Đề tài Tình hình triển khai chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp ở Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

nhiÖm cña b¶o hiÓm x· héi ®èi víi tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. - Ng­êi lao ®éng khi tham gia vµo qu¸ tr×nh lao ®éng ®­îc h­ëng l­¬ng nªn møc l­¬ng lµm c¨n cø ®Ó tÝnh trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña tõng n­íc mµ møc l­¬ng nµo ®­îc tÝnh lµm c¨n cø . Mét sè møc l­¬ng th­êng ®­îc tÝnh lµm c¨n cø nh­: L­¬ng tèi thiÓu L­¬ng b×nh qu©n L­¬ng cao nhÊt L­¬ng cuèi cïng L­¬ng thèng nhÊt - Do xuÊt ph¸t tõ tÝnh båi hoµn trong b¶o hiÓm x· héi mµ khi ng­êi lao ®éng tai n¹n lao ®éng bÞ chÕt BHXH ph¶i cÊp mai t¸ng phÝ , trî cÊp mét lÇn cho gia ®×nh ng­êi lao ®éng , trî cÊp tuÊt cho th©n nh©n. Ng­êi sö dông lao ®éng còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm. - B¶o hiÓm x· héi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi lao ®éng nhanh chãng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sèng míi vµ t¸i hoµ nhËp cuéc sèng . §©y lµ nguyªn t¾c rÊt quan träng vµ kh«ng ph¶i n­íc nµo khi triÓn khai chÕ ®é nµy ®Òu cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nã - Ng­êi lao ®éng dï míi tham gia lao ®éng hay ®· tham gia lao ®éng mét thêi gian ®Òu cã nguy c¬ gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng , vµ ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a nh÷ng ng­êi tham gia lao ®éng do ®ã mµ chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp kh«ng quy ®Þnh thêi gian ng­êi lao ®éng tham gia b¶o hiÓm x· héi. Nguyªn t¾c nµy còng xuÊt ph¸t tõ viÖc ng­êi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm chÝnh ®èi víi c¸c tai n¹n lao ®éng s¶y tíi ng­êi lao ®éng. §©y lµ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó triÓn khai chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp . Tuy nhiªn tõ nguyªn t¾c ®Ó triÓn khai ra chÕ ®é l¹i tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch cña tõng n­íc . d- Néi dung chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ë viÖt nam ChÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ra ®êi nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng khi kh«ng may gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp gióp hä æn ®Þnh cuéc sèng . XuÊt ph¸t tõ ®iÒu nµy mµ bé lao ®éng-th­¬ng binh vµ x· héi phèi hîp víi mét sè bé ngµnh cã liªn quan liªn tôc ban hµnh c¸c v¨n b¶n , nghÞ ®Þnh ,th«ng t­ h­íng dÉn thi hµnh chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. Nhê ®ã mµ quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng dÇn ®­îc chó ý nhiÒu h¬n. HiÖn nay ë viÖt nam chÕ ®é TNL§-BNN lµ chÕ ®é b¾t buéc trong hÖ thèng chÕ ®é BHXH. Sau ®©y lµ néi dung c¬ b¶n cña chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ®ang ®­îc thùc hiÖn ë viÖt nam. - VÒ ®èi t­îng ¸p dông chÕ ®é båi th­êng tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp: HiÖn nay t¹i viÖt nam ®èi t­îng ¸p dông chÕ ®é nµy ®­îc më réng ra nhiÒu ®èi t­îng h¬n so víi ®èi t­îng ®­îc ¸p dông t¹i nghÞ ®Þnh N§ 06/CP ngµy 20/1/1995 cña chÝnh phñ.Ngµy 28/4/2003 Bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi ban hµnh th«ng t­ sè 10/2003/TT-L§TBXH h­íng dÉn thùc hiÖn nghÞ ®Þnh sè 110/2002/N§-CP ngµy 27/12/2002 cña chÝnh phñ th× ®èi t­îng ¸p dông bao gåm: Ng­êi lao ®éng lµm viÖc theo chÕ ®é hîp ®ång lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp thµnh lËp , ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp nhµ n­íc , doanh nghiÖp thµnh lËp theo luËt doanh nghiÖp , doanh nghiÖp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi , c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi ,hé s¶n xuÊt , hîp t¸c x·, c¬ quan sù nghiÖp …KÓ c¶ c¬ quan ,tæ chøc n­íc ngoµi quèc tÕ t¹i viÖt nam trõ tr­êng hîp ®iÒu ­íc quèc tÕ . C¸n bé , c«ng chøc ,viªn chøc theo ph¸p lÖnh c¸n bé c«ng chøc ; Ng­êi lao ®éng x· viªn h­ëng tiÒn c«ng theo hîp ®ång lao ®éng trong c¸c hîp t¸c x· thµnh lËp , ho¹t ®éng theo luËt hîp t¸c x· bao gåm c¶ ng­êi häc nghÒ , tËp nghÒ ®Ó lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp , c¬ quan , tæ chøc . - VÒ chÕ ®é båi th­êng :Theo quy ®Þnh cña bé luËt lao ®éng kÓ tõ ngµy 1/1/1995 chÕ ®é båi th­êng ®èi víi ng­êi lao ®éng khi hä bÞ tai n¹n lao ®éng hoÆc m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp ®­îc thùc hiÖn tõ 2 hÖ thèng : Tõ ng­êi sö dông lao ®éng Tõ c¬ quan BHXH *Tõ ng­êi sö dông lao ®éng theo quy ®Þnh cña bé luËt lao ®éng vµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt nh­: N§ 06/CP ngµy 20/1/1995 N§ 12/CP ngµy 26/1/1995 N§ sè 110/2002/N§-CP ngµy 27/12/2002 §iÒu 107 bé luËt lao ®éng ®· söa ®æi bæ sung n¨m 2002 th× ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n môc sau: +Chi phÝ y tÕ : TiÒn kh¸m , ch÷a trÞ th­¬ng tËt tõ khi s¬ cøu ®Õn khi ®iÒu trÞ æn ®Þ + Tr¶ tiÒn l­¬ng trong suèt thêi gian ch÷a trÞ th­¬ng tËt +Chi gi¸m ®Þnh møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng sau khi th­¬ng tËt ®· æn ®Þnh +Chi båi th­êng 1 lÇn cho ng­êi lao ®éng +Cã tr¸ch nhiÖm x¾p xÕp c«ng viÖc phï hîp cho ng­êi lao ®éng sau khi bÞ tai n¹n kÓ c¶ chi phÝ ®µo t¹o l¹i nÕu chuyÓn sang ngµnh kh¸c Riªng kho¶n chi båi th­êng 1 lÇn cho ng­êi lao ®éng theo nghÞ ®Þnh míi nhÊt N§ 110/2002/N§-CP ngµy 27/12/2002 nªu râ: NÕu ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng ,bÖnh nghÒ nghiÖp mµ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 5%-10% ®­îc ng­êi sö dông lao ®éng båi th­êng Ýt nhÊt b»ng 1.5 th¸ng tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp l­¬ng (nÕu cã) kh«ng do lçi cña ng­êi lao ®éng NÕu bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 10%-81% th× cø t¨ng 1% ®­îc céng thªm 0.4 th¸ng tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp l­¬ng (nÕu cã) kh«ng do lçi cña ng­êi lao ®éng NÕu do lçi cña ng­êi lao ®éng th× ng­êi sö dông lao ®éng sÏ trî cÊp mét kho¶n tiÒn Ýt nhÊt b»ng 40% møc båi th­êng ®· quy ®Þnh theo c¸c tû lÖ t­¬ng øng nªu trªn Ng­êi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng Ýt nhÊt b»ng 30 th¸ng l­¬ng vµ phô cÊp (nÕu cã) cho ng­êi lao ®éng bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 81% trë lªn hoÆc cho th©n nh©n ng­êi chÕt do tai n¹n lao ®éng – bÖnh nghÒ nghiÖp mµ kh«ng do lçi cña ng­êi lao ®éng. Cßn nÕu do lçi cña ng­êi lao ®éng th× ng­êi sö dông lao ®éng còng ph¶i båi th­êng Ýt nhÊt b»ng 12 th¸ng tiÒn l­¬ng vµ phô cÊp (nÕu cã ) *Tõ hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi cã mét sè quy ®Þnh sau: Tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan BHXH sÏ ph¸t sinh khi ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng,bÖnh nghÒ nghiÖp ®· ®­îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh §èi t­îng ®­îc h­ëng trî cÊp lµ nh÷ng ng­êi cã tham gia BHXH bÞ chÕt hoÆc bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng do tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cã tû lÖ th­¬ng tËt tõ 5% trë lªn Møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®­îc tÝnh lµm c¨n cø tÝnh trî cÊp cho c¸c ®èi t­îng ®­îc h­ëng chÕ ®é nµy Møc h­ëng : Tuú theo møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng vµ tû lÖ th­¬ng tËt ®Ó xÐt møc h­ëng vµ thêi gian h­ëng lµ 1 lÇn hay ®Þnh kú hµng th¸ng. C¸c møc ®­îc h­ëng theo chÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cã: NÕu bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 5%-30% ®­îc trî cÊp 1 lÇn cã b¶ng sau: Møc suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng Møc trî cÊp 1 lÇn 5%-10% 4 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu 11%-20% 8 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu 21%-30% 12 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu NÕu bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 31% trë lªn ®­îc h­ëng trî cÊp hµng th¸ng kÓ tõ ngµy ra viÖn Møc suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng Møc trî cÊp hµng th¸ng 31%-40% 0.4 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu 41%-50% 0.6 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu 51%-60% 0.8 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu 61%-70% 1 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu 71%-80% 1.2 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu 81%-90% 1.4 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu tõ 91% trë lªn 1.6 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu Ngoµi ra ng­êi bÞ tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cßn ®­îc h­ëng mét sè quyÒn lîi kh¸c nh­: Ng­êi h­ëng trî cÊp hµng th¸ng nÕu nghØ viÖc mµ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn h­ëng l­¬ng h­u sÏ ®­îc quü BHXH ®µi thä vÒ b¶o hiÓm y tÕ . Ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng tæn th­¬ng tíi c¸c chøc n¨ng ho¹t ®éng cña ch©n , tay , tai , m¾t , r¨ng , cét sèng th× ®­îc trang cÊp ph­¬ng tiÖn trî gióp cho sinh ho¹t phï hîp víi c¸c tæn th­¬ng chøc n¨ng theo niªn h¹n. Ng­êi bÞ tai n¹n lao ®éng bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 81% trë lªn mµ bÞ liÖt cét sèng , mï hai m¾t , côt hai chi , t©m thÇn nÆng ngoµi trî cÊp hµng th¸ng cßn ®­îc phô cÊp phôc vô (chi phÝ cho ng­êi phôc vô) b»ng 80% møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu . Ng­êi h­ëng trî cÊp 1 lÇn hoÆc hµng th¸ng khi vÕt th­¬ng t¸i ph¸t ®­îc c¬ quan BHXH giíi thiÖu ®i gi¸m ®Þnh l¹i møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng §èi víi tr­êng hîp bÞ chÕt do tai n¹n lao ®éng , bÖnh nghÒ nghiÖp th× ngoµi kho¶n mai t¸ng phÝ 8 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu , th©n nh©n cña ng­êi chÕt ®­îc h­ëng trî cÊp 1 lÇn b»ng 24 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu vµ trî cÊp cho th©n nh©n mµ khi cßn sèng hä ph¶i trùc tiÕp nu«i d­íng sÏ ®­îc h­ëng trî cÊp tiÒn tuÊt theo quy ®Þnh cña trî cÊp tuÊt . Trong tr­êng hîp ng­êi sö dông lao ®éng ch­a ®ãng BHXH cho ng­êi lao ®éng th× ph¶i cã tr¸ch nhiÖm trî cÊp cho ng­êi lao ®éng c¸c kho¶n t­¬ng ®­¬ng do c¬ quan BHXH trî cÊp cho ng­êi lao ®éng . II-Thùc tr¹ng triÓn khai chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ë viÖt nam 1-Thùc tr¹ng vÒ Tai n¹n lao ®éng – BÖnh nghÒ nghiÖp -vÒ tai n¹n lao ®éng : Theo thèng kª cña bé lao ®éng –th­¬ng binh vµ x· héi , t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã xu h­íng t¨ng c¶ vÒ sè vô , sè ng­êi bÞ tai n¹n ,sè ng­êi chÕt . Kh«ng chØ cã sù gia t¨ng mµ tai n¹n lao ®éng trong nh÷ng n¨m qua ®· s¶y ra ë mäi ngµnh nghÒ , mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp , trong tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ . Mçi n¨m n­íc ta cã hµng ngµn ng­êi bÞ tai n¹n lao ®éng vµ hµng tr¨m ng­êi chÕt . Vµ c¸c con sè t¨ng lªn liªn tôc qua c¸c n¨m. Cã thÓ nãi xu h­íng t¨ng nhanh nhÊt lµ tõ n¨m 1995 tíi nay. Tõ n¨m 1995 cho tíi nay tai n¹n lao ®éng lu«n gia t¨ng qua c¸c n¨m. Tõ 1995 ®Õn n¨m 2000 sè vô tai n¹n lao ®éng s¶y ra trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt dao ®éng tõ 2500 ®Õn 3000 vô lín nhá . Nh­ng míi chØ cã 3 n¨m tõ 2000 tíi 2002 sè vô tai n¹n lao ®éng ®· dao ®éng trong kho¶ng lín tõ 3405 vô n¨m 2000 tíi 4298 vô trong n¨m 2002. §©y thùc sù lµ nh÷ng con sè ®¸ng b¸o ®éng . §Ó thÊy râ h¬n t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng t¹i viÖt nam nh÷ng n¨m gÇn ®©y ta xem b¶ng sè liÖu sau: T×nh h×nh tai n¹n lao ®éng giai ®o¹n 1995-1999 n¨m sè vô TNL§ sè ng­êi bÞ TNL§ Tæng sè (vô) (vô) Sèvô chÕt ng­êi (vô) Tæng sè (Ng­êi ) Sè ng­êi chÕt (Ng­êi ) 1995 2127 230 2195 264 1996 1853 249 1927 285 1997 1996 347 2166 429 1998 2945 315 3142 365 1999 2609 337 2806 401 (Nguån : Sè liÖu thèng kª vÒ tai n¹n lao ®éng .MOLISA) Tuy nhiªn cña bé lao ®éng –th­¬ng binh vµ x· héi cã mét chót sù sai kh¸c vÒ t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng so víi sè liÖu trªn nh­ : n¨m 1998 sè vô tai n¹n lµ 2727, sè vô g©y chÕt ng­êi lµ 312. n¨m 1999 sè vô g©y chÕt ng­êi lµ 335, sè ng­êi chÕt lµ 399. Theo bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng tõ n¨m 2000-2002 ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau: n¨m Sè vô tai n¹n Sè vô chÕt ng­êi Sè ng­êi bÞ TN Sè ng­êi chÕt (vô) (vô) (Ng­êi ) (Ng­êi ) 2000 3405 368 3530 403 2001 3601 362 3748 395 2002 4298 449 4521 514 Râ rµng víi c¸c sè liÖu nµy chóng ta thÊy rÊt râ sè vô tai n¹n lao ®éng t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m nhÊt lµ trong n¨m 2002 sè vô tai n¹n lao ®éng ®· t¨ng lªn con sè cao 4298 ,trong khi n¨m 2001 sè vô tai n¹n lµ 3601. Nh­ vËy , n¨m 2002 ®· t¨ng 19.36% sè vô tai n¹n lao ®éng so víi n¨m 2001 vµ víi sè tuyÖt ®èi kh¸ lín lµ 697 vô. Cßn vÒ sè ng­êi chÕt nh×n chung t¨ng qua c¸c n¨m riªng tíi n¨m 2001 sè ng­êi chÕt lµ 395 gi¶m 8 ng­êi so víi n¨m 2000. Nh­ng tíi n¨m 2002 con sè ng­êi chÕt l¹i t¨ng ®ét biÕn 514 ng­êi . Tuy nhiªn ®©y míi chØ lµ con sè thèng kª ®­îc , con sè thùc tÕ cã thÓ cßn lín h¬n vµ cßn ch­a tÝnh tíi sè ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n giao th«ng trong thêi gian ®i vµ vÒ tõ n¬i lµm viÖc vÒ nhµ . ChØ tÝnh riªng trong tæng sè ng­êi tham gia BHXH sè ng­êi bÞ tai n¹n trªn ®­êng n¨m 2000 lµ 466 ng­êi cã 98 ng­êi chÕt , 190 ng­êi bÞ th­¬ng nÆng ,tµn phÕ suèt ®êi. Mét nÐt næi lªn ®ã lµ tai n¹n lao ®éng mÆc dï s¶y ra ë hÇu hÕt c¸c ngµnh nghÒ song mËt ®é s¶y ra lµ kh¸c nhau . §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i bëi ®iÒu kiÖn lµm viÖc ë c¸c ngµnh nghÒ lµ kh¸c nhau . Mét sè ngµnh cã sè vô tai n¹n lao ®éng , sè ng­êi chÕt do tai n¹n lao ®éng lín h¬n so víi c¸c ngµnh kh¸c nh­: ngµnh x©y dùng , ngµnh ®iÖn , khai th¸c kho¸ng s¶n , lÜnh vùc cã c¸c thiÕt bÞ yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ an toµn lao ®éng …Sau ®©y lµ b¶ng thèng kª vÒ t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng s¶y ra ë mét sè ngµnh s¶y ra nhiÒu tai n¹n: ngµnh tiªu thøc x©y dùng §iÖn kho¸ng s¶n T/B an toµn 2001 2002 2001 2002 2001 2002 2001 2002 sè vô tai n¹n 208 222 95 135 166 105 80 61 sè ng­êi chÕt 51 69 60 75 36 48 33 24 sèng­êi th/nÆng 128 128 19 25 43 55 11 22 §Ó thÊy râ h¬n møc ®é s¶y ra tai n¹n lao ®éng ë c¸c ngµnh nghÒ nµy ta ph©n tÝch sè liÖu trªn theo mét sè tiªu thøc nh­ : tû lÖ sè vô tai n¹n lao ®éng , sè ng­êi chÕt cña c¸c ngµnh trªn so víi c¶ n­íc qua hai n¨m: 2001 2002 Tû lÖ vÒ sè vô tai n¹n lao ®éng : 15.24% 12.17% Tû lÖ vÒ sè ng­êi chÕt : 45.57% 42.02% Tû lÖ ng­êi bÞ th­¬ng nÆng : 17.3% 19.07% Víi bèn ngµnh nh­ng sè ng­êi chÕt tõ c¸c ngµnh nµy vÒ tai n¹n lao ®éng ®· chiÕm mét nöa trong tæng sè ng­êi chÕt v× tai n¹n lao ®éng . C¸c nguyªn nh©n th× cã nhiÒu song cã thÓ nãi c¸c ngµnh nµy ng­êi lao ®éng th­êng xuyªn tiÕp xóc víi c¸c mèi nguy hiÓm nh­: ng· ,®iÖn giËt , sËp hÇm…§iÒu nµy chøng tá møc ®é ®Æc biÖt nguy hiÓm cña c¸c ngµnh nµy . H¬n n÷a sè vô tai n¹n lao ®éng , sè ng­êi bÞ th­¬ng nÆng còng chiÕm tû lÖ ®¸ng kÓ . Do ®ã víi c¸c ngµnh nµy cÇn ph¶i ®Æc biÖt chó ý an toµn lao ®éng cho ng­êi lao ®éng. Tai n¹n lao ®éng còng kh«ng s¶y ra ®ång ®Òu gi÷a c¸c khu vùc trong ph¹m vi c¶ n­íc . Do c¸c nhµ m¸y ,xÝ nghiÖp , tæ s¶n xuÊt …th­êng tËp chung t¹i c¸c thµnh phè lín . Theo sè liÖu ®iÒu tra cña bé lao ®éng th­¬ng b×nh vµ x· héi th× tai n¹n n­íc ta tËp chung chñ yªó t¹i 6 tØnh thµnh phè lín nh­: Hµ néi , H¶i phßng ,Qu¶ng ninh,thµnh phè HCM, §ång nai , th¸i nguyªn. Víi sè liÖu ®iÒu tra th× n¨m 2000 sè ng­êi tai n¹n lao ®éng t¹i c¸c khu vùc nµy chiÕm 65.6% trong tæng sè ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng trong c¶ n­íc .Sè vô tai n¹n g©y chÕt ng­êi chiÕm 34%, sè ng­êi chÕt chiÕm 36.5% so víi c¶ n­íc .Sang n¨m 2001 sè liÖu thèng kª 6 tØnh thµnh phè cã nhiÒu tai n¹n lµ: thµnh phè HCM; Hµ néi ; Qu¶ng ninh; Bµ rÞa –vòng tµu ; kh¸nh hoµ ; ®ång nai . Cã sè liÖu thèng kª nh­ sau: tiªu thøc thµnh phè Sè vô tai n¹n lao ®éng (vô) Sè ng­êi chÕt (Ng­êi ) Thµnh phè HCM 601 30 Hµ néi 364 36 Qu¶ng ning 296 25 Bµ rÞa-vòng tµu 60 10 kh¸nh hoµ 108 15 §ång nai 676 8 tæng 2105 124 6 tØnh thµnh phè trªn cã tæng sè vô tai n¹n lao ®éng lµ 2105 vô chiÕm 58.46% so víi c¶ n­íc . Tãm l¹i mÊy n¨m gÇn ®©y t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng ®ang cã xu h­íng gia t¨ng ,s¶y ra mäi lÜnh vùc mäi khu vùc song chñ yÕu tËp chung t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp , c¸c thµnh phè lín vµ diÔn ra ë mét sè ngµnh yªu cÇu ®ßi hái kü thuËt. T×nh h×nh trªn còng mét phÇn do trong giai ®o¹n gÇn ®©y nhiÒu ngµnh nghÒ kinh tÕ ®· ra ®êi thu hót ngµy cµng nhiÒu ng­êi vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt mµ phÇn lín l¹i lµ lao ®éng ch­a ®­îc ®µo t¹o s©u vÒ kü thuËt vµ an toµn lao ®éng . Do t×nh h×nh tai n¹n lao ®éng t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m mµ sè tiÒn chi tr¶ cho chÕ ®é tai n¹n lao ®éng còng gia t¨ng qua c¸c n¨m . Sau ®©y lµ thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ cña vô BHXH vÒ t×nh h×nh chi båi th­êng ®­îc thùc hiÖn tõ c¬ quan BHXH Q4 tõ n¨m 1995-1999 n¨m Sè ng­êi h­ëng (ng­êi ) Sè tiÒn trî cÊp (triÖu ®ång) Tæng sè t/c hµng th¸ng t/c 1 lÇn Tæng sè t/c hµng th¸ng t/c 1 lÇn Q4-1995 5767 4670 1097 2209 1567 1996 11642 8330 3312 13021 9257 1997 13915 9870 4045 17706 14486 1998 16385 10469 5916 20914 16949 1999 18326 12228 6098 23219 18817 Theo thèng kª cña bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi th× tõ n¨m 2000-2002 c¸c chi phÝ thiÖt h¹i do tai n¹n lao ®éng lµ: n¨m tiªu thøc 2000 2001 2002 thiÖt h¹i 16 tû ®ång 42296 ngµy c«ng 12 tû ®ång 87139 ngµy c«ng 17.8 tû ®ång 196504ngµy c«ng Cã thÓ nãi ®©y míi chØ lµ nh÷ng sè liÖu thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ song cã thÓ dÔ nhËn thÊy thiÖt h¹i to lín do tai n¹n lao ®éng cho x· héi vµ cho ngµnh BHXH nãi riªng BÖnh nghÒ nghiÖp Theo sè liÖu thèng kª cña vô y tÕ dù phßng bé y tÕ th× hµng n¨m sè ng­êi ®i kh¸m bÖnh ®Ó ph¸t hiÖn bÖnh nghÒ nghiÖp n­íc ta cã kho¶ng 20000 ng­êi chØ chiÕm mét tû lÖ nhá 1.2% tæng sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp . §©y lµ con sè qu¸ Ýt , do ®ã cã thÓ cã ng­êi m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp mµ ch­a ®i kh¸m. Cßn trong tæng sè ng­êi ®i kh¸m th× sè ng­êi ph¸t hiÖn bÖnh nghÒ nghiÖp kho¶ng 14%. Theo sè liÖu céng tÝch luü ë viÖt nam tíi thêi ®iÓm 12/2002 cã 17416 tr­êng hîp ®­îc gi¸m ®Þnh bÖnh nghÒ nghiÖp. Theo tæng kÕt c«ng t¸c y tÕ trong n¨m 2002 t×nh h×nh bÖnh nghÒ nghiÖp tiÕp tôc cã xu h­íng gia t¨ng. Trong tæng sè 21bÖnh nghÒ nghiÖp th× ë viÖt nam c¸c bÖnh ®­îc ph¸t hiÖn nhiÒu nhÊt lµ : BÖnh bôi phæi ,tÝnh tíi thêi ®iÓm 12/2002 sè tr­êng hîp bÞ m¾c bÖnh bôi phæi silic lµ 14075 tr­êng hîp chiÕm 80.8%. Sau bÖnh bôi phæi lµ bÖnh vÒ da , nhiÔm ®éc ch× , bÖnh ®iÕc . Riªng ®èi víi bÖnh bôi phæi silic ë viÖt nam chiÕm tû lÖ lín . Tû lÖ trung b×nh trong c«ng nh©n tiÕp xóc víi bôi silic trong giai ®o¹n 1999-2002 lµ 9.16%. Trong ®ã mét sè ngµnh cã tû lÖ m¾c bÖnh cao nh­: ngµnh ®óc vµ c¬ khÝ luyÖn kim cã tû lÖ tõ 13-22%; c«ng nh©n khai th¸c vµ chÕ biÕn thancã tû lÖ m¾c lµ 9.5-13.4%; c«ng nh©n s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng vµ chÕ biÕn cã tû lÖ m¾clµ 6.5%. Nh­ vËy bÖnh nghÒ nghiÖp –bôi phæi silic ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc vµ ®¸ng b¸o ®éng hiÖn nay ë viÖt nam. Còng theo sè liÖu cña vô y tÕ dù phßng bé y tÕ th× sè ng­êi lao ®éng bÞ m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp tËp trung chñ yÕu trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chiÕm 60%sè ng­êi m¾c bÖnh trong c¶ n­íc víi c¸c bÖnh buÞ phæi ,s¹m da, nhiÔm ®éc ch×, bÖnh rung nghÒ nghiÖp. Sau ngµnh c«ng nghiÖp lµ ngµnh ®­êng s¾t chiÕm tû lÖ 12% sè ng­êi m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp. Tuy nhiªn do c«ng t¸c thèng kª cßn h¹n chÕ ,h¬n n÷a do sî mÊt viÖc lµm hoÆc bÞ chuyÓn viÖc lµm cã thu nhËp thÊp nªn ng­êi lao ®éng ng¹i ®i kh¸m ®Ó ph¸t hiÖn bÖnh nghÒ nghiÖp. Cßn chñ sö dông lao ®éng do nhiÖm vô vµ vÊn ®Ò tµi chÝnh nªn ch­a tæ chøc th­êng xuyªn viÖc kh¸m bÖnh theo quy ®Þnh ®Ó ph¸t hiÖn bÖnh nghÒ nghiÖp. HiÖn nay bÖnh nghÒ nghiÖp ®ang cã xu h­íng gia t¨ng so víi nh÷ng n¨m tr­íc . Theo sè liÖu thèng kª ®­îc th× chØ tÝnh riªng trong n¨m 2002 quü BHXH ®· chi tr¶ trªn 4500 tr­êng hîp h­ëng trî cÊp hµng th¸ng vµ mét lÇn vÒ TNL§-BNN víi tæng sè tiÒn trªn 5 tû 500 triÖu trong ®ã chØ riªng cho BNN gÇn 1tû 400 triÖu ®ång . Vµ riªng trong quü 1 n¨m 2003, BHXH viÖt nam ®· gi¶i quyÕt cho 75 ng­êi ®­îc h­ëng trî cÊp hµng th¸ng víi tæng sè tiÒn trªn 7 triÖu ®ång vµ 100 ng­êi h­ëng trî cÊp mét lÇn víi tæng sè tiÒn gÇn 180 triÖu ®ång do bÞ m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp ®· gãp phÇn ch¨m lo ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng . §iÒu kiÖn lao ®éng §iÒu kiÖn lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay nh×n chung ch­a tèt. Víi ®iÒu kiÖn lao ®éng nh­ hiÖn nay ®ang lµm cho Tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp cã xu h­íng gia t¨ng. Theo sè liÖu ®iÒu tra cña viÖn khoa häc lao ®éng vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi, trong n¨m 1999 cã tíi 30% sè doanh nghiÖp cã t×nh tr¹ng nhµ x­ëng kh«ng phï hîp víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt . Ng­êi lao ®éng ph¶i lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn nhµ x­ëng t¹m bî. T×nh tr¹ng lao ®éng thñ c«ng trong c¸c doanh nghiÖp cßn phæ biÕn , tû lÖ ng­êi lao ®éng ph¶i lµm viÖc víi c¸c c«ng cô thñ c«ng chiÕm 49.78% tæng sè lao ®éng,chØ cã 45.7% lµm viÖc víi c«ng cô c¬ khÝ vµ nöa c¬ khÝ ,chØ cã 4.5% lµm viÖc víi thiÕt bÞ tù ®éng ho¸ . Ngµnh cã lao ®éng thñ c«ng cao nhÊt lµ trång trät , ch¨n nu«i(94.57%) vµ hÇu hÕt c¸c nhãm ngµnh , c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®Òu cã tû lÖ lao ®éng thñ c«ng nhiÒu h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp quèc doanh. T×nh tr¹ng nguyªn ,nhiªn,vËt liÖu: Theo sè liÖu ®iÒu tra cña vô y tÕ dù phßng-bé y tÕ th× sè ng­êi lao ®éng ph¶i tiÕp xóc víi nguyªn,vËt liÖu kh«ng ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh lao ®éng chiÕm tíi 32.3% tæng sè lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt .§©y lµ nguyªn nh©n ph¸t sinh ra bôi , chøa ho¸ chÊt ®éc,chøa vi sinh vËt g©y h¹i, dÔ g©y chÊn th­¬ng do va ®Ëp,dÔ g©y ch¸y næ, dÔ g©y báng… M«i tr­êng lµm viÖc lµ n¬i mµ con ng­êi trùc tiÕp lµm viÖc.C¸c yÕu tè vÒ m«i tr­êng cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn t×nh h×nh Tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp gåm: H¬i khÝ ®éc, bôi ,tiÕng ån, ®é rung vµ phãng x¹, ®iÖn tõ tr­êng, nhiÖt ®é , ¸nh s¸ng … Qua kh¶o s¸t 642 nghÒ th× cã tíi 35% cã nång ®é h¬i khÝ ®éc t¹i n¬i lµm viÖc v­ît tiªu chuÈn vÖ sinh cho phÐp tõ 1 ®Õn hµng tr¨m lÇn, cã gÇn 39% sè nghÒ cã hµm l­îng bôi ®o ®­îc v­ît tiªu chuÈn cho phÐp tõ 1 ®Õn trªn 50 lÇn, 284 trong tæng sè ®ã cã møc ®é tiÕng ån t¹i n¬i lµm viÖc v­ît tiªu chuÈn cho phÐp… C«ng t¸c an toµn lao ®éng: Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi trªn 625 doanh nghiÖp quèc doanh, 986 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh vµ 120 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th× cã tíi 53.29% sè doanh nghiÖp lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, 29.25% sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp quèc doanh khi lµm viÖc kh«ng cã ®Çy ®ñ c¸c ph­¬ng tiÖn b¶o hé c¸ nh©n. Hµng n¨m chØ cã 50% c¸c doanh nghiÖp trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp trong c¶ n­íc ®­îc tæ chøc häc vÒ luËt vµ 80% doanh nghiÖp cã huÊn luyÖn vÒ kü thuËt an toµn vµ néi quy an toµn lao ®éng. ë khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc viÖc huÊn luyÖn kü thuËt an toµn vµ néi quy an toµn hiÖn nay ®· trë thµnh nÒ nÕp ,ngoµi ra cßn tËp trung tuyªn truyÒn b»ng nhiÒu h×nh thøc . Cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh hiÖn nay c«ng t¸c nµy cßn nhiÒu h¹n chÕ víi lý do chñ yÕu lµ tµi chÝnh . C«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra an toµn , vÖ sinh lao ®éng hiÖn nay giao cho ngµnh lao ®éng –th­¬ng binh vµ x· héi thùc hiÖn vµ cã sù phèi hîp cña mét sè ngµnh chøc n¨ng kh¸c .Trong nh÷ng n¨m qua ngµnh lao ®éng –th­¬ng binh vµ x· héi ®· th­êng xuyªn tæ chøc kiÓm tra c¸c ®¬n vÞ doanh nghiÖp nhÊt lµ víi c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng s¶y ra tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp cao vµ ®· ph¸t hiÖn kÞp thêi nhiÒu ®¬n vÞ , c¸ nh©n ng­êi lao ®éng ch­a chÊp hµnh nghiªm c«ng t¸c an toµn vÖ sinh lao ®éng ,yªu cÇu thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh ngõng ho¹t ®éng víi c¸c m¸y mãc ,thiÕt bÞ kh«ng ®¶m b¶o … Tuy nhiªn,viÖc thanh tra ,kiÓm tra ch­a ®­îc tiÕn hµnh kÞp thêi ,®Çy ®ñ trong diÖn réng do sè l­îng c¸n bé lµm c«ng t¸c nµy ch­a ®¸p øng víi khèi l­îng c«ng viÖc nªn cßn nhiÒu vô tai n¹n lao ®éng lín lµm chÕt vµ bÞ th­¬ng nhiÒu ng­êi ,tæn thÊt tµi s¶n lín ,lµm ngõng chÖ s¶n xuÊt . 2-Thùc tr¹ng vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp vµ viÖc thùc hiÖn chÕ ®é nµy ChÕ ®é chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp ®· ®­îc n­íc ta thùc hiÖn tõ l©u , ngay tõ ngµy ®Çu dµnh l¹i ®­îc ®éc lËp ®¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· cho tiÕn hµnh . ChÕ ®é nµy trong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ ®· thÓ hiÖn râ vai trß to lín trong viÖc ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng : §i ®«i gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi ®¶m b¶o c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi . H¬n n÷a, ®©y còng lµ mét trong sè chÝnh s¸ch x· héi ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c thµnh viªn cña ®¶ng vµ nhµ n­íc ta mµ chØ cã thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch nµy th× míi cã thÓ ®¶m b¶o cho n­íc ta ®i ®óng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa . ChÝnh v× vËy mµ ®¶ng mµ nhµ n­íc ta cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan cïng x©y dùng vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch nµy . Cã rÊt nhiÒu v¨n b¶n vµ nghÞ ®Þnh ®­îc ®­a ra nh»m më réng kh«ng chØ ®èi t­îng ¸p dông ,ph¹m vi ¸p dông , møc trî cÊp , ®iÒu kiÖn h­ëng trî cÊp vµ c¸c quyÒn lîi kh¸c cho ng­êi lao ®éng ch¼ng may gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp mµ c¸c v¨n b¶n nµy cßn söa ®æi bæ sung mét sè h¹n chÕ ë c¸c v¨n b¶n nghÞ ®Þnh tr­íc . Cho tíi nay chÝnh s¸ch ®èi víi chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp cßn ®ang trong qu¸ tr×nh söa ®æi vµ hoµn thiÖn nhÊt lµ trong giai ®o¹n nÒn kinh tÕ cã nhiÒu biÕn ®æi nµy . Sau ®©y lµ mét sè ®iÓm chÝnh trong chÕ ®é chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp: -§èi t­îng ¸p dông : §èi t­îng ¸p dông chÕ ®é trî cÊp nµy ®· ®­îc quy ®Þnh trong nghÞ ®Þnh N§12/CP ngµy 26/1/1995 cña chÝnh phñ .NghÞ ®Þnh nµy ®èi t­îng ¸p dông cßn nhiÒu h¹n chÕ . Nh­ng ®Õn nghÞ ®Þnh 110/2002 cña chÝnh phñ ngµy 27/12/2002 th× ®èi t­îng ¸p dông ®· ®­îc më réng ra nhiÒu .Trong nghÞ ®Þnh 110 ®· ®­îc giíi thiÖu tõ trªn , ®èi t­îng ®· më réng ra bao gåm c¶ nh÷ng ng­êi : lµ c¸n bé c«ng chøc ,viªn chøc lµm viÖc theo chÕ ®é hîp ®ång trong ph¸p lÖnh c¸n bé c«ng chøc ,ng­êi lao ®éng x· viªn lµm viÖc vµ h­ëng l­¬ng theo hîp ®ång lao ®éng vµ c¸c hîp t¸c x· thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo luËt hîp t¸c x·; Ng­êi häc nghÒ ,tËp nghÒ ®Ó lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp ,c¬ quan ,tæ chøc ¸p dông víi doanh nghiÖp cã thuª tõ 1 lao ®éng trë lªn trong khi n¨m 1995 ®ßi hái cã thuª tõ 10 lao ®éng trë lªn. Cïng víi nghÞ ®Þnh 110 th× cã th«ng t­ sè 10/2003 cña bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi cã h­íng dÉn cô thÓ viÖc thi hµnh nghÞ ®Þnh 110 . Do ®ã ®èi t­îng ¸p dông ®· ®­îc ¸p dông më réng vµ cô thÓ h¬n rÊt nhiÒu . Theo ®ã nhiÒu lao ®éng sÏ ®­îc h­ëng sù b¶o ®¶m tõ chÕ ®é nµy , sÏ t¹o sù c«ng b»ng cho c¸c lao ®éng h¬n. Tuy ®· cã quy ®Þnh rÊt cô thÓ vÒ c¸c ®èi t­îng ¸p dông song rÊt nhiÒu ng­êi lao ®éng mÆc dï n»m trong c¸c ®èi t­îng trªn nh­ng vÉn kh«ng ®­îc h­ëng quyÒn lîi nµy .Thùc tr¹ng nµy do nhiÒu nguyªn nh©n nh­ng chñ yÕu vÉn lµ do tr¸ch nhiÖm cña ng­êi chñ sö dông lao ®éng : Kh«ng ®ãng b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng , hoÆc kh«ng ký c¸c hîp ®ång lao ®éng víi ng­êi lao ®éng ®Ó tr¸nh ph¶i nép BHXH cho hä . Mµ thùc tÕ hiÖn nay c¸c ngµnh ng­êi chñ sö dông lao ®éng th­êng kh«ng thu xÕp hîp ®ång víi ng­êi lao ®éng l¹i r¬i vµo nh÷ng ngµnh cã tû lÖ tai n¹n lao ®éng cao nh­ x©y dùng ,giao th«ng ,®iÖn … Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy mét mÆt do vÊn ®Ò tµi chÝnh cña doanh nghiÖp nhÊt lµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh , nh­ng mÆt kh¸c còng ph¶i kÓ tíi ®ã lµ hä ch­a cã ý thøc cao ®èi víi vÊn ®Ò an toµn cho ng­êi lao ®éng .V× vËy viÖc më réng ®èi t­îng ¸p dông vÉn chØ lµ nh÷ng quy ®Þnh cßn viÖc thùc hiÖn nã cßn phô thuéc nhiÒu vµo ph¸p luËt vµ ý thøc cña mäi ng­êi . -ChÕ ®é chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng –bÖnh nghÒ nghiÖp chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng –bÖnh nghÒ nghiÖp theo quy ®Þnh cña n­íc ta ®­îc thùc hiÖn tõ hai hÖ thèng lµ ng­êi sö dông lao ®éng vµ c¬ quan BHXH. XuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c khi ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp th× tr¸ch nhiÖm chÝnh kh¾c phôc sù cè thuéc vÒ chñ sö dông lao ®éng ,chóng ta quy ®Þnh chñ sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm víi ng­êi lao ®éng tõ khi bÞ tai n¹n lao ®éng tíi khi ng­êi lao ®éng ®­îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh , cßn BHXH chØ can thiÖt sau khi ng­êi lao ®éng ®­îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh vµ cã tû lÖ suy gi¶m søc khoÎ hay tû lÖ th­¬ng tËt tõ 5% trë lªn. do ®ã trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay bªn c¹nh ­u ®iÓm cña nã lµ +Buéc ng­êi sö dông lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi vÊn ®Ò an toµn lao ®éng + §¶m b¶o c«ng b»ng cho c¸c ®¬n vÞ ¸p dông an toµn lao ®éng th× chÝnh s¸ch nµy l¹i kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ tèi ­u cho ng­êi lao ®éng vµ cho x· héi . víi chÝnh s¸ch nµy ng­êi lao ®éng khi gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp ®Ó ®­îc gi¶i quyÕt h­ëng trî cÊp tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n rÊt phiÒn phøc vÒ thñ tôc , tr×nh tù xÐt duyÖt .ThËm chÝ viÖc triÓn khai tõ hai hÖ thèng nµy còng dÉn tíi viÖc kh«ng râ rµng tõ hai phÝa trong viÖc gióp ng­êi lao ®éng t¸i hoµ nhËp cuéc sèng vµ thÝch nghi víi cuéc sèng míi . -Møc trî cÊp tõ c¬ quan BHXH: §èi víi chÕ ®é tai n¹n lao ®éng –bÖnh nghÒ nghiÖp tuú theo tû lÖ th­¬ng tËt mµ x¸c ®Þnh lo¹i trî cÊp vµ t­¬ng øng víi mçi lo¹i sÏ cã nh÷ng møc trî cÊp t­¬ng øng .Víi tû lÖ th­¬ng tËt lµ tõ 5%-30% th× trî cÊp 1 lÇn tõ 4 ®Õn 12 th¸ng l­¬ng tèi thiÓu. Tû lÖ th­¬ng tËt trªn 30% th× ®­îc h­ëng trî cÊp ®Þnh kú hµng th¸ng tõ 0.4 ®Õn 1.6 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu .Víi viÖc quy ®Þnh møc trî cÊp nh­ vËy ®· ®¶m b¶o nguyªn t¾c trî cÊp dùa vµo tû lÖ th­¬ng tËt ,nh­ng vÉn tån t¹i mét sè ®iÓm sau: Møc trî cÊp cßn rÊt thÊp : tiÒn l­¬ng lµm c¬ së tÝnh lµ tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®ang ë møc thÊp 290000 ®ång hÖ sè trªn tiÒn l­¬ng cßn thÊp Møc trî cÊp trªn kho¶ng tû lÖ th­¬ng tËt cßn ch­a ®¶m b¶o c«ng b»ng . VÝ dô nh÷ng ng­êi cã tû lÖ th­¬ng tËt lµ 31% th× còng ®­îc h­ëng møc trî cÊp ®Þnh kú 0.4 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu nh­ nh÷ng ng­êi cã tû lÖ th­¬ng tËt lµ 40%. §iÒu kiÖn h­ëng : Trong chÕ ®é tai n¹n lao ®éng – bÖnh nghÒ nghiÖp cã quy ®Þnh rÊt râ §èi víi tai n¹n lao ®éng th× ng­êi lao ®éng gÆp ph¶i tai n¹n thuéc c¸c tr­êng hîp tai n¹n lao ®éng nh­ trong quy ®Þnh míi ®­îc coi lµ tai n¹n lao ®éng . Tuy nhiªn cã mét sè ®iÓm ch­a râ nh­ c¸c tai n¹n s¶y ra trªn ®­êng tõ n¬i lµm viÖc vÒ nhµ cßn ch­a cô thÓ . ChÝnh ®iÒu nµy mµ cã nhiÒu ng­êi ®· l¹m dông vµ truéc lîi g©y ra sù mÊt c«ng b»ng . H¬n n÷a , ®Ó ®­îc h­ëng trî cÊp BHXH tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp th× ng­êi lao ®éng ph¶i cã giÊy gi¸m ®Þnh y khoa vÒ tû lÖ th­¬ng tËt hay møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng . Thùc chÊt ®iÒu nµy hÕt søc quan träng mµ n­íc nµo còng ph¶i tiÕn hµnh . GiÊy gi¸m ®Þnh nµy ®­îc bé y tÕ cã thÈm quyÒn x¸c nhËn vÒ møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng søc khoÎ . NÕu c«ng viÖc nµy ®­îc lµm tèt sÏ ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho ng­êi lao ®éng . Nh­ng hiÖn nay cã hiÖn t­îng ®ã lµ cã sù gian n¹n trong x¸c ®Þnh tû lÖ th­¬ng tËt : cã sù mãc nèi gi÷a c¬ quan thÈm ®Þnh vµ mét sè Ýt ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng. Nã lµm mÊt c«ng b»ng . Quü BHXH chi tr¶ cho chÕ ®é tai n¹n lao ®éng- bÖnh nghÒ nghiÖp : HiÖn nay ë n­íc ta thùc hiÖn BHXH chung cho c¸c chÕ ®é , tøc lµ ®ång lo¹t tÊt c¶ ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng ®Òu ®ãng tû lÖ lµ 17% quü l­¬ng ng­êi sö dông ®ãng vµ 6% tiÒn l­¬ng ng­êi lao ®éng ®ãng . Quü nµy dïng ®Ó chi cho tÊt c¶ c¸c chÕ ®é cña BHXH vµ do mét c¬ quan qu¶n lý . MÆc dï triÓn khai ®iÒu nµy th× bé m¸y qu¶n lý BHXH ®­îc gi¶m nhÑ song tÝnh hiÖu qu¶ cña nã kh«ng cao . H¬n n÷a trong hÖ thèng BHXH viÖt nam thuéc c¸c chÕ ®é ng¾n h¹n víi møc ®ãng gãp chung lµ nh­ nhau víi tÊt c¶ c¸c lo¹i doanh nghiÖp , kh«ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng , thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o hé vµ an toµn lao ®éng . C¬ chÕ båi th­êng tõ ng­êi sö dông lao ®éng : Ng­êi lao ®éng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc nhËn ®­îc tiÒn båi th­êng tõ ng­êi sö dông lao ®éng . Trong khi ng­êi lao ®éng cÇn cã tiÒn ngay ®Ó kh¾c phôc sù cè tai n¹n lao ®éng th× gÆp ph¶i vÊn ®Ò phiÒn phøc vÒ thñ tôc ®Ó ®­îc nhËn tiÒn båi th­êng do ®ßi hái cã biªn b¶n ®iÒu tra vÒ TNL§, trong khi ®ã ®Ó cã ®­îc biªn b¶n ph¶i mÊt ®Õn 10 ngµy thËm chÝ cã nh÷ng vô nghiªm träng ph¶i kÐo dµi tíi 5-6 th¸ng . §Êy lµ vÊn ®Ò vÒ thñ tôc cßn nÕu doanh nghiÖp ®ang trong giai ®o¹n khã kh¨n vÒ tµi chÝnh th× c¬ chÕ nµy tá ra kh«ng hiÖu qu¶ . Quy tr×nh thñ tôc hå s¬ vµ quy tr×nh gi¶i quyÕt chÕ ®é trî cÊp TNL§-BNN: §Ó cã ®­îc kho¶n trî cÊp tõ c¬ quan BHXH ®èi víi tr­êng hîp tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp th× ®ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i cã thñ tôc b¾t buéc nh­ Biªn b¶n ®iÒu tra vÒ tai n¹n lao ®éng Biªn b¶n gi¸m ®Þnh vÒ tû lÖ th­¬ng tËt X¸c nhËn cña ng­êi sö dông lao ®éng vÒ m«i tr­êng lao ®éng ®éc h¹i §©y lµ c¸c giÊy tê c¬ b¶n , ngoµi ra cßn mét sè giÊy tê kh¸c . C¸c giÊy tê nµy theo th«ng t­ sè 10/2003/TT-BL§TBXH th× ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm lËp hå s¬ ®èi víi tr­êng hîp ng­êi lao ®éng gÆp ph¶i tai n¹n lao ®éng , bÞ bÖnh nghÒ nghiÖp . §©y lµ nguyªn t¾c b¾t buéc ph¶i cã míi cã c¬ së ®Ó båi th­êng trî cÊp . So víi th«ng t­ sè 19/TT-BL§TBXH ngµy 2/8/1997 kh«ng cã g× kh¸c , mµ cßn quy ®Þnh râ h¬n , cô thÓ h¬n vµ yªu cÇu ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i ra quyÕt ®Þnh båi th­êng trî cÊp trong kho¶ng thêi gian lµ 5 ngµy kÓ tõ ngµy cã biªn b¶n gi¸m ®Þnh cña héi ®éng gi¸m ®Þnh y khoa hoÆc cña c¬ quan ph¸p y .TiÒn trî cÊp ph¶i thanh to¸n 1 lÇn cho ng­êi lao ®éng bÞ tai n¹n lao ®éng –bÖnh nghÒ nghiÖp trong thêi h¹n 5 ngµy kÓ tõ ngµy ra quyÕt ®Þnh cña ng­êi sö dông lao ®éng . Víi nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ nµy quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng khi bÞ tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp ®­îc ®¶m b¶o h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c quy ®Þnh tr­íc . III-C¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é , chÝnh s¸ch BHXH TNL§-BNN Víi thùc tr¹ng triÓn khai chÕ ®é BHXH TNL§-BNN nh­ hiÖn nay ë viÖt nam cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cßn ®ang trong giai ®o¹n tranh c·i . Song víi ph¹m vi nghiªm cøu cña ®Ò tµi nµy t«i xin ®Ò nghÞ mét vµi gi¶i ph¸p cho c¸c vÊn ®Ò sau: *VÒ qu¶n lý thùc hiÖn chÕ ®é BHXH TNL§-BNN : HiÖn nay , viÖc gi¶i quyÕt c¸c chÕ ®é cho ng­êi lao ®éng bÞ TNL§-BNN cã tham gia BHXH ®­îc thùc hiÖn theo 2 b­íc c¬ b¶n sau: +§¬n vÞ lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ c¸c kho¶n chi phÝ y tÕ khi s¬ cøu , cÊp cøu ®Õn khi ®iÒu trÞ æn ®Þnh th­¬ng tËt , chi gi¸m ®Þnh kh¶ n¨ng lao ®éng , tr¶ tiÒn l­¬ng theo thêi gian ®iÒu trÞ vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 107 cña bé luËt lao ®éng . +Khi ng­êi lao ®éng ®· ®­îc ®iÒu trÞ æn ®Þnh tû lÖ th­¬ng tËt , c¬ quan BHXH cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt c¸c chÕ ®é BHXH theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc . Quy ®Þnh nµy cã ­u ®iÓm lµ g¾n tr¸ch nhiÖm cña chñ sö dông lao ®éng víi ng­êi lao ®éng , nh­ng ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ sö dông lao ®éng . Do vËy nªn h×nh thµnh 2 ph­¬ng ¸n thùc hiÖn nh­ sau: Ph­¬ng ¸n 1: Thµnh lËp quü ®Òn bï TNL§-BNN cña ngµnh hay ®Þa ph­¬ng ®Ó chi tr¶ c¸c kho¶n chi phÝ ban ®Çu khi ng­êi lao ®éng bÞ TNL§-BNN . Sau ®ã c¬ quan b¶o hiÓm x· héi thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh theo quy ®Þnh . Ph­¬ng ¸n 2: H×nh thµnh quü ®Òn bï TNL§-BNN tËp trung do b¶o hiÓm x· héi viÖt nam qu¶n lý vµ thùc hiÖn chi tr¶ tÊt c¶ c¸c kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt khi ng­êi lao ®éng bÞ TNL§-BNN Nh­ vËy viÖc thùc hiÖn qu¶n lý vµ thùc hiÖn chÕ ®é chÝnh s¸ch BHXH TNL§-BNN cÇn ®­îc tËp trung thèng nhÊt vÒ mét mèi lµ hÖ thèng BHXH viÖt nam . HÖ thèng b¶o hiÓm x· héi viÖt nam sÏ thùc hiÖn c¸c kho¶n chi sau: -Chi tr¶ c¸c kho¶n vÒ y tÕ trong thêi gian s¬ cøu , cÊp cøu vµ ®iÒu trÞ ; -Chi l­¬ng trong thêi gian nghØ viÖc ®Ó ch÷a trÞ bÖnh , vÕt th­¬ng; -Chi lÖ phÝ cho gi¸m ®Þnh kh¶ n¨ng lao ®éng theo quy ®Þnh cña héi ®ång gi¸m ®Þnh y khoa. -Chi trî cÊp mét lÇn , hµng th¸ng ,tö tuÊt vµ trang cÊp dông cô sinh ho¹t ®Ó phôc håi chøc n¨ng; Riªng vÊn ®Ò chi phÝ ®µo t¹o l¹i ,®Çu t­ c¶i thiÖn phßng ngõa TNL§-BNN th× ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn . NÕu chÕ ®é tai n¹n lao ®éng- bÖnh nghÒ nghiÖp ®­îc thùc hiÖn thèng nhÊt theo ph­¬ng ¸n trªn th× quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng ®­îc ®¶m b¶o h¬n, c¸c giÊy tê thñ tôc sÏ gi¶m, viÖc chi tr¶ sÏ nhanh gän h¬n, ®Æc biÖt ®¬n vÞ sö dông lao ®éng sÏ Ýt chÞu ¶nh h­ëng do tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp. Tuy nhiªn thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy lµ hÕt søc khã kh¨n nhÊt lµ trong giai ®o¹n nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay, chñ sö dông lao ®éng cã thÓ l¬ lµ ®èi víi vÊn ®Ò an toµn lao ®éng cho ng­êi lao ®éng hoÆc trèn ®ãng b¶o hiÓm x· héi . Do vËy , c¸c vÊn ®Ò cÇn thùc hiÖn khi triÓn khai ph­¬ng ¸n nµy : HÖ thèng luËt ph¸p ph¶i ®­îc x©y dùng hoµn chØnh cã chÕ tµi ®ñ m¹nh , Bé phËn thanh tra kiÓm tra vÒ an toµn lao ®éng ph¶i ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ th­êng xuyªn. *chÕ tµi thùc hiÖn : theo quy ®Þnh hiÖn nay th× vÊn ®Ò chÕ tµi xö ph¹t vÒ tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh ®èi víi c¸c tr­êng hîp vi ph¹m trong viÖc thùc hiÖn BHXH ch­a ®Çy ®ñ , ch­a cô thÓ vµ møc qu¸ thÊp ,ch­a ®ñ rµng buéc vÒ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt dÉn tíi ng­êi chñ sö dông lao ®éng ch­a nghiªm chØnh chÊp hµnh . §Ó thùc hiÖn c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi nãi chung vµ chÕ ®é TNL§-BNN nãi riªng, cÇn ph¶i cã chÕ tµi quy ®Þnh cô thÓ , thÝch hîp vÒ møc ph¹t hµnh chÝnh , tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh , møc ph¹t nµy ®ñ cã t¸c dông r¨n ®e , phßng ngõa ®èi víi hµnh vi trèn tr¸nh tham gia b¶o hiÓm x· héi cho ng­êi lao ®éng ,chÇy ú nép b¶o hiÓm x· héi , thiÕu trung thùc trong qu¸ tr×nh lËp hå s¬ gi¶i quyÕt chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi cña ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng. *KÕt cÊu chÕ ®é : TNL§ vµ BNN tuy cã nh÷ng ®iÓm gièng nhau nh­ng lµ 2 chÕ ®é cã néi dung c¬ b¶n kh¸c nhau, ph¹m vi vµ ®iÒu kiÖn còng nh­ tÝnh chÊt ®Òu kh«ng gièng nhau , nh­ng hiÖn nay 2 chÕ ®é nµy vÉn ®­îc thiÕt kÕ chung trong cïng mét chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi c¶ vÒ ®iÒu kiÖn h­ëng , thêi ®iÓm ®­îc h­ëng . Do ®ã cã nhiÒu vÊn ®Ò ch­a ®­îc c«ng b»ng trong ®·i ngé nhÊt lµ vÒ møc h­ëng chÕ ®é trî cÊp 1 lÇn , hµng th¸ng cho ng­êi lao ®éng bÞ BNN. Së dÜ ®iÒu nµy do bÖnh nghÒ nghiÖp cã thêi gian nhiÔm bÖnh dµi , sau khi ®iÒu trÞ æn ®Þnh bÖnh ngµy cµng cã xu h­íng nÆng dÇn lªn, tuæi ®êi b×nh qu©n m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp cao h¬n, tuæi thä b×nh qu©n thÊp h¬n, thêi gian h­ëng trî cÊp ng¾n h¬n. XuÊt ph¸t tõ ®iÒu nµy ®Ò tµi kiÕn nghÞ nªn: T¸ch chÕ ®é TNL§-BNN thµnh 2 nh¸nh chÕ ®é riªng .NÕu vÉn ®Ó chung th× cÇn ph¶i cã quy ®Þnh riªng vÒ ®iÒu kiÖn h­ëng , møc h­ëng , thêi ®iÓm ®­îc h­ëng trong ®ã ng­êi bÞ m¾c bÖnh nghÒ nghiÖp ph¶i ®­îc x©y dùng cao h¬n so víi ng­êi bÞ TNL§. Riªng ®èi víi ng­êi bÞ m¾c BNN cã møc suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 81% trë lªn míi ®­îc h­ëng trî cÊp ng­êi phôc vô . Theo t«i møc nµy lµ qu¸ cao v× trªn thùc tÕ hiÖn nay kh«ng cã ai ®­îc h­ëng quyÒn lîi nµy .Nªn ch¨ng gi¶m møc nµy xuèng thÊp h¬n cã nh­ vËy míi ®¶m b¶o c«ng b»ng. *§èi t­îng tham gia : §èi t­îng tham gia ®· ®­îc më réng theo nghÞ ®Þnh12/CP. Tuy nhiªn , nh÷ng ®èi t­îng lµm c¸c c«ng viÖc thñ c«ng, b¸n thñ c«ng phÇn lín ch­a ®­îc tham gia b¶o hiÓm x· héi, ®Ò tµi kiÕn nghÞ nªn sím bæ sung ®èi t­îng ®Ó c¸c ®èi t­îng nªu trªn cã ®iÒu kiÖn tham gia b¶o hiÓm x· héi vµ trong t­¬ng lai tÊt c¶ nh÷ng ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng ®Òu tham gia b¶o hiÓm x· héi vµ h­ëng chÕ ®é TNL§-BNN. Ngoµi ra, cßn cã rÊt nhiÒu chñ sö dông lao ®éng kh«ng ký hîp ®éng lao ®éng víi ng­êi lao ®éng (chñ yÕu lµ nh÷ng ngµnh cã thêi gian lao ®éng th­êng kh«ng æn ®Þnh , s¶y ra t¹i c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh) theo t«i nhµ n­íc ta nªn sím cã mét bé phËn qu¶n lý ng­êi lao ®éng : tøc lµ ng­êi lao ®éng muèn lµm viÖc ph¶i ®¨ng ký víi bé phËn nµy vµ ng­êi sö dông lao ®éng muèn thuª lao ®éng còng ph¶i tõ bé phËn nµy .§Æc biÖt ®iÒu nµy rÊt cã ý nghÜa kh«ng chØ ®èi víi chÕ ®é nµy mµ trong thêi gian tíi chóng ta triÓn khai b¶o hiÓm thÊt nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng tæ chøc bé phËn qu¶n lý ng­êi lao ®éng . *§iÒu kiÖn h­ëng trî cÊp TNL§-BNN: Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh th× ng­êi bÞ TNL§-BNN cã tû lÖ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 5% sÏ ®­îc h­ëng trî cÊp tõ chÕ ®é nµy. Tuy nhiªn trong chÕ ®é nµy ch­a quy ®Þnh râ nh÷ng tr­êng hîp nµo kh«ng ®­îc coi lµ TNL§. §iÒu nµy g©y khã kh¨n trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt chÕ ®é TNL§. §Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i nµy ,cÇn ph¶i cã quy ®Þnh cô thÓ vµ chÆt chÏ h¬n vÒ hoµn c¶nh s¶y ra TNL§ vµ ®iÒu kiÖn h­ëng chÕ ®é nµy. Do trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÕ ®é nµy cã rÊt nhiÒu tai n¹n s¶y ra trªn ®­êng ®i lµm mÆc dï kh«ng thuéc lµ tai n¹n lao ®éng nh­ng vÉn ®­îc coi lµ tai n¹n lao ®éng . V× vËy ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho mäi ng­êi th× nªn bá quy ®Þnh khi bÞ tai n¹n lao ®éng trªn ®­êng ®i vµ vÒ tõ n¬i ë tíi n¬i lµm viÖc ®­îc x¸c ®Þnh lµ tai n¹n lao ®éng ,v× vÊn ®Ò nµy ch­a ®­îc x¸c ®Þnh râ rµng h¬n n÷a chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi hiÖn nay kh«ng cßn giíi h¹n trong c¸n bé , c«ng chøc , viªn chøc nhµ n­íc mµ ®· ®­îc më réng ®Õn ng­êi lao ®éng lµm viÖc cã tham gia b¶o hiÓm x· héi ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , ®ång thêi lo¹i bá kÏ hë dÔ lîi dông. *Møc ®ãng vµ møc h­ëng trî cÊp : Møc ®ãng : Theo quy ®Þnh hiÖn nay th× møc ®ãng cho chÕ ®é trî cÊp TNL§-BNN ®­îc tÝnh chung víi chÕ ®é èm ®au thai s¶n ,kh«ng quy ®Þnh cô thÓ møc ®ãng riªng. CÇn nghiªm cøu tÝnh to¸n ®Ó x¸c ®Þnh tû lÖ % møc ®ãng b¶o hiÓm x· héi so víi tæng quü tiÒn l­¬ng lµm c¨n cø ®ãng b¶o hiÓm x· héi trong tæng sè % ®ãng b¶o hiÓm x· héi quy ®Þnh hiÖn nay nh»m ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn chÕ ®é trî cÊp vµ ph­¬ng ¸n qu¶n lý quü b¶o hiÓm x· héi vÒ TNL§-BNN ë c¸c c¬ quan ®¬n vÞ , doanh nghiÖp hiÖn nay tËp trung thèng nhÊt vµo c¬ quan BHXH. HiÖn nay mÆc dï ch­a cã quü riªng cho chÕ ®é trî cÊp TNL§-BNN ®· lµ mét h¹n chÕ ,nh­ng vÊn ®Ò tån t¹i chÝnh l¹i lµ vÊn ®Ò chèn tr¸nh ®ãng BHXH tõ c¶ hai phi¸ nªn cã ¶nh h­ëng rÊt lín tíi thùc hiÖn chÕ ®é nµy. V× vËy viÖc qu¶n lý sù ®ãng gãp cã ý nghÜa rÊt quan träng . §Ó thùc hiÖn tèt vÊn ®Ò nµy nªn ch¨ng nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch qu¶n lý qua hÖ thèng tµi kho¶n ,®Æc biÖt lµ cña ng­êi sö dông lao ®éng Møc h­ëng : Theo quy ®Þnh hiÖn nay th× møc trî cÊp c¨n cø vµo møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng ¶nh h­ëng tíi yÕu tè nghÒ nghiÖp vµ c¨n cø vµo tiÒn l­¬ng ®ãng b¶o hiÓm x· héi. Møc h­ëng ®­îc quy ®Þnh theo khung tû lÖ ,møc quy ®Þnh nµy kh«ng nh÷ng thiÕu c«ng b»ng trong thô h­ëng mµ cßn t¹o nªn sù thiÕu v« t­ trong viÖc quyÕt ®Þnh kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh kh¶ n¨ng lao ®éng cña héi ®ång gi¸m ®Þnh y khoa. §Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng cho nh÷ng ng­êi lao ®éng th× nªn tÝnh møc h­ëng theo tõng tû lÖ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng chø kh«ng tÝnh theo khung tû lÖ nh­ hiÖn nay . Tøc lµ thay ®æi l¹i quy ®Þnh trî cÊp , theo h­íng cø mÊt 1% søc lao ®éng do th­¬ng tËt th× ®­îc trî cÊp mét møc t­¬ng øng . Thay cho quy ®Þnh : mÊt søc lao ®éng tõ 31% tíi 40% ®­îc trî cÊp nh­ nhau, b»ng 0.4 th¸ng tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. Møc trî cÊp TNL§-BNN ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ,kh«ng cÇn quy ®Þnh vÒ thêi gian tham gia b¶o hiÓm x· héi dµi hay ng¾n, ®ãng b¶o hiÓm x· héi nhiÒu hay Ýt , tuæi ®êi cao hay thÊp . CÇn x¸c ®Þnh møc trî cÊp ®Ó ®¶m b¶o bï ®¾p t­¬ng ®èi møc gi¶m thu nhËp t­¬ng øng víi tõng møc suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng . HiÖn nay møc trî cÊp 1 lÇn vµ ®Þnh kú hµng th¸ng ch­a ®ñ ®Ó ®¶m b¶o bï ®¾p thu nhËp , nªn lÊy 2 lÇn møc l­¬ng tèi thiÓu lµm c¨n cø tÝnh møc trî cÊp hµng th¸ng , nh÷ng ng­êi bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng tõ 50% trë lªn vµ nh÷ng ng­êi bÞ tµn tËt nÆng ®­îc tÝnh thªm mét hÖ sè so víi møc tÝnh quy ®Þnh chung . §èi víi trî cÊp mét lÇn hiÖn nay møc h­ëng cßn rÊt thÊp theo t«i nªn tÝnh b»ng 50 th¸ng l­¬ng tèi thiÓu nh©n víi tû lÖ % suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng. Ngoµi ra , ng­êi lao ®éng bÞ TNL§-BNN vÉn ®­îc h­ëng toµn bé h­u trÝ 1 lÇn hoÆc hµng th¸ng tÝnh theo thêi gian tham gia vµ møc l­¬ng ®ãng b¶o hiÓm x· héi. *Ch¨m sãc y tÕ : c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn sím nghiªm cøu ban hµnh v¨n b¶n quy ®Þnh tiªu chuÈn chung vÒ ch¨m sãc y tÕ ®èi víi ng­êi tµn tËt do TNL§-BNN khi míi bÞ tõ kh©u kh¸m ,ch÷a ®iÒu trÞ , ®Õn khi ®· ®iÒu trÞ æn ®Þnh hoÆc khi t¸i ph¸t . BÖnh nghÒ nghiÖp lµ bÖnh Êp ñ tõ l©u nªn quy ®Þnh buéc tÊt c¶ nh÷ng ng­êi lao ®éng hµng n¨m ph¶i ®i kh¸m ®Þnh kú t¹i c¬ së y tÕ ®Ó sím ph¸t hiÖn bÖnh , vµ ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®iÒu nµy . Còng cÇn cô thÓ ho¸ c¸c tiªu chuÈn xÐt nghiÖm, ®iÒu trÞ vµ lËp hå s¬ bÖnh ¸n ®Ó x¸c ®Þnh lµ bÖnh nghÒ nghiÖp *Ph¹m vi h­ëng chÕ ®é Theo t«i hiÖn nay tuy ®· më réng h¬n so víi tr­íc song ®Ó ®¸p øng kÞp víi ph¸t triÓn kinh tÕ th× chóng ta nªn më réng danh môc bÖnh nghÒ nghiÖp . * C¸c vÊn ®Ò kh¸c : -CÇn cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ thèng nhÊt vÒ chÕ ®é trang cÊp ph­¬ng tiÖn trî gióp sinh ho¹t phï hîp víi møc ®é tµn tËt cña tõng bé phËn c¬ thÓ ; quy ®Þnh cô thÓ vÒ thêi h¹n sö dông cña c¸c trang thiÕt bÞ nµy . -Khi ng­êi lao ®éng bÞ TNL§-BNN nghØ h­u th× cÇn x¸c ®Þnh l¹i møc trî cÊp theo mét tû lÖ nµo ®ã møc h­ëng khi ®ang ®i lµm , víi møc nµy ®¶m b¶o bï ®¾p phÇn thu nhËp bÞ gi¶m trong qu¸ tr×nh lµm viÖc dÉn tíi l­¬ng h­u khi nghØ kh«ng cao nh­ ng­êi b×nh th­êng hoÆc cã tÝnh tíi ®é dµi thêi gian lµm viÖc tham gia BHXH bÞ ¶nh h­ëng do TNL§-BNN ®Ó quy ®Þnh % trî cÊp hµng th¸ng so víi møc hiÖn h­ëng . -VÒ quy ®Þnh hå s¬ vµ quy tr×nh gi¶i quyÕt chÕ ®é TNL§-BNN : Hoµn chØnh c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc hå s¬ , quy tr×nh tiÕn hµnh , thµnh phÇn c¸c thµnh viªn b¾t buéc khi tiÕn hµnh lËp biªn b¶n cho tõng lo¹i TNL§-BNN. Hoµn chØnh c¸c mÉu biªn b¶n TNL§ theo h­íng ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c néi dung cÇn thiÕt , thªm c¸c tiªu thøc ®Ó tiÖn cho c«ng t¸c thèng kª nh­ tr×nh ®é nghÒ nghiÖp…vµ yªu cÇu c¸c ch÷ ký con dÊu b¾t buéc ®Ó thùc hiÖn thèng nhÊt trong c¶ n­íc . -CÇn x©y dùng c¸c biÓu quy ®Þnh møc ®é tµn tËt vµ lËp danh s¸ch c¸c bÖnh nghÒ nghiÖp chÝnh x¸c lµm c¨n cø cho viÖc ®¸nh gi¸ møc ®é suy gi¶m kh¶ n¨ng lao ®éng . -Nghiªm cøu tæ chøc riªng cho viÖc gi¸m ®Þnh kh¶ n¨ng lao ®éng ®èi víi ®èi t­îng thuéc BHXH. Trong tr­êng hîp vÉn gi÷ nguyªn héi ®ång gi¸m ®Þnh y khoa hiÖn nay th× cÇn cã thªm héi ®ång phóc thÈm y khoa ®éc lËp . Héi ®ång nµy cã quyÒn kiÓm tra l¹i kÕt qu¶ do héi ®ång gi¸m ®Þnh y khoa kÕt luËn. -Söa ®æi bæ sung nh»m hoµn thiÖn quy ®Þnh vÒ thñ tôc hå s¬, quy tr×nh gi¸m ®Þnh kh¶ n¨ng lao ®éng ®èi víi ng­êi bÞ TNL§-BNN. -Quy ®Þnh viÖc c¸c c¬ quan ®¬n vÞ tham gia BHXH hµng n¨m b¸o c¸o vÒ BHXH viÖt nam t×nh h×nh TNL§-BNN cña ®¬n vÞ m×nh ®Ó tæng hîp , ®¸nh gi¸ phôc vô cho c«ng t¸c nghiªm cøu ®Ó tham gia hoÆch ®Þnh chÕ ®é chÝnh s¸ch BHXH TNL§-BNN. C¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu TNL§-BNN ChÝnh s¸ch cña nhµ n­íc ®èi víi TNL§-BNN kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc lµm sao ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng khi bÞ tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp mµ nã cßn thÓ hiÖn ë viÖc nhµ n­íc sÏ lµm g× ®Ó gi¶m tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp. Cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó gi¶m thiÓu tai n¹n lao ®éng-bÖnh nghÒ nghiÖp nh­ng chñ yÕu lµ xuÊt ph¸t tõ ng­êi sö dông lao ®éng . Nhµ n­íc ph¶i cã biÖn ph¸p buéc chñ sö dông lao ®éng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p an toµn lao ®éng. Mét sè biÖn ph¸p ®­îc ®Ò nghÞ nh­ sau: -Quan t©m h¬n n÷a tíi c«ng t¸c c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. Ph¶i cã biÖn ph¸p rµng buéc chñ sö dông lao ®éng quan t©m tíi viÖc c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng : nhµ x­ëng , hÖ thèng chèng bôi , khÝ ®éc , hÖ thèng th«ng giã , chèng Èm , chèng ån, chèng rung… lo¹i bá c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ , c«ng cô qu¸ cò kh«ng an toµn ra khái d©y chuyÒn s¶n xuÊt , h¹n chÕ sö dông c¸c nguyªn ,nhiªn vËt liÖu kh«ng ®¶m b¶o .Nh­ng vÊn ®Ò biÖn ph¸p rµng buéc ë ®©y lµ g× ? theo t«i khi doanh nghiÖp tiÕn hµnh ®¨ng ký kinh doanh th× nªn cã quy ®Þnh : chØ nh÷ng doanh nghiÖp nµo cã b¶n t­êng tr×nh vÒ an toµn lao ®éng vµ cam kÕt thùc hiÖn , theo ®ã nÕu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vi ph¹m cam kÕt trªn sÏ chÞu mét møc h×nh ph¹t nÆng nµo ®ã , míi cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ®ã thµnh lËp . §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy th× nhµ n­íc cÇn cã hÖ thèng thanh tra ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ , nghiªm minh vµ chÝnh s¸ch nhËp khÈu hîp lý ®èi víi c¸c lo¹i m¸y mãc gióp c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®æi míi m¸y mãc. -Thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ an toµn lao ®éng , vÖ sinh lao ®éng vµ c¸c chÕ ®é b¶o hé lao ®éng : h­íng dÉn ng­êi lao ®éng thùc hiÖn ®óng c¸c quy ph¹m , tiªu chuÈn b¾t buéc khi thùc hiÖn c«ng viÖc ,n¾m b¾t c¸c ®Æc ®iÓm ,quy tr×nh lµm viÖc ®¶m b¶o an toµn , cã yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ an toµn lao ®éng , vÖ sinh lao ®éng; hiÓu râ vÒ cÊu t¹o ,t¸c dông vµ c¸ch sö dông ,b¶o qu¶n c¸c trang cÊp, ph­¬ng tiÖn b¶o vÖ c¸ nh©n; c¸c yÕu tè nguy hiÓm ,cã h¹i , c¸c sù cè s¶y ra khi lµm viÖc, c¸ch ®Ò phßng sö lý khi ph¸t hiÖn cã nguy c¬ s¶y ra sù cè … -T¨ng c­êng c«ng t¸c huÊn luyÖn vÒ an toµn lao ®éng , vÖ sinh lao ®éng theo c¸c néi dung ®èi víi ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng theo th«ng t­ sè 08/TT-BL§TBXH ngµy 11/4/1995 vµ th«ng t­ sè 23/TT-BL§TBXH ngµy 19/9/1995 cña bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi. -Trang cÊp vµ tu©n thñ ®Çy ®ñ viÖc thùc hiÖn trang bÞ b¶o hé lao ®éng nh­ : c¸c bé phËn che ch¾n vïng nguy hiÓm, c¸c biÓn b¸o an toµn ,c¸c trang bÞ vµ ph­¬ng tiÖn b¶o hé lao ®éng . -CÇn tËp trung l­u ý phßng ngõa s¶y ra tai n¹n ®èi víi nam giíi ,chó ý biÖn ph¸p phßng ngõa tai n¹n lao ®éng t¹i c«ng x­ëng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp , c«ng tr­êng x©y dùng, khai th¸c , chó ý tíi nh÷ng ng­êi lao ®éng cã tuæi ®êi vµ tuæi nghÒ thÊp th­êng Ýt kinh nghiÖm vµ th­êng chñ quan trong lao ®éng . -T¨ng c­êng c«ng t¸c thanh tra ,kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ an toµn, vÖ sinh lao ®éng ë tÊt c¶ c¸c c¬ së thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã l­u ý c¸c lÜnh vùc x©y dùng , x©y l¾p , söa ch÷a , sö dunngj ®iÖn , khai th¸c kho¸ng s¶n . Th­êng xuyªn h­íng dÉn, ®«n ®èc c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn c«ng t¸c ®iÒu tra , thùc hiÖn chÕ ®é thèng kª, b¸o c¸o t×nh h×nh lao ®éng , vÒ huÊn luyÖn an toµn lao ®éng vµ c«ng t¸c thùc hiÖn an toµn lao ®éng theo quy ®Þnh t¹i th«ng t­ liªn tÞch sè 03/1998/TTLT/BL§TBXH-BYT-TL§VN ngµy 26/3/1998. -§Èy m¹nh c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn , c«ng t¸c thi ®ua, khen th­ëng vÒ an toµn lao ®éng vÖ sinh, b¶o hé lao ®éng , chó ý phßng ngõa TNL§, tai n¹n giao th«ng … -Nghiªm cøu söa ®æi , bæ sung ®Ó hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p lý trong c¸c v¨n b¶n mµ hiÖn cßn ch­a râ rµng , cô thÓ hoÆc ch­a ®Çy ®ñ vÒ mäi mÆt cña vÊn ®Ò TNL§. -T¨ng c­êng c¶i thiÖn m«i tr­êng lµm viÖc , quan t©m vµ ®Çu t­ tho¶ ®¸ng cho c«ng viÖc vÖ sinh m«i tr­êng lao ®éng nh­ lµm s¹ch kh«ng khÝ m«i tr­êng b»ng hÖ thèng th«ng hót giã , trång c©y xanh, b¶o qu¶n cÈn thËn c¸c ho¸ chÊt ®éc h¹i . -TËp chung ®Çu t­ sö dông c¸c c«ng nghÖ s¹ch , c«ng nghÖ tiªn tiÕn , h¹n chÕ sö dông c¸c nguyªn , nhiªn vËt liÖu kh«ng b¶o ®¶m . -CÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c«ng t¸c phßng ngõa vµ ph¸t hiÖn lo¹i bÖnh phæi nghÒ nghiÖp . Ngoµi ra cÇn ®Çu t­ vµo c«ng t¸c qu¶n lý , ch¨m sãc søc khoÎ vµ ph¸t hiÖn bÖnh bôi phæi silic. -T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra , ®o ®¹c m«i tr­êng lao ®éng . -Thùc hiÖn c«ng t¸c kh¸m søc khoÎ ®Þnh kú cho ng­êi lao ®éng th­êng xuyªn tiÕp xóc víi m«i tr­êng cã kh¶ n¨ng g©y bÖnh nghÒ nghiÖp theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc . PhÇn kÕt Víi c¸c phÇn tr×nh bµy trªn ®Ò tµi ®· kh¾c ho¹ ®­îc ®«i nÐt vÒ chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp . Cã thÓ thÊy vai trß quan träng cña nã trong c¸c chÝnh s¸ch b¶o ®¶m x· héi cña nhµ n­íc ta . ChÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp mµ chóng ta triÓn khai giai ®o¹n võa qua mÆc dï trong giai ®o¹n khã kh¨n vÒ kinh tÕ song nã còng cã nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh : §ã lµ chÕ ®é b¶o vÖ quyÒn lîi cña ®¹i bé phËn ng­êi lao ®éng ,gióp ng­êi lao ®éng kh¾c phôc ®­îc khã kh¨n tr­íc m¾t do rñi ro g©y nªn, nã cßn gióp hä æn ®Þnh cuéc sèng . VÒ phÝa ng­êi sö dông lao ®éng th× chÝnh s¸ch nµy buéc c¸c chñ sö dông lao ®éng ph¶i quan t©m tíi vÊn ®Ò an toµn lao ®éng . Tuy nhiªn chÝnh s¸ch nµy còng b¶o vÖ hä , gióp ng­êi sö dông lao ®éng gi¶m bít c¸c chi phÝ do tai n¹n lao ®éng s¶y ra ®èi víi ng­êi lao ®éng cña hä . §ång thêi khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy ng­êi lao ®éng c¶m thÊy an t©m vµ ®­îc b¶o vÖ tõ ng­êi sö dông lao ®éng nªn hä h¨ng h¸i lµm viÖc h¬n .VÒ ph­¬ng diÖn x· héi ®©y lµ mét chÝnh s¸ch kh«ng chØ ®¶m b¶o c«ng b»ng , ph©n phèi l¹i thu nhËp mµ nã cßn gióp æn ®Þnh vÒ mÆt x· héi thÓ hiÖn th¸i ®é cña nhµ cÇm quyÒn , kh¼ng ®Þnh con ®­êng ®i ®óng ®¾n cña ®¶ng vµ nhµ n­íc ta. Nh­ vËy chÝnh s¸ch tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp lµ mét chÝnh s¸ch quan träng trong hÖ thèng b¶o ®¶m x· héi . NhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay kinh tÕ ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn , kho¶ng c¸ch giµu nghÌo ®ang gia t¨ng trong khi sè l­îng ng­êi lao ®éng b­íc vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®ang t¨ng nhanh chãng , nªn chÕ ®é nµy cµng ®ãng vai trß quan träng ®Ó b¶o vÖ ng­êi lao ®éng . MÆc dï trong giai ®o¹n võa qua viÖc triÓn khai chÕ ®é nµy gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, song chÝnh phñ cïng c¸c c¬ quan liªn quan ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu nh»m hoµn thiÖn . Giai ®o¹n tíi khi chóng ta héi nhËp kinh tÕ sÏ xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu ngµnh kinh tÕ , lao ®éng thu hót vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt cßn ra t¨ng th× viÖc thùc hiÖn chÕ ®é nµy cµng cã ý nghi· . V× vËy triÓn khai chÕ ®é nµy lµ mét viÖc lµm ®óng ®¾n cña ®¶ng vµ nhµ n­íc ta.