Đề tài Hệ thống chấm điểm tín dụng doanh nghiệp – Một biện pháp nâng cao chất lượng quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng ngoại thương Việt Nam

100 tyû ñoàng ñeán 200 tyû ñoàng 30 Töø 50 tyû ñoàng ñeán 100 tyû ñoàng 20 Töø 20 tyû ñoàng ñeán 50 tyû ñoàng 10 Töø 5 tyû ñoàng ñeán 20 tyû ñoàng 5 Döôùi 5 tyû ñoàng 2 4 Nghóa vuï ñoái vôùi ngaân saùch nhaø nöôùc Hôn 10 tyû ñoàng 15 Töø 7 tyû ñoàng ñeán 10 tyû ñoàng 12 Töø 5 tyû ñoàng ñeán 7 tyû ñoàng 9 Töø 3 tyû ñoàng ñeán 5 tyû ñoàng 6 Töø 1 tyû ñoàng ñeán 3 tyû ñoàng 3 Döôùi 1 tyû ñoàng 1 Toång 59 Döïa vaøo baûng 3.4, neáu toång soá ñieåm tính ra naèm trong khoaûng ñieåm ñaõ coù saün naøo thì doanh nghieäp coù qui moâ töông öùng. Baûng 3.4 : Xaùc ñònh qui moâ doanh nghieäp Qui moâ doanh nghieäp Lôùn Trung bình Nhoû Ñieåm 70-100 30-69 Ít hôn 30 3.3.3 Chaám ñieåm taøi chính Caên cöù lónh vöïc hoaït ñoäng, qui moâ doanh nghieäp ñaõ ñöôïc xaùc ñònh ôû phaàn tröôùc seõ tieán haønh choïn baûng chaám ñieåm taøi chính cho thích hôïp. Sau ñoù, laáy keát quaû tính toaùn cuûa töøng yeáu toá taøi chính ñoái chieáu vôùi trò soá coù saün trong baûng, neáu keát quaû thöïc teá gaàn vôùi trò soá naøo nhaát thì laáy ñieåm cuûa trò soá ñoù coøn neáu keát quaû thöïc teá naèm ôû khoaûng giöõa hai trò soá thì khoâng bieát laáy ñieåm theo trò soá naøo. Luùc ñoù caàn coù moät ñoäng taùc laáy soá lieäu bình quaân cuûa hai trò soá tröôùc, sau cuûa keát quaû thöïc teá, neáu keát quaû thöïc teá lôùn hôn soá lieäu bình quaân thì laáy thang ñieåm cuûa trò soá cao hôn vaø ngöôïc laïi. 3.3.4 Chaám ñieåm phi taøi chính 3.3.4.1 Chaám ñieåm yeáu toá doøng tieàn ¾ Khoaûn muïc heä soá khaû naêng traû laõi : ñöôïc tính baèng caùch laáy lôïi nhuaän hoaït ñoäng SXKD chia laõi vay ñaõ traû. Laáy keát quaû ñoù ñem so saùnh vôùi trò soá cuûa baûng chaám ñieåm, neáu keát quaû : * < 1 laàn hoaëc aâm thì chaám 4 ñieåm. * > 1 laàn vaø < 2 laàn thì chaám 8 ñieåm. * > 2 laàn vaø < 3 laàn thì chaám 12 ñieåm. * > 3 laàn vaø < 4 laàn thì chaám 16 ñieåm. * > 4 laàn thì chaám 20 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc heä soá khaû naêng traû nôï goác = Trong khoaûn muïc naøy, cuõng sau khi coù keát quaû tính toaùn thì baét ñaàu so saùnh vôùi caùc trò soá cuûa baûng chaám ñieåm. Neáu keát quaû : * aâm thì chaám 4 ñieåm. * > 0 nhöng < 1 laàn thì chaám 8 ñieåm. * >1 laàn nhöng < 1,5 laàn thì chaám 12 ñieåm. * > 1,5 laàn nhöng < 2 laàn thì chaám 16 ñieåm. Lôïi nhuaän hoaït ñoäng SXKD + khaáu hao laõi vay ñaõ traû + nôï daøi haïn ñeán haïn traû 60 * >2 laàn thì chaám 20 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc xu höôùng löu chuyeån tieàn thuaàn trong quaù khöù : ôû ñaây muoán bieát ñöôïc xu höôùng löu chuyeån tieàn teä thuaàn trong quaù khöù thì laáy döõ lieäu cuûa löu chuyeån tieàn teä thuaàn trong kyø so saùnh xu höôùng 3 naêm gaàn nhaát (neáu khoâng coù soá lieäu thì laáy 2 naêm). Xu höôùng cuûa löu chuyeån tieàn teä thuaàn ñöôïc ñaùnh giaù laø : * taêng nhanh khi chuùng taêng lieân tuïc 3 naêm, toác ñoä taêng laø 30%/naêm, chaám 20 ñieåm. * taêng khi chuùng taêng lieân tuïc nhöng toác ñoä taêng döôùi 30%, chaám 16 ñieåm. * oån ñònh khi trong 3 naêm qua thì coù naêm taêng naêm giaûm nhöng khoâng ñöôïc giaûm döôùi 10%/naêm vaø naêm cuoái taêng, chaám 12 ñieåm. * giaûm khi keát quaû löu chuyeån tieàn teä thuaàn cuûa naêm sau thaáp hôn so vôùi naêm tröôùc nhöng vaãn döông, chaám 8 ñieåm. * khi löu chuyeån tieàn teä thuaàn trong 3 naêm aâm, chaám 4 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc traïng thaùi löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng SXKD : Laáy döõ lieäu veà löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng SXKD, lôïi nhuaän töø hoaït ñoäng SXKD ñeå so saùnh vôùi nhau. Neáu keát quaû löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng SXKD : * < 0 (aâm) thì chaám 4 ñieåm. * xaáp xæ baèng 0 (ñieåm hoøa voán) thì chaám 8 ñieåm. * > 0 thì tieáp tuïc so saùnh vôùi lôïi nhuaàn thuaàn töø hoaït ñoäng SXKD, neáu : * < lôïi nhuaän thuaàn thì chaám 12 ñieåm. * = lôïi nhuaän thuaàn thì chaám 16 ñieåm. * > lôïi nhuaän thuaàn thì chaám 20 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn / voán chuû sôû höõu : ôû ñaây löu yù trò soá gaàn baèng 0 töùc laø coù giaù trò < 0,5. Neáu keát quaû : * gaàn baèng 0, chaám 4 ñieåm. * > 0,5 vaø < 1, chaám 8 ñieåm. * >1 vaø < 1,5 chaám 12 ñieåm. * > 1,5 vaø < 2 chaám 16 ñieåm. * > 2 chaám 20 ñieåm. 61 3.3.4.2 Chaám ñieåm yeáu toá quaûn lyù ¾ Khoaûn muïc kinh nghieäm trong ngaønh cuûa ban quaûn lyù lieân quan tröïc tieáp ñeán döï aùn / phöông aùn ñeà xuaát : trong khoaûn muïc naøy seõ chaám ñieåm veà kinh nghieäm hoaït ñoäng cuûa ban quaûn lyù trong lónh vöïc/maët haøng vay chính taïi chi nhaùnh. Neáu laø doanh nghieäp môùi thaønh laäp thì chaám 4 ñieåm, neáu coù kinh nghieäm töø treân 1 naêm ñeán 5 naêm thì chaám 8 ñieåm, neáu coù kinh nghieäm töø treân 5 naêm ñeán 10 naêm thì chaám 12 ñieåm, neáu coù kinh nghieäm töø treân 10 naêm ñeán 20 naêm thì chaám 16 ñieåm vaø coù kinh nghieäm treân 20 naêm thì chaám 20 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc kinh nghieäm cuûa ban quaûn lyù (chæ xeùt veà quaûn lyù ñieàu haønh) : trong kinh nghieäm cuûa ban quaûn lyù thì chæ xeùt veà quaûn lyù ñieàu haønh vaø kinh nghieäm naøy chæ ñöôïc tính trong khoaûng thôøi gian ñaûm nhieäm chöùc vuï laø lieân tuïc. Do ñoù, neáu ban quaûn lyù coù thôøi gian ñaûm nhaän chöùc vuï : * môùi ñöôïc boå nhieäm chaám 4 ñieåm * >1 naêm vaø < 2 naêm, chaám 8 ñieåm. * >2 naêm vaø < 5 naêm, chaám 12 ñieåm. * >5 naêm vaø < 10 naêm, chaám 16 ñieåm. * >10 naêm, chaám 20 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä : noäi dung cuûa moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä bao goàm ñaùnh giaù veà chaát löôïng boä maùy kieåm soaùt, boä maùy keá toaùn. Neáu kieåm soaùt noäi boä : * ñaõ thaát baïi thì chaám 4 ñieåm. * haïn cheá thì chaám 8 ñieåm. * toàn taïi nhöng khoâng ñöôïc chính thöùc hoùa hay ñöôïc ghi cheùp thì chaám 12 ñieåm. * ñöôïc thieát laäp chaám 16 ñieåm. * ñöôïc xaây döïng, ghi cheùp vaø kieåm thöôøng xuyeân chaám 20 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc caùc thaønh töïu / thaát baïi cuûa ban quaûn lyù : lieân quan ñeán caùc döï aùn / phöông aùn, trieån khai saûn phaåm môùi, phaùt trieån sang thò tröôøng môùi. Neáu ban quaûn lyù : * roõ raøng coù thaát baïi trong coâng taùc quaûn lyù, chaám 4 ñieåm. * roõ raøng coù thaát baïi trong lónh vöïc lieân quan ñeán döï aùn trong quaù khöù, chaám 8 ñieåm. * raát ít hoaëc khoâng coù kinh nghieäm / thaønh töïu, chaám 12 ñieåm. * ñang xaây döïng uy tín / thaønh töïu trong lónh vöïc döï aùn hoaëc ngaønh lieân quan ñeán, 62 chaám 16 ñieåm. * ñaõ coù uy tín / thaønh töïu cuï theå trong lónh vöïc lieân quan ñeán döï aùn, chaám 20 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc tính khaû thi cuûa phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính : ñeå bieát ñöôïc tính khaû thi cuûa phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính caàn phaûi ñaùnh giaù qua caùc hoà sô, phöông aùn xin vay trong quaù khöù. Neáu doanh nghieäp : * khoâng coù caû phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi taøi chính, chaám 4 ñieåm. * chæ coù 1 trong 2 : phöông aùn kinh doanh hoaëc döï toaùn taøi chính, chaám 8 ñieåm. * neáu coù phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính nhöng khoâng cuï theå roõ raøng, chaám 12 ñieåm. * neáu phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính töông ñoái cuï theå vaø roõ raøng, chaám 16 ñieåm. * neáu phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính raát cuï theå vaø roõ raøng vôùi caùc döï toaùn taøi chính caån troïng, chaám 20 ñieåm. Rieâng tröôøng hôïp doanh nghieäp chöa töøng phaùt sinh quan heä tín duïng vôùi NH thì seõ laáy 12 ñieåm (möùc trung bình). 3.3.4.3 Chaám ñieåm yeáu toá uy tín trong giao dòch Trong caùc hoaït ñoäng giao dòch trong NH thì coù giao dòch ñöôïc xeáp laø giao dòch tín duïng vaø giao dòch phi tín duïng. Vieäc laáy nhöõng soá lieäu ñeå chaám ñieåm yeáu toá naøy töông ñoái deã daøng vì trong NH ñeàu coù löu laïi tình hình giao dòch cuûa khaùch haøng veà doanh soá, soá laàn giao dòch ... Ñoàng thôøi, caùch chaám ñieåm töông ñoái deã neáu caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc thuoäc trò soá naøo thì laáy ñieåm cuûa trò soá ñoù. 3.3.4.4 Chaám ñieåm yeáu toá caùc yeáu toá beân ngoaøi ¾ Khoaûn muïc trieån voïng ngaønh : laø muoán noùi ñeán ngaønh ngheà, maët haøng kinh doanh chính cuûa khaùch haøng ñöôïc döï ñoaùn veà khaû naêng phaùt trieån trong thôøi gian tôùi vaø thôøi gian döï ñoaùn ít nhaát laø 1 naêm tieáp theo. Neáu trieån voïng ngaønh trong thôøi gian tôùi : * suy thoaùi chaám 4 ñieåm. * baûo hoøa chaám 8 ñieåm. * phaùt trieån keùm hoaëc khoâng phaùt trieån chaám 12 ñieåm. * OÅn ñònh chaám 16 ñieåm. 63 * Thuaän lôïi chaám 16 ñieåm ¾ Khoaûn muïc ñöôïc bieát ñeán : nghóa laø xem xeùt, ñaùnh giaù veà thöông hieäu cuûa doanh nghieäp, saûn phaåm chính cuûa doanh nghieäp. Neáu ñaây laø doanh nghieäp, laø saûn phaåm maø : * Khoâng ñöôïc bieát ñeán chaám 4 ñieåm. * Ít ñöôïc bieát ñeán chaám 8 ñieåm. * Coù ñöôïc bieát ñeán nhöng chæ trong phaïm vi ñòa phöông chaám 12 ñieåm. * Coù ñöôïc bieát ñeán phaïm vi trong caû nöôùc chaám 16 ñieåm. * Coù ñöôïc bieát ñeán treân toaøn caàu, vöôït ra khoûi phaïm vi quoác gia chaám 20 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc vò theá caïnh tranh : seõ xeùt ñeán thò phaàn, khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm cuûa coâng ty. Vì vaäy, neáu thò phaàn, khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm maø : * Raát thaáp chaám 4 ñieåm. * Thaáp, nhöng ñang suït giaûm chaám 8 ñieåm. * Bình thöôøng, ñang suït giaûm chaám 12 ñieåm. * Bình thöôøng, ñang phaùt trieån chaám 16 ñieåm. * Cao, chieám öu theá chaám 20 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc soá löôïng ñoái thuû caïnh tranh : ñaùnh giaù soá löôïng caïnh tranh taïi thò tröôøng tieâu thuï chính cuûa khaùch haøng ñang dieãn ra nhö theá naøo vì noù seõ laøm aûnh höôûng ñeán thò phaàn, doanh thu cuûa coâng ty trong töông lai. Neáu soá löôïng ñoái thuû : * Nhieàu, soá löôïng ñang taêng nhanh, chaám 4 ñieåm. * Nhieàu, chaám 8 ñieåm. * Ít, soá löôïng ñang taêng nhanh, chaám 12 ñieåm. * Ít, chaám 16 ñieåm. * Khoâng coù, ñang ñoäc quyeàn chaám 20 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc thu nhaäp cuûa khaùch haøng chòu aûnh höôûng cuûa quaù trình ñoåi môùi, caûi caùch DN nhaø nöôùc : khi ñaùnh giaù khoaûn muïc naøy cho thaáy coù söï thay ñoåi trong keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coâng ty tröôùc vaø sau khi chòu söï taùc ñoäng cuûa chính saùch caûi caùch DN nhaø nöôùc. Caùc DN nhaø nöôùc sau khi ñöôïc caûi caùch, ñoåi môùi thì khoâng coøn ñöôïc baûo boïc cuûa nhaø nöôùc nhieàu nhö tröôùc maø phaûi töï thaân vaän ñoäng neân doanh thu coù theå cao hoaëc thaáp hôn tröôùc, caùc khoaûn chi phí veà löông cuõng taêng theo. Vì vaäy, thu 64 nhaäp cuûa coâng ty seõ ít nhieàu coù söï thay ñoåi vaø döï ñoaùn thu nhaäp naøy ít nhaát trong voøng 1 naêm tieáp theo. Neáu khaùch haøng laø DN nhaø nöôùc maø döï ñoaùn trong nhöõng naêm tôùi : * Thu nhaäp bò aûnh höôûng nhieàu, coù khaû naêng loã thì chaám 4 ñieåm. * Thu nhaäp bò aûnh höôûng nhieàu, seõ bò giaûm xuoáng thì chaám 8 ñieåm. * Thu nhaäp bò aûnh höôûng nhieàu, seõ oån ñònh thì chaám 12 ñieåm. * Thu nhaäp bò aûnh höôûng ít, chaám 16 ñieåm. Neáu khaùch haøng khoâng phaûi laø DN nhaø nöôùc, chaám 20 ñieåm. 3.3.4.5 Chaám ñieåm yeáu toá khaùc ¾ Khoaûn muïc ña daïng hoùa caùc hoaït ñoäng theo ngaønh, thò tröôøng, vò trí : neáu doanh nghieäp maø ña daïng hoùa cao ñoä thì chaám 20 ñieåm; chæ ña daïng 2 trong trong 3 chæ tieâu treân thì chaám 16 ñieåm; coøn doanh nghieäp chæ thöïc hieän ña daïng 1 trong 3 chæ tieâu treân thì chaám 12 ñieåm; doanh nghieäp môùi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh chöa laâu vaø ñang coá gaéng duy trì hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh neân möùc ñoä ña daïng chöa cao vaø ñang phaùt trieån thì chaám 8 ñieåm; cuoái cuøng doanh nghieäp maø khoâng höôùng ñeán baát kyø chæ tieâu naøo thì chaám 4 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc thu nhaäp töø hoaït ñoäng xuaát khaåu : ñeå chaám theâm lôïi ích veà maët ngoaïi teä cuûa coâng ty ñem laïi cho NH. Ñeå chaám ñieåm caàn coù soá lieäu veà hoaït ñoäng xuaát khaåu vaø ñöôïc tính baèng caùch laáy doanh thu töø xuaát khaåu treân toång doanh thu. Neáu : tyû troïng naøy chieám hôn 70% chaám 20 ñieåm. tyû troïng naøy chieám töø 50%-70% chaám 16 ñieåm. tyû troïng naøy chieám töø 20%-50% chaám 12 ñieåm. tyû troïng naøy chieám döôùi 20% thì chaám 8 ñieåm vaø nhöõng doanh nghieäp khoâng coù hoaït ñoäng xuaát khaåu thì chaám 4 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc söï phuï thuoäc vaøo ñoái taùc : ôû ñaây laø söï phuï thuoäc cuûa doanh thu vaøo khaùch haøng, caøng nhieàu khaùch haøng caøng ít phuï thuoäc. Neáu doanh nghieäp chæ cung caáp saûn phaåm cho moät vaøi khaùch haøng neân khi khaùch haøng ñoù khoâng tieáp tuïc quan heä nöõa thì doanh nghieäp seõ gaëp khoù khaên ngay, coù theå khoâng theå saûn xuaát ñöôïc nöõa. Do ñoù, neáu doanh nghieäp : * Khoâng coù phuï thuoäc nhieàu vaøo moät vaøi khaùch haøng töùc soá löôïng khaùch haøng ña 65 daïng, chaám 20 ñieåm. * Coù phuï thuoäc nhöng ít, chaám 16 ñieåm. * Coù phuï thuoäc nhöng ñoù laø nhöõng ñoái taùc ñang phaùt trieån, chaám 12 ñieåm. * Coù phuï thuoäc nhöng ñoù laø nhöõng ñoái taùc oån ñònh, chaám 8 ñieåm. * Coù phuï thuoäc nhöng ñoù laø nhöõng ñoái taùc chuaån bò loã, chaám 4 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc lôïi nhuaän sau thueá trong nhöõng naêm gaàn ñaây : phaûi laáy soá lieäu ít nhaát laø 3 naêm lieân tuïc. Lôïi nhuaän sau thueá ñöôïc xem laø : * taêng tröôûng maïnh khi taêng lieân tuïc trong 3 naêm vaø toác ñoä taêng treân 30%/naêm, khi ñoù chaám 20 ñieåm. * taêng tröôûng khi chuùng taêng lieân tuïc trong 3 naêm nhöng toác ñoä taêng döôùi 30%; chaám 16 ñieåm. * oån ñònh khi trong 3 naêm thì chuùng coù naêm taêng coù naêm giaûm nhöng toác ñoä taêng / giaûm trong voøng 10%, chaám 12 ñieåm. * suy thoaùi khi chuùng giaûm lieân tuïc hoaëc coù xu höôùng giaûm, chaám 8 ñieåm. * loã thì chaám 4 ñieåm. ¾ Khoaûn muïc vò theá cuûa coâng ty : khoaûn muïc cho thaáy ñöôïc qui moâ hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp cuõng goùp phaàn taïo cho coâng ty höôûng moät lôïi theá trong kinh doanh. * Moät DN nhaø nöôùc ñöôïc xeáp vaøo loaïi ñoäc quyeàn quoác gia, lôùn thì nhöõng DN naøy thöôøng laø caùc toång coâng ty nhaø nöôùc chuû yeáu haïch toaùn phuï thuoäc (nhö VNPT, EVN …), chaám 20 ñieåm. * Moät DN nhaø nöôùc ñöôïc xeáp vaøo loaïi ñoäc quyeàn quoác gia, nhoû thì nhöõng DN naøy thöôøng laø caùc toång coâng ty nhaø nöôùc chuû yeáu haïch toaùn ñoäc laäp (deät may, da giaøy …), chaám 16 ñieåm. * Coøn laïi caùc DN nhaø nöôùc khoâng thuoäc hai ñoái töôïng treân thì ñöôïc xeáp chung vaøo nhoùm DN nhaø nöôùc tröïc thuoäc UBND ñòa phöông, neáu laø DN nhaø nöôùc coù qui moâ lôùn chaám 12 ñieåm; neáu laø DN nhaø nöôùc coù qui moâ trung bình chaám 8 ñieåm; neáu laø DN nhaø nöôùc coù qui moâ nhoû chaám 4 ñieåm. Sau khi chaám ñieåm cho 5 yeáu toá phi taøi chính xong, caàn phaûi toång hôïp laïi soá ñieåm chung cho yeáu toá phi taøi chính baèng caùch coäng caùc tích soá ñieåm cuûa töøng yeáu toá 66 taøi chính vôùi tyû troïng töông öùng cuûa yeáu toá ñoù. 3.4.5 Toång hôïp ñieåm cuoái cuøng vaø xeáp haïng ÔÛ ñaây coù ñieàu quan taâm, nhaân vieân NH seõ ñaùnh daáu choïn baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp ñaõ ñöôïc kieåm toaùn hay chöa kieåm toaùn ñeå toång hôïp laïi ñieåm phi taøi chính vaø ñieåm taøi chính ra moät ñieåm toång coäng duy nhaát phaûn aùnh taát caû nhöõng yeáu toá taøi chính vaø phi taøi chính. Ñieåm toång coäng cuoái cuøng seõ laø ñieåm ñöôïc duøng ñeå xeáp haïng. Keát quaû xeáp haïng doanh nghieäp ñöôïc ñöa ra döïa treân cô sôû khaû naêng xaûy ra ruûi ro tín duïng cho NH. Baûng 3.5 : Baûng xeáp haïng doanh nghieäp Toång ñieåm cuoái cuøng Xeáp haïng doanh nghieäp Nhoùm ruûi ro 92,4-100 AAA 84,8-92,3 AA 77,2-84,7 A Thaáp 69,6-77,1 BBB 62,0-69,5 BB 54,4-61,9 B Trung bình 46,8-54,3 CCC 39,2-46,7 CC 31,6-39,1 C Cao <31,6 D Raát cao Vôùi phöông phaùp chaám ñieåm nhö treân cho thaáy vieäc söû duïng heä thoáng chaám ñieåm naøy khaù deã daøng, chæ caàn coù caùc soá lieäu theo nhö nhöõng chæ tieâu yeâu caàu laø coù theå chaám ñieåm. Caùc chæ tieâu ñöôïc söû duïng trong heä thoáng chaám ñieåm ñaõ phaûn aùnh bao quaùt toaøn boä noäi dung thaåm ñònh tín duïng goàm coù nhoùm caùc chæ tieâu phaûn aùnh tình hình taøi chính vaø tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa ñôn vò, nhoùm caùc chæ tieâu phaûn aùnh veà tö chaát cuûa chuû doanh nghieäp nhö naêng löïc ñieàu haønh hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, uy tín trong moái quan heä vôùi caùc ñoái taùc ñaëc bieät laø ñoái taùc ngaân haøng, nhoùm chæ tieâu 67 phaûn aùnh tính khaû thi vaø hieäu quaû cuûa phöông aùn saûn xuaát kinh doanh thoâng qua tình hình caïnh tranh, thò phaàn cuûa doanh nghieäp, trieån voïng phaùt trieån cuûa ngaønh trong thôøi gian tôùi … Chính vì vaäy, khi trieån khai aùp duïng heä thoáng naøy trong thöïc teá thì noù phuø hôïp vôùi noäi dung thaåm ñònh tín duïng ñang ñöôïc aùp duïng taïi NHNT Vieät Nam. Ngoaøi ra, trong heä thoáng chaám ñieåm tín duïng naøy cuõng coù phaân chia roõ reät thaønh ba loaïi hình doanh nghieäp laø doanh nghieäp nhaø nöôùc, doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø caùc doanh nghieäp khaùc. Vieäc phaân chia nhö vaäy cuõng phuø hôïp vôùi tình hình quaûn lyù doanh nghieäp cuûa nöôùc ta. Hieän nay, vieäc quaûn lyù, thaønh laäp doanh nghieäp ôû nöôùc ta seõ ñöôïc thöïc hieän theo moät trong ba boä luaät sau laø luaät doanh nghieäp nhaø nöôùc (chæ quaûn lyù caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc), luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi (chæ quaûn lyù caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi) vaø luaät doanh nghieäp (quaûn lyù caùc loaïi hình doanh nghieäp coøn laïi). Cuoái cuøng laø vôùi thang ño ñieåm chuaån toái ña laø 100 vaø toái thieåu laø 20 laø phuø hôïp trong thöïc teá bôûi vì trong heä thoáng chaám ñieåm naøy, moãi chæ tieâu coù nhöõng tyû troïng khaùc nhau vaø coù soá leû, soá chaún. Neáu nhö caùc thang ñieåm naøy quaù nhoû (ví duï nhö 1, 2, 3 ..) thì khi nhaân vôùi caùc tyû troïng seõ cho ra caùc keát quaû quaù nhoû, chi li seõ gaây röôøm raø, vaø khaûng caùch ñieåm khoâng caùch bieät lôùn neân caûm thaáy khoâng coù söï khaùc bieät nhieàu giöõa caùc haïng tín duïng. Sau ñaây laø moät ví duï minh hoïa cho heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp. Doanh nghieäp ñöôïc choïn ñeå chaám ñieåm ñang hoaït ñoäng trong lónh vöïc cô khí, laø ñôn vò haøng ñaàu trong Toång coâng ty laép maùy Vieät Nam (xem trong phuï luïc 11). Baûng 3.6 seõ taäp hôïp moät soá chæ tieâu taøi chính cuûa coâng ty trong naêm 2004 ñeå cung caáp thoâng tin phuïc vuï cho vieäc chaám ñieåm. 68 Baûng 3.6 : Moät soá chæ tieâu taøi chính cuûa coâng ty STT Chæ tieâu Ñvt Giaù trò 1 Voán Trieäu ñoàng 39.622 2 Lao ñoäng Ngöôøi 1.800 3 Doanh thu thuaàn Trieäu ñoàng 162.741 4 Nghóa vuï ñoái vôùi NSNN Trieäu ñoàng 5.205 5 Khaû naêng thanh toaùn hieän haønh Laàn 1,04 6 Khaû naêng thanh toaùn nhanh Laàn 0,47 7 Voøng quay haøng toàn kho Voøng/naêm 0,9 8 Kyø thu tieàn bình quaân Ngaøy 264 9 Doanh thu/toång taøi saûn Laàn 0,47 10 Nôï phaûi traû/toång taøi saûn % 89 11 Nôï phaûi traû/Nguoàn voán chuû sôû höõu % 783 12 Nôï quaù haïn/toång dö nôï ngaân haøng % 0 13 Toång thu nhaäp tröôùc thueá/doanh thu % 1 14 Toång thu nhaäp tröôùc thueá/toång taøi saûn % 1 15 Toång thu nhaäp tröôùc thueá/nguoàn VCSH % 3 16 Heä soá khaû naêng traû laõi Laàn 0,07 17 Heä soá khaû naêng traû nôï goác Laàn 3,84 18 Löu chuyeån tieàn teä thuaàn trong quaù khöù Trieäu ñoàng (3.516) (naêm 2002) 2.713 (naêm 2003) 7.336 (naêm 2004) 19 Löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng Trieäu ñoàng (79.582) (naêm 2002) 14.479 (naêm 2003) 39.402 (naêm 2004) 20 Tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn/VCSH Laàn 0,33 69 Sau khi chaám ñieåm, coâng ty ñöôïc xeáp haïng tín duïng ôû möùc B, thuoäc nhoùm ruûi ro trung bình. 3.4 Taùc duïng cuûa heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghiệp trong vieäc naâng cao chaát löôïng quaûn lyù ruûi ro tín duïng taïi NHNT Vieät Nam 3.4.1. Taùc duïng cuûa heä thoáng chaám ñieåm tín duïng - Giuùp ño löôøng ruûi ro vaø haïn cheá ruûi ro xaûy ra : vieäc ño löôøng ruûi ro tín duïng ñöôïc theå hieän qua keát quaû xeáp haïng tín duïng doanh nghieäp. Caùc keát quaû xeáp haïng tín duïng naøy ñöôïc saép xeáp theo thöù töï töø ruûi ro thaáp nhaát cho ñeán ruûi ro cao nhaát. Döïa treân keát quaû xeáp haïng tín duïng ñoù seõ cho bieát khaùch haøng ñang ñöôïc thaåm ñònh coù ñöôïc caáp tín duïng hay khoâng? Töø ñoù, caùc nhaân vieân tín duïng coù cô sôû hôn trong vieäc ñeà xuaát caáp tín duïng cho khaùch haøng vôùi ban giaùm ñoác. Nhö vaäy, nhôø keát quaû chaám ñieåm tín duïng caùc nhaân vieân tín duïng ñaõ giaûm xaùc suaát cuûa hai loaïi sai laàm khi ñeà xuaát cho vay : thöù nhaát laø cho moät doanh nghieäp coù möùc ñoä ruûi ro tín duïng cao vay vaø thöù hai laø töø choái cho moät doanh nghieäp coù möùc ñoä ruûi ro tín duïng thaáp vay. Vì khi cho nhöõng khaùch haøng coù möùc ñoä ruûi ro thaáp thì khaû naêng thu hoài nôï cao coøn ngöôïc laïi khi cho nhöõng khaùch haøng coù möùc ñoä ruûi ro cao thì khaû naêng thu hoài nôï thaáp. Keát quaû cuûa vieäc ñeà xuaát tín duïng daønh cho ñuùng nhöõng doanh nghieäp coù khaû naêng traû nôï cao ñaõ goùp phaàn haïn cheá ruûi ro tín duïng xaûy ra. - Ñeà xuaát giôùi haïn tín duïng daønh cho khaùch haøng : ôû ñaây, giôùi haïn tín duïng cuûa moät khaùch haøng ñöôïc hieåu laø toång möùc dö nôï tín duïng toái ña maø NHNT chaáp nhaän giao dòch ñoái vôùi khaùch haøng ñoù trong moät thôøi kyø laø 1 naêm. Noùi caùch khaùc, giôùi haïn tín duïng ñoái vôùi moät khaùch haøng laø möùc ruûi ro cao nhaát maø NHNT chaáp nhaän ñoái vôùi khaùch haøng ñoù trong voøng 1 naêm tieáp theo. Roõ raøng, giôùi haïn tín duïng cuûa moät khaùch haøng phuï thuoäc vaøo möùc ñoä ruûi ro cuûa chính khaùch haøng ñoù. Vì laø möùc ruûi ro cao nhaát neân veà nguyeân taéc, giôùi haïn tín duïng bao goàm taát caû caùc giao dòch laøm phaùt sinh nghóa vuï nhaän nôï cuûa khaùch haøng ñoái vôùi NHNT, cuï theå bao goàm : dö nôï cho vay, soá dö baûo laõnh vaø L/C mieãn kyù quyõ, cho vay chieát khaáu, cho vay thaáu chi. Nhö vaäy, cuõng töø keát 70 quaû xeáp haïng tín duïng doanh nghieäp cuûa heä thoáng chaám ñieåm ñaõ ñöa ra nhieàu möùc ñoä ruûi ro tín duïng khaùc nhau. Döïa vaøo töøng möùc ñoä ruûi ro ñoù, cuøng vôùi qui moâ doanh nghieäp, NHNT ñöa ra giôùi haïn tín duïng (GHTD) cuï theå nhö sau : Baûng 3.7 : Baûng xaùc ñònh giôùi haïn tín duïng Ñôn vò : tyû ñoàng Quy moâ doanh nghieäp Xeáp haïng ruûi ro Lôùn Trung bình Nhoû AAA GHTD <=500 <=200 <=80 AA GHTD <=300 <=150 <=60 A GHTD <=220 <=90 <=45 BBB GHTD <=160 <=70 <=35 BB GHTD <=140 <=50 <=30 B GHTD <=100 <=40 <=20 CCC GHTD <=50 <=25 <=10 CC GHTD <=7 <=5 <=2 C GHTD 0 0 0 D GHTD 0 0 0 - Hoã trôï ban giaùm ñoác trong vieäc ra quyeát ñònh caáp tín duïng : heä thoáng chaám ñieåm tín duïng laø phöông phaùp löôïng hoùa ruûi ro tín duïng vôùi töøng khaùch haøng nhaèm ñaûm baûo tính khaùch quan troïng ñaùnh giaù chaát löôïng khaùch haøng. Nhö ñaõ trình baøy, keát quaû thaåm ñònh tín duïng phuï thuoäc raát nhieàu vaøo nhaän ñònh, kinh nghieäm cuûa baûn thaân nhaân vieân tín duïng, ñoâi khi giöõa ban giaùm ñoác vaø nhaân vieân tín duïng khoâng coù söï thoáng nhaát veà keát quaû ñaùnh giaù khaùch haøng daãn ñeán keát quaû laø coù theå boû lôõ cô hoäi cho moät khaùch haøng coù tieàm löïc, möùc ñoä an toaøn cao vay. Do ñoù, nhôø coù heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ñaõ giuùp ban giaùm ñoác coù cô sôû ra quyeát ñònh cung öùng tín duïng ñeán 71 khaùch haøng döïa treân caên cöù vaøo giôùi haïn tín duïng coù theå duyeät cho khaùch haøng cuøng vôùi nhu caàu vay voán, khaû naêng traû nôï trong töông lai, yeâu caàu veà taøi saûn baûo ñaûm. Nhö vaäy, nhôø keát quaû chaám ñieåm tín duïng maø ban giaùm ñoác coù theâm moät chuaån möïc hoã trôï vieäc ra quyeát ñònh caáp tín duïng beân caïnh nhöõng yeáu toá khaùc ñaõ ñöôïc xem xeùt, phaân tích, ñaùnh giaù, phuïc vuï toát hôn cho coâng taùc quaûn trò ruûi ro.Vì vaäy, vieäc xaây döïng caùc tieâu chuaån caáp tín duïng cuï theå vaø hoaøn chænh laø nhaân toá cô baûn giuùp vieäc caáp tín duïng ñöôïc an toaøn vaø chính xaùc. - Laø cô sôû ñeå xaây döïng chính saùch khaùch haøng : ngaøy nay vaán ñeà hoäi nhaäp ñaõ laøm taêng möùc ñoä caïnh tranh giöõa caùc ngaân haøng vôùi nhau. Maø ñaõ laø ngaân haøng thì vaán ñeà an toaøn luoân quan taâm haøng ñaàu bôûi vì neáu nhieàu khoaûn vay coù khaû naêng thu hoài nôï thaáp thì khaû naêng caïnh tranh vaø toàn taïi cuûa ngaân haøng cuõng bò aûnh höôûng. Trong thöïc teá soá löôïng khaùch haøng ñöôïc ñaùnh giaù laø coù ñoä ruûi ro tín duïng thaáp, möùc ñoä an toaøn khi cho vay cao thì raát ít. Do ñoù, löôïng khaùch haøng naøy seõ ñöôïc caùc ngaân haøng phuïc vuï raát chu ñaùo. Bôûi vì khi cho nhöõng khaùch haøng naøy vay thì nguoàn thu nhaäp cuûa ngaân haøng ñöôïc ñaûm baûo, chi phí trích laäp döï phoøng thaáp khoâng laøm aûnh höôûng nhieàu ñeán lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng. Vì vaäy, coù moät nguyeân taéc laø ruûi ro cao thì lôïi nhuaän cao. Döïa treân nguyeân taéc naøy, caùc ngaân haøng seõ ñöa ra nhöõng chính saùch khaùch haøng phuø hôïp cho töøng nhoùm khaùch haøng. Neáu doanh nghieäp rôi vaøo moät trong nhöõng tröôøng hôïp sau : + Rôi vaøo nhoùm ruûi ro thaáp : cho vay vôùi chính saùch öu ñaõi. + Rôi vaøo nhoùm ruûi ro trung bình : cho vay vôùi ñieàu kieän bình thöôøng. + Rôi vaøo nhoùm ruûi ro cao hoaëc raát cao : thì coù ba choïn löïa nhö aùp duïng laõi suaát cho vay cao hoaëc coù theå cho vay vôùi ñieàu kieän khaéc khe hôn hoaëc khoâng cho vay. Vôùi chính saùch khaùch haøng nhö vaäy seõ giuùp ban giaùm ñoác caùc chi nhaùnh chuû ñoäng trong vieäc thu huùt khaùch haøng. 72 - Chuû ñoäng trong quaûn lyù khaùch haøng : maëc duø ñaõ duyeät cho khaùch haøng moät giôùi haïn tín duïng trong voøng 1 naêm tieáp theo nhöng ñeå phaùt hieän sôùm ruûi ro, kieåm soaùt thöôøng xuyeân khaùch haøng thì ñònh kyø nhaân vieân tín duïng phaûi phaân tích laïi tình hình taøi chính, ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän keá hoaïch kinh doanh cuûa doanh nghieäp, phöông höôùng hoaït ñoäng saép tôùi vaø chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp. Vôùi hoaït ñoäng kieåm tra thöôøng xuyeân naøy giuùp ngaân haøng ñaùnh giaù, nhaän bieát ñöôïc ruûi ro tín duïng cuûa khaùch haøng thay ñoåi nhö theá naøo sau khi ñaõ ñöôïc ngaân haøng taøi trôï voán thöïc hieän phöông aùn kinh doanh hoaëc döï aùn ñaàu tö. Neáu sau khi coù keát quaû ñaùnh giaù laïi maø doanh nghieäp coù möùc ñoä ruûi ro cao hôn thì nhaân vieân tín duïng coù theå chuû ñoäng ñeà xuaát vôùi ban giaùm ñoác caét giaûm bôùt soá tieàn vay ñaõ caáp cho khaùch haøng vaø thu hoài nôï daàn daàn ñaûm baûo thu hoài ñöôïc voán vay hoaëc coù nhöõng bieän phaùp theo doõi chaët cheõ hôn ñeå caûi thieän tình hình. Vieäc chuû ñoäng theo doõi naøy raát coù ích vì noù giuùp phoøng ngöøa, haïn cheá khaû naêng xaûy ra ruûi ro tín duïng ôû möùc thaáp nhaát. - Aùp duïng cuøng moät thang ño chuaån trong ñaùnh giaù khaùch haøng daãn ñeán taêng tính minh baïch, khaùch quan vaø nhaát quaùn trong toaøn heä thoáng : coù theå noùi chöa coù bao giôø soá löôïng caùc chi nhaùnh ngaân haøng thöông maïi taêng nhanh ñeán nhö vaäy. Treân cuøng moät ñòa baøn ñaàu tö coù theå coù raát nhieàu chi nhaùnh cuûa cuøng moät ngaân haøng thöông maïi. Do ñoù, khaùch haøng coù theå ñeán baát kyø chi nhaùnh naøo trong heä thoáng ñeå vay mieãn sao cho thuaän tieän trong vieäc giao dòch. Tröôùc ñaây, khi chöa coù heä thoáng chaám ñieåm tín duïng moãi chi nhaùnh coù nhöõng keát quaû thaåm ñònh khaùc nhau daãn ñeán cuõng cuøng moät khaùch haøng vôùi cuøng moät möùc ñoä ruûi ro nhö nhau nhöng moãi chi nhaùnh coù theå caáp giôùi haïn tín duïng khaùc nhau. Töø ñoù daãn ñeán moät keát quaû laø taêng söï caïnh tranh gay gaét giöõa noäi boä laãn nhau, ñoàng thôøi vôùi aùp löïc keá hoaïch dö nôï ñöôïc giao coù theå khieán caùc chi nhaùnh ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng cuûa khaùch haøng thaáp. Voâ hình chung, ruûi ro tín duïng cuûa caùc chi nhaùnh taêng cao. Nhôø coù heä thoáng chaám ñieåm tín duïng thoáng nhaát thì duø khaùch haøng coù choïn vay ôû chi nhaùnh naøo trong heä thoáng thì cuõng chæ ñöôïc duyeät giôùi haïn tín duïng nhö nhau, ñoàng thôøi taïo ñöôïc uy tín trong khaùch haøng veà ngaân haøng. 73 - Thoâng tin veà khaùch haøng ñöôïc löu giöõ taäp trung vaø chia seû trong toaøn heä thoáng : ñieàu naøy raát coù ích khi thaåm ñònh hoà sô vay cuûa khaùch haøng. Vôùi döõ lieäu quaù khöù, nhaân vieân tín duïng seõ bieát ñöôïc tröôùc ñaây tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng nhö theá naøo, khaû naêng traû nôï, tình hình giao dòch vôùi ngaân haøng duø tröôùc ñaây khaùch haøng ñaõ quan heä ôû baát kyø chi nhaùnh naøo trong heä thoáng, kieåm tra ñöôïc chaát löôïng cuûa thoâng tin khaùch haøng ñaõ cung caáp ôû nhöõng chi nhaùnh khaùc neáu nhö khaùch haøng muoán thieát laäp quan heä tín duïng taïi chi nhaùnh... - Nhaèm taêng cöôøng chaát löôïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïo söï nhaát quaùn trong ñaùnh giaù naêng löïc khaùch haøng. Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng laø moät phöông phaùp löôïng hoùa möùc ñoä ruûi ro tín duïng cuûa khaùch haøng thoâng qua quaù trình ñaùnh giaù baèng thang ño thoáng nhaát. Chính vì vieäc aùp duïng nhaát quaùn tieâu chuaån ñaùnh giaù ñaõ giuùp cho ban giaùm ñoác deã daøng naém ñöôïc ruûi ro tín duïng cuûa chi nhaùnh mình ñang ôû möùc naøo ñeå töø ñoù ñeà ra nhöõng chính saùch quaûn lyù thích hôïp nhö thaét chaët hay môû roäng qui moâ hoaït ñoäng cho vay. - Naâng cao hieäu quaû quaûn lyù töø xa cuûa caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng : tröôùc ñaây khi chöa coù baùo caùo veà keát quaû chaám ñieåm tín duïng thì caùc nhaø quaûn trò khoâng theå bieát ñöôïc chaát löôïng tín duïng ôû caùc chi nhaùnh nhö theá naøo, chæ khi naøo dö nôï quaù haïn ôû chi nhaùnh taêng cao thì môùi coù nhöõng bieän phaùp xöû lyù nhöng ñaõ chaäm, toån thaát ñaõ xaûy ra. Vì vaäy, töø khi coù heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ít nhaát caùc nhaø quaûn trò coù theå naém ñöôïc tình hình ruûi ro cuûa caùc khoaûn vay cuûa caùc chi nhaùnh ñang ôû möùc naøo. Töø ñoù caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng seõ chuû ñoäng kòp thôøi ngaên chaën, ñeà xuaát nhöõng bieän phaùp haïn cheá ruûi ro tín duïng coù theå xaûy ra ôû möùc thaáp nhaát. Vaø ñaây cuõng coù theå laø chæ tieâu ñeå caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng xem xeùt trong vieäc xeùt thöôûng cho ban giaùm ñoác caùc chi nhaùnh coù chaát löôïng hoaït ñoäng tín duïng laønh maïnh vaø laø ñieàu khích leä ñeå caùc chi nhaùnh khaùc noi theo. 74 3.4.2 Moät soá bieän phaùp hoaøn thieän vieäc aùp duïng heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghiệp ôû NHNT Vieät Nam Hieän nay, heä thoáng chaám ñieåm tín duïng ôû NHNT Vieät Nam môùi vöøa ñöôïc trieån khai aùp duïng treân toaøn heä thoáng. Do ñoù, ñeå keát quaû chaám ñieåm tín duïng ñöôïc chính xaùc hôn, ñaùng tin caäy hôn vaø trôû thaønh moät coâng cuï höõu hieäu hoã trôï ban giaùm ñoác trong vieäc quaûn trò ruûi ro tín duïng caàn coù moät soá bieän phaùp sau : - Neân caøi ñaët moät chöông trình chaám ñieåm tín duïng treân toaøn heä thoáng maùy tính nhaèm taïo ñieàu kieän deã daøng cho vieäc chaám ñieåm tín duïng. Vì hieän nay, vieäc chaám ñieåm chæ döïa hoaøn toaøn vaøo nhöõng baûng chaám ñieåm ñöôïc xaây döïng treân phaàn meàm excel do ñoù ñoâi khi vieäc ñoái chieáu, so saùnh döõ lieäu khoâng chính xaùc laøm sai leäch keát quaû chaám ñieåm, maát nhieàu thôøi gian kieåm tra. Vì vaäy, khi coù chöông trình phaàn meàm naøy thì caùc nhaân vieân tín duïng chæ nhaäp baùo caùo keát quaû kinh doanh, nhöõng tröôøng döõ lieäu ñònh tính maø chöông trình khoâng theå truy xuaát ñöôïc vaø keát quaû chaám ñieåm nhanh choùng hôn, chính xaùc hôn. - Taïo ñieàu kieän cho vieäc truy xuaát döõ lieäu veà khaùch haøng : vieäc xem ñöôïc döõ lieäu cuûa nhieàu khaùch haøng khaùc nhau coù quan heä giao dòch tín duïng trong heä thoáng laø moät nguoàn thoâng tin ñaùng giaù hoã trôï nhaân vieân tín duïng raát nhieàu trong vieäc thaåm ñònh tín duïng khaùch haøng, naâng cao chaát löôïng thaåm ñònh, chaám ñieåm tín duïng. - Naâng cao trình ñoä thaåm ñònh cuûa nhaân vieân tín duïng ñeå khai thaùc toát thoâng tin töø phía khaùch haøng. Maëc duø nhöõng thoâng tin ñònh tính vaø ñònh löôïng ñeàu ñaõ ñöôïc löôïng hoùa baèng thang ño chuaån nhöng coù nhöõng thoâng tin maø khoâng theå truy xuaát töø döõ lieäu trong maùy nhö ñaùnh giaù veà naêng löïc cuûa ban quaûn lyù coâng ty, moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä, soá löôïng ñoái thuû caïnh tranh … thì coøn tuøy thuoäc nhieàu vaøo trình ñoä thaåm ñònh cuûa nhaân vieân tín duïng. Vì nhöõng thoâng tin phi taøi chính khoâng ñöôïc theå hieän roõ 75 raøng treân giaáy tôø vaø thuoäc loaïi thoâng tin ñònh tính neân phuï thuoäc lôùn vaøo ñoä nhaïy caûm vaø khaû naêng khai thaùc cuûa nhaân vieân tín duïng. Do ñoù, ban giaùm ñoác caùc chi nhaùnh caàn phaûi thöôøng xuyeân göûi nhaân vieân tham döï caùc lôùp hoïc nghieäp vuï, caùc lôùp boài döôõng kieán thöùc veà phaân tích taøi chính, kyõ thuaät phoûng vaán, kyõ naêng thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö … ñeå naâng cao chaát löôïng cuûa nhöõng thoâng tin ñöôïc ñöa vaøo heä thoáng chaám ñieåm vaø laøm cho keát quaû chaám ñieåm ñaùng tin caäy hôn. - Neân xaây döïng heä thoáng thoâng tin tín duïng trong noäi boä heä thoáng Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam. Ñieàu naøy laø raát caàn thieát, vì vôùi ñaëc ñieåm hieän nay laø ôû nöôùc ta chöa xaây döïng ñöôïc döõ lieäu thoáng keâ theo ngaønh ngheà thì vôùi ñaëc ñieåm laø moät ngaân haøng coù heä thoáng caùc chi nhaùnh traûi daøi khaép ñaát nöôùc cho vay nhieàu loaïi hình doanh nghieäp, qui moâ khaùc nhau, nhieàu lónh vöïc kinh doanh khaùc nhau thì ngaân haøng coù theå thu thaäp nhöõng thoâng tin naøy laïi ñeå haøng thaùng cung caáp cho nhaân vieân tín duïng nhöõng thoâng tin veà caùc chæ soá taøi chính theo ngaønh ngheà, nhöõng khuyeán caùo veà haïn cheá cho vay nhöõng maët haøng coù ñoä ruûi ro cao … cuõng laø moät bieän phaùp ñeå naâng cao chaát löôïng thoâng tin ñöa vaøo heä thoáng chaám ñieåm vaø keát quaû chaám ñieåm coù ñoä tin caäy cao hôn. - Ñaët mua theâm caùc aán baûn baùo chí kinh teá chuyeân ngaønh ñònh kyø ñeå cung caáp moät nguoàn thoâng tin quan troïng veà tình hình hoaït ñoäng cuûa töøng lónh vöïc trong neàn kinh teá, nhöõng vaên baûn phaùp luaät naøo ñöôïc ban haønh gaây nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên haïn cheá gì ñoái vôùi moâi tröôøng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. 76 KEÁT LUAÄN Hoaït ñoäng tín duïng vaãn luoân laø moät hoaït ñoäng khoâng theå thieáu trong caùc hoaït ñoäng NH maëc duø hieän nay keânh huy ñoäng voán ñaõ ña daïng nhö doanh nghieäp coù theå huy ñoäng voán qua thò tröôøng chöùng khoaùn, ñaàu tö mua saém maùy moùc thieát bò thoâng qua coâng ty cho thueâ taøi chính. Vaø khi hoaït ñoäng tín duïng vaãn coøn toàn taïi thì ruûi ro tín duïng vaãn seõ luoân toàn taïi. Do ñoù, caùc nhaø quaûn trò NH seõ coá gaéng tìm moïi bieän phaùp ñeå haïn cheá ruûi ro tín duïng xaûy ra. Nhö ñaõ bieát ruûi ro tín duïng gaây nhöõng toån thaát cho NH vaø neáu nhö toån thaát naøy quaù lôùn thì seõ aûnh höôûng ñeán söï toàn taïi cuûa NH. Caùc nhaø quaûn trò NHNT Vieät Nam cuõng ñaõ nhaän ra ñieàu naøy vaø ñaõ tieán haønh trieån khai aùp duïng heä thoáng chaám ñieåm tín duïng doanh nghieäp. Heä thoáng chaám ñieåm tín duïng naøy seõ giuùp ño löôøng möùc ñoä ruûi ro cuûa DN vaø döïa treân keát quaû xeáp haïng tín duïng doanh nghiệp NHNT Vieät Nam seõ daønh cho doanh nghiệp ñoù moät giôùi haïn tín duïng nhaát ñònh trong khaû naêng nguoàn voán cuûa mình, qui ñònh cuûa phaùp luaät nhöng ñaûm baûo neáu ruûi ro xaûy ra thì NH vaãn ñuû khaû naêng caïnh tranh vaø toàn taïi ñöôïc. Nhôø coù heä thoáng chaám ñieåm tín duïng maø caùc nhaân vieân tín duïng vaø ban giaùm ñoác deã daøng ñöa ra quyeát ñònh cuûa mình. Tuy nhieân, khi ñöa heä thoáng naøy vaøo aùp duïng trong thöïc teá thì cuõng gaëp khoù khaên trong vieäc thu thaäp thoâng tin, nhaát laø nhöõng thoâng tin phi taøi chính. Do ñoù ñeå cho keát quaû xeáp haïng tín duïng coù möùc ñoä tin caäy cao thì caàn coù moät soá bieän phaùp ñöôïc ñöa ra ñeå hoaøn thieän hôn nöõa vieäc ñöa soá lieäu vaøo baûng chaám. Thaùng 10/2005 77 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Chuû bieân TS. Hoà Dieäu (2001), Tín duïng ngaân haøng, NXB Thoáng Keâ. 2. PTS. Nguyeãn Ñaêng Dôøn (chuû bieân), PTS. Hoaøng Ñöùc, PTS. Traàn Huy Hoaøng, ThS. Traàm Xuaân Höông (1998), Tín duïng & nghieäp vuï ngaân haøng, NXB Taøi Chính, TpHCM. 3. TS. Leâ Thò Tuyeát Hoa (chuû bieân), ThS. Leâ Thò Maän, ThS. Leâ Vaên Haûi, ThS. Nguyeãn Vaên Nghieän (2004), Tieàn teä – Ngaân haøng. 4. TS. Traàn Huy Hoaøng (12/2003), Quaûn trò ngaân haøng thöông maïi, NXB Thoáng Keâ. 5. Nguyeãn Thò Thieân Höông (12/2004), Nhaän daïng caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng cuûa ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn tænh Baø Ròa – Vuõng Taøu, luaän vaên thaïc só kinh teá, Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp.HCM, Tp.HCM. 6. TS. Nguyeãn Minh Kieàu (2005), Taøi lieäu giaûng daïy cao hoïc moân nghieäp vuï ngaân haøng. 7. Ngaân haøng nhaø nöôùc (19/05/2003), Thoâng tö soá 07/2003/TT-NHNN veà höôùng daãn thöïc hieän moät soá qui ñònh veà baûo ñaûm tieàn vay cuûa caùc toå chöùc tín duïng. 8. Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam (2004), Taøi lieäu hoäi nghò taäp huaán tín duïng naêm 2004, Haø Noäi. 78 PHUÏ LUÏC 1 : CHAÁM ÑIEÅM TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP NGAØNH NOÂNG- LAÂM NGHIEÄP-THUÛY SAÛN Phaân loaïi caùc chæ soá taøi chính cho caùc doanh nghieäp Quy moâ lôùn Quy moâ trung bình Quy moâ nhÑieåm Tyû troïng 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 Chæ tieâu thanh khoaûn 1.Khaû naêng thanh khoaûn 8% 2,1 1,5 1 0,7 <0,7 2,3 1,6 1,2 0,9 <0,9 2,5 2 1,5 1 2.Khaû naêng thanh toaùn nhanh 8% 1,1 0,8 0,6 0,2 <0,2 1,3 1 0,7 0,4 <0,4 1,5 1,2 1 0, Chæ tieâu hoaït ñoäng 3.Voøng quay haøng toàn kho 10% 4 3,5 3 2 <2 4,5 4 3,5 3 <3 4 3 2,5 2 4.Kyø thu tieàn bình quaân 10% 40 50 60 70 >70 39 45 55 60 >60 34 38 44 55 5.Doanh thu treân toång taøi saûn 10% 3,5 2,9 2,3 1,7 <1,7 4,5 3,9 3,3 2,7 <2,7 5,5 4,9 4,3 3, Chæ tieâu ñoøn baåy taøi chính 6.Nôï phaûi traû/toång taøi saûn 10% 39 48 59 70 >70 30 40 52 60 >60 30 35 45 55 7.Nôï phaûi traû/NVCSH 10% 64 92 143 233 >233 42 66 108 185 >185 42 53 81 12 8.Nôï quaù haïn/nôï ngaân haøng 10% 0 1 2 3 >3 0 1 2 3 >3 0 1 2 3 Chæ tieâu thu nhaäp 9.Thu nhaäp tröôùc thueá/doanh thu 8% 3 2,5 2 1,5 <1,5 4 3,5 3 2,5 <2,5 5 4,5 4 3, 10.Thu nhaäp tröôùc thueá/taøi saûn 8% 4,5 4 3,5 3 <3 5 4,5 4 3,5 <3,5 6 5,5 5 4, 11.Thu nhaäp tröôùc thueá /NVCSH 8% 10 8,5 7,6 7,5 <7,5 10 8 7,5 7 <7 10 9 8,3 7, TOTAL 100% 79 PHUÏ LUÏC 2 : CHAÁM ÑIEÅM TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP NGAØNH THÖÔNG MAÏI-DÒCH VUÏ Phaân loaïi caùc chæ soá taøi chính cho caùc doanh nghieäp Quy moâ lôùn Quy moâ trung bình Quy moâ nhÑieåm Tyû troïng 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 Chæ tieâu thanh khoaûn 1.Khaû naêng thanh khoaûn 8% 2,1 1,6 1,1 0,8 <0,8 2,3 1,7 1,2 1 <1 2,9 2,3 1,7 1, 2.Khaû naêng thanh toaùn nhanh 8% 1,4 0,9 0,6 0,4 <0,4 1,7 1,1 0,7 0,6 <0,6 2,2 1,8 1,2 0, Chæ tieâu hoaït ñoäng 3.Voøng quay haøng toàn kho 10% 5 4,5 4 3,5 <3,5 6 5,5 5 4,5 <4,5 7 6,5 6 5, 4.Kyø thu tieàn bình quaân 10% 39 45 55 60 >60 34 38 44 55 >55 32 37 43 50 5.Doanh thu treân toång taøi saûn 10% 3 2,5 2 1,5 <1,5 3,5 3 2,5 2 <2 4 3,5 3 2, Chæ tieâu ñoøn baåy taøi chính 6.Nôï phaûi traû/toång taøi saûn 10% 35 45 55 65 >65 30 40 50 60 >60 25 35 45 55 7.Nôï phaûi traû/NVCSH 10% 53 69 122 185 >185 42 66 100 150 >150 33 54 81 12 8.Nôï quaù haïn/nôï ngaân haøng 10% 0 1 1,5 2 >2 0 1,6 1,8 2 >2 0 1,6 1,8 2 Chæ tieâu thu nhaäp 9.Thu nhaäp tröôùc thueá/doanh thu 8% 7 6,5 6 5,5 <5,5 7,5 7 6,5 6 <6 8 7,5 7 6, 10.Thu nhaäp tröôùc thueá/taøi saûn 8% 6,5 6 5,5 5 <5 7 6,5 6 5,5 <5,5 7,5 7 6,5 6 11.Thu nhaäp tröôùc thueá /NVCSH 8% 14,2 12,2 10,6 9,8 <9,8 13,7 12 10,8 9,8 <9,8 13,3 11,8 10,9 10 TOTAL 100% 80 PHUÏ LUÏC 3 : CHAÁM ÑIEÅM TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP NGAØNH XAÂY DÖÏNG Phaân loaïi caùc chæ soá taøi chính cho caùc doanh nghieäp Quy moâ lôùn Quy moâ trung bình Quy moâ nhÑieåm Tyû troïng 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 Chæ tieâu thanh khoaûn 1.Khaû naêng thanh khoaûn 8% 1,9 1 0,8 0,5 <0,5 2,1 1,1 0,9 0,6 <0,6 2,3 1,2 1 0, 2.Khaû naêng thanh toaùn nhanh 8% 0,9 0,7 0,4 0,1 <0,1 1 0,7 0,5 0,3 <0,3 1,2 1 0,8 0, Chæ tieâu hoaït ñoäng 3.Voøng quay haøng toàn kho 10% 3,5 3 2,5 2 <2 4 3,5 3 2,5 <2,5 3,5 3 2 1 4.Kyø thu tieàn bình quaân 10% 60 90 120 150 >150 45 55 60 65 >65 40 50 55 60 5.Doanh thu treân toång taøi saûn 10% 2,5 2,3 2 1,7 <1,7 4 3,5 2,8 2,2 <2,2 5 4,2 3,5 2, Chæ tieâu ñoøn baåy taøi chính 6.Nôï phaûi traû/toång taøi saûn 10% 55 60 65 70 >70 50 55 60 65 >65 45 50 55 60 7.Nôï phaûi traû/NVCSH 10% 69 100 150 233 >233 69 100 122 150 >150 66 69 100 12 8.Nôï quaù haïn/nôï ngaân haøng 10% 0 1 1,5 2 >2 0 1,6 1,8 2 >2 0 1 1,5 2 Chæ tieâu thu nhaäp 9.Thu nhaäp tröôùc thueá/doanh thu 8% 8 7 6 5 <5 9 8 7 6 <6 10 9 8 7 10.Thu nhaäp tröôùc thueá/taøi saûn 8% 6 4,5 3,5 2,5 <2,5 6,5 5,5 4,5 3,5 <3,5 7,5 6,5 5,5 4, 11.Thu nhaäp tröôùc thueá /NVCSH 8% 9,2 9 8,7 8,3 <8,3 11,5 11 10 8,7 <8, 11,3 11 10 9, TOTAL 100% 81 PHUÏ LUÏC 4 : CHAÁM ÑIEÅM TAØI CHÍNH DOANH NGHIEÄP NGAØNH COÂNG NGHIEÄP Phaân loaïi caùc chæ soá taøi chính cho caùc doanh nghieäp Quy moâ lôùn Quy moâ trung bình Quy moâ nhÑieåm Tyû troïng 100 80 60 40 20 100 80 60 40 20 100 80 60 40 Chæ tieâu thanh khoaûn 1.Khaû naêng thanh khoaûn 8% 2 1,4 1 0,5 <0,5 2,2 1,6 1,1 0,8 <0,8 2,5 1,8 1,3 1 2.Khaû naêng thanh toaùn nhanh 8% 1,1 0,8 0,4 0,2 <0,2 1,2 0,9 0,7 0,3 <0,3 1,3 1 0,8 0, Chæ tieâu hoaït ñoäng 3.Voøng quay haøng toàn kho 10% 5 4 3 2,5 <2,5 6 5 4 3 <3 4,3 4 3,7 3, 4.Kyø thu tieàn bình quaân 10% 45 55 60 65 >65 35 45 55 60 >60 30 40 50 55 5.Doanh thu treân toång taøi saûn 10% 2,3 2 1,7 1,5 <1,5 3,5 2,8 2,2 1,5 <1,5 4,2 3,5 2,5 1, Chæ tieâu ñoøn baåy taøi chính 6.Nôï phaûi traû/toång taøi saûn 10% 45 50 60 70 >70 45 50 55 65 >65 40 45 50 55 7.Nôï phaûi traû/NVCSH 10% 122 150 185 233 >233 100 122 150 185 >185 82 100 122 15 8.Nôï quaù haïn/nôï ngaân haøng 10% 0 1 1,5 2 >2 0 1,6 1,8 2 >2 0 1 1,4 1, Chæ tieâu thu nhaäp 9.Thu nhaäp tröôùc thueá/doanh thu 8% 5,5 5 4 3 <3 6 5,5 4 2,5 <2,5 6,5 6 5 4 10.Thu nhaäp tröôùc thueá/taøi saûn 8% 6 5,5 5 4 <4 6,5 6 5,5 5 <5 7 6,5 6 5 11.Thu nhaäp tröôùc thueá /NVCSH 8% 14,2 13,7 13,3 13 <13 14,2 13,3 13 12,2 <12,2 13,3 13 12,9 12 TOTAL 100% 82 PHUÏ LUÏC 5 : CHAÁM ÑIEÅM PHI TAØI CHÍNH : DOØNG TIEÀN Ñieåm chuaån 20 16 12 8 4 1. Heä soá khaû naêng traû laõi (töø thu nhaäp thuaàn) >4 laàn >3 laàn >2 laàn > 1 laàn < 1 laàn hoaëc Aâm 2. Heä soá khaû naêng traû nôï goác (töø thu nhaäp thuaàn) >2 laàn >1,5 laàn >1 laàn <1 laàn AÂm 3. Xu höôùng cuûa cuûa löu chuyeån tieàn teä thuaàn trong quaù khöù Taêng nhanh Taêng OÅn ñònh Giaûm Aâm 4. Traïng thaùi löu chuyeån tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng >Lôïi nhuaän thuaàn = Lôïi nhuaän thuaàn <Lôïi nhuaän thuaàn Gaàn ñieåm hoaø voán Aâm 5. Tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn/ Voán chuû sôû höõu > 2,0 > 1,5 > 1,0 > 0,5 Gaàn baèng 0 Toång 83 PHUÏ LUÏC 6 : CHAÁM ÑIEÅM PHI TAØI CHÍNH : QUAÛN LYÙ Ñieåm chuaån 20 16 12 8 1. Kinh nghieäm trong ngaønh cuûa Ban quaûn lyù lieân quan tröïc tieáp ñeán döï aùn/phöông aùn ñeà xuaát >20 naêm >10 naêm >5 naêm >1 naêm Môùi t 2. Kinh nghieäm cuûa Ban quaûn lyù (veà quaûn lyù ñieàu haønh) >10 naêm >5 naêm >2 naêm >1 naêm Môùi nhieäm 3. Moâi tröôøng kieåm soaùt noäi boä Ñöôïc xaây döïng, ghi cheùp vaø kieåm tra thöôøng xuyeân Ñöôïc thieát laäp Toàn taïi nhöng khoâng ñöôïc chính thöùc hoùa hay ñöôïc ghi cheùp Kieåm soaùt noäi boä haïn cheá Kieåm boä ñaõ 4. Caùc thaønh töïu ñaït ñöôïc vaø caùc baèng chöùng veà nhöõng laàn thaát baïi tröôùc cuûa Ban quaûn lyù Ñaõ coù uy tín/ thaønh töïu cuï theå trong lónh vöïc lieân quan ñeán döï aùn Ñang xaây döïng uy tín/ thaønh töïu trong lónh vöïc döï aùn lieân quan Raát ít hoaëc khoâng coù kinh nghieäm/thaønh töïu Roõ raøng coù thaát baïi trong lónh vöïc lieân quan ñeán döï aùn trong quaù khöù Roõ r quaûn baïi tr taùc qu 5. Tính khaû thi cuûa phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính Raát cuï theå vaø roõ raøng vôùi caùc döï toaùn taøi chính caån troïng Phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính töông Coù phöông aùn kinh doanh vaø döï toaùn taøi chính nhöng khoâng cuï Chæ coù 1 trong 2: phöông aùn kinh doanh hoaëc Döï aùn toaùn taøi chính Khoân phöôn doanh toaùn t 84 ñoái cuï theå theå roõ raøng Toång PHUÏ LUÏC 7 : CHAÁM ÑIEÅM PHI TAØI CHÍNH : UY TÍN TRONG GIAO DÒCH a. Quan heä tín duïng Ñieåm chuaån 20 16 12 8 1. Traû nôï ñuùng haïn (traû nôï goác) Luoân traû ñuùng haïn trong hôn 36 thaùng qua Luoân traû ñuùng haïn trong khoaûng töø 12-36 thaùng vöøa qua Luoân traû ñuùng haïn trong khoaûng 12 thaùng vöøa qua Khoâng coù thoâng tin (khaùch haøng môùi) Khoâng 2. Soá laàn giaõn nôï hoaëc gia haïn nôï Khoâng coù 1 laàn trong 36 thaùng vöøa qua 1 laàn trong 12 thaùng vöøa qua 2 laàn trong 12 thaùng vöøa qua 3 laàn tr thaùng v 3. Nôï quaù haïn trong quaù khöù Khoâng coù 1 laàn x30 ngaøy quaù haïn trong voøng 36 thaùng qua 1 laàn x30 ngaøy quaù haïn trong voøng 12 thaùng qua, HOAËC 2 laàn x30 ngaøy quaù haïn trong voøng 36 thaùng qua 2 laàn x30 ngaøy quaù haïn trong voøng 12 thaùng qua, HOAËC 1x90 ngaøy quaù haïn trong voøng 36 thaùng qua 3 laàn x haïn tro thaùng q laàn x9 haïn tro thaùng q 4. Soá laàn caùc cam keát maát khaû naêng thanh toaùn (thö tín duïng, baûo laõnh, cam keát khaùc…) Chöa töøng coù Khoâng maát khaû naêng thanh toaùn trong voøng 24 thaùng qua Khoâng maát khaû naêng thanh toaùn trong voøng 12 thaùng qua Ñaõ töøng bò maát khaû naêng thanh toaùn trong voøng 24 thaùng qua Ñaõ töøn naêng trong v qua 5. Cung caáp thoâng tin ñaày ñuû vaø ñuùng heïn theo yeâu caàu cuûa VCB Coù, trong thôøi gian treân 36 thaùng vöøa Coù, trong thôøi gian töø 12 ñeán 36 thaùng vöøa qua Coù, trong thôøi gian döôùi 12 thaùng qua Chöa coù thoâng tin gì (khaùch haøng môùi) khoâng 85 qua Toång b. Quan heä phi tín duïng Ñieåm chuaån 20 16 12 8 1. Thôøi gian duy trì taøi khoaûn vôùi VCB >5 naêm 3-5 naêm 1-3 naêm <1 naêm 2. Soá löôïng NH khaùc maø khaùch haøng duy trì taøi khoaûn Khoâng 1 2-3 4-5 3. Soá löôïng giao dòch trung bình haøng thaùng vôùi taøi khoaûn taïi VCB >100 (laàn) 60-100 30-60 15-30 4. Soá löôïng caùc loaïi giao dòch vôùi VCB >6 5-6 3-4 1-2 5. Soá dö tieàn göûi trung bình haøng thaùng taïi VCB >300 tæ 100-300 tæ 50-100 tæ 10-50 tæ Toång (*) caùc giao dòch goàm : tieàn göûi, taøi trôï thöông maïi (thanh toaùn XNK), Forex, thö tín duïng PHUÏ LUÏC 8 : CHAÁM ÑIEÅM PHI TAØI CHÍNH : CAÙC YEÁU TOÁ BEÂN NGOAØI Ñieåm chuaån 20 16 12 8 4 Ñieåm 1. Trieån voïng ngaønh Thuaän lôïi Oån ñònh Phaùt trieån keùm hoaëc khoâng phaùt trieån Baõo hoaø Suy thoaùi 2. Ñöôïc bieát ñeán (veà thöông hieäu cuûa coâng ty) Coù treân toaøn caàu Coù trong caû nöôùc Coù ôû ñòa phöông Ít ñöôïc bieát ñeán Khoâng ñöôïc bieát ñeán 3. Vò theá caïnh tranh Cao, chieám öu theá Bình thöôøng ñang phaùt Bình thöôøng ñang suït Thaáp, ñang suït giaûm Raát thaáp 86 trieån giaûm 4. Soá löôïng ñoái thuû caïnh tranh (cuøng ngaønh) Khoâng coù, ñoäc quyeàn Ít It, soá löôïng ñang taêng Nhieàu Nhieàu soá löôïng ñang taêng 5. Thu nhaäp cuûa ngöôøi ñi vay chòu aûnh höôûng cuûa quaù trình ñoåi môùi, caûi caùch DNNN Khoâng Ít Nhieàu, thu nhaäp seõ oån ñònh Nhieàu, thu nhaäp seõ giaûm xuoáng Nhieàu, seõ loã Toång PHUÏ LUÏC 9 : CHAÁM ÑIEÅM PHI TAØI CHÍNH : CAÙC YEÁU TOÁ KHAÙC Ñieåm chuaån 20 16 12 8 4 1. Ña daïng hoaù caùc hoaït ñoäng theo: 1) ngaønh, 2) thò tröôøng, 3) vò trí Ña daïng hoaù cao ñoä (caû 03 tröôøng hôïp) Chæ 2 trong 3 Chæ 1 trong 3 Khoâng ñang phaùt trieån Khoâng ña daïng hoaù 2. Thu nhaäp töø hoaït ñoäng xuaát khaåu Coù, chieám hôn 70% thu nhaäp Coù, chieám hôn 50% thu nhaäp Coù, chieám hôn 20% thu nhaäp Coù, chieám döôùi 20% thu nhaäp Khoâng coù thu nhaäp nhaäp 3. Söï phuï thuoäc vaøo caùc ñoái taùc (ñaàu vaøo/ñaàu ra) Khoâng coù Ít Phuï thuoäc vaøo caùc ñoái taùc ñang phaùt trieån Phuï thuoäc nhieàu vaøo caùc ñoái taùc oån ñònh Phuï thuoäc nhieàu vaø ñoái taùc ñang bò suy 4. Lôïi nhuaän (sau thueá) cuûa coâng ty trong nhöõng naêm gaàn ñaây Taêng tröôûng maïnh Coù taêng tröôûng Oån ñònh Suy thoaùi Loã 5. Vò theá cuûa coâng ty Ñoái vôùi DNNN Ñoäc quyeàn quoác gia - lôùn Ñoäc quyeàn quoác gia – nhoû Tröïc thuoäc UBND ñòa phöông – lôùn Tröïc thuoäc UBND ñòa phöông – trung bình Tröïc thuoäc UBND ñ phöông – nhoû Caùc chuû theå khaùc Cty lôùn nieâm yeát Cty trung bình nieâm yeát,hoaëc Cty lôùn hoaëc trung Cty nhoû nieâm yeát Cty nhoû khoâng nieâm 87 Cty lôùn khoâng nieâm yeát bình, khoâng nieâm yeát Toång