Luận văn Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc qua thực tiễn áp dụng tại tỉnh Quảng Trị

ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT NGUYỄN THỊ HƢƠNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC QUA THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI TỈNH QUẢNG TRỊ Chuyên ngành: Luật Kinh tế Mã số: 838 01 07 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC THỪA THIÊN HUẾ, năm 2018 Công trình đƣợc hoàn thành tại: Trƣờng Đại học Luật, Đại học Huế Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Đào Mộng Điệp Phản biện 1: ........................................:.......................... Phản biện 2: ................................................................... Luận văn sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ họp tại: Trƣờng Đại học Luật Vào lúc...........giờ...........ngày...........tháng .......... năm........... MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài ................................................................ 2 3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài ........................................................ 4 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ...................................................... 5 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu ................................. 5 6. Những đóng góp mới của đề tài ......................................................... 6 7. Kết cấu của luận văn........................................................................... 6 CHƢƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC................................................................ 7 1.1. Khái quát về bảo hiểm xã hội bắt buộc ........................................... 7 1.1.1 Khái niệm bảo hiểm xã hội bắt buộc ............................................. 7 1.1.2 Đặc trƣng cơ bản của bảo hiểm xã hội bắt buộc ........................... 7 1.2. Khái quát pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ........................... 7 1.2.1. Sự cần thiết điều chỉnh pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ... 8 1.2.2 Nguyên tắc của pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ................ 8 1.2.3 Nội dung pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc .......................... 8 1.3. Các yếu tố tác động đến việc thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ................................................................................................... 8 1.3.1 Yếu tố pháp luật ............................................................................ 8 1.3.2 Yếu tố kinh tế xã hội ..................................................................... 9 1.3.3 Ý thức pháp luật của ngƣời lao động và ngƣời sử dụng lao động 9 1.3.4 Cơ quan quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội bắt buộc .............. 9 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ....................................................................... 9 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC ................................................................................. 10 VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH TẠI TỈNH QUẢNG TRỊ .................... 10 2.1 Quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ........................... 10 2.1.1 Đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc ............................ 10 2.1.2 Chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc ................................................ 10 2.1.2.1 Chế độ ốm đau .......................................................................... 10 2.1.2.2 Chế độ thai sản ......................................................................... 10 2.1.2.3 Chế độ trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp ................. 11 2.1.2.4 Chế độ hƣu trí ........................................................................... 11 2.1.2.5 Chế độ tử tuất ........................................................................... 11 2.2 Đánh giá thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ......... 11 2.2.1 Những kết quả đạt đƣợc .............................................................. 11 2.2.2 Những hạn chế tồn tại ................................................................. 12 2.3 Thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Quảng Trị.......................................................................................................... 12 2.3.1 Những kết quả đạt đƣợc .............................................................. 12 2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế tồn tại ......................... 12 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ..................................................................... 14 CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC THI PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC ................................................................................................... 15 3.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc...15 3.2. Yêu cầu hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ......... 15 3.3 Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ........ 15 3.4 Giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc ................................................................................................ 16 3.4.1 Giải pháp chung .......................................................................... 16 3.4.2 Giải pháp tại địa bàn tỉnh Quảng Trị .......................................... 16 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ..................................................................... 17 KẾT LUẬN ......................................................................................... 19 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Bảo hiểm xã hội là trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội. Bảo hiểm xã hội có vai trò quan trọng đối với ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động và Nhà nƣớc. Khi đánh giá tốc độ phát triển của một quốc gia, một trong các tiêu chí đó chính thống an sinh xã hội mà trong đó bảo hiểm xã hội giữ vai trò nòng cốt. Nhận thức đƣợc vai trò của bảo hiểm xã hội, Đảng Nhà nƣớc ta đã rất chú trọng trong việc thiết lập hành lang pháp lý điều chỉnh về bảo hiểm xã hội. Đặc biệt là bảo hiểm xã hội bắt buộc trong giai đoạn hiện nay. Nhà nƣớc đã ban hành Bộ luật Lao động và Luật bảo hiểm xã hội cũng nhƣ các văn bản pháp luật hƣớng dẫn thi hành Bộ luật Lao động về bảo hiểm xã hội và Luật bảo hiểm xã hội. Có thể nói, pháp luật về bảo hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng đã bƣớc đầu tạo lập hành lang pháp lý để bảo vệ tốt hơn quyền lợi của ngƣời lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, góp phần cho sự phát triển chính sách an sinh xã hội của Nhà nƣớc. Hiện nay, Nhà nƣớc ta đã có khung pháp lý cao nhất để điều chỉnh các quan hệ trong hoạt động bảo hiểm xã hội bắt buộc, tạo cơ sở mới cho việc mở rộng mạng lƣới an sinh xã hội, ngày một đáp ứng nhu cầu của ngƣời lao động nói riêng và của toàn dân nói chung. Hành lang pháp lý hiện hành đã phát huy tác dụng với vai trò điều chỉnh các quan hệ trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội bắt buộc, góp phần xây dựng hệ thống an sinh xã hội của Nhà nƣớc ta ngày một phát triển bền vững. Tuy nhiên, pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc vẫn còn những hạn chế, bất cập. Nhiều quy định chƣa đƣợc hƣớng dẫn cụ thể, vẫn còn khoảng cách giữa văn bản pháp luật và thực tiễn thực hiện. Nhiều qui định trong không phát huy tác dụng trong thực tế. Trên địa bàn cả nƣớc nói chung cũng nhƣ tại tỉnh Quảng Trị nói riêng, việc thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc còn nhiều hạn chế, vƣớng mắc và khó khăn nhất định. Tình trạng ngƣời lao động có hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc vẫn xảy ra. Doanh nghiệp vẫn xâm phạm quyền lợi của ngƣời lao động khi ngƣời lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. 2 Do đó việc hoàn thiện pháp luật và thực hiện các quy định về bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng, bảo hiểm xã hội nói chung có hiệu quả thì hệ thống an sinh xã hội ở nƣớc ta mới có thể phát triển thực sự vững chắc. Vì vậy việc ban hành và thực hiện các quy định về bảo hiểm xã hội bắt buộc là một vấn đề cấp thiết và phù hợp với nguyện vọng của nhiều đối tƣợng trong xã hội. Đây là nhu cầu chính đáng và thiết thực cần đƣợc Nhà nƣớc và xã hội quan tâm thực hiện. Việc nghiên cứu đề tài về pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc để từ đó hoàn thiện các chính sách pháp luật có liên quan đến bảo hiểm xã hội bắt buộc là hết sức thiết thực và cần thiết. Từ cơ sở đó, tác giả lựa chọn đề tài: “Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc qua thực tiễn áp dụng tại tỉnh Quảng Trị” để làm luận văn thạc sĩ luật học nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Bảo hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng không phải là vấn đề mới nhƣng nó trở thành mối quan tâm của các nhà nghiên cứu và hoạt động thực tiễn. Trong thời gian gần đây, nhiều nhà khoa học, nhà nghiên cứu và những ngƣời quan tâm đến bảo hiểm xã hội đã có nhiều bài viết, công trình khoa học nhằm đóng góp ý kiến xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội ở nƣớc ta nhƣ: Thứ nhất, các bài báo, các sách, các công trình, các đề tài nghiên cứu những vấn đề liên quan đến bảo hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng nhƣ:: “Một số vấn đề lý luận về pháp luật bảo đảm xã hội và thực tiễn áp dụng ở tỉnh Thừa Thiên Huế”, (2002). Đề tài khoa học cơ sở, Đại học Huế, Đào Mộng Điệp; Đề tài nghiên cứu những vấn đề về bảo đảm xã hội và pháp luật về bảo đảm xã hội, thực trạng pháp luật về bảo đảm xã hội trong đó có bảo hiểm xã hội. “Những vấn đề lớn của bảo hiểm xã hội” (2010), Phạm Nhẫn, Cộng sản (132); Bài viết nêu lên các nội dung cơ bản của bảo hiểm xã hội và những giải pháp đẩy mạnh hoạt động bảo hiểm xã hội. 3 Thứ hai, các luận văn, luận án nghiên cứu về thực trạng và giải pháp góp phần hoàn thiện bảo hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng nhƣ: Luận văn “Góp phần hoàn thiện chế độ hưu trí trong pháp luật về bảo hiểm xã hội ở Việt Nam”, (2002), Trần Công Dũng; Luận văn đánh giá pháp luật về chế độ hƣu trí và các giải pháp đặt ra để nâng cao hiệu quả áp dụng chế độ hƣu trí. Luận án “Hoàn thiện pháp luật bảo hiểm xã hội ở Việt Nam - Lý luận và thực tiễn” (1995), tác giả Nguyễn Huy Ban, luận án đã cho thấy một thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội và những giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội ở Việt Nam. Giải pháp nhằm tăng cường quản lý tài chính bảo hiểm xã hội tại cơ quan bảo hiểm xã hội Hà Nội của ThS. Tô Thị Thiên Hƣơng, năm 2003; Luận văn chỉ nghiên cứu vấn đè tài chính của bảo hiểm xã hội và giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng tài chính bảo hiểm xã hội. Tổ chức chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội Việt Nam - Thực trạng và giải pháp của ThS. Nguyễn Thị Chính, năm 2013; Luận văn nghiên cứu việc chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội và giải pháp nâng cao hiệu quả việc chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội. Nghiên cứu thống kê bảo hiểm xã hội hưu trí ở Việt Nam của ThS. Đào Hồng Lan, H.2013; Luận văn nghiên cứu bảo hiểm xã hội dƣới góc độ thống kê xã hội học. Giải pháp tăng trưởng nguồn thu quỹ bảo hiểm xã hội ở Việt Nam của Th.s Lê Thị Quế, năm 2014; Nguyễn Thị Kim Phụng (2006), Hoàn thiện về pháp luật BHXH ở Việt Nam, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp trƣờng, Trƣờng Đại học Luật Hà Nội. Vụ Bảo hiểm xã hội (2010), Cơ sở lý luận và thực tiễn hoàn thiện chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc giai đoạn đến 2020, Đề tài nghiên cứu cấp Bộ; Nghiên cứu chỉ ra những vấn đề lý luận về bảo hiểm xã hội bắt buộc, các quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc, thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc. Một số bài viết đăng trên tạp chí nhƣ: TS. Lê Thị Hoài Thu (2009), “Luật BHXH từ quy định đến thực tiến áp dụng”, Tạp chí Bảo hiểm xã 4 hội, kỳ 02, tháng 10/2009; TS. Bùi Thị Lâm Hà ( 2012), “Chế độ tai nạn lao động ở Việt Nam – Những khó khăn, vƣớng mắc”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 01, Tháng 6/2012; Hồ Thị Kim Ngân ( 2014), “Một số vƣớng mắc khi thực hiện các chế độ BHXH ngắn hạn”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 02, Tháng 4/2014Các bài viết, công trình nghiên cứu đề cập đến một hoặc một số vấn đề lý luận và quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội. Nhìn chung các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến những vấn đề cụ thể sau: Một là, nghiên cứu những vấn đề lý luận về bảo hiểm xã hội nói chung trong đó bao gồm bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội bắt buộc. Làm rõ những vấn đề cơ bản về khái niệm và các đặc trƣng cơ bản của bảo hiểm xã hội. Ngoài ra, nghiên cứu cũng làm rõ những vấn đề lí luận của pháp luật về bảo hiểm xã hội. Lịch sử hình thành và phát triển của bảo hiểm xã hội. Hai là, nghiên cứu những quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội nói chung, thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội nói chung trong đó có bảo hiểm xã hội bắt buộc. Ba là, nghiên cứu những giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội bắt buộc, các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, có thể nhận thấy rằng, các công trình nghiên cứu trên chƣa có công trình nào đề cập đến thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị và đặc biệt chƣa có công trình nào nghiên cứu pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc khi Luật bảo hiểm xã hội 2014 đƣợc ban hành. Nhìn nhận một cách chung nhất, các công trình nghiên cứu trên đã đề cập một số vấn đề cơ bản về pháp luật bảo hiểm xã hội nói chung trong đó có bảo hiểm xã hội bắt buộc. Luận văn kế thừa các nội dung nghiên cứu đó, đồng thời làm rõ và nghiên cứu cụ thể các vấn đề còn bỏ ngỏ về bảo hiểm xã hội bắt buộc và đánh giá thực tiễn thi hành pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị. 3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài Mục đích nghiên cứu: Đề xuất những giải pháp hoàn thiện pháp luật và tổ chức thực hiện hiệu quả các quy định của pháp luật về bảo 5 hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị. Nhiệm vụ nghiên cứu: Để giải quyết tốt mục đích nghiên cứu, đề tài tập trung làm rõ các nhiệm vụ sau: - Làm rõ một số vấn đề về lý luận pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc nhƣ khái niệm, vai trò của bảo hiểm xã hội bắt buộc, nội dung pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc... - Đánh giá thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Quảng Trị. - Làm rõ cơ sở khoa học và luận giải các giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và thực tiễn thực hiện các quy định về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Quảng Trị hiện nay. Trên cơ sở đó, đề tài đƣa ra những giải pháp xây dựng, hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và tổ chức thực hiện các quy định về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Quảng Trị. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn nghiên cứu pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc trong giới hạn nghiên cứu của đề tài. Luận văn nghiên cứu một số vấn đề lý luận về bảo hiểm xã hội bắt buộc, thực trạng áp dụng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị trong giai đoạn hiện nay. Về mặt không gian: Luận văn nghiên cứu pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại địa bàn tỉnh Quảng Trị trên cơ sở các văn bản pháp luật nhƣ: Bộ luật Lao động, Luật Bảo hiểm xã hội và các văn bản pháp luật khác điều chỉnh về bảo hiểm xã hội bắt buộc. Về mặt thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu các quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại tỉnh Quảng Trị trong giai đoạn hiện nay từ năm 2016-2018. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn đƣợc thực hiện trên cơ sở của phƣơng pháp luận là phép biện chứng duy vật; cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê nin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đƣờng lối của Đảng, các văn bản pháp 6 luật của Nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội bắt buộc và quan điểm của Tổ chức Lao Động Quốc tế (ILO) về bảo hiểm xã hội bắt buộc qua một số Công ƣớc quốc tế mà Việt Nam đã tham gia ký kết. Để triển khai luận văn, tác giả đã sử dụng đồng bộ một số các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể sau đây: Phƣơng pháp lịch sử khảo cứu các nguồn tƣ liệu, đặc biệt là các tƣ liệu về pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc; các báo cáo của cơ quan bảo hiểm xã hội Quảng Trị, Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Trị Phƣơng pháp phân tích các quy phạm của luật thực định có liên quan đến tên đề tài của luận văn. Phƣơng pháp tổng hợp các quan điểm khác nhau về nhận thức khoa học xung quanh các khái niệm, các quy phạm pháp luật có liên quan đến pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc. Phƣơng pháp thống kê các số liệu thực tiễn trong quá trình áp dụng các quy phạm có liên quan đến tên đề tài của luận văn. Phƣơng pháp so sánh luật học nhằm đối chiếu với các quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc qua các giai đoạn thay đổi và phát triển kinh tế - xã hội. 6. Những đóng góp mới của đề tài - Luận văn đã phân tích đƣợc những vấn đề lý luận cơ bản về bảo hiểm xã hội bắt buộc nhƣ khái niệm, đặc điểm, vai trò, sự điều chỉnh của pháp luật đối với bảo hiểm xã hội bắt buộc. - Luận văn cũng đã phân tích và đánh giá đƣợc thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và thực tiễn thực hiện tại Quảng Trị hiện nay. - Luận văn cũng đã đƣa ra những giải pháp quan trọng nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc đồng thời nâng cao hiệu quả việc thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Quảng Trị. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần lời nói đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn bao gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Một số vấn đề lí luận pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc 7 Chƣơng 2: Thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc và thực tiễn thi hành tại tỉnh Quảng Trị Chƣơng 3: Giải pháp hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc. CHƢƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC 1.1. Khái quát về bảo hiểm xã hội bắt buộc 1.1.1 Khái niệm bảo hiểm xã hội bắt buộc Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của ngƣời lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội 1 . Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nƣớc tổ chức mà ngƣời lao động và ngƣời sử dụng lao động phải tham gia 2 . 1.1.2 Đặc trưng cơ bản của bảo hiểm xã hội bắt buộc Thứ nhất, bảo hiểm xã hội bắt buộc là sự bù đắp một phần thu nhập cho ngƣời lao động khi ngƣời lao động bị suy giảm hay mất khả năng lao động dẫn đến bị suy giảm hay mất thu nhập. Bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ bù đắp thu nhập cho ngƣời lao động khi ngƣời lao động đang tham gia vào quan hệ lao động hoặc kể cả khi chấm dứt quan hệ lao động hay khi ngƣời lao động chết. Thứ hai, bảo hiểm xã hội bắt buộc quy định trách nhiệm của ngƣời lao động và ngƣời sử dụng lao động cùng tham gia đóng bảo hiểm xã hội. Thứ ba, ngƣời lao động đƣợc chi trả các chế độ thông qua quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc. Thứ tư, Nhà nƣớc quản lý hoạt động bảo hiểm xã hội bắt buộc. 1.2. Khái quát pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc 1 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2 Điều 3 Luật bảo hiểm xã hội 8 1.2.1. Sự cần thiết điều chỉnh pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc Thứ nhất, pháp luật điều chỉnh về bảo hiểm xã hội bắt buộc mang tính tất yếu khách quan. Thứ hai, pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc bù đắp một phần thu nhập cho ngƣời lao động khi họ bị suy giảm hoặc mất khả năng lao động dẫn đến bị suy giảm hoặc mất thu nhập. 1.2.2 Nguyên tắc của pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc Thứ nhất, pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc đƣợc thực hiện trên cơ sở ngƣời lao động phải đóng góp vào quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định của Nhà nƣớc. Thứ hai, Nhà nƣớc tham gia quản lý hoạt động bảo hiểm xã hội bắt buộc Thứ ba, thực hiện bảo hiểm xã hội bắt buộc cho mọi ngƣời lao động khi họ bị suy giảm hay mất khả năng lao động dẫn đến bị suy giảm hay mất thu nhập. Thứ tư, mức hƣởng bảo hiểm xã hội bắt buộc đƣợc tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và có chia sẻ giữa những ngƣời tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Thứ năm, quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc đƣợc quản lý thống nhất, dân chủ, công khai, minh bạch, đƣợc sử dụng đúng mục đích, đƣợc hạch toán độc lập theo các quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc. Thứ sáu, bảo hiểm xã hội bắt buộc phát triển phù hợp với điều kiện kinh tế- xã hội. 1.2.3 Nội dung pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc Thứ nhất, nhóm các quy định về chủ thể tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Thứ hai, nhóm các quy định về chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc 1.3. Các yếu tố tác động đến việc thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc 1.3.1 Yếu tố pháp luật Các quy định của pháp luật về đối tƣợng, điều kiện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc là một bộ phận quan trọng nhằm đảm bảo cho ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động, các cơ quan bảo hiểm xã hội bắt buộc tuân thủ các chuẩn mực cơ bản 9 nhất về tính công bằng, minh bạch trong hoạt động quản lý bảo hiểm xã hội bắt buộc. 1.3.2 Yếu tố kinh tế xã hội Yếu tố này bao gồm tổng thể các điều kiện, hoàn cảnh về kinh tế- xã hội, hệ thống các chính sách xã hội và việc triển khai thực hiện, áp dụng chúng trong thực tế xã hội. Nền kinh tế- xã hội phát triển năng động, bền vững sẽ là điều kiện thuận lợi cho hoạt động thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc, tác động tích cực tới việc nâng cao hiểu biết pháp luật, ý thức pháp luật của các tầng lớp xã hội, ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động. 1.3.3 Ý thức pháp luật của người lao động và người sử dụng lao động Ý thức pháp luật của chủ thể tham gia quan hệ pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc giữ vai trò quan trọng. Ngƣời lao động và ngƣời sử dụng lao động nếu hiểu đƣợc vai trò và tầm quan trọng của bảo hiểm xã hội bắt buộc để thực hiện tốt pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ tác động đến tƣ tƣởng và hành vi của những ngƣời lao động khác trong xã hội. 1.3.4 Cơ quan quản lý nhà nước về bảo hiểm xã hội bắt buộc Khi tham gia quan hệ pháp luật lao động, ngoài việc chấp hành pháp luật của ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động thì vai trò của các cơ quan quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội có vị trí quan trọng. KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 Bảo hiểm xã hội bắt buộc là sự bù đắp một phần thu nhập cho ngƣời lao động khi ngƣời lao động bị suy giảm hay mất khả năng lao động dẫn đến bị suy giảm hay mất thu nhập. Bảo hiểm xã hội bắt buộc giữ vai trò quan trọng đối với ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động và Nhà nƣớc. Bảo hiểm xã hội bắt buộc là trụ cột chính trong hệ thống chính sách an sinh xã hội. Dƣới góc độ pháp lý, bảo hiểm xã hội bắt buộc là các quy phạm pháp luật quy định về việc thu quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc và chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tuy có sự khác nhau quy định về bảo hiểm xã hội bắt buộc của các nƣớc, song nhìn chung, bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm những nội dung chính đó là: quy định các đối 10 tƣợng, điều kiện đƣợc hƣởng bảo hiểm xã hội bắt buộc, các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc, việc đóng góp vào quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc. Nội dung pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm nhóm các quy phạm pháp luật về đối tƣợng bảo hiểm xã hội bắt buộc, điều kiện hƣởng bảo hiểm xã hội bắt buộc và các chế độ chi trả về bảo hiểm xã hội bắt buộc. Trong quá trình áp dụng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc, các yếu tố tác động đến hiệu quả áp dụng pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm các yếu tố nhƣ: pháp luật, yếu tố về kinh tế xã hội, yếu tố ý thức pháp luật của ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động và việc thực thi pháp luật của các cơ quan quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội bắt buộc. CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH TẠI TỈNH QUẢNG TRỊ 2.1 Quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc 2.1.1 Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc Đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đƣợc xem là một chủ thể bắt buộc trong quan hệ pháp luật về bảo hiểm xã hội. Các quốc gia căn cứ vào điều kiện kinh tế xã hội và chính trị để quy định đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Có những quốc gia mở rộng đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc nhƣng cũng có những quốc gia thu hẹp đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. 2.1.2 Chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc 2.1.2.1 Chế độ ốm đau Pháp luật hiện hành quy định đối tƣợng hƣởng chế độ ốm đau theo Điều 24 Luật BHXH 2014. 2.1.2.2 Chế độ thai sản Chế độ thai sản là một trong các chế độ bảo hiểm xã hội, bao gồm các quy định của Nhà nƣớc nhằm bảo hiểm thu nhập và đảm bảo sức khỏe cho lao động nữ và ngƣời lao động nhận nuôi con nuôi. Chế độ thai sản bù đắp một phần thu nhập và sức khỏe cho ngƣời lao động khi có thai, mang thai, sinh con, sẩy thay hay áp dụng các biện pháp sinh sản. 11 Ngoài ra chế độ thai sản còn có ý nghĩa đảm bảo phần nào thu nhập cho ngƣời lao động khi nhận con nuôi. Thông qua chế định này, Nhà nƣớc và xã hội thể hiện rõ sự quan tâm đối với nhóm lao động đặc thù. Pháp luật quy định các đối tƣợng và điều kiện đƣợc hƣởng chế độ thai sản. 2.1.2.3 Chế độ trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp Theo quy định tại Khoản 1, Điều 142, Bộ Luật lao động (BLLĐ) 2012: “ Tai nạn lao động là tai nạn gây tổn thƣơng cho bất kỳ bộ phận, chức năng nào của cơ thể hoặc gây tử vong cho ngƣời lao động, xảy ra trong quá trình lao động, gắn liền với việc thực hiện công việc, nhiệm vụ lao động”. Theo quy định tại Khoản 1, Điều 143, BLLĐ 2012: “Bệnh nghề nghiệp là bệnh phát sinh do điều kiện lao động có hại của nghề nghiệp tác động đối với ngƣời lao động”. 2.1.2.4 Chế độ hưu trí Bất cứ ngƣời lao động nào rồi cũng tới lúc già yếu, hết tuổi lao động nhƣng vẫn có nhu cầu đảm bảo cuộc sống và lƣơng hƣu sẽ là nguồn thu nhập chính của họ trong lúc này. Đƣợc hƣởng trợ cấp khi về hƣu là một trong những mục đích, động lực cơ bản để ngƣời lao động tham gia quan hệ bảo hiểm xã hội. Chế độ hƣu trí đƣợc hiểu là chế độ bảo hiểm xã hội đảm bảo thu nhập cho ngƣời hết tuổi lao động hoặc không còn tham gia quan hệ lao động nữa. Pháp luật quy định các đối tƣợng và điều kiện để ngƣời lao động đƣợc hƣởng chế độ hƣu trí. 2.1.2.5 Chế độ tử tuất Chế độ tử tuất là sự bù đắp một phần thu nhập cho thành viên gia đình ngƣời lao động khi ngƣời lao động chết dẫn đến mất nguồn thu nhập. Chế độ tử tuất bao gồm tổng hợp các quy định của pháp luật về đối tƣợng, điều kiện hƣởng trợ cấp tiền tuất hàng tháng hoặc một lần khi ngƣời lao động bị chết. 2.1.3 Quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc Quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc do ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động đóng góp theo tỷ lệ pháp luật quy định. 2.2 Đánh giá thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc 2.2.1 Những kết quả đạt được Thứ nhất, về đối tƣợng tham gia Bảo hiểm xã hội (BHXH) Thứ hai, về các chế độ BHXH 12 Thứ ba, tăng quyền, trách nhiệm của ngƣời lao động và cơ quan Bảo hiểm xã hội Thứ tư, giảm nửa mức đóng bảo hiểm 2.2.2 Những hạn chế tồn tại Thứ nhất, bàn về đối tƣợng đƣợc tham gia bảo hiểm xã hội Thứ hai, bàn về phạm vi tham gia bảo hiểm xã hội của lao động nƣớc ngoài làm việc tại Việt Nam Thứ ba, bàn về các chế độ bảo hiểm xã hội mà lao động là công dân nƣớc ngoài tại Việt Nam đƣợc tham gia Thứ tư, pháp luật chƣa quy định bảo hiểm xã hội bắt buộc áp dụng đối với trƣờng hợp lao động giúp việc gia đình làm việc theo hợp đồng. Thứ năm, về quản lý nhà nƣớc tại Trung ƣơng Thứ sáu, Luật BHXH quy định mức hƣởng chế độ ốm đau . Thứ bảy, việc quy định điều kiện đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu, quy định lao động nữ sinh con đƣợc hƣởng chế độ thai sản. Thứ tám, mức hƣởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hàng tháng hoặc một lần . Thứ chín, quy định tuổi nghỉ hƣu nhƣ hiện hành là thấp so với xu hƣớng tuổi thọ ngày càng tăng và nguy cơ mất khả năng cân đối quỹ hƣu trí và tử tuất. Thứ mười, về các trƣờng hợp giải quyết chế độ tử tuất. Thứ mười một, Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành quy định cho phép tạm dừng đóng vào quỹ hƣu trí và tử tuất. 2.3 Thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Quảng Trị 2.3.1 Những kết quả đạt được Về đối tƣợng tham gia BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) Về chế độ bảo hiểm xã hội Về quỹ bảo hiểm xã hội 2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế tồn tại Thứ nhất, về đối tƣợng tham gia, hiện nay chƣa có cơ chế phối hợp giữa các ngành, các cơ quan có thẩm quyền để xác định đối tƣợng thuộc diện đóng BHXH bắt buộc (nhất là khu vực ngoài Nhà nƣớc) nên việc phát triển, mở rộng đối tƣợng tham gia BHXH còn gặp nhiều khó khăn. 13 Thứ hai, về công tác chi trả lƣơng hƣu, trợ cấp BHXH. Thứ ba, nhận thức của một số chủ sử dụng lao động, một số bộ phận ngƣời lao động và nhân dân về chính sách BHXH, BHYT chƣa đầy đủ. Thứ tư, theo quy định của Luật BHXH 2014, công tác khởi kiện các đơn vị nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN chuyển giao cho tổ chức Công đoàn. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện gặp không ít khó khăn, vƣớng mắc, do đó công tác khởi kiện để thu hồi nợ đọng BHXH, BHTN, BHYT chƣa thể thực hiện. Thứ năm, việc phối hợp thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, Luật BHXH sửa đổi, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT giữa các cấp ủy Đảng, chính quyền, các Sở, Ban, Ngành, đoàn thể vẫn chƣa đƣợc quan tâm đúng mức, thiếu đồng bộ đã gây khó khăn chung trong việc triển khai thực hiện. Thứ sáu, ngƣời dân vẫn chƣa ý thức đầy đủ về lợi ích của chính sách BHYT cho nên chƣa tích cực, chủ động tham gia BHYT. Thứ bảy, công tác phát triển đối tƣợng cùng tham gia BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc trong các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn còn hạn chế, các đơn vị doanh nghiệp có quy mô hoạt động nhỏ và siêu nhỏ, lao động thiếu việc làm thƣờng xuyên, thu nhập thấp; nhiều đơn vị gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, thậm chí phải thu hẹp hoặc ngừng hoạt động nên nhiều đơn vị trốn tham gia BHXH cho ngƣời lao động hoặc tham gia không đầy đủ theo quy định. Thứ tám, một số cấp ủy Đảng, chính quyền địa phƣơng chƣa quyết liệt trong việc chỉ đạo tuyên truyền thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị nói chung và việc thực hiện chính sách BHXH. Thứ chín, việc ban hành cơ chế, chính sách về BHXH, BHYT nhiều lúc còn chậm, bất cập ảnh hƣởng không nhỏ đến công tác thông tin, truyền thông về BHXH, BHYT. Thứ mười, mạng lƣới Đại lý thu BHXH, BHYT đƣợc mở rộng, ngoài Đại lý thu các UBND xã, phƣờng, thị trấn còn có thêm các tổ chức chính trị xã hội, đơn vị sự nghiệp và tổ chức kinh tế nên tạo điều kiện thuận lợi cho ngƣời dân khi tham gia BHYT. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện vẫn còn gặp phải một số vƣớng mắc. 14 Thứ mười một, việc giải quyết chế độ, chính sách BHXH, BHYT, BHTN cho ngƣời lao động và nhân dân tại một số địa phƣơng vẫn còn thiếu sót và chƣa kịp thời; Thứ mười hai, việc phổ biến, quán triệt các quan điểm, chủ trƣơng của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc về BHXH, BHYT ở một số cấp ủy đảng, chính quyền chƣa sâu rộng. Thứ mười ba, chế tài xử lý vi phạm chƣa đủ mạnh, sự phối hợp của các ngành vẫn còn hạn chế. KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc đã đƣợc quy định khá chi tiết và đầy đủ tạo hành lang pháp lý để bảo vệ cho ngƣời lao động. Pháp luật đã tạo hành lang pháp lý trong việc quy định các điều kiện hƣởng chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc, đối tƣợng hƣởng chế độ, quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tuy nhiên, thực trạng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc vẫn còn những hạn chế tồn tại. Thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Tỉnh Quảng Trị đã có những kết quả đáng khích lệ. Bên cạnh đó, thực tiễn thi hành vẫn còn nhiều khó khăn vƣớng mắc nhất định. Điều này đặt ra cho tỉnh Quảng Trị cần phải có nhiều giải pháp thúc đẩy việc thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc. 15 CHƢƠNG 3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC THI PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC 3.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc đƣợc điều chỉnh để đáp ứng với những đòi hỏi về điều kiện kinh tế xã hội trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên, các quy định hiện hành về bảo hiểm xã hội bắt buộc chƣa theo kịp đƣợc sự tƣơng thích trong các quy định của công ƣớc quốc tế và pháp luật của một số quốc gia trên thế giới. 3.2. Yêu cầu hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc Thứ nhất, phù hợp với định hƣớng đổi mới bảo hiểm xã hội bắt buộc và chủ trƣơng đƣờng lối chính sách của Đảng và Nhà nƣớc. Thứ hai, bảo đảm sự phát triển của quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc Thứ ba, đáp ứng yêu cầu bảo vệ quyền lợi ngƣời thụ hƣởng bảo hiểm xã hội bắt buộc Thứ tư, đáp ứng tiến trình hội nhập quốc tế 3.3 Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc Thứ nhất, về đối tƣợng, phạm vi, chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc của lao động nƣớc ngoài làm việc tại Việt Nam Thứ hai, mở rộng đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc Thứ ba, cần nghiên cứu quy định cụ thể trách nhiệm của các Bộ, ngành trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc về bảo hiểm xã hội để tránh sự chồng chéo và tổ chức thực hiện đƣợc đảm bảo thống nhất. Thứ tư, Luật BHXH cần sửa đổi quy định mức hƣởng chế độ ốm đau. Thứ năm, pháp luật cần quy định điều kiện đóng bảo hiểm xã hội với các trƣờng hợp ngƣời lao động đã có quá trình đóng BHXH dài, song vì lý do khó mang thai, thai bệnh lý Thứ sáu, cần tăng tuổi nghỉ hƣu cho lao động nữ. Thứ bảy, pháp luật cần bổ sung quy định về các trƣờng hợp đối với ngƣời đang bị dừng hƣởng lƣơng hƣu, trợ cấp tai nạn lao động, bệnh 16 nghề nghiệp hàng tháng do phải chấp hành hình phạt tù nhƣng không đƣợc hƣởng án treo mà bị chết trong tù. Thứ tám, Luật Bảo hiểm xã hội và các văn bản hƣớng dẫn cần có quy định cụ thể việc có thực hiện đóng bù BHXH. 3.4 Giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc 3.4.1 Giải pháp chung Thứ nhất, thực hiện tốt hoạt động tuyên truyền, thông tin các quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc. Thứ hai, tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện bảo hiểm xã hội bắt buộc của các doanh nghiệp Thứ ba, tăng cƣờng các biện pháp giảm nợ đọng, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. 3.4.2 Giải pháp tại địa bàn tỉnh Quảng Trị Thứ nhất, triển khai thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ đẩy mạnh công tác thu, phát triển đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc Thứ hai, đẩy mạnh công tác tuyên truyền cả về nội dung và hình thức theo hƣớng chuyên nghiệp. Thứ ba, tăng cƣờng mở rộng và nâng cao chất lƣợng hệ thống Đại lý thu Thứ tư, xây dựng kế hoạch thu cụ thể, rõ ràng, sát với tình hình thực tế của địa phƣơng. Thứ năm, tăng cƣờng công tác thanh tra chuyên ngành về đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Thứ sáu, thƣờng xuyên báo cáo, tham mƣu với các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phƣơng, phối hợp chặt chẽ với các Sở, Ban, Ngành và các tổ chức đoàn thể liên quan trong việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội. Thứ bảy, tăng cƣờng công tác giám định trên Hệ thống thông tin giám định BHYT điện tử. Thứ tám, giải quyết đầy đủ, kịp thời các quyền lợi của ngƣời tham gia bảo hiểm xã hội. Thứ chín, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng CNTT, nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động BHXH. 17 Thứ mười, phát động phong trào thi đua sáng kiến cải tiến có hiệu quả trong công việc. Thứ mười một, tiếp tục quán triệt mục tiêu, quan điểm, chủ trƣơng, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc về chính sách BHXH Thứ mười hai, xây dựng đội ngũ cán bộ ngành bảo hiểm xã hội phải hết lòng phục vụ lợi ích của nhân dân. Thứ mười ba, Thƣờng trực Tỉnh ủy tiếp tục có sự chỉ đạo các các cấp ủy Đảng thực hiện tốt Quyết định số 1584/QĐ-TTg ngày 14/9/2015 về việc giao chỉ tiêu thực hiện BHYT giai đoạn 2015-2020. Thứ mười bốn, triển khai thực hiện tốt Kế hoạch số 3491/KH- UBND ngày 21/10/2013 của UBND tỉnh về thực hiện Chƣơng trình hành động số 70-CTHĐ/TU ngày 02/7/2013 của Tỉnh ủy và Công văn số 1061/UBND-VX ngày 22/3/2017 của UBND tỉnh Quảng Trị. Thứ mười lăm, tăng cƣờng công tác phối hợp thanh tra, kiểm tra, thu hồi nợ đọng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Thứ mười sáu, hàng năm, tổ chức điều tra, khảo sát, nắm cụ thể số doanh nghiệp, hộ kinh doanh, số lao động làm việc chƣa thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc. Thứ mười bảy, Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam tỉnh chỉ đạo các tổ chức đoàn thể, tổ chức Chính trị - xã hội và UBMTTQVN các cấp trong việc đƣa chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc đến với mọi tầng lớp nhân dân và ngƣời lao động; Thứ mười tám, cấp ủy, chính quyền địa phƣơng và các Sở, Ban, Ngành có liên quan cần quan tâm, tăng cƣờng công tác tuyên truyền, phổ biến sâu, rộng chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc. KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 Qua nghiên cứu chƣơng 3, chúng tôi rút ra một số kết luận nhƣ sau: 1. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, luận văn đƣa ra một số định hƣớng hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn tỉnh Quảng Trị hiện nay, theo đó định hƣớng hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc phải dựa trên đƣờng lối, quan điểm của Đảng trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội; hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc đặt trong bối cảnh hội nhập khu vực và quốc tế. 18 2. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đều được xây dựng và bám sát vào những định hướng đã được đề ra. 3. Hiệu quả của việc thực hiện pháp luật vể bảo hiểm xã hội bắt buộc không chỉ phụ thuộc vào việc quy định đầy đủ các đối tƣợng hƣởng bảo hiểm xã hội bắt buộc, điều kiện hƣởng bảo hiểm xã hội bắt buộc, các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc, quản lý quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc mà nó còn phụ thuộc vào khả năng tổ chức thực thi một cách nghiêm túc trong thực tiễn và ngƣời lao động phải biết tự bảo vệ mình để tránh những thiệt hại có thể xảy ra. 19 KẾT LUẬN 1. Trong giai đoạn hiện nay, bảo hiểm xã hội bắt buộc giữa vai trò quan trọng đối với ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động và Nhà nƣớc. Bảo hiểm xã hội bắt buộc có một vị trí đặc biệt quan trọng đối với việc phát triển chính sách an sinh xã hội. Bảo hiểm xã hội bắt buộc là trụ cột của hệ thống an sinh xã hội. Trong mối quan hệ lao động, để bù đắp thu nhập cho ngƣời lao động khi ngƣời lao động bị suy giảm hay mất khả năng lao động thì ngƣời lao động phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Đồng thời, ngƣời sử dụng lao động và Nhà nƣớc cũng góp phần tham gia vào quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc. 2. Nội dung của pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc không chỉ bao hàm trong việc quy định các đối tƣợng hƣởng bảo hiểm xã hội bắt buộc, điều kiện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, các chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc, quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc, mà nội dung pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc còn tạo lập hành lang pháp lý để bảo vệ ngƣời lao động thụ hƣởng các chế độ về bảo hiểm xã hội bắt buộc. 3. Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc phản ánh thực trạng hiện nay còn nhiều hạn chế, bất cập trong các chế độ về ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hƣu trí và tử tuất. Ngoài ra, trong quá trình triển khai vào thực tiễn đời sống tại tỉnh Quảng Trị, thực tế áp dụng pháp luật vẫn còn nhiều khó khăn, vƣớng mắc cần phải khắc phục. 4. Để tạo hành lang pháp lý về bảo hiểm xã hội bắt buộc trong giai đoạn hiện nay, cần phải khắc phục những hạn chế của pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc hiện hành. Đồng thời, khi hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc nhất định phải tuân theo những yêu cầu khách quan của điều kiện kinh tế xã hội và những nội dung khác kèm theo. Hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc cần chú trọng đến việc hoàn thiện các chế độ về ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hƣu trí và tử tuất. Đồng thời, sửa đổi các quy định về quỹ bảo hiểm xã hội bắt buộc cũng cần đặt ra trong giai đoạn hiện nay. 5. Pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc chỉ đạt hiệu quả khi triển kahi trong thực tiễn nếu nhƣ Nhà nƣớc hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc đồng bộ, toàn diện và mang tính khả thi. Đồng thời, kết hợp hài hòa các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc trong giai đoạn hiện nay. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội (2013), Báo cáo tổng kết công tác năm 2013 và phương hướng nhiệm vụ năm 2014, tr.3, Hà Nội. 2. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội (2013), Báo cáo tổng kết công tác năm 2013 và phương hướng nhiệm vụ năm 2014, tr.3, Hà Nội. 3. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội (2013), Báo cáo tổng kết công tác năm 2013 và phương hướng nhiệm vụ năm 2014, tr.4, Hà Nội. 4. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội (2013), Báo cáo tổng kết công tác năm 2013 và phương hướng nhiệm vụ năm 2014, tr. 4,Hà Nội. 5. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội (2013), Số liệu báo cáo công tác thu BHXH của BHXH thành phố Hà Nội, tr.1, Hà Nội. 6. BHXH trên toàn thế giới, ILO-1999 và 2006, tr.6 7. Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã hội (2012), Báo cáo tình hình thực hiện BHXH, tr. 2, Hà Nội. 8. Mai Đức Chính (2014), “Một số ý kiến và phƣơng án cải cách bảo hiểm hƣu trí từ quan điểm đại diện ngƣời lao động”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 02 tháng 01/2014, tr.13 9. TS. Phạm Thị Định (2013), “An sinh xã hội và xu hƣớng phát triển trên thế giới”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 01, tháng 10/2013, tr. 20 10. TS. Bùi Thị Lâm Hà (2012), “Chế độ tai nạn lao động ở Việt Nam – Những khó khăn, vƣớng mắc”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 01 tháng 6/2012, tr. 19. 11. Bùi Đức Hiên (2011), “Một số bất cập trong thi hành phát luật về BHTN”, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, Số (20), tháng 4/2011, tr. 22. 12. ThS. Mai Thị Hƣờng (2014), “Quản lý đầu tƣ quỹ BHXH ở Trung Quốc và Chilê”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 01, Tháng 4/2014, tr. 23-25. 13. Hồ Thị Kim Ngân (2014), “Một số vƣớng mắc khi thực hiện các chế độ BHXH ngắn hạn”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 02, Tháng 4/2014, tr. 22. 14. TS. Lê Thị Hoài Thu (2009), “Luật BHXH từ quy định đến thực tiễn áp dụng”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 02, Tháng 10/2009, tr. 13. 15. TS. Lê Thị Hoài Thu (2009), “Luật BHXH từ quy định đến thực tiễn áp dụng”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 02, Tháng 10/2009, tr. 14. 16. TS. Lê Thị Hoài Thu (2009), “Luật BHXH từ quy định đến thực tiến áp dụng”, Tạp chí Bảo hiểm xã hội, Kỳ 02, Tháng 10/2009, tr. 13. 17. Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân (2000), Giáo trình Bảo hiểm, tr.113, Nxb Thống kê, Hà Nội. 18. Trƣờng Đại học Lao động – Xã hội (2010), Giáo trình Bảo hiểm xã hội (2010), tr.38, NXB Lao động – Xã hội. Hà Nội. 19. Trƣờng Đại học Lao động – Xã hội (2009), Giáo trình Quản trị BHXH, tr. 180, NXB Lao động – Xã hội, Hà Nội. 20. Trƣờng Đại học Lao động – Xã hội (2010), Giáo trình Bảo hiểm xã hội, tr. 52, NXB Lao động – Xã hội, Hà Nội. 21. Trƣờng Đại học Lao động –Xã hội (2010), Giáo trình BHXH, tr.49, Nxb Lao động – Xã hội, Hà Nội. 22. Trƣờng Đại học Luật Hà Nội (2012), Giáo trình Luật ASXH, tr. 399, NXB Công an nhân dân, Hà Nội. 23. Trƣờng Đại học Luật Hà Nội (2012), Giáo trình Luật ASXH, tr. 400, NXB Công an nhân dân, Hà Nội. 24. Trƣờng Đại học Luật Hà Nội (2012), Giáo trình Luật ASXH, tr. 401, NXB Công an nhân dân, Hà Nội 25. Trƣờng Đại học quốc gia Hà Nội (1999), Giáo trình luật lao độngViệt Nam, tr. 312,313, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội. 26. Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội (2005), Pháp luật BHXH của một số nước trên thế giới, tr.351,352, Tập (1), NXB Tƣ pháp, Hà Nội. 27. Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội (2005), Pháp luật BHXH của một số nước trên thế giới, tr.408, Tập (1), NXB Tƣ pháp, Hà Nội. 28. Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội (2005), Pháp luật BHXH của một số nước trên thế giới, tr. 329, NXB Tƣ pháp, Hà Nội. 29. Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội (2005), Pháp luật BHXH của một số nước trên thế giới, tr. 432-439, NXB Tƣ pháp, Hà Nội. 30. Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội (2005), Pháp luật BHXH của một số nước trên thế giới, tr. 358-366, NXB Tƣ pháp, Hà Nội. 31. Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội (2005), Pháp luật BHXH của một số nước trên thế giới, tr. 360,361, NXB Tƣ pháp, Hà Nội. 32. Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội (2005), Pháp luật BHXH của một số nước trên thế giới, tr. 361, NXB Tƣ pháp, Hà Nội. 33. Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội (2005), Pháp luật BHXH của một số nước trên thế giới, tr. 365, NXB Tƣ pháp, Hà Nội. 34. Vụ Bảo hiểm xã hội (2010), Cơ sở lý luận và thực tiễn hoàn thiện chế độ BHXH bắt buộc giai đoạn đến 2020, tr.13, Đề tài nghiên cứu cấp Bộ.