Khóa luận Tìm hiểu các giải pháp cân bằng tải cho server trên mạng Internet - Thiết kế một giải pháp thử nghiệm

c kiÕn thøc, kü n¨ng trong bµi sÏ liªn quan tíi nhiÒu tíi c¸c bµi häc vÒ sau khi häc sinh b¾t ®Çu tiÕp nhËn nh÷ng kiÕn thøc cao h¬n vµ cã ®é phøc t¹p cao h¬n nh­ vÒ c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh. - Môc ®Ých : bµi d¹y giíi thiÖu cho ng­êi häc vÒ thuËt to¸n tin häc , vÒ nh÷ng vÊn ®Ò chung nhÊt trong thuËt to¸n cÇn ph¶i nhí. Tõ c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng c¬ b¶n nµy chóng ta sÏ dÇn dÇn t×m hiÓu s©u h¬n vÒ tin häc víi c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh kh¸c, Bµi häc nh­ lµ mét b­íc ®Öm ®Ó ®i ®Õn c¸c bµi häc tiÕp theo víi l­îng kiÕn thøc khã h¬n vµ phøc t¹p h¬n nhiÒu, chÝnh v× vËy nªn bµi häc nµy rÊt quan träng, häc sinh cã tiÕp nhËn ®­îc kiÕn thøc c¸c bµi häc sau hay kh«ng cßn tuú thu«c vµo kiÕn thøc c¨n b¶n cã v÷ng ch¾c hay kh«ng. Cã nÒn t¶ng v÷ng ch¾c th× häc c¸c bµi vÒ sau sÏ dÔ dµng h¬n, nhanh hiÓu h¬n vµ sÏ ham häc h¬n. - Yªu cÇu cña bµi: + VÒ gi¸o d­ìng : Trang bÞ cho ng­êi häc vÒ thuËt to¸n vµ c¸c tÝnh chÊt cña nã . Gióp cho ng­êi häc cã kü n¨ng v÷ng ch¾c khi x©y dùng thuËt to¸n , gi¶i c¸c bµi to¸n ®¬n gi¶n b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n : S¬ ®å khèi, ph­¬ng ph¸p diÔn gi¶i. + VÒ gi¸o dôc : Th«ng qua bµi d¹y, gi¸o viªn l«ng c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶ng nh­ th¶o luËn nhãm nh»m gióp häc sinh ho¹t ®éng ®éi nhãm víi môc ®Ých t¹o sù ®oµn kÕt gióp ®ì nhau trong mét ®éi nhãm. Víi viÖc ho¹t ®éng theo ®éi nhãm häc sinh võa gióp nhau hiÓu bµi häc, võa häc c¸ch sèng cã tËp thÓ cïng gióp nhau tiÕn bé h¬n. + VÒ ph¸t triÓn: Víi c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng ®¹t ®­îc trong bµi häc nµy, häc sinh sÏ cã thÓ vËn dông lµm c¸c bµi to¸n lËp tr×nh Pascal vµ mét sè ng«n ng÷ lËp tr×nh cao h¬n vÒ sau. II.2 – Ph©n tÝch ®èi t­îng d¹y häc : §èi t­îng trong qu¸ tr×nh d¹y häc lµ häc sinh trung häc phæ th«ng, lµ c¸c em cã ®é tuæi 16-18, vµ ë n«ng th«n vïng ®ång b»ng B¾c Bé. Qua ®Æc ®iÓm trªn em ph©n tÝch ®èi t­îng häc sinh vÒ c¸c khÝa c¹nh : - §Æc ®iÓm t©m lý: Løa tuæi 16-18 lµ løa tuæi ®ang trong thêi kú ph¸t triÓn c¶ vÒ trÝ lùc. Trong thêi gian nµy, c¸c em cã nh÷ng kh¶ n¨ng nhËn thøc rÊt tèt , t­ duy tÝch cùc häc hái nhanh h¬n. Lµ mét vïng ®Êt thuÇn n«ng nªn con ng­êi ë ®©y hiÒn hËu vµ chÞu khã lµm ¨n, häc sinh trong ®é tuæi nµy ®ang trong qu¸ tr×nh thay ®æi vÒ t©m lý nh­ muèn kh¼ng ®Þnh m×nh ®· lµ ng­êi lín víi gia ®inh vµ x· héi. Víi ®é tuæi nµy còng cã nh÷ng mèi quan hÖ b¹n bÌ phøc t¹p h¬n víi nh÷ng quan hÖ trong líp vµ ngoµi nªn cÇn ph¶i cã sù chó ý , quan t©m cña nhµ tr­êng còng nh­ cña gia ®×nh tíi c¸c em. Do sù ph¸t triÓn t©m lý ë løa tuæi nµy ch­a ph¸t triÓn hoµn toµn mµ ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn giao nªn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp ®Ó qu¶n lý mét c¸ch kh«n khÐo mµ kh«ng lµm tæn th­¬ng ®Õn t©m lý cña c¸c em lóc nµy. - Tr×nh ®é nhËn thùc : §©y lµ løa tuæi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc kh¸ nhanh nh¹y víi nh÷ng c¸i míi, gi¸o viªn cÇn dùa vµo ®Æc ®iÓm nµy ®Ó gióp häc sinh häc tËp tèt h¬n. Trong ®é tuæi nµy th× mét sè em cã thÓ ®· ý thøc vÒ t­¬ng lai cña m×nh trong thêi gian kh«ng xa. Víi nhËn thùc ph¸t triÓn nh­ vËy ®¶m b¶o viÖc tiÕp cËn c¸c kiÕn thøc häc tËp nhanh h¬n nh­ng cßn tïy thuéc vµo ph­¬ng ph¸p d¹y cña ng­êi gi¸o viªn. - §Æc ®iÓm giao tiÕp : Víi ®Æc ®iÓm t©m lý ch­a ph¸t triÓn hoµn thiÖn nªn cã nhiÒu viÖc ®¸ng ®Ó chó ý tíi c¸c em nhÊt lµ c¸c mèi quan hÖ trong líp vµ ngoµi tr­êng. Do t©m lý ch­a ph¸t triÓn hÕt nÒn c¸c em dÔ bÞ kÝch ®éng do ¶nh h­ëng cña nh÷ng vÊn ®Ò tiªu cùc vµ tÝch cùc. Tõ c¸c ý trªn vÒ ®Æc ®iÓm cña häc sinh em thÊy : Do lµ häc sinh vïng n«ng th«n, nªn hÇu hÕt c¸c em ®Òu trong gia ®×nh lµm n«ng nghiÖp bè mÑ c¸c em chñ yÕu lµm ruéng, cuéc sèng gia ®×nh còng gÆp nhiÒu khã kh¨n. Nªn ngoµi viÖc häc trªn líp ra vÒ nhµ c¸c em cßn ph¶i lµm c¸c c«ng viÖc trong gia ®×nh ®Ó phô gióp bè mÑ, v× vËy quü thêi gian tù häc ë nhµ cña c¸c em Ýt h¬n. Víi thêi gian eo hÑp ë nhµ kh«ng thÓ nµo ®ñ cho c¸c em t×m hiÓu kiÕn thøc còng nh­ c¸c kü n¨ng trong bµi s©u ®­îc, thªm vµo ®ã lµ thêi gian häc trªn líp còng Ýt, ®iÒu nµy lµm cho häc sinh ë c¸c vïng n«ng th«n cã phÇn thiÖt h¬n häc sinh n¬i kh¸c. §iÒu nµy lµm cho viÖc tiÕp nhËn kiÕn thøc cña häc sinh lµ t­¬ng ®èi khã, chÝnh v× vËy nªn ng­êi thÇy ph¶i biÕt th«ng c¶m vµ chia sÎ víi häc sinh, gióp c¸c em cã ®­îc sù chñ ®éng trong qu¸ tr×nh nhËn thøc. §Ó lµm ®­îc viÖc nµy , gi¸o viªn ph¶i khÐo lÐo, tÕ nhÞ thu hót häc sinh vµo c¸c ho¹t ®éng tËp thÓ ®Ó c¸c em quen víi viÖc tù lËp , chñ ®éng trong suy nghÜ vµ hµnh ®éng cña m×nh. Qua c¸c ho¹t ®éng nµy ng­êi thÇy ph¶i chó ý quan s¸t ho¹t ®éng cña häc sinh nh»m ph¸t hiÖn tÝnh c¸ch cña tõng em vµ søc häc cña tõng em . Qua ®ã sÏ t¹o lËp c¸c nhãm häc nh»m cã s­ gióp ®ì nhau trong qu¸ tr×nh häc tËp, v× ®· phÇn häc sinh n«ng th«n lµ nhµ gÇn nhau hay cïng trong mét lµng, mét x· viÖc gióp ®ì nhau sÏ dÔ dµng h¬n. C¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ trªn còng nh»m gióp cho hoc sinh trong líp cã tinh thÇn lµm viÖc ®ång ®éi , lµm viÖc theo nhãm, trong nhãm gióp ®ì t­¬ng trî nhau. Tõ ®ã gióp c¸c em ®oµn kÕt h¬n, biÕt chia sÎ víi nhau nhiÒu h¬n. II.3. Ph©n tÝch néi dung vµ x¸c ®Þnh träng t©m II.3.1.Tæng quan vÒ bµi gi¶ng: Víi mçi bµi gi¶ng , tr­íc khi so¹n gi¶ng th× ng­êi gi¸o viªn ph¶i biÕt ®­îc néi dung bµi gi¶ng lµ g×? träng t©m cña bµi lµ g×? Bµi ®­îc chia lµm mÊy phÇn ? mçi phÇn chia lµm mÊy ý nhá ? PhÇn nµo lµ phÇn ph¶i dµnh nhiÒu thêi gian gi¶ng ? Bµi gi¶ng lµ ch­¬ng II “ Mét sè thuËt to¸n” , bµi ®­îc chia lµm 4 phÇn c¬ b¶n vµ ®­îc chia lµm 3 tiÕt ®Ó truyÒn ®¹t . §©y lµ néi dung khã v× nã liªn quan tíi thuËt to¸n, mét trong nh÷ng phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh häc tin häc víi c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh tõ ®¬n gi¶n nh­ Pascal ®Õn ng«n ng÷ bËc cao h¬n lµ C++ . Ch­¬ng II nªu lªn c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n, c¸c ph­¬ng ph¸p chñ yÕu ®Ó x©y dùng thuËt to¸n , vµ chØ dÉn cho häc sinh vÒ hÖ c¬ sè ®Õm . Víi bµi häc nµy, häc sinh sÏ t×m hiÓu nhiÒu kiÕn thøc phøc t¹p, nh­ng l¹i rÊt h÷u Ých cho c«ng viÖc t×m hiÓu vÒ tin häc sau nay. Bµi gåm nhiÒu kiÕn thøc quan träng , nªn ng­êi thÇy ph¶i biÕt t×m ra néi dung nµo quan träng?Lµ träng t©m cho toµn bµi råi chia thêi gian cho hîp lý ®Ó cã thÕ truyÒn ®¹t kiÕn thøc mét c¸ch s¸t víi bµi vµ lµm cho häc sinh dÔ hiÓu h¬n . Theo em th× chia bµi lµm 3 tiÕt nh­ sau : + TiÕt 1: 2.1: Kh¸i niÖm thuËt to¸n 2.1.1 : §Þnh nghÜa. 2.1.2 : C¸c ®Æc tr­ng. 2.2: C¸c ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n. 2.2.1: Dïng s¬ ®å khèi Trong tiÕt 1 nµy ng­êi häc sÏ ®­îc biÕt thÕ nµo lµ thuËt to¸n , ®Æc tr­ng cña thuËt to¸n vµ c¸c ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn . Träng t©m cña tiÕt häc nµy lµ ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn s¬ ®å khèi , ®©y lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông nhiÒu trong c¸c bµi to¸n thuËt to¸n , chØ víi c¸c h×nh khèi ta sÏ gi¶i bµi to¸n thuËt to¸n dï lµ phøc t¹p nhÊt . §Ó lµm ®­îc c«ng viÖc nµy th× ta ph¶i t×m c¸ch gi¶ng thÝch hîp ®Ó khi gi¶ng häc sinh cã thÓ hiÓu bµi mét c¸ch ch¾c ch¾n c¨n kÏ vµ dÔ ¸p dông vµo c¸c bµi to¸n thuËt to¸n kh¸c. Trong phÇn ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn s¬ ®å khèi th× ta nªn sö dông ph­¬ng ph¸p Algorit kÕt hîp víi th¶o luËn nhãm, do lµ bµi míi nªn em lÊy nh÷ng vÝ dô ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu ®Ó gióp cho häc sinh t×m hiÓu bµi thuËn lîi h¬n. Råi tõ nh÷ng vÝ dô ®¬n gi¶n ®ã , em sÏ cho häc sinh c¸c vÝ dô kh¸c nhau ®Ó häc sinh lµm ®Ó tËp lµm quen víi ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn s¬ ®å khèi. Sau khi ra ®Ò vÝ dô ta cho häc sinh ngåi theo nhãm ®· s¾p xÕp tõ tr­íc, cho c¸c em th¶o luËn cïng lµm c¸c vÝ dô . Cho c¸c nhãm lµm trong 5-10 phót tïy vµo ®é khã dÔ cña vÝ dô, råi tr­ëng nhãm sÏ ®øng lªn tr¶ lêi , hoÆc cho häc sinh bÊt kú trong nhãm lªn lµm, ­u tiªn häc sinh trung b×nh + TiÕt 2 : 2.2.2 Dïng ph­¬ng ph¸p diÔn gi¶i. a . Dïng ng«n ng÷ tù nhiªn. b . Dïng gi¶ ng«n ng÷. 2.3 §é phøc t¹p tÝnh to¸n cña thuËt to¸n. Trong tiÕt 2 nµy , träng t©m vÉn lµ ph­¬ng ph¸p biÓu diÖn thuËt to¸n, nh­ng lµ ph­¬ng ph¸p kh¸c lµ ph­¬ng ph¸p diÔn gi¶i, tøc lµ dïng c¸c ng«n ng÷ tù nhiªn hay gi¶ ng«n ng÷ ®Ó gi¶i thuËt to¸n . Dïng ng«n ng÷ tù nhiªn lµ dïng ng«n ng÷ th­êng ngµy ®Ó liÖt kª c¸c b­íc cña thuËt to¸n , ®©y lµ ph­¬ng ph¸p kh¸ phøc t¹p do ph¶i biÓu diÔn dµi dßng kh«ng râ cÊu tróc cña thuËt to¸n , dÔ g©y hiÓu lÇm . ChÝnh v× sù phøc t¹p nµy cña ph­¬ng ph¸p nµy nªn lµ ®ßi hái ng­êi d¹y ph¶i cã hiÓu biÕt vµ cã kiÕn thøc v÷ng ch¾c ®Ó cã thÓ gi¶i ®¸p nh÷ng phÇn khã hiÓu cho ng­êi häc , lÊy nhiÒu vÝ dô ®¬n gi¶n h¬n ®Ó gióp ng­êi häc dÔ tiÕp nhËn ph­¬ng ph¸p dïng ng«n ng÷ nµy h¬n. + TiÕt 3 : 2.4 hÖ c¬ sè ®Õm. 2.4.1. C¸c hÖ ®Õm . 2.4.2. ChuyÓn ®æi gi÷a c¸c hÖ ®Õm. PhÇn hÖ c¬ sè ®Õm nµy lµ phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong bµi gi¶ng tin häc , ®©y lµ phÇn hay gióp cho häc sinh hiÓu ®­îc nhiÒu vÒ m¸y tÝnh . SÏ cã nhiÒu ng­êi ph¶i tù hái c¸c d÷ liÖu ®­a vµo m¸y tÝnh sÏ nh­ thÕ nµo? SÏ vÉn nh­ nh÷ng g× ta nhËp tõ bµn phÝm vµo vµ kÕt qu¶ cuèi cïng ®­îc xuÊt ra mµn h×nh . VD khi nhËp 1 con sè ®¬n gi¶n lµ 8 vµo th× lµm thÕ nµo ®Ó con sè 8 ®ã ®­îc xuÊt ra mµn h×nh ®­îc nh­ vËy. TÊt c¶ sÏ ®­îc hiÓu sau khi häc sinh häc phÇn hÖ c¬ sè ®Õm nµy , víi m«n häc tin häc nµy ta sÏ cßn nhiÒu ®iÒu cÇn ph¶i t×m hiÓu v× ®©y lµ m«n häc víi l­îng kiÕn thøc lín vµ lu«n cã sù thay ®æi theo thêi gian. III.3.2. C¸c kh¸i niÖm cÇn gi¶ng: C¸c kh¸i niÖm lµ phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong c¸c bµi gi¶ng , mçi bµi gi¶ng cã ý nhÊt lµ mét kh¸i niÖm . Trong bµi nµy ta cã thÓ nhËn thÊy c¸c kh¸i niÖm nh­ : kh¸i niÖm vÒ thuËt to¸n; kh¸i niÖm vÒ s¬ ®å khèi; kh¸i niÖm ph­¬ng ph¸p diÔn gi¶i , nh­ng ta còng cã mét kh¸i niÖm míi cÇn ph¶i nªu ra cho ng­êi häc ®ã la kh¸i niÖm vÒ bµi to¸n. Nghe kh¸i niÖm vÒ bµi to¸n th× ch¾c ai còng nh­ lµ biÕt nh­ng mµ cã thÓ khi ®­îc hái th× ch¾c nhiÒu ng­êi kh«ng biÕt nãi ®­îc kh¸i niÖm cña nã . 1/ Kh¸i niÖm thuËt to¸n : ThuËt to¸n “lµ mét d·y h÷u h¹n c¸c c©u lÖnh chÝnh x¸c ®Ó khi thùc hiÖn chóng ®óng theo tr×nh tù ®ã , ta nhËn ®­îc lêi gi¶i cña bµi to¸n”. Víi kh¸i niÖm thuËt to¸n trªn, häc sinh cÇn hiÓu râ h¬n vÒ d·y h÷u h¹n c¸c c©u lÖnh. Trong kh¸i niÖm nµy cã hai yÕu tè Èn mµ ta ph¶i hiÓu vµ t×m ®­îc nã lµ Input vµ Output ®©y lµ hai yÕu tè cÇn ph¶i biÕt vµ hiÓu nã lµ g× vµ cã ý nghÜa g× trong thuËt to¸n . Input lµ c¸c th«ng tin ®· cã ; Output lµ c¸c th«ng tin cÇn t×m tõ Input. Gi¸o viªn sÏ nãi lªn mèi liªn hÖ cña bµi to¸n vµ thuËt to¸n , ®©y lµ mèi quan hÖ g× , kh¸c nhau ë ®iÓm nµo . Bµi to¸n lµ bµi to¸n sè häc ®­îc lµm nh­ c¸c bµi to¸n b×nh th­êng nh­ng khi nµo trong m¸y tÝnh th× ®­îc m« t¶ qua thuËt to¸n ®Ó tÝnh to¸n dï bµi to¸n ®ã lµ mét bµi to¸n phøc t¹p. C¸ch lµm bµi to¸n bªn sè häc nh­ thÕ nµo th× ta còng lµm t­¬ng tù vµo trong thuËt to¸n víi c¸c c¸ch ®ã chØ cã mét ®iÒu kh¸c biÖt lµ khi lµm víi thuËt to¸n th× ph¶i biÓu diÔn theo ph­¬ng ph¸p cña thuËt to¸n nh­ biÓu diÔn víi s¬ ®å khèi hay lµ víi ph­¬ng ph¸p diÔn gi¶i . Dï lµm theo c¸ch nµo th× kÕt qu¶ vÉn ra gièng nhau , nh­ng lµm víi thuËt to¸n th× sÏ ng¾n gän, nh÷ng bµi khã vµ phøc t¹p sÏ ®­îc ®¬n gi¶n hãa ®i rÊt nhiÒu. 2/ Kh¸i niÖm s¬ ®å khèi : S¬ ®å khèi “ lµ c«ng cô trùc quan ®Ó diÔn ®¹t c¸c thuËt to¸n ”. Mét s¬ ®åi khèi , nÕu hiÓu theo nghÜa chÝnh th× lµ mét s¬ ®å víi nh­ng h×nh khèi . S¬ ®å khèi lµ gåm mét lo¹t c¸c h×nh khèi ghÐp l¹i , mçi h×nh khèi lµ mét chøc n¨ng kh¸c nhau trong thuËt to¸n , nªn khi ta n¾m b¾t ®­îc kh¸i niÖm vµ ph­¬ng ph¸p c¬ b¶n th× viÖc lµm víi s¬ ®å khèi sÏ kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò n÷a víi ng­êi häc n÷a . Sau kh¸i niÖm gi¸o viªn lµm mét vÝ dô cô thÓ ®Ó gióp ng­êi häc hiÓu kü h¬n. Cã lý thuyÕt th× ph¶i ®i kÌm ngay víi thùc hµnh, cã nh­ vËy th× phÇn lý thuyÕt ®ã míi kh«ng bÞ mÊt ®i. S¬ ®å khèi ë ®©y gåm c¸c h×nh nh­ :h×nh thoi, h×nh elip, h×nh ch÷ nhËt, h×nh b×nh hµnh… nh÷ng h×nh nµy liªn kÕt víi nhau bëi dÊu mòi tªn . C¸c h×nh ®· ®­îc quy ­íc vÒ chøc n¨ng cña riªng m×nh nªn kh«ng ai thÓ thay ®æi v× ®· lµ quy ­íc th× lµ chung nhÊt cho mäi tr­êng hîp . Học sinh cÇn ph¶i hiÓu vµ nhí chøc n¨ng cña tõng h×nh khèi ®­îc nh¾c ®Õn 3/ Kh¸i niÖm ph­¬ng ph¸p diÔn gi¶i: Ph­¬ng ph¸p diÔn gi¶i “ lµ ph­¬ng ph¸p dïng mét ng«n ng÷ nµo ®ã ®Ó diÔn t¶ c¸c thao t¸c cÇn ph¶i thùc hiÖn ” . §©y lµ ph­¬ng ph¸p kh¸ dÔ hiÓu nh­ng mµ ®Ó lµm tèt ®­îc ph­¬ng ph¸p nµy th× ®ßi hái ng­êi häc ph¶i cã mét ng«n tõ chuÈn v× khi dïng ph­¬ng ph¸p nµy th× sÏ cã thÓ g©y ra nh÷ng sù hiÓu lÇm vÒ ng«n ng÷ . Víi c¸c thao t¸c ph­¬ng ph¸p nµy gi¸o viªn sÏ tæ chøc cho ng­êi häc cã thêi gian th¶o luËn ®Ó chØ ra cho nhau nh÷ng chç ch­a ®­îc vµ tù t×m ra nh÷ng sai lÇm cña nhau trong qu¸ tr×nh lµm . Ph­¬ng ph¸p nµy kh¸ tèt cho viÖc tiÕp thu bµi cña häc sinh khi gÆp ph¶i nh÷ng kiÕn thøc khã hiÓu , khã thùc hµnh. Khi mµ ®­îc chÝnh b¹n m×nh chØ ra lçi sai m×nh cña m×nh gÆp ph¶i khi lµm bµi sÏ lµm cho ng­êi häc nhí l©u h¬n vµ biÕt rót ra kinh nghiÖm nhanh h¬n . 4/ Kh¸i niÖm bµi to¸n: §©y lµ kh¸i niÖm míi trong bµi còng lµ mét kh¸i niÖm cò nh­ng cã thÓ sÏ lµ khã tr¶ lêi chÝnh x¸c v× sÏ Ýt ng­êi ®Ó ý tíi nã trong qu¸ tr×nh häc . §ã lµ kh¸i niÖm vÒ bµi to¸n “ lµ mét c«ng viÖc hay mét nhiÖm vô cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ”. Kh¸i niÖm nµy ta häc tõ cÊp d­íi nh­ng sÏ nhiÒu ng­êi kh«ng nhí , bµi to¸n v× sao l¹i ®­îc nh¾c tíi trong bµi häc nµy ch¾c lµ sÏ nhiÒu ng­êi th¾c m¾c . Nh­ng ®©y lµ kh¸i niÖm s¬ khai cña tin häc nh÷ng kh¸i niÖm nµy xuÊt ph¸t tõ nhiÒu kh¸i niÖm cã tõ tr­íc mµ cã ®­îc . ThuËt to¸n còng vËy , thuËt to¸n còng lµ mét bµi to¸n nh­ng mµ ®­îc viÕt b»ng ph­¬ng ph¸p kh¸c vµ ë vÞ trÝ kh¸c , nh­ng mµ bµi to¸n vµ thuËt to¸n ®Òu gièng nhau bëi c¶ hai ®Òu ph¶i x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn cho tr­íc vµ kÕt qu¶ thu ®­îc lµ tõ ®iÒu kiÖn trªn . Khi gi¶ng d¹y vÒ thuËt to¸n th× ng­êi thÇy ph¶i nãi qua vÒ bµi to¸n v× bµi to¸n vµ thuËt to¸n gÇn gièng nhau chØ cã ®iÒu kh¸c lµ vÒ ph­¬ng ph¸p thÓ hiÖn . III.3.3.C¸c kiÕn thøc c¬ së trong bµi: Ch­¬ng II cã nh÷ng kiÕn thøc c¬ së vµ dïng nhiÒu vÒ sau lµ hai phÇn: - Ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n. - HÖ c¬ sè ®Õm. §©y lµ hai phÇn mµ häc sinh cÇn ph¶i n¾m v÷ng ngay tõ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n ®Çu tiªn nµy, nh÷ng bµi häc vÒ sau sÏ cÇn nhiÒu ®Õn hai phÇn trªn cho viÖc gi¶i c¸c bµi to¸n trong m¸y tÝnh . Khi x¸c ®Þnh ®­îc kiÕn thøc c¬ së cho kiÕn thøc vÒ sau nµy , gi¸o viªn sÏ ph¶i cã nh÷ng s¸ng t¹o vµ t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó gióp häc sinh hiÓu vµ lµm thµnh thôc.Ta cã thÓ dïng ph­¬ng ph¸p d¹y häc Algorit ho¸ cïng víi ph­¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm nhá ngay trªn líp, ngoµi ra qua qu¸ tr×nh t×m hiÓu tµi liÖu tõ tr­íc, gi¸o viªn cã thÓ nghiÖm ra thñ thuËt nµo ®ã ®Ó gióp häc sinh cã thÓ cã c¸ch nµo ®ã gióp häc sinh hiÓu bµi tuy lµ mét c¸ch m¸y mãc nh­ng hiÓu vµ nhí kü h¬n. VD: Muèn chuyÓn ®æi c¬ sè ngoµi c¸ch mµ gi¸o tr×nh ®­a ra, ta cã thÓ chØ cho häc sinh c¸ch míi, dÔ hiÓu h¬n, ng¨n gän h¬n vµ dÔ nhí h¬n nh­ chuyÓn ®æi c¬ sè 2 sang c¬ sè 10 : 1110 Ta cho häc sinh kÎ 4 « vu«ng: 8 4 2 1 Quy ­íc víi häc sinh ®¸nh thø tù trªn mçi « tõ ph¶i qua tr¸i lµ 1, 2, 4, 8. Sau ®ã ta ®iÒn d·y c¬ sè 2 vµo « tr«ng lÇn l­ît còng tõ ph¶i qua tr¸i . 1 1 1 0 Sau khi ®iÒn c¬ sè 2 vµo « trèng, ta chØ viÖc céng 8+4+2+0 ra kÕt qu¶ lµ 14 = c¬ sè 10. ViÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm trªn líp vµo qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y kÕt hîp lh­¬ng tiÖn d¹y häc b»ng m¸y chiÕu sÏ lµm cho häc sinh tiÕp thu bµi nhanh h¬n, gióp cho gi¸o viªn gi¶ng vÒ ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n hiÖu qu¶ h¬n. Ph­¬ngph¸p Algorit biÕn ®æi sÏ chØ dÉn cho häc sinh tõng b­íc ®i ®Ó tíi kÕt qu¶ cuèi cïng cña ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n. Víi Algorit häc sinh sÏ rÌn luyÖn ®­îc tÝnh t­ duy, ph­¬ng ph¸p hµnh ®éng chÆt chÏ vµ chÝnh x¸c. III.3.4. Néi dung khã tiÕp thu trong bµi: Víi bµi d¹y néi dung mµ häc sinh khã tiÕp thu trong bµi lµ phÇn ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n , v× cã nhiÒu vÊn ®Ò khã cã thÓ nãi hÕt trong 1 thêi gian nhÊt ®Þnh víi ng­êi häc. Còng nh­ víi 1 vÊn ®Ò c¬ s¬, 1 vÊn ®Ò khã còng cÇn ng­êi gi¸o viªn chó ý ®Ó cã thÓ cã nh÷ng c¸ch xö lý hîp lý vÒ thêi gian còng nh­ ph­¬ng ph¸p gi¶ng sao cho phï hîp vµ dÔ nhËn thøc . SÏ lµ khã víi ng­êi gi¸o viªn v× trong mét líp häc kh«ng ph¶i häc sinh nµo còng cã kh¶ n¨ng tiÕp thu tèt mµ cßn cã ng­êi nµy ng­êi kia ,v× vËy ph¶i lµm sao ®Ó cho mäi ng­êi häc ®Òu hiÓu néi dung khã nh­ vËy . Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y , dï lµ ng­êi thÇy l©u n¨m nh­ng mµ còng kh«ng thÓ nµo hiÓu hÕt tÊt c¶ häc sinh trong líp , mµ chØ cã häc sinh trong líp míi hiÓu nhau nhiÒu h¬n . VËy gi¸o viªn cÇn ph¶i dùa vµo ®iÒu nµy mµ gióp cho ng­êi häc hiÓu bµi h¬n, h·y ®Ó häc sinh gióp nhau trong qu¸ tr×nh nhËn biÕt nh÷ng kiÕn thøc khã . Dµnh cho häc sinh trong líp mét kho¶ng thêi gian ®Ó gióp nhau trong giê häc khi gÆp nh÷ng kiÕn thøc khã hiÓu. Ng­êi gi¸o viªn sö dông ph­¬ng ph¸p Algorit ho¸ cïng víi th¶o luËn nhãm ngay trªn líp, ®­a ra mét vÊn ®Ò cÇn th¶o luËn vÒ kiÕn thøc mµ nhiÒu häc sinh cßn th¾c m¾c ®ã, sau khi ®­a ra vÊn ®Ò, sÏ cho häc sinh th¶o luËn theo nhãm, nh­ng ph¶i cã ng­êi häc giái kh¸ vµ trung b×nh ë cïng mét nhãm , cã nh­ vËy th× ý ®å cña ng­êi gi¸o viªn míi ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao. C¸ch lµm viÖc theo nhãm nµy cã nhiÒu t¸c dông h¬n nh÷ng g× chóng ta biÕt, c¸ch lµm viÖc nµy sÏ khiÕn cho mäi ng­êi trong nhãm ®Òu ph¶i lµm viÖc , cïng nhau gãp ý kiÕn cña m×nh vµo vÊn ®Ò ®ã . Ngoµi viÖc gióp nhau hiÓu bµi th× lµm viÖc theo nhãm nµy cßn cã mét t¸c dông n÷a ®ã lµ tËp cho ta cã sù ®oµn kÕt trong mét nhãm lµm viÖc víi nhau, khi ta lµm viÖc theo nhãm th× n¨ng suÊt c«ng viÖc sÏ nhanh h¬n lµ mét ng­êi lµm. C«ng viÖc mµ mét ng­êi lµm sÏ l©u h¬n mét nhãm ng­êi cïng lµm . TËp dÇn cho häc sinh thãi quen víi c¸ch lµm viÖc theo nhãm sÏ cã nhiÒu kÕt qu¶ tèt h¬n. VD: TÝnh tæng c¸c sè nguyªn d­¬ng lÎ trong kho¶ng tõ 1 ®Õn n Ta cã thuËt to¸n sau : B1 : Hái gi¸ trÞ cña n. B2 : S = 0. B3 : i = 1. B4 : NÕu i = n +1 th× sang B8; ng­îc l¹i th× sang B5 . B5 : Céng thªm i vµo S. B6 : Céng thªm 2 vµo i. B7 : Quay l¹i B4. B8 : Tæng cÇn t×m lµ S. III.3.5 Nh÷ng kiÕn thøc ®· häc tõ tr­íc liªn quan : KiÕn thøc bµi tr­íc cã liªn quan tíi néi dung bµi häc nµy kh«ng cã v× ®©y lµ bµi míi vµo cña m«n häc, tr­íc bµi lµ bµi nhËp m«n nãi vÒ c¸m kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ m«n tin häc, nªn kh«ng cã liªn quan ®Õn bµi häc. Víi c¸c bµi häc më ®Çu nµy th× c¸c kiÕn thøc bµi tr­íc víi bµi sau kh«ng mÊy khi liªn quan tíi nhau do lµ c¸c bµi kh¸i niÖm cho c¸c bµi vÒ sau nhiÒu h¬n. III.3.6 . Nh÷ng ®¬n nguyªn kiÕn thøc ®ßi hái nhiÒu trÝ tuÖ: Nh÷ng ®¬n nguyªn ®ßi hái nhiÒu thao t¸c trÝ tuÖ trong bµi gÆp ph¶i nh­: ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn s¬ ®å khèi, ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn b»ng ng«n ng÷ tù nhiªn, vµ chuyÓn ®æi gi÷a c¸c sè. §©y lµ nh÷ng ®¬n nguyªn mµ gi¸o viªn cÇn ph¶i sö dông nhiÒu kiÕn thøc míi cã thÓ gi¶ng tèt cho häc sinh hiÓu bµi vµ thùc hµnh nhanh h¬n. Víi c¸c ®¬n nguyªn nµy, ®Ó häc sinh cã c¬ héi rÌn luyÖn n¨ng lùc t­ duy logic, rÌn luyÖn ph­¬ng phøc nhËn thøc th× gi¸o viªn nªn cho häc sinh chñ ®éng trong qu¸ tr×nh häc, b¾t häc sinh t­ duy, ph¸n ®o¸n. ChØ cã sù chñ ®éng t×m tßi ®Ó tù biÕn kiÕn thøc thÇy c« truyÒn ®¹t thµnh cña m×nh th× häc sinh míi ph¸t triÓn t­ duy vµ nhËn thøc tèt. Mét khi kiÕn thøc ®ã do m×nh tù t×m hiÓu sÏ nhí kü còng nh­ ¸p dông vµo c«ng viÖc nhanh h¬n, vµ còng tõ ®ã mµ rÌn luyÖn thªm cho häc sinh vÒ viÖc t­ duy logic vµ rÌn luyÖn cho m×nh ph­¬ng ph¸p nhËn thøc tèt nhÊt hîp víi kh¶ n¨ng cña m×nh. III.3.7. KiÕn thøc cÇn khai th¸c vËn dông: Trong bµi cã nh÷ng tri thøc cÇn ph¶i khai th¸c ®Ó vËn dông vµo gi¶i quyÕt nhiÖm vô häc tËp: ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn b»ng s¬ ®å khèi. SÏ cã nhiÒu bµi cÇn ph¶i dïng ph­¬ng ph¸p nµy ®Ó l©p tr×nh, nªn cÇn khai th¸c ph­¬ng ph¸p nµy s©u h¬n gióp häc sinh n¾m ch¾c phÇn bµi nµy, sau nµy khi sÏ cã nhiÒu m«n häc còng cÇn dïng tíi ph­¬ng ph¸p s¬ ®å khèi ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ó vÒ qu¸ tr×nh gi¶i thuËt to¸n lËp tr×nh. §iÒu nµy chøng tá ph­¬ng ph¸p nµy sÏ ®­îc ¸p dông nhiÒu cho nh÷ng bµi vÒ sau. §Ó gióp häc sinh hiÓu kü vµ thùc hµnh tèt ph­¬ng ph¸p nµy th× ph¶i cã ph­¬ng ph¸p gi¶ng sao cho hîp lý, nÕu vËy viÖc häc trªn líp víi néi dung bµi nµy sÏ lµ ch­a ®ñ nªn ph¶i cho häc sinh cã qu¸ tr×nh tù häc ë nhµ kü h¬n, nh­ vËy häc sinh sÏ cã nhiÒu thêi gian t×m hiÓu s©u h¬n vÊn ®Ò ®Æt ra. Trªn líp gi¸o viªn sÏ gi¶ng c¸c kh¸i niÖm cÇn nhí kü h¬n, cô thÓ vµ chi tiÕt h¬n, nh÷ng phÇn nµo cÇn cã thêi gian cho häc sinh t×m hiÓu sau th× ph¶i ph©n thêi gian nhiÒu h¬n, khi xong phÇn kh¸i niÖm c¬ b¶n th× cho ng­êi häc lµm c¸c vÝ dô c¬ b¶n nhÊt ®Ó lµm quen víi ph­¬ng ph¸p, dÇn dÇn hiÓu c¸ch lµm tõ hiÓu c¸ch lµm ®Õn trë thµnh mét kü n¨ng thuÇn thôc häc sinh sÏ ph¶i lµm nhiÒu thao t¸c nhiÒu th× míi cã thÓ trë thµnh kü n¨ng ®­îc. Kh«ng dõng l¹i ë viÖc cho häc sinh lµm viÖc trªn líp, phÇn bµi vÒ nhµ tù häc còng cÇn ph¶i «n l¹i vµ n©ng cao dÇn dÇn, viÖc n©ng cao sÏ lµm cho ng­êi häc kh«ng c¶m thÊy ch¸n v× sù lÆp ®i lÆp l¹i cña nh÷ng kiÕn thøc ®¬n gi¶n n÷a, nh­ng kiÕn thøc míi cao h¬n cho thÊy cßn nhiÒu viÖc ph¶i t×m hiÓu, ®iÒu nµy thóc ®Èy häc sinh dµnh nhiÒu thêi gian ë nhµ ®Ó t×m hiÓu bµi h¬n. ViÖc tù häc ë nhµ quan träng nhÊt trong qu¸ tr×nh d¹y häc, v× giê häc trªn líp cña häc sinh Ýt h¬n thêi gian häc sinh ë nhµ. Ngoµi ra dµnh cho häc sinh mét sè ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ tËp thÓ ®Ó cïng nhau thøc hµnh víi nhau vÒ kiÕn thøc ®· häc nµy, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c b¹n trong líp víi nhau sÏ thóc ®Èy häc sinh cã ®éng lùc häc h¬n. III.3.8. Néi dung lång vµo ®¬n nguyªn nh»m gi¸o dôc nh©n c¸ch: Trong phÇn ®¬n nguyªn ta nªn lång vµo néi dung gi¸o dôc nh©n c¸ch cña häc sinh trong khi lµm mét c«ng viÖc nµo ®ã lµ kh«ng bá cuéc mµ ph¶i t×m hiÓu ®Õn cïng, qua viÖc ho¹t ®éng th¶o luËn theo nhãm häc sinh ph¶i biÕt ®oµn kÕt gióp ®ì nhau. Lßng t­¬ng th©n t­¬ng ¸i lµ ®iÒu mµ ta cÇn ph¶i chØ b¶o cho häc sinh ngay tõ trong nhµ tr­êng, nÕu kh«ng c¸c em sÏ trë thµnh ng­êi Ých kû, chØ biÕt tíi b¶n th©n, ®iÒu nµy sÏ lµm mèi quan hÖ trong x· héi kh«ng cßn nhiÒu sù g¾n kÕt, lóc nµy con ng­êi sÏ chØ lo cho lîi Ých riªng cña m×nh, sù ganh ®­a kh«ng cÇn thiÕt sÏ lµm suy tho¸i nh©n c¸ch con ng­êi. §iÒu nµy cÇn ph¶i tr¸nh, vËy ph¶i gi¸o dôc cho häc sinh ngay tõ trong c¸c tr­êng häc. II.4. Ph­¬ng ph¸p d¹y tÝch cùc hãa : * B¶n chÊt cña d¹y häc tÝch cùc lµ ®Ò cao chñ thÓ nhËn thøc lµ ph¸t huy tÝnh tù gi¸c , chñ ®éng cña häc sinh. §Æc tr­ng cña ph­¬ng ph¸p lµ : - Ng­êi häc tËp trung cao ®é chñ ®éng t×m tßi , ng­êi häc tù x©y dùng nh÷ng cÊu tróc trÝ tuÖ riªng cho m×nh. - Ng­êi d¹y : linh ho¹t, mÒm dÎo, lu«n t¹o c¬ héi ®Ó ng­êi häc tham gia vµ lµm chñ ho¹t ®éng nhËn thøc; ng­êi d¹y lµ ng­êi tæ chøc vµ h­íng dÉn qu¸ tr×nh nhËn thøc. * Víi bµi “ Mét sè thuËt to¸n” nµy em chia lµm ba tiÕt , trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y th× ta sÏ h­íng dÉn cho häc sinh mét så ®Ó häc sinh vÒ nhµ tù ®äc. - Trong tiÕt mét, em chØ nªu cho häc sinh vÒ c¸c ®Æc tr­ng cña thuËt to¸n ng¾n gän vµ cho c¸c em vÒ tù t×m hiÓu kü h¬n vÒ c¸c ®Æc tr­ng ®ã, trªn líp chñ yÕu em gi¶ng cho häc sinh vÒ ph­¬ng ph¸p biÓu diÖn thuËt to¸n b»ng s¬ ®å khèi, cho häc sinh hiÓu vÒ lý thuyÕt vµ råi tËp cho c¸c em thùc hµnh ngay phÇn lý thuyÕt ®· häc nh»m gióp c¸c em n¾m b¾t bµi nhanh h¬n vµ rÌn luyÖn ®­îc kü n¨ng lu«n. - Trong tiÕt hai, phÇn gi¸o sinh cÇn ph¶i chó ý tíi lµ ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn dïng ng«n ng÷ tù nhiªn, ®©y lµ phÇn nÕu kh«ng hiÓu kü trong qu¸ tr×nh lµm häc sinh sÏ dÉn ®Õn hiÓu nhÇm. PhÇn dïng ph­¬ng ph¸p gi¶ ng«n ng÷ th× ta sÏ cho häc sinh tham kh¶o ë s¸ch khi vÒ nhµ v× ®©y lµ ph­¬ng ph¸p ch­a häc tíi ®­îc do ch­a häc ®Õn ng«n ng÷ lËp tr×nh . - Trong tiÕt ba, ®©y lµ tiÕt nãi vÒ hÖ c¬ sè ®Õm, ®©y lµ phÇn cÇn ph¶i nã râ cho häc sinh vÒ c¸c hÖ c¬ sè vµ chuyÓn ®æi qua c¸c c¬ sè. SÏ lµ rÊt khã cho häc sinh trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ sè, nªn gi¸o sinh cÇn t×m ra biÖn ph¸p gióp c¸c em n¾m b¾t quy t¾c nhanh h¬n. *Trong bµi chñ yÕu dïng “ph­¬ng ph¸p th¶o luËn”, ®©y lµ ph­¬ng ph¸p thÝch hîp cho viÖc d¹y häc lÊy ng­êi häc lµm trung t©m. Víi ph­¬ng ph¸p nµy ng­êi häc sÏ ph¶i t­ duy ®éng n·o vµ h¬n thÕ n÷a häc sinh cßn ®­îc tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh d¹y häc. B»ng nh÷ng ­u ®iÓm ®ã sÏ lµm cho häc sinh n¾m b¾t bµi tèt h¬n vµ nhí l©u h¬n, häc sinh sÏ cã 5 ®Õn 10 phót ®Ó cïng th¶o luËn råi cïng ®­a ra kÕt qu¶ chung nhÊt. Gi¸o viªn sÏ lµ ng­êi tæng hîp c¸c ý kiÕn, kÕt qu¶ vµ ®­a ra nhËn xÐt cho tõng nhãm. Gi¸o viªn lóc nµy víi vai trß lµ ng­êi tæ chøc vµ ®iÒu khiÓn mäi ho¹t ®éng cña häc sinh trªn líp trong qu¸ tr×nh th¶o luËn nh»m gióp cho häc sinh cã nh÷ng suy nghÜ ®óng h­íng vµ kh«ng cßn m©u thuÉn trong viÖc nhËn thøc kiÕn thøc míi gi÷a c¸c häc sinh víi nhau. Víi viÖc t¹o ra m©u thuÉn trong bµi cïng víi t×nh huèng cã vÊn ®Ò sÏ t¹o ra ®­îc vÊn ®Ò cÇn th¶o luËn trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Tõ t×nh huèng th¾c m¾c ®ã sÏ nh­ mét c¬ héi gióp cho häc sinh ®­îc t×m hiÓu kiÕn thøc ®ã kü h¬n, dÇn dÇn sÏ dÉn ®Õn viÖc truyÒn thô kiÕn thøc cña ng­êi thÇy ®­îc häc sinh tiÕp nhËn tèt h¬n. Vµ ®ã còng lµ thµnh c«ng mµ ng­êi thÇy muèn ®¹t ®­îc tr­íc khi lªn líp gi¶ng d¹y cho häc sinh. VÝ dô víi viÖc sö dông ph­¬ng ph¸p th¶o luËn trong phÇn sö dông ph­¬ng ph¸p s¬ ®å khèi, viÖc ®Çu tiªn gi¸o viªn giao cho c¸c nhãm lµm vÝ dô theo c¸c b­íc to¸n häc, ghi râ c¸c b­íc thùc hiÖn. Sau ®ã dùa vµo c¸c ký hiÖu quy ­íc trong s¬ ®å khèi ghÐp c¸c b­íc vµo s¬ ®å khèi sao cho phï hîp víi tõng ký hiÖu. Qua c¸ch nµy, häc sinh cã giai ®o¹n tù lùc trong viÖc nhËn thøc kiÕn thøc míi vµ còng lµ «n l¹i kiÕn thøc cò. ViÖc th¶o luËn theo nhãm gióp cho häc sinh tù gióp ®ì nhau t×m hiÓu phÇn mµ m×nh ch­a hiÓu. “ Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n” chØ cã häc sinh trong líp míi hiÓu nhau, vµ biÕt ®­îc viÖc nhËn thøc cña nhau tíi ®©u, qua ®ã viÖc th¶o luËn nhãm lµ c¬ héi ®Ó häc sinh tù gióp nhau hiÓu bµi. * “Ph­¬ng ph¸p Algorit” ®©y lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p d¹y häc míi theo quan ®iÓm tÝch cùc ho¸ qu¸ tr×nh d¹y häc. Ph­¬ng ph¸p algorit ®­îc lËp ra kh«ng ph¶i lµ ®Ó gi¶i mét bµi to¸n riªng biÖt mµ lµ cho mét d¹ng to¸n, nã gåm c¸c b­íc ®i mµ ng­êi gi¶i to¸n ph¶i tiÕn hµnh ®Ó ®i ®Õn kÕt qu¶ §èi víi häc sinh, ph­¬ng ph¸p nµy gióp häc sinh cã ®­îc kÕt qu¶ nhanh, chÝnh x¸c ®ì mÊt thêi gian tõ cã thêi gian suy nghÜ tíi ph­¬ng ph¸p kh¸c, nh÷ng häc sinh cã nhËn thøc chËm khi häc ph­¬ng ph¸p nµy còng cã ®­îc niÒm tin trong häc tËp h¬n, tõ ®ã sÏ h×nh thµnh ý thøc häc t©p tèt h¬n. Tõ ®ã gióp häc sinh “ph¸t triÓn n¨ng lùc tù häc” khi mµ häc sinh cã nh÷ng t­ duy nhanh nh¹y víi ph­¬ng ph¸p d¹y häc nµy. §èi víi gi¸o viªn: ph­¬ng ph¸p gióp gi¸o viªn h×nh thµnh ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n mét c¸ch tËp trung vµo träng t©m, nhanh chãng vµ cã hiÖu qu¶. Ngoµi ra gióp gi¸o viªn thiÕt kÕ c¸c giê häc cã hÖ thèng vµ hiÖu qu¶ Cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p so¹n gi¶ng bµi víi algorit nªn ng­êi gi¸o viªn sÏ cã nhiÒu sù lùa chän khi thiÕt kÕ bµi gi¶ng. SÏ tr¸nh cho häc sinh gÆp ph¶i t×nh tr¹ng m¬ hå, kh«ng ®Þnh h­íng râ vÒ bµi gi¶ng . Trong bµi gi¶ng nµy, viÖc ¸p dông Algorit vµ gi¶ng thuËt to¸n víi ph­¬ng ph¸p s¬ ®å khèi lµ hîp lý, khi häc sinh lµm tõng b­íc víi ph­¬ng ph¸p s¬ ®å khèi lµ t­¬ng øng víi tõng b­íc bªn ph­¬ng ph¸p algorit. VÝ dô: Gi¶i ph­¬ng tr×nh bËc nhÊt sau: ax + b = 0 B­íc 1: NhËp a, b. B­íc 2: NÕu a kh¸c 0 NÕu ®óng th× x = -b/a, råi ®Õn b­íc 4 kÕt thóc. NÕu sai th× sang b­íc 3. B­íc 3: NÕu a = 0 th× NÕu ®óng th× ph­¬ng tr×nh v« nghiÖm, råi ®Õn b­íc 4 kÕt thóc. NÕu sai th× ph­¬ng tr×nh v« ®Þnh , råi ®Õn b­íc 4 kÕt thóc. B­íc 4: KÕt thóc. Víi ph­¬ng ph¸p nµy häc sinh kh«ng thÓ l­êi suy nghÜ mµ ph¶i ®éng n·o nhiÒu h¬n ®Ó suy nghÜ. §ã còng lµ viÖc gióp häc sinh tù lùc häc tËp ®Ó n¾m b¾t kiÕn thøc míi tèt h¬n. Sè tiÕt Néi dung Ph­¬ng ph¸p H×nh thøc d¹y 1 2.1. Kh¸i niÖm thuËt to¸n : 2.1.1.§Þnh nghÜa : 2.1.2.C¸c ®Æc tr­ng : - TÝnh h÷u h¹n. - TÝnh chÝnh x¸c. - TÝnh hiÖu qu¶. - TÝnh tæng qu¸t. 2.2. C¸c ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n : 2.2.1.Dïng s¬ ®å khèi : lµ mét c«ng cô trùc quan ®Ó diÔn ®¹t c¸c thuËt to¸n. VD: gi¶i ph­¬ng tr×nh bÊc nhÊt ax+b=0 Ph­¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh. Ph­¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh Ph­¬ng ph¸p Algorit ho¸, th¶o luËn nhãm D¹y trªn líp . D¹y trªn líp (T×m hiÓu thªm ë nhµ) D¹y trªn líp. 2 2.2.2Dïng ph­¬ng ph¸p diÔn gi¶i: a. Dïng ng«n ng÷ tù nhiªn. b. Dïng gi¶ ng«n ng÷. 2.3.§é phøc t¹p tÝnh to¸n cña thuËt to¸n: Ph­¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh kÕt hîp th¶o luËn nhãm. Ph­¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh D¹y trªn líp D¹y trªn líp 3 2.4C¸c c¬ sè ®Õm : 2.4.1.C¸c hÖ ®Õm: HÖ c¬ sè 10. HÖ c¬ sè 2. HÖ c¬ sè 16. 2.4.1.ChuyÓn ®æi gi÷a c¸c hÖ ®Õm : Ph­¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh víi th¶o luËn theo nhãm . D¹y trªn líp. ( T×m hiÓu thªm vÒ chuyÓn ®æi c¬ sè. tù häc ë nhµ) Víi c¸ch ph©n chia cÊu tróc bµi gi¶ng nh­ trªn cïng víi l¹i ph­¬ng ph¸p truyÒn ®¹t hîp lý th× ng­êi häc sÏ tiÕp thu bµi tèt h¬n. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng ta cã thÓ thªm mét sè ph­¬ng ph¸p vµo nh÷ng phÇn bµi gi¶ng nh­ ph­¬ng ph¸p th¶o luËn hay dµm tho¹i mét vÊn ®Ò nhá nµo ®ã . Hay nãi kh¸c ®i lµ ta ph¶i linh ho¹t trong viÖc gi¶ng d¹y cho sinh viªn. II.5.Ph­¬ng tiÖn d¹y häc : Víi ph­¬ng ph¸p lÊy ng­êi häc lµm trung t©m th× ta cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p d¹y häc cho qu¸ tr×nh truyÒn thô kiÕn thøc cho häc sinh. §i kÌm víi l¹i c¸c ph­¬ng ph¸p gi¶ng bµi th× cã mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh gi¶ng cña ng­êi thÇy ®ã lµ c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y häc . Ph­¬ng tiÖn d¹y häc lµ c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu víi ng­êi thÇy tõ tr­íc tíi nay, còng nh»m phôc vô cho ng­êi thÇy th× ph­¬ng tiÖn d¹y häc còng dÇn dÇn ®­îc c¶i tiÕn lªn tõ c¸i b¶ng ®en phÊn tr¾ng ®Õn nµy ®· cã m¸y tÝnh, m¸y chiÕu… TÊt c¶ nh­ng c¶i tiÕn vÒ ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®ã còng nh»m gi¶m bít mét phÇn trong qu¸ tr×nh gi¶ng cho ng­êi thÇy, vµ qua nh÷ng ph­¬ng tiÖn míi nµy ng­êi thÇy l¹i cã nh÷ng s¸ng kiÕn hay trong qu¸ tr×nh gi¶ng nh»m gióp ng­êi hiÓu bµi nhanh h¬n. KÕt hîp víi ph­¬ng tiÖn d¹y häc lµ c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®­îc ®æi míi nh»m gióp cho häc sinh hiÓu bµi nhanh h¬n vµ ko cßn häc mét c¸ch thô ®éng n÷a. Häc sinh sÏ cã qu¸ tr×nh t­ duy ®éng n·o ®Ó n¾m b¾t kiÕn thøc trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Víi ng­êi gi¸o viªn, c¸c ph­¬ng ph¸p còng nh­ ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®Òu gióp cho ng­êi gi¸o viªn cã nhiÒu ph­¬ng thøc truyÒn ®¹t kiÕn thøc cho häc sinh tèt h¬n, vµ gióp bµi d¹y cña gi¸o viªn sinh ®éng h¬n. *Ph­¬ng tiÖn d¹y häc trong ch­¬ng : - §èi víi gi¸o viªn : + Gi¸o ¸n so¹n theo gi¸o tr×nh tin häc ®¹i c­¬ng. + S¸ch gi¸o khoa, tµi liÖu th©m kh¶o . + Gi¸o ¸n ®iÖn tö, m¸y tÝnh vµ m¸y chiÕu . + Phßng m¸y thùc hµnh(nÕu cã) - §èi víi sinh viªn: + Vë ghi, s¸ch gi¸o tr×nh tin häc ®¹i c­¬ng. + Tµi liÖu tham kh¶o thªm. III - So¹n th¶o gi¸o ¸n theo mÉu: Ch­¬ng II: Mét sè thuËt to¸n( tiÕt 1) Tr­êng : N¨m häc M«n häc : Tin häc Líp: Bµi d¹y : Mét sè thuËt to¸n Ngµy d¹y Sè tiÕt : 1 ( Lý thuyÕt) A. Môc ®Ých - yªu c©u : 1. Môc ®Ých : - Gióp ng­êi häc lµm quen víi mét c¸ch lµm to¸n míi trªn m¸y tÝnh lµ thuËt to¸n. - Gióp ng­êi häc biÕt c¸ch gi¶i c¸c thuËt to¸n b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau. 2. Yªu cÇu : - Yªu cÇu gi¸o d­ìng : + Gióp häc sinhcã tÝnh s¸ng t¹o vµ t×m tßi nghiªn cøu + Gióp häc sinh cã ph­¬ng ph¸p häc vµ høng thó häc h¬n. - Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc : + BiÕt vÒ kh¸i niÖm vµ c¸c tÝnh chÊt cña thuËt to¸n . + HiÓu c¸ch biÓu diÔn thuËt to¸n b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn . - Yªu cÇu kü n¨ng : X©y dùng ®­îc c¸c thuËt to¸n , gi¶i c¸c bµi ®¬n gi¶n b»ng s¬ ®å khèi hoÆc liÖt kª c¸c b­íc. B. TiÕn tr×nh lªn líp: (5 phót) 1. æn ®Þnh - tæ chøc líp: - KiÓm tra sÜ sè : - æn ®Þnh 2 .KiÓm tra bµi cò : C©u hái 1: M¸y tÝnh gåm nh÷ng phÇn nµo? Nªu chøc n¨ng cña tõng phÇn. Tr¶ lêi: M¸y tÝnh gåm : - CPU: thiÕt bÞ chÝnh thùc hiÖn vµ ®iÒu khiÓn viÖc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh. - Bé nhí trong: n¬i ®­a d÷ liÖu vµo thùc hiÖn, l­u tr÷ d÷ liÖu ®ang xö lý. - Bé nhí ngoµi l­u tr÷ d÷ liÖu l©u dµi - ThiÕt bÞ vµo : ®­a d÷ liÖu vµo m¸y - ThiÕt bÞ ra : ®­a d÷ liÖu ra . C©u hái 2: Nªu c¸c thÕ hÖ ph¸t triÓn cña m¸y tÝnh? Tr¶ lêi : M¸y tÝnh ph¸t triÓn tr¶i qua 5 thÕ hÖ ThÕ hÖ 1 : 1950-1958 ThÕ hÖ 2 : 1958-1964 ThÕ hÖ 3 : 1965-1974 ThÕ hÖ 4 : 1974- 1990 ThÕ hÖ 5 : 1990-nay. C. Néi dung bµi so¹n: §Ó viÕt ®­îc mét ch­¬ng tr×nh ta cÇn ph¶i biÕt ®­îc bµi to¸n, trong tin häc bµi to¸n ®­îc thùc hiÖn nh­ thÕ nµo th× ta ph¶i t×m hiÓu vÒ thuËt to¸n . VËy thuËt to¸n lµ g× th× bµi h«m nay chóng ta sÏ b¾t ®Çu lµm quen dÇn víi c¸c kh¸i niÖm ®¬n gi¶n cña thuËt to¸n. Thêi gian Néi dung Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß 2 phót 5 phót 5 phót I- Kh¸i niÖm vÒ thuËt to¸n: 1.1: §Þnh nghÜa: * Bµi to¸n lµ mét c«ng viÖc hay mét nhiÖm vô cÇn f¶i gi¶i quyÕt. X¸c ®Þnh bµi to¸n cÇn ph¶i: - X¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn cho tr­íc. - KÕt qu¶ thu ®­îc . Khi m¸y tÝnh gi¶i bµi to¸n trªn m¸y cÇn ph¶i cã : - Input: d÷ liÖu ®­a vµo m¸y. - Output : th«ng tin muèn lÊy. VD: T×m ­íc chung lín nhÊt cña hai sè nguyªn d­¬ng. Input : Hai sè nguyªn d­¬ng M vµ N. Output : UCLN cña M vµ N. * ThuËt to¸n lµ mét d·y h÷u h¹n c¸c c©u lÖnh chÝnh x¸c ®Ó khi thùc hiÖn chóng ®óng theo tr×nh tù, ta ®­îc lêi gi¶i cña bµi to¸n. +T¸c dông: Dïng ®Ó gi¶i mét bµi to¸n. + B¶n chÊt: ThuËt to¸n còng lµ 1 d¹ng ng«n ng÷ ®Æc biÖt dïng chung cho mäi quèc gia. VD: T×m gi¸ trÞ lín nhÊt cña mét d·y sè nguyªn ( N). X¸c ®Þnh : - Input: sè nguyªn d­¬ng N vµ d·y N sè nguyªn: a1,a2…aN. - Output: Gi¸ trÞ lín nhÊt cña d·y sè Gi¶ sö Max=a1 Ta cã : B1 :NhËp N vµ d·y a1,a2…aN. B2 : Max a1; i 2 B3 : NÕu i >N th× ®­a ra gia trÞ Max vµ kÕt thóc. B4 : NÕu ai > Max th× Max ai. B5 : i i+1; quay l¹i B3 1.2 C¸c ®Æc tr­ng : - TÝnh h÷u h¹n : mét thuËt to¸n ph¶i kÕt thóc sau mét sè h÷u h¹n c¸c thao t¸c. - TÝnh chÝnh x¸c : cïng mét thao t¸c, nÕu cho hai ng­êi thùc hiÖn hoÆc mét ng­êi hoÆc mét m¸y th× ph¶i cho ta cïng mét kÕt qu¶. - TÝnh hiÖu qu¶ : cã thÓ gi¶i quyÕt mét líp c¸c bµi to¸n. - TÝnh tæng qu¸t: lµ ®­îc ¸p dông cho mäi tr­êng hîp cña bµi to¸n chø kh«ng ph¶i tr­êng hîp riªng lÎ. Gv: Khi nãi vÒ thuËt to¸n th× ta cã thÓ cã nhiÒu ng­êi ch­a biÕt , nh­ng nãi vÒ mét bµi to¸n th× ch¾c ai còng biÕt. - H·y nªu kh¸i niÖm vÒ bµi to¸n? Hs: Tr¶ lêi t¹i chç. Gv: Nªu kh¸i niÖm bµi to¸n trong tin häc. Bµi to¸n trong tin häc còng cÇn cã d÷ liÖu vµo vµ qua d÷ liÖu ®ã ®Ó cã kÕt qu¶. VËy bµi to¸n cã liªn hÖ g× víi thuËt to¸n, cã g× gièng , kh¸c biÖt trong bµi to¸n vµ thuËt to¸n? Ta sÏ t×m hiÓu sang kh¸i niÖm vÒ thuËt to¸n. Gv :Qua VD bªn em h·y chØ ra Input vµ Output? Hs: Nghiªn cøu vµ tr¶ lêi. Gv: NhËn xÐt vµ ®­a ra kh¸i niÖm thuËt to¸n - VËy thuËt to¸n lµ g× ? Hs : suy nghÜ, tr¶ lêi . Gv: NhËn xÐt vµ ®­a ra kh¸i niÖm. CÊu t¹o bëi hai thµnh phÇn c¬ b¶n : - §Çu vµo (Input): C¸c th«ng tin ®· cã. - §Çu ra(Output): C¸c th«ng tin cÇn t×m tõ Input. Gv: Nªu VD Hs : nghe vµ ghi l¹i . Gv: lÊy vÝ dô s¬ l­îc vÒ thuËt to¸n Nªu c¸c b­íc gi¶i . Hs : tham gia lµm b»ng c¸c kiÕn thøc to¸n häc ®· häc Ghi l¹i VD vµo vë . Gv: ThuËt to¸n cã c¸c ®Æc tr­ng riªng. C¸c ®Æc tr­ng nµy t¹o lªn thuËt to¸n. Hs: Ghi c¸c ý gi¸o viªn nªu ra. Dùa vµo nh÷ng ý chung ®ã vÒ nhµ t×m hiÓu thªm vÒ c¸c ®Æc tr­ng 10 phót 15 phót II- C¸c ph­¬ng ph¸p biÓu diÖn Gåm 2 ph­¬ng ph¸p : - Dïng s¬ ®å khèi - Dïng c¸ch diÔn gi¶i. + Dïng ng«n ng÷ tù nhiªn. + Dïng gi¶ ng«n ng÷ 2.1 Dïng s¬ ®å khèi : - Lµ mét c«ng cô trùc qaun ®Ó diÔn ®¹t c¸c thuËt to¸n. - T¸c dông: Gióp ng­êi ®äc theo dâi ®­îc sù ph©n cÊp cña c¸c tr­êng hîp vµ qu¸ tr×nh xö lý cña thuËt to¸n. - Ký hiÖu: : B¾t ®Çu : ThÓ hiÖn c¸c phÐp tÝnh to¸n : ThÓ hiÖn c¸c thao t¸c so s¸nh : Quy ®Þnh tr×nh tù thùc hiÖn VD : Gi¶i ph­¬ng tr×nh bËc nhÊt ax+ b = 0 B1: NhËp a,b. B2 :NÕu a = 0 : B2.1:NÕu b kh¸c 0 th× ph­¬ng tr×nh v« nghiÖm , råi kÕt thóc. B2.2 :NÕu b = 0 th× ph­¬ng tr×nh co nghiÖm ®óng víi mäi x, råi kÕt thóc. B3 ;x = - b/a; B4 :§­a ra nghiÖm x, råi kÕt thóc. VD2 :( th¶o luËn trªn líp) Gi¶i ph­¬ng tr×nh bËc 2 ax2 + bx +c = 0. B1: nhËp a.b. B2: = b- 4*a*c. B3: NÕu > 0 +NÕu ®óng th× x1=- b +-2a chuyÓn qua B5. + NÕu sai th× chuyÓn qua B4. B4: NÕu = 0 + NÕu ®óng th× x = - b/2a, chuyÓn qua B5. + NÕu sai th× ph­¬ng tr×nh v« nghiÖm. ChuyÓn qua B5. B5 : KÕt thóc. Gv: Nªu c¸c ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n. Hs: l¾ng nghe vµ xem tr­íc vÒ ph­¬ng ph¸p s¬ ®å khèi Gv: giíi thiÖu vÒ ph­¬ng ph¸p s¬ ®å khèi cho häc sinh n¾m b¾t kh¸i niÖm c¬ b¶n. Hs: ghi c¸c kh¸i niÖm cÇn nhí Gv:gi¶i thÝch vÒ c¸c ký hiÖu trong thuËt to¸n cho häc sinh hiÓu . Hs: vÏ c¸c ký hiÖu Gv: C¸c em ®· lµm quen víi gi¶i ph­¬ng tr×nh bËc nhÊt, vËy em nµo lªn gi¶i ph­¬ng tr×nh nh­ bµi to¸n sè häc? Hs : Lªn b¶ng lµm víi c¸ch th«ng th­êng víi c¸c bµi to¸n. Gv : NhËn xÐt vµ nªu c¸c b­íc lµm víi thuËt to¸n. Gv:Cho thªm VD ®Ó häc sinh th¶o luËn nhãm gi¶i (kÕt hîp ph­¬ng ph¸p Algorit vµo qu¸ tr×nh lµm bµi). Gv : Gîi ý: - Häc sinh lµm c¸c b­íc gi¶i víi bµi to¸n sè häc tr­íc - Lµm vµo s¬ ®å khèi c¸c b­íc nh­ trªn Hs: th¶o luËn, gi¶i víi c¸c thao t¸c to¸n sè häc. Dùa vµo vÝ dô trªn gi¶i thuËt to¸n b»ng s¬ ®å khèi . D : Cñng cè bµi: (3phót) * H«m nay chóng ta ®· cïng lµm quen víi : - Kh¸i niÖm vÒ thuËt to¸n vµ tÝnh chÊt ®Æc tr­ng cña nã. - Yªu cÇu víi mçi bµi to¸n thuËt to¸n lµ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè Input vµ Output tõ ®ã ®­a ra gi¶i thuËt phï hîp ®Ó t×m ra Output. - T×m hiÓu ph­¬ng ph¸p ®Çu tiªn gi¶i thuËt to¸n - §äc, t×m hiÓu vÒ ph­¬ng ph¸p sö dông ng«n ng÷ tù nhiªn. E: LËp kÕ ho¹ch tù häc ë nhµ : - Néi dung häc sinh cÇn häc : + T×m hiÓu kü h¬n vÒ thuËt to¸n vµ c¸c ®Æc tr­ng cña thuËt to¸n. + Lµm l¹i c¸c vÝ dô trªn líp . + T×m hiÓu thªm c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c biÓu diÔn thuËt to¸n. + X¸c ®Þnh chÝnh x¸c Input vµ Output trong c¸c vÝ dô vÒ thuËt to¸n. - Bµi tËp : + Tr¶ lêi c©u hái bµi cò : C©u 1:T×m hiÓu vÒ c¸c ®Æc tr­ng cña thuËt to¸n vµ nªu lªn ý nghÜa cña tõng ®Æc tr­ng ®ã ? C©u 2 : Em biÕt vµ hiÓu g× vÒ thuËt to¸n? Ph¸t biÓu mét thuËt to¸n nµo ®ã vµ chØ ra Input vµ Output ? C©u 3 : D·y c¸c thao t¸c sau: B1: Xo¸ b¶ng. B2 : VÏ ®­êng trßn. B3 : Quay l¹i b­íc 1. Cã ph¶i lµ thuËt to¸n kh«ng ? T¹i sao? C©u 4: §¸nh dÊu x vµo khèi thÓ hiÖn thao t¸c tÝnh to¸n? a. b. c. d. C©u 5 : §¸nh dÊu x vµo khèi thÓ hiÖn thao t¸c nhËp, xuÊt d÷ liÖu : a. b. c. d. C©u 6 : X¸c ®Þnh Input cña bµi to¸n t×m nghiÖm ph­¬ng tr×nh bËc nhÊt : ax +b =0 . a. a vµ x b. b vµ x c. a vµ b d. TÊt c¶ ®Òu sai C©u 7: ChuyÓn ®æi c¸c vÝ dô trong bµi thµnh s¬ ®å khèi. C©u 8 : Lµm bµi tËp 3 trang 19 theo gi¸o tr×nh tin häc ®¹i c­¬ng + T×m hiÓu bµi míi: - Ng«n ng÷ lµ g× ? ThuËt to¸n cã ph¶i lµ ng«n ng÷ kh«ng? NÕu lµ ng«n ng÷ th× lµ ng«n ng÷ g×? - T×m hiÓu vÒ ph­¬ng ph¸p gi¶ ng«n ng÷? - Muèn t×m ®é phøc t¹p tÝnh to¸n cña thuËt to¸n ta t×m c¸i g×? Ch­¬ng II- Mét sè thuËt to¸n( tiÕt 2) Tr­êng : N¨m häc M«n häc : Tin häc Líp: Bµi d¹y : Mét sè thuËt to¸n (tiÕt 2) Ngµy d¹y Sè tiÕt : 1 ( Lý thuyÕt) A. Môc ®Ých - yªu c©u : 1. Môc ®Ých : - Gióp ng­êi häc biÕt thªm c¸c ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n kh¸c. - Gióp ng­êi häc hiÓu ®­îc ®é phøc t¹p cña phÐp tÝnh trªn thuËt to¸n. 2. Yªu cÇu : - Yªu cÇu gi¸o d­ìng : + Gióp häc sinh cã tÝnh s¸ng t¹o vµ t×m tßi nghiªn cøu + Gióp häc sinh cã ph­¬ng ph¸p häc vµ høng thó häc h¬n. - Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc : + BiÕt thªm ph­¬ng ph¸p lµm bµi thuËt to¸n. . + HiÓu c¸ch biÓu diÔn thuËt to¸n b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n b»ng ng«n ng÷ tù nhiªn. - Yªu cÇu kü n¨ng : X©y dùng ®­îc c¸c thuËt to¸n , gi¶i c¸c bµi ®¬n gi¶n víi ng«n ng÷ tù nhiªn. B. TiÕn tr×nh lªn líp: ( 7phót) 1. æn ®Þnh - tæ chøc líp: - KiÓm tra sÜ sè : - æn ®Þnh líp : 2 .KiÓm tra bµi cò : C©u hái 1: ThuËt to¸n lµ g×? Cã nh÷ng ®Æc tr­ng nµo? Tr¶ lêi : ThuËt to¸n lµ mét d·y h÷u h¹n c¸c c©u lÖnh chÝnh x¸c ®Ó khi thùc hiÖn chóng ®óng theo tr×nh tù ®ã, ta nhËn ®­îc lêi gi¶i cña bµi to¸n. C¸c ®Æc tr­ng: - TÝnh h÷u h¹n . - TÝnh chÝnh x¸c . - TÝnh hiÖu qu¶. - TÝnh tæng qu¸t C©u hái 2 : Nªu kh¸i niÖm ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n b»ng s¬ ®å khèi? Nªu c¸c ký hiÖu trong ph­¬ng ph¸p s¬ ®å khè? Tr¶ lêi : Ph­¬ng ph¸p s¬ ®å khèi lµ mét c«ng cô trùc quan ®Ó diÔn ®¹t ®Ó diÔn ®¹t c¸c thuËt to¸n, gióp theo dâi sù ph©n cÊp c¸c tr­êng hîp vµ c¸c qu¸ tr×nh xö lý cña thuËt to¸n. C¸c ký hiÖu dïng trong s¬ ®å khèi: H×nh elip thÓ hiÖn thao t¸c nhËp vµ xuÊt d÷ liÖu. H×nh ch÷ nhËt thÓ hiÖn c¸c phÐp tÝnh to¸n . H×nh thoi thÓ hiÖn c¸c thao t¸c so s¸nh. Mòi tªn quy ®Þnh tr×nh tù thao t¸c thuËt to¸n. C. Néi dung bµi so¹n: TiÕt tr­íc chóng ta ®· ®­îc t×m hiÓu vÒ thÕ nµo lµ thuËt to¸n vµ ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn ®Çu tiªn cña thuËt to¸n. Ph­¬ng ph¸p dïng s¬ ®å khèi lµ ph­¬ng ph¸p th­êng thÊy trong qu¸ tr×nh gi¶i thuËt to¸n. VËy thuËt to¸n cßn cã ph­¬ng ph¸p gi¶i nµo n÷a kh«ng th× ta sÏt×m hiÓu sang bµi h«m nay. Thêi gian Néi dung Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß. 5 phót 15 phót 3 phót 10 phót 2.2. Ph­¬ng ph¸p diÔn gi¶i: a. Dïng ng«n ng÷ tù nhiªn: * §Þnh nghÜa : Lµ ph­¬ng ph¸p sö dông ng«n ng÷ th­êng ngµy ®Ó liÖt kª c¸c b­íc cña thuËt to¸n. * §Æc ®iÓm : - Kh«ng yªu cÇu ph¶i theo c¸c quy t¾c thuËt to¸n. - BiÓu diÔn dµi dßng, ®«i lóc g©y hiÓu lÇm, khã hiÓu. VD1: t×m ­íc sè chung lín nhÊt cña hai sè nguyªn d­¬ng. Input:A,B. Output : USCLN NÕu A >=B th× A: = A-B Ng­îc l¹i th× ®æi vÞ trÝ tíi khi A = 0 KÕt luËn: USCLN lµ B. VD : Gi¶i ph­¬ng tr×nh bËc 2 : ax2 +bx+c =0. 1. Cho biÕt gi¸ trÞ cña 3 hÖ sè a,b,c 2. NÕu a = 0 th× : 2.1 Yªu cÇu ®Çu vµo kh«ng ®óng. 2.2 KÕt thóc thuËt to¸n. 3. NÕu a kh¸c 0 th× : 3.1 TÝnh gi¸ trÞ D = b2- 4ac. 3.2 NÕu D> 0 th×: 3.2.1 P­¬ng tr×nh cã 2 nghiÖm ph©n biÖt x1 vµ x2. 3.2.2 Gi¸ trÞ cña hai nghiÖm tÝnh theo c«ng thøc: x1 = -b+2a x2 = -b - 2a 3.2.3 KÕt thóc thuËt to¸n. 3.3 NÕu D = 0 th×: 3.3.1 Ph­¬ng tr×nh cã nghiÖm kÐp x0. 3.3.2 Gi¸ trÞ cña nghiÖm kÐp lµ x0 = - (-b)/2a 3.3.3 KÕt thóc thuËt to¸n. 3.4 NÕu D <0 th× 3.4.1 : Ph­¬ng tr×nh v« nghiÖm. 3.4.2 : KÕt thóc thuËt to¸n. b. Dïng gi¶ ng«n ng÷ : * §Æc ®iÓm : - Lµ ph­¬ng ph¸p vay m­în c¸c có ph¸p cña mét ng«n ng÷ lËp tr×nh nµo ®ã ®Ó thÓ hiÖn thuËt to¸n. - TËn dông ®­îc c¸c kh¸i niÖm ng«n ng÷ lËp tr×nh, gióp ng­êi cµi ®Æt dÔ dµng n¾m b¾t néi dung thuËt to¸n. => Do ®i vay m­în có ph¸p vµ kh¸i niÖm cña ng«n ng÷ lËp tr×nh sÏ phô thuéc vµo ng«n ng÷ lËp tr×nh ®ã, III. §é phøc t¹p tÝnh to¸n cña thuËt to¸n : - §é phøc t¹p cña gi¶i thuËt lµ hiÖu qu¶ cña thêi gian thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, nªn x¸c ®Þnh thêi gian thùc hiÖn lµ x¸c ®Þnh ®é phøc t¹p cña gi¶i thuËt * §Þnh nghÜa: Mét hµm f(n) ®­îc x¸c ®Þnh lµ O(g(n)): f(n) = O(g(n)). Vµ ®ù¬c gäi lµ cã cÊp g(n) nÕu tån t¹i c¸c h»ng sè c vµ n0 sao cho: F(n) == n0. Gv: giíi thiÖu cho häc sinh vÒ ph­¬ng ph¸p dung ng«n ng÷ tù nhiªn. Víi c¸c tõ ng÷ b×nh th­êng hµng ngµy ®Ó diÔn gi¶i mét thuËt to¸n . Hs : ghi kh¸i niÖm vµ c¸c ®Æc ®iÓm . Gv: nªu vÝ dô ®¬n gi¶n cho häc sinh hiÓu . Chó ý: - Nªn viÕt c¸c b­íc con lïi vµo ®Çu dßng bªn ph¶i. - §¸nh sè b­íc theo quy t¾c ph©n cÊp : 1; 1.1; 1.1.1;… Hs: nghe, ghi l¹i vÝ dô vµ chó ý Gv: ®­a ra vÝ dô yªu cÇu lµm theo nhãm th¶o luËn : gi¶i ph­¬ng tr×nh bËc 2: ax2 + bx + c = 0. Hs : th¶o luËn nhãm vµ cïng lµm tõng b­íc theo h­íng dÉn . Gv : Gäi häc sinh lªn b¶ng lµm sau thêi gian th¶o luËn Hs : §øng t¹i chç tr×nh bµy b»ng lêi c¸c b­íc cña biÓu diÔn Gv: Giíi thiÖu qua vÒ ph­¬ng ph¸p gi¶ ng«n ng÷. Hs: nghe hiÓu. Gv:Nªu ý chÝnh nh»m giíi thiÖu vµ cho häc sinh vÒ nhµ t×m hiÓu thªm. GV: V× ta ch­a häc c¸c ng«n ng÷ lËp tr×nh nªn chóng ta ch­a véi t×m hiÓu ph­¬ng ph¸p nµy. Gv: §é phøc t¹p cña thuËt to¸n lµ g× ? Cã ¶nh h­ëng tíi qu¸ tr×nh gi¶i thuËt to¸n kh«ng? Ta t×m hiÓu phÇn ®é phøc t¹p cña thuËt to¸n. Gv: Em ®äc s¸ch, tµi liÖu vµ nªu ý hiÓu cña m×nh vÒ ®é phøc t¹p tÝnh to¸n cña thuËt to¸n? Hs: §äc s¸ch, tµi liÖu vµ nªu theo ý hiÓu cña m×nh. Gv: NhËn xÐt, rót ra kÕt luËn . D.Cñng cè bµi: (5 phót) * H«m nay chóng ta ®· cïng lµm quen víi : - T×m hiÓu thªm ®­îc ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn thuËt to¸n: dïng ng«n ng÷ tù nhiªn, dïng gi¶ ng«n ng÷. - Yªu cÇu häc sinh n¾m b¾t ®­îc ph­¬ng ph¸p biÓu diÔn víi ng«n ng÷ tù nhiªn. - HiÓu ®­îc ®é phøc t¹p tÝnh to¸n cña thuËt to¸n. E. LËp kÕ ho¹ch Tù häc ë nhµ : + C©u hái «n tËp bµi cò: - C©u 1: H·y m« t¶ thuËt to¸n gi¶i bµi to¸n sau b»ng c¸ch dïng ng«n ng÷ tù nhiªn. Cho N vµ d·y sè a1 … aN , h·y t×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña d·y . - C©u 2 : Trong bµi to¸n : “ T×m nghiÖm cña pt: ax2 + bx +c = 0” thµnh phÇn Output cña bµi to¸n lµ : a. Mäi sè thùc x. c. Sè thùc x tho¶ m·n ax2 + bx+c =0. b. C¸c sè thùc a,b,c,x. d. TÊt c¶ ®Òu sai. + ChuÈn bÞ bµi mêi : - HÖ ®Õm lµ g×? cã bao nhiªu hÖ ®Õm? - §äc kü tr­íc c¸ch chuyÓn ®æi c¸c c¬ sè trong hÖ ®Õm Ch­¬ng II- Mét sè thuËt to¸n( tiÕt 3) Tr­êng : N¨m häc M«n häc : Tin häc Líp: Bµi d¹y : Mét sè thuËt to¸n (tiÕt 3) Ngµy d¹y Sè tiÕt : 1 ( Lý thuyÕt) A. Môc ®Ých - yªu c©u : 1. Môc ®Ých : - Gióp häc sinh biÕt vÒ c¸c hÖ c¬ sè vµ c¸ch chuyÓn ®æi gi÷a c¸c hÖ c¬ sè víi nhau. - HiÓu ®­îc hÖ ®Õm. 2. Yªu cÇu : - Yªu cÇu gi¸o d­ìng : + Gióp häc sinh hiÓu h¬n vÒ c«ng nghÖ th«ng tin + Gióp sinh viªn cã ph­¬ng ph¸p häc vµ høng thó häc h¬n. - Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc : + BiÕt thªm ®­îc c¸c hÖ c¬ sè ®Õm. + HiÓu c¸ch chuyÓn ®æi gi÷a c¸c hÖ c¬ sè ®Õm víi nhau . - Yªu cÇu kü n¨ng : Häc sinh m· ho¸ ®­îc th«ng tin ®¬n gi¶n thµnh d·y Bit. B. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. æn ®Þnh - tæ chøc líp (3 phót) - KiÓm tra sÜ sè : - æn ®Þnh líp : C: Néi dung bµi so¹n: D÷ liÖu trong m¸y tÝnh lµ th«ng tin ®· ®­îc m· ho¸ thµnh d·y Bit. Ta t×m hiÓu thªm vÒ sè Bit trong m¸y tÝnh lµ nh­ thÕ nµo víi tiÕt “ c¸c c¬ sè ®Õm” Thêi gian Néi dung Ho¹t ®éng thÇy vµ trß 15 phót 5 phót 5 phót 5 phót 5 phót 5 phót 5 phót IV. C¸c c¬ sè ®Õm: 4.1 : C¸c hÖ ®Õm: a. HÖ ®Õm: - §­îc hiÓu nh­ tËp c¸c ký hiÖu vµ quy t¾c sö dông tËp ký hiÖu ®ã ®Ó biÓu diÔn vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ c¸c sè. - HÖ ®Õm cã 2 lo¹i : + HÖ ®Õm kh«ng phô thuéc vÞ trÝ lµ hÖ ®Õm La M·, gåm c¸c ký hiÖu b»ng ch÷ c¸i : I, V, X, L… + HÖ ®Õm phô thuéc vÞ trÝ lµ hÖ ®Õm th­êng dïng , ký hiÖu ®­îc dïng cã c¸c gi¸ trÞ : 0,1 …, b- 1. b. HÖ ®Õm thËp ph©n (c¬ sè 10): - Sö dông tËp ký hiÖu gåm 10 ch÷ sè tõ 0 ®Õn 9. - Sè thËp ph©n h÷u h¹n N bÊt kú ®­îc tÝnh theo c«ng thøc : N= dnbn+dn-1bn-1+…+d0b0+d1b1+…+ + dmbm. VD: 1234= 1*102+2*101+3*100+4*10-1 c. HÖ nhÞ ph©n ( c¬ sè 2): - ChØ dïng 2 ký hiÖu lµ 0 vµ 1. - Mçi ch÷ sè ®­îc gäi lµ Bit, cã 2 tr¹ng th¸i : + §ãng(cã ®iÖn) ký hiÖu 1. + T¾t(kh«ng ®iÖn) ký hiÖu 0. VD: 0111=0*23+1*22+1*21+1*20. d. HÖ c¬ sè 16: - Sö dông c¸c ký hiÖu tõ 0,1,…,9,A,B,C,D,E,F. Trong ®ã : A,B,C,D,E,F = 10,11,12,13,14,15. VD: 1BE16= 1*162+11*161+14*160 4.2 : ChuyÓn ®æi gi÷a c¸c hÖ ®Õm: a. C¬ sè 10 sang c¬ sè 2: Cho x ë c¬ sè 10; - Chia liªn tiÕp x cho 2 cho tíi khi x = 0. - ViÕt ng­îc d·y sè d­ (chØ 0 vµ 1) theo tr×nh tù xuÊt hiÖn . VD : x = 9 = 1001 b. C¬ sè 2 sang c¬ sè 10. Cho x ë c¬ sè 2 gåm n ch÷ sè: - §¸nh thø tù cho c¸c sè tõ ph¶i qua tr¸i. - Khi ®ã y trong c¬ sè 10 ®­îc tÝnh víi c«ng thøc: Y = xn-12n-1+xn-22n-2+…+ x121+x020. VD: x=1001 => y = 1*23+0*22+0*21+1*20 = 8+0+0+1= 9. c. C¬ sè 10 sang c¬ sè 16: - T­¬ng t­ ®æi c¬ sè 10 sang c¬ sè 2, nh­ng c¸c gi¸ trÞ tõ 0 ®Õn 15 ph¶i ®æi thµnh c¸c ch÷ c¸i t­¬ng øng tr­íc khi viÕt ng­îc. VD: 419=1A3. d. C¬ sè 16 sang c¬ sè 10: T­¬ng tù c¬ sè 2 sang c¬ sè 10, nh­ng thay ®æi 2k bëi 16k vµ c¸c hÖ sè chuyÓn sang c¬ sè 10.VD: 1A3 =1*162+10*161+3*160 = 256+160+3 = 419 e. C¬ sè 16 sang c¬ sè 2: Mçi ch÷ sè ë c¬ sè 16 ®­îc thay bëi 4 sè nhÞ ph©n .( B¶ng chuyÓn sæ SGK) VD 1AH =0001 1010A. f. C¬ sè 2 sang c¬ sè 16: - Nhãm thµnh tõng nhãm 4 ch÷ sè ( tõ ph¶i qua tr¸i). VD: 11010111010001 = 0011 0101 1101 0001= 35D1 * Chó ý: nhãm cuèi cïng nÕu thiÕu th× thªm ch÷ sè 0 vµo bªn tr¸i. Gv: Tãm t¾t néi dung bµi häc . Hs : l¾ng nghe vµ tham gia x©y dùng bµi. Gv: Giíi thiÖu vÒ hÖ ®Õm vµ c¸c hÖ ®Õm trong m¸y tÝnh. Gv: ChØ ra sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c hÖ c¬ sè víi c¸c vÝ dô cô thÓ sau tõng hÖ sè. Hs: ghi chÐp vµ x©y dùng bµi. Gv: Em h·y lÊy n¨m sinh cña m×nh ®Ó triÓn khai c¬ sè 10. Hs: Cho häc sinh lµm vµ gäi lªn tr×nh bµy vÝ dô Gv: Theo dâi vµ nhËn xÐt. . Gv: Em h·y lÊy ngµy sinh cña m×nh lµm vÝ dô tÝnh víi c¬ sè 2? Hs: Thùc hiÖn yªu cÇu: VD :1987 = 11111000011 Gv: Theo dâi,gäi tr×nh bµy vÝ dô vµ nhËn xÐt. Gv: Em h·y lÊy 1 vÝ dô råi khai triÓn theo c¬ sè 16? Hs: T×m vµ lµm c¸c vÝ dô: VD 1987 = 7C3 Gv: Theo dâi, gäi tr×nh bµy vµ nhËn xÐt. Gv: ChuyÓn ®æi c¬ sè dïng ®Ó biÓu diÔn th«ng tin mét c¸ch gän h¬n, thùc tÕ víi m¸y h¬n. Gv: Nªu c¸ch lµm ®Ó chuyÓn mét sè ë hÖ thËp ph©n sang nhÞ ph©n. Gv: LÊy vÝ dô Hs: Quan s¸t, ghi nhËn th«ng tin. Gv: Em h·y chuyÓn ngµy sinh cña m×nh sang c¬ sè 2? Hs: Lµm theo yªu cÇu Gv: Gäi häc sinh lªn thùc hiÖn. NhËn xÐt kÕt qu¶. Gv: Nªu c«ng thøc chuyÓn ®æi vµ lÊy vÝ dô minh ho¹. Hs: Quan s¸t, ghi nhËn Gv: Em h·y chuyÓn ®æi 1111 sang c¬ sè 10? Hs: thùc hiÖn Gv: Theo dâi, gäi häc sinh thùc hiÖn. NhËn xÐt. Gv: Nªu c«ng thøc chuyÓn ®æi vµ lÊy vÝ dô minh häa. Hs: ghi nhËn th«ng tin Gv: Em h·y chuyÓn ®æi s« 2009 sang c¬ sè 16? Hs: thùc hiÖn. Gv: Gäi lªn thùc hiÖn vµ nhËn xÐt. Gv: Nªu c«ng thøc chuyÓn ®æi Em h·y chuyÓn ®æi BAD16 =?10 Hs: ghi nhËn vµ lµm vÝ dô Gv: theo dâi vµ gäi tr×nh bµy, nhËn xÐt. Gv: Nªu c«ng thøc, lÊy vÝ dô cho häc sinh lµm :AF516 =?2 Hs: ghi nhËn vµ thùc hiÖn vÝ dô Gv: Theo dâi, gäi lªn thùc hiÖn vµ nhËn xÐt. Gv: Nªu c«ng thøc, cho vÝ dô : 101001012 = ? 16 Hs: ghi nhËn vµ lµm vÝ dô Gv: Gäi lªn thùc hiÖn , nhËn xÐt D.Cñng cè bµi: - Tãm t¾t c¸c kiÕn thøc ®· häc trong tiÕt : C¸c lo¹i hÖ ®Õm; §Æc ®iÓm mçi hÖ; C¸ch thøc chuyÓn ®æi gi÷a c¸c hÖ . - Chóng ta n¾m b¾t c¸ch biÓu diÔn th«ng tin trong m¸y tÝnh, c¸c hÖ ®Õm th­êng dïng trong tin häc . - Khi ®­a vµo m¸y tÝnh c¸c c¬ sè ®Òu ®­îc biÕn ®æi thµnh d¹ng chung : d·y bit. E. Tù häc : + ¤n bµi cò: - Yªu cÇu häc sinh häc bµi cò . - Lµm bµi tËp 1,2 trang 19 trong gi¸o tr×nh tin häc ®¹i c­¬ng. - Xem tr­íc bµi míi, C©u 1: Th«ng tin trong m¸y tÝnh ®­îc biÓu diÔn d­íi d¹ng : A . HÖ c¬ sè 10. B . HÖ c¬ sè 16. C . HÖ c¬ sè 2 (nhÞ ph©n). D . C¶ ba ph­¬ng ¸n ®Òu ®óng. C©u 2: BiÓu diÔn sè 0102 nµo sau ®©y lµ ®óng? a. 0*23+1*22+0*21+1*20=510 b.1*23+0*22+1*21+0*20=1010 c. 0*2-3+1*2-2+0*2-1+1*20=5/410 d. 1*2-3+0*2-2+1*2-1+0*2-0=5/810 C©u 3 : Sè 3010 ®­îc biÓu diÔn ë hÖ c¬ sè 2 lµ : a. 11011 b. 10110 c. 11110 d. 10011 + T×m hiÓu bµi míi: - HÖ ®iÒu hµnh lµ g×? chØ tªn c¸c hÖ ®iÒu hµnh mµ em biÕt? - Em ®· biÕt g× vÒ hÖ ®iÒu hµnh Windows? Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh “ Ph­¬ng ph¸p d¹y häc kü thuËt c«ng nghiÖp” PGS.TS D­¬ng Phóc Tý Ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y lÊy ng­êi häc lµm trung t©m Rudolf Batliner M¹ng th«ng tin m¸y tÝnh - Vò Duy Lîi. NXB ThÕ giíi NhËn xÐt cña gi¸o viªn h­íng dÉn NhËn xÐt cña gi¸o viªn h­íng dÉn