Đề tài Khu kinh tế cửa khẩu và tác động của nó đối với việc phát triển vùng Đông Bắc

g tiÕn triÓn ®­îc mét sè b­íc quan träng. 2.2.2.Nh÷ng mÆt h¹n chÕ cßn tån t¹i: ViÖc thu hót ®Çu t­ cßn h¹n chÕ, c¸c nhµ kinh doanh trong n­íc t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng ngoµi vïng biªn giíi, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn ch­a m¹nh d¹n ®Çu t­ vµo c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. Do c¸c nhµ ®Çu t­ ch­a m¹nh d¹n ®Çu t­ vµo c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu, v× thÕ, t¨ng tr­ëng t¹i c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu thùc chÊt vÉn lµ nguån hµng ho¸ ë c¸c ®Þa bµn th«ng qua khu kinh tÕ cöa khÈu. V× vËy, t¨ng tr­ëng cña c¸c khu kinh tÕ ch­a mang tÝnh bÒn v÷ng. VÒ chøc n¨ng khu kinh tÕ cöa khÈu ch­a ph¸t huy ®­îc c¸c néi dung vÒ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. VÒ mÆt chøc n¨ng khu kinh tÕ cöa khÈu, c¸c QuyÕt ®Þnh ®Òu chó ý ®Õn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, chøc n¨ng nµy ch­a ®­îc ph¸t huy do cßn thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nh­ nguån nh©n lùc, lao ®éng ®­îc ®µo t¹o. ViÖc ph©n c«ng, c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi khu kinh tÕ cöa khÈu cßn ch­a ®­îc qui ®Þnh ®Çy ®ñ râ rµng vµ thùc hiªn nghiªm chØnh. Cho tíi nay, ë Trung ­¬ng ch­a cã c¬ quan nµo ®­îc chØ ®Þnh lµm ®Çu mèi ®Ó gióp ChÝnh phñ thùc hiÖn viÖc qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi khu kinh tÕ cöa khÈu, chØ ®¹o c¸c ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch dµnh cho lo¹i h×nh khu kinh tÕ nµy. §iÒu ®ã ®· lµm cho sù ph¸t huy ch­a ®­îc tèt hiÖu lùc còng nh­ hiÖu qu¶ cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ t¹o ra nh÷ng s¬ hë láng lÎo trong qu¶n lý mét sè lÜnh vùc nh­ ®æi tiÒn, xuÊt nhËp c¶nh tr¸i phÐp, kiÓm dÞch, kiÓm tra chÊt l­îng hµng ho¸. C¬ chÕ ®Çu t­ trë l¹i ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng khu kinh tÕ cöa khÈu ®ang nÈy sinh mét sè vÊn ®Ò cô thÓ cÇn gi¶i quyÕt. C¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Çu t­ trë l¹i qua ng©n s¸ch trªn ®Þa bµn khu kinh tÕ cöa khÈu ®· ®­îc nhiÒu ®Þa ph­¬ng cã khu kinh tÕ cöa khÈu cã nguån thu lín ®¸nh gi¸ c¶. Tuy nhiªn, ë nh÷ng khu kinh tÕ cöa khÈu cã nguån thu, hoÆc nguån thu qu¸ Ýt th× dï n©ng tØ lÖ lªn 100% còng kh«ng ®¸p øng yªu cÇu ®Èy nhanh x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng nh­ c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu kh¸c. VÊn ®Ò ®Þa bµn thô h­ëng vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch riªng cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng khu kinh tÕ cöa khÈu còng cã ý kiÕn kh¸c nhau. Sè ng©n s¸ch dïng ®Ó ®Çu t­ x©y dùng së h¹ tÇng nhÊt thiÕt chØ trong khu kinh tÕ cöa khÈu hay còng nªn cho phÐp ®Çu t­ ra vïng l©n cËn cã liªn quan mËt thiÕt ®èi víi khu kinh tÕ cöa khÈu. Mét sè c«ng tr×nh nh­ cÇu, ®­êng, ®iÖn, n­íc, thñy lîi… trªn ®Þa bµn khu kinh tÕ cöa khÈu ®­îc ®Çu t­ tõ nguån ODA cã cÇn ®­îc hç trî vÒ vèn ®èi øng tõ vèn ®Çu t­ cña khu kinh tÕ cöa khÈu hay kh«ng? Nh÷ng vÊn ®Ò nµy tuy ®· ®­îc gi¶i quyÕt theo nh÷ng tr­êng hîp riªng lÎ trong thêi gian qua, nay cÇn ®­îc qui ®Þnh l¹i thµnh qui chÕ chung. VÊn ®Ò thiÕu lùc l­îng h¶i quan t¹i nhiÒu cöa khÈu quèc gia, cöa khÈu ®Þa ph­¬ng. T¹i nhiÒu cöa khÈu n¬i ch­a cã lùc l­îng h¶i quan, viÖc giao l­u hµng ho¸ ch­a ®­îc x¸c nhËn. C¸c doanh nghiÖp, c¸c hé kinh doanh muèn cã x¸c nhËn h¶i quan ph¶i ®­a hµng ®Õn c¸c cöa khÈu cã lùc l­îng h¶i quan ®Ó lµm c¸c thñ tôc h¶i quan, do vËy rÊt tèn kÐm vÒ thêi gian, chi phÝ vËn chuyÓn, giao dÞch… VÊn ®Ò ®Æt ra lµ, mét mÆt lùc l­îng h¶i quan kh«ng thÓ cã mÆt ë tÊt c¶ c¸c cöa khÈu; mÆt kh¸c, doanh nghiÖp, hé kinh doanh mong muèn ®­îc mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸ ë ®Þa ®iÓm thuËn lîi, Ýt tèn kÐm nhÊt cho m×nh. VÊn ®Ò thanh to¸n biªn mËu míi chØ ®­îc tiÕn hµnh ë giai ®o¹n thÝ ®iÓm trong bu«n b¸n biªn giíi vµ c¸c cöa khÈu phÇn lín ch­a cã ho¹t ®éng cña ng©n hµng; viÖc c¸c ®ång tiÒn cña ViÖt Nam còng nh­ cña c¸c n­íc l¸ng giÒng cßn ch­a ph¶i lµ ®ång tiÒn chuyÓn ®æi ®ang lµm cho viÖc thanh to¸n cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c chñ hµng cßn bÞ th¶ næi, chÞu nhiÒu rñi ro. Trong nh÷ng n¨m qua, viÖc thanh to¸n tiÒn tÖ trong giao l­u gi÷a c¸c doanh nghiÖp, chñ hµng ViÖt Nam víi c¸c ®èi t¸c cña n­íc l¸ng giÒng qua c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu chñ yÕu theo ph­¬ng thøc dïng tiÒn mÆt, kh«ng qua tæ chøc ng©n hµng nµo. ViÖc l­u th«ng mét l­îng tiÒn mÆt lín ®· ®Æt doanh nghiÖp, chñ hµng ViÖt Nam vµo t×nh tr¹ng rÊt bÊt æn. Thø nhÊt, ph¶i vËn chuyÓn mét l­îng tiÒn mÆt lín, rÊt dÔ n¶y sinh rñi ro, thiÕu an toµn. Thø hai, viÖc trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Ó thu vÒ c¸c ®ång tiÒn cña c¸c n­íc l¸ng giÒng lµ ®iÒu rÊt kh«ng thuËn lîi cho giao dÞch cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c chñ hµng, v× c¸c ®ång tiÒn ®ã ®Òu lµ lo¹i ch­a tù do chuyÓn ®æi ®­îc. Thø ba, nÕu c¸c doanh nghiÖp chuyÓn ®æi ®ång tiÒn cña n­íc l¸ng giÒng ra ngo¹i tÖ m¹nh th× l¹i n¶y sinh vÊn ®Ò bÞ Ðp vÒ tû gi¸. Thø t­, viÖc ®æi ®ång ViÖt Nam ra ®ång tiÒn n­íc l¸ng giÒng vµ ng­îc l¹i, cho tíi nay vÉn ch­a cã sù tham gia, qu¶n lý cña hÖ thèng ng©n hµng, g©y nhiÒu bÊt cËp cho doanh nghiÖp, chñ hµng. Giao dÞch tiÒn tÖ t¹i c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ®­îc tiÕn hµnh d­íi c¸c thÓ thøc "phi h×nh thøc", trong ®ã c¸c tæ chøc ng©n hµng thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ch­a vµo cuéc ®ang lµ mét trë ng¹i lín trong viÖc më réng cã hiÖu qu¶ giao l­u kinh tÕ qua c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. §©y lµ mét vÊn ®Ò ®ßi hái cã sù tho¶ thuËn gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc l¸ng giÒng. 2.2.3. Nguyªn nh©n Nguyªn nh©n cña c¸c kÕt qu¶ tÝch cùc: - H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn khu KTCK lµ ®óng ®¾n, phï hîp víi yªu cÇu vµ xu thÕ giao l­u kinh tÕ biªn giíi ViÖt Nam vµ c¸c n­íc l¸ng giÒng, ®¸p øng ®­îc nguyÖn vängcña ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng. - C¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ­u ®·i ®· t¹o m«i tr­êng th«ng tho¸ng, cã t¸c dông kÝch tÝch, huy ®éng c¸c nguån lùc t¹i chç vµ c¸c vïng kh¸c vµo ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹i c¸c khu vùc cöa khÈu, nh÷ng n¬i nµy vèn lµ vïng s©u, vïng xa, vïng kinh tÕ chËm ph¸t triÓn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. - C¸c ngµnh chøc n¨ng ®· cã nhiÒu nç lùc trong viÖc tËp trung sù chØ ®¹o h­íng dÉn, chØ ®¹o triÓn khai thùc hiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó cã thÓ nhanh chãng ®i vµo thùc tiÔn cuéc sèng vµ ®· cã nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc. - C¸c ®Þa ph­¬ng ®­îc ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i chñ ®éng x©y dùng ®Ò ¸n vÒ quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, bé m¸y c¸n bé vµ tÝch cùc triÓn khai thùc hiÖn, nªn ®· t¹o ra sù chØ ®¹o, qu¶n lý ®iÒu hµnh mét c¸ch cã hiÖu lùc vµ ®ång bé. - C¬ chÕ ®Çu t­ riªng qua ng©n s¸ch cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng khu kinh tÕ cöa khÈu ®· thùc sù lµ mét ®éng lùc cho viÖc thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ; ®· gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao c¬ së h¹ tÇng, c¬ së qu¶n lý ®iÒu hµnh còng nh­ trong ®Çu t­ kinh doanh. Nguyªn nh©n tån t¹i: - H×nh thøc ph¸p lý cña viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i lµ c¸c QuyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, do vËy møc ®é ­u ®·i kh«ng thÓ v­ît qu¸ nh÷ng quy ®Þnh t¹i c¸c v¨n b¶n luËt, Ph¸p lÖnh, NghÞ ®Þnh hiÖn hµnh, do ®ã cã nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i ph¶i chê söa ®æi, bæ sung cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nµy. - Bé m¸y qu¶n lý tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng ch­a cã nh÷ng ®iÒu chØnh ®ång bé phï hîp ®Ó thùc hiÖn viÖc qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ®­îc tr¶i dµi trªn vµnh ®ai biªn giíi. Ch­a cã mét c¬ quan trung ­¬ng ®øng ra ®Ó ®iÒu hoµ, phèi hîp c¸c vÊn ®Ò cÇn triÓn khai còng nh­ ®Ó nghiªn cøu, xö lý c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh. ViÖc triÓn khai h­íng dÉn thùc hiÖn cña c¸c c¬ quan Trung ­¬ng cßn chËm so víi yªu cÇu. C¸c c¬ quan thuéc ngµnh däc còng ch­a cã c¬ chÕ phèi hîp ®Çy ®ñ víi c¸c c¬ quan ®Þa ph­¬ng, do ®ã khi gÆp nh÷ng bÊt cËp th­íng lóng tóng, chËm kh¾c phôc. - C¸n bé qu¶n lý t¹i c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu cßn thiÕu vµ ch­a ®­îc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ, kÞp thêi ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu n¶y sinh trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn. VÒ c¬ b¶n, c¸n bé qu¶n lý t¹i c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu lµ c¸c lùc l­îng t¹i chç tõ tr­íc khi cã QuyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. Do ®ã, sau khi c¸c quyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ c¸c khu KTCK ®i vµo thùc hiÖn, c«ng viÖc t¨ng lªn, yªu cÇu ®ßi hái cao lªn. V× v©y, c¸n bé qu¶n lý t¹i c¸c khu KTCK gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n kh«ng dÔ kh¾c phôc ngay ®­îc. PhÇn III. §Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ cöa khÈu vïng §«ng B¾c I. Quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cÒ ph¸t triÓn c¸c kinh tÕ cöa khÈu vïng §«ng B¾c 1. Quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc: §Ó thùc hiÖn tèt nh÷ng ý t­ëng cña c¶i c¸ch theo ®óng nh÷ng ph­¬ng h­íng ®· v¹ch ra trong §¹i héi VI cña §¶ng, trong h¬n mét thËp kû qua, ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng nghiªn cøu, t×m tßi, nh»m ph¸t hiÖn ra nh÷ng c¸ch ®i thÝch hîp, s¸ng t¹o, cho phÐp ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ®Æt ra mét c¸ch nhanh chãng h¬n, víi nh÷ng chi phÝ thÊp, vµ mang l¹i kÕt qu¶ cao h¬n. ý t­ëng vÒ më cöa nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc theo nhiÒu h­íng, nhiÒu tÇng nÊc kh¸c nhau, lµ kÕt qu¶ quan träng cña nh÷ng nghiªn cøu, t×m tßi nµy. KÓ tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi, ý t­ëng nµy ®· lu«n ®­îc ph¸t triÓn, hoµn thiÖn vµ ®­îc thÓ hiÖn ngµy cµng râ rÖt trong nhiÒu v¨n kiÖn cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Trong ®ã quan träng nhÊt lµ viÖc kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm chñ ®¹o trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i hiÖn nay. §ã lµ: “TiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i ®éc lËp tù chñ, më réng ®a ph­¬ng hãa vµ ®a d¹ng hãa víi tinh thÇn ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc trong céng ®ång thÕ giíi, … phÊn ®Êu v× hßa b×nh ®éc lËp vµ ph¸t triÓn”. Tõ ph­¬ng ch©m chñ ®¹o nãi trªn, c¸c quan ®iÓm cô thÓ cña §¶ng còng ngµy cµng ®­îc lµm râ trong c¸c §¹i héi VII, VIII, IX cña §¶ng víi nh÷ng quan ®iÓm chñ ®¹o sau: - Kh¼ng ®Þnh nguyªn t¾c ®éc lËp, chñ quyÒn, b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi trong ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i. - §a ph­¬ng hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ phï hîp víi nh÷n yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. - §a d¹ng hãa c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ phï hîp víi nh÷ng ®ßi hái cña kinh tÕ trong n­íc vµ quèc tÕ. Víi quan ®iÓm më réng giao l­u kinh tÕ nh­ vËy chóng ta ®· cã ®­îc nh÷ng thµnh tùu kh«ng nhá trong thêi gian qua. §Ó t¨ng c­êng ®Èy m¹nh giao l­u kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ t¹i c¸c cöa khÈu biªn giíi §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· QuyÕt ®Þnh thµnh lËp c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ®Ó thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¸c chÝnh s¸ch. §©y lµ m« h×nh ®· ®­îc thùc hiÖn thµnh c«ng ë mét sè n­íc vµ trong thêi gian qua víi sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc sù ph¸t triÓn cña c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ngµy cµng m¹nh mÏ. Sù quan t©m ®­îc thÓ hiªn qua c¸c quyÕt ®Þnh, c¸c th«ng t­ vµ mét sè c¸c v¨n b¶n cña c¸c cÊp c¸c ngµnh nh»m chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch theo quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 53/2001/Q§-TTg ngµy 19/4/2001 vÒ chÝnh s¸ch ®Çu t­ ®èi víi khu kinh tÕ cöa khÈu biªn giíi. Theo ®ã, ngoµi quyÒn ®­îc h­ëng ­u ®·i theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc cßn ®­îc h­ëng. - C¸c ho¹t ®éng kinh doanh: xuÊt nhËp khÈu, t¹m nhËp t¸i xuÊt, vËn chuyÓn hµng ho¸ qu¸ c¶nh, kho ngo¹i quan, cöa hµng miÔn thuÕ héi trî triÓn l·m, cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm, s¶n xuÊt, gia c«ng hµng xuÊt khÈu, chi nh¸nh ®¹i diÖn, chî cöa khÈu, dÞch vô-du lÞch, ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng.. - C¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc phÐp chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông ®Êt vµ c«ng tr×nh kiÕn tróc theo ®óng môc ®Ých sö dông ®Êt ®· ®­îc phª duyÖt, ®­îc vay vèn ­u ®·i cña Nhµ n­íc ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¬ së kinh doanh, ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ bu«n b¸n biªn giíi, theo qui ®Þnh. - ¸p dông thuÕ suÊt, thuÕ xuÊt khÈu hiÖn hµnh ë møc thÊp nhÊt ®èi víi nh÷ng mÆt hµng ®­îc s¶n xuÊt trong khu vùc ph¶i chÞu thuÕ. - Gi¶m 50% gi¸ thuª ®Êt vµ mÆt n­íc so víi møc hiÖn hµnh - Møc thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thÊp nhÊt (10%) trong suèt thêi h¹n thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t­; ®­îc miÔn thuÕ th­¬ng m¹i doanh nghiÖp trong 4 n¨m kÓ tõ khi kinh doanh cã l·i vµ gi¶m 50% trong 4 n¨m tiÕp theo. - Møc thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi thÊp nhÊt (3%). - Thñ tôc xuÊt nhËp c¶nh thuËn lîi cho ng­êi n­íc ngoµi ra, vµo khu vùc nµy. 2. §Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng B¾c Ph¸t triÓn §«ng B¾c ph¶i ®¹t trong mèi quan hÖ h÷u c¬ víi §ång b»ng S«ng Hång vµ T©y B¾c, tËn dông c¬ héi ®Ó hoµ nhËp vµo sù ph¸t triÓn cña vïng ph¸t triÓn kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé. - Víi vÞ trÝ ®Çu nguån cho nªn mäi sù ph¸t triÓn cña vïng c¸n bé, c«ng chøc ph¶i ®­îc ®Æt trong mèi quan hÖ h÷u c¬, nhÊt lµ vÒ mÆt tù nhiªn víi §BSH ®Ó ®¶m b¶o c©n b»ng vÒ tù nhiªn, m«i tr­êng trªn qui m« vïng lín, nhÊt lµ trong c¸c ho¹t ®éng thñy v¨n, b¶o vÖ nguån n­íc. - §ång b»ng s«ng Hång ®Êt chËt, ng­êi ®«ng, quü dÊt dµnh cho n«ng nghiÖp cã h¹n, trong khi ®ã nhu cÇu vÒ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp rÊt lín còng nh­ nhu cÇu vÒ nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp; do ®ã sù bè trÝ c¬ cÊu kinh tÕ cÇn ph¶i tÝnh tíi yªu cÇu ®ã. - N»m trong tæng thÓ tù nhiªn cña miÒn nói B¾c bé, sù ®an xen vÒ c¸c ®iÒu kiÖn khÝ hËu, ph¸t triÓn l©m nghiÖp, khai th¸c c¸c dßng s«ng… cho nªn c¸c ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn cña §«ng B¾c ph¶i g¾n bã chÆt chÏ víi T©y B¾c. §ång thêi trong chiÕn l­îc an ninh quèc phßng, më réng th­¬ng m¹i biªn giíi th× §«ng B¾c còng cÇn ph¶i phèi hîp chÆt chÏ víi §«ng B¾c. §«ng B¾c ®ang ë ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, muèn phèi hîp vµ hoµ nhËp víi sù ph¸t triÓn chung cña §ång b»ng S«ng Hång vµ phÝa T©y Nam Trung Quèc ®Ó tr¸nh nh÷ng tôt hËu vµ thua kÐm th× cÇn ph¸t triÓn nhanh, ®ång thêi ph¸t triÓn bÒn v÷ng. - B¶o ®¶m hµi hßa gi÷a ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ n«ng l©m nghiÖp, tr­íc hÕt cÇn chó träng vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp lµm t¨ng gi¸ trÞ n«ng – l©m s¶n, kh«ng g©y tæn h¹i ®Õn m«i tr­êng. - Ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c sö dông tæng hîp vµ cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n. - Lùa chän c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i trªn c¬ së kÕt hîp n«ng – l©m nghiÖp, ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cã gia tèc, tøc lµ bè trÝ tËp ®oµn c©y trång, vËt nu«i phï hîp víi m«i tr­êng sinh th¸i. X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ theo nguyªn t¾c linh ho¹t, cã hiÖu qu¶, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. §ång thêi theo h­íng ®a d¹ng ho¸ vµ khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c thÕ m¹nh, tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. - LÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ m«i tr­êng lµm tiªu chuÈn - Huy ®éng mäi nguån lùc, mäi lùc tiÒm Èn vµo qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ. - §a d¹ng ho¸c c¸c thµnh phÇn kinh tÕ phï hîp cãi tõng ngµnh, tõng lÜnh vùc, tõng kh©u, tõng ®Þa bµn l·nh thæ, trong ®ã kinh tÕ Nhµ n­íc lµ chØ ®¹o. Quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng §«ng B¾c ph¶i rÊt coi träng kÕt hîp gi÷a tr­íc m¾t vµ l©u dµi, yªu cÇu hiÖu qu¶ bÒn v÷ng. - KÕt hîp gi÷a ®Çu t­ ph¸t triÓn träng ®iÓm, t¹o ®ét ph¸ vµ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn tù lùc cña mçi l·nh thæ. - KÕt hîp gi÷a c«ng nghiÖp qui m« nhá, võa vµ lín, ­u tiªn qui m« võa vµ nhá. - KÕt hîp gi÷a c¸c tr×nh ®é c«ng nghÖ kh¸c nhau, phæ biÕn lµ c«ng nghiÖp trung b×nh, tranh thñ c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i. - KÕt hîp ph¸t triÓn c©y ng¾n ngµy, c©y dµi ngµy, kÕt hîp gi÷a trång rõng nguyªn liÖu vµ ph¸t triÓn c©y n«ng nghiÖp hµng n¨m vµ ch¨n nu«i, thñy h¶i s¶n ®Ó ®¶m b¶o nguån l­¬ng thùc, thùc phÈm cÇn thiÕt vµ nguån thu nhËp th­êng xuyªn ®­îc n©ng lªn cho ng­êi lao ®éng, t¹o ra sù æn ®Þn cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. - Khai th¸c hîp lý nhÊt hÖ sinh th¸i l©m nghiÖp cã tÝnh tíi triÓn väng cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong lÜnh vùc trång rõng vµ khai th¸c, chÕ biÕn l©m s¶n. Ph¸t triÓn kinh tÕ kÕt hîp chÆt chÏ víi ph¸t triÓn x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. - Bªn c¹nh viÖc ph¸t triÓn nh÷ng ®Þa bµn, nh÷ng kh©u ®ét ph¸ ®Ó t¹o gia tèc vÒ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, cÇn phÊn ®Êu ®¹t møc t­¬ng ®èi cao vÒ b×nh qu©n h­ëng thô y tÕ, gi¸o dôc, v¨n hãa, c¸c dÞch vô th«ng tin, c¸c chÝnh s¸ch x· héi, ®Ó gi¶m bít chªnh lÖch vÒ mÆt nµy víi c¸c vïng kh¸c trong n­íc. - Tïy tõng giai ®o¹n, mét sè lÜnh vùc x· héi ®­îc ­u tiªn h¬n ®Æc biÖt lµ viÖc n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, ph¸t triÓn d©n trÝ, xãa ®ãi, gi¶m nghÌo, rÊt chó ý thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi vïng ®ång bµo d©n téc. - Lîi Ých kinh tÕ ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt hµi hßa vãi gi÷ g×n m«i tr­êng sinh th¸i, ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng. KÕt hîp ph¸t triÓn kinh tÕ víi b¶o ®¶m an ninh quèc phßng - Bè trÝ c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c cöa ra - vµo, c¸c tuyÕn hµnh lang cã sù c©n nh¾c vµ kÕt hîp chÆt chÏ víi ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng. - Bè trÝ c¬ së kinh tÕ, c¸c vïng c©y l©u n¨m ë d¶i hµnh lang biªn giíi cµn kÕt hîp vãi h×nh thµnh m¹ng l­íi d©n c­ ®¶m b¶o an ninh quèc gia. §i ®«i víi ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh, cÇn coi träng x©y dùng khèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc ®Ó ®¶m b¶o vµ t¨ng c­êng an ninh quèc phßng. Ph¸t triÓn du lÞch, khai th¸c h¶i s¶n kÕt hîp víi c¸c lùc l­îng b¶o vÖ v÷ng ch¾c an ninh, quèc phßng vµ chñ quyÒn quèc gia c¶ trªn ®Êt liÒn vµ trªn biÓn, h¶i ®¶o. 3. Ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu vïng §«ng B¾c. 3.1 §Þnh h­íng ph¸t triÓn khu kinh tÕ cöa khÈu Mãng C¸i (Qu¶ng Ninh) Mãng C¸i thuéc huyÖn H¶i Ninh – tØnh Qu¶ng Ninh. PhÝa b¾c gi¸p thÞ trÊn §«ng H­ng tØnh Qu¶ng T©y Trung Quèc, phÝa nam gi¸p biÓn cã c¶ng biÓn V¹n Gia cã thÓ ®ãn tµu 5000 ®Õn 7000 tÊn. ThÞ trÊn Mãng C¸i c¸ch Hång Gai 175 km, c¸ch Hµ Néi 340 km (theo ®­êng bé). Lîi thÕ quan träng nhÊt cña Mãng C¸i lµ: cã cöa khÈu quèc tÕ. Cöa khÈu Mãng C¸i th«ng th­¬ng víi thÞ tr­êng réng lín (riªng 2 tØnh Qu¶ng §«ng vµ Qu¶ng T©y cña Trung Quèc ®· cã h¬n 100 triÖu d©n). Mãng C¸i tiÕp cËn víi khu khai ph¸t §«ng H­ng, lµ khu phè kinh tÕ më cña tØnh Qu¶ng T©y Trung Quèc. Khu vùc nµy ®ang ®­îc x©y dùng h×nh thµnh mét thµnh phè hiÖn ®¹i, ®a chøc n¨ng, nh»m t¹o ®µ ph¸t triÓn ¶nh h­ëng tíi khu vùc §«ng Nam ¸. Mãng C¸i cã ®iÒu kiÖn giao l­u thuËn tiÖn víi c¸c tØnh B¾c Bé vµ cã b·i biÓn Trµ Cæ dµi 17 km. G¾n liÒn víi quÇn thÓ VÞnh H¹ Long vµ B¸i Tö Long: kh«ng khÝ tho¸ng m¸t cã thÓ ph¸t triÓn thµnh trung t©m du lÞch; víi nhiÒu h×nh thøc du lÞch kh¸c nhau cã tÝnh hÊp dÉn vµ thu hót kh¸ch quèc tÕ ®Æc biÖt lµ kh¸ch du lÞch Trung Quèc. Víi vÞ trÝ ®Æc biÖt nh­ vËy, nªn ®Ò ¸n quy ho¹ch x©y dùng Khu kinh tÕ cöa khÈu Mãng C¸i ®· ®­îc ChÝnh phñ cho triÓn khai víi quy m« ph¸t triÓn dù kiÕn theo 2 giai ®o¹n. - Giai ®o¹n 1: Khu kinh tÕ cöa khÈu Mãng C¸i bao gåm thÞ trÊn Mãng C¸i vµ c¸c x· H¶i Xu©n, B×nh Ng¹c, Trµ Cæ, Ninh D­¬ng vµ §¶o VÜnh Thùc. Khu vùc nµy hiÖn cã diÖn tÝch tù nhiªn lµ 148,8 km2, chiÕm 28,6% vÒ diÖn tÝch vµ 58,35 vÒ d©n sè toµn huyÖn H¶i Ninh. - Giai ®o¹n 2: Khu kinh tÕ cöa khÈu Mãng C¸i ®­îc më réng trªn toµn huyÖn H¶i Ninh, lÊy s«ng TÝn Coãng lµm ranh giíi. Khu vùc nµy cã diÖn tÝch tù nhiªn 500 km2. Víi tÝnh chÊt lµ Khu kinh tÕ cöa khÈu, h­íng l©u dµi Mãng C¸i cÇn ®­îc x©y dùng víi quy m« hiÖn ®¹i, cã tÇm cì quèc tÕ gåm c¸c khu vùc chÝnh. Khu trung t©m th­¬ng m¹i Khu trung t©m th­¬ng m¹i bè trÝ phÝa b¾c thÞ trÊn Mãng C¸i. Khu vùc nµy n»m gi÷a khu B¾c Lu©n biªn giíi víi Trung Quèc vµ s«ng Ka Long thuËn lîi cho giao th«ng ®­êng thñy vµ ®­êng bé. HiÖn nay khu vùc nµy ®· cã chî Mãng C¸i ®ang diÔn ra ho¹t ®éng rÊt s«i ®éng. Chän ®Þa ®iÓm nµy sÏ tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ ®Çu t­, thuËn lîi cho c«n gt¸c qu¶n lý ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, nhÊt lµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu t¹i khu vùc nµy. Khu vùc nµy cßn cã ®­êng bé nèi liÒn víi Trµ Cæ g¾n ®­îc ho¹t ®éng th­¬ng m¹i víi ho¹t ®éng du lÞch. C¬ cÊu trung t©m th­¬ng m¹i cña Mãng C¸i gåm cã: khu vùc héi chî th­¬ng m¹i vµ giao dÞch quèc tÕ; khu vùc qu¶ng c¸o giíi thiÖu, ký kÕt hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸; kho ngo¹i quan, hµng chê xuÊt khÈu vµ chuyÓn khÈu ra n­íc ngoµi vµ nhËp khÈu vµo ViÖt Nam. V¨n phßng §¹i diÖn c¸c c¬ quan kinh doanh trong n­íc vµ quèc tÕ. Dù kiÕn n¨m 2000 cã kho¶ng 100 c¬ së ®¹i diÖn trong ®ã kho¶ng 25- 30 ®¹i diÖn quèc tÕ. V¨n phßng bé m¸y qu¶n lý, h¶i quan, thuÕ vô; c«ng an, cöa khÈu biªn phßng, kiÓm dÞch vµ c¸c c¬ quan phôc vô s¶n xuÊt nh­: Ng©n hµng, b­u ®iÖn, v¨n hãa nghÖ thuËt. Khu du lÞch dÞch vô Trµ Cæ Khu nµy gåm: hÖ thèng kh¸ch s¹n, nhµ nghØ x©y dùng däc theo bê biÓn Trµ Cæ, cïng víi hÖ thèng cöa hµng, cöa hiÖu, khu thÓ thao vui ch¬i gi¶i trÝ, v­ên hoa c«ng viªn… H×nh thµnh kiÕn tróc ®a d¹ng, kÕt hîp kiÕn tróc d©n téc vµ hiÖn ®¹i, ®¸p øng yªu cÇu cña mét khu du lÞch hiÖn ®¹i trong t­¬ng lai. Khu c«ng nghiÖp Khu c«ng nghiÖp ®­îc bè trÝ phÝa t©y s«ng Ka Long thuéc x· Ninh D­¬ng. Khu vùc nµy lµ vïng ®åi tho¶i d·n ra biÓn, kh«ng cã vËt kiÕn tróc kiªn cè, rÊt Ýt nhµ d©n thÝch hîp cho mÆt b»ng cña mét khu c«ng nghiÖp. MÆt kh¸c, khu vùc nµy lµ rÊt thuËn tiÖn cho viÖc tiÕp nhËn vµ chuyÓn giao hµng ho¸, thiÕt bÞ b»ng ®­êng biÓn phÝa c¶ng V¹n Gia vµ s«ng Ka Long. B»ng ®­êng bé tõ Hång gai qua khu vùc nµy sang Trung Quèc vµ ng­îc l¹i. Trong khu c«ng nghiÖp bè trÝ c¸c xÝ nghiÖp gia c«ng, chÕ biÕn, l¾p r¸p c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vïng víi c¸c côm d©n c­ vµ c¸c c«ng tr×nh dÞch vô c«ng céng Khu hµnh chÝnh vµ d©n c­ Trung t©m hµnh chÝnh khu kinh tÕ cöa khÈu Mãng C¸i, bè trÝ ë khu vùc phÝa nam thÞ trÊn Mãng C¸i hiÖn nay, gåm trô së vµ n¬i lµm viÖc cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. Khu d©n c­ ®­îc bè trÝ tËp trung däc theo 2 bªn ®­êng tõ Mãng C¸i ®Õn Trµ Cæ vµ däc theo bê s«ng Ka Long. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng N©ng cÊp, më réng tuyÕn ®­êng tõ Hång Gai – Mãng C¸i dµi 175 km. C¶i t¹o vµ n©ng cÊp hÖ thèng giao th«ng néi thÞ hiÖn cã, gåm 3 trôc ®­êng lÊy ®iÓm xuÊt ph¸t tõ cÇu Ka Long ®i Hång Gai, ®i Trµ Cæ; ®i qua trung t©m th­¬ng m¹i tíi cÇu B¾c LuËn. H­íng t­¬ng lai x©y dùng míi trôc ®­êng ®èi ngo¹i, tõ cÇu B¾c LuËn ®i qua phÝa ®«ng nam trung t©m th­¬ng m¹i, v­ît cÇu míi s«ng Ka Long c¸ch cÇu cò kho¶ng 100m vÒ phÝa nam nèi víi ®­êng 4 t¹i km sè 9. C¶i t¹o vµ n©ng cÊp c¶ng hµng ho¸ V¹n Gia cho tµu 5000 tÊn: c¶ng biÓn du lÞch Trµng VÜ vµ Mòi Ngäc. Sau 2 n¨m 200 x©y dùng s©n bay d©n dông phôc vô kh¸ch du lÞch vµ th­¬ng m¹i, c¸ch Mãng C¸i 15 km vÒ phÝa T©y. Ngoµi ra, hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng kh¸c nh­ hÖ thèng cung cÊp ®iÖn, cÊp tho¸t n­íc v.v.. còng ®­îc x©y dùng ®ång bé. 3.2. §Þnh h­íng ph¸t triÓn Khu kinh tÕ cöa khÈu §ång §¨ng (L¹ng S¬n) Khu kinh tÕ §ång §¨ng L¹ng S¬n n»m ë ®Þa ®Çu phÝa §«ng B¾c tæ quèc thuéc tØnh L¹ng S¬n, phÝa B¾c gi¸p Trung Quèc, cã biªn giíi dµi 13 km, cã diÖn tÝch tù nhiªn 207 km, d©n sè kho¶ng 70 ngh×n ng­êi. Khu vùc nµy ®­îc ng¨n c¸ch víi c¸c khu vùc kh¸c bëi ranh giíi tù nhiªn bao gåm nói ®¸ phÝa B¾c vµ c¸c d·y nói ®Êt thÞ x· L¹ng S¬n vµ thÞ trÊn §«ng §¨ng, lµ n¬i giao l­u hµng ho¸ sÇm uÊt tõ l©u ®êi. Khu vùc §ång §¨ng – L¹ng S¬n cã hÖ thèng ®­êng giao th«ng thuËn lîi bao gåm: tuyÕn ®­êng s¾t ch¹y qua Trung Quèc tíi c¸c n­íc §«ng ¢u, tuyÕn ®­¬ng bé xuyªn ViÖt 1A sang Trung Quèc, ®­êng 1B ®i ThÝ Nguyªn, §­êng ®i Cao B»ng, ®­êng 4B ra c¸c c¶ng biÓn cña tØnh Qu¶ng Ninh. Trªn ®Þa bµn kinh tÕ ®« thÞ §ång §¨ng – L¹ng S¬n cã c¸c cöa khÈu quan träng cña n­íc ta nh­ : cöa khÈu Quèc tÕ ®­êng s¾t - §ång §¨ng, cöa khÈu Quèc tÕ ®­êng bé H÷u NghÞ. Cöa khÈu T©n Thanh vµ Cãc Nam cã khèi l­îng hµng ho¸ trao ®æi tiÓu ng¹ch lµ rÊt lín. ThÞ x· L¹ng S¬n vµ thÞ trÊn §ång §¨ng ®­îc x©y dùng c¶i t¹o më réng thµnh mét thµnh phè hiÖn ®¹i, víi vai trß ®« thÞ cöa ngâ biªn giíi phÝa B¾c n­íc ta, nèi ®¹i lôc Trung Quèc víi §«ng Nam ¸, lµ ®Çu mèi gi÷a hai vïng lín ë Ch©u ¸. Thµnh phã nµy cã ®ñ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, v¨n hãa, an ninh quèc phßng t­¬ng t¸c víi c¸c khu vùc ®ang ph¸t triÓn s«i ®éng ë B»ng T­êng Trung Quèc. Trong ®ã cã c¬ së vËt chÊt theo tiªu chuÈn cöa khÈu Quèc gia t¹i khu vùc T©n Thanh. Khu kinh tÕ §ång §¨ng – L¹ng S¬n cã tÝnh chÊt nh­ sau: - Lµ cöa khÈu quan träng cña n­íc ta, mang ý nghÜa lín vÒ chÝnh trÞ ngo¹i giao, kinh tÕ, th­¬ng m¹i. v..v… - Lµ trung t©m th­¬ng m¹i du lÞch - Lµ khu c«ng nghiÖp tËp trung vµ kho tµng - Lµ khu du lÞch nghØ ng¬i trong n­íc vµ quèc tÕ - Cã vÞ trÝ quan träng vÒ an ninh vµ quèc phßng C¸c ph­¬ng ¸n bè côc kh«ng gian ®« thÞ Ph­¬ng ¸n 1: Kh«ng gian khu kinh tÕ ®« thÞ ®­îc bè côc theo d¹ng chuçi… - C«ng nghiÖp vµ kho tµng tËp trung chñ yÕu ë §ång §¨ng vµ mét phÇn ë L¹ng S¬n. - Trung t©m th­¬ng m¹i ë §ång §¨ng vµ L¹ng S¬n. - Cöa khÈu H÷u NghÞ vµ khu vùc T©n Thanh chñ yÕu x©y dùng mét sè c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc nh­ biªn phßng, h¶i quan, thuÕ vô, kiÓm dÞch. T¹i t©n Thanh cã chî giao dÞch bu«n b¸n vµ kho tµng nhá. Kh«ng gian ®« thÞ tËp trung chñ yÕu ë 2 cùc cña khu vùc lµ thÞ x· L¹ng S¬n vµ thÞ trÊn §ång §¨ng sau ph¸t triÓn thµnh thÞ x· §ång §¨ng. - H­íng ph¸t triÓn kh«ng gian chñ yÕu cña thÞ x· L¹ng S¬n lµ vÒ phÝa Quan Hå, phÝa ®«ng quèc lé 1A. Cßn h­íng ph¸t triÓn kh«ng gian chñ yÕu cña §ång §¨ng lµ phÝa nam. T¹i khu vùc ph¸t triÓn míi cã khu c«ng nghiÖp tËp trung, kho tµng, trung t©m giao dÞch, th­¬ng m¹i, dÞch vô,… phôc vô cho toµn vïng cöa khÈu, §ång §¨ng lµ cöa ngâ biªn giíi, n¬i héi tô ®Çu mèi cña c¸c cöa khÈu quan träng. Ph­¬ng ¸n II: Kh«ng gian khu kinh tÕ ®­îc bè trÝ tr¶i dµi trªn tuyÕn quèc lé 1A víi mét gi¶i ®« thÞ máng theo hµnh lang kü thuËt. §ång §¨ng ph¸t triÓn vÒ phÝa nam theo hµnh lang kü thuËt nªu trªn ®Ó trong t­¬ng lai cã thÓ g¾n kÕt hai ®« thÞ d¹ng tuyÕn tÝnh. Trong 2 ph­¬ng ¸n trªn chon ph­¬ng ¸n I v× mét sè lý do nh­ : Ph­¬ng ¸n I phï hîp víi ®Æc ®iÓm t×nh h×nh hiÖn tr¹ng, ®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn, nhÊt lµ quü ®Êt ®ai cã kh¶ n¨ng x©y dùng. Phï hîp víi tÝnh chÊt chøc n¨ng khu kinh tÕ ®« thÞ, viÖc ph©n kú x©y dùng ®­îc thuËn lîi, ®¸p øng nhu cÇu x©y dùng tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi trong t­¬ng lai. Khu kinh tÕ cöa khÈu §ång §¨ng L¹ng S¬n ®­îc cÊu thµnh bëi c¸c chøc n¨ng chÝnh nh­: - C¸c khu vùc qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ cöa khÈu: ®­îc ph©n thµnh c¸c cÊp kh¸c nhau – khu vùc qu¶n lý hµnh chÝnh ®­îc ®Æt ë §ång §¨ng, ®Çu mèi cña 3 cöa khÈu. ë ®©y cã c¸c trô së c¬ quan ngo¹i giao, h¶i quan, thuÕ vô, biªn phßng hµnh chÝnh trong khu vùc. T¹i c¸c cöa khÈu cã c¸c phßng th­êng trùc cña c¬ quan qu¶n lý trùc tiÕp, cô thÓ viÖc xuÊt nhËp khÈu ng­êi vµ hµng ho¸. - C¸c trung t©m th­¬ng m¹i – dÞch vô: t¹i §ång §¨ng tæ chøc mét trung t©m th­¬ng m¹i lín gåm chî Quèc tÕ, chî giao dÞch b¸n bu«n, ®Ó c¸c tæ chøc c¸ nh©n trong n­íc vµ n­íc ngoµi thuª ®Þa ®iÓm dÓ tr­ng bµy vµ giíi thiÖu s¶n phÈm, giao dÞch ®¹i lý mua b¸n hµng hãa. T¹i L¹ng S¬n, tæ chøc trung t©m v¨n hãa ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cña c¸c C«ng ty trong vµ ngoµi n­íc muèn kinh doanh trong khu vùc; cÇn dµnh ®Êt x©y dùng mét trung t©m héi chî triÓn l·m Quèc tÕ tæ chøc ®Þnh kú, mét trung t©m giao dÞch vµ ng©n hµng. - C¸c khu c«ng nghiÖp vµ kho tµng: t¹i §ång §¨ng, bè trÝ mét khu c«ng nghiÖp tËp trung bao gåm: c«ng nghiÖp gia c«ng, l¾p r¸p, t¸i chÕ c¬ khÝ, ®iÖn tö; c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu tõ n«ng l©m s¶n; c¸c kho tµng ®­êng bé vµ ®­êng s¾t gåm c¸c kho ngo¹i quan ®Ó tiÕp nhËn vµ trung chuyÓn c¸c lo¹i hµng ho¸ n­íc ngoµi víi l­îng lín. - Trung t©m hµnh chÝnh: chñ yÕu tËp trung ë L¹ng S¬n; t¹i §ång §¨ng chØ cã c¸c c¬ quan hµnh chÝnh thÞ trÊn (sau nµy lµ thÞ x·) vµ 1 phÇn c¬ quan qu¶n lý khu kinh tÕ ®« thÞ L¹ng S¬n-§ång §¨ng - Trung t©m v¨n hãa gi¸o dôc y tÕ: t¹i L¹ng S¬n chñ yÕu lµ c¬ quan chøc n¨ng phôc vô toµn tØnh vµ phôc vô thÞ x· L¹ng S¬n; c¸c c¬ quan phôc vô khu kinh tÕ ®« thÞ L¹ng S¬n-§ång §¨ng ®­îc bè trÝ t¹i §ång §¨ng, trong ®ã cã tr­êng ®µo täa, trung t©m v¨n hãavµ bÖnh viÖn. - Trung t©m du lÞch: tæ chøc c¸c trung t©m du lÞch trong khu vùc, phôc vô kh¸ch du lÞch trogn vµ ngoµi n­íc, kh¸ch v·ng lai vµ nh©n d©n; du lÞch sinh th¸i t¹i rõng nguyªn sinh Quèc gia vµ Qu¸n Hå; du lÞch, nghØ d­ìng ë Qu¸n Hå, MÉu S¬n; lµng Nguyªn Lèc c¸c d©n téc t¹i qu¸n Hå; lµng du lÞch v¨n hãac d©n téc vµ du lÞch hang ®éng t¹i khu nhÊt, nhÞ, Tam Thanh L¹ng S¬n; du lÞch nghiªn cøu á L¹ng S¬n. - HÖ thèng cöa khÈu ®­îc ®Þnh h­íng lµ: Cöa khÈu H÷u NghÞ + Giao th«ng: ®­êng bé + TÝnh chÊt: quèc tÕ + L­u l­îng hµng hãa/th¸ng: 9.000 l­ît hµnh kh¸ch xuÊt nhËp c¶nh b»ng hé chiÕu/th¸ng. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®¹t kho¶ng 13 triÖu USD/th¸ng. Cöa khÈu §ång §¨ng + Giao th«ng: ®­êng s¾t + TÝnh chÊt: quèc tÕ + L­u l­îng hµng hãa/th¸ng: 1000 l­ît hµnh kh¸ch xuÊt nhËp c¶nh b»ng hé chiÕu/th¸ng. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®¹t kho¶ng 14 triÖu USD/th¸ng. Cöa khÈu T©n Thanh + Giao th«ng: ®­êng bé + TÝnh chÊt: cÆp chî biªn giíi + L­u l­îng hµng hãa/th¸ng: chñ yÕu c­ d©n biªn giíi qua l¹i b»ng sæ th«ng hµnh. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®¹t kho¶ng 3 triÖu USD/th¸ng. 3.3. §Þnh h­íng ph¸t triÓn Khu kinh tÕ cöa khÈu Lµo Cai Cöa khÈu Lµo Cai lµ mét trong nh÷ng cöa khÈu quan träng nhÊt ë phÝa B¾c ViÖt Nam gi¸p víi Trung Quèc. Khu kinh tÕ cöa khÈu Lµo Cai cã tÝnh chÊt : Lµ cöa khÈu quèc gia vµ quèc tÕ; lµ ®Çu mèi ®­êng s¾t ®­êng bé, gi÷a hai n­íc ViÖt – Trung; lµ trung t©m th­¬ng m¹i dÞch vô vµ du lÞch cña tØnh vµ toµn vïng. Cã vÞ trÝ quèc phßng, an ninh quèc gia quan träng trong vïng biªn giíi phÝa B¾c ViÖt Nam. Cã hai ph­¬ng ¸n ®­îc ®Ò xuÊt: Ph­¬ng ¸n I: Trªn c¬ së thùc t¹i ®i lªn, kh«ng ph¸ vì quy ho¹ch tæng thÓ luËn chøng KTKT hÖ thèng c©y xanh, l©m viªn ®· ®­îc duyÖt, t«n träng vµ sö dông c¸c c«ng tr×nh míi x©y dùng, cÊp ®¸t. ®©y lµ ph­¬ng ¸n khèng chÕ tèi ®a sù ph¸t triÓn khu d©n c­, ­u tiªn dµnh ®Êt cho ph¸t triÓn th­¬ng m¹i, dÞch vô cho bÕn b·i, kho tµng cho phôc vô ho¹t ®éng giao th«ng xuÊt nhËp c¶nh, gi¶i quyÕt tèt quy tr×nh cöa khÈu. Khu cöa khÈu cã chøc n¨ng sau: khu qu¶n lý Nhµ n­íc vµ bÕn b·i kho tµng giao th«ng kiÓm so¸t xuÊt nhËp c¶nh; khu th­¬ng m¹i vµ trao ®æi mËu dÞch; khu c«ng nghiÖp – dÞch vô- v¨n hãa – vui ch¬i…; khu ®¹i diÖn th­¬ng m¹i quèc tÕ; khu ®¹i diÖn th­¬ng m¹i trong n­íc; khu d©n c­ (phè chî ë cña c¸n bé c«ng nh©n viªn + thuª ë); khu di tÝch, danh th¾ng, vµ l©m viªn; khu qu©n sù vµ nhµ m¸y n­íc. Ph­¬ng ¸n II: Cã sù ®Çu t­ ®ét biÕn trong t­¬ng lai biÕn vïng nµy thµnh mét th­¬ng tr­êng quèc tÕ lín, ph¸t triÓn th­¬ng m¹i vµ thÞ tr­êng tù do ®Õn møc tèi ®a. Ph­¬ng ¸n nµy cã c¬ c¸u ph©n khu chøc n¨ng nh­ ph­¬ng ¸n I nh­ng khai th¸c ®Êt ®ai trªn ®åi 117 mét c¸ch triÖt ®Ó thu hÑp diÖn tÝch c©y xanh l©m viªn, danh th¾ng vµ di tÝch, du lÞch ®Ó sö dông cho thuª ®Êt x©y dùng c«ng tr×nh, cho n­íc ngoµi ®Çu t­ – biÕn khu cöa khÈu thµn mét th­¬ng tr­êng tù do theo mét c¬ chÕ “ më”. ®©y lµ ph­¬ng ¸n dù phßng. Ph­¬ng ¸n I ®­îc chän lµm ph­¬ng ¸n ®Ó quy ho¹ch chi tiÕt khu kinh tÕ cöa khÈu. Nguyªn t¾c chÝnh tæ chøc kh«ng gian theo ph­¬ng ¸n I ®­îc chän lµ: - T¹o mét trôc chÝnh khu vùc nh»m x©y dùng c¸c c«ng tr×nh chñ ®¹o. Trôc nµy lµ luång giao th«ng chÝnh cña ng­êi du lÞch, tham quan, th­¬ng kh¸ch v.v.. Trôc chÝnh víi kh«ng gian kiÕn tróc ®a d¹ng, phong phó, x©y dùng tËp trung, ­u tiªn c¸c c«ng tr×nh cã vèn lín (dÞch vô kh¸ch s¹n, ®¹i diÖn quèc tÕ) cã thÓ nhanh chãng tao ®­îc mét bé mÆt cho khu kinh tÕ cöa khÈu quèc gia vµ quèc tÕ. - C«ng n¨ng vÒ giao th«ng qu¸ c¶nh, ®­êng s¾t , khu qu¶n lý vµ kiÓm so¸t, khu s©n b·i h¶i quan ®­îc t¸ch riªng cã hµnh lang b¶o vÖ phôc vô cho chøc n¨ng cöa khÈu. Luång ng­êi, hµng ho¸ th« s¬ ®i theo mét ®­êng riªng (phÝa t©y ®­êng s¾t) kh«ng ®i chung víi ®­êng trôc chÝnh khu vùc. TriÖt ®Ó khai th¸c ®Þa h×nh, c¶nh quan cña s«ng NËm Thi, s«ng Hång, §åi §Òn Th­îng., ®åi 117 lµm n¬i th¨m quan du lÞch, nghØ d­ìn vµ l©m viªn. - Khu d©n c­ chñ yÕu bu«n b¸n dÞch vô ®­a ra s¸t ®­êng biªn t¹o ra nh÷ng d·y bu«n b¸n sÇm uÊt däc theo biªn giíi ViÖt – Trung. Khu th­¬ng m¹i trao ®æi mËu dÞch, dÞch vô , khi sinh ho¹t v¨n hãa lµ h¹t nh©n cña ho¹t ®éng cöa khÈu. Tháa m·n ®­îc c¸c mèi quan hÖ vÒ ho¹t ®éng kinh tÕ, giao th«ng, qu¸ c¶nh, kiÓm so¸t hµng, ng­êi, cña cöa khÈu vµ c¸c khu phô cËn. C¸c c¬ quan ®¹i diÖn trong vµ ngoai n­íc ®­îc ®Æt ë c¸c vÞ trÝ cã tÇm nh×n tèt, ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ kiÕn tróc hiÖn ®¹i vµ phong phó. - Quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai: khu vùc cöa khÈu Lµo Cai t­¬ng lai sÏ trë thµnh mét siªu thÞ th­¬ng m¹i vµ dÞch vô, do vËy tiªu chuÈn ®iÒu phèi quü ®Êt ë ®©y kh«ng thÓ ¸p dông nh­ c¸c khu d©n c­ kh¸c. §èi víi khu d©n c­: chñ yÕu lµ bu«n b¸n dÞch vô, ®Ò xuÊt tiªu chuÈn lµ mét l« ®Êt ë kh«ng qu¸ 70 m2 , tèi thiÓu lµ 50 m2 (ë theo tiªu chuÈn ®« thÞ). C¸c khu ®Êt ®· chia nh­ng d©n ch­a x©y dùng hoÆc míi lµm nhµ cã thÓ xem xÐt cÊp hoÆc ®iÒu phèi l¹i. ViÖc x©y dùng cÇn ph¶i ®¶m b¶o vÒ kiÕn tróc x©y dùng h¹ tÇng kü thuËt vµ vÖ sinh m«i tr­êng, mËt ®é x©y dùng. C¸c khu ®Êt ®· cÊp nh­ng kh«ng phï hîp víi c¬ cÊu ph©n khu chøc n¨ng cã thÓ chuyÓn ®æi tÝnh chÊt vµ ph©n bè l¹i. ViÖc sö dông ®Êt trong x©y dùng cÇn cã sù tÝnh to¸n cô thÓ hîp lý ®Ó phï hîp víi tõng lo¹i h×nh kinh doanh. - KÕ ho¹ch khai th¸c vµ sö dông ®Êt ®ã lµ: ­u tiªn dµnh ®Êt cho chøc n¨ng cöa khÈu, tËn dông c¸c quü ®Êt kh«ng thuËn lîi (khu tròng, thung lòng) ®Ó lµm kho b·i h¶i quan, khai th¸c triÖt ®Ó ®Êt x©y dùng tèt. LËp kÕ ho¹ch ®Ó x©y dùng kÌ chèng lò lôt vµ b¶o vÖ ®Êt ®ång thêi thªm ®­îc quü ®Êt cho x©y dùng, t¨ng thªm ®Êt cho c©y xanh v­ên hoa vµ c¶nh quan ven s«ng. - Tæ chøc kh«ng gian quy ho¹ch kiÕn tróc: quan ®iÓm vÒ kh«ng gian kiÕn tróc quy ho¹ch toµn khu víi c¶nh quan thiªn nhiªn sinh ®éng vµ hÊp dÉn, t¹o ®­îc ®iÓm nh×n tèt tõ nhiÒu phÝa, nhÊt lµ tõ Hµ KhÈu (Trung Quèc) vµ Cè LÕu nh×n sang viÖc tæ chøc kh«ng gian kiÕn tróc 3 chiÒu còng nh­ bè trÝ c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc ven bê s«ng Hång vµ s«ng NËm Thi ph¶i ®­îc ®Æc biÖt quan t©m. §èi víi tõng lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc, h×nh thøc vµ néi dung ph¶i ®­îc kÕt hîp hµi hßa, ®Ñp vµ sang träng. Ngoµi ra c¸c c«ng tr×nh cña c¸c khu vùc träng t©m, träng ®iÓm còng nh­ c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc quan träng ®­îc bè trÝ ë vÞ trÝ thuËn lîi vµ cÇn thiÕt ph¶i cã sù khang trang vµ hiÖn ®¹i. - C¸c qui ®Þnh khi thiÕt kÕ c¸c c«ng t×nh cô thÓ: khi x©y dùng tõng c«ng tr×nh cô thÓ ph¶i cã thiÕt kÕ ®­îc c¸c cÊp cã thÈm quyÒn vÒ chuyªn m«n xÐt duyÖt. C¸c mÉu m· nhµ ë ph¶i ®­îc thiÕt kÕ, h­íng dÉn tu©n thñ theo nh÷ng quy ®Þnh vÒ mÆt nhµ, tÇng cao, h×nh khèi kiÕn tróc tõng ®o¹n phè, « phè ph¶i ®ång nhÊt vµ mang tÝnh d©n téc, hiÖn ®¹i. §Ó phï hîp víi c¶nh quan miÒn nói, cÇn khuyÕn khÝch vµ ­u tiªn c¸c kiÓu nhµ m¸i dèc, nªn h¹n chÕ c¸c kiÓu nhµ m¸i b»ng. C¸c c«ng tr×nh c«ng céng, v¨n phßng ®¹i diÖn cã quy m« nhá, nªn tËp trung hîp khèi, hîp vèn, kh«ng x©y dùng lÎ tÎ vôn vÆt, l·ng phÝ ®Êt ¶nh h­ëng ®Õn bé mÆt kiÕn tróc toµn khu vùc, ®¶m b¶o tÇng cao quy ®Þnh. - Qui ho¹ch tæng thÓ hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng: cöa khÈu Lµo Cai lµ cöa khÈu duy nhÊt ë n­íc ta n»m ngay t¹i thÞ x· tØnh lþ, do ®ã võa ®¶m b¶o chøc n¨ng giao th«ng cña cöa khÈu, võa ®¶m b¶o chøc n¨ng giao th«ng cña ®« thÞ. Khu vùc cöa khÈu cã tuyÕn ®­êng s¾t nèi Hµ KhÈu (Trung Quèc) víi thÞ x· Lµo Cai qua cÇu Hå KiÒu. Ga cöa khÈu n»m ë phè míi, c¸ch cÇu Hå KiÒu 2km. §­êng bé khu vùc cöa khÈu nèi Hå KiÒu víi quèc lé 4D. m¹ng l­íi ®­¬ng khu vùc cöa khÈu ®­îc x©y dùng theo quy ho¹ch tæng thÓ thÞ x· Lµo Cai. §Ó ®¶m b¶o chøc n¨ng cöa khÈu cÇn t¸ch riªng giao th«ng cöa khÈu víi giao th«ng ®« thÞ, x©y dùng míi tuyÕn giao th«ng ®èi ngo¹i nèi cÇu Hå KiÒu-QL4D phÝa ®«ng ®­êng s¾t, ®­êng réng 18,5m. PhÝa ®«ng CÇu Chui bè trÝ bÉi ®ç xe dù tr÷ cho khu vùc cöa khÈu diÖn tÝch 100m2, bè trÝ 40 « t«. TÝnh kh«ng gi÷a ®­êng chÝnh khu vùc ®i d­íi ®­êng s¾t lµ 3,5m.Trong t­¬ng lai tuyÕn ®­êng s¾t V©n Nam sÏ th«ng qua tuyÕn ®­êng s¾t qua cöa khÈu Lµo Cai. Do ®ã cÇn h¹n chÕ giao th«ng cïng cao ®é ®­êng s¾t vµ ®­êng bé. Quan hÖ ®­êng thñy chñ yÕu lµ hµng tiÓu ng¹ch gi÷a mét sè khu vùc d©n c­ däc s«ng NËm Thi víi thÞ x· Lµo Cai. VÒ cÊp n­íc: tæng nhu cÇu cÊp n­íc cña khu kinh tÕ cöa khÈu Lµo Cai kho¶ng 800m3, ngµy ®ªm vµo n¨m 2010. NhËn thÊy ®­îc sù t¸c ®éng kh«ng nhá cña khu kinh tÕ cöa khÈu ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ UBND tØnh Lµo Cai ®· phª duyÖt §Ò ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ cöa khÈu giai ®o¹n 2001-2005-2010 theo QuyÕt ®Þnh sè 50/Q§-UB ngµy 18/12/2002. Nh»m ®¹t ®­îc mét sè môc tiªu c¬ b¶n nh­ sau: - Quy ho¹ch x©y dùng khu kinh tÕ cöa khÈu víi ph¹m vi toµn bé c¸c x·, ph­êng thuéc thÞ x· Lµo Cai, th«n Na Mo, x· B¶n PhiÖt, huyÖn B¶o Th¾ng, x· M­êng Kh­¬ng vµ huyÖn M­êng Kh­¬ng víi tæng diÖn tÝch 9.178 ha. - §iÒu chØnh Quy ho¹ch vµ ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho c¸c khu du lÞch kinh tÕ cöa khÈu ®Æc biÖt lµ khu cöa khÈu quèc tÕ Lµo Cai, ®¶m b¶o yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, th­¬ng m¹i, du lÞch, dÞch vô cho tr­íc m¾t vµ l©u dµi, t­¬ng xøng víi tÇm cöa khÈu quèc tÕ v¨n minh hiÖn ®¹i. - S¾p xÕp, cñng cè tæ chøc vµ ®æi míi c«ng t¸c qu¶ lý t¹i c¸c cöa khÈu theo QuyÕt ®Þnh sè 53/2001/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, thùc sù th«ng tho¸ng, ®óng ph¸p luËt cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Õn ®Çu t­ bu«n b¸n, ho¹t ®éng dÞch vô, du lÞch t¹i khu kinh tÕ cöa khÈu tØnh Lµo Cai. - Nh»m khai th¸c mét c¸ch tèt nhÊt nh÷ng lîi thÕ cña khu vùc kinh tÕ cöa khÈu; ®­a kinh tÕ cöa khÈu thùc sù lµ mòi nhän, lµ ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph­¬ng. - X©y dùng c¬ së vËt chÊt khu kinh tÕ cöa khÈu ®¶m b¶o ®ñ søc hÊp dÉn víi c¸c ®èi t¸c trong vµ ngoµi n­íc ®Õn ®Çu t­, bu«n b¸n du lÞch vµ ®¶m b¶o æn ®Þnh an ninh trËt tù biªn giíi. - PhÊn ®Êu tõ nay ®Õn n¨m 2005 mçi n¨m sè thu tõ khu kinh tÕ cöa khÈu t¨ng 15-20% so víi n¨m tr­íc, n¨m 2005 ®¹t sè thu tõ kinh tÕ cöa khÈu: 230-250 tØ ®ång ViÖt Nam tõ n¨m 2006 trë ®i mçi n¨m sè thu tõ khu kinh tÕ cöa khÈu ®¹t 300-400 tû ®ång/ n¨m vµ chiÕm tõ 65-70% sè thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc trªn ®Þa bµn. Thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu cña ®Ò ¸n trªn ®©y sÏ gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi chung cña toµn tØnh mµ §¹i héi TØnh lþ Lµo Cai khãa XII ®· ®Ò ra. - §Ò ¸n nh»m ph¸t huy lîi thÕ cña khu kinh tÕ cöa khÈu t¨ng nguån thu ng©n s¸ch tõ khu kinh tÕ cöa khÈu hµng n¨ tõ 15-20 %. §¹t sè thu n¨m 2005 tõ 230-250 tû ®ång - T¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ tØnh, mòi nhä cña khu kinh tÕ cöa khÈu lµ dÞch vô vµ du lÞch. - §Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng khu kinh tÕ cöa khÈu ®Ó thu hót ®Çu t­, thóc ®Èy kinh tÕ cña tØnh ph¸t triÓn, mÆt kh¸c gi¶i quyÕt t¹o ®iÒu kiÖn viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. - T¹o sù th«ng tho¸ng vÒ c¬ së h¹ tÇng víi khu kinh tÕ cöa khÈu song vÉn ®¶m b¶o thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý an ninh biªn giíi quèc gia. II. C¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn Khu kinh tÕ cöa khÈu vïng §«ng B¾c Víi chñ tr­¬ng x©y dùng mèi quan hÖ “l¸ng giÒng h÷u nghÞ, hîp t¸c toµn diÖn, æn ®Þnh l©u dµi, h­íng tíi t­¬ng lai” gi÷a hai n­íc ViÖt Nam vµ Trung Quèc ngµy cµng tèt ®Ñp còng nh­ nh»m tranh thñ thêi c¬ trong xu thÕ héi nhËp hiÖn nay th× viÖc ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu lµ rÊt quan träng vµ ®Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu ®ã cÇn ph¶i thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu sau: 1. Ký kÕt vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh kinh tÕ – th­¬ng m¹i song ph­¬ng gi÷a hai n­íc ViÖt – Trung. Ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ®· ®em l¹i nhiÒu mÆt tÝch cùc, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¶ hai n­íc, tr­íc hÕt lµ ë c¸c tØnh biªn giíi. Víi nh÷ng lîi Ých do c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ®em l¹i lµ to lín kh«ng chØ vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn c¶ vÒ mÆt x· héi vµ nhiÒu lÜnh vùc kh¸c. Song sù ph¸t triÓn cña c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu giao l­u kinh tÕ cña hai n­íc, nhÊt lµ ®èi víi ViÖt Nam. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n ®ã lµ do hai quèc gia cßn cã qua Ýt c¸c hiÖp ®Þnh kinh tÕ – th­¬ng m¹i song ph­¬ng. Néi dung c¸c hiÖp ®Þnh ®· ký kÕt cßn h¹n hÑp, gß bã, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ßi hái cña quan hÖ hîp t¸c hiÖn t¹i vµ trong t­¬ng lai. H¬n n÷a, viÖc triÓn khai thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh trªn cßn chËm. Muèn ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu biªn giíi, chóng ta ph¶i x©y dùng ®­îc c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch cô thÓ, vµ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ph¶i dùa trªn c¬ së nh÷ng hiÖp ®Þnh hîp t¸c ký kÕt gi÷a hai bªn. MÆc dï cã nh÷ng sù thay ®æi tÝch cùc trong c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc nh­ng vÉn ë t×nh tr¹ng bÊp bªnh, kh«ng æn ®Þnh, lóc t¨ng lóc gi¶m g©y nhiÒu bÊt lîi cho ta. Nguyªn nh©n do h¹n chÕ vÒ ký kÕt vµ thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh, mÆt kh¸c nguyªn nh©n nµy còng lµm cho c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña n­íc ta víi Trung Quèc thiÕu linh ho¹t, uyÓn chuyÓn, bæ sung kh«ng kÞp thêi, c¸c ®Þa ph­¬ng, doanh nghiÖp thiÕu tÝnh chñ ®éng trong trao ®æi bu«n b¸n, dÉn ®Õn “mÊt trËt tù” trong quan hÖ bu«n b¸n qua biªn giíi. Ngoµi ra chÝnh viÖc thiÕu c¸c hiÖp ®Þnh, khung ph¸p lý cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t ®éng còng lµ nguyªn nh©n s©u xa t¸c ®éng lµm cho viÖc ®Çu t­ vµo c¸c c¬ së h¹ tÇng cßn kÐm xa so víi ®ßi hái thùc tÕ bëi chóng ta kh«ng d¸m m¹nh d¹n ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng. Do ®ã gi¶p ph¸p t¨ng c­êng ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh kinh tÕ gi÷a hai bªn lµ v« cïng quan träng. C¸c hiÖp ®Þnh ®ã ph¶i ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c cïng cã lîi, kh«ng lµm thiªt h¹i cho bªn ®èi t¸c, ph¶i tu©n theo c¸c tËp qu¸n vµ th«ng lÖ. 2. X©y dùng vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu biªn giíi phÝa B¾c. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua, Trung Quèc chñ ®éng vµ khai th¸c tèt lîi Ých tõ giao l­u kinh tÕ qua biªn giíi ViÖt – Trung lµ v× c¸c ho¹t ®éng biªn mËu cña Trung Quèc ®· ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së khung ph¸p lý, ®­êng lèi ®Çy ®ñ vµ hoµn chØnh bao gåm c¸c luËt, chØ thÞ cña Quèc vô viÖn, c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ phï hîp. Ng­îc l¹i, ViÖt Nam thùc hiÖn giao l­u kinh tÕ qua biªn giíi th­êng bÞ ®éng, ch­a tËn dông tèt nh÷ng lîi thÕ vµ hiÖu qu¶ c¶u kinh tÕ – th­¬ng m¹i cöa khÈu. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y nªn t×nh tr¹ng ®ã lµ chóng ta thiÕu mét khung ph¸p lý vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cho c¸c ho¹t ®éng cô thÓ, phï hîp víi ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn tù nhiªn còng nh­ khai th¸c mét sè lîi thÕ cña nh÷ng m« h×nh kinh tÕ míi. V× vËy, x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu biªn giíi phÝa B¾c nãi chung vµ phÝa §«ng B¾c nãi riªng lµ viÖc cÇn thiÕt, cÊp b¸ch. C¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cô thÓ nªn x©y dùng theo h­íng sau: VÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ – th­¬ng m¹i: - Nªn cã chÝnh s¸ch ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc giao l­u kinh tÕ qua c¸ khu kinh tÕ cöa khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn th«ng tho¸ng vµ ­u ®·i ®èi víi nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ ®¸p øng yªu cÇu, lîi Ých cña c¶ hai phÝa, thóc ®Èy kinh tÕ hµng ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ cña mçi n­íc, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. C¸c chÝnh s¸ch cÇn ph¶i cã sù cô thÓ vÒ c¸c ho¹t ®éng ®a d¹ng ®ã bëi ho¹t ®éng giao l­u kinh tÕ qua cöa khÈu cÇn ®­îc hiÓu mét c¸ch toµn diÖn h¬n, ®Çy ®ñ h¬n. CÇn x©y dùng, ban hµnh cô thÓ nh÷ng quy chÕ vÒ xuÊt khÈu, nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô, du lÞch, qu¸ c¶nh ë khu kinh tÕ cöa khÈu. CÇn cã mét chÝnh s¸ch c¬ cÊu mÆt hµng phï hîp, cô thÓ lµ, ph¶i cã qui ®Þnh danh môc nh÷ng lo¹i hµng ho¸ ®­îc phÐp kinh doanh, kh«ng ®­îc phÐp kinh doanh hoÆc h¹n chÕ kinh doanh cña khu kinh tÕ cöa khÈu. - CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch hîp ph¸p, v× thùc chÊt th­¬ng m¹i tiÓu ng¹ch lµ ph­¬ng thøc mua b¸n hµng ho¸ rÊt linh ho¹t, phong phó, thanh to¸n thuËn lîi vµ hiÖn cßn ®ang thÝch hîp víi trao ®æi th­¬ng m¹i qua c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu cöa khÈu phÝa B¾c n­íc ta. - Cã chÝnh s¸ch ­u tiªn ­u ®·i hîp lý ®Ó khuyÕn khÝch c¸c ®Þa ph­¬ng vïng biªn giíi t¨ng c­êng ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o, linh ho¹t nh»m t©n dông c¸c lîi thÕ so s¸nh cña c¸ vïng trong quan hÖ kinh tÕ – th­¬ng m¹i. Muèn vËy ph¶i më r«ng, t¨ng c­êng quyÒn tù chñ cña c¸c ®Þa ph­¬ng vïng biªn giíi cã cöa khÈu vÒ c¸c kho¶n thu ng©n s¸ch, vÒ ®Çu t­, qu¶n lý vèn, quyÒn vÒ cÊp h¹n ng¹ch xuÊt khÈu … VÒ chÝnh s¸ch dÞch vô, du lÞch: - CÇn cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch më réng, ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô qua khu kinh tÕ cöa khÈu nh­ : dÞch vô t¹m nhËp, t¸i xuÊt, dÞch vô qu¸ c¶nh, dÞch vô chuyÓn khÈu hµng ho¸, dÞch vô giao nhËn vËn chuyÓn hµng ho¸ qu¸ c¶nh cho n­íc l¸ng giÒng, dÞch vô kho ngo¹i quan vµ cöa hµng miÔn thuÕ. C¸c h×nh thøc nµy ph¶i ®a d¹ng, thuËn tiÖn, phï hîp víi xu thÕ héi nhËp, më cöa hiÖn nay trªn thÕ giíi, nh­ng ®ång thêi ph¶i cã sù qu¶n lý, kiÓm so¸t chÆt chÏ, ®¶m b¶o an ninh biªn giíi, lîi Ých quèc gia, ®¶m b¶o gi÷ v÷ng vµ gi÷ g×n mèi quan hÖ truyÒn thèng, h÷u nghÞ gi÷a hai n­íc. - Cã chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó thu hót kh¸ch du lÞch cña c¸c Trung Quèc sang ViÖt Nam. Tr­íc hÕt lµ du lÞch ë vïng biªn giíi, c¸c tØnh biªn giíi vµ dÇn ph¸t triÓn c¸c tour du lÞch theo tuyÕn ®i s©u vµo néi ®Þa ViÖt Nam … G¾n liÒn víi viÖc thu hót kh¸ch du lÞch qua cöa khÈu lµ chÝnh s¸ch qu¶n lý xuÊt nhËp c¶nh. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch qu¶n lý xuÊt nhËp c¶nh lµ t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho ng­êi d©n hai bªn biªn giíi th¨m viÕng lÉn nhau, giao l­u kinh tÕ vµ cho kh¸ch du lÞch thùc hiÖn c¸c chuyÕn du lÞch tèt nhÊt. VÒ chÝnh s¸ch thuÕ : - Ph¶i ®æi míi, bæ sung vµ söa ®æi chÝnh s¸ch thuÕ ë c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu §«ng B¾c, nhÊt lµ biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu, nh»m khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó xuÊt khÈu, tr¸nh lµm ¶nh h­ëng xÊu ®Õn ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n­íc, tr­íc hÕt lµ c¸c tØnh cã khu kinh tÕ cöa khÈu. §Ó chèng tÖ n¹n tham nhòng, thÊt tho¸t ng©n s¸ch Nhµ n­íc, t¸c ®éng xÊu ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ – th­¬ng m¹i qua biªn giíi, cÇn cã sù t¨ng c­êng vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra thuÕ, cã th­ëng ph¹t nghiªm minh. VÒ chÝnh s¸ch tµi chÝnh – tiÒn tÖ: - CÇn cã chÝnh s¸ch tµi chÝnh thÝch hîp, ­u tiªn cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ®èi víi c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. ¦u tiªn nguån tµi chÝnh ®Ó tËp trung ph¸t triÓn s¶n xuÊt nguån hµng xuÊt khÈu sang Trung Quèc vµ ®Çu t­ cho ph¸t triÓn du lÞch. - CÇn ph¶i x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c quy chÕ vÒ ho¹t ®éng tiÒn tÖ ë biªn giíi, khuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i më réng quan hÖ ®¹i lý vµ c¸c quan hÖ thanh to¸n kh¸c víi ng©n hµng phÝa Trung Quèc, dÇn tiÕn tíi ng©n hµng hãa thanh to¸n th­¬ng m¹i ë khu vùc cöa khÈu biªn giíi. Xãa bá dÇn t×nh tr¹ng bu«n b¸n tiÒn tÖ tù ph¸t, xãa bá ph­¬ng thøc thanh to¸n trùc tiÕp. 3. T¨ng c­êng ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cho c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. Chóng ta còng ®· biÕt c¬ së h¹ tÇng, ®Æc biÖt lµ h¹ tÇng vËt chÊt kü thuËt, cã vai trß rÊt rÊt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng giao l­u kinh tÕ-th­¬ng m¹i ë c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. C¸c khu kinh tÕ cöa khÈu biªn giíi ViÖt-Trung cã ®Þa h×nh phøc t¹p, xa c¸c thµnh phè lín, xa c¸c trung t©m kinh tÕ cña ®Êt n­íc. V× vËy, viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cña c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu cµng trë nªn cÊp thiÕt nh­ng còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Thùc tÕ trong thêi gian qua cho thÊy, chóng ta bÞ thua thiÖt trong c¹nh tranh kinh doanh víi Trung Quèc trªn nhiÒu lÜnh vùc, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµ sù yÕu kÐm vÒ c¬ së h¹ tÇng. Trung Quèc ®· cã sù chuÈn bÞ cho c¬ së h¹ tÇng ë khu vùc cöa khÈu tèt h¬n ta, do ®ã n­íc b¹n lu«n t¹o ®­îc thÕ chñ ®éng trong ho¹t ®éng kinh tÕ-th­¬ng m¹i ë c¸c cöa khÈu biªn giíi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn kinh tÕ ë c¸c tØnh cso cöa khÈu víi ViÖt Nam, cô thÓ lµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh ë hai tØnh Qu¶ng T©y vµ V©n Nam. Ph­¬ng ch©m hiÖn nay lµ n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng hiÖn cã vµ x©y dùng míi c¸c c¬ së h¹ tÇng cÇn thiÕt t¹i c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. Tr­íc hÕt, cÇn n©ng cÊp c¸c trôc ®­êng t¹i cöa khÈu vµ ®i ®Õn cöa khÈu. Khai th«ng vµ n©ng cÊp c¸c tuyÕn vµnh ®ai biªn giíi vµ c¸c tuyÕn ®­êng phô “x­¬ng c¸” ®i tíi c¸c cöa khÈu, c¸c tô ®iÓm d©n c­ lín, ®ång thêi x©y dùng míi ®­êng s¸ ë nh÷ng n¬i cÇn thiÕt. CÇn x¸c ®Þnh thø tù ­u tiªn trªn c¸c tuyÕn trôc ®­êng chÝnh dÉn tíi c¸c cöa khÈu lín, quan träng nh­ Quèc lé 1A,18 vµ 70. Môc tiªu ®Õn n¨m 2010 sÏ lµ n©ng cÊp tÊt c¶ c¸c tuyÕn ®­êng Quèc lé lªn biªn giíi theo tiªu chuÈn tr¶i nhùa, réng ®ñ hai lµn xe. VÒ b­u chÝnh viÔn th«ng vµ c¸c dÞch vô th«ng tin kh¸c: CÇn c¶i t¹o, n©ng cÊp vµ x©y dùng míi c¸c tæng ®µi, m¹ng l­íi th«ng tin ë c¸c cöa khÈu, c¸c khu du lÞch, b¶o ®¶m nhu cÇu th«ng tin liªn l¹c trong n­íc vµ quèc tÕ ngµy cµng cao. X©y dùng c¸c trung t©m th«ng tin kinh tÕ, th­¬ng m¹i, dÞch vô nh»m cung cÊp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng trong n­íc, thÞ tr­êng Trung Quèc vµ quèc tÕ. H×nh thµnh vµ x©y dùng c¸c tæ chøc hç trî cho th­¬ng m¹i nh­ t­ vÊn th«ng tin th­¬ng m¹i, thÞ tr­êng ph¸p luËt vµ kiÕn thøc vÒ th­¬ng m¹i, dÞch vô… §Èy m¹nh viÖc c¸p quang hãa m¹ng viÔn th«ng tõ TW ®Õn c¸c tØnh biªn giíi phÝa §«ng B¾c, t¨ng c­êng viÖc sö dông th«ng tin vÖ tinh, më réng m¹ng l­íi th«ng tin c«ng céng quèc gia ®Õn tõng cöa khÈu. tõng côm x· biªn giíi… Muèn ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng nh­ trªn, ®ßi hái mét l­îng vèn lín. V× vËy ph¶i cã gi¶i ph¸p khai th¸c, huy ®éng khuyÕn khÝch ®Çu t­ tõ nhiÒu nguån, ph¶i cô thÓ hãa thªm c¸c ®iÓm trong mét sè c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®­îc ¸p dông t¹i khu kinh tÕ cöa khÈu vÒ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, cô thÓ lµ: - Nhµ n­íc ®· ®Çu t­ riªng qua ng©n s¸ch tØnh víi tû lÖ kh«ng d­íi 50% tæng thu ng©n s¸ch t¹i c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i cã tû lÖ ®Çu t­ cao h¬n th× nh÷ng cöa khÈu cã nguån thu Ýt míi x©y dùng n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng ®­îc, mµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cÇn ph¶i ®i tr­íc kinh doanh. - Chóng ta ®· thÝ ®iÓm c¸c chÝnh s¸ch gi¶m gi¸ thuÕ ®Êt, miÔn gi¶m thuÕ lîi tøc cho c¸c chñ ®Çu t­ ë c¸c ngµnh ®­îc ­u tiªn, chñ ®Çu t­ míi ®­îc ­u tiªn nép thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi ë møc thÊp nhÊt. Tuy nhiªn cÇn ph¶i cô thÓ hãa h¬n víi tõng møc ®é, tõng lo¹i víi tû lÖ bao nhiªu ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo khu kinh tÕ cöa khÈu. §iÒu nµy chóng ta cã thÓ tham kh¶o kinh nghiÖm mµ phÝa Trung Quèc ®· thùc hiÖn nh­: gi¶m thuÕ thu nhËp cho ®Çu t­ n­íc ngoµi 24%, gi¶m 1/2 thuÕ lîi tøc trong vßng 5 n¨m, miÔn thuÕ 3 n¨m ®Çu vµ gi¶m thuÕ 1/2 trong 2 n¨m tiÕp theo cho ®Çu t­ n­íc ngoµi. 4. T¨ng c­êng ®æi míi qu¶n lý Nhµ n­íc ë c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. §Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng giao l­u kinh tÕ-th­¬ng m¹i tiÕn tíi “hîp t¸c ®Çu t­ toµn diÖn, æn ®Þnh l©u dµi”, rót kinh nghiÖm tõ thùc tÕ thùc hiÖn thÝ ®iÓm vÒ khu kinh tÕ cöa khÈu trong vµi n¨m qua, trong thêi gian tíi, cÇn tiÕp tôc t¨ng c­êng ®æi míi c¬ chÕ phèi hîp vÒ qu¶n lý Nhµ n­íc gi÷a c¸c c¬ quan TW vµ dÞa ph­¬ng ®èi víi c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu, theo h­íng sau: - §èi víi TW, cÇn thiÕt thµnh lËp mét c¬ quan thuéc ChÝnh phñ ®Ó ®¶m nhiÖm vai trß lµ c¬ quan chñ tr× sù phèi hîp gi÷a tÊt c¶ c¸c c¬ quan ngµnh däc ho¹t ®éng qu¶n lý Nhµ n­íc t¹i khu kinh tÕ cöa khÈu. C¬ quan nµy ph¶i ®­îc quy ®Þnh ®Çy ®ñ, cô thÓ vÒ c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm ®Ó trùc tiÕp gióp ChÝnh phñ tæ chøc, l·nh ®ao, chØ ®¹o, ®iÒu hµnh sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan TW vµ ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn tèt qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víii c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. - §èi víi ®Þa ph­¬ng, ë mçi khu kinh tÕ cöa khÈu cÇn thµnh lËp mét ban qu¶n lý khu kinh tÕ cöa khÈu, bao gåm sù tham gia ®Çy ®ñ cña c¸c ban ngµnh h÷u quan nh­: h¶i quan, c«ng an, biªn phßng, thuÕ vô, qu¶n lý thÞ tr­êng, ñy ban nh©n d©n huyÖn, x·, thÞ trÊn së t¹i…Ban qu¶n lý nµy do ñy ban nh©n d©n QuyÕt ®Þnh thµnh lËp vµ cö ng­êi l·nh ®¹o; ®­îc quy ®Þnh quyÒn h¹n, chøc n¨ng, nhiÖm vô cô thÓ, chÞu sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña c¬ quan ngµnh däc cña TW vµ ñy ban nh©n d©n tØnh. CÇn thiÕt thµnh lËp mét c«ng ty ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ë mçi cöa khÈu theo tinh thÇn QuyÕt ®Þnh cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, nh»m ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng t¹i c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu. CÇn chó ý võa cã sù phèi hîp nhÞp nhµng nh­ng võa ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc vµ chøc n¨ng kinh doanh trong x©y dùng, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. Ban qu¶n lý thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc, cßn c«ng ty ph¸t triÓn c¬ sá h¹ tÇng thùc hiÖn chøc n¨ng trong kinh doanh x©y dùng vµ dÞch vô h¹ tÇng cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi ë khu kinh tÕ cöa khÈu. T¨ng c­êng h¬n n÷a sù ph©n cÊp cho ®Þa ph­¬ng, n¬i cã khu kinh tÕ cöa khÈu vÒ thÈm quyÒn, chøc n¨ng qu¶n lý, cã tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých cô thÓ ®èi víi tßan bé sù ph¸t triÓn khu kinh tÕ cöa khÈu t¹i ®Þa ph­¬ng.