỒNG NAI Tỉnh Đồng Nai là một địa phương tiến hành quy hoạch, xây dựng và phát triển KCN ngay trong giai đoạn đầu CNH, HĐH của đất nước. Hiện nay, với 21 KCN tập trung, Đồng Nai đã vươn lên dẫn đầu cả nước về chỉ tiêu xây dựng các KCN tập trung, về diện tích cho thuê đất trong KCN, về lao động làm việc trong KCN… Từ những hạn chế của phát triển KCN chúng ta đặt ra những vấn đề cần quan tâm. 3.1 Các quan điểm cần quán triệt khi đề xuất các giải pháp: + Các KCN của tỉnh chẳng những phải góp phần thúc đẩy công cuộc CNH mà còn phải đẩy mạnh sự nghiệp hiện đại hoá các ngành kinh tế của tỉnh. Quan điểm phát triển bền vững, kết hợp hài hoà giữa tăng trưởng kinh tế với tiến bộ xã hội, bảo vệ và tái tạo môi trường sinh thái. + Đất đai, tài nguyên và nguồn nhân lực đều có hạn, phải tìm cách sử dụng có hiệu quả nhất. Việc phát triển các KCN cần phát huy tối đa các nguồn nội lực và lợi thế so sánh của tỉnh trong mối liên kết chặt chẽ với các tỉnh trong vùng và cả nước nói chung và trong quá trình chủ động hội nhập. + Sự phát triển bền vững của các KCN không chỉ tính đến thời hạn 5-10 năm, mà phải tính xa hơn đến 20-30 năm. + Tỷ lệ lấp đầy KCN không chỉ là tiêu chí chủ yếu đánh giá hiệu qủa phát triển KCN. + Trị giá gia tăng thêm ở các sản phẩm được xem như là chỉ tiêu chất lượng hoạt động của các doanh nghiệp trong các KCN. + Quan điểm lấy hiệu qủa kinh tế xã hội, chất lượng cuộc sống và phát triển nguồn nhân lực làm tiêu chuẩn lựa chọn các phương án phát triển. Nguồn nhân 43 lực là yếu tố quan trọng quyết định đến quy mô và chất lượng của sự phát triển kinh tế trên địa bàn. + Quan điểm kết hợp ngay từ đầu phát triển kinh tế với quốc phòng an ninh. + Và căn cứ trên các tiêu chí xếp loại các KCN tại tỉnh Đồng Nai. Bằng nhiều kinh nghiệm thực tiễn đã khẳng định những yếu tố đảm bảo phát triển thành công KCN là nâng cao chất lượng xây dựng và thực hiện quy hoạch phát triển KCN; xây dựng cơ sở hạ tầng KCN nhanh chóng, chất lượng với chi phí hợp lý; điều chỉnh cơ cấu ngành nghề đẩy mạnh thu hút đầu tư vào KCN; thực hiện tốt cải cách hành chính các hoạt động KCN và người lao động trong KCN phải được làm việc trong điều kiện an toàn, hợp pháp và được bảo đảm mức sống bình thường hàng ngày. 3.2 Các giải pháp để thu hút vốn đầu tư các KCN tại tỉnh Đồng Nai 3.2.1 Chất lượng quy hoạch cao, triển khai quy hoạch phải triệt để Quy hoạch phát triển KCN ở Tỉnh Đồng Nai phải gắn chặt chẽ với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của cả nước, của vùng và địa phương. Xây dựng phát triển KCN phải tuân thủ quy hoạch đã được phê duyệt và gắn với việc thực hiện quy hoạch hạ tầng kỹ thuật khu vực; việc quy hoạch phát triển các KCN phải đồng bộ với quy hoạch phát triển đô thị, khu dân cư, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội nhằm đảm bảo tính bền vững trong phát triển. Nâng cao hiệu quả công tác quy hoạch, xét duyệt và điều hành thực hiện quy hoạch, hạn chế đến mức thấp nhất sự khác biệt giữa quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết, trong đó lưu ý đến yếu tố hiện trạng sử dụng đất, hạn chế việc di dời giải toả nhiều hộ dân. Quy hoạch kinh tế xã hội thường xuyên được cập nhật điều chỉnh bổ sung cho phù hợp với tình hình thực tế. Đa dạng hoá mô hình các KCN hướng tới nhu cầu của các nhà đầu tư. Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, các rào cản thương mại, đầu tư có xu hướng giảm dần, mức độ cạnh tranh thu hút nguồn vốn đầu tư 44 trên thị trường vốn cũng sẽ diễn ra mạnh mẽ hơn. Sức hấp dẫn của các KCN sẽ là một trong những yếu tố quan trọng để thu hút nguồn vốn đầu tư. 3.2.2 Thu hút đầu tư *Thu hút đầu tư vào các KCN Xúc tiến, vận động đầu tư vào các KCN là một trong những nội dung quan trọng của công tác quản lý Nhà nước đối với KCN, đồng thời giữ vai trò quyết định sự thành công của KCN. Để nâng cao hiệu quả công tác này cần: - Thu hút đầu tư FDI vào KCN: Định hướng thu hút FDI vào KCN như sau: khuyến khích mạnh mẽ việc thu hút FDI vào các ngành công nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu, công nghiệp chế biến, công nghiệp phục vụ nông nghiệp và phát triển nông thôn, các dự án ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, dầu khí, điện tử, vật liệu mới, viễn thông và các ngành mà Việt Nam có nhiều lợi thế cạnh tranh gắn với công nghệ hiện đại, tạo thêm việc làm, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Nâng cao chất lượng đầu tư theo hướng sau: nâng cao chất lượng quy hoạch và Danh mục dự án gọi vốn đầu tư nước ngoài làm cơ sở thực hiện chương trình vận động đầu tư. Đổi mới, đa dạng hoá các phương thức tổ chức xúc tiến đầu tư như tiếp xúc trực tiếp các tập đoàn đa quốc gia có tiềm lực mạnh về tài chính, công nghệ. Tăng cường công tác nghiên cứu thị trường, đối tác đầu tư. Để thực hiện có hiệu qủa chủ trương mở rộng, đa phương hoá đối tác đầu tư, cần tổ chức nghiên cứu, đánh giá tiềm năng thực trạng và xu hướng đầu tư của các công ty, tập đoàn xuyên quốc gia từ các nước và khu vực quan trọng như EU, Nhật Bản, Hoa Kỳ…Tăng cường hợp tác song phương và đa phương về xúc tiến đầu tư. Nâng cao chất lượng thông tin, ấn phẩm tuyên truyền đầu tư. Bố trí ngân sách tỉnh phục vụ cho hoạt động đầu tư, không chỉ dựa vào nổ lực của doanh nghiệp xây dựng cơ sở hạ tầng KCN và bên nước ngoài trong các liên doanh xây dựng cơ sở hạ tầng. - Thu hút đầu tư trong nước vào KCN: Đối với đầu tư trong nước, sau khi Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp mới có hiệu lực vào tháng 7 năm 2006, môi trường kinh doanh của các doanh nghiệp 45 trong nước ngày càng thuận lợi. Cần tăng cường vận động hướng dẫn để thu hút được sự quan tâm hưởng ứng của cộng đồng các nhà đầu tư đối với KCN, huy động thêm nguồn vốn đầu tư xã hội. Để tăng cường sự đầu tư của các nhà đầu tư trong nước, nhằm tạo sự phát triển bền vững lâu dài, việc ra đời các tập đoàn kinh doanh trong nước là một bước tất nhiên trên con đường phát triển kinh tế. Chính những tập đoàn này sẽ gắn bó chặt chẽ với nền kinh tế nước nhà và là thước đo của nền kinh tế. Lực lượng này sẽ đóng vai trò “vùng đệm” trước những dao động kinh tế thế giới như cuộc khủng hoảng kinh tế hồi năm 1997, góp phần ổn định đầu tư kinh doanh trong nước. Về xúc tiến đầu tư: + Xây dựng Đề án chương trình xúc tiến đầu tư vào các KCN, KKT trên cơ sở Chương trình xúc tiến đầu tư có trọng điểm, theo dự án. + Tiếp tục tổ chức các đoàn xúc tiến đầu tư tại các quốc gia nhiều tiềm năng như Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, Canada, Đài Loan, Trung Quốc… + Xây dựng trang Web thành đầu mối giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư với các Ban quản lý KCN, KKT các địa phương trong công tác xúc tiến đầu tư. Xây dựng nội dung xúc tiến đầu tư trên trang web với một hệ thống các thông tin về KCN các doanh nghiệp KCN; các chính sách ưu đãi, thủ tục đầu tư, đầu mối liên hệ tìm hiểu thông tin tại địa phương… phục vụ cho xúc tiến đầu tư. Đối với thu hút đầu tư nước ngoài: + Nâng cao chất lượng quy hoạch và Danh mục dự án gọi vốn đầu tư nước ngoài làm cơ sở thực hiện chương trình vận động đầu tư. + Đổi mới, đa dạng hoá các phương thức tổ chức xúc tiến đầu tư. Thực hiện các chương trình vận động trực tiếp đối với từng lĩnh vực, dự án và đối tác cụ thể theo hướng: tiếp xúc trực tiếp ở các cấp khác nhau (kể cả Chính phủ, Nhà nước), với các công ty, các tập đoàn đa quốc gia có tiềm lực mạnh về tài chính, công nghệ để xúc tiến thực hiện một số dự án quan trọng được lựa chọn, đồng thời cam kết hỗ trợ thực hiện có hiệu qủa các dự án này nhằm mở đường cho việc thu hút các công 46 ty trực thuộc hoặc có quan hệ kinh doanh với các tập đoàn nói trên đầu tư vào KCN… + Tăng cường công tác nghiên cứu thị trường, đối tác đầu tư + Tăng cường hợp tác song phương và đa phương về xúc tiến đầu tư. + Nâng cao chất lượng thông tin, ấn phẩm tuyên truyền đầu tư. Đối với đầu tư trong nước: Tỉnh tạo môi trường đầu tư, kinh doanh thông thoáng , thuận lợi và cạnh tranh bình đẳng cho mọi loại hình doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế , thực hiện tốt cơ chế “một cửa, tại chỗ”, bảo đảm các chế độ ưu đãi đối với các dự án đầu tư vào KCN. Có chính sách ưu đãi đầu tư vào các KCN miền núi: phát triển các KCN trên địa bàn huyện nông thôn, miền núi là một giải pháp nhằm thực hiện chiến lược phát triển kinh tế tỉnh Đồng Nai đảm bảo cân đối, ổn định và bền vững, giải quyết việc làm tại chỗ cho số lao động nhàn rỗi tại địa phương, tránh tình trạng phân bố không đồng đều và sự nhập cư của lao động ngoại thành, ngoại tỉnh vào khu đô thị tập trung. Chính sách ưu đãi đầu tư vào các KCN miền núi như hỗ trợ chi phí bồi thường giải toả, hoặc ứng trước vốn ngân sách để bồi thường giải toả, xây dựng một số công trình hạ tầng thiết yếu trong và ngoài KCN, miễn giảm sử dụng hạ tầng KCN trong một thời hạn nhất định, miễn giảm tiền thuê đất, miễn giảm thuế… Công ty đầu tư hạ tầng có thể huy động vốn thông qua cổ phần hoá KCN, hiện nay nhiều KCN ở tỉnh Đồng Nai đã cổ phần như KCN Long Thành (Sonadezi), KCN Bàu Xéo …thu hút vốn từ việc góp vốn ban đầu của một số cổ đông và một số KCN đang chuẩn bị cổ phần hoá như KCN Tam Phước, đã và sẽ thu hút lượng vốn lớn. Cần hướng tới cơ chế mới bình đẳng hơn, thông thoáng hơn, hiệu qủa hơn, Nghị định 187/NĐ/CP hiện là văn bản chính quy định việc cổ phần hoá các doanh nghiệp nhà nước và đang có điều chỉnh Nghị định này để đảm bảo sự thống nhất trong hệ thống văn bản quy phạm và thúc đẩy hơn nữa tiến trình sắp xếp, cổ phần hoá. Những điều chỉnh như mở rộng đối tượng cổ phần hoá, xác định rõ điều kiện cổ phần hoá, đa dạng phương thức bán cổ phần phát hành lần đầu, điều chỉnh tiêu chí xác định về đầu tư chiến lược, nhà đầu tư nước ngoài, phương pháp xác định giá 47 trị doanh nghiệp, về quản lý và sử dụng số tiền thu từ cổ phần hoá …góp phần nâng cao hiệu qủa và sức cạnh tranh của các doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập. Ví dụ, theo Sở Tài Chính Đồng Nai có kết qủa thẩm định giá trị của Xí nghiệp dịch vụ và phát triển KCN Tam Phước đến ngày 30/9/2006 để thực hiện cổ phần hoá , giá trị thực tế tài sản của doanh nghiệp là 110.830.701.021 đồng và giá trị thực tế phần vốn Nhà nước là 91.300.772.258 đồng , Xí nghiệp này đang thực hiện các bước tiếp theo của công tác cổ phần hoá doanh nghiệp Nhà nước. 3.2.3 Vấn đề nhà ở cho công nhân trong KCN: Nhà ở cho công nhân hiện nay thiếu về cả số lượng lẫn chất lượng; phát triển tự phát, không theo quy hoạch. Công nhân KCN sống trong điều kiện nhà cho thuê rất tạm bợ, điều kiện sống khó khăn. Cần xây dựng nhà ở cho công nhân, theo hướng: huy động tổng hợp các nguồn lực để đầu tư nhà ở; dành một phần tỷ lệ vốn ngân sách, các chủ doanh nghiệp, nhà đầu tư, huy động tiềm lực của dân dưới sự hướng dẫn và quản lý của Nhà nước và áp dụng mức ưu đãi ở mức cao nhất về thuế, đất đai…; nhà ở cần được xây dựng phù hợp với người lao động về mức thuế thu nhập, trình độ văn hoá, cần quản lý điều kiện tối thiểu về nhà ở cho thuê. Nguồn vốn xây dựng nhà ở cho công nhân bao gồm: vốn của dân, vốn ngân sách, vốn tín dụng; vốn của doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở, vốn của chủ doanh nghiệp có sử dụng người lao động và vốn của người lao động. Định hướng giảm giá thành cho việc xây dựng nhà ở của công nhân không làm giảm tiêu chuẩn và chất lượng nhà ở: ứng dụng công nghệ tiên tiến để giảm giá thành song không làm giảm chất lượng công trình. 3.2.4 Về hiệu quả sử dụng đất trong KCN Một số KCN triển khai chậm, thu hút đầu tư thấp vì nhiều lý do chủ quan và khách quan như: công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng triển khai chậm và gặp nhiều khó khăn, suất đầu tư quá cao, chồng chéo về quy hoạch hoặc cơ sở hạ tầng ngoài hàng rào KCN chưa phát triển. Một số KCN được thành lập từ những vùng đất nông nghiệp tương đối tốt nhưng hiện để trống, không triển khai xây dựng 48 lãng phí. Công tác tái định cư và ổn định đời sống người dân sau khi bị thu hồi đất tại nhiều KCN tiến hành chưa tốt. Vì vậy cần nâng cao hơn nữa chất lượng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất KCN, phối hợp chặt chẽ giữa quy hoạch sử dụng đất KCN với quy hoạch phát triển kinh tế xã hội cả nước, vùng lãnh thổ để đảm bảo hiệu qủa tổng hợp về kinh tế xã hội, môi trường; kết hợp chặt chẽ với công tác phổ biến, rà soát, điều chỉnh quy hoạch và chính sách đất đai phù hợp từng giai đoạn. Khi thẩm định các dự án đầu tư cần xem xét toàn diện hiệu qủa kinh tế xã hội và môi trường của từng dự án Nếu dự án nào có mức đóng góp cho ngân sách mà không bù đắp được các khoản mà Nhà nước phải bỏ ra để xử lý vấn đề ổn định đời sống , việc làm cho người có đất bị thu hồi, cũng như để xử lý vấn đề ô nhiễm môi trường do dự án đó gây nên thì kiên quyết không cho phép triển khai thực hiện. Ban hành chính sách ưu đãi đối với trường hợp người đang sử dụng đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đối với nhà đầu tư hạ tầng KCN hoặc nhà đầu tư sản xuất trong KCN. Nhà nước có chính sách điều tiết giá thuê đất gắn với hạ tầng trong các KCN nhằm thu hút các doanh nghiệp vừa và nhỏ vào đầu tư sản xuất trong KCN. Tăng cường kiểm tra, thanh tra việc chấp hành pháp luật về đất đai, pháp luật về bảo vệ môi trường đối với các KCN. 3.2.5 Về tổ chức bộ máy quản lý KCN Về triển khai công tác quản lý của các Ban quản lý KCN, KKT: + Ban quản lý các KCN, KKT phải triển khai nhanh cho việc điều chỉnh từ cơ chế ủy quyền sang cơ chế phân cấp theo quy định của Luật Đầu tư và Nghị Định 108/2006/NĐ-CP, đặc biệt phải chủ động nghiên cứu vận dụng luật pháp, chính sách có liên quan tới đầu tư, doanh nghiệp và những cam kết của Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. + Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định về công tác quản lý nhà nước về KCN làm cơ sở để Ban Quản lý các KCN xác định rõ vai trò, vị trí và thẩm quyền để thực hiện. 49 + Xây dựng cơ chế thông tin trao đổi thường xuyên giữa Ban quản lý và Bộ Kế hoạch và Đầu tư để giải đáp các vướng mắc, hoặc tổng hợp ý kiến của Ban quản lý để xây dựng, điều chỉnh và hướng dẫn chung cho các Ban quản lý thực hiện. + Tổ chức các đoàn thanh tra quy hoạch KCN tại các địa phương, tiếp tục đẩy mạnh công tác thanh tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về môi trường và lao động trong KCN, KKT. + Đối với một số dự án lớn, theo yêu cầu của Ban quản lý, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Tổ công tác thi hành Luật có thể cử người trực tiếp xuống Ban hỗ trợ Ban giải quyết. *Cơ chế một cửa của Ban Quản ký KCN Luôn luôn xem xét những phản ánh từ phía nhà đầu tư, tìm những cách làm mới và đặc biệt giảm thiểu những thủ tục hành chính cũng là sự thể hiện chính sách nhất quán. Sự minh bạch và những cam kết về thời gian, tiến độ… giữa Ban Quản lý KCN, đơn vị phát triển hạ tầng và nhà đầu tư luôn được coi trọng, điều đó đã làm cho nhiều nhà đầu tư sau khi cân nhắc nhiều địa điểm ở các khu vực khác đã quyết định đầu tư tại các KCN của Đồng Nai. Tiến hành hệ thống hoá, rà soát lại các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến chủ trương chính sách trong các KCN để kiến nghị điều chỉnh cho phù hợp và giảm bớt các thủ tục hành chính không cần thiết. Xây dựng quy chế tăng cường phối hợp hoạt động giữa Ban Quản lý KCN với các cơ quan chuyên môn của tỉnh, hoàn chỉnh Website hiện nay của Ban Quản lý KCN, cung cấp những thông tin phong phú, cần thiết cho doanh nghiệp. Trong thời gian tới, để tổ chức tốt theo “một cửa, tại chỗ”, cần nghiên cứu xác định vị trí của Ban Quản lý KCN trong hệ thống quản lý hành chính nhà nước. Để thực hiện tốt cơ chế “một cửa, tại chỗ”, cần quan tâm chú trọng đến đội ngũ cán bộ, công chức; cần đào tạo, xây dựng đội ngũ công chức nói chung và công chức quản lý KCN nói riêng thành thạo chuyên môn nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức tốt và có tinh thần trách nhiệm cao đối với công việc. Tiếp tục nghiên cứu cải tiến, hợp lý 50 hoá quy trình xử lý công việc trong nội bộ Ban Quản lý KCN để nâng cao hơn nữa về chất lượng và rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ cho doanh nghiệp. 3.2.6 Về hoàn thiện các văn bản pháp quy để thực hiện: + Trong năm 2007 tiến hành sơ kết, đánh giá kết quả thực hiện Quyết định 183/2004/NĐ-CP về cơ chế hỗ trợ ngân sách trung ương cho xây dựng kết cấu hạ tầng KCN ở các địa phương có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, trong đó có đánh giá thực hiện mô hình đơn vị sự nghiệp kinh tế có thu. + Kiểm soát việc thực hiện Chỉ thị số 06/2006/TTg ngày 06/3/2006 về các biện pháp tăng cường chỉ đạo và chấp hành pháp luật lao động trong các doanh nghiệp tại các Ban quản lý KCN, KKT. + Giám sát việc thực hiện cơ chế triển khai thành lập mới và mở rộng KCN theo đúng điều kiện và tiêu chí trong quy hoạch, đặc biệt là điều kiện về công trình xử lý nước thải tập trung. Đối với các KCN ở các vùng kinh tế trọng điểm đã lấp đầy trên 60% diện tích đất công nghiệp mà chưa xây dựng công trình xử lý nước thải tập trung, đề nghị các Ban quản lý KCN kiên quyết không cấp mới Giấy chứng nhận đầu tư. + Xây dựng Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về công tác bảo vệ môi trường KCN trong đó có các cơ chế, chính sách hỗ trợ và huy động vốn đầu tư công trình xử lý chất thải trong KCN; cơ chế phân công phối hợp trong quản lý môi trường KCN. + Tiếp tục xây dựng cơ chế phân bổ vốn hỗ trợ xây dựng KCN, KKT phù hợp với điều kiện và nhu cầu thực tế của các địa phương và cân đối ngân sách trung ương. + Tăng cường công tác phối hợp trong công tác cập nhật thông tin, xúc tiến đầu tư, xây dựng mạng lưới dịch vụ công, hỗ trợ doanh nghiệp tại các Ban quản lý KCN. 3.2.7 Bảo vệ môi trường các KCN trong thời gian tới: -Quan điểm bảo vệ môi trường: 51 + Bảo vệ môi trường trong các KCN vừa là mục tiêu vừa là một trong những nội dung cơ bản của phát triển bền vững, phải được thể hiện trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, dự án phát triển kinh tế - xã hội của từng ngành và của tỉnh. Các KCN phải đảm bảo yêu cầu bảo vệ môi trường ngay từ khâu xây dựng và phê duyệt các quy hoạch, dự án đầu tư. + Tạo cơ chế, chính sách và các biện pháp kinh tế khuyến khích doanh nghiệp trong KCN và cộng đồng tham gia công tác bảo vệ môi trường. Chú trọng tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước về môi trường đối với các ngành, các cấp trong tỉnh. + Phòng ngừa một cách có hiệu qủa khả năng gây ô nhiễm môi trường do hoạt động phát triển sản xuất kinh doanh từ các KCN gây ra. Xem công tác bảo vệ môi trường là việc làm thường xuyên, lâu dài. Trong đó, coi phòng ngừa là chính, kết hợp với xử lý, kiểm soát ô nhiễm và khắc phục suy thoái có trọng tâm, trọng điểm; đồng thời dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ là công cụ hiện hữu trong bảo vệ môi trường. + Cải thiện chất lượng môi trường trong KCN và các vùng phụ cận nhằm duy trì và nâng cao chất lượng môi trường ngày càng tốt hơn. + Nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường, xây dựng nếp sống và hành vi thân thiện với môi trường của cộng đồng, xây dựng KCN thân thiện môi trường. Ô nhiễm môi trường do hoạt động KCN được quyết định bởi hai yếu tố chính: nhu cầu phát triển kinh tế công nghiệp và mức độ phát thải ô nhiễm từ các doanh nghiệp trong KCN. Vì vậy để bảo vệ môi trường cần có giải pháp về tổ chức quản lý, quy hoạch và đầu tư, công nghệ, nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường và giám sát môi trường. -Về mục tiêu: Định hướng mục tiêu bảo vệ môi trường đến năm 2020 là “ngăn chặn mức gia tăng ô nhiễm, phục hồi suy thoái và nâng cao chất lượng môi trường, bảo đảm phát triển bền vững, bảo đảm môi trường sống đạt chuẩn mức theo quy định Nhà nước” hạn chế mức độ gia tăng ô nhiễm, cải thiện chất lượng môi trường. 52 -Về nhiệm vụ: + Phòng ngừa ô nhiễm :thực hiện đồng bộ các biện pháp về phòng ngừa ô nhiễm môi trường, các công ty phát triển hạ tầng KCN thực hiện đầy đủ quy chế hoạt động bảo vệ môi trường theo Quyết định số 62/2002/QĐ-KHCNMT ngày 09/8/2002 của Bộ Trưởng Bộ KHCN&MT. + Cải thiện môi trường: đẩy nhanh tiến độ hoàn thành việc cải tạo và nâng cấp hệ thống tiêu thoát nước mưa và nước thải ở các KCN, đảm bảo quy trình quản lý chất thải công nghiệp nguy hại từ khâu thu gom đến khâu xử lý đúng trình tự Nhà nước quy định. + Giáo dục, đào tạo và nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường: nâng cao nhận thức cộng đồng, nhất là trong các KCN nhằm xây dựng nếp sống và hành vi thân thiện với môi trường. + Tăng cường năng lực quản lý môi trường: kiện toàn cơ quan quản lý môi trường ở các cấp, lồng ghép các vấn đề môi trường trong các quyết định đầu tư phát triển các KCN; tăng cường hợp tác trong và ngoài nước về bảo vệ môi trường, nhất là TP.Hồ CHí Minh và các tỉnh trong lưu vực sông Đồng Nai. 3.3 Một số giải pháp khác + Đầu tư phát triển đồng bộ dịch vụ phục vụ KCN : dịch vụ du lịch, vận tải công cộng, cảng kho bãi, bưu chính viễn thông, cấp điện, cấp nước, tài chính, tín dụng . Đối với dịch vụ tài chính, tín dụng: phát triển thị trường dịch vụ tài chính, tạo điều kiện phát triển lĩnh vực này (bảo hiểm, kế toán – kiểm toán, tư vấn tài chính, thuế…) để góp phần huy động được nguồn lực tài chính trong và ngoài địa bàn phục vụ được sự nghiệp CNH, HĐH đất nước và để nâng cao sức cạnh tranh của các mặt bằng, sản phẩm sản xuất trong địa bàn; phát triển hoạt động tín dụng: cần có giải pháp huy động vốn để cho vay như huy động thông qua hoạt động tín dụng, thông qua thị trường chứng khoán bên cạnh phải tạo thuận lợi trong hoạt động cho vay, hiện đại hoá nghiệp vụ thanh toán qua ngân hàng. 53 + Xây dựng tổ chức chính trị - xã hội trong các doanh nghiệp như: tổ chức Đảng, công đoàn, Đoàn thanh niên. Có biện pháp tiếp cận hợp lý sẽ thuận lợi trong việc xây dựng các tổ chức chính trị xã hội trong các doanh nghiệp. Bản chất hoạt động các tổ chức này nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cả người lao động và chủ doanh nghiệp. Về nguyên tắc, các tổ chức chính trị xã hội trong hệ thống chính trị của Đảng và Nhà nước đều khuyến khích xây dựng phát triển trong các doanh nghiệp nhằm tập hợp quần chúng, qua đó nâng cao ý thức giác ngộ giai cấp, cùng góp phần cho sự phát triển ổn định của doanh nghiệp, làm cho dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. + Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: trình độ dân trí và thể chất của người lao động, thông qua phát triển giáo dục phổ thông, cùng với chăm sóc y tế, văn hoá, thể dục thể thao… đây là yếu tố nền tảng đảm bảo chất lượng của người lao động. Đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn cao; đào tạo nghề : liên kết giữa người sử dụng lao động với các trường dạy nghề, các trung tâm dịch vụ việc làm và Nhà nước nhằm nâng cao chất lượng dạy nghề, tạo ra đội ngũ lao động có tay nghề đáp ứng được nhu cầu mà các doanh nghiệp đang cần; thực hiện linh hoạt chính sách tuyển dụng lao động: có chính sách thu hút lao động có trình độ, có tay nghề cao về làm việc tại Đồng Nai; tăng cường các dịch vụ phục vụ người lao động như chú trọng các giải pháp giải quyết nơi ăn ở, đi lại… cho công nhân, đẩy mạnh công tác bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đa dạng hoá các hình thức dịch vụ y tế từ các tổ chức xã hội và khu vực tư nhân, mở rộng hệ thống các dịch vụ xã hội, hoạt động văn hoá, thể dục thể thao…; xây dựng đời sống văn hoá cho công nhân các KCN: quan tâm đến việc nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho công nhân trong KCN, tạo điều kiện cho cá nhân và cộng đồng phát triển tốt nhất về nhân cách, đồng thời phải hướng tới nâng cao chất lượng cuộc sống của con người, giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc. + Kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với an ninh quốc phòng. Quy hoạch xây dựng và phát triển các KCN phải kết hợp chặt chẽ ngay từ đầu giữa điều 54 kiện phát triển sản xuất gắn với quy hoạch quốc phòng và các vấn đề văn hoá xã hội, trật tự trị an… Kết Luận Chương 3 Như vậy theo phân tích trên, các vấn đề liên quan đến phát triển KCN Việt Nam nói chung và KCN Đồng Nai nói riêng được phân thành nhóm vấn đề vĩ mô và nhóm vấn đế vi mô. Vấn đề vĩ mô thuộc cơ chế chính sách và hành lang pháp lý phát triển KCN; quy hoạch dài hạn và trung hạn của KCN; phát triển KCN phù hợp với quy hoạch xây dựng các vùng và đô thị trên phạm vi cả nước. Vấn đề vi mô mang tính hậu quả trực tiếp KCN tới các khu vực xung quanh như vấn đề nhà ở, hạ tầng cho người lao động; giải quyết triệt để ô nhiễm môi trường, tranh chấp trong đền bù giải phóng mặt bằng và giải quyết chổ ở việc làm cho người trong diện di chuyển và một số vấn đề khác. Hiện tại, các chính sách liên quan tới phát triển KCN đã được thể hiện trong nhiều văn quy phạm pháp luật về đầu tư, doanh nghiệp, đất đai, lao động, xây dựng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế xuất nhập khẩu…, không còn bó hẹp trong Nghị định 36/CP ngày 24/4/1997 của Chính phủ. Trong thời gian tới cần bổ sung và hoàn chỉnh các quy định liên quan đến KCN như chính sách về thuế, đất đai kết hợp với các chính sách về nhà ở, bảo vệ môi trường để tiến tới có một hệ thống quy định pháp luật về KCN hoàn chỉnh.