Luận văn Vận dụng Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 Hợp đồng xây dựng vào việc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 - Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội

án như vậy không phản ánh đúng bản chất của khoản thu đó. * Về kế toán chi phí HĐXD + Về việc xác định nội dung chi phí của HĐXD. Hiện nay tại Công ty, việc xác định nội dung chi phí của HĐXD thường không đầy đủ, không hợp lý và thiếu tính thống nhất nội dung các khoản chi phí. Có rất nhiều khoản mục chi phí theo quy định được tính vào chi phí HĐXD nhưng lại không tính như: - Chi phí lãi vay: Hiện nay Công ty hạch toán toàn bộ khoản lãi vay vào chi phí hoạt động tài chính (TK 635) bất kể chi phí lãi vay đó có đủ tiêu chuẩn vốn hóa hay không. Theo chuẩn mực 16 về chi phí lãi vay và Chế độ kế toán hiện nay thì những chi phí lãi vay đủ tiêu chuẩn được vốn hóa phải được hạch toán vào chi phí HĐXD. - Chi phí về bảo hành công trình: Theo chuẩn mực kế toán số 15 thì chi phí bảo hành công trình vẫn thuộc về chi phí HĐXD nhưng chế độ kế toán hiện nay vẫn hạch toán vào chi phí bán hàng, còn tại Công ty không tiến hành trích trước chi phí về bảo hành công trình mà khi thực tế phát sinh khoản chi phí này sẽ ghi giảm doanh thu của kỳ sau, điều này không phản ánh đúng bản chất của nghiệp vụ mặc dù cuối cùng khoản chi phí này cũng làm giảm lợi nhuận của Công ty. - Các khoản làm giảm chi phí HĐXD như: Thu hồi phế liệu, thu thanh lý máy móc, thiết bị, máy thi công... của từng HĐXD không được hạch toán ghi giảm chi phí mà ghi tăng thu nhập khác (TK 711). - Các khoản tiền phạt do Công ty vi phạm các điều khoản ghi trên hợp đồng thì Công ty không hạch toán vào chi phí của HĐXD mà ghi tăng chi phí khác (TK 811). Xác định đúng nội dung chi phí HĐXD rất cần thiết, nếu xác định chi phí HĐXD sai sẽ làm cho việc xác định kết quả HĐXD là không chính xác, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của HĐXD. + Về ước tính chi phí của khối lượng xây dựng hoàn thành trong kỳ - Hiện nay Công ty áp dụng việc ước tính chi phí của khối lượng xây dựng hoàn thành trong kỳ dựa trên cơ sở doanh thu là không phù hợp. Với các công trình giao khoán, trên cơ sở doanh thu đã được xác định theo biên bản nghiệm thu, kế toán sẽ trừ khỏi doanh thu một tỷ lệ nhất định để bù đắp chi phí hành chính. Việc xác định chi phí cho khối lượng sản phẩm hoàn thành trong kỳ như vậy là không đảm bảo nguyên tắc thận trọng, luôn đảm bảo Công ty có lãi, trong khi thực tế kết quả xác định lại lỗ. - Với công trình do đơn vị trực tiếp làm thì chi phí cho khối lượng sản phẩm hoàn thành trong kỳ được xác định phụ thuộc vào dự toán. Cách xác định này không đảm bảo chính xác, vì chi phí thực tế phát sinh cho khối lượng hoàn thành trong kỳ và chi phí dự toán có thể khác nhau rất nhiều. Với các công trình lớn, thời gian thi công dài các khoản chi phí theo dự toán có thể hoàn toàn biến động theo các chiều hướng khác nhau (nếu giá đầu vào biến động tăng thì chi phí thực tế cho khối lượng hoàn thành trong kỳ > chi phí dự toán, ngược lại nếu giá đầu vào biến động giảm thì chi phí thực tế cho khối lượng hoàn thành trong kỳ < chi phí dự toán), việc xác định cho khối lượng hoàn thành trong kỳ không chính xác sẽ dẫn đến việc xác định lãi, lỗ không đúng. + Về việc hạch toán chi phí Về cơ bản thì việc hạch toán chi phí của HĐXD trong Công ty là đúng theo chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành, tuy nhiên phương pháp hạch toán một số khoản chi phí chưa phù hợp như: - Các khoản chi phí về lãi vay đủ tiêu chuẩn vốn hóa, kế toán ghi: Nợ TK 635 - Chi phí tài chính Có TK 112, 335 - Các khoản chi phí về bảo hành công trình được tập hợp trên các tài khoản loại 6, khi công trình bảo hành hoàn thành kế toán kết chuyển, kế toán ghi: Nợ TK 154 - Chi phí SXKD dở dang Có TK 621, 622, 623, 627 Sau đó ghi giảm doanh thu của kỳ sau: Nợ TK 511 (Chi tiết cho CT, HMCT) Có TK 154 (Chi phí bảo hành) - Các khoản tiền phạt do vi phạm hợp đồng hay chi phí cho việc trợ giúp kỹ thuật: Nợ TK 811 - Chi phí khác Có Tk 111, 112, 331 Việc hạch toán như vậy sẽ dẫn đến việc tập hợp chi phí cho HĐXD không đầy đủ, không chính xác tạo ra sự không thống nhất giữa các doanh nghiệp xây dựng trong hạch toán do không tuân thủ theo chuẩn mực chung, từ đó ảnh hưởng đến yêu cầu có thể so sánh được của thông tin kế toán cung cấp trong Công ty cũng như trong hệ thống các doanh nghiệp xây dựng. 2.3.3. Đánh giá thực trạng về việc trình bày các thông tin có liên quan đến Hợp đồng xây dựng trên báo cáo tài chính 2.3.3.1. Ưu điểm Về cơ bản những nội dung trình bày trên BCTC phù hợp với yêu cầu của Chế độ kế toán và Chuẩn mực kế toán. 2.3.3.2. Tồn tại Trên BCTC của Công ty hiện nay chỉ trình bày những thông tin tổng hợp về chi phí, doanh thu lợi nhuận, các khoản phải thu, phải trả phát sinh của toàn công ty mà không tách riêng những thông tin về chi phí, doanh thu, kết quả kinh doanh, các khoản phải thu, phải trả phát sinh từ HĐXD, cũng như phương pháp xác định doanh thu và phương pháp xác định phần công việc đã hoàn thành của HĐXD. Điều này chưa phù hợp với tinh thần của Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 ngoài ra còn gây khó khăn cho người sử dụng thông tin từ BCTC của đơn vị. Nếu như Công ty trình bày nhưng thông tin đó về HĐXD trên BCTC thì chỉ cần đọc BCTC nhà quản trị không chỉ nắm được kết quả hoạt động kinh doanh chung của Công ty mà còn biết được lợi ích mà Công ty thu được từ HĐXD mang lại mà không cần phải xem thêm các báo cáo khác. 2.4. Nguyên nhân của những tồn tại - Về phía Công ty: + Công ty chưa thấy rõ được tầm quan trọng của công tác kế toán chi phí, doanh thu của HĐXD, chưa thực sự coi việc hạch toán kế toán là công cụ đắc lực và hiệu quả cho việc quản lý. + Công ty còn chưa tự xây dựng được cho mình một hệ thống kiểm soát chi phí, doanh thu đủ mạnh để có thể kiểm soát được các chi phí sản xuất thực tế phát sinh tại các tổ, đội trực tiếp sản xuất. + Việc tập huấn cho các cán bộ kế toán về những đổi mới trong chính sách, chế độ, chuẩn mực kế toán nói chung và kế toán về chi phí, doanh thu của HĐXD nói riêng trong Công ty còn hạn chế do điều kiện thực tế quản lý. - Về phía Nhà nước và các cơ quan chức năng + Hệ thống các văn bản pháp lý liên quan đến kế toán hiện nay còn nhiều bất cập, giữa chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán còn có những điểm chưa thống nhất, việc ban hành các thông tư hướng dẫn thực hiện các chuẩn mực kế toán mới ban hành hiện nay của Bộ Tài chính còn khá chung chung, chưa đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong quá trình thực hiện. + Việc đào tạo, bồi dưỡng của các cơ sở đào tạo và trung tâm nghiên cứu chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu nâng cao trình độ nghiệp vụ chuyên môn của các cán bộ kế toán trong doanh nghiệp, các lớp tập huấn còn mang tính hình thức, nặng về trình bày các vấn đề lý thuyết chưa đi sâu vào giải quyết những tình huống cụ thể để các đơn vị dễ vận dụng. Như vậy, Chương 2 mô tả tình hình thực tế về kế toán doanh thu, chi phí HĐXD tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2, qua đó đưa ra những đánh giá về ưu điểm cũng như tồn tại trong kế toán doanh thu, chi phí HĐXD tại Công ty, các nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó, từ đó trên cơ sở những vấn đề lý luận đã trình bày trong Chương 1 để nghiên cứu các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí HĐXD của Công ty trong thời gian tới. Chương 3 Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí Hợp đồng xây dựng theo chuẩn mực kế toán việt nam số 15 tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 - tổng công ty xây dựng hà nội 3.1. yêu cầu và nguyên tắc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí Hợp đồng xây dựng theo chuẩn m ực kế toán việt nam số 15 tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 3.1.1. Sự cần thiết phải vận dụng Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 vào việc kế toán doanh thu và chi phí của Công ty cổ phần Xây dựng số 2 Doanh thu, chi phí HĐXD là hai mặt của một vấn đề, chúng có mối quan hệ biện chứng với nhau, doanh thu phải phù hợp với chi phí và ngược lại. Doanh thu, chi phí có phản ánh đúng tình hình kinh tế, tài chính trong doanh nghiệp hay không phụ thuộc chủ yếu vào kế toán doanh thu, chi phí HĐXD. Số liệu do kế toán cung cấp là căn cứ để xuất bản các BCTC của doanh nghiệp. Trong điều kiện hội nhập kinh tế toàn cầu thông tin trên BCTC cần thiết để phục vụ Nhà nước quản lý vĩ mô, cần thiết đối với các nhà đầu tư, các đối tác, các Ngân hàng để ra các quyết định phù hợp, ngoài ra nó còn rất cần thiết đối với Công ty cổ phần Xây dựng số 2. Cụ thể: - Có nhiều đối tượng bên ngoài cần sử dụng thông tin kế toán, đặc biệt trong điều kiện doanh nghiệp đã cổ phần hóa, thông tin kế toán cung cấp ngoài việc sử dụng cho cơ quan quản lý Nhà nước nó còn rất quan trọng đối với Ngân hàng, nhà cung cấp và các nhà đầu tư. - Ngoài ra để thống nhất nội dung doanh thu, chi phí HĐXD trong doanh nghiệp xây lắp để có thể tổng hợp so sánh được giữa các đơn vị, giữa các năm là rất quan trọng trong Công ty cổ phần Xây dựng số 2. Song để thông tin kế toán chất lượng cần phải hoàn thiện hơn nữa kế toán doanh thu, chi phí HĐXD. - Mặt khác Chuẩn mực kế toán Việt nam số 15 ra đời cùng với thông tư 161/2007/TT-BTC hướng dẫn kế toán Chuẩn mực "Hợp đồng xây dựng" là căn cứ vừa mang tính pháp lý, vừa mang tính hướng dẫn để các doanh nghiệp xây lắp tổ chức thực hiện công tác kế toán doanh thu, chi phí HĐXD theo những nguyên tắc được thừa nhận nhằm lập các BCTC đồng bộ, thống nhất trên mọi khía cạnh. Chuẩn mực này cũng nhằm đảm bảo phát huy vai trò là công cụ quản lý hữu hiệu nhất của kế toán đối với công tác quản lý chi phí doanh thu của HĐXD, là cơ sở để giải quyết những vấn đề cụ thể phát sinh trong quá trình hạch toán doanh thu và chi phí của HĐXD tại Công ty. Từ những lý do đã trình bày ở trên cho thấy việc vận dụng Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 vào việc hạch toán doanh thu, chi phí HĐXD tại Công ty hiện nay là hết sức cần thiết và có ý nghĩa thực tế lớn lao. 3.1.2. Những yêu cầu khi vận dụng Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 vào việc kế toán doanh thu và chi phí của Công ty cổ phần Xây dựng số 2 Việc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí HĐXD trong Công ty cổ phần Xây dựng số 2 phải đạt các yêu cầu cơ bản sau: - Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí HĐXD phải đảm bảo yêu cầu thiết thực, hiệu quả. Kế toán ngoài chức năng vốn có là ghi chép, phản ánh tổng hợp, báo cáo, thông tin kế toán không những sử dụng cho mục đích kế toán tài chính mà còn được sử dụng để phân tích tài chính trong doanh nghiệp phục vụ yêu cầu quản trị. Do vậy tổ chức kế toán doanh thu chi phí HĐXD đáp ứng yêu cầu sử dụng thông tin của các đối tượng là rất quan trọng, công tác kế toán xây dựng đảm bảo dễ làm, dễ hiểu, thống nhất nâng cao hiệu quả kế toán doanh thu, chi phí HĐXD trong doanh nghiệp. - Hoàn thiện doanh thu, chi phí HĐXD phải đảm bảo yêu cầu cung cấp thông tin trung thực, khách quan. Thông tin mà các đối tượng cần sử dụng đó là thông tin chính xác đã qua xử lý, chọn lọc, làm cơ sở cho việc ra các quyết định quan trọng. Vì vậy, hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí HĐXD phải đảm bảo cung cấp thông tin trung thực, khách quan. - Hoàn thiện doanh thu, chi phí HĐXD phải đảm bảo yêu cầu kịp thời, đầy đủ. Đặc biệt trong điều kiện kinh tế thị trường có nhiều biến động, các thông tin về chi phí, doanh thu HĐXD là những thông tin vô cùng quan trọng, nó là cơ sở cho việc đánh giá và ra các quyết định có ảnh hưởng lớn đến kết quả kinh doanh của Công ty. Do đó cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời theo yêu cầu của quản lý là rất cần thiết. - Hoàn thiện doanh thu, chi phí HĐXD phải đảm bảo yêu cầu tiết kiệm, hiệu quả và có khả năng thực hiện. Tiết kiệm, hiệu quả là những nguyên tắc quan trọng của quản lý kinh tế. Khi quyết định thay đổi hay cải tiến một phương thức quản lý luôn cân nhắc giữa chi phí và doanh thu, phương thức sản xuất chỉ có thể được tiến hành nếu có hiệu quả. Điều này cũng phù hợp với việc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí HĐXD. 3.1.3. Những nguyên tắc cơ bản khi vận dựng Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 vào việc hạch toán doanh thu và chi phí của Công ty cổ phần Xây dựng số 2 Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí HĐXD cần tôn trọng các nguyên tắc sau: Thứ nhất: Phải đảm bảo phù hợp với chế độ kế toán hiện hành Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí HĐXD dựa vào Luật kế toán số 03/2003/QH11 ngày 17/06/2003, Chuẩn mực kế toán số 15 - HĐXD và Chế độ kế toán doanh nghiệp ban hành kèm theo Quyết định 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/03/2006 của Bộ trưởng Bộ Tài chính. Thứ hai: Phải phù hợp với đặc điểm SXKD của ngành xây lắp và phù hợp với đặc điểm sản xuất và tổ chức quản lý riêng của Công ty cổ phần Xây dựng số 2 Hoàn thiện những nội dung kế toán doanh thu, chi phí của HĐXD mà Công ty cổ phần Xây dựng số 2 chưa vận dụng hoặc vận dụng chưa phù hợp với Chuẩn mực kế toán số 15 - HĐXD và chế độ kế toán hiện hành nhằm cung cấp thông tin trung thực, kịp thời, hợp lý. Thứ ba: Kết hợp hoàn thiện với việc nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ kế toán đồng thời phù hợp với tình hình trang thiết bị, trình độ tin học hóa trong công tác kế toán. Hiện nay, Công ty có một đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ kế toán có trình độ chuyên môn nghiệp vụ tương đối cao, được đào tạo bài bản, đồng thời công ty đã trang bị cho phòng kế toán mỗi người một máy vi tính được cài đặt phần mềm góp phần nâng cao hiệu quả công tác hạch toán doanh thu, chi phí HĐXD tại Công ty. Đây là tiền đề cơ bản để Công ty có thể vận dụng Chuẩn mực kế toán Việt nam số 15 vào việc hạch toán một cách hiệu quả và có tính khả thi cao. Thứ tư: Phải phù hợp với thông lệ, chuẩn mực kế toán quốc tế. Hoàn thiện những nội dung kế toán doanh thu, chi phí HĐXD cần cân nhắc sự phù hợp với các thông lệ và chuẩn mực kế toán quốc tế, đảm bảo sự hội nhập chung toàn ngành và của Công ty cổ phần Xây dựng số 2. 3.2. Những giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu và chi phí của Hợp đồng xây dựng theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 Xuất phát từ những vấn đề lý luận và thực tế công tác kế toán doanh thu và chi phí của HĐXD tại Công ty hiện nay. Để có thể đáp ứng yêu cầu phản ánh một cách trung thực, chính xác, thống nhất về chi phí, doanh thu của HĐXD phù hợp với xu thế phát triển của Công ty, của ngành, và xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, việc hoàn thiện Công tác kế toán doanh thu và chi phí HĐXD trong Công ty cần giải quyết những vấn đề cơ bản sau đây. 3.2.1. Hoàn thiện về công tác phân loại Hợp đồng xây dựng - Hiện nay, hầu hết các HĐXD của Công ty được ký kết là HĐXD với chi phí cố định theo phương thức chỉ định thầu hoặc thông qua đấu thầu. Các HĐXD loại này tương đối phù hợp với Công ty trong điều kiện hiện tại, song nó sẽ gây rủi ro tương đối lớn cho công ty nếu Công ty không có những dự tính phù hợp đối với những sự kiện có thể ảnh hưởng bất lợi đến HĐXD trong tương lai. Do vậy, trong một số trường hợp (đối với những HĐXD quy mô lớn, thời gian thi công dài, bao gồm nhiều hạng mục công trình, có thiết kế kỹ thuật phức tạp, chứa đựng nhiều yếu tố chưa chắc chắn...) nếu chủ đầu tư chấp nhận Công ty có thể đàm phán để ký kết các HĐXD với chi phí phụ thêm, HĐXD loại này sẽ hạn chế được rủi ro cho công ty. Trong một số trường hợp cụ thể thì Công ty có thể xem xét đàm phán với chủ đầu tư để có thể ký kết loại hợp đồng vừa mang đặc điểm của hợp đồng với giá cố định vừa mang đặc điểm của hợp đồng với chi phí phụ thêm để có thể dung hòa lợi ích của cả chủ đầu tư và Công ty. Chẳng hạn như: HĐXD với chi phí phụ thêm nhưng có thỏa thuận mức giá tối đa. - Về nội dung các điều khoản được ký kết trong hợp đồng: Để hạn chế tối đa các tranh chấp có thể có trong quá trình triển khai thực hiện hợp đồng thì khi ký kết hợp đồng thì ngoài những điều khoản mà Công ty đã thường thỏa thuận Công ty phải chú ý thỏa thuận và thể hiện cụ thể trong hợp đồng các điều khoản sau: + Trách nhiệm pháp lý của mỗi bên đối với tài sản được xây dựng. + Trách nhiệm của mỗi bên đối với những điều khoản ghi trong hợp đồng. + Các điều kiện để thay đổi giá trị hợp đồng. + Phương thức và thời hạn thanh toán. Việc quy định chi tiết các điều kiện để thay đổi giá trị của hợp đồng trong thời gian thực hiện hợp đồng có ý nghĩa quan trọng đối với các bên trong quá trình thực hiện hợp đồng. Cho phép hạn chế tối đa các tranh chấp có thể có trong quá trình triển khai thực hiện hợp đồng. Mặt khác nó còn là cơ sở để Công ty tiến hành điều chỉnh dự toán chi phí và doanh thu của HĐXD một cách phù hợp, tạo điều kiện để thực hiện các ước tính về chi phí và doanh thu của khối lượng xây dựng hoàn thành cuối mỗi kỳ kế toán và xác định kết quả kinh doanh trong kỳ phù hợp với các yêu cầu của các nguyên tắc, chuẩn mực kế toán hiện hành. Việc quy định rõ thời hạn, phương thức thanh toán và trách nhiệm giữa các bên là một trong những điều khoản hết sức quan trọng của HĐXD. Đây chính là cơ sở để đảm bảo cho HĐXD được thực hiện theo đúng tiến độ kế hoạch đã đề ra và là căn cứ để đưa ra hình thức khen thưởng và xử phạt với mỗi bên khi vi phạm hợp đồng. Nó cũng là căn cứ hết sức quan trọng để kế toán có thể thực hiện các ước tính về doanh thu từng kỳ của HĐXD. ở Công ty hiện nay phần phương thức thanh toán trong hợp đồng chỉ nói chung chung là bằng tiền mặt hay chuyển khoản mà không nói rõ thời gian và thủ tục thanh toán. Điều này rất dễ gây ra những tranh chấp, và chậm thanh toán của các chủ đầu tư, gây thiệt hại cho Công ty. Như vậy, trong các HĐXD ngoài việc quy định các khoản mà chủ đầu tư sẽ thanh toán cho công ty ban đầu để đảm bảo thực hiện hợp đồng, các khoản mà chủ đầu tư sẽ giữ lại sau khi hợp đồng được thực hiện song để bảo đảm cho việc bảo hành công trình như hiện nay, trong các HĐXD cần quy định rõ phương thức, thời gian mà chủ đầu tư sẽ thanh toán cho công ty trong thời gian thực hiện hợp đồng. Do đó, Công ty cần nghiên cứu đầy đủ các căn cứ để ký kết HĐXD theo quy định của Thông tư 04/2005/TT-BXD. Thông tư này là căn cứ pháp lý quan trọng quy định rõ phương thức thanh toán giữa chủ đầu tư và nhà thầu. Bên cạnh đó Công ty nên đẩy mạnh ký kết HĐXD với phương thức thanh toán theo tiến độ kế hoạch, tức là trong hợp đồng phải chỉ rõ kế hoạch thanh toán từng thời kỳ trên cơ sở tiến độ thi công công trình. áp dụng phương thức thanh toán này giúp cho Công ty chủ động nhiều về vốn trong quá trình thi công, tránh tình trạng chủ đầu tư chỉ thanh toán cho phần khối lượng hoàn thành trong kỳ, còn phần dở dang hay chưa hoàn thành sẽ không được thanh toán trong kỳ đó. 3.2.2. Hoàn thiện về kế toán doanh thu Hợp đồng xây dựng 3.2.2.1. Hoàn thiện việc xác định nội dung doanh thu của Hợp đồng xây dựng Để tính đúng, tính đủ doanh thu của HĐXD, là cơ sở để xác định chính xác lợi nhuận thu được từ HĐXD, Công ty phải xác định được đầy đủ các khoản thu được về nội dung doanh thu của HĐXD. Doanh thu của HĐXD trong Công ty phải bao gồm các khoản sau: - Doanh thu ghi nhận trong hợp đồng ban đầu. - Các khoản tăng, giảm khi thực hiện hợp đồng, các khoản tiền thưởng và các khoản thanh toán khác nếu các khoản này có khả năng làm thay đổi doanh thu, và có thể xác định một cách đáng tin cậy, bao gồm: + Các khoản thay đổi doanh thu do sự thay đổi theo yêu cầu của chủ đầu tư về phạm vi công việc được thực hiện trong hợp đồng. Các khoản chủ đầu tư đồng ý điều chỉnh doanh thu trong trường hợp do giá cả có sự biến động trong thời gian thi công. + Các khoản tiền thưởng phụ thêm được chủ đầu tư trả cho Công ty nếu Công ty thực hiện đạt hoặc vượt mức yêu cầu khi khoản tiền thưởng đó xác định được một cách đáng tin cậy và việc thực hiện HĐXD đạt hay vượt mức yêu cầu là chắc chắn. + Trong trường hợp Công ty không thực hiện đúng tiến độ, hoặc vi phạm các đảm bảo về chất lượng của hợp đồng có thể phải chịu các khoản tiền phạt, các khoản này phải được tính trừ vào doanh thu của HĐXD mà không được tính vào các khoản chi phí khác như Công ty vẫn thường ghi nhận. + Các khoản thanh toán khác Công ty thu được từ chủ đầu tư hoặc một bên khác, để bù đắp cho các chi phí không bao gồm trong giá ban đầu của hợp đồng cũng phải được phản ảnh vào doanh thu của hợp đồng, như: các khoản thanh toán của chủ đầu tư để bù đắp các thiệt hại cho Công ty do sự chậm trễ mà chủ đầu tư gây nên, sai sót trong các chi tiêu kinh tế kỹ thuật hoặc thiết kế phải phá đi làm lại một số bộ phận, các khoản thanh toán bổ sung nhằm đền bù các hư hại của công trình lận cận... Công ty không được hạch toán các khoản này vào thu nhập khác như hiện nay để đảm bảo việc hạch toán theo đúng bản chất của nghiệp vụ làm cơ sở để tính đúng, tính đủ doanh thu của HĐXD. Việc xác định đúng nội dung doanh thu của HĐXD sẽ giúp cho Công ty hạch toán được chính xác tổng lợi nhuận thu được từ HĐXD, đồng thời đảm bảo cho thông tin mà kế toán cung cấp cho các đối tượng sử dụng trung thực và đầy đủ. 3.2.2.2. Hoàn thiện việc ghi nhận doanh thu của hợp đồng xây dựng Vào cuối các kỳ kế toán theo thỏa thuận về thời gian đã ghi trong hợp đồng, Công ty và chủ đầu tư phải cùng kiểm kê và xác định khối lượng công việc đã hoàn thành trong kỳ. Phần khối lượng này sẽ được xác định căn cứ vào điểm dừng kỹ thuật đã thỏa thuận. Chủ đầu tư sẽ phải ký xác nhận phần công việc đã hoàn thành và cam kết thanh toán cho Công ty phần doanh thu tương ứng với khối lượng công việc này. Trên cơ sở khối lượng công việc đã hoàn thành trong kỳ và được chủ đầu tư xác nhận, Công ty áp giá trúng thầu để lên phiếu giá, căn cứ vào phiếu giá để lập hóa đơn GTGT, sau đó căn cứ vào hóa đơn GTGT để ghi nhận doanh thu cho phần công việc hoàn thành của HĐXD. Việc xác định doanh thu của khối lượng công việc đã hoàn thành của HĐXD từng kỳ được xác định tùy thuộc vào từng loại HĐXD. Ngoài phương pháp xác định doanh thu, chi phí của khối lượng công việc hoàn thành như hiện nay, Công ty có thể tìm hiểu thêm một số phương pháp xác định sau để có thể vận dụng vào từng loại hợp đồng cụ thể cho phù hợp. * Xác định doanh thu của khối lượng công việc hoàn thành trong kỳ - Đối với HĐXD với chi phí cố định, doanh thu của HĐXD được ghi nhận trong kỳ có thể được xác định theo các phương pháp sau: + Tính theo tỷ lệ phần trăm giữa chi phí đã phát sinh của khối lượng công việc đã hoàn thành so với tổng chi phí dự toán của hợp đồng. Theo phương pháp này doanh thu được xác định theo công thức: Tổng doanh thu hợp đồng được ghi nhận tính đến thời điểm xác định = Tổng chi phí của khối lượng công việc đã hoàn thành tính đến thời điểm xác định x Tổng doanh thu dự toán của hợp đồng Tổng chi phí dự toán của hợp đồng Khi ước tính doanh thu của HĐXD theo phương pháp này vào từng thời điểm khác nhau kế toán phải tiến hành điều chỉnh tổng dự toán chi phí và dự toán doanh thu của HĐXD theo các yếu tố thay đổi trong thời gian thực hiện hợp đồng. Nếu các dự toán không được điều chỉnh mà sử dụng các dự toán được xây dựng ban đầu sẽ có thể gây ra những rủi ro cho Công ty khi kết chuyển và xác định kết quả của HĐXD vào kỳ kế toán cuối khi công trình được xây dựng hoàn thành và bàn giao cho khách hàng. Doanh thu được ghi nhận trong kỳ được xác định theo công thức: Doanh thu của hợp đồng được ghi nhận trong kỳ = Tổng doanh thu hợp đồng được ghi nhận tính đến thời điểm xác định - Doanh thu lũy kế của hợp đồng đã được ghi nhận các kỳ trước + Tính theo tỷ lệ phần trăm giữa khối lượng xây dựng đã hoàn thành so với tổng khối lượng xây dựng phải hoàn thành. Theo phương pháp này doanh thu được ghi nhận xác định theo công thức: Tổng doanh thu được ghi nhận tính đến thời điểm xác định = Tổng khối lượng xây dựng đã hoàn thành tính đến thời điểm xác định x Tổng doanh thu dự toán của hợp đồng Tổng khối lượng xây dựng phải hoàn thành của hợp đồng Doanh thu được ghi nhận trong kỳ được xác định theo công thức: Doanh thu của hợp đồng được ghi nhận trong kỳ = Tổng doanh thu hợp đồng được ghi nhận tính đến thời điểm xác định - Doanh thu lũy kế của hợp đồng đã được ghi nhận các kỳ trước Theo phương pháp này, doanh thu sẽ được xác định cho từng công việc cụ thể sau đó sẽ tổng hợp lại để xác định doanh thu ghi nhận. Do vậy để có thể thực hiện theo phương pháp này Công ty cần xác định cụ thể khối lượng từng loại công việc phải thực hiện theo hợp đồng cũng như doanh thu dự toán tương ứng của các công việc này. Mặt khác, khi xác định khối lượng công việc hoàn thành cũng phải xác định theo từng loại công việc. Việc xác định khối lượng công việc cần thực hiện, và khối lượng công việc hoàn thành trong kỳ cũng có thể được tính theo giờ công lao động thực tế. Sử dụng giờ công lao động thực tế để xác định khối lượng công việc sẽ dễ dàng hơn vì nó cho phép đồng nhất hóa các công việc khác nhau. Tuy nhiên để xác định được số giờ công lao động thực tế là công việc tương đối phức tạp khối lượng giờ công lao động cũng sẽ chịu ảnh hưởng rất lớn của các điều kiện sản xuất thực tế. Phương pháp này chỉ thích hợp với những HĐXD có ít loại công việc phải thực hiện, khối lượng công việc của hợp đồng ít và do vậy nó thường ít được áp dụng thường xuyên trên thực tế. Khi áp dụng phương pháp này, Công ty cũng phải thường xuyên xem xét và khi cần thiết phải điều chỉnh lại khối lượng công việc cần thiết của HĐXD trong quá trình thực hiện hợp đồng. Công ty có thể lựa chọn một trong các phương pháp trên để ước tính doanh thu của HĐXD. Tuy nhiên, dù lựa chọn phương pháp nào thì công ty cũng phải thỏa thuận trước với chủ đầu tư về phương pháp xác định doanh thu trên các HĐXD được ký kết. Doanh thu ước tính từng kỳ là cơ sở để Công ty lập hóa đơn cho khách hàng và làm căn cứ để ghi số kế toán trong kỳ, nó cũng được sử dụng làm cơ sở để xác định các khoản tiền mà chủ đầu tư có nghĩa vụ phải thanh toán ngay cho Công ty trong kỳ theo cam kết hợp đồng. - Đối với HĐXD với chi phí phụ thêm việc ước tính doanh thu của hợp đồng được thực hiện theo các trường hợp sau: + Nếu phần cộng thêm được tính theo một tỷ lệ phần trăm nhất định theo tổng các chi phí được phép thanh toán, thì doanh thu được ghi nhận xác định theo công thức: Doanh thu của hợp đồng được ghi nhận trong kỳ = Tổng chi phí phát sinh của khối lượng công việc hoàn thành trong kỳ x 100% + T% Trong đó: T% là tỷ lệ phần cộng thêm được ghi nhận trong hợp đồng. + Nếu phần cộng thêm là một khoản cố định: Công ty sẽ phân bổ đều khoản cộng thêm theo thời gian dự kiến của hợp đồng, theo tỷ lệ giữa khối lượng công việc đã hoàn thành và khối lượng công việc cần thiết để thực hiện hợp đồng, hoặc theo tỷ lệ giữa chi phí của khối lượng và công việc hoàn thành và chi phí dự toán của toàn bộ công trình. Trong các trường hợp này Công ty cũng phải thỏa thuận trước với chủ đầu tư trong hợp đồng về phương pháp xác định doanh thu của HĐXD. 3.2.2.3. Hoàn thiện phương pháp kế toán doanh thu Hợp đồng xây dựng Về cơ bản các phương pháp kế toán mà Công ty đang sử dụng để hạch toán doanh thu của HĐXD hiện nay là tương đối phù hợp với các quy định của chế độ hiện hành. Tuy nhiên, cần lưu ý một số vấn đề sau để quá trình hạch toán phù hợp hơn nữa với các chuẩn mực và các thay đổi trong chế độ: - Đối với những HĐXD quy định nhà thầu được thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện. Khi đã lên được phiếu giá được bên chủ đầu tư chấp nhận Công ty phải căn cứ vào phiếu giá để lập hóa đơn GTGT, sau đó căn cứ vào hóa đơn GTGT, kèm phiếu giá và biên bản nghiệm thu khối lượng, chất lượng công trình hoàn thành, kế toán lập bảng tổng hợp sản lượng xây lắp hoàn thành bàn giao trong kỳ. Căn cứ vào hóa đơn GTGT kèm phiếu giá được chủ đầu tư chấp nhận kế toán hạch toán doanh thu, kế toán ghi: Nợ TK 112,131 Có TK 511 (Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ) Có TK 3331 (thuế GTGT phải nộp theo phương pháp khấu trừ) Đồng thời ghi: Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán Có TK 154 - Chi phí SXKD dở dang 3.2.3. Hoàn thiện về kế toán chi phí Hợp đồng xây dựng 3.2.3.1. Hoàn thiện việc xác định nội dung chi phí của Hợp đồng xây dựng Trên cơ sở nội dung chi phí mà Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 đã đề cập, và thực trạng chi phí HĐXD đã trình bày thì nội dung chi phí HĐXD còn bao gồm những khoản sau: + Chi phí lãi vay được vốn hóa: Theo chuẩn mực kế toán số 15 - HĐXD thì chi phí lãi vay đủ điều kiện vốn hóa được hạch toán vào chi phí HĐXD. Mặt khác theo chuẩn mực kế toán số 16 - Chi phí đi vay thì chi phí đi vay phải được ghi nhận vào chi phí SXKD trong kỳ trừ khi được vốn hóa theo quy định. Chi phí đi vay liên quan trực tiếp đến việc đầu tư xây dựng sản xuất tài sản dở dang được tính vào giá trị của tài sản đó (được vốn hóa) khi có đủ hai điều kiện: (1) Doanh nghiệp phải chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai do sử dụng tài sản; (2) Chi phí đi vay phải được xác định một cách đáng tin cậy. Tài sản dở dang được hiểu là tài sản đang trong quá trình đầu tư xây dựng và tài sản đang trong quá trình sản xuất cần có thời gian đủ dài (trên 12 tháng) để có thể đưa vào sử dụng theo mục đích định trước hoặc để bán. Thời điểm bắt đầu vốn hóa là khi ba điều kiện sau thỏa mãn: (1) Các chi phí cho việc đầu tư xây dựng hoặc sản xuất tài sản dở dang bắt đầu phát sinh; (2) Các chi phí đi vay phát sinh; (3) Các hoạt động cần thiết cho việc chuẩn bị đưa tài sản dở dang vào sử dụng hoặc bán đang được tiến hành. Việc vốn hóa chi phí đi vay sẽ bị ngừng khi cần thiết có sự gián đoạn, hay gián đoạn một cách bất thường. Khi đó chi phí đi vay được ghi nhận là chi phí SXKD trong kỳ. Việc vốn hóa chi phí đi vay sẽ chấm dứt khi các hoạt động chủ yếu cần thiết cho việc chuẩn bị đưa tài sản dở dang vào sử dụng hoặc bán đã hoàn thành. Khi quá trình đầu tư xây dựng cơ bản dở dang hoàn thành theo từng bộ phận và mỗi bộ phận có thể sử dụng được trong khi vẫn tiếp tục quá trình đầu tư xây dựng các bộ phận khác, thì việc vốn hóa chi phí đi vay sẽ chấm dứt khi tất cả các hoạt động cần thiết chủ yếu cho việc chuẩn bị đưa từng bộ phận vào sử dụng hoặc bán đã hoàn thành. HĐXD gồm nhiều công trình, mỗi công trình có thể sử dụng riêng biệt thì việc vốn hóa sẽ chấm dứt đối với vốn vay dùng cho từng công trình riêng biệt hoàn thành. Tuy nhiên nếu HĐXD thỏa thuận xây dựng một tổ hợp tài sản có quan hệ chặt chẽ nhau về thiết kế, công nghệ, chức năng… thì việc vốn hóa sẽ ngừng khi tất cả các hạng mục đều hoàn thành. Chi phí đi vay sau đó được tính vào chi phí SXKD trong kỳ. Các khoản chi phí đi vay đủ điều kiện được ghi nhận vào chi phí HĐXD được xác định như sau: Chi phí đi vay được tính vào chi phí của HĐXD cho mỗi kỳ kế toán = Chi phí đi vay thực tế phát sinh của các khoản vay riêng biệt - Thu nhập phát sinh từ hoạt động đầu tư tạm thời của các khoản vay + Chi phí bảo hành công trình là chi phí có thể xảy ra và thường xảy ra. Vì vậy công ty cần lập dự phòng bảo hành công trình và phản ánh khoản dự phòng công trình trên sổ kế toán để tiện cho việc theo dõi, quản lý. Đối với dự phòng phải trả về công trình xây lắp được lập cho từng công trình xây lắp và được lập vào cuối kỳ kế toán năm hoặc cuối kỳ kế toán giữa niên độ. Những khoản chi phí liên quan đến dự phòng phải trả đã lập ban đầu mới được bù đắp bằng khoản dự phòng phải trả đó. Trường hợp số dự phòng phải trả về bảo hành công trình xây lắp đã lập lớn hơn chi phí thực tế phát sinh thì số chênh lệch được hoàn nhập ghi vào TK 711 - Thu nhập khác. + Các khoản chi phí phải trả cho nhà thầu phụ (nếu có) + Các khoản chi phí khác có thể thu lại được từ chủ đầu tư theo các điều khoản của hợp đồng: - Các khoản chi phí giải phóng mặt bằng, chi phí triển khai... Đây chính là số tiền mà Công ty phải bỏ ra để giải phóng mặt bằng và triển khai xây dựng công trình giúp cho Chủ đầu tư (hoặc một bên khác) và được chủ đầu tư (hoặc một bên khác) cam kết thanh toán cho Công ty mà không nằm trong giá trị của hợp đồng ban đầu. - Các khoản chi phí mà Công ty phải bỏ tiền ra thêm để đảm bảo hoàn thành sớm hợp đồng so với dự kiến ban đầu do chủ đầu tư yêu cầu cam kết thanh toán mà không nằm trong giá trị của hợp đồng ban đầu. - Các khoản chi phí mà công ty phải bỏ tiền ra để bù các tổn thất nếu công trình thi công ảnh hưởng đến các công trình lân cận và được chủ đầu tư chấp nhận và đồng ý thanh toán cho Công ty số tiền này... Việc xác định đúng nội dung chi phí của HĐXD rất quan trọng. Nó cho phép Công ty có thể tổ chức hạch toán đúng đắn và đầy đủ các khoản chi phí của HĐXD, trên cơ sở đó kiểm soát chặt chẽ các khoản chi phí phát sinh cũng như tạo điều kiện cho quá trình kinh doanh của Công ty đạt hiệu quả cao. 3.2.3.2. Về việc ghi nhận chi phí của khối lượng xây dựng hoàn thành trong kỳ Để xác định chi phí cho khối lượng công việc hoàn thành trong kỳ Công ty có thể thực hiện theo một trong các phương pháp sau: - Nếu Công ty hạch toán chi tiết được các chi phí phát sinh cho từng khối lượng công việc xây dựng theo điểm dừng kỹ thuật của từng công việc này thì xác định theo phương pháp trực tiếp. Khi đó tổng chi phí phát sinh quan đến từng khối lượng công việc theo điểm dừng kỹ thuật đã tập hợp được chính là chi phí của khối lượng công việc hoàn thành. - Xác định chi phí cho khối lượng công việc hoàn thành trên cơ sở dự toán chi phí. Khi đó phần chi phí của khối lượng công việc hoàn thành chính là tổng chi phí dự toán tương ứng của phần khối lượng công việc hoàn thành chính là tổng chi phí dự toán tương ứng của phần khối lượng công việc hoàn thành, trong đó chênh lệch giữa chi phí thực tế phát sinh và dự toán chi phí của khối lượng công việc hoàn thành sẽ được tính vào chi phí của phần công việc chưa hoàn thành trong kỳ (Chi phí sản xuất dở dang). - Phân bổ chi phí thực tế phát sinh cho phần công việc hoàn thành và chưa hoàn thành trong kỳ. Tiêu chuẩn có thể sử dụng để phân bổ là dự toán chi phí hoặc dự toán doanh thu của phần công việc hoàn thành và chưa hoàn thành trong kỳ. Để xác định được chi phí liên quan đến khối lượng hoàn thành trong kỳ thì việc xây dựng dự toán chi phí cho HĐXD là hết sức quan trọng. Mức độ hợp lý và chi tiết của các dự toán sẽ quyết định đến mức độ hợp lý của các ước tính kế toán liên quan đến chi phí của khối lượng công việc hoàn thành trong kỳ. 3.2.3.3. Về chi phí Hợp đồng xây dựng Theo chuẩn mực kế toán số 15 và Thông tư 161/2007/TT-BTC ngày 31/12/2007 hướng dẫn thực hiện 16 chuẩn mực kế toán ban hành theo quyết định số 165/2002/QĐ-BTC ngày 31/12/2002 thì phương pháp kế toán chi phí, doanh thu HĐXD trong Công ty cổ phần Xây dựng số 2 cần sửa đổi, bổ sung như sau: - Các chi phí của HĐXD không thể thu hồi (không đủ tính thực thi về mặt pháp lý do có sự nghi ngờ về hiệu lực của nó, khách hàng không thể thực thi nghĩa vụ của mình...) phải ghi nhận ngay là chi phí trong kỳ, ghi: Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán Có TK 154 - Chi phí SXKD dở dang - Chi phí đi vay liên quan đến sản xuất tài sản dở dang khi có đủ điều kiện vốn hóa theo quy định được ghi nhận vào chi phí của HĐXD. Đối với khoản vốn vay riêng biệt, chi phí đi vay vốn hóa được xây dựng là chi phí đi vay thực tế phát sinh trừ đi các khoản thu nhập phát sinh từ hoạt động đầu tư tạm thời từ khoản vay này, ghi: Nợ TK 111, 112 (Khoản thu nhập phát sinh từ hoạt động đầu tư tạm thời) Nợ TK 627.8 (Chi phí lãi vay) Có TK 111, 112 (Nếu trả lãi vay định kỳ) Có TK 142, 242 (Nếu đã trả lãi vay trước) Có TK 335 (Nếu trả lãi vay sau - khoản trích trước). - Chi phí bảo hành sản phẩm xây lắp: Thực tế sản phẩm xây lắp mà Công ty cung cấp không phải lúc nào cũng đạt tiêu chuẩn kỹ thuật và chắc chắn là không cần bảo hành. Công ty nên tổ chức việc trích trước chi phí bảo hành theo từng lần ghi nhận doanh thu của hợp đồng hoặc khi kết thúc năm tài chính. Tùy từng công trình mà doanh nghiệp ước tính chi phí bảo hành. Theo hướng dẫn tại Nghị định 209/2004/NĐ-CP ngày 16/12/2004 về việc hướng dẫn thi hành Luật Xây dựng về quản lý chất lượng công trình xây dựng có quy định mức bảo hành như sau: + 3% giá trị hợp đồng đối với công trình xây dựng hoặc hạng mục công trình xây dựng cấp đặc biệt, cấp I có thời hạn bảo hành không ít hơn 24 tháng kể từ ngày chủ đầu tư ký biên bản nghiệm thu hạng mục công trình xây dựng. + 5% giá trị hợp đồng đối với công trình xây dựng hoặc hạng mục công trình xây dựng còn lại có thời gian bảo hành không ít hơn 12 tháng kể từ ngày chủ đầu tư ký biên bản nghiệm thu hạng mục công trình xây dựng. + Các dự án nước ngoài, trường hợp điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký kết hoặc gia nhập có quy định khác với Luật này thì áp dụng theo quy định của điều ước quốc tế đó. Đối với khoản dự phòng phải trả về bảo hành công trình xây lắp được lập cho từng công trình xâu lắp và được lập vào cuối kỳ kế toán năm hoặc cuối kỳ kế toán giữa niên độ. Khi xác định số dự phòng phải trả về chi phí bảo hành công trình xây lắp, kế toán ghi: Nợ TK 627 - Chi phí sản xuất chung Có TK 352 - Dự phòng phải trả Khi phát sinh các khoản chi phí liên quan đến khoản dự phòng phải trả về bảo hành sản phẩm, công trình xây lắp đã lập ban đầu như chi phí NL, VL, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí dịch vụ mua ngoài... tùy từng trường hợp mà kế toán phản ánh chi phí bảo hành công trình xây lắp, cụ thể: (1) Trường hợp không có bộ phận độc lập về bảo hành sản phẩm, hàng hóa, công trình xây lắp. + Khi phát sinh các khoản chi phí liên quan đến việc bảo hành sản phẩm, hàng hóa, công trình xây lắp, ghi: Nợ TK 621 - Chi phí NL, VL trực tiếp Nợ TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp Nợ TK 623 - Chi phí máy thi công Nợ TK 627 - Chi phí sản xuất chung Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có) Có TK 111, 112, 152, 214, 331, 334, 338... + Cuối kỳ kế toán kết chuyển chi phí bảo hành công trình xây lắp thực tế phát sinh trong kỳ, ghi: Nợ TK 154 - Chi phí SXKD dở dang Có TK 621 - Chi phí NL, VL trực tiếp Có TK 622 - Chi phí nhân công trực tiếp Có TK 623 - Chi phí máy thi công Có TK 627 - Chi phí sản xuất chung + Kết chuyển chi phí bảo hành công trình xây lắp hoàn thành bàn giao cho khách hàng, ghi: Nợ TK 352 - Dự phòng phải trả Có TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang. (2) Trường hợp có bộ phận độc lập về bảo hành công trình xây lắp hoàn thành bàn giao cho khách hàng, ghi: Nợ TK 352 - Dự phòng phải trả Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có) Có TK 336 - Phải trả nội bộ Hết thời gian bảo hành công trình xây lắp, nếu công trình không phải bảo hành hoặc số dự phòng phải trả về bảo hành công trình xây lắp lớn hơn chi phí thực tế phát sinh thì số chênh lệch phải hoàn nhập, ghi: Nợ TK 352 - Dự phòng phải trả Có TK 711 - Thu nhập khác Các chi phí liên quan đến từng hợp đồng có thể giảm nếu có các khoản thu khác không bao gồm trong doanh thu của hợp đồng, như: Thu về bán NL, VL thừa, thu về bán thanh lý máy móc thiết bị chuyên dùng khi kết thúc hợp đồng. (1) Nhập kho NL, VL thừa, kế toán ghi: Nợ TK 152 - NL, VL (theo giá gốc) Có TK 154 - Chi phí SXKD dở dang (2) Nhập kho NL, VL thừa, kế toán ghi: Nợ TK 152 - NL, VL (theo giá có thể thu hồi) Có TK 154 - Chi phí SXKD dở dang. (3) Trường hợp vật liệu thừa và phế liệu thu hồi không qua nhập kho mà bán ngay, bán thanh lý máy móc thiết bị thi công chuyên dùng cho HĐXD kế toán phản ánh khoản thu bán vật liệu thừa và thu thanh lý máy như sau: Nợ TK liên quan (111, 112, 131...) - Tổng giá thanh toán Có TK 333.1 - Thuế GTGT phải nộp Có 154 - Chi phí SXKD dở dang (Giá bán chưa có thuế). 3.2.4. Hoàn thiện việc trình bày các thông tin có liên quan đến Hợp đồng xây dưng trên báo cáo tài chính Hiện nay, các thông tin liên quan đến HĐXD chưa được Công ty trình bày cụ thể trên BCTC. Để giúp cho các đối tượng có nhu cầu sử dụng thông tin trên BCTC hiểu một cách đầy đủ, rõ ràng thì công ty cần phải trình bày rõ những vấn đề sau có liên quan đến HĐXD trên BCTC: - Phương pháp xác định doanh thu trong kỳ và phương pháp xác định phần công việc đã hoàn thành của HĐXD. - Doanh thu của HĐXD được ghi nhận trong kỳ báo cáo. - Tổng doanh thu lũy kế của HĐXD được ghi nhận cho tới thời điểm báo cáo. Cụ thể: Đối với các HĐXD hoàn thành trong năm tài chính thì công ty cần phản ánh doanh thu lũy kế của HĐXD được tính từ kì đầu tiên ghi nhận doanh thu cho đến thời điểm báo cáo. Đối với những HĐXD liên quan đến nhiều năm tài chính, tại thời điểm báo cáo mới chỉ có một hoặc một số hạng mục công trình hoàn thành nghiệm thu thì tổng doanh thu lũy kế của HĐXD đó được phản ánh trên BCTC tính từ thời điểm lần đầu tiên được ghi nhận lũy kế cho đến thời điểm báo cáo. - Số tiền còn phải trả cho khách hàng. - Số tiền còn phải thu của khách hàng. Đối với nhà thầu được thanh toán theo tiến độ kế hoạch quy định trong HĐXD phải báo cáo thêm các chỉ tiêu: - Phải thu theo tiến độ kế hoạch - Phải trả theo tiến độ kế hoạch Trong đó: Số tiền còn phải trả cho khách hàng là khoản tiền nhà thầu nhận được trước khi công việc tương ứng của hợp đồng được thực hiện. Số tiền còn phải thu của khách hàng là khoản tiền đã ghi nhận trong hóa đơn thanh toán theo tiến độ kế hoạch hoặc hóa đơn thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện nhưng chưa được trả cho đến khi đáp ứng được đầy đủ các điều kiện chi trả theo quy định trong hợp đồng, hoặc cho đến khi những sai sót đã được sửa chữa. Phải thu theo tiến độ kế hoạch là số tiền chênh lệch giữa tổng doanh thu lũy kế của HĐXD đã được ghi nhận cho tới thời điểm báo cáo lớn hơn khoản tiền lũy kế ghi trên hóa đơn thanh toán theo tiến độ kế hoạch của hợp đồng. Chỉ tiêu này được áp dụng đối với các HĐXD đang thực hiện mà các khoản tiền lũy kế ghi trên hóa đơn thanh toán theo tiến độ tới thời điểm báo cáo. Phải trả theo tiến độ kế hoạch là số tiền chênh lệch giữa tổng doanh thu lũy kế của HĐXD đã được ghi nhận cho tới thời điểm báo cáo nhỏ hơn khoản tiền lũy kế ghi trên hóa đơn thanh toán theo tiến độ kế hoạch. Chỉ tiêu này áp dụng đối với các HĐXD đang thực hiện mà các khoản tiền lũy kế ghi trên các hóa đơn thanh toán theo tiến độ kế hoạch vượt quá các khoản doanh thu lũy kế đã được ghi nhận tới thời điểm báo cáo. Ngoài những nội dung cần trình bày trên, theo quan điểm của tác giả thì Công ty nên thể hiện rõ trên BCTC thông tin về chi phí lũy kế của những HĐXD hoàn thành trước khi lập BCTC cho đến thời điểm báo cáo. Đối với những CT, HMCT hoàn thành một phần cho đến thời điểm lập BCTC thì cũng cần phải phản ánh chi phí lũy kế của phần khối lượng công việc hoàn thành được ghi nhận cho đến thời điểm báo cáo. 3.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp và kiến nghị Để các giải pháp đưa ra có tính khả thi đòi hỏi phải có những điều kiện nhất định. Theo ý kiến tôi, các điều kiện này phải có cả từ phía Nhà nước và các cơ quan chức năng và cả từ phía doanh nghiệp. 3.3.1. Về phía Nhà nước và các cơ quan chức năng Đây là các điều kiện mang tính chất vĩ mô và phải được thực hiện đồng bộ từ Chính phủ đến các cơ quan chức năng có liên quan. Những công việc cần làm là: Tạo dựng môi trường pháp lý hoàn thiện Môi trường pháp lý là một trong những nhân tố quan trọng có tính chất quyết định sự tăng trưởng của nền kinh tế nói chung, sự phát triển của các doanh nghiệp nói riêng. Do đó Nhà nước và các cơ quan chức năng cần phải xem xét và hoàn thiện lại các văn bản pháp luật có liên quan đến công tác kế toán, tài chính của doanh nghiệp để đảm bảo tính thống nhất giữa các văn bản này. Bộ Tài chính cần nghiên cứu bổ sung, sửa đổi Chế độ kế toán hiện hành vì hiện nay giữa Luật Kế toán đã ban hành, các Chuẩn mực kế toán và Chế độ kế toán còn nhiều điểm khác biệt. Bộ Xây dựng cần tiếp tục sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện các quy định liên quan đến HĐXD; đến định mức, đơn giá dự toán của từng tỉnh, thành và các văn bản pháp luật khác trong lĩnh vực xây dựng để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp xây dựng hoạt động linh hoạt và hiệu quả hơn. Cần quan tâm đến yếu tố con người Với mục tiêu: Từng bước xây dựng và hình thành đội ngũ nhân viên kế toán và kiểm toán chuyên nghiệp, lành nghề, thích ứng với nền kinh tế thị trường, tạo môi trường thuận lợi để cán bộ kế toán trao đổi nghề nghiệp, nâng cao trình độ, đồng thời làm cầu nối để Kế toán Việt Nam dần hội nhập với khu vực và thế giới. Nhà nước và các Bộ, ngành chức năng cần mở rộng các hình thức đào tạo hỗ trợ cho công việc của kế toán, có sự kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ nội dung, chương trình đào tạo, đảm bảo chất lượng đào tạo. Định hướng cho các trường đại học, trung học chuyên nghiệp đưa vào giảng dạy những nội dung mới cần thiết cho kế toán quá trình hội nhập như chuẩn mực kế toán quốc tế, chuẩn mực kế toán của một số quốc gia có nền kinh tế thị trường phát triển… giúp cho sinh viên tiếp cận với những kiến thức chuyên môn mới phục vụ cho công tác chuyên môn sau này. Cần tổ chức tốt việc kiểm tra, kiểm soát chất lượng công tác kế toán Để công tác kế toán nói chung, kế toán doanh thu, chi phí HĐXD nói riêng đạt được trình độ chuyên môn cao, phù hợp với tiến trình đổi mới đất nước thì ngoài việc thực hiện hai việc trên Nhà nước cần phải tổ chức kiểm tra, kiểm soát chất lượng công tác kế toán, quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý chức năng đối với việc tổ chức và kiểm tra công tác kế toán ở doanh nghiệp. Nâng cao vai trò của Hội kế toán Việt Nam để Hội thực sự trở thành tổ chức nghề nghiệp về kế toán, kiểm toán… 3.3.2. Về phía Công ty Công ty cổ phần Xây dựng số 2 là nơi trực tiếp vận dụng và thực hiện kế toán doanh thu, chi phí HĐXD. Do vậy ngoài việc nghiên cứu các chuẩn mực kế toán về HĐXD, các văn bản hướng dẫn chuẩn mực của Bộ Tài chính và tham khảo các văn bản ngành của Bộ Xây dựng, Công ty Xây dựng số 2 cần phải: - Nhận thức được vai trò, tầm quan trọng cũng như hiệu quả của việc vận dụng Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 vào việc hạch toán doanh thu và chi phí của HĐXD. - Nắm vững, hiểu và vận dụng một cách linh hoạt, hiệu quả Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 và các chính sách, chế độ, thông tư hướng dẫn có liên quan đến việc hạch toán kế toán nói chung và kế toán doanh thu và chi phí của HĐXD nói riêng. - Tổ chức đào tạo, tập huấn cho cán bộ quản lý và nhân viên phòng kế toán cập nhật những chuẩn mực, chính sách, chế độ mới về kế toán trong lĩnh vực xây dựng. - Cán bộ quản lý và nhân viên phụ trách công tác hạch toán kế toán trong Công ty cần chủ động, tích cực, nghiên cứu, tìm hiểu, cập nhật những kiến thức mới về chuẩn mực, chính sách, chế độ liên quan đến việc hạch toán kế toán để vận dụng đổi mới một cách có hiệu quả giúp cho công tác kế toán của đơn vị đáp ứng được yêu cầu quản lý trong Công ty và phù hợp với xu thế phát triển của nền kinh tế nói chung và thị trường tài chính nói riêng. - Tổ chức sắp xếp, điều chỉnh và thiết kế hệ thống kiểm soát chi phí và doanh thu của HĐXD một cách hiệu quả. - Tạo điều kiện trang bị các điều kiện vật chất khác để giúp kế toán nâng cao khả năng cập nhật và vận dụng kịp thời có hiệu quả các chuẩn mực và chính sách, chế độ kế toán mới. Như vậy, trên cơ sở nghiên cứu lý luận doanh thu và chi phí của HĐXD và thực trạng kế toán doanh thu, chi phí của HĐXD tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2, Chương 3 của luận văn đã đưa ra và phân tích những yêu cầu có tính nguyên tắc của việc hoàn thiện kế toán doanh thu và chi phí của HĐXD. Từ đó, luận văn đã đưa ra các giải pháp hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí HĐXD tại Công ty. Đồng thời để thực hiện các giải pháp trên, luận văn còn phân tích các điều kiện và biện pháp thực hiện từ phía Nhà nước và cơ quan chức năng và từ phía Công ty. Kết luận Cùng với sự phát triển ngày càng lớn mạnh của các doanh nghiệp xây dựng cơ bản, công tác quản lý doanh thu và chi phí của HĐXD nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp xây lắp luôn là đòi hỏi tất yếu và hết sức cần thiết. Với việc vận dụng chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 - HĐXD các doanh nghiệp xây lắp sẽ cải tiến và hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí HĐXD tại đơn vị mình và hơn nữa nó cũng sẽ giúp các doanh nghiệp có điều kiện tiếp cận các thông lệ, chuẩn mực quốc tế nhằm từng bước đáp ứng yêu cầu quản trị trong tiến trình hội nhập kinh tế. Sau khi nghiên cứu thực hiện đề tài: "Vận dụng chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 - Hợp đồng xây dựng vào việc hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí tại Công ty cổ phần Xây dựng số 2 - Tổng công ty Xây dựng Hà Nội" cùng với sự hướng dẫn nhiệt tình của cán bộ hướng dẫn PGS.TS Đặng Thái Hùng, luận văn đã có được những đóng góp sau: - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về công tác kế toán doanh thu, chi phí HĐXD trong các doanh nghiệp xây dựng theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 15 - HĐXD. Đây là những cơ sở lý luận quan trọng để nghiên cứu và triển khai thực hiện trong thực tế. - Phân tích và đánh giá thực trạng xác định nội dung doanh thu, chi phí của HĐXD, thực trạng công tác kế toán chi phí. - Luận văn đó đưa ra một số giải pháp, kiến nghị về việc hoàn thiện HĐXD và nội dung các điều khoản được thỏa thuận ký kết trong HĐXD. Hoàn thiện việc xác định nội dung, phương pháp ghi nhận chi phí, doanh thu HĐXD, cũng như phương pháp hạch toán và việc trỡnh bày các thông tin có liên quan đến HĐXD trên BCTC. Những kiến nghị trên đó giỳp Cụng ty nhận thấy tầm quan trọng, sự cần thiết và cỏch thức vận dụng Chuẩn mực kế toỏn Việt Nam số 15 vào việc hạch toán doanh thu, chi phí HĐXD. Tuy nhiên, do kiến thức và kinh nghiệm của tỏc giả cũn hạn chế nờn luận văn khó tránh khỏi thiếu sót. Tác giả rất mong nhận được sự góp ý của cỏc nhà khoa học, cỏc thầy cụ, và bạn bố đồng nghiệp để luận văn hoàn thiện hơn nữa.