Luận văn Nghiên cứu các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở Việt Nam

sức của cả tập thể. Từ khâu chuẩn bị cho đến khi kết thúc trưng bày, triển lãm rất cần đến những cán bộ có kiến thức, có trình độ, có khả năng làm việc tập thể. Cơ quan lưu trữ phải có nhóm người có khả năng đạo diễn, dàn dựng, biên tập và tổ chức thực hiện để việc tổ chức trưng bày, triển lãm mang tính chuyên nghiệp. Ngay trong quá trình trưng bày, triển lãm cũng rất cần cán bộ có khả năng ngoại ngữ để có thể thuyết minh do du khách cả tiếng Việt và tiếng Anh và có cán bộ có trình độ tin học để có thể tra cứu dữ liệu phục vụ khách tham quan. Các cơ quan lưu trữ nên thường xuyên bồi dưỡng, đào tạo, nâng cao trình độ cho cán bộ, công chức, viên chức lưu trữ thông qua việc tổ chức các hội nghị, hội thảo, mở các lớp tập huấn hoặc tổ chức thăm quan, khảo sát học tập kinh nghiệp ở trong và ngoài nước về công tác trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ để cán bộ, công chức, viên chức lưu trữ có cơ hội mở rộng kiến thức của mình nhằm góp phần phát huy giá trị lưu trữ ngày càng có hiệu quả. 3.1.5. Tăng cường hợp tác với nước ngoài và các cơ quan có liên quan để tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ Triển lãm là một công trình hợp tác tập thể, bên cạnh sự đóng góp công sức của các cơ quan lưu trữ cũng rất cần đến sự đóng góp của cơ quan bảo tàng và một số cơ quan, cá nhân khác. Khác với việc trưng bày, triển lãm tranh, ảnh hay các hiện vật bảo tàng, để tổ chức được một cuộc trưng bày, triển lãm ấn tượng, đạt hiệu quả cao, các nhà lưu trữ phải tìm đến sự giúp đỡ của các chuyên gia bảo tàng, các họa sỹ để cho người xem dễ cảm nhận nhất được giá trị của tài liệu lưu trữ khi đem ra trưng bày. Theo kinh nghiệm của các nước, đối với việc trưng bày, triển lãm: để tránh sự đơn điệu, khô khan, lặp đi lặp lại cần phải kết hợp trưng bày tài liệu giấy với tài liệu tranh, ảnh, băng hình và các hiện vật để minh họa. Vì vậy, các cơ quan lưu trữ cần phải phối hợp với cơ quan bảo tàng và các cơ quan khác có liên quan để tổ chức triển lãm thành công. Cho đến những năm cuối của thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI, về mặt lý luận cũng như thực tiễn, việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ kết hợp trưng bày hiện vật chưa được đặt ra. Trong các cuộc trưng bày, triển lãm thời kỳ này chỉ trưng bày thuần tuý tài liệu lưu trữ (tài liệu bằng giấy hoặc ảnh). Mãi đến năm 2005, trong triển lãm "Lịch sử quan hệ hợp tác kinh tế và khoa học kỹ thuật Việt Nam - Liên Xô (1950 - 1990)" nhiều hiện vật mới được trưng bày bên cạnh tài liệu lưu trữ. Đó là chiếc áo len của anh hùng, phi công vũ trụ Phạm Tuân mặc 8 ngày trên vũ trụ hoặc bằng tốt nghiệp, sổ điểm thi của đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Uỷ viên Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Quốc hội khi còn học ở Liên Xô. Việc kết hợp trưng bày tài liệu lưu trữ với các hiện vật tạo ra hiệu quả to lớn thu hút người xem. Có được kết quả đó là nhờ sự đổi mới về nhận thức và sự tìm tòi phương pháp để phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ của các nhà lưu trữ Việt Nam, khởi nguồn từ các nhà lưu trữ Nga. Triển lãm chung tài liệu lưu trữ Việt Nam - Liên Bang Nga năm 2005 có sự đóng góp tài liệu, hiện vật của nhiều viện bảo tàng như bảo tàng Hồ Chí Minh, bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, bảo tàng Cách mạng và hàng chục cá nhân khác. Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, năm 1986, cùng với chủ trương đổi mới trong quan hệ đối ngoại của Đảng và Nhà nước, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực lưu trữ không ngừng được tăng cường và mở rộng, góp phần đáng kể vào sự nghiệp phát triển ngày càng lớn mạnh của ngành lưu trữ Việt Nam. Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước đã gia nhập các tổ chức quốc tế về lưu trữ, thiết lập quan hệ hợp tác về lưu trữ với nhiều nước khác nhau trên thế giới. Hàng năm, nhiều cán bộ lưu trữ của chúng ta được cử đi đào tạo, thực tập về nghiệp vụ tại các nước như Malayxia, Pháp, Đức… và thường xuyên mời các chuyên gia lưu trữ nước ngoài giới thiệu, hướng dẫn các công nghệ mới. Đặc biệt, trong những năm gần đây, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước, Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng thường xuyên hợp tác tổ chức triển lãm tài liệu lưu trữ với các nước như: triển lãm tài liệu lưu trữ "Lịch sử hợp tác kinh tế khoa học kỹ thuật Việt Nam - Liên Xô, 1950 - 1990"; triển lãm "Quan hệ hợp tác Việt Nam - Cu ba qua tài liệu lưu trữ (1960 - 2005)"; triển lãm "Chủ tịch Hồ Chí Minh với Trung Quốc"; triển lãm "Quan hệ đặc biệt Việt - Lào, 1962 - 2007"; triển lãm "Hợp tác Việt Nam và Liên bang Nga trong lĩnh vực đào tạo"… Đối với một quốc gia đã từng trải qua chiến tranh như Việt Nam, tài liệu lưu trữ vì thế mà mất mát, thất lạc nên việc sưu tầm, bổ sung tài liệu lưu trữ là cần thiết và việc hợp tác với một nước khác để tổ chức triển lãm cũng là một dịp tốt để sưu tầm, bổ sung tài liệu vào Phông Lưu trữ Quốc gia Việt Nam. Thông qua việc triển lãm tài liệu, chúng ta có thể tuyên truyền, giới thiệu rộng rãi với bạn bè quốc tế về giá trị to lớn của tài liệu lưu trữ Việt Nam. Trong thời gian tới, chúng ta cần phải tăng cường hơn nữa trong hợp tác quốc tế trong triển lãm tài liệu vì hợp tác quốc tế trong triển lãm tài liệu lưu trữ góp phần tăng cường, củng cố, phát triển mới quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và các nước. Hợp tác quốc tế trong triển lãm tài liệu lưu còn tạo điều kiện để các cơ quan lưu trữ, cán bộ lưu trữ của Việt Nam và nước ngoài có thể tìm hiểu, trao đổi và giúp đỡ lẫn nhau. 3.1.6. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong việc tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ Theo như chúng tôi nghiên cứu thì đến nay, hầu hết lưu trữ các bộ, ngành và trên 30 Trung tâm Lưu trữ tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động nghiệp vụ lưu trữ. Tuy nhiên, phần lớn các cơ quan thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác lưu trữ còn chưa đồng bộ. Đã có rất nhiều nơi đã đặt phần mềm quản lý, tra tìm tài liệu nhưng cũng chưa phát huy hết công dụng hoặc không thích ứng. Trong thời gian tới, các cơ quan lưu trữ cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong việc quản lý, khai thác và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ. Để đảm bảo ứng dụng công nghệ thông tin trong việc trưng bày, triển lãm tài liệu cần quan tâm đầu tư xây dựng được một hệ thống thông tin đầy đủ như xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin, phần mềm ứng dụng, giải pháp bảo mật để tài liệu lưu trữ đến với rộng rãi công chúng. 3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỤ THỂ TRƯỚC MẮT 3.2.1. Thiết kế, xây dựng các khu trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ tại các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, Trung tâm Lưu trữ tỉnh và tại các thành phố lớn. Ở một số nước trên thế giới, việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ đã được nhiều cơ quan lưu trữ của nhiều quốc gia thực hiện từ lâu với quy mô lớn, phục vụ rộng rãi nhiều đối tượng trong xã hội như Lưu trữ Quốc gia Mỹ, Lưu trữ Nga, Lưu trữ Trung Quốc, Lưu trữ Quốc gia Singapore, Lưu trữ Quốc gia Hàn Quốc … hàng năm thu hút hàng triệu lượt khách đến tham quan. Ở Việt Nam, việc tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ngày càng được tăng cường. Tuy nhiên, ngoài Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV đã có gian trưng bày tài liệu lưu trữ mang tính ổn định và thường xuyên còn hầu như các cuộc trưng bày, triển lãm mà chúng tôi giới thiệu ở phần trên do chưa có địa điểm chuyên dụng để trưng bày, triển lãm và phải đi thuê địa điểm nên việc tổ chức trưng bày, triẻn lãm tài liệu lưu trữ từ trước đến nay hầu như mới chỉ dừng ở việc triển lãm chuyên đề, phục vụ các sự kiện cụ thể với một thời gian nhất định. Chính vì vậy giải pháp cụ thể, trước mắt hiện nay là cần phải xây dựng các khu trưng bày, triển lãm thường xuyên tại các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia và Trung tâm Lưu trữ tỉnh. - Mục đích: Các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia và Trung tâm Lưu trữ tỉnh là các cơ quan sự nghiệp có chức năng trực tiếp thu thập, bảo quản và khai thác sử dụng những tài liệu có giá trị về chính trị, kinh tế, xã hội được hình thành trong quá trình hoạt động của các cơ quan, tổ chức và các cá nhân, gia đình, dòng họ tiêu biểu trải qua các thời kỳ lịch sử của dân tộc Việt Nam. Hiện nay, chúng ta có 04 Trung tâm Lưu trữ Quốc gia và có 63 Trung tâm Lưu trữ tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Các Trung tâm này hiện đang quản l ý rất nhiều tài liệu, đa dạng về thành phần và phong phú về nội dung, là một trong những nguồn thông tin quan trọng, có giá trị cần được khai thác sử dụng có hiệu quả để phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Như chúng tôi đã trình bày ở phần trên, trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ là một hình thức sử dụng nhằm tuyên truyền, giới thiệu rộng rãi cho quần chúng nhân dân được tiếp cận trực tiếp với tài liệu lưu trữ. Tăng cường sự hiểu biết xã hội về lưu trữ, xây dựng được nhịp cầu giao lưu giữa các cơ quan lưu trữ và công chúng, thúc đẩy cho sự phát triển và sử dụng nguồn tài liệu lưu trữ, làm cho lưu trữ phát huy được nhiều hơn, lớn hơn giá trị của mình trong sự phát triển kinh tế - xã hội. Thông qua hình thức này, nhận thức về lịch sử của người dân được nâng cao, đồng thời cũng nâng cao vị thế của ngành lưu trữ, của các cơ quan lưu trữ trong xã hội. Chính vì vậy, việc thiết kế, xây dựng các khu trưng bày thường xuyên tài liệu lưu trữ tại các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia và Trung tâm Lưu trữ tỉnh là rất cấp bách để những nơi này không đơn thuần chỉ là nơi bảo quản tài liệu mà phải là điểm đến thường xuyên của nhân dân. Như vậy, các Trung tâm Lưu trữ phải có khu vực phục vụ công chúng theo như Thông tư số 09/2007/TT-BNV ngày 26/11/2007 của Bộ Nội vụ về hướng dẫn xây dựng kho lưu trữ chuyên dụng. Việc xây dựng các khu triển lãm thường xuyên tài liệu lưu trữ ở các thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… do Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước trực tiếp quản lý là rất cần thiết vì đây là những khu vực trung tâm, đông dân cư. Nhà nước cần phải đầu tư kinh phí, bố trí diện tích, đào tạo cán bộ để tiến tới xây dựng được các khu trưng bày, triển lãm thường xuyên mang tính quốc gia để nơi này thu hút được đông đảo các tầng lớp nhân dân, là điểm đến của nhiều khách du lịch. - Quy mô, diện tích: Trong Thông tư số 09/2007/TT-BNV ngày 26/11/2007 của Bộ Nội vụ về hướng dẫn xây dựng kho lưu trữ chuyên dụng có quy định "khu vực phục vụ công chúng tối thiểu bằng tổng diện tích sàn kho bảo quản tài liệu", trong văn bản này cũng quy định trong khu vực công chúng có phòng trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ. Hiện nay, đối với các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, mới chỉ có Trung tâm Quốc gia III và Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV có phòng trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ. Dự án xây dựng Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I tại Khu đô thị mới Trung Hòa, quận Cầu giấy, thành phố Hà Nội thay cho cơ sở cũ của trung tâm tại 31B Tràng Thi, Hà Nội đang trong giai đoạn hoàn thiện. Theo thiết kế được duyệt, Trung tâm Lưu trữ mới xây này có bố trí diện tích giành cho gian trưng bày, triển lãm tài liệu. Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II tại Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay vẫn chưa có phòng trưng bày, triển lãm tài liệu. Chỉ thị số 05/2007/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 02/3/2007 về việc tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ đã giao trách nhiệm "đến năm 2010, các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương phải có kho lưu trữ chuyên dụng; tiến tới các quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh cũng phải có kho lưu trữ chuyên dụng". Như vậy, sắp tới trong các kho chuyên dụng của Trung ương hay của tỉnh, huyện sẽ phải có khu trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ. Hiện nay, có 28/63 tỉnh, thành phố của cả nước đã xây dựng kho lưu trữ chuyên dụng nhưng mới chỉ có Trung tâm Lưu trữ tỉnh Bình Định tuy diện tích kho chỉ có 1.020 m2 nhưng đã giành diện tích cho việc trưng bày, triển lãm tài liệu [39]. Ngay ở Trung tâm Lưu trữ Thành phố Hà Nội, với cơ ngơi khang trang, bề thế, trên khuôn viên rộng 13.700 m2 gồm 3 khối nhà 4 tầng, 5 tầng và 17 tầng, tổng diện tích sàn xây dựng là 12.371 m2 nhưng hiện nay vẫn chưa dành diện tích để trưng bày, triển lãm tài liệu [60]. Vì vậy, việc xây mới kho lưu trữ chuyên dụng hoặc bố trí diện tích đảm bảo cho việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở các Trung tâm Lưu trữ các tỉnh, huyện là việc làm cấp thiết hiện nay. Được biết, thực hiện Quyết định số 249/QĐ-BNV ngày 26 tháng 3 năm 2007 của Bộ Nội vụ ban hành kế hoạch thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước đã lập dự án xây dựng trung tâm triển lãm tài liệu lưu trữ quốc gia ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Trong thời gian tới, các ngành, các cấp và các cơ quan lưu trữ cần phải sớm nghiên cứu, triển khai để dự án có tính khả thi. Để các đáp ứng được được yêu cầu của trưng bày, triển lãm tài liệu, chúng tôi xin đề xuất việc hoàn thiện hơn các khu trưng bày, triển lãm tài liệu đã có tại một số Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, cụ thể như sau: + Đối với Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I Theo như thiết kế được duyệt và công trình thực tế đã xây dựng đang trong giai đoạn hoàn thiện thì diện tích gian trưng bày, triển lãm trong khu vực công chúng là 93 m2, cạnh phòng đọc có diện tích là 305 m2. Theo như chúng tôi khảo sát và số liệu báo cáo của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I thì lưu lượng người đọc bình quân mỗi ngày tại phòng đọc ở đây khoảng 10 đến 20 người, vì vậy, chúng tôi đề xuất nên chuyển đổi công năng phòng đọc với diện tích 305 m2 thành khu trưng bày, triển lãm và ngược lại, gian trưng bày, triển lãm với diện tích 93 m2 thành phòng đọc. Giải pháp này hợp lý yêu cầu về diện tích của cả phòng đọc và khu trưng bày, triển lãm. + Đối với Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II Hiện nay Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II tại Thành phố Hồ Chí Minh vẫn chưa bố trí diện tích để trưng bày, triển lãm tài liệu. Sắp tới, khi dự án Trung tâm Triển lãm tài liệu lưu trữ phía Nam và trụ sở làm việc của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II được hoàn thành, lãnh đạo Trung tâm cần bố trí diện tích để trưng bày, triển lãm tài liệu thường xuyên, thực hiện đúng theo Thông tư số 09/2007/TT-BNV ngày 26/11/2007 hướng dẫn về việc xây dựng kho lưu trữ chuyên dụng. + Đối với Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III là lưu trữ trữ mở, hàng năm Trung tâm thu thập thêm một lượng lớn tài liệu. Mặc dù Trung tâm đã có giành diện tích và đã trưng bày thường xuyên tài liệu lưu trữ nhưng với diện tích khu trưng bày, triển lãm với hơn 100 m2 hiện nay là quá hẹp, không đáp ứng được yêu cầu trưng bày, triển lãm tài liệu. Việc mở rộng diện tích, đầu tư thêm trang thiết bị cho khu trưng bày, triển lãm này là việc làm cấp thiết. + Đối với Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV được tu sửa lại gần như nguyên vẹn khu Biệt điện Trần Lệ Xuân trước đây, với diện tích rộng khoảng 13.000 m2 đang trực tiếp quản lý tài liệu Mộc bản, tài liệu của Khâm sứ Trung kỳ và của cơ quan Trung ương của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có trụ sở đóng trên lãnh thổ miền Trung, Tây Nguyên được coi là một trong những Trung tâm Lưu trữ hiện đại nhất của Việt Nam. Trung tâm có một khu trưng bày, triển lãm thường xuyên rộng khoảng 300 m2, đã mở cửa để đón các nhà nghiên cứu, các du khách trong và ngoài nước từ ngày 15/12/2007. Tuy được coi là khu trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ có quy mô lớn nhất, địa điểm đẹp nhất, diện tích rộng nhất và thành công nhất kể từ ngày khai trương trong tất cả các trung tâm lưu trữ quốc gia tại Việt Nam nhưng vẫn cần có một số điểm cần phải hoàn thiện. Vừa qua Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV mới tận dụng diện tích có sẵn trong những ngôi biệt thự cũ nên chưa đáp ứng được hết yêu cầu của việc giới thiệu, trưng bày tài liệu. Bên cạnh diện tích giành cho trưng bày, giới thiệu tài liệu lưu trữ cần có diện tích giành cho những hạng mục phụ trợ như khuôn viên, trưng bày hình ảnh ngoài trời, quảng cáo và những hạng mục có tính chất dịch vụ, phục vụ cho nhu cầu của công chúng vì mục đích văn hóa du lịch như siêu thị lưu trữ, quầy giải khát, quầy cung cấp bản sao chụp tài liệu… + Nội dung, phương pháp trưng bày, triển lãm Khi có gian trưng bày, triển lãm nằm trong các kho lưu trữ chuyên dụng, các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia và Trung tâm Lưu trữ tỉnh (kể cả gian trưng bày, triển lãm thường xuyên của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III, IV hiện nay) cũng cần chú đến nội dung trưng bày. Trong khu vực trưng bày, phải tổ chức trưng bày tài liệu theo chuyên đề, ví dụ như Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV hiện nay đang thực hiện khu trưng bày tài liệu lưu trữ với hai chuyên đề: "Lưu trữ Việt Nam (từ 1962 đến nay)", " Miền Trung - Tây Nguyên trong chiến tranh giải phóng dân tộc (1945 - 1975)" và 3 tiểu đề: "Từ Biệt điện Trần Lệ Xuân đến khu trưng bày tài liệu của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV"; Lâm Đồng xưa và nay" và "Ngô Đình Nhu - Nhà lưu trữ". Bên cạnh đó, nên bố trí diện tích riêng để trưng bày những tài liệu quý, hiếm mà trung tâm đang bảo quản, ví dụ một số tài liệu mộc bản như tài liệu Án của Viện Cơ mật hoặc bìa sách Hoàng Việt Luật lệ… như Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV trưng bày hiện nay. Đối với những chuyên đề trưng bày có tính ổn định, thường xuyên cũng cần phải bổ sung thêm hình ảnh, tài liệu, tạo sự mới mẻ, lôi cuốn để hấp dẫn khách tham quan. Thường xuyên phối hợp, mở rộng giao lưu với các cơ quan bảo tàng và cá nhân để sưu tầm tài liệu, hiện vật từ nhiều nguồn khác nhau và nên trưng bày xen kẽ, kết hợp với hiện vật bảo tàng và để gian trưng bày thêm phần sinh động, ấn tượng. Ngoài những chuyên đề có tính ổn định, thường xuyên, gian trưng bày, triển lãm của các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia và Trung tâm Lưu trữ tỉnh cũng cần có những chuyên đề mang tính sự kiện. Trong những năm gần đây, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III đã mở được các cuộc trưng bày như "Chủ tịch Hồ Chí Minh với công tác thương binh, liệt sỹ" vào tháng 7 năm 2007; "Kỷ niệm 35 năm chiến thắng Điện Biên Phủ trên không" vào tháng 12 năm 2007. Đây là những cuộc trưng bày theo chuyên đề trong một khoảng thời gian nhất định, gắn liền với các sự kiện lịch sử của Đảng, Nhà nước và của địa phương để cho gian trưng bày luôn luôn mới mẻ, phục vụ các mục đích chính trị, kinh tế, văn hóa, ngoại giao… Tài liệu đem ra trưng bày không chỉ là tài liệu do cơ quan mình quản lý mà cần phải sưu tầm cả những tài liệu từ các Trung tâm lưu trữ Quốc gia, từ Trung tâm lưu trữ các tỉnh khác, từ các kho lưu trữ tại nước ngoài, các kho lưu trữ của cơ quan thông tấn, bảo tàng, cá nhân… để trưng bày, có như vậy mới tạo được sự sinh động, hấp dẫn khách tham quan. Khách tham quan có thể nắm bắt, hiểu biết về lịch sử của dân tộc, sự phát triển của ngành lưu trữ. Đối với Trung tâm Lưu trữ tỉnh: những tài liệu đem ra trưng bày phải thể hiện được những nội dung sâu sắc về văn hóa, lịch sử phát triển của tỉnh, thành phố, thể hiện trực quan về diện mạo của địa phương mình để có thể giúp cho mọi người sau khi tham quan hiểu biết về lịch sử, hiểu biết về hiện tại và giáo dục chủ nghĩa yêu nước và tuyên truyền văn hóa và cuộc sống tinh thần của địa phương cho các thế hệ. Ví dụ như Trung tâm Lưu trữ thành phố Hà Nội, khi bố trí diện tích để trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ cần sưu tầm và trưng bày những tài liệu, hiện vật quý, hiếm về văn hóa, lịch sử của Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội. Bên cạnh đó, Trung tâm Lưu trữ thành phố Hà Nội còn có thể tổ chức các cuộc trưng bày, triển lãm trong thời gian ngắn với chủ đề như "100 danh nhân đã từng sống và làm việc ở Hà Nội" (giống như Lưu trữ Côn Minh - Trung Quốc mới tổ chức gần đây) hoặc "Các dinh thự Hà Nội xưa" hay tổ chức trưng bày, triển lãm nhân dịp các ngày lễ lớn như kỷ niệm ngày Giải phóng Thủ đô 10/10, kỷ niệm chiến thắng "Điện Biên Phủ trên không" vào tháng 12 hàng năm. Cũng như vậy, Trung tâm Lưu trữ Thành phố Hồ Chí Minh có thể tổ chức các cuộc triển lãm với các chủ đề "310 năm Sài Gòn - Gia Định - Thành phố Hồ Chí Minh " hay "Phong trào học sinh, sinh viên những năm 1954 - 1975"… - Cần hoàn thiện kỹ năng tổ chức trưng bày, triển lãm Rút kinh nghiệm các cuộc trưng bày, triển lãm thời gian vừa qua, sắp tới các nhà tổ chức cũng cần chú ý đến việc hoàn thiện kỹ năng ở một số khâu của việc tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ. + Lựa chọn chủ đề: cần phải thiết thực, có tính thời sự, khơi dậy được lòng mong muốn tìm hiểu quá khứ, thu hút được đông đảo mọi tầng lớp nhân dân quan tâm. Trong thời gian tới, khi có gian trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ thường xuyên tại các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia và Trung tâm Lưu trữ các tỉnh và Trung tâm trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ quốc gia tại các thành phố lớn, các cơ quan tổ chức có thể chọn các sự kiện lịch sử, kỷ niệm các ngày lễ lớn của địa phương hoặc của quốc gia để tổ chức triển lãm như kỷ niệm 35 năm đại thắng mùa xuân 1975 (năm 2010), 1000 năm Thăng Long - Hà Nội (2010), 65 năm ngày Toàn quốc kháng chiến (năm 2011); 40 năm ngày giải phóng miền Nam (năm 2015)… + Lựa chọn tài liệu, hiện vật: Trong kho lưu trữ có rất nhiều tài liệu liên quan đến chủ đề triển lãm. Sau khi sưu tầm cần phải lựa chọn hợp lý những tài liệu, hiện vật đưa ra trưng bày, trong đó cần phải chọn một số tài liệu, hiện vật làm điểm nhấn để thu hút khách tham quan. Ảnh 12: Hiến pháp nước Việt Nam dân chủ cộng hòa năm 1946 được trưng bày tại gian trưng bày tài liệu quý hiếm của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III Ngày nay, các thiết bị bảo đảm an ninh hiện đại hơn, chúng ta cũng nên mạnh dạn đưa một số tài liệu gốc ra trưng bày. Tại lưu trữ quốc gia Mỹ, công chúng có thể xem bản gốc của Tuyên ngôn Độc lập (Declaration of Independence) và bản Tuyên ngôn về Nhân quyền (Bill of Rights) và rất nhiều tài liệu có giá trị khác được đem ra trưng bày; tại lưu trữ quốc gia New Zealand có trưng bày các tài liệu gốc có ý nghĩa lịch sử như: Hiệp định Waitangi, Tuyên bố độc lập của tướng lĩnh phía bắc và bản kiến nghị quyền bầu cử cho phụ nữ... nên có sức hút vô cùng lớn đối với công chúng trong và ngoài nước đến xem. + Chọn vị trí thích hợp để trưng bày tài liệu: Trong gian trưng bày có nhiều tài liệu, cần phải trưng bày tài liệu hợp lý. Lời giới thiệu tổng hợp cho các phần trưng bày phải đuợc đặt ở vị trí đầu tiên, dễ quan sát và phải nhìn rõ ở khoảng cách 2 mét, phải đặt ở độ cao vừa phải để người nhỏ bé trong đám đông vẫn có thể xem được. Sau khi người xem đã bị cuốn hút từ gian đầu thì sẽ gây hưng phấn để khám phá các gian tiếp theo. Trong gian trưng bày, các tài liệu phải được bố trí cao, thấp khác nhau. Những tài liệu được chọn làm điểm nhấn phải được trưng bày ở vị trí trung tâm với kích thước đủ lớn để gây ấn tượng đối với người xem. Bên cạnh đó cũng cần phải bố trí hợp lý các gian trưng bày để hấp dẫn người xem. Đối với gian trưng bày thường xuyên, nếu cần, phải sưu tầm, bổ sung thêm tài liệu để thêm phần hấp dẫn. Ví dụ ở gian trưng bày tài liệu lưu trữ của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV nội dung trưng bày vẫn cần bổ sung thêm nhiều tài liệu lưu trữ nữa; phần giới thiệu về miền Trung, Tây Nguyên có thể thu nhỏ lại nhường chỗ cho việc mở rộng không gian trưng bày tài liệu mộc bản triều Nguyễn.... + Kéo dài thời gian trưng bày, triển lãm: Nghiên cứu, phân tích một số cuộc trưng bày, triển lãm diễn ra từ năm 1986 đến nay, chúng ta thấy, một số cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ đã diễn ra trong thời gian ngắn, chưa đáp ứng được nhu cầu của khách tham quan. Các cuộc triển lãm ngắn ngày không thuận lợi cho việc thu xếp thời gian đến xem của công chúng và thực tế đã có cuộc trưng bày, triển lãm lúc đầu dự kiến chỉ tổ chức trong một khoảng thời gian ngắn sau đó theo yêu cầu của đông đảo quần chúng nhân dân nên đã được kéo dài thời gian (triển lãm "kỷ vật của những người đi B" tại Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh lúc đầu dự kiến kéo dài từ 29/4/2005 đến hết tháng 8/2005, sau đó đã được kéo dài đến hết tháng 5/2006). Kéo dài thời gian một cuộc trưng bày hấp dẫn sẽ làm tăng thêm số lượng người đến thăm quan, thỏa mãn nhu cầu của đông đảo công chúng. Không những thế, có thể còn được các cơ quan, tổ chức quan tâm tặng thêm tài liệu, hiện vật. + Nâng cao kỹ năng tuyên truyền, quảng cáo thu hút khách thăm quan. Công tác tuyên truyền, quảng cáo cho các cuộc trưng bày, triển lãm trong thời gian qua đã được các nhà tổ chức quan tâm, chú ý những vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. Các cuộc họp báo chưa mời rộng rãi mà chỉ giới hạn ở một số báo, đài lớn; tài liệu họp báo chuẩn bị chưa đầy đủ, chưa tỉ mỉ. Băng rôn, pa nô chưa nhiều, còn hạn chế nơi đặt; thời gian quảng cáo quá gần với thời gian khai mạc triển lãm… Ảnh 13: Tờ rơi giới thiệu về triển lãm tài liệu lưu trữ "Hợp tác Việt Nam và Liên bang Nga trong lĩnh vực đào tạo" Để quần chúng nhân dân ngày càng biết đến hơn nữa về công tác lưu trữ và giá trị của tài liệu lưu trữ, các cơ quan lưu trữ của chúng ta nên nghiên cứu, tham khảo và áp dụng một số hình thức nhằm thu hút khán giả của một số cơ quan lưu trữ trên thế giới. Các cơ quan cần áp dụng một số biện pháp sau: - Tổ chức họp báo rộng rãi, không quá gần ngày khai mạc. Chuẩn bị tốt tài liệu giới thiệu để các nhà báo dễ viết bài, đưa tin. Trong buổi họp báo nên mời một số nhân vật tiêu biểu liên quan đến các sự kiện có trong nội dung trưng bày. - Tăng cường các pa nô, áp phích treo trước và trong thời gian trưng bày ở nhiều địa điểm, trên các đường phố lớn đông người qua lại. - Nội dung các tờ rơi, kỷ yếu phong phú, hấp dẫn khách thăm quan kích thích được mong muốn khám phá của người xem, lan truyền thông tin về triển lãm trong công chúng. Một số hình thức có thể tham khảo tại các nước như: + Ở Trung Quốc và Singapore, cơ quan lưu trữ thường xuyên phối hợp với các trường học tổ chức các buổi tham quan ngoại khóa, đưa học sinh, sinh viên đến với cơ quan lưu trữ, đến với khu triển lãm, trưng bày tài liệu lưu trữ. Từ năm 2007, Lưu trữ thành phố Thượng Hải đã tổ chức một hoạt động chủ đề có tên gọi Ngày Lưu trữ thành phố Thượng Hải vào thứ Bảy của một tuần trước ngày 1/5 hàng năm để nhân dân đến thăm quan triển lãm, tra cứu, đọc những thông tin công khai của Chính phủ và những tài liệu lưu trữ và được tư vấn về những vấn đề liên quan đến khai thác sử dụng và nghe diễn đàn về tài liệu lưu trữ theo chuyên đề. + Ở Hàn Quốc, từ tháng 3 năm 2006, Lưu trữ Quốc gia Hàn Quốc đã triển khai chương trình "Thursday Movie Café with Archives" (ngày thứ Năm uống Cà phê và xem phim với Lưu trữ) để trình chiếu khối tài liệu phim ảnh được lưu giữ ở Lưu trữ Quốc gia Hàn Quốc. Tới đây, khi các khu trưng bày, triển lãm thường xuyên tài liệu lưu trữ ở Trung tâm Lưu trữ Quốc gia và Trung tâm Lưu trữ tỉnh và các thành phố lớn được xây dựng, chúng ta cần phải nghiên cứu, áp dụng nhiều hình thức hơn nữa để các khu trưng bày, triển lãm đó là điểm đến của các tour du lịch, điểm đến của giới nghiên cứu và đông đảo công chúng. 3.2.2. Tăng cường tổ chức các cuộc trưng bày, triển lãm lưu động và đa dạng hóa các hình thức trưng bày, triển lãm Ở phần trên, chúng tôi đã đưa ra giải pháp là cần phải xây dựng khu trưng bày, triển lãm tại các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, Trung tâm Lưu trữ tỉnh và các thành phố lớn. Song song với hình thức trưng bày, triển lãm cố định, trong thời gian tới, các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, Trung tâm Lưu trữ tỉnh cần phải tăng cường hơn nữa việc tổ chức các cuộc trưng bày, triển lãm lưu động ở nhiều địa điểm khác nhau, coi việc tổ chức trưng bày, triển lãm lưu động là nhiệm vụ thường xuyên của cơ quan lưu trữ. Để tổ chức trưng bày, triển lãm lưu động có hiệu quả, cơ quan tổ chức cần phải thực hiện tốt tất cả các khâu trong quy trình tổ chức, phải nghiên cứu, tìm hiểu phương pháp tổ chức để đảm bảo các yêu cầu của việc trưng bày, triển lãm. Trong thời gian vừa qua, các Trung tâm Lưu trữ đã tổ chức được nhiều cuộc trưng bày, triển lãm lưu động, trong đó có nhiều cuộc với quy mô lớn. Tuy nhiên, với diện tích khiêm tốn, chỉ một gian nhỏ ở Bảo tàng Hồ Chí Minh hay ở Hội trường Thống nhất hay một số địa điểm khác nên việc trưng bày tài liệu, hiện vật đã gặp nhiều hạn chế và ảnh hưởng đến việc đi lại, quan sát của khách tham quan. Trong thời gian tới, cùng yếu tố quan trọng là địa điểm thuận lợi, các nhà tổ chức cũng cần chú ý tới diện tích để trưng bày, triển lãm. Bên cạnh việc lưu ý tới diện tích trưng bày, việc đầu tư cơ sở vật chất như trang bị máy tính, máy chiếu, âm thanh, loa đài … phục vụ cho việc trưng bày, triển lãm cũng rất cần thiết. Các nhà tổ chức cũng cần chú ý đến công tác bảo quản tài liệu, tránh làm mất mát hay hư hỏng tài liệu, để cho các cuộc trưng bày, triển lãm lưu động được an toàn, có hiệu quả. Các Trung tâm Lưu trữ cần chủ động phối hợp với các cơ quan, các trường học để tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ tại các bảo tàng, thư viện hay trường học theo các chủ đề khác nhau nhân dịp các ngày lễ lớn, các sự kiện lịch sử. Nhằm mục đích giới thiệu văn hóa, lịch sử của đất nước và địa phương tới công chúng và để thực hiện tốt nhiệm vụ phát huy giá trị tài liệu lưu trữ, cơ quan lưu trữ các cấp có thể tăng cường phối hợp với cơ quan, đơn vị tổ chức tham quan, du lịch để đưa khách đến các phòng trưng bày, triển lãm. Ví dụ, cơ quan lưu trữ có thể phối hợp với các cơ quan giáo dục, đem tài liệu lưu trữ đến các trường học để tuyên truyền, giới thiệu với hình thức tổ chức triển lãm theo chủ đề như "Giáo dục Việt Nam qua các tài liệu lưu trữ" hoặc "Bác Hồ với sự nghiệp giáo dục" nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, hay với chủ đề "Tình cảm của Bác Hồ với thiếu nhi qua tài liệu lưu trữ" nhân ngày thành lập Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh 15/5… Trong thời đại công nghệ thông tin hiện nay, các cơ quan lưu trữ cần giới thiệu các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ trên mạng internet, đưa một số hình ảnh, hiện vật trưng bày lên các website, thực hiện việc khai thác trực tuyến, triển lãm trực tuyến giúp đông đảo công chúng tiếp cận với tài liệu lưu trữ ở mọi lúc, mọi nơi, từ đó kích thích được mong muốn khám phá tại các gian trưng bày, triển lãm. KẾT LUẬN Các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở Việt Nam trong thời kỳ đổi mới, đặc biệt là trong những năm gần đây đã gia tăng về số lượng, quy mô và hiệu quả. Về mặt lý luận, ngành lưu trữ Việt Nam cũng đã có nhận thức mới về vấn đề này. Việc phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ đã được ghi trong Báo cáo chính trị của Đại hội Đảng lần thứ VI và lần thứ X và Thủ tướng Chính phủ cũng đã có Chỉ thị 05/2007/CT- TTg về việc tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ. Nội dung của chỉ thị nói trên đã được nhiều ngành, nhiều địa phương cụ thể hoá bằng các văn bản chỉ đạo của ngành mình, địa phương mình. Tuy vậy, các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ đã được tổ chức ở Việt Nam trong thời kỳ đổi mới còn có một số thiếu sót, nhược điểm làm giảm hiệu quả của các cuộc trưng bày, triển lãm đã và đang được tổ chức. Thiếu sót, nhược điểm nói trên được thể hiện qua việc chưa nhận thức đầy đủ tác dụng của việc trưng bày, triển lãm; thiếu các văn bản quy phạm pháp luật và thiếu diện tích thoả đáng dành cho việc nói trên; đặc biệt kỹ năng trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ chưa cao làm giảm hiệu quả của việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ; việc chọn đề tài và thời điểm, địa điểm trưng bày, triển lãm chưa được cân nhắc kỹ; việc phối hợp giữa các cơ quan chưa chặt chẽ; kỹ năng trưng bày yếu; chưa chú trọng việc trưng bày, quảng cáo… Thông qua việc nêu vấn đề, lý giải, phân tích, chứng minh trong 3 chương, luận văn đã tổng kết được những ưu, khuyết điểm và thực trạng hiệu quả các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ở nước ta từ 1986 đến nay. Ưu điểm chung là các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ ngày một nhiều hơn về số lượng, nâng cao hơn về hiệu quả phát huy giá trị của tài liệu. Hạn chế chính của các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ từ năm 1986 đến nay là nhận thức về công tác này còn thấp, thiếu các văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ về công tác này; trình độ tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ còn thấp làm giảm hiệu quả trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ - một hình thức quan trọng để phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ. Đóng góp chính của luận văn này là những đề xuất một số giải pháp trên cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao hiệu quả việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ trong thời gian tới. Đó là các giải pháp tổng thể nâng cao hiệu quả trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ bao gồm: giải pháp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ; ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ về công tác trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ; đầu tư xây dựng các cơ sở vật chất phục vụ trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ. Nhóm giải pháp cấp bách trước mắt nâng cao hiệu quả công tác trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ được là nhanh chóng xây dựng các khu trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia, Trung tâm Lưu trữ tỉnh và tại các thành phố lớn và tăng cường, thường xuyên mở các cuộc trưng bày, triển lãm lưu động. Việc áp dụng tốt các giải pháp nêu trên sẽ góp phần quan trọng nâng cao hiệu quả các cuộc trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ những năm tới, thực hiện nhiệm vụ phát huy giá trị tài liệu lưu trữ mà Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. GL. Belốp, A. Loginnốpva, K.ph Michiep và Ip Procôpencô (1958), Lý luận và thực tiễn công tác lưu trữ ở Liên xô, Thư viện Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Lưu trữ. 2. Nguyễn Thị Thúy Bình (2008), "Hợp tác quốc tế trong triển lãm tài liệu lưu trữ - những kinh nghiệm thực tiễn" Kỷ yếu hội nghị khoa học quốc tế: Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Hà Nội, tháng 4. 3. Bộ Nội vụ (2007), Quyết định số 249/QĐ-BNV ngày 26/3 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ ban hành Kế hoạch thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ, Hà Nội. 4. Bộ Nội vụ (2007), Thông tư số 09/2007/TT-BNV hướng dẫn về Kho lưu trữ chuyên dụng, Hà Nội. 5. Chính phủ (2004), Nghị định số 111/2004/NĐ-CP ngày 08/4 quy định chi tiết thi hành một số điều của Pháp lệnh Lưu trữ Quốc gia, Hà Nội. 6. Chính phủ (2007), Chỉ thị số 05/2007/CT-TTg ngày 02/3 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ, Hà Nội. 7. Đào Xuân Chúc, Nguyễn Văn Hàm, Vương Đình Quyền, Nguyễn Văn Thâm (1990), Lý luận và thực tiễn công tác lưu trữ. Nxb Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp, Hà Nội. 8. Cục Lưu trữ Nhà nước (1992), Từ điển Lưu trữ Việt Nam, Nxb Hà Nội, Hà Nội. 9. Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước (2007), Công văn số 219/VTLTNN-NVĐP ngày 05/4 về việc triển trai thực hiện của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ, Hà Nội. 10. Triệu Cương (2008), "Nghiên cứu giải pháp và thực tiễn kinh nghiệm của thành phố Thượng Hải trong việc sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ cho sự phát triển xã hội" Kỷ yếu hội nghị khoa học quốc tế: Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc", Hà Nội, tháng 4. 11. Triệu Văn Cường (2004), "Đoàn cán bộ lưu trữ Việt Nam thăm và làm việc tại Liên bang Nga", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (5). 12. Đào Thị Diến (2002), "Công bố, giới thiệu tài liệu của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I trong 40 năm qua", Lưu trữ Việt Nam, (4). 13. Thùy Dương (2007), "Triển lãm tài liệu lưu trữ "Chủ tịch Hồ Chí Minh với Trung Quốc"", Dấu ấn thời gian, (4). 14. Lã Thị Duyên (2006), Công tác lưu trữ trong điều kiện cải cách nền hành chính nhà nước, Luận văn thạc sĩ quản lý hành chính công, Học viện Hành chính quốc gia. 15. Đảng Cộng sản Việt Nam (1987), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb Sự thật, Hà Nội. 16. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 17. Nguyễn Tiến Đỉnh (2005), "Vài nét về triển lãm kỷ vật của những người đi B", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (5). 18. Nguyễn Cảnh Đương, Nguyễn Minh Sơn (2007), "Phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (8). 19. T.H (2006), "Một cuộc trưng bày thành công", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (3). 20. Nguyễn Văn Hàm (1994), "Pháp luật lưu trữ và vai trò của nó trong việc xây dựng nền lưu trữ quốc gia", Lưu trữ Việt Nam, (2). 21. Hoàng Thị Hằng (2004), "Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I tham gia trưng bày tài liệu về chuyên đề: "Đồng chí Trần Phú - Tổng bí thư đầu tiên của Đảng"", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (3). 22. Nguyễn Thị Hiệp (2005), "Dấu ấn sâu sắc của mối quan hệ hợp tác giữa lưu trữ Việt Nam và lưu trữ Liên bang Nga", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (2). 23. Ngô Thiếu Hiệu (1992), "Công tác tổ chức sử dụng tài liệu lưu trữ trong công sở nhà nước", Lưu trữ Việt Nam, (3). 24. Nguyễn Cao Hòa (2005), "Lưu trữ Bộ Ngoại giao tham gia triển lãm "Thành tựu 50 năm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc"", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (4). 25. Trần Hoàng (2007), "Triển lãm tài liệu lưu trữ - một hình thức tích cực phát huy giá trị tài liệu lưu trữ", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (7). 26. Trần Hoàng (2008), "Đổi mới nhận thức về việc phát huy giá trị tài liệu lưu trữ ở Việt Nam", Kỷ yếu hội nghị khoa học quốc tế: Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Hà Nội, tháng 4. 27. Nghiêm Kỳ Hồng, "Sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ toàn diện công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước", Lưu trữ Việt Nam, (1). 28. Nghiêm Kỳ Hồng, Đảng lãnh đạo công tác lưu trữ, Luận án Tiến sỹ lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam. 29. Hà Văn Huề (2007), "Công tác tổ chức sử dụng tài liệu lưu trữ trong 45 năm qua ở Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I" Kỷ yếu Hội thảo khoa học: 45 năm tổ chức và sử dụng tài liệu tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I (1962 - 2007). Trung tâm lưu trữ Quốc gia I, Hà Nội. 30. Phạm Thị Huệ (2008), "Vài nét về việc tổ chức và mở cửa thường xuyên khu trưng bày tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV" Kỷ yếu hội nghị khoa học quốc tế: Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Hà Nội, tháng 4. 31. Thiên Hương (2008), "Một số ý kiến về sử dụng tài liệu lưu trữ trong công tác giáo dục và đào tạo", Văn thư Lưu trữ, (10). 32. Jung Haekyo (2008), "Các tiến bộ và thành tựu trong đổi mới công tác quản lý tài liệu ở Hàn Quốc", Kỷ yếu hội nghị khoa học quốc tế: Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Hà Nội, tháng 4. 33. Nguyễn Văn Kết (2007), "Triển lãm tài liệu "Từ dinh Norodom đến dinh Độc Lập"", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (5. 34. Nguyễn Đăng Khải, Trưng bày sưu tập tài liệu, hiện vật về các đơn vị và cá nhân anh hùng. Tạp chí Lưu trữ Việt Nam, số 6, năm 2000, tr. 27. 35. Nguyễn Văn Lanh (2008), "Giải mật tài liệu kho lưu trữ Trung ương nhằm tăng cường công tác phục vụ khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ của Đảng", Kỷ yếu hội nghị khoa học quốc tế: Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Hà Nội, tháng 4. 36. Nghiêm Văn Long (2005), "Lưu trữ Bộ Ngoại giao với triển lãm "60 năm ngoại giao Việt Nam"", Văn thư Lưu trữ, (5). 37. Đinh Hữu Long (2008), Một số kết quả và kinh nghiệm trong công bố, triển lãm tài liệu lưu trữ ở Kho Lưu trữ Trung ương Đảng, Tài liệu Hội nghị chuyên đề về công tác khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ của Đảng, Đà Nẵng, tháng 9/2008, tr.98. 38. Đinh Hữu Long - Đinh Kim Ngân (dịch) (2008), "Các nguyên tắc triển lãm tài liệu lưu trữ", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (5). 39. Nguyễn Tiến Lộc (2008), "Một số giải pháp và kiến nghị nhằm phát huy giá trị tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương", Kỷ yếu hội nghị khoa học quốc tế: Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, Hà Nội, tháng 4. 40. Trần Đức Mạnh (2007), "Triển lãm "Đồng chí Trường Chinh - cuộc đời và sự nghiệp"", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (2). 41. Trần Đức Mạnh (2007), "Đà Nẵng trưng bày 110 tài liệu, hiện vật về Chủ tịch Hồ Chí Minh", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (4). 42. Trần Đức Mạnh (2007), "Triển lãm tài liệu lưu trữ "Chủ tịch Hồ Chí Minh với Trung Quốc"", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (5). 43. Trần Đức Mạnh (2007), "Giới thiệu triển lãm "Đồng chí Lê Duẩn - cuộc đời và sự nghiệp 1907 - 1986"", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (7). 44. Phan Đình Nham (1994), "Tổ chức sử dụng tài liệu trong thời kỳ đổi mới đất nước", Lưu trữ Việt Nam, (1). 45. Nguyễn Lệ Nhung (2003), "Giới thiệu triển lãm chuyên đề: "Quan hệ hợp tác Việt Nam- Cu Ba qua tài liệu lưu trữ"", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (6). 46. Peter Walne (Hội đồng Lưu trữ Quốc tế) (1988), Từ điển Thuật ngữ Lưu trữ (tiếng Anh và tiếng Pháp), Munchen, New York. London, Paris, Thư viện Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Lưu trữ. 47. Vũ Thị Phụng (2002), "Những biện pháp giúp độc giả tiếp cận và khai thác thông tin ở Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I", Kỷ yếu Hội thảo khoa học: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I - 40 năm xây dựng và phát triển, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, Hà Nội. 48. Vũ Thị Phụng (2008), "Giá trị của tài liệu lưu trữ và trách nhiệm của các cơ quan lưu trữ Việt Nam" Kỷ yếu hội nghị khoa học quốc tế: Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, Hà Nội, tháng 4. 49. Nguyễn Minh Sơn (2005), "Triển lãm tài liệu lưu trữ Việt Nam - Liên bang Nga tại Matxcova "Hợp tác kinh tế và khoa học kỹ thuật Việt Nam - Liên bang Nga 1950 - 1990"", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (4). 50. Nguyễn Thị Tâm (2008), "Toà nhà lưu trữ NARA niềm tự hào của người Hàn Quốc", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (6). 51. Nguyễn Thị Tâm, "Một số giải pháp nhằm nâng cao việc phát huy giá trị tài liệu lưu trữ tài các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia" Kỷ yếu Hội thảo khoa học: Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I - 40 năm xây dựng và phát triển, Hà Nội. 52. Nguyễn Văn Thâm (1998), "Giá trị của tài liệu lưu trữ nhìn từ phương diện văn hóa xã hội", Lưu trữ Việt Nam, (3). 53. Nguyễn Thịnh (2001), Sổ tay công tác trưng bày bảo tàng, Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Nội. 54. Thông tấn xã Việt Nam (2007), "Triển lãm ảnh "Chủ tịch Hồ Chí Minh với Trung Quốc" tại Bắc Kinh", Tin tham khảo, số 13904, ra ngày 2/11. 55. Trường Trung học Văn thư Lưu trữ Trung ương (2004), Giáo trình Lưu trữ, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội. 56. Từ điển Hán Việt (1996), Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 57. Từ điển tiếng Việt (2004), Nxb Đà Nẵng - Trung tâm Từ điển học. 58. Từ điển tiếng Việt thông dụng (1997), Nxb Giáo dục, Hà Nội 59. Ủy ban thường vụ Quốc hội (2001), Pháp lệnh Lưu trữ Quốc gia, Hà Nội. 60. Nguyễn Văn Vũ (2008), "Trung tâm Lưu trữ Thành phố Hà Nội 10 năm xây dựng và trưởng thành", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (6). 61. Phạm Hải Yến (2007), "Một vài cảm nhận sau triển lãm "Hồ sơ, kỷ vật của cán bộ đi B"", Văn thư Lưu trữ Việt Nam, (4). 62. Yvone Chan (2008), "Kinh nghiệm của Lưu trữ Quốc gia Singpore cho việc bảo quản an toàn và phổ biến tài liệu lưu trữ", Kỷ yếu hội nghị khoa học quốc tế: Phát huy giá trị tài liệu lưu trữ phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Hà Nội, tháng 4. PHỤ LỤC 1. NHỮNG CUỘC TRƯNG BÀY, TRIỂN LÃM TÀI LIỆU LƯU TRỮ Ở VIỆT NAM TỪ NĂM 1986 ĐẾN NAY 2. MỘT SỐ TÀI LIỆU VỀ CÁC CUỘC TRIỂN LÃM 3. MỘT SỐ TÀI LIỆU ĐÃ ĐƯỢC TRƯNG BÀY TÀI CÁC CUỘC TRIỂN LÃM NHỮNG CUỘC TRƯNG BÀY, TRIỂN LÃM TÀI LIỆU LƯU TRỮ Ở VIỆT NAM TỪ NĂM 1986 ĐẾN NAY 1. Triển lãm "Thành tựu 50 năm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc "do Trung ương Đảng, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ và Uỷ ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam chủ trì tổ chức có sự tham gia của 30 Bộ, ngành ở Trung ương diễn ra từ ngày 31/8/1995 đến 17/9/1995 tại Trung tâm triển lãm Giảng Võ, Hà Nội. 2. Trưng bày "Một số tư liệu, hiện vật, hình ảnh về Nam Bộ kháng chiến" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I thuộc Cục Lưu trữ nhà nước (nay là Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước) hợp tác với một số bảo tàng tổ chức tại Bảo tàng Cách mạng Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 20/9 đến 15/10/1995. 3. Triển lãm "Bạn bè quốc tế với nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ xâm lược" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III tổ chức tại Trung tâm tháng 8/1996. 4. Trưng bày "Sưu tập tài liệu, hiện vật về các đơn vị và cá nhân anh hùng" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III phối hợp với Bảo tàng Cách mạng Việt Nam tổ chức để chào mừng Đại hội thi đua toàn quốc lần thứ IV vào ngày 20/11/2000 tại 25 Tông Đản - Hà Nội. 5. Trưng bày "Đồng chí Trần Phú - Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I (thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước) hợp tác với Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức tại Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 29/4 đến ngày 16/5/2004. 6. Triển lãm "Họa sỹ Bùi Trang Chước - Tác phẩm và hành trình sáng tạo" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III tổ chức tại Trung tâm năm 2004. 7. Triển lãm "Lịch sử quan hệ hợp tác kinh tế và khoa học kỹ thuật Việt Nam - Liên Xô trong những năm 1950-1990" do Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước Việt Nam và Tổng cục Lưu trữ Liên Bang Nga tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, thành phố Hà Nội từ ngày 23/01/2005 đến 22/02/2005. 8. Triển lãm "60 năm ngoại giao Việt Nam" do phòng Lưu trữ, Bộ Ngoại giao tổ chức tại Trung tâm Triển lãm Giảng Võ, Hà Nội từ ngày 26/8/2005 đến ngày 04/9/2005. 9. Trưng bày "Kỷ vật của những người đi B" do Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 29/4/2005 đến tháng hết tháng 5/2006. 10. Trưng bày "Đảng Cộng sản Việt Nam - Cương lĩnh và thành quả" do Bảo tàng Cách mạng Việt Nam phối hợp với Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức, khai mạc ngày 12/4/2006 tại Bảo tàng Cách mạng Việt Nam. 11. Triển lãm "Hồ sơ, kỷ vật của cán bộ đi B" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III phối hợp với Bảo tàng Cách mạng Việt Nam và Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, Hà Nội từ ngày 14/12/2006. 12. Trưng bày "Một số tài liệu, hình ảnh về Cách mạng tháng Tám 1945" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III tổ chức tại Trung tâm năm 2006. 13. Triển lãm "Quan hệ hợp tác Việt Nam và Cu Ba qua tài liệu lưu trữ" (1960 - 2005) do Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước Việt Nam và Lưu trữ Quốc gia Cu Ba phối hợp tổ chức tại thủ đô Hà Nội từ 05/5 đến 26/5/2005. 14. Triển lãm "Từ dinh Norodom đến dinh Độc Lập" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II và Hội trường Thống nhất phối hợp tổ chức tại dinh Thống Nhất từ ngày 28/4/ 2007 đến 26/5/2007 nhân kỷ niệm 32 năm ngày giải phóng hoàn toàn miền nam (30/4/1975 - 30/4/2007). 15. Trưng bày "Chủ tịch Hồ Chí Minh với sự nghiệp đấu tranh và bảo vệ tổ quốc" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III tổ chức tại Trung tâm vào tháng 5/2007. 16. Trưng bày "Chủ tịch Hồ Chí Minh với công tác thương binh, liệt sĩ" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III tổ chức tại Trung tâm vào tháng 7/2007. 17. Triển lãm "60 năm đền ơn đáp nghĩa" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III kết hợp Bảo tàng Cách mạng Việt Nam tổ chức tại Bảo tàng Cách mạng Việt Nam, tháng 7/2007. 18. Triển lãm "Chủ tịch Hồ Chí Minh với Trung Quốc" do Cục Văn thư và Lưu trữ Việt Nam phối hợp với Tổng cục Lưu trữ nhà nước Trung Quốc tổ chức nhân dịp kỷ niệm 117 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, Hà Nội từ 15/5 đến 15/6/2007 và tại Bắc Kinh, Trung Quốc từ ngày 01/11 đến ngày 06/11/2007. 19. Triển lãm "Đồng chí Trường Chinh - Cuộc đời và sự nghiệp" do Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng phối hợp với Bảo tàng Cách mạng Việt Nam, Bảo tàng Hồ Chí Minh tổ chức nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Cố Tổng Bí thư Trường Chinh. Triển lãm diễn ra tại Bảo tàng Hồ Chí Minh từ ngày 06/2 đến tháng 5/2007. 20. Triển lãm "Đồng chí Lê Duẩn - Cuộc đời và sự nghiệp (1907-1986)" do Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng phối hợp với Bảo tàng Cách mạng Việt Nam, Bảo tàng Hồ Chí Minh tổ chức nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Cố Tổng Bí thư Lê Duẩn. Triển lãm diễn ra tại Bảo tàng Hồ Chí Minh từ ngày 05/4 đến tháng 7/2007. 21. Trưng bày "Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 và mũi đánh chiếm Dinh Độc Lập" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II phối hợp với Hội trường Thống Nhất tổ chức nhân dịp kỷ niệm 40 năm Cuộc Tổng tiến công nổi dậy Tết Mậu Thân năm 1968, khai mạc ngày 31/01/2008 tại Hội trường Thống Nhất. 22. Trưng bày "Tài liệu cá nhân, gia đình, dòng họ" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III tổ chức tại Trung tâm tháng 3/2008. 23. Trưng bày "60 năm vang mãi lời Người" do Bảo tàng Cách mạng Việt Nam phối hợp với Ban Tuyên giáo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III tổ chức nhân dịp kỷ niệm 60 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi Thi đua Ái quốc (11/6/1948 - 11/6/2008), khai mạc ngày 09/6/2008 tại Bảo tàng Cách mạng Việt Nam. 24. Trưng bày "Lính Mỹ cuối cùng rút khỏi Việt Nam" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III tổ chức tại Trung tâm từ tháng 4 đến tháng 8/2008. 25. Triển lãm "Hợp tác Việt Nam và Liên bang Nga trong lĩnh vực đào tạo" do Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước và Cục Lưu trữ Liên bang Nga tổ chức nhân dịp kỷ niệm 59 năm Việt Nam và Liên Bang Nga thiết lập quan hệ ngoại giao, từ ngày 05/12/2008 tại Bảo tàng Hồ Chí Minh. 26. Triển lãm "Hồ sơ, kỷ vật của cán bộ đi B tỉnh Vĩnh Phúc" do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Phúc phối hợp tổ chức nhân dịp kỷ niệm 62 năm ngày toàn quốc kháng chiến (19/12/1946 đến 19/12/2008), khai mạc ngày 19/12/2008 tại Bảo tàng tỉnh Vĩnh Phúc.