Đề tài Hoàn thiện chính sách trợ cấp xã hội trong hệ thống an sinh xã hội Việt Nam giai đoạn 2006-2010

ch­a thùc hiÖn chÝnh s¸ch trî gióp cho ®èi t­îng. HÖ thèng tæ chøc, bé m¸y c¸n bé ë c¸c cÊp cho viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch còng ®­îc t¨ng c­êng. C¬ chÕ tµi chÝnh ®­îc ®æi míi, hÖ thèng chØ tiªu theo dâi gi¸m s¸t ®­îc thiÕt lËp... Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc nµy lµ do cã chñ tr­¬ng ®óng, cã sù chØ ®¹o cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh. - ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch cßn h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nh÷ng h¹n chÕ xuÊt ph¸t tõ ngay chÝnh c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch ch­a phï hîp, c¬ chÕ tµi chÝnh ch­a râ rµng, c¸n bé thiÕu, n¨ng lùc yÕu... ®Æc biÖt lµ yÕu c¶ vÒ nhËn thøc cña mét sè ®Þa ph­¬ng. Nh÷ng h¹n chÕ nµy ®ßi hái ph¶i cã gi¶i ph¸p, biÖn ph¸p kh¾c phôc giai ®o¹n 2006 - 2010. Ch­¬ng 3. gi¶i ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TCXH trong hÖ thèng ASXH giai ®o¹n 2006-2010 _____________ 3.1. §Þnh h­íng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TCXH giai ®o¹n 2006- 2010 3.1.1. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch dùa trªn c¬ së kh¸ch quan vµ ®¶m b¶o sù toµn diÖn h¬n - TÝnh kh¸ch quan thÓ hiÖn ngay tõ viÖc x¸c ®Þnh chÕ ®é trî cÊp, møc trî cÊp. ViÖc x¸c ®Þnh møc trî cÊp ph¶i ®­îc c¨n cø trªn c¬ së møc sèng cña céng ®ång d©n cø. C¸c chÕ ®é trî cÊp ®èi víi c¸c ®èi t­îng ph¶i ®¶m b¶o ë møc tèi thiÓu vÒ nhu cÇu chi tiªu cho l­¬ng thùc-thùc phÈm vµ c¸c nhu cÇu phi l­¬ng thùc- thùc phÈm ®Ó duy tr× cuéc sèng. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn ph¶i tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ ch¨m sãc cho ®èi t­îng. TÝnh kh¸ch quan vµ toµn diÖn cßn ph¶i ®­îc thÓ hiÖn trong viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng, theo dâi gi¸m s¸t vµ x©y dùng hÖ thèng tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ë ®Þa ph­¬ng. Tr¸nh t×nh tr¹ng chÝnh s¸ch ban hµnh nh­ng kh«ng cã bé m¸y, hoÆc cã nh­ng kh«ng bè trÝ ®ñ c¸n bé chuyªn tr¸ch nh­ hiÖn nay. Kh«ng ®Ó ®èi t­îng khã kh¨n mµ kh«ng ®­îc trî cÊp, ®èi t­îng kh«ng thuéc diÖn trî cÊp l¹i ®­îc trùo cÊp. 3.1.2. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¶i g¾n víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®èi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖc hoµn thiÖn vµ ®æi míi chÝnh s¸ch ph¶i dùa trªn c¬ së cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, lÊy kÕt qu¶ cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµm nÒn t¶ng cho ®æi míi chÝnh s¸ch x· héi vµ c¬ chÕ tæ chøc thùc hiÖn. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn x¸c ®Þnh hÖ thèng chÝnh s¸ch x· héi gãp phÇn cho æn ®Þnh chÝnh trÞ, trËt tù an toµn x· héi vµ lµ biÖn ph¸p ®Ó æn ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ. Chñ tr­¬ng nµy còng cÇn ®­îc thÓ hiÖn râ trong ph¸t triÓn kinh tÕ, h­íng t¨ng tr­ëng kinh tÕ cho bé phËn d©n nghÌo, nhãm ®èi t­îng yÕu thÕ. CÇn cã c¸c chÝnh s¸ch nh»m gi¶m bít kho¶ng c¸ch giµu nghÌo gi÷a c¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c d©n téc vµ c¸c nhãm d©n c­. Trong c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ cÇn ­u tiªn nguån lùc cho ®Þa bµn khã kh¨n nhÊt vµ ®ång bµo d©n téc thiÓu sè miÒn nói vïng cao, b¶o ®¶m nguån lùc tËp trung, g¾n t¨ng tr­ëng kinh tÕ ph¶i ®Èy m¹nh gi¶m nghÌo, b¶o ®¶m c«ng b»ng vµ æn ®Þnh x· héi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng miÒn trong c¶ n­íc. G¾n viÖc ch¨m sãc ®èi t­îng x· héi víi ph¸t triÓn kinh tÕ, n©ng cao n¨ng lùc, t¹o m«i tr­êng, ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c ®èi t­îng x· héi tiÕp cËn víi c¸c dÞch vô hç trî s¶n xuÊt t¨ng thu nhËp. §ång thêi còng chó träng quan t©m ®Õn ph¸t triÓn c¸c dÞch vô x· héi c¬ b¶n ®Ó gióp cho ®èi t­îng x· héi tiÕp cËn vµ sö dông c¸c dÞch vô gi¸o dôc, y tÕ, nhµ ë vµ n­íc s¹ch, vÖ sinh m«i tr­êng.. nh»m t»ng b­íc n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña ®æi t­îng b»ng víi møc sèng chung cña céng ®ång. 3.1.3. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TCXH ph¶i ®¶m b¶o c«ng b»ng trong mèi quan hÖ víi c¸c chÝnh s¸ch kh¸c trong hÖ thèng ASXH ChÝnh s¸ch TCXH cÇn ph¶i c«ng b»ng h¬n so víi c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é kh¸c. Sù c«ng bõng nµy ph¶i ®­îc thùc hiÖn ngay tõ kh©u x©y dùng chÝnh s¸ch, c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cho ®èi t­îng x· héi. Tr¸nh t×nh tr¹ng møc TCXH qu¸ thÊp so víi c¸c chÕ ®é kh¸c nh­ tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng, trî cÊp mÊt søc lao ®éng, chÝnh s¸ch ng­êi cã c«ng... nh­ hiÖn nay. CÇn t¹o mèi quan hÖ vÒ mÆt b»ng chung cña c¸c chÝnh s¸ch theo h­íng x©y dùng hÖ sè ®iÒu chØnh nhÊt ®Þnh. Khi chÝnh s¸ch kh¸c n©ng th× chÕ ®é TCXH còng ph¶i ®­îc n©ng t­¬ng øng. Bªn c¹nh ®ã cÇn t¹o ®­îc sù hµi hoµ, ®ång thuËn trong viÖc trî gióp ®èi t­îng BTXH tõ nhµ n­íc, x· héi, céng ®ång, dßng hä vµ gia ®×nh (nhµ n­íc mét phÇn, gia ®×nh hoÆc b¶n th©n ®èi t­îng mét phÇn). 3.1.4. §¶m b¶o ®Þnh h­íng x· héi ho¸ X· héi ho¸ c«ng t¸c x· héi, ch¨m sãc ®èi t­îng x· héi lµ ®Þnh h­íng chØ ®¹o quan träng. Trong bè c¶nh ®iÒu ®Êt n­íc cßn khã kh¨n, nhÊt lµ nguån tµi chÝnh th× x· héi ho¸ lµ gi¶i ph¸p vµ biÖn ph¸t quan träng ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n. Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, tËp trung nguån lùc cho nh÷ng ®èi t­îng khã kh¨n nhÊt vµ ­u tiªn cho vïng nghÌo. Céng ®ång huy ®éng trî gióp b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c. Nh÷ng lÜnh vùc nµo thÞ tr­êng lµm ®­îc ®Ó thÞ tr­êng tù ®iÒu tiÕt, Nhµ n­íc qu¶n lý vµ can thiÖp th«ng qua hÖ thèng luËt ph¸p, chÝnh s¸ch. 3.1.5. §¶m b¶o qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ViÖc hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch TCXH ph¶i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Bæ sung c¸c quy ®Þnh phï hîp víi nhu cÇu thùc tiÔn cña ®èi t­îng cÇn vµ quan t©m ®Õn c¸c m« h×nh, c¸ch lµm cña c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸c n­íc cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi t­¬ng ®­¬ng nh­ n­íc ta. Theo h­íng nµy võa ®¶m b¶o ®­îc ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa vµ ®¶m b¶o ®­îc qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 3.1.6. §¶m b¶o tÝnh kh¶ thi vÒ nguån lùc thùc hiÖn chÝnh s¸ch TÝnh kh¶ thi ë ®©y ®­îc ®Ò cËp ®Õn lµ kh¶ thi vÒ nguån lùc thùc hiÖn, kh¶ thi vÒ con ng­êi, kh¶ thi vÒ bé m¸y tæ chøc thùc thi, kh¶ thi vÒ thêi gian vµ kh«ng gian, kh¶ thi c¶ ®èi víi ®èi t­îng h­ëng lîi. HÇu nh­ c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch Ýt nghÜ ®Õn ®èi t­îng h­ëng lîi. ChÝnh v× ®iÒu ®ã mµ c¸c chÝnh s¸ch ban hµnh cã tÝnh Ðp buéc ng­êi h­ëng lîi, ®iÒu nµy ®· dÉn ®Õn cã mét sè chÝnh s¸ch khi ban hµnh ra kh«ng ®­¬c ®ång t×nh thùc hiÖn. HiÖu qu¶ kh«ng chØ cã nãi ®Õn ®Õn hiÖu qu¶ trùc tiÕp mµ cÇn cã c¶ nh÷ng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ gi¸n tiÕp. NÕu xem xÐt hiÖu qu¶ trùc tiÕp cña chÝnh s¸ch x· héi lµ ®èi t­îng h­ëng lîi vµ sù thay ®æi vÒ kinh tÕ, vÒ v¨n ho¸ cña chÝnh ®èi t­îng ®ã lµ ch­a ®ñ. Còng cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ ®Õn hiÖu qu¶ gi¸n tiÕp cña chÝnh s¸ch cã lµm thay ®æi vµ t¸c ®éng nh­ thÕ nµo ®èi víi c¸c nhãm x· héi kh¸c, nh÷ng t¸c ®éng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ. 3.1.7. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¶i h­íng môc tiªu cho ph¸t triÓn nguån nh©n lùc Coi trÎ em §BKK, ng­êi tµn tËt lµ mét bé phËn cña nguån nh©n lùc. HÖ thèng chÝnh s¸ch trî gióp cÇn ®ång bé, ®¸p øng c¸c nhu cÇu duy tr× cuéc sèng vµ ph¸t triÓn thÓ chÊt. Cïng víi chÝnh s¸ch TCXH, cÇn trî gióp vÒ y tÕ, chØnh h×nh phôc håi chøc n¨ng (®èi víi ng­êi tµn tËt), hç trî gi¸o dôc (®èi víi trÎ em ®Æc biÖt khã kh¨n), d¹y nghÒ t¹o viÖc lµm (®èi víi ng­êi cßn vµ cã kh¶ n¨ng lao ®éng), hç trî ph¸t triÓn ngµnh nghÒ, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo... 3.2. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch trî cÊp x· héi 3.2.1. Hoµn thiÖn néi dung chÝnh s¸ch trî cÊp x· héi ChÝnh s¸ch trî cÊp x· héi ®­îc cô thÓ ho¸ b»ng møc trî cÊp x· héi hµng th¸ng cho ®èi t­îng. Møc nµy ph¶i ®¶m b¶o chi phÝ tèi thiÓu ®Ó nu«i ®èi t­îng vµ chi phÝ ch¨m sãc ®èi víi nh÷ng ®èi t­îng cÇn ng­êi ch¨m sãc trî gióp.. Nh­ vËy cÇn x¸c ®Þnh møc trî cÊp gåm hai phÇn lµ: (1) Møc nu«i d­ìng: Bao gåm c¸c chi phÝ l­¬ng thùc- thùc phÈm vµ c¸c phi l­¬ng thùc thùc phÈm. Theo tÝnh to¸n c¶u c¸c chuyªn gia chi phÝ l­¬ng thùc vµ thùc phÈm ph¶i ®¶m b¶o dinh d­ìng ë møc tiªu hao n¨ng l­¬ng 2100kcalo/ng­êi/ngµy. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c chuyªn gia cho thÊy c¬ cÊu chi tiªu nhãm hé trung b×nh ë ViÖt Nam lµ 60% chi cho l­¬ng thùc vµ thùc phÈm vµ 40% chi cho c¸c nhu cÇu phi l­¬ng vµ thùc phÈm. Nh­ vËy cÇn x¸c ®Þnh ®­îc ph­¬ng ph¸p vµ nguån sè liÖu ®Ó ®¬n gi¶n c¸ch tÝnh c¸c nhu cÇu nu«i d­ìng cho ®èi t­îng, nh»m x¸c ®Þnh møc trî cÊp trung tèi thiÓu phï hîp. (2) Møc hç trî ch¨m sãc: §èi víi c¸c ®èi t­îng cÇn cã ng­êi ch¨m sãc nh­ trÎ em m« c«i, ng­êi tµn tËt, ng­êi c¸o tuæi kh«ng tù phôc vô ®­îc... cÇn cã chi phÝ ®Ó thuª ng­êi ch¨m sãc hµng ngµy. Nh­ vËy ®èi víi mçi nhãm ®èi t­îng cô møc trî cÊp chung sÏ ®­îc x¸c ®Þnh lµ tæng cña c¶ hai møc trî cÊp lµ trî cÊp nu«i d­ìng vµ trî cÊp ch¨m sãc. 3.2.2. Nguyªn t¾c x©y dùng møc trî cÊp x· héi - ViÖc x©y dùng møc trî cÊp x· héi giai ®o¹n 2006-2010 ph¶i ®¶m b¶o kh¸ch quan vµ thùc tiÔn - Dùa trªn nguyªn t¾c ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu tèi thiÓu cho ®èi t­îng x· héi - Phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ : GDP, thu nhËp, chi tiªu - H­íng chÝnh s¸ch trë thµnh néi dung chÝnh cña hÖ thèng an sinh x· héi - §¶m b¶o kh«ng cã sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a c¸c nhãm ®èi t­îng h­ëng chÝnh s¸ch, gi÷a c¸c vïng - §­îc ®iÒu chØnh phï hîp víi t×nh h×nh biÕn ®éng cña gi¸ c¶ - CÇn ®­îc sù ®ång thuËn cña nhµ n­íc, c¸c tæ chøc vµ chÝnh ng­êi h­ëng lîi tõ chÝnh s¸ch. 3.2.3. X©y dùng møc trî cÊp x· héi ¸p dông cho giai ®o¹n 2006- 2010 Víi nh÷ng yªu cÇu vµ nguyªn t¾c cña viÖc x¸c ®Þnh møc trî cÊp x· héi cho giai ®o¹n 2006- 2010 vµ néi dung chÝnh s¸ch trªn th× cÇn sö dông ph­¬ng ph¸p tæng hîp, ¸p dông nhiÒu ph­¬ng ph¸p vµ c¸c nguån sè liÖu kh¸c nhau ®Ó tÝnh to¸n vµ lùa chän ph­¬ng ¸n møc trî cÊp phï hîp cho giai ®o¹n 2006- 2010. 2.3.2.1. Møc trî cÊp nu«i d­ìng Cã hai ph­¬ng ph¸p ®Ó x©y dùng møc trî cÊp chung cho ®èi t­îng x· héi Thø nhÊt: Sö dông chuÈn nghÌo lµm c¨n cø møc trî cÊp nu«i d­ìng cho ®èi t­îng x· héi. Së dÜ cã thÓ ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy ®Ò ¸p dông cho viÖc x¸c ®Þnh møc trî cÊp nu«i d­ìng lµ v×: + ViÖc tÝnh to¸n c¸c nhu cÇu chi tiªu tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu tèi thiÓu vÒ l­¬ng thùc vµ phi l­¬ng thùc lµ rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p v× do thÞ hiÓu, gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng cã sù kh¸c nhau... Khã cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®­îc nhu cÇu thùc tÕ. §Ó x¸c ®Þnh ®­îc cÇn cã nghiªn cøu quy mo vµ tiÕn hµnh nhiÒu kh¶o s¸t vÒ thu nhËp, chi tiªu gi÷a c¸c nhãm vµ c¸c vïng. + ChuÈn nghÌo ¸p dông cho giai ®o¹n 2006- 2010 ®­îc x©y dùng n¨m 2005 trªn c¬ së tÝnh to¸n thu nhËp tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o dinh d­ìng ë møc 2100kcalo/ng­êi/ngµy vµ c¸c chi phÝ vÒ phi l­¬ng thùc- thùc phÈm cÇn thiÕt. Theo ph­¬ng ph¸p nµy th× møc trî cÊp nu«i d­ìng cho ®èi t­îng x· héi ¸p dông cho giai ®o¹n 2006- 2010 sÏ lµ hai møc: . Møc khu vùc thµnh thÞ lµ: 260.000®ång/ng­êi/th¸ng . Møc ë n«ng th«n lµ: 200.000®ång/ng­êi/th¸ng - C¸ch 2: Sö dông kÕt qu¶ kh¶o s¸t møc sèng d©n c­ ®Ó x¸c ®Þnh møc trî cÊp cho c¸c nhãm ®èi t­îng x· héi. KÕt qu¶ ®iÒu tra møc sèng d©n c­ 2 n¨m c«ng bè mét lÇn cã ®Çy ®ñ sè liÖu vÒ thu nhËp vµ chi tiªu cña c¸c nhãm hé. Cã thÓ sö dông ®Ó tÝnh to¸n khèi l­îng hµng ho¸ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o dinh d­ìng 2.100kcalo/ng­êi/ngµy. Tõ khèi l­îng hµng ho¸ nµy nh©n víi gi¸ thùc tÕ, tÝnh ®­îc chi phÝ cÇn thiÕt vµ ®ã chÝnh lµ møc trî cÊp ch¨m sãc tèi thiÓu. Theo c¸ch nµy th× møc trî cÊp nu«i d­ìng lµ chi phÝ cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o møc chi tiªu ®êi sèng ë møc ®é trung b×nh vµ cÇn thiÕt. KÕt qu¶ kh¶o s¸t møc sèng d©n c­ n¨m 2003- 2004 cho kÕt qu¶ chi tiªu b×nh qu©n cho ®êi sèng chung lµ 359,7 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng. Trong ®ã nhãm 20% sè hé cã thu nhËp thÊp nhÊt lµ 160,4 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng, nhãm 20% tiÕp theo lµ 226,0 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng, nhãm 3 lµ 293,8 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng, nhãm 4 lµ 403,9 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng vµ nhãm 20% hé giµu nhÊt lµ 715,2 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng b×nh qu©n cña nhãm 20% hé giµu nhÊt lµ 715,2 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng. Víi sè liÖu vÒ chi tiªu b×nh qu©n nµy th× cã thÓ lÊy møc chi tiªu cña nhãm 2 lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh møc trî cÊp x· héi, v×: (1) §©y lµ nhãm kh«ng nghÌo vµ cã thu nhËp cao h¬n so víi chi tiªu b×nh qu©n. Tøc lµ møc ®· ®¸p øng ®­îc c¸c nhu cÇu chi tiªu cÇn thiÕt vµ cã tû lÖ nhá thu nhËp ®Ó giµnh. (2) Nhãm nµy lµ nhãm tiªu dïng hµng ho¸ chÊt l­îng trung b×nh cña céng ®ång. (3) Khi tÝnh to¸n khèi l­îng hµng ho¸ tiªu dïng ®¶m b¶o møc trung b×nh tõ 1900 ®Õn 2100 kcalo/ng­êi/ngµy. Theo ph­¬ng ph¸p nµy th× møc trî cÊp chung tèi thiÓu n¨m 2004 ph¶i lµ 226 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng. So víi møc chi tiªu b×nh qu©n chung cña c¸c nhãm hé vµ gi÷a c¸c vïng th× møc nµy lµ hîp lý. B¶ng 3.1. Chi tiªu cho ®êi sèng n¨m 2003- 2004 §¬n vÞ: 1000®ång TT Chi tiªu cho ®êi sèng Trong ®ã Chi ¨n, uèng Chi kh«ng ph¶i ¨n uãng hót C¶ n­íc 359,7 192,5 167,2 1. Chia theo khu vùc Thµnh thÞ 595,4 291,1 304,5 N«ng th«n 283,5 160,0 122,9 2. Chia theo giíi tÝnh Chñ hé nam 339,9 183,9 156,0 Chñ hé n÷ 432,3 224,0 208,4 3. Theo nhãm thu nhËp Chia theo nhãm hé: Nhãm 1 lµ nhãm 20% sè hé cã thu nhËp thÊp nhÊt, nhãm 2 lµ nhãm 20% sè hé tiÕp theo... nhãm 5 lµ nhãm 20% sè hé cã thu nhËp cao nhÊt. Nhãm 1 160,4 106,6 53,8 Nhãm 2 226,0 138,2 87,8 Nhãm 3 293,8 169,2 124,7 Nhãm 4 403,9 213,2 190,7 Nhãm 5 715,2 335,6 379,6 (Nguån: Tæng côc thèng kÕ, B¸o c¸o kÕt qu¶ kh¶o s¸t møc sèng hé gia ®×nh n¨m 2004) Nh­ vËy víi hai c¸ch tÝnh to¸n trªn cã thÓ lùa chän c¬ së tÝnh to¸n møc trî cÊp x· héi chung cho c¸c ®èi t­îng x· héi lµ 226 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng tõ n¨m 2004 hoÆc møc lµ møc theo thµnh thÞ lµ 260 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng vµ n«ng th«n lµ 200 ngµn ®«ng/ng­êi/th¸ng tõ ®Çu n¨m 2006. Víi kÕt qu¶ ®iÒu tra møc sèng d©n c­ n¨m 2004 trªn cho thÊy sö dông chi tiªu b×nh qu©n chung cña nhãm 2 ®Ó tÝnh møc trî cÊp cho ®èi t­îng x· héi tõ n¨m 2006 lµ phï hîp h¬n sö dông chuÈn nghÌo. Trong bèi c¶nh n­íc ta hiÖn nay th× ch­a nªn ¸p dông møc trî cÊp riªng theo khu vùc mµ chØ nªn cã møc riªng cho tõng nhãm ®èi t­îng kh¸c nhau. Víi c¬ së ®ã th× møc trî cÊp x· héi chung cho ®èi t­îng ¸p dông tõ n¨m 2004 lµ 226.000 ®ång/ng­êi/th¸ng ¸p dông tõ n¨m 2004 lµ hîp lý. NÕu tÝnh tõ n¨m 2005 th× cÇn ph¶i ®iÒu chØnh theo chØ sè t¨ng gi¸ tiªu dïng. Cô thÓ møc trî cÊp dù kiÕn cho n¨m 2006 lµ 260 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng vµ n¨m 2008 lµ 300 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng, n¨m 2010 lµ 345 ngµn ®ång/ng­êi/th¸ng. B¶ng 3.2. Dù kiÕn møc trî cÊp nu«i d­ìng tèi thiÓu chung cho c¸c nhãm ®èi t­îng giai ®o¹n 2006- 2010 §¬n vÞ: 1000®ång TT N¨m Møc ng­êi/th¸ng 1. 2004 226 2. 2005 242 3. 2006 260 4. 2007 278 5. 2008 300 6. 2009 321 7. 2010 345 (Nguån: TÝnh theo sè dù b¸o chØ sè t¨ng gi¸ 7%/n¨m) 2.3.2.2. Møc trî cÊp ch¨m sãc cho tõng lo¹i ®èi t­îng PhÇn chi phÝ nµy ph¶i ®­îc tÝnh to¸n cho tõng ®èi t­îng lµ trÎ em d­íi 18 th¸ng tuæi, TETT, trÎ em m« c«i, ng­êi t©m thÇn, ng­êi giµ c« ®¬n... §èi t­îng kh¸c nhau ®ßi hái nhu cÇu ch¨m sãc kh¸c nhau. Møc trî cÊp ch¨m sãc nµy ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së : (1) TiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng vµ (2) hÖ sè sè ®Þnh møc tèi ®a phôc vô cña tõng lo¹i ®èi t­îng. Cô thÓ chi phÝ ch¨m sãc cho ®èi t­îng thø i ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: ACi = mi. W0 Trong ®ã: + ACi lµ chi phÝ ch¨m sãc cho ®èi t­îng i + mi hÖ sè ®Þnh møc ch¨m sãc + W0 lµ møc l­¬ng tèi thiÓu HÖ sè ®Þnh møc ch¨m sãc cho tõng ®èi t­îng ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: mi = 1/sè ®èi t­îng tèi ®a lo¹i i do mét ng­êi cã thÓ ch¨m sãc ®­îc. Tuy vËy, hiÖn nay do hÖ sè ®Þnh møc ch¨m sãc ch­a ®­îc x¸c ®Þnh cho tõng nhãm ®èi t­îng do vËy ch­a thÓ tÝnh ®­îc theo c¸ch nµy. CÇn ph¶i x¸c ®Þnh dùa trªn chi phÝ thùc tÕ tõ c¸c cuéc kh¶o s¸t møc sèng d©n c­ vµ c¸c kh¶o s¸t ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ®êi sèng cña c¸c nhãm ®èi t­îng x· héi cÇn TCXH. Theo c«ng thøc chung møc trî cÊp x· héi riªng cho tõng ®èi t­îng nh­ sau: SAi= FC0 + ACi = FC0(1+ ACi/FC0) Trong ®ã: + SAi lµ chi tiªu b×nh qu©n chung cña ®èi t­îng lo¹i i §Æt ki = (1+ ACi/FC0) lµ hÖ sè ®iÒu chØnh møc trî cÊp chung so víi møc trî cÊp nu«i d­ìng thø i. SAi= ki FC0 vµ ACi = (ki -1)FC0 Dùa vµo c¸c kÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒ ng­êi tµn tËt, kh¶o s¸t vÒ ng­êi cao tuæi vµ kh¶o s¸t vÒ trÓ em må c«i ®· tÝnh ®­îc møc ®é chÖnh lÖch nh­ sau: B¶ng 3.3. HÖ sè x¸c ®Þnh møc trî cÊp thùc tÕ cña c¸c ®èi t­îng x· héi Nhãm ®èi t­îng ki 1. TEMC d­íi 18 th¸ng tuæi 1,50 2. Må c«i trªn 18 th¸ng tuæi 1,00 3. TrÎ em võa tµn tËt må c«i d­íi 18 th¸ng tuæi 1,50 4. TrÎ em võa tµn tËt må c«i trªn 18 th¸ng tuæi 1,50 5. TETT 1,25 6. Ng­êi tµn tËt tõ 16-60 tuæi 1,25 7. Ng­êi tµn tËt cao tuæi c« ®¬n 1,50 8. Ng­êi cao tuæi c« ®¬n 1,00 9. Ng­êi cao tuæi trªn 90 tuæi 1,00 10. Ng­êi bÞ nhiÔm HIV 1,50 (Nguån: TÝnh tõ sè liÖu ®iÒu tra møc sèng d©n c­ n¨m 2003-2004) 3.2.2.3. §iÒu chØnh møc TCXH phï hîp cho tõng nhãm ®èi t­îng h­ëng lîi Víi c¸c ph­¬ng ph¸p trªn th× møc TCXH cho c¸c nhãm ®èi t­îng x· héi n¨m 2006, 2008 vµ 2010 nh­ sau: B¶ng 3.4. Møc trî cÊp x· héi cho c¸c nhãm ®èi t­îng §¬n vÞ: 1000®ång Nhãm ®èi t­îng 2006 2008 2010 Tèi thiÎu Chung Tèi thiÎu Chung Tèi thiÎu Chung 1. TEMC d­íi 18 th¸ng tuæi 260 390 300 450 345 518 2. TEMC trªn 18 th¸ng tuæi 260 260 300 300 346 346 3. TEMC tµn tËt d­íi 18 th¸ng tuæi 260 390 300 450 347 521 4. TEMC tµn tËt trªn 18 th¸ng tuæi 260 390 300 450 348 522 5. TETT 260 325 300 375 349 436 6. Ng­êi tµn tËt tõ 16-60 tuæi 260 325 300 375 350 438 7. Ng­êi tµn tËt cao tuæi c« ®¬n 260 390 300 450 351 527 8. Ng­êi cao tuæi c« ®¬n 260 260 300 300 352 352 9. Ng­êi cao tuæi trªn 90 tuæi 260 260 300 300 353 353 10. Ng­êi bÞ nhiÔm HIV 260 390 300 450 354 531 Møc trî cÊp x· héi nµy ¸p dông cho n¨m 2006. So s¸nh víi møc sèng tèi thiÓu cña céng ®ång th× c¸c møc nµy lµ phï hîp. TÝnh kh¶ thi thùc hiÖn cã thÓ ®¹t ®­îc. 3.3. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ, tæ chøc thùc hiÖn 3.3.1. §æi míi c¬ chÕ hç trî tõ trî cÊp trùc tiÕp sang hç trî gi¸n tiÕp th«ng qua ng­êi ch¨m sãc thay thÕ ChuyÓn ®æi h×nh thøc ch¨m sãc tõ hç trî trùc tiÕp sang ch¨m sãc thay thÕ: §æi míi chuyÓn dÇn tõ cung cÊp trùc tiÕp cña nhµ n­íc sang h×nh thøc cung cÊp gi¸n tiÕp. C¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cung cÊp c¸c dÞch vô ch¨m sãc cho ®èi t­îng, nhµ n­íc lµ ng­êi tr¶ chi phÝ, ®èi t­îng lµ ng­êi ®­îc thô h­ëng c¸c dÞch vô do nhµ n­íc ®· chi tr¶ cho hä. Ph­¬ng thøc nµy sÏ ®¶m b¶o tõng b­íc n©ng cao ®­îc chÊt l­îng ch¨m sãc ®èi t­îng, tiÕt kiÖm chi phÝ ®Çu t­ cña nhµ n­íc cho x©y dùng c¬ së vËt chÊt, tæ chøc bé m¸y c¸n bé. Thùc tiÔn chøng minh hiÖu qu¶ th«ng qua viÖc nhËn ch¨m sãc thay thÕ trÎ em m« c«i ë céng ®ång cña mét sè n­íc vµ ë n­íc ta. 3.3.2. X©y dùng c¬ chÕ tµi chÝnh ®Ó ®¶m b¶o ®ñ nguån kinh phÝ cho thùc hiÖn chÝnh s¸ch Mét trong nh÷ng khã kh¨n mµ ®Én ®Õn sè l­îng ®èi t­îng ®­îc thu h­ëng cßn thÊp lµ do c¬ chÕ tµi chÝnh ch­a râ rµng. Giai ®o¹n tíi cÇn ph¶i x©y dùng c¬ chÕ tµi chÝnh râ cho c¸c ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn. Quy ®Þnh cô thÓ vÒ nguån ng©n s¸ch, qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch tõ d­íi lªn. Ph¶i dùa vµo sè l­îng ®èi t­îng, møc trî cÊp ®Ó bè trÝ ng©n s¸ch, kh«ng chØ dùa d©n sè ®Ó bè trÝ ng©n s¸ch cho ®Þa ph­¬ng. CÇn ®Çy m¹nh huy ®éng ®a nguån, nguån ng©n s¸ch ­u tiªn cho thùc hiÖn chÝnh s¸ch trî cÊp, c¸c nguån huy ®éng kh¸c cho thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn lång ghÐp víi c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nh­ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, viÖc lµm, ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi c¸c x· §BKK, x· nghÌo ®Ó cã thªm nguån lùc cho thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi. 3.3.3. Hoµn thiÖn hÖ thèng tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch 3.3.3.1. Tuyªn truyÒn n©ng cao nhËn thøc - §èi t­îng tuyªn truyÒn gåm c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn, gia ®×nh, céng ®ång, x· héi vµ chÝnh b¶n th©n ®èi t­îng x· héi. - Néi dung tuyªn truyÒn ®a d¹ng, chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch, c¸c m« h×nh ch¨m sãc ®èi t­îng, c¸ch lµm hay… - H×nh thøc tuyªn truyÒn: + X©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh néi dung truyÒn th«ng qua ®µi truyÒn h×nh Trung ­¬ng, ®µi tiÕng nãi ViÖt Nam, hÖ thèng c¸c b¸o trung ­¬ng... - Ph¸t ®éng c¸c phong trµo t×nh nguyÖn giµnh riªng cho ®èi t­îng x· héi - Biªn so¹n tµi liÖu tuyªn truyÒn ph¸t miÔn phÝ nh­ s¸ch bá tói, tê gÊp vÒ chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, quyÒn lîi, nghÜa vô cña ®èi t­îng. - Sö dông ®µi truyÒn h×nh, ph¸t thanh, b¸o ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn c¸c chiÕn dÞch tuyªn truyÒn nh©n dÞp th¸ng hµnh ®éng v× trÎ em, ngµy quèc tÕ thiÕu nhi.... - Lång ghÐp néi dung tuyªn truyÒn víi c¸c néi dung sinh ho¹t cña c¸c tæ chøc ®oµn thÓ 3.3.3.2. X©y dùng tæ chøc bé m¸y vµ n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé C¸n bé gi÷ mét vai trß ®Æc biÖt quan träng, lµ ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi ®èi t­îng TCXH céng ®ång. C¸n bé bao gåm tõ c¸n bé ho¹ch ®Þnh, x©y dùng chÝnh s¸ch cho ®Õn c¸n bé tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ë c¬ së vµ nh÷ng nh©n viªn x· héi gióp ®ì ®èi t­îng yÕu thÕ. ViÖc t¨ng c­êng c¸n bé cÇn c¶ c¶ hai mÆt lµ chÝnh s¸ch ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n c¸n bé vµ chÝnh s¸ch sö dông ®Ó t¨ng c­êng sè l­îng, ®Æc biÖt lµ c¸n bé c¬ së. - CÇn cã quy ®Þnh cô thÓ ®èi víi nh÷ng c¸n bé x· héi tõ ®ã cã hÖ sè l­¬ng, phô cÊp ®Æc biÖt (vÊn ®Ò nµy c¸c n­íc ®· thùc hiÖn tõ nh÷ng n¨m 1970 vµ cã c¶ ®µo t¹o c¸n sù x· héi ë bËc ®¹i häc vµ sau ®¹i häc). - TiÕp tôc t¨ng c­êng ®µo t¹o ng¾n h¹n b»ng c¸c h×nh thøc tËp huÊn theo tõng chuyªn ®Ò, tËp huÊn triÓn khai thùc hiÖn chÝnh s¸ch, th¨m quan c¸c m« h×nh... ®©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p cÊp thiÕt vµ phï hîp trong thêi gian ng¾n, nh»m ®¸p øng n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé c¬ së. 3.3.3.3. T¨ng c­êng hÖ thèng theo dâi gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ TiÕp tôc ®æi míi vÒ thñ tôc thùc hiÖn, theo dâi gi¸m s¸t, x¸c ®Þnh ®èi t­îng. Thñ tôc ®¬n gi¶n, ph©n cÊp triÖt ®Ó cho ®Þa ph­¬ng. Thèng nhÊt quy tr×nh x¸c ®Þnh ®èi t­îng thô h­ëng tõ cÊp x· theo quy tr×nh nhÊt ®Þnh. X· lµ ®¬n vÞ hµnh chÝnh x¸c ®Þnh ®èi t­îng thô h­ëng, cÊp huyÖn, cÊp tØnh c¬ quan gi¸m s¸t huy ®éng nguån lùc thùc hiÖn. Qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh ®èi t­îng cÇn ph¶i ®¶m b¶o ®­îc tÝnh ®ång thuËn cña céng ®ång. Tõng b­íc hoµn thiÖn quy tr×nh qu¶n lý ®èi t­îng theo hå s¬, danh s¸ch th«ng qua hÖ thèng m¸y tÝnh, h¹n chÕ qu¶n lý thñ c«ng nh­ hiÖn nay. §Ó hoµn thiÖn ®­îc c¸c quy tr×nh qu¶n lý nµy cÇn ®ßi hái t¨ng c­êng c¸n bé cho cÊp c¬ së, ®µo t¹o n©ng cao nghiÖp vô chuyªn m«n, kü n¨ng vµ ®Æc biÖt lµ tõng b­íc ®Çu t­ thiÕt bÞ m¸y tÝnh cho cÊp huyÖn, x·. 3.4. Mét sè kiÕn nghÞ kh¸c 3.4.1. KiÕn nghÞ vÒ viÖc thÓ chÕ v¨n b¶n luËt ph¸p Tõng b­íc x©y dùng hÖ thèng c¸c chÕ ®é trî cÊp ®èi víi c¸c nhãm ®èi t­îng. Thèng nhÊt thµnh mét v¨n b¶n luËt quy ®Þnh chung vÒ ®èi t­îng, c¸c chÕ ®é vµ c¸c néi dung trî cÊp vµ thñ tôc h­ëng c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch. Kh«ng nªn cã qu¸ nhiÒu v¨n b¶n cïng chung mét néi dung nh­ hiÖn nay. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn thèng nhÊt chung vÒ mét thÓ thùc v¨n b¶n. Hoµn thiÖn vÒ mÆt thÓ chÕ theo h­íng x©y dùng bé luËt ASXH, trong ®ã cã phÇn quy ®Þnh vÒ chÕ ®é TCXH. PhÇn nµy quy ®Þnh vÒ ®èi t­îng, néi dung trî cÊp, møc trî cÊp, c¬ chÕ thùc hiÖn, theo dâi gi¸m s¸t.... 3.4.2. §æi míi vµ hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®èi t­îng vµ më réng ®èi t­îng trî cÊp x· héi §Ó ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng ngay trong ph¹m vi cña chÝnh s¸ch cÇn më réng trî cÊp ®èi víi tÊt c¶ c¸c nhãm ®èi t­îng ®Æc biÖt khã kh¨n kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng, kh«ng cã nguån thu nhËp ®Ó sèng nh­ ®èi víi nhãm ®èi t­¬ng bÞ nhiÔm HIV/AIDS, hé gia ®×nh ®ång bµo d©n téc thiÓu sè nghÌo cã ®«ng trÎ em ®ang ®i häc, trÎ em lao ®éng sím, phô n÷ ho¸ chång kh«ng cã viÖc lµm… kh«ng chØ giíi ¹n ë 3 nhãm ®èi t­îng lµ TEMC, ng­êi tµn tËt nÆng, ng­êi giµ c« ®¬n nh­ quy ®Þnh hiÖn nay. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng cÇn dùa vµo c¸c ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ lµ: (i) lµ nh÷ng ng­êi kh«ng cã søc lao ®éng vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng, (ii) kh«ng cã nguån thu nhËp ®Ó sèng, (iii) kh«ng cã ng­êi n­¬ng tùa vµ (iv) ®­îc x¸c ®Þnh theo quy tr×nh cã sù tham gia cña céng ®ång (®¶m b¶o ®ång thuËn cña ®èi t­îng hoÆc ng­êi b¶o trî cho ®èi t­îng, céng ®ång vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng). Tõ c¸ch tiÕp cËn ®ã mµ chØ ra ®èi t­îng thuéc ®èi t­îng thô h­ëng cña chÝnh s¸ch TCXH. 3.4.3. Hoµn thiÖn hÖ thèng ASXH theo h­íng hiÖn ®¹i §Æt trong mèi quan hÖ hµi hoµ gi÷a c¸c hîp phÇn cña hÖ thèng ASXH, cÝnh sù ph¸t triÓn cña c¸c hîp phÇn chÝnh s¸ch ®åi hái hÖ thèng ASXH cÇn cã sù ®æi míi vµ hoµn thiÖn mét c¸ch ®ång bé. ViÖc nghiªn cøu hoµn thiÖn hÖ thèng ASXH cÇn dùa trªn nh÷ng quan ®iÓm vµ nguyªn t¾c chung vµ thèng nhÊt trªn c¬ së cña ®Þnh h­íng x©y dùng hÖ thèng ASXH hiÖn ®¹i, phï hîp víi ®Þnh h­íng x©y dùng chñ nghÜa x· héi. 3.4.3.1. X¸c ®Þnh râ c¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn hÖ thèng ASXH - Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ cét trong viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn hÖ thèng ASXH. Th«ng qua ph¸t triÓn hÖ thèng ASXH hiÖn ®¹i nhµ n­íc gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra cña kinh tÕ thÞ tr­êng nh­: nh­ ph©n ho¸ giµu nghÌo, ph©n tÇng x· héi, bÊt b×nh ®¼ng x· héi gia t¨ng, khñng ho¶ng kinh tÕ, « nhiªm m«i tr­êng. - Hoµn thiÖn hÖ thèng ASXH g¾n chÆt víi qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ngay trong tõng b­íc ®i, tõng giai ®o¹n cô thÓ. Kinh tÕ thÞ tr­êng t¹o ra ®éng lùc cho t¨ng tr­ëng cao, song mÆt tr¸i sÏ g©y lªn c¸c vÊn ®Ò x· héi bøc xóc. Mµ ®Ó h¹n chÕ tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng cÇn cã hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch x· héi phï hîp vµ hiÖu qu¶ cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã t¨ng tr­ëng kinh tÕ t¹o nguån lùc cho ph¸t triÓn x· héi, c¸c chÝnh s¸ch x· héi cÇn x©y dùng trªn c¬ së kÕt qu¶ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy mµ qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn hÖ thèng ASXH cÇn g¾n chÆt víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Cô thÓ cña mèi quan hÖ nµy lµ sù phï hîp gi÷a hÖ thèng chÝnh s¸ch x· héi víi c¸c gi¶i ph¸t ph¸t triÓn kinh tÕ. - Hoµn thiÖn vµ ®æi míi hÖ thèng ASXH ph¶i ®ång bé c¸c hîp phÇn cña hÖ thèng. C¸c hîp phÇn cña hÖ thèng ASXH sÏ t¹o thµnh m¸i nhµ chung ®Ó b¶o ®¶m an toµn cho mäi thµnh viªn x· héi. ViÖc b¶o vÖ nµy bao gåm tõ phßng ngõa, gi¶m thiÓu cho ®Õn kh¾c phôc hiÖu qu¶ c¸c rñi ro trong cuéc sèng. - Qu¸ tr×nh ®æi míi hÖ thèng ASXH ph¶i g¾n víi qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ n­íc trªn c¶ 3 ph­¬ng diÖn (1) thÓ thÕ vÒ chÝnh s¸ch, (2) thÓ thÕ vÒ tæ chøc bé m¸y vµ c¸n bé , (3) thÓ chÕ vÒ tµi chÝnh. - Qu¸ tr×nh ®æi míi hÖ thèng ASXH ph¶i lÊy con ng­êi lµ trung t©m, con ng­êi võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn x· héi cña c¶ hÖ thèng. 3.4.3.2. X¸c ®Þnh cÊu tróc hÖ thèng ASXH CÇn x¸c ®Þnh râ c¸c hîp phÇn, cÊu tróc cña hÖ thèng vµ c¸c mèi quan hÖ, còng nh­ vai trß cña tõng hîp phÇn trong hÖ thèng. CÊu tróc cña hÖ thèng an sinh n­íc ta trong giai ®o¹n tíi bao gåm 4 hîp phÇn c¬ b¶n sau: ChÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh BHXH (bao gåm c¶ b¶o hiÓm thÊt nghiÖp) ChÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh BHYT ChÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh TGXH bao gåm c¶ trî gióp ng­êi nghÌo ChÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh TGXH ®Æc biÖt ViÖc x¸c ®Þnh hÖ thèng ASXH tõ nhiÒu hîp phÇn thµnh chØ cã 4 hîp phÇn c¬ b¶n kh«ng cã nghÜa lµ gi¶m bít c¸c cÊu phÇn cña hÖ thèng, mµ ®©y chØ lµ sù s¾p xÕp l¹i cho phï hîp gi÷a c¸c cÊu phÇn cña hÖ thèng. C¸c lÜnh vùc vÒ b¶o hiÓm thÊt nghiÖp vµ trî cÊp mÊt viÖc lµm ng¾n ®­a vµo lÜnh vùc BHXH. BHYT cÇn t¸ch riªng thµnh hîp phÇn riªng ®èi víi BHXH. GhÐp hîp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµo trî gióp x· héi lµ v× trî gióp ng­êi nghÌo còng lµ trî gióp x· héi, b¶n th©n viÖc trî gióp ng­êi nghÌo nh­ c¸ch lµm hiÖn nay th«ng qua mét sè chÝnh s¸ch vµ ch­¬ng tr×nh gi¶m nghÌo còng chØ lµ c¸c ch­¬ng tr×nh, chÝnh s¸ch cã tÝnh chÊt ng¾n h¹n. Cïng víi x¸c ®Þnh vÒ cÊu tróc c¸c hîp phÇn cña hÖ thèng, còng cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc mèi quan hÖ cña c¸c chÝnh s¸ch th«ng qua c¸c møc chuÈn tèi thiÓu cña tõng chÕ ®é chÝnh s¸ch trong hÖ thèng ASXH hiÖn ®¹i. C¸c hîp phÇn cña hÖ thèng ASXH tuy cã vai trß vÞ trÝ kh¸c nhau, nh­ng mçi hîp phÇn cã vai trß nh­ mét c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n­íc. S¬ ®å 3.1. HÖ thèng ASXH hiÖn ®¹i C¸c chÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh BHXH Chøc n¨ng C¸c chÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh trî gióp x· héi Phßng ngõa rñi ro B¶o vÖ an toµn cho mäi thµnh viªn x· héi Gi¶m thiÓu rñi ro C¸c chÝnh s¸ch ch­¬ng tr×nh BHYT C¸c chÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh trî gióp ®Æc biÖt Kh¾c phôc rñi ro ThÓ chÕ luËt ph¸p, chÝnh s¸ch ThÓ chÕ tµi chÝnh bÒn vòng Tæ chøc bé m¸y vµ c¸n bé 3.4.3.3. §æi míi hÖ thèng ASXH ph¶i trªn c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n b¶o ®¶m tÝnh bÒn v÷ng cña hÖ thèng ASXH - H­íng tíi" bao phñ" mäi thµnh viªn x· héi ®Ó b¶o ®¶m an toµn cuéc sèng cho hä khi cã nh÷ng biÕn cè rñi ro xÈy ra lµm suy gi¶m vÒ kinh tÕ hoÆc lµm mÊt kh¶ n¨ng b¶o ®¶m vÒ kinh tÕ. ViÖc h­íng tíi bao phñ tÊt c¶ thµnh viªn x· héi ph¶i b»ng c¶ mét hÖ thèng l­íi an sinh kh¸c nhau vµ còng kh«ng ph¶i lóc nµo c¸c thµnh viªn x· héi còng dïng ®Õn tÊm l­íi ch¾n ®ã. Do vËy cÇn thiÕt lËp hÖ thèng tiªu chÝ x¸c ®Þnh ®èi t­îng tham gia vµo c¸c hîp phÇn cña hÖ thèng ASXH phï hîp vµ mçi lo¹i ®èi t­îng cã quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm kh¸c nhau. - BÊt cø mét hÖ thèng ASXH nµo hay mét hîp phÇn nµo ®ã cña hÖ thèng ASXH còng ph¶i b¶o ®¶m tÝnh bÒn v÷ng vÒ tµi chÝnh. (nguån thu/nguån h×nh thµnh vµ chi). V× vËy ph¶i thiÕt lËp hÖ thèng thÓ chÕ vÒ tµi chÝnh cho phï hîp. C¬ chÕ tµi chÝnh ph¶i ®­îc x©y dùng trªn nguyªn t¾c chia sÎ tr¸ch nhiÖm x· héi, lÊy sè ®«ng bï sè Ýt nh­ BHXH, BHYT, b¶o hiÓm thÊt nghiÖp. Trªn thùc tÕ kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c hîp phÇn cña hÖ thèng ASXH ®¶m b¶o thu ®ñ bï chi mµ cã hîp phÇn do nhµ n­íc thu thuÕ ®Ó chi. - Ph¶i b¶o ®¶m æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng, hîp lýa vÒ hÖ thèng tæ chøc vµ bé m¸y. HÖ thèng tæ chøc bé m¸y theo nghÜa réng tõ kh©u thÓ chÕ chÝnh s¸ch, hÖ thèng quü, hÖ thèng c¸n bé vµ c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é ®èi víi c¸n bé lµm viÖc trong hÖ thèng. CÊu tróc hîp lý cña tæ chøc cßn ph¶i b¶o ®¶m kh¶ n¨ng gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn cña hÖ thèng mét c¸ch trung thùc, kh¸ch quan lµm c¬ së cho viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng thÓ chÕ vÒ chÝnh s¸ch, tµi chÝnh vµ tæ chøc thùc hiÖn. N­íc ta ngoµi hÖ thèng tæ chøc BHXH, c¸c hîp phÇn kh¸c ch­a cã ®­îc bé m¸y tæ chøc hoµn chØnh vµ chuyªn thèng nhÊt. VÒ l©u dµi cÇn h×nh thµnh hÖ thèng tæ chøc chung cho c¶ hÖ thèng ASXH. HÖ thèng nµy cã thÓ x©y dùng trªn c¬ së hÖ thèng tæ chøc BHXH vµ hÖ thèng ngµnh L§TBXH. - Nhµ n­íc ph¶i lµ ng­êi b¶o trî cho hÖ thèng ASXH ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ ®óng ph¸p luËt. Bªn c¹nh viÖc thùc hiÖn vai trß qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi hÖ thèng ASXH, nhµ n­íc cßn ®øng vai trß ng­êi thùc hiÖn (trî gióp ®Æc biÖt, trî gióp x· héi), ng­êi b¶o trî (BHXH, BHYT, b¶o hiÓm thÊt nghiÖp) khi hÖ thèng ASXH gÆp rñi ro vÒ tµi chÝnh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng ph¶i chØ cã c¸c c¬ quan nhµ n­íc tham gia ho¹t ®éng trong hÖ thèng ASXH mµ còng cã c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c tham gia. V× vËy nhµ n­íc kh«ng chØ gi÷ vai trß qu¶n lý mµ còng cßn ph¶i b¶o trî cho hä khi cã nh÷ng “rñi ro” ®Õn víi hÖ thèng ASXH, ®Æc biÖt lµ BHXH, BHYT, b¶o hiÓm thÊt nghiÖp… KÕt luËn Ch­¬ng 3 Tõ nh÷ng c¬ së kh¸ch quan vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn chÝnh s¸ch TCXH vµ ASXH ë Ch­¬ng 1 vµ ph©n tÝch chñ tr­¬ng, thùc tr¹ng chÝnh s¸ch, c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n ë Ch­¬ng 2, Ch­¬ng 3 ®· khuyÕn nghÞ hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch trî cÊp x· héi giai ®o¹n 2006- 2010. §· khuyÕn nghÞ vÒ ®Þnh h­íng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TCXH. ViÖc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch giai ®o¹n 2006- 2010 cÇn dùa trªn c¬ së ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, nh÷ng chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ nhµ n­íc vµ ®Æc biÖt ph¶i ®Æt trong bèi c¶nh héi nhËp quèc tÕ. C¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®­îc khuyÕn nghÞ c¶ vÒ c¬ së ®æi míi chÕ ®é, ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc trî cÊp cho tõng ®èi t­îng. Còng ®· khuyÕn nghÞ c¸c møc trî cÊp cho c¸c nhãm ®èi t­îng n¨m 2006, 2008 vµ 2010 §©y lµ kÕt qu¶ quan träng cña nghiªn cøu, ®ãng gãp c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cho ®Þnh h­íng n©ng møc TCXH trong giai ®o¹n 2006- 2010. Cïng víi nh÷ng ®æi míi vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch th× c¬ chÕ tµi chÝnh, hÖ thèng tæ chøc chØ ®¹o, h­íng dÉn thùc hiÖn còng ®­îc kiÕn nghÞ chi tiÕt. Gi¶i ph¸p quan träng ®Ó thùc hiÖn tèt hÖ thèng chÝnh s¸ch lµ cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, theo dâi gi¸m s¸t, ®æi míi c¬ chÕ tµi chÝnh vµ hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n luËt ph¸p. §èi víi hÖ thèng ASXH cÇn cã sù ®æi míi vÒ nhËn thøc, cÊu tróc l¹i hÖ thèng cho phï hîp vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®ñ c¸c chøc n¨ng phßng ngõa, gi¶m thiÓu vµ kh¾c phôc rñi ro. ViÖc hoµn thiÖn hÖ thèng ASXH cÇn cã b­íc ®i cô thÓ theo c¸c ®Þnh h­íng (1) Hoµn thiÖn thÓ chÕ chÝnh s¸ch, (2) hoµn thiÖn thÓ chÕ tµi chÝnh vµ hoµn thiÖn n©ng cÊp bé m¸y, (3) thÓ chÕ tæ chøc thùc hiÖn. Cã lµm ®­îc nh­ vËy th× míi cã thÓ ®æi míi c¶ hÖ thèng ASXH ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ ph¸t huy tèt chøc n¨ng ®­îc. KÕt luËn ChÝnh s¸ch trî cÊp x· héi ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng néi dung chÝnh s¸ch quan träng trong hÖ thèng ASXH, nã ®ång thêi thùc hiÖn c¶ 3 chøc n¨ng lµ phãng ngõa, gi¶m thiÓu vµ kh¾c phôc rñi ro. Tuy nhiªn, chøc n¨ng chÝnh lµ kh¾c phôc rñi ro. Trong nh÷ng n¨m qua hÖ thèng chÝnh s¸ch nµy ®­îc nghiªn cøu hoµn thiÖn, ®æi míi song song cïng víi hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ. Do cã nhiÒu nguyªn nh©n nh­ ®èi t­îng x· héi ®«ng, kinh tÕ nghÌo, ng©n s¸ch cßn h¹n chÕ, n­íc ta l¹i ®ang trong thêi kú ®æi míi, hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, c¬ chÕ qu¶n lý c¸c chÝnh s¸ch x· héi nªn viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn c¸c chÕ ®é TCXH cßn nh÷ng bÊt cËp vµ thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Trong giai ®oµn 2006- 2010 cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn hÖ thèng chinh s¸ch nµy. ViÖc hoµn thiÖn ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh râ trong c¸c quan ®iÓm chØ ®¹o vµ tiÕn hµnh ngay tõ c¸c kh©u nghiªn cøu ®æi míi vÒ ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn tÝnh to¸n c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch cho ®Õn viÖc x©y dùng hÖ thèng tæ chøc thùc hiÖn cho phï hîp. ViÖc hoµn thiÖn cÇn ®Æt trong bèi c¶nh x©y dùng hÖ thèng an sinh x· héi hiÖn ®¹i thùc hiÖn tèt c¸c chøc n¨ng lµm trô cét song song víi trô cét ph¸t triÓn kinh tÕ./. Hµ N«i, th¸ng 4 n¨m 2006. Tµi liÖu tham kh¶o I. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi (2005), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c BTXH n¨m 2004, ph­¬ng h­íng nhiÖm vô n¨m 2005 Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi (2004), KÕt qu¶ ®iÒu tra x©y dùng chuÈn nghÌo, ë B¾c Giang, Hµ T©y vµ Yªn B¸i. Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi (2005), Sè LiÖu thèng kª lao ®éng – viÖc lµm ë ViÖt Nam; Nxb Lao ®éng – X· héi. Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi (2002), ChØ tiªu – Sè liÖu vÒ c«ng t¸c B¶o trî x· héi n¨m 2002. Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi (2002), ChØ tiªu – Sè liÖu vÒ c«ng t¸c B¶o trî x· héi n¨m 2001. Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi (2001), ChØ tiªu – Sè liÖu vÒ c«ng t¸c B¶o trî x· héi n¨m 2000. Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi (2000), ChØ tiªu – Sè liÖu vÒ c«ng t¸c B¶o trî x· héi n¨m 1999. Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi (1999), ChØ tiªu – Sè liÖu vÒ c«ng t¸c B¶o trî x· héi n¨m 1998. Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi (2004), HÖ thèng v¨n b¶n vÒ B¶o trî x· héi vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; Nxb Lao ®éng – X· héi, Hµ Néi – 2004. Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi (2001); Sè liÖu thèng kª lao ®éng – th­êng binh vµ x· héi ë ViÖt Nam 1996 – 2000. Nxb Lao ®éng – X· héi, Hµ Néi – 2001. Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi (2005); Dù th¶o ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo 2006 – 2010, Hµ Néi – 2005. Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi vµ UNDP (2004); §¸nh gi¸ vµ lËp kÕ ho¹ch cho t­¬ng lai; NXB Lao ®éng- x· héi. Hå ChÝ Minh toµn tËp (1995) –NXB sù thËt, Hµ Néi n¨m 1995, tËp 4 Patricia Justino (2004), Khu«n khæ x©y dùng hÖ thèng tæng thÓ quèc gia vÒ an ninh x· héi ë ViÖt Nam. Tæng côc Thèng kª (2005); B¸o c¸o ®iÒu tra møc sèng d©n c­ ViÖt Nam 2003 – 2004. TrÇn ThÞ Thanh Thanh (2003), B¶o vÖ ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em trong thêi kú míi mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, UBDSG§TE-2003. II. Danh môc v¨n b¶n tham kh¶o Ph¸p lÖnh ng­êi cao tuæi, sè 23/2000/PLUBTVQH10, ngµy 28/4/2000 cña Uû ban Th­êng vô Quèc héi Ph¸p lÖnh vÒ Ng­êi tµn tËt, sè 06/1998/PL-UBTVQH10, ngµy 30/7/1998 cña Uû ban th­êng vô Quèc héi QuyÕt ®Þnh 313/2005/Q§-TTg, ngµy 02/12/2005 vÒ mét sè chÕ ®é ®èi víi ng­êi nhiÔm HIV/AIDS vµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp qu¶n lý, ®iÒu trÞ ch¨m sãc ng­êi nhiÔm HIV/AIDS trong c¸c c¬ së b¶o trî x· héi cña Nhµ n­íc. QuyÕt ®Þnh 170/2005/Q§-TTg, ngµy 8/7/2005 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc ban hµnh chuÈn nghÌo ¸p dông cho giai ®o¹n 2006 - 2010 Th«ng t­ 36/2005/TT-BL§TBXH, ngµy 26 th¸ng 12 n¨m 2005 vÒ h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 30/2002/N§-CP ngµy 26/3/2002 vµ NghÞ ®Þnh sè 120/2003/N§-CP ngµy 20/10/2003 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vµ h­íng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh Ng­êi cao tuæi. Th«ng t­ sè 13/2000/TT-BL§TBXH, ngµy 12/5/2000 cña Bé L§TBXH vÒ h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 55/1999/N§-ChÝnh phñ, ngµy 10/7/1999 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh vÒ ng­êi tµn tËt Th«ng t­ sè 18/2000/TT-BL§TBXH, ngµy 28/7/2000 cña Bé L§TBXH, vÒ h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 07/2000/N§-CP ngµy 9/3/2000 cña ChÝnh phñ, vÒ chÝnh s¸ch cøu trî x· héi Phô lôc __________ Hép 1. §Þnh nghÜa cô thÓ vÒ ®èi t­îng x· héi 1. Ng­êi cao tuæi: Ng­êi cao tuæi lµ c«ng d©n n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam tõ ®ñ 60 tuæi trë lªn Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 1, Ph¸p lÖnh ng­êi cao tuæi, sè 23/2000/PLUBTVQH10, ngµy 28/4/2000 cña Uû ban Th­êng vô Quèc héi . 2. Ng­êi tµn tËt: Ng­êi tµn tËt kh«ng ph©n biÖt nguån gèc g©y ra tµn tËt lµ ng­êi bÞ khiÕm khuyÕt mét hay nhiÒu bé phËn c¬ thÓ hoÆc chøc n¨ng biÓu hiÖn d­íi nh÷ng d¹ng tËt kh¸c nhau, lµm suy gi¶m kh¶ n¨ng ho¹t ®éng, khiÕn cho lao ®éng, sinh ho¹t, häc tËp gÆp nhiÒu khã kh¨n Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 1, Ph¸p lÖnh vÒ Ng­êi tµn tËt, sè 06/1998/PL-UBTVQH10, ngµy 30/7/1998 cña Uû ban th­êng vô Quèc héi . 3. Ng­êi lang thang xin ¨n: Lµ ng­êi tù m×nh rêi bá gia ®×nh, quª h­¬ng, b¶n qu¸n ®Ó ®i lang thang kiÕm sèng b»ng c¸ch xin ¨n. 4. TrÎ em ®Æc biÖt khã kh¨n: TrÎ em §BKK lµ kh¸i niÖm cã ngo¹i diªn réng dïng ®Ó chØ nh÷ng trÎ em tõ 16 tuæi trë xuèng cã nh÷ng hoµn c¶nh Ðo le, bÊt h¹nh, chÞu sù thiÖt thßi vÒ tinh thÇn vµ thÓ chÊt, khã cã c¬ héi thùc hiÖn quyÒn c¬ b¶n cña trÎ em vµ hoµ nhËp céng ®ång, nÕu kh«ng cã sù trî gióp tÝch cùc cña gia ®×nh, céng ®ång vµ nhµ n­íc. Cô thÓ cã 8 nhãm sau ®©y: TEMC, TETT, trÎ em lang thang, trÎ em nghiÖn ma tuý, trÎ em bÞ x©m h¹i t×nh dôc, lao ®éng trÎ em, trÎ em lµm tr¸i ph¸p luËt, trÎ em nghÌo, trÎ em bÞ ¶nh h­ëng hay bÞ c¸c bÖnh hiÓm nghÌo nh­ nhiÔm HIV/AIDS… TrÇn ThÞ Thanh Thanh, B¶o vÖ ch¨m sãc vµ gi¸o dôc trÎ em trong thêi kú míi mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, UBDSG§TE-2003, tr.36 5. Ng­êi bÞ nhiÔm HIV/AIDS: Ng­êi nhiÔm HIV/AIDS sèng t¹i céng ®ång, do x·, ph­êng qu¶n lý, kh«ng cßn kh¶ n¨ng lao ®éng, kh«ng cã nguån thu nhËp, thuéc hé gia ®×nh nghÌo quy ®Þnh t¹i QuyÕt ®Þnh 170/2005/Q§-TTg, ngµy 8 th¸ng 7 n¨m 205 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc ban hµnh chuÈn nghÌo ¸p dông cho giai ®o¹n 2006- 2010 Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 ®iÒu, QuyÕt ®Þnh 313/2005/Q§-TTg ngµy 02 th¸ng 12 n¨m 2005 vÒ mét sè chÕ ®é ®èi víi ng­êi nhiÔm HIV/AIDS vµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp qu¶n lý, ®iÒu trÞ ch¨m sãc ng­êi nhiÔm HIV/AIDS trong c¸c c¬ së b¶o trî x· héi cña Nhµ n­íc . (Nguån: Tæng hîp tõ c¸c v¨n b¶n hiÖn hµnh) Hép 2. Quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ ®èi t­îng trî cÊp x· héi céng ®ång 1. Ng­êi cao tuæi c« ®¬n kh«ng n¬i n­¬ng tùa Theo quy ®Þnh t¹i Môc 2, §iÓm I, phÇn A cña th«ng t­ 18/2000/TT-BL§TBXH ngµy 28 th¸ng 7 n¨m 2000 cña Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ x· héi a/ Ng­êi tñ ®ñ 60 tuæi trë lªn sèng ®éc th©n kh«ng cã con (con ®Î hoÆc con nu«i hîp ph¸p); kh«ng cã ch¸u ruét vµ ng­êi th©n thÝch c­u mang ®Ó n­¬ng tùa, kh«ng cã nguån thu nhËp. b/ Ng­êi tõ ®ñ 60 tuæi trë lªn tuy cßn vî hoÆc chång nh­ng giµ yÕu, kh«ng cã con ®Î, con nu«i hîp ph¸p, ch¸u ruét thÞt vµ ng­êi th©n thÝch n­¬ng tùa; kh«ng cã nguån thu nhËp. Tr­êng hîp ng­êi cao tuæi nªu t¹i ®iÓm a, b nãi trªn tuy cã con, ch¸u vµ ng­êi th©n thÝch ®Ó n­¬ng tùa, nh­ng con ch¸u vµ ng­êi th©n thÝch kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó nu«i d­ìng (nh­ gia ®×nh thuéc diÖn nghÌo, b¶n th©n con, ch¸u vµ ng­êi th©n thÝch d­íi 16 tuæi hoÆc trªn 60 tuæi, ®ang trong thêi gian chÊp hµnh ¸n ph¹t tï t¹i tr¹i, hoÆc bÞ tµn tËt nÆng) còng ®­îc xem xÐt h­ëng TCXH. 2. Ng­êi cao tuæi trªn 90 tuæi kh«ng cã l­¬ng h­u vµ c¸c kho¶n TCXH kh¸c Theo quy ®Þnh t¹i th«ng t­ 36/2005/TT-BL§TBXH, ngµy 26 th¸ng 12 n¨m 2005 vÒ h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 30/2002/N§-CP, ngµy 26/3/2002 vµ NghÞ ®Þnh sè 120/2003/N§-CP, ngµy 20/10/2003 cña ChÝnh phñ vÒ quy ®Þnh vµ h­íng dÉn thi hµnh mét sè §iÒu cña Ph¸p lÖnh Ng­êi cao tuæi th×: Ng­êi cao tuæi trªn 90 tuæi kh«ng cã l­¬ng h­u, kh«ng ®­îc c¸c TCXH kh¸c ®­îc h­ëng TCXH hµng th¸ng tõ ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng. 3. Ng­êi cao tuæi lµ ng­êi tµn tËt thuéc diÖn hé nghÌo Theo Quy ®Þnh t¹i th«ng t­ 36 /2005/TT-BL§TBXH, ngµy 26 th¸ng 12 n¨m 2005 vÒ h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 30/2002/N§-CP ngµy 26/3/2002 vµ NghÞ ®Þnh sè 120/2003/N§-CP ngµy 20/10/2003 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh vµ h­íng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh Ng­êi cao tuæi th× ng­êi cao tuæi trªn 60 tuæi thuéc diÖn hé nghÌo theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc thuéc diÖn ®­îc h­ëng TCXH t¹i céng ®ång. 4. Ng­êi tµn t©t nÆng Ng­êi tµn tËt thuéc diÖn TCXH ph¶i cã ®ñ 3 ®iÒu kiÖn nh­ sau Theo quy ®Þnh t¹i Kho¶n 1, Ph©n I cña th«ng t­ sè 13/2000/TT-BL§TBXH ngµy 12/5/2000 cña Bé L§TBXH vÒ h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh55/1999/N§-CP ngµy 10/7/1999 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thui hµnh mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh vÒ ng­êi tµn tËt. : a/ Kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng b/ Kh«ng cã nguån thu nhËp ®Ó ®¶m b¶o ®êi sèng. Trong tr­êng hîp cã thu nhËp nh­ng vÉn thuéc diÖn hé nghÌo theo chuÈn mùc do Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi c«ng bè ¸p dông cho tõng thêi kú. c/ Kh«ng cßn ng­êi th©n thÝch ®Ó nu«i d­ìng nh­ cha, mÑ ®Î; cha, mÑ nu«i hîp ph¸p; vî, chång; con ®Î, con nu«i hîp ph¸p. Trong tr­êng hîp ng­êi tµn tËt quy ®Þnh t¹i ®iÓm a vµ b cßn ng­êi th©n thÝch, nh­ng ng­êi th©n thÝch d­íi d­íi 16 tuæi, hoÆc tõ 60 tuæi trë lªn, gia ®×nh thuéc diÖn nghÌo còng ®­îc xem xÐt h­ëng TCXH. 5. TrÎ em m« c«i Còng theo quy ®Þnh t¹i ®iÓm 1, môc I, phÇn A, th«ng t­ sè 18/2000/TT-BL§TBXH, ngµy 28 th¸ng 7 n¨m 2000 cña Bé L§TBXH, vÒ h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 07/2000/N§-CP ngµy 9 th¸ng 3 n¨m 2000 cña ChÝnh phñ, vÒ chÝnh s¸ch cøu trî x· héi, quy ®Þnh cô thÓ ®èi t­îng TCXH lµ TEMC nh­ sau Theo quy ®Þnh t¹i §iÓm 1, Môc I, phÇn A, th«ng t­ sè 18/2000/TT-BL§TBXH ngµy 28 th¸ng 7 n¨m 2000 cña Bé Lao ®éng- Th­¬ng binh vµ X· héi vÒ h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 07/2000/N§-CP ngµy 9 th¸ng 3 n¨m 2000 cña ChÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch cøu trî x· héi. : a/ TrÎ em d­íi 16 tuæi må c«i c¶ cha lÉn mÑ hoÆc bÞ bá r¬i, bÞ mÊt nguån nu«i d­ìng vµ kh«ng cßn ng­êi th©n thÝch ruét thÞt («ng, bµ néi ngo¹i; bè mÑ nu«i hîp ph¸p, anh, chÞ) ®Ó n­¬ng tùa. b/ TrÎ em d­íi 16 tuæi chØ må c«i cha hoÆc mÑ nh­ng ng­êi cßn l¹i (mÑ hoÆc cha) mÊt tÝch theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 88 cña Bé LuËt D©n sù hoÆc kh«ng ®ñ n¨ng lùc, kh¶ n¨ng ®Ó nu«i d­ìng theo quy ®Þnh cña Ph¸p luËt (nh­ tµn tËt nÆng, ®ang trong thêi gian chÊp hµnh ¸n ph¹t tï t¹i tr¹i giam), kh«ng cã nguån nu«i d­ìng vµ kh«ng cã ng­êi th©n thÝch ®Ó n­¬ng lùa. Tr­êng hîp TEMC nªu t¹i ®iÓm a vµ b nãi trªn tuy cßn ng­êi th©n thÝch, nh­ng ng­êi th©n thÝch kh«ng ®ñ kh¶ nÆng ®Ó nu«i d­ìng (ng­êi th©n thÝch d­íi 16 tuæi hoÆc trªn 60 tuæi hoÆc bÞ tµn tËt n¨ng, ®ang trong thêi gian thi hµnh ¸n ph¹t tï t¹i tr¹i giam, gia ®×nh thuéc diÖn hé nghÌo còng ®­îc xem xÐt h­ëng TCXH. 6. Ng­êi bÞ nhiÔm HIV/AIDS Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 ®iÒu 1, QuyÕt ®Þnh 313/2005/Q§-TTg, ngµy 02 th¸ng 12 n¨m 2005 vÒ mét sè chÕ ®é ®èi víi ng­êi nhiÔm HIV/AIDS vµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp qu¶n lý, ®iÒu trÞ ch¨m sãc ng­êi nhiÔm HIV/AIDS trong c¸c c¬ së b¶o trî x· héi cña Nhµ n­íc th× ng­êi thuéc diÖn TCXH lµ: "Ng­êi nhiÔm HIV/AIDS sèng t¹i céng ®ång, do x·, ph­êng qu¶n lý, kh«ng cßn kh¶ n¨ng lao ®éng, kh«ng cã nguån thu nhËp, thuéc hé gia ®×nh nghÌo quy ®Þnh t¹i QuyÕt ®Þnh 170/2005/Q§-TTg, ngµy 8/7/2005 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc ban hµnh chuÈn nghÌo ¸p dông cho giai ®o¹n 2006 - 2010 ®­îc h­ëng CTXH do x·, ph­êng qu¶n lý’’ Theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 ®iÒu, QuyÕt ®Þnh 313/2005/Q§-TTg ngµy 02 th¸ng 12 n¨m 2005 vÒ mét sè chÕ ®é ®èi víi ng­êi nhiÔm HIV/AIDS vµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp qu¶n lý, ®iÒu trÞ ch¨m sãc ng­êi nhiÔm HIV/AIDS trong c¸c c¬ së b¶o trî x· héi cña Nhµ n­íc. . (Nguån: Tæng hîp tõ c¸c v¨n b¶n chÝnh s¸ch) B¶ng 1. Tæng d©n sè n¨m 1980, 1989 vµ 1999 ChØ tiªu D©n sè (1000 ng­êi) Thay ®æi trong giai ®o¹n 1989 - 1999 1980 1989 1999 Tèc ®é t¨ng Sè l­îng 1. Tæng d©n sè (1000 ng­êi) 53.700 64.376 76.323 1,7% 11.947 2. D©n sè theo khu vùc - D©n sè thµnh thÞ (1000 ng­êi) 12.919 18.077 3,4% 5.158 % thµnh thÞ (%) 20,0 24,0 - D©n sè n«ng th«n (1000 ng­êi) 51.457 58.246 1,2% 6.789 % n«ng th«n (%) 80,00 76,00 3. Tæng sè hé (1000 hé) 13.400 16.662 2,2% – tû lÖ t¨ng b×nh qu©n n¨m 4. Quy m« hé gia ®×nh (ng­êi/hé) 4,8 4,6 (4,4 trong n¨m 2002) (Nguån: Tæng hîp tõ ®iÒu tra d©n sè cña Tæng côc thèng kª) BiÓu 2. C¬ cÊu d©n sè theo c¸c nhãm tuæi n¨m 1989, 1999, 2002 Nhãm tuæi 1989 1999 2002 Tæng (1000 ng­êi) Tû lÖ (%) Tæng (1000 ng­êi) Tû lÖ (%) Tæng (1000 ng­êi) Tû lÖ (%) 0-4 8.892 14,0 7.173 7,0 5-14 15.896 25,0 18.100 23,0 15-24 13.295 21,0 15.147 18,0 25-44 15.909 25,0 22.739 30,0 45-59 5.804 9,0 7.028 11,0 60+ 4.580 7,0 6.136 10,0 Tæng sè 64.376 100,0 76.323 100,0 100,0 (Nguån: Tæng ®iÒu tra d©n sè n¨m 1999; §iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë 2002; UNDP, 2003; WB, 2004 BiÓu ®å 1. Tû lÖ biÕt ch÷ theo ®é tuæi n¨m 1999 (Nguån: §iÒu tra d©n sè n¨m 1999 cña Tæng côc thèng kª) B¶ng 3 . NghÌo ®ãi vµ bÊt b×nh ®¼ng ChØ tiªu 1993 1998 2002 1. Tû lÖ nghÌo ®ãi chung Thµnh thÞ N«ng th«n D©n téc thiÓu sè 58,1 25,1 66,4 86,4 37,4 9,2 45,5 75,2 28,9 6,6 35,6 69,3 2. Tû lÖ nghÌo ®ãi l­¬ng thùc Thµnh thÞ N«ng th«n D©n téc thiÓu sè 24,9 7,9 29,1 52,0 15,0 2,5 18,6 41,8 10,9 1,9 13,6 41,5 3. Kho¶ng c¸ch nghÌo ®ãi Thµnh thÞ N«ng th«n D©n téc thiÓu sè 18,5 6,4 21,5 34,7 9,5 1,7 11,8 24,2 6,9 1,3 8,7 22,8 4. BÊt b×nh ®¼ng - Tû sè (chi tiªu) giµu nhÊt/ nghÌo nhÊt 4,97 5,49 6,03 - HÖ sè Gini (chi tiªu b×nh qu©n ®Çu ng­êi) 0,34 0,35 0,37 (Nguån: Tæng côc thèng kª) BiÓu ®å 2 . ThiÖt h¹i nhµ ë do thiªn tai giai ®o¹n 1997-2004 (Nguån: Vô B¶o trä x· héi, Bé L§TBXH) BiÓu ®å 3 . ThiÖt h¹i hoa mµu do thiªn tai giai ®o¹n 1997-2004 §¬n vÞ: 1.000 ha BiÓu ®å 4. Tæng thiÖt h¹i do thiªn tai giai ®o¹n 1997-2004 §¬n vÞ: tû ®ång (Nguån: Bé L§TBXH) BiÓu ®å 4 . Sè ng­êi cao tuæi vµ tû lÖ ng­êi cao tuæi (Nguån: Vô B¶o trî x· héi, Bé L§TBXH) BiÓu ®å . C¬ cÊu ®é tuæi cña ng­êi tµn tËt (Nguån: KÕt qu¶ kh¶o s¸t ng­êi tµn tËt n¨m 2005 cña Bé L§TBXH) BiÓu ®å 7. Tû lÖ d¹ng tËt cña ng­êi tµn tËt §¬n vÞ: % (Nguån: Kh¶o s¸t ng­êi tµn tËt n¨m 2005, Bé L§TBXH) BiÓu ®å 8. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn tµn tËt §¬n vÞ: % Nguån: B¸o c¸o kÐt qu¶ kh¶o s¸t ng­êi tµn tËt n¨m 2005 cña Bé L§TBXH B¶ng 4. Sè l­îng ®èi t­îng ®­îc h­ëng trî cÊp c¸c n¨m §¬n vÞ: ng­êi Lo¹i ®èi t­îng 2.000 2.001 2.002 2.003 2.004 2.005 Tæng: 175.355 181.642 223.030 229.038 329.674 416.000 Ng­êi giµ c« ®¬n (bao gåm c¶ tµn tËt nghÌo) 70.570 67.543 72.995 76.964 103.097 110.000 Ng­êi cao tuæi trªn 90 tuæi 26.133 70.000 TEMC 24.815 24.480 38.850 31.877 45.055 47.000 Ng­êi tµn tËt 79.970 89.619 111.185 120.197 155.389 179.000 Ng­êi nhiÔm HIV 10.000 BiÒu ®å 9. Tû lÖ t¨ng ®èi t­îng thô h­ëng vµ tû lÖ t¨ng kinh phÝ so n¨m tr­íc §¬n vÞ: % (Nguån: ­íc tÝnh cña Bé L§TBXH) BiÒu ®å10. Kinh phÝ thùc hiÖn TCXH giai ®o¹n võa qua §¬n vÞ: Tû ®ång (Nguån: Sè liÖu ­íc tÝnh tõ sè ®èi t­îng ®­îc h­ëng vµ møc trî cÊp cña c¸c tØnh) BiÓu ®å 11. Møc TCXH vµ møc thu nhËp BQ/ng­êi/th¸ng cña nhãm 20% hé cã thu nhËp thÊp nhÊt (Nguån: Tæng cô thèng kª vµ Bé L§TBXH) B¶ng 12. Tû lÖ nghÌo ®ãi 2000 – 2004 (theo chuÈn 2001 - 2005) Tû lÖ hé nghÌo n¨m 2000 (%) Sè hé nghÌo 2004 (hé) Tû lÖ hé nghÌo 2004 (%) 2004 so víi 2000 gi¶m (%) 1. §«ng B¾c 22,35 179.872 10,36 11,99 2. T©y B¾c 33,96 81.986 14,88 19,08 3. §B s«ng Hång 9,76 289.647 6,13 3,63 4. B¾cTrung Bé 25,64 302.431 13,23 12,41 5. DH nam Trung Bé 22,34 164.289 9,56 12,78 6. T©y Nguyªn 24,90 111.508 11,03 13,87 7. §«ng Nam Bé 8,88 58.222 2,25 6,63 8. §B s«ng Cöu Long 14,18 228.047 7,40 6,78 Toµn quèc 17,18 1.416.002 8,00 9,18 B¶ng 6 . §èi t­îng vµ møc trî cÊp céng ®ång vµ trung t©m b¶o trî x· héi V¨n b¶n §èi t­îng trî cÊp Møc trung t©m Møc trî cÊp (ng­êi/th¸ng) 1. NghÞ ®Þnh 236-H§BT, ngµy 10/9/1985 - Ng­êi giµ c« ®¬n - TEMC kh«ng n¬i n­¬ng tùa - Ng­êi tµn tËt nÆng Kh«ng quy ®Þnh 8-10 kg g¹o 2. NghÞ ®Þnh 05/CP ngµy 26/1/1994, vÒ quy ®Þnh t¹m thêi vÒ møc l­¬ng tèi thiÓu ®èi víi ng­êi ®­¬ng nhiÖm..., møc TCXH ®èi víi ®èi t­îng x· héi - Ng­êi giµ c« ®¬n - TEMC kh«ng n¬i n­¬ng tùa - Ng­êi tµn tËt nÆng 84.000®ång Kh«ng quy ®Þnh 3. Q§ 167/TTg ngµy 8/4/1994 vÒ söa ®æi, bæ sung mét sè chÕ ®é trî cÊp ®èi víi ®èi t­îng cøu trî x· h«i - Ng­êi giµ c« ®¬n - TEMC kh«ng n¬i n­¬ng tùa - Ng­êi tµn tËt nÆng Kh«ng quy ®Þnh 24.000® (12kg g¹o) Ng­êi t©m thÇn m·n tÝnh 96.000®ång 4. NghÞ ®Þnh sè 07/2000/N§-CP, vÒ chÝnh s¸ch cøu trî x· héi - Ng­êi giµ c« ®¬n - TEMC kh«ng n¬i n­¬ng tùa - Ng­êi tµn tËt nÆng Tèi thiÓu 100.000® tèi thiÓu 45.000® - TrÎ em d­íi 18 th¸ng tuæi nu«i d­ìng trung t©m 150.000® 5. NghÞ ®Þnh 55/1999/N§-CP vµ TT 13/2000/TT-BL§TBXH ngµy 12/5/2000 Ng­êi tµn tËt nÆng kh«ng kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh«ng nguån nu«i d­ìng tæi thiÓu 100.000® tèi thiÓu 45.000® - Ng­êi t©m thÇn m·n tÝnh tèi thiÓu 115.000® 6. Q§ 16/2004/Q§-TTg ngµy 5/2/2004 vÒ trî gióp ®èi víi hé gia ®×nh cã 2 ng­êi trë lªn kh«ng tù phôc vô ®­îc do hËu qu¶ chÊt ®éc ho¸ häc cña mü sö dông trong chiÕn tranh ViÖt Nam - Hé gia ®×nh cã 2 ng­êi kh«ng tù phôc vô ®­îc Kh«ng quy ®Þnh 200.000 ®ång/hé - Hé cã 3 ng­êi kh«ng tù phôc vô ®­îc Kh«ng quy ®Þnh 300.000®ång/hé - Hé cã tõ 4 ng­êi kh«ng tù phôc vô trë lªn Kh«ng quy ®Þnh 400.000®ång/hé 7. QuyÕt ®Þnh 38/2004/Q§-TTg ngµy 17/3/2004 vÒ chÝnh s¸ch trî gióp kinh phÝ cho gia ®×nh, c¸ nh©n nhËn nu«i d­ìng TEMC vµ trÎ em bÞ bá r¬i - TEMC trªn 18 th¸ng tuæi 200.000®ång - TrÎ em d­íi 18 th¸ng tuæi - 270.000 ®ång 8. NghÞ ®Þnh 168/N§-CP - TEMC - Ng­êi cao tuæi - Ng­êi tµn tËt 150.000®/th¸ng thÊp nhÊt 65.000® - Ng­êi t©m thÇn m·n tÝnh 165.000®/th¸ng 65.000® - TrÎ em d­íi 18 th¸ng tuæi 210.000®/th¸ng thÊp nhÊt 65.000® - TrÎ em bÞ nhiÔm HIV/AIDS 210.000®/th¸ng 65.000® 9. QuyÕt ®Þnh 313/2005/Q§-TTg ngµy 2/12/2005 - Ng­êi nhiÔm HIV/AIDS kh«ng cßn kh¶ n¨ng lao ®éng 210.000®/ng­êi 65.000® - TrÎ em nhiÔm HIV/AIDS 210.000® 65.000® - TrÎ em d­íi 18 th¸ng tuæi 210.000® 65.000® (Nguån: Tæng hîp tõ c¸c v¨n b¶n) S¬ ®å 1. S¬ ®å tæ chøc thùc hiÖn TCXH n¨m 2005 Bé L§TBXH (Vô B¶o trî x· héi) ChÝnh phñ UBND cÊp tØnh UBND cÊp x· UBND cÊp huyÖn C¸n bé L§TBXH Së L§TBXH (Phßng B¶o trî x· héi) Phßng Néi vô- L§TBXH (C¸n bé phô tr¸ch) §èi t­îng x· héi, trî c©p x· héi Tr­ëng th«n Ghi chó: - Qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc: - Qu¶n lý h­íng dÉn chuyªn m«n: