Một số giải pháp trong việc hình thành nhân sách cho học sinh THCS

PhÇn I: Më ®Çu I - Lý do chän ®Ò tµi: §¶ng ta, d©n téc ta coi träng sù nghiÖp gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ sù nghiÖp c¸ch m¹ng cùc kú quan träng, NghÞ quyÕt TW II kho¸ VIII ®· kh¼ng ®Þnh: "Gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu", vÒ ngµnh gi¸o dôc lµm nhiÖm vô hÕt sù vÎ vang. N©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc vµ båi d­ìng nh©n tµi cho ®Êt n­íc. Nh÷ng líp ng­êi cã ®øc, cã tµi, cã søc khoÎ ®Ó gãp phÇn x©y dùng n­íc nhµ nh­ lêi B¸c d¹y trong th­ göi häc sinh nh©n ngµy khai tr­êng n¨m 1945: "Non s«ng ViÖt Nam cã trë nªn t­¬i ®Ñp hay kh«ng, d©n téc ViÖt Nam cã ®­îc s¸nh vai víi c¸c c­êng quèc n¨m ch©u hay kh«ng, chÝnh lµ nhê mét phÇn lín ë c«ng häc tËp cña c¸c ch¸u...". V× vËy gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Gi¸o dôc phæ th«ng, trong ®ã gi¸o dôc ë bËc THCS cã mét vÞ trÝ hÕt søc quan träng, bëi v× hÕt bËc tiÓu häc häc sinh b­íc s¸ng mét giai ®o¹n míi, cã nhiÒu thay ®æi vÒ m«i tr­êng: ThÇy, c« míi vµ ®­îc nhiÒu thÇy, c« d¹y trong mét buæi häc. Ph­¬ng ph¸p d¹y còng kh¸c h¬n so víi bËc tiÓu häc. T©m lý cña c¸c em còng cã sù thay ®æi, c¸c em ®ang tËp lµm ng­êi lín, muèn b¾t ch­íc ng­êi lín. ChÝnh v× vËy gi¸o viªn ph¶i n¾m ®­îc t©m lý häc sinh vµ cã ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc phï hîp ®Ó võa truyÒn thô kiÕn thøc cho c¸c em, võa cã t¸c dông gi¸o dôc h×nh thµnh nh©n s¸ch cho c¸c em qua mçi bµi häc, mçi tiÕt d¹y. NghÞ quyÕt TWII kho¸ VIII ®· nªu "gi¸o viªn lµ nh©n tèt quyÕt ®Þnh chÊt l­îng cña gi¸o dôc vµ ®­îc x· héi t«n vinh". S¶n phÈm cña gi¸o dôc lµ con ng­êi cã ®ñ tr×nh ®é vµ n¨ng lùc ®Ó trinh phôc vµ c¶i t¹o thiªn nhiªn, b¾t thiªn nhiªn ph¶i phôc vô con ng­êi vµ c¶i t¹o x· héi ngµy cµng tèt ®Ñp h¬n. N¨ng lùc cña ng­êi thÇy cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh d¹y häc. n¨ng lùc con ng­êi trong lÜnh vùc gi¸o dôc quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ nh©n s¸ch cña líp ng­êi ®­îc gi¸o dôc. Ng­êi thÇy quyÕt ®Þnh chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc, lao ®éng s¸ng t¹o cña nghÒ d¹y häc lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong sù cÊu thµnh chÊt l­îng cña tay nghÒ thÇy gi¸o, c« gi¸o. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta rÊt quan t©m ®Õn sù nghiÖp gi¸o dôc - ®µo t¹o. Mçi gi¸o viªn ®Òu ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc vai trß vµ nhiÖm vô cña m×nh. N©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm, kh«ng ngõng tù häc, tù båi d­ìng ®Ó n©ng cao n¨ng lùc, ®Ó gãp phÇn m×nh vµo sù nghiÖp gi¸o dôc - ®µo t¹o, ®Ó ®µo t¹o ra nh÷ng líp ng­êi cã ®ñ ®øc, ®ñ tµi, cã søc khoÎ ®Ó nèi gãt nh÷ng líp ng­êi ®i tr­íc x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ Quèc. V× vËy cÇn ph¶i x©y dùng ®éi ngò gi¸o viªn nãi chung vµ gi¸o viªn bËc THCS nãi riªng, tr­íc hÕt lµ nh÷ng ng­êi cã ®¹o ®øc, tr×nh ®é vµ n¨ng lùc. §ã lµ nhiÖm vô hÕt søc quan träng cña ngµnh gi¸o dôc - ®µo t¹o. C¸c cÊp, c¸c ngµnh ®Æc biÖt lµ ngµnh gi¸o dôc ®· cã nh÷ng chñ tr­¬ng, bÖn ph¸p ®Ó n©ng cao tr×nh ®é, n¨ng lùc cña gi¸o viªn b»ng nhiÒu h×nh thøc nh­ viÖc më c¸c líp t¹i chøc ®Ó n©ng cao tr×nh ®é, tæ chøc c¸c líp båi d­ìng chÝnh trÞ, båi d­ìng vÒ ph­¬ng ph¸p d¹y häc... vµo dÞp hÌ ®Ó n©ng cao nhËn thøc chÝnh trÞ, x· héi, n©ng cao tay nghÒ cho gi¸o viªn, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña c«ng t¸c gi¸o dôc, ®µo t¹o ra ®­îc nh÷ng líp ng­êi ®¸p øng ®­îc víi thêi kú ®æi míi hiÖn nay, c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Lµ mét c¸n bé qu¶n lý tr­êng häc, viÖc gi¸o dôc häc sinh ph¸t triÓn toµn diÖn t«i th­êng xuyªn quan t©m. Víi vèn kiÕn thøc ®· ®­îc häc trong tr­êng s­ ph¹m, vÒ t©m lý løa tuæi ë bËc THCS vµ nhiÒu n¨m ®­îc trùc tiÕp gi¶ng d¹y ®èi t­îng häc sinh nµy. ChÝnh v× vËy t«i ®Æc biÖt chó ý nghiªn cøu viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n s¸ch häc sinh ë bËc THCS. II- Môc ®Ých cña ®Ò tµi: Nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p h×nh thµnh nh©n c¸ch XHCN cho häc sinh THCS. Nh»m n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc toµn diÖn trong nhµ tr­êng. Tõ thùc tiÔn qu¸ tr×nh c«ng t¸c cña b¶n th©n trong viÖc qu¶n lý nhµ tr­êng ®ång thêi häc tËp kinh nghiÖm c¸c tr­êng b¹n. Qua nghe b¸o c¸o kinh nghiÖm cña c¸c tr­êng tiªn tiÕn ®Ó ®óc rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng toµn diÖn nãi chung vµ viÖc ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho häc sinh nãi riªng. III- Thêi gian nghiªn cøu: ViÖc gi¸o dôc ph¸t triÓn nh©n s¸ch cho con ng­êi cÇn ph¶i cã thêi gian th­êng xuyªn vµ liªn tôc. ChÝnh v× vËy viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh bËc THCS cÇn ph¶i ®­îc tiÕn hµnh liªn tôc trong 4 n¨m, theo kho¸ häc t«i ®· ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi nµy vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ qua 4 kho¸ häc sinh häc vµ tèt nghiÖp THCS. IV- NhiÖm vô cña ®Ò tµi: - Nghiªn cøu mét sè gi¶i ph¸p trong viÖc h×nh thµnh nh©n s¸ch cho häc sinh THCS. - T×m hiÓu thùc tr¹ng c«ng t¸c thùc hiÖn viÖc h×nh thµnh nh©n s¸ch cho häc sinh THCS trong ph¹m vi tr­êng cña m×nh. - HÖ thèng mét sè biÖn ph¸p thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ trong viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh THCS. V- Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: - Nghiªn cøu qua thùc tiÔn chØ ®¹o viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh THCS cña tr­êng m×nh vµ häc tËp c¸c tr­êng tiªn tiÕn. - Tæng kÕt kinh nghiÖm chØ ®¹o cña Phßng gi¸o dôc, Së gi¸o dôc - ®µo t¹o vÒ c¸c gi¶i ph¸p h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh THCS. - Nghiªn cøu qua lý luËn bµi gi¶ng cña c¸c líp häc c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc - ®µo t¹o. PhÇn II: Néi dung Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn >< I- VÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña gi¸o dôc: Gi¸o dôc - ®µo t¹o cã mét tÇm quan träng ®Æc biÖt, bëi gi¸o dôc - ®µo t¹o lµm ra s¶n phÈm lµ con ng­êi cã tri thøc ®Ó x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt n­íc. Khi ®Êt n­íc míi ®­îc gi¶i phãng B¸c Hå ®· kªu gäi: "diÖt giÆc dèt, giÆc ®ãi, giÆc ngo¹i x©m". Ngµy nay §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lu«n lu«n lµm theo lêi d¹y cña Ng­êi. Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®èi víi gi¸o dôc ®· phæ cËp gi¸o dôc trªn toµn quèc, tiÕn tíi phÊn ®Êu phæ cËp ë c¸c bËc häc cao h¬n. Lµm ®­îc ®iÒu ®ã ngµnh GD - §T gi÷ mét vai trß quan träng "sù nghiÖp GD-§T, khoa häc v¨n ho¸ nh»m ph¸t huy nh©n tè con ng­êi vµ v× con ng­êi trong sù nghiÖp x©y dùng CNXH, b¶o vÖ Tæ quèc. MÆc kh¸c khoa häc gi¸o dôc ®ãng vai trß then chèt trong toµn bé sù nghiÖp x©y dùng CNXH vµ b¶o vÖ Tæ quèc, lµ ®éng lùc ®­a ®Êt n­íc tho¸t khái nghÌo nµn vµ l¹c hËu, v­¬n lªn tr×nh ®é tiªn tiÕn cña thÕ giíi (NghÞ quyÕt ®¹i héi TWII kho¸ VII). §¶ng ta lu«n lu«n chó ý ®Õn viÖc ph¸t triÓn sù nghiÖp GD - §T, x¸c ®Þnh vai trß vµ nhiÖm vô cña ngµnh GD - §T, NghÞ quyÕt TW II kho¸ VIII ®· nªu râ: "NhiÖm vô vµ môc tiªu c¬ b¶n cña ngµnh gi¸o dôc lµ nhiÖm vô x©y dùng nh÷ng con ng­êi vµ thÕ hÖ g¾n bã víi lý t­ëng ®éc lËp d©n téc vµ CNXH, cã ®¹o ®øc trong s¸ng, cã ý chÝ kiªn c­êng b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa". §Êt n­íc ta ®ang trong thêi kú thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, tiÕp thu nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ cña nh©n lo¹i, b¶o vÖ vµ ph¸t huy nh÷ng tiÒm n¨ng cña d©n téc vµ cña con ng­êi ViÖt Nam. V× vËy con ng­êi ViÖt Nam cÇn cã tri thøc, cã ý thøc céng ®ång vµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña c¸ nh©n, lu«n lµm chñ nh÷ng tri thøc khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, cã t­ duy s¸ng t¹o, cã kü n¨ng thùc hµnh giái, cã t¸c phong c«ng nghiÖp, cã ý thøc tæ chøc kû luËt cao, cã søc khoÎ ®Ó kÕ thõa x©y dùng CNXH. V× vËy ngµnh GD - §T cÇn x¸c ®Þnh ®­îc nhiÖm vô quan träng cña m×nh, hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô mµ §¶ng vµ nh©n d©n giao phã ®Ó ®¸p øng ®­îc thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. II- Vai trß cña c«ng t¸c d¹y vµ häc: Ho¹t ®éng cña ngµnh gi¸o dôc lµ mét ho¹t ®éng v« cïng réng lín, con ng­êi lµ s¶n phÈm cña GD - §T. Nh©n tè con ng­êi quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña gi¸o dôc, cña x· héi, cña ®Êt n­íc. §Ó lµm tèt c«ng t¸c GD - §T, qu¶n lý gi¸o dôc cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ cña gi¸o dôc, nh­ng c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc l¹i v« cïng khã kh¨n vµ phøc t¹p. ChÝnh v× vËy gi¸o dôc ph¶i cã sù phèi kÕt hîp gi÷a 3 m«i tr­êng: Gia ®×nh - nhµ tr­êng vµ x· héi th× míi cã thÓ n©ng cao ®­îc chÊt l­îng gi¸o dôc. Thùc tÕ cho thÊy r»ng nhµ tr­êng muèn lµm tèt nhiÖm vô gi¸o dôc th× ph¶i cã ®éi ngò gi¸o viªn cã ®ñ n¨ng lùc vµ tr×nh ®é, phèi hîp víi c¸c ban ngµnh, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi cña ®Êt n­íc. N¨ng lùc cña ®éi ngò, ®iÒu kiÖn cña c¬ së vËt chÊt phôc vô cho d¹y vµ häc vµ c¸c trang thiÕt bÞ, ®å dïng d¹y häc kh¸c cã ®¸p øng ®­îc cho viÖc d¹y vµ häc hay kh«ng. Môc tiªu, nhiÖm vô GD-§T thùc hiÖn ®­îc ®Õn møc ®é nµo, chÝnh lµ nhê mét phÇn lín vµo n¨ng lùc, tr×nh ®é khoa häc cña ng­êi qu¶n lý. Nh­ triÕt häc M¸c - LªNin ®· kh¼ng ®Þnh: "Vai trß to lín cña c¸ nh©n trong tËp thÓ". V× vËy x©y dùng ®éi ngò gi¸o viªn trong gi¸o dôc hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Phßng gi¸o dôc chØ ®¹o c¸c tr­êng phæ th«ng, c¸c tr­êng häc lµ nh÷ng ®¬n vÞ ®éc lËp trong hÖ thèng GD-§T. Song néi dung, môc tiªu, ph­¬ng ph¸p ®Òu thèng nhÊt. Do ®ã chÊt l­îng gi¸o dôc ë ngµnh häc phæ th«ng nãi chung, ë bËc THCS nãi riªng cã mét vai trß hÕt søc to lín vµ quan träng trong qu¸ tr×nh GD-§T con ng­êi, nh÷ng thÕ hÖ kÕ tôc sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam XHCN. Trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, muèn ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña ®éi ngò gi¸o viªn th× ®éi ngò gi¸o viªn ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô chuÈn, cã n¨ng lùc s­ ph¹m, cã phÈm chÊt ®¹o ®øc, cã t¸c phong mÉu mùc, th­¬ng yªu häc sinh. §éi ngò gi¸o viªn ph¶i cã tr×nh ®é tiÕp nhËn vµ ph©n tÝch c¸c nguån th«ng tin ®Ó cã ph­¬ng ph¸p thÝch øng, phï hîp khi xö lý t×nh huång. Cã ý thøc tù häc, tù båi d­ìng ®Ó n©ng cao tay nghÒ vµ cã uy tÝn víi phô huynh häc sinh ®Ó thu ®­îc kÕt qu¶ cao nhÊt trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng cña tr­êng THCS Yªn Hµ >< I- §Æc ®iÓm vÞ trÝ ®Þa lý, d©n c­, kinh tÕ - x· héi cña x· Yªn Hµ: Yªn Hµ lµ mét x· vïng s©u, vïng xa cña huyÖn Quang B×nh, toµn x· cã 752 hé vµ 3.620 khÈu, cã 5 d©n téc anh em: Tµy, Dao, Nïng, Kinh, Cao Lan. X· ®­îc ph©n bè thµnh 9 th«n b¶n. Trong ®ã cã nh÷ng th«n ®Æc biÖt khã kh¨n, lµ n¬i tËp trung cña ®ång bµo d©n téc Dao. §ång bµo c¸c d©n téc Dao, Nïng vÉn cßn sinh ®Î nhiÒu, sè gia ®×nh 3-4 con vÉn cßn phæ biÕn. NÒn kinh tÕ cña mét sè hé gia ®×nh cßn khã kh¨n, do ®ã viÖc huy ®éng ®ãng gãp x©y dùng tr­êng kh«ng thuËn lîi. T×nh h×nh an ninh chÝnh trÞ æn ®Þnh, kh«ng cã nh÷ng hiÖn t­îng vi ph¹m ph¸p luËt nghiªm träng. Nh©n d©n ®Þa ph­¬ng tin t­ëng vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ chÝnh quyÒn. VÒ hÖ thèng gi¸o dôc, toµn x· tr­íc ®©y cã mét tr­êng liªn cÊp (tr­êng PTCS) bao gåm c¶ MÇm non, tiÓu häc vµ THCS. Tõ th¸ng 8 n¨m 2004 ®­îc thµnh lËp 3 tr­êng: Tr­êng MÇm Non, tr­êng TiÓu häc vµ tr­êng THCS. C¸c em trong ®é tuæi ®Õn tr­êng trong toµn x· kh¸ ®«ng, nh­ng do ®iÒu kiÖn mét sè th«n b¶n c¸ch xa trung t©m x·. ë bËc tiÓu häc cã c¸c ph©n tr­êng ë t¹i c¸c th«n b¶n, ®Õn bËc THCS cã ®Õn 1/3 sè häc sinh cña tr­êng ®i häc ë c¸c x· b¹n, do vËy sè häc sinh tr­êng THCS chªnh lÖch qu¸ lín so víi häc sinh tr­êng TiÓu häc trong x·. II- §Æc ®iÓm cña tr­êng THCS Yªn Hµ: - Tr­êng THCS Yªn Hµ míi ®­îc t¸ch ra tõ tr­êng PTCS vµ thµnh lËp tõ th¸ng 8 n¨m 2004. 1. Sè líp, sè häc sinh: N¨m häc 2004-2005, tr­êng THCS Yªn Hµ cã 8 líp víi 262 häc sinh. * Trong®ã: + Khèi 6: 02 líp = 81 häc sinh + Khèi 7: 02 líp = 55 häc sinh + Khèi 8: 02 líp = 62 häc sinh + Khèi 9: 02 líp = 64 häc sinh 2. Thùc tr¹ng ®éi ngò gi¸o viªn tr­êng THCS Yªn Hµ: Tæng sè c¸n bé qu¶n lý, gi¸o viªn cña tr­êng 16. Trong ®ã: + Ban gi¸m hiÖu: 01 + Gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y: 15 Trong tæng sè gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y, chia theo tr×nh ®é. + Cao ®¼ng: 12 + 7+3: 02 + 10 + 2: 01 (Gi¸o viªn tiÓu häc d¹y nh«) §¹i bé phËn c¸n bé gi¸o viªn trong tr­êng cã ®êi sèng æn ®Þnh, an t©m c«ng t¸c, tuæi ®êi cao nhÊt lµ 49; trÎ nhÊt lµ 22 tuæi. §ã lµ mét ®éi ngò cã n¨ng lùc, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm. ChÝnh v× vËy hä lu«n ph¸t huy ®­îc vai trß cña m×nh trong c«ng t¸c, thÓ hiÖn ®­îc phÈm chÊt tèt ®Ñp cña ng­êi gi¸o viªn, cã uy tÝn víi phô huynh häc sinh. Tr­êng THCS Yªn Hµ n¨m häc 2004-2005, sè gi¸o viªn, c¸n bé qu¶n lý ®¹t ®­îc c¸c danh hiÖu thi ®ua víi tû lÖ kh¸ cao. - §Ò nghÞ c«ng nhËn danh hiÖu chiÕn sÜ thi ®ua cÊp TØnh: 02 - Gi¸o viªn giái cÊp huyÖn: 01 - Lao ®éng giái: 03 - Gi¸o viªn giái cÊp tr­êng: 03 - Sè cßn l¹i hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc giao. Víi ®éi ngò gi¸o viªn THCS nh­ vËy, nh÷ng n¨m tr­íc ®©y ®· gãp phÇn x©y dùng tr­êng PTCS Yªn Hµ nhiÒu n¨m liªn tôc ®¹t danh hiÖu tr­êng tiªn tiÕn. III- H×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh Trung häc c¬ së: Häc sinh THCS b¾t ®Çu tõ 11 tuæi vµo häc líp 6, lóc nµy c¸c em gÆp nhiÒu thay ®æi vÒ m«i tr­êng, chuyÓn sang cÊp häc míi, tiÕp xóc víi nhiÒu thÇy c« gi¸o trong mét buæi häc vµ t©m lý cña c¸c em còng cã sù ph¸t triÓn kh¸c biÖt ë cÊp TiÓu häc. Nh­ng dï ë løa tuæi nµo, cÊp häc nµo c¸c thÇy, c« gi¸o còng ph¶i hiÓu ®­îc t©m lý cña c¸c em, cã ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc phï hîp ®Ó ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho c¸c em. Nh©n c¸ch cña c¸ nh©n kh«ng sinh ra cïng mét lóc víi sù ra ®êi cña c¸ nh©n, mµ nã ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn dÇn dÇn tõ nhá ®Õn lín vµ cÇn ®­îc båi ®¾p trong suèt c¶ cuéc ®êi. Theo quan niÖm phæ biÕn hiÖn nay c¸c thµnh tè cña nh©n c¸ch x©y dùng nªn tõ tæng hîp c¸c tÝnh chÊt, tinh thÇn, c¸c qu¸ tr×nh nhËn thøc, c¸c th¸i ®é xóc c¶m, t×nh c¶m vµ hµnh ®éng. TÊt c¶ c¸c th¸i ®é riªng Êy ®Òu g¾n bã víi ®éng c¬ chung cña c¶ cuéc ®êi, còng nh­ víi ®éng c¬ cô thÓ trong tõng ho¹t ®éng cña tõng ng­êi. §éng c¬ cã nhiÒu møc, trong ®ã ®éng c¬ cao nhÊt lµ lý t­ëng cña cuéc ®êi nh­ h×nh ¶nh ®Ñp, mét t©m lý khoa häc, mét chuÈn mùc ®¹o ®øc. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó t×m hiÓu xem con ng­êi cã hÖ thèng ®éng c¬ nµo lµ ®éng c¬ chÝnh. Ta so s¸nh mét häc sinh ngoan vµ mét häc sinh chËm tiÕn cho thÊy râ. Mét bªn nh»m v­¬n tíi nh÷ng g× thuéc vÒ su h­íng tiÕn bé cña x· héi, cßn mét bªn trong suèt qu¸ tr×nh lu«n biÓu hiÖn sù suy tho¸i nh©n c¸ch, lao vµo con ®­êng n« lÖ. C¸c biÓu hiÖn b¶n n¨ng nÕu tù cã ý thøc do gi¸o dôc ®óng ®¾n sÏ ®­îc ph¸t triÓn tèt. Nh©n c¸ch lµ cÊu t¹o míi do tõng ng­êi tù h×nh thµnh vµ ®­îc ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh sèng, giao tiÕp, häc tËp vµ lao ®éng, vui ch¬i b»ng c¸c ho¹t ®éng x· héi. Con ng­êi ngay tõ nhá ®· lÜnh héi nh÷ng phong c¸ch sèng cña loµi ng­êi chøa ®ùng trong mèi quan hÖ x· héi, cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña trÎ nh­ Lª-nin nãi: "Cïng víi dßng s÷a mÑ, con ng­êi hÊp thô t©m lý ®¹o ®øc cña x· héi mµ nã lµ thµnh viªn, nh©n c¸ch con ng­êi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn theo con ®­êng tõ bªn ngoµi hÊp thô vµo bªn trong néi t©m, tõ c¸c quan hÖ víi thÕ giíi ®å vËt do c¸c thÕ lùc tr­íc hä t¹o ra tõ c¸c quan hÖ x· héi mµ nã g¾n bã". C«ng t¸c gi¸o dôc cña chóng ta nh»m x©y dùng toµn diÖn nh©n c¸ch cho con ng­êi ViÖt Nam. Trong thêi kú ®æi míi cÇn cã nh÷ng con ng­êi lao ®éng s¸ng t¹o, cã tr×nh ®é, n¨ng lùc, cã tay nghÒ giái, cã t©m hån trong s¸ng vµ kh¶ n¨ng giao tiÕp lµ rÊt quan träng v× tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ x· héi, quan hÖ ng­êi, vËt, quan hÖ víi c¸c thiÕt bÞ lao ®éng s¶n xuÊt ®Òu g¾n bã b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c th«ng qua mèi quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi, trong c¸c tæ chøc cã c¸c mèi quan hÖ giao tiÕp sÏ lµm cho con ng­êi ph¸t triÓn vÒ nh©n c¸ch. Còng nh­ trong qu¸ tr×nh sèng trong gia ®×nh, ®Õn tr­êng häc, sinh ho¹t trong c¸c tæ chøc nh­: Tr­êng, líp, ®oµn ®éi. C¸c tæ chøc nµy kÕt hîp cïng víi gia ®×nh, x· héi còng ch­a ch¾c ®· lµ m«i tr­êng tèt. VÊn ®Ò lµ ë chç c¶ gia ®×nh vµ c¸c tæ chøc trong x· héi ®Òu ph¶i h­íng c¸c em vµo nh÷ng ho¹t ®éng phï hîp víi t©m lý løa tuæi, thu hót c¸c em vµo nh÷ng ho¹t ®éng bæ Ých ®Ó vun ®¾p cho nh÷ng t©m hån nh©n c¸ch tèt. Gi¸o dôc cña chóng ta mong muèn kh«ng cã nh÷ng häc sinh chËm tiÕn trong mét m«i tr­êng gi¸o dôc tèt. IV- Ph¸t triÓn nguån lùc: Sù ph¸t triÓn cña con ng­êi kh«ng chØ lµ qu¸ tr×nh lùa chän, c¶i tiÕn c¸i tèi ­u trong ho¹t ®éng cña con ng­êi nãi chung, mµ tr­íc hÕt ph¶i cã mét quan niÖm ®óng ®¾n vÒ vai trß cña con ng­êi trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. §¸nh gi¸ ®óng vÞ trÝ cña con ng­êi, nhÊt lµ gi¸ trÞ tinh thÇn, gi¸ trÞ ®¹o ®øc. Kh¸i niÖm ph¸t triÓn con ng­êi gi÷ vai trß then chèt trong viÖc ho¹ch ®Þnh "chiÕn l­îc GD-§T con ng­êi", ho¹ch ®Þnh cña ®­êng lèi ®æi míi lµ ®Æt con ng­êi vµo vÞ trÝ trung t©m cña chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. §ã lµ chiÕn l­îc cña con ng­êi do con ng­êi vµ v× con ng­êi. Ph¸t triÓn con ng­êi lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn tµi n¨ng cña tõng con ng­êi, tõng tæ chøc vµ céng ®ång. §©y lµ bµi häc gi¸ trÞ trong nh÷ng n¨m ®æi míi vÒ ph¸t triÓn GD-§T ®Ó t¹o ra nh÷ng líp ng­êi cã ®¹o ®øc, cã tri thøc, cã kü n¨ng sèng vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp. Ch¨m sãc cho sù nghiÖp GD-§T, båi d­ìng søc m¹nh vËt chÊt, søc m¹nh tinh thÇn cña con ng­êi nh»m ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Ph¸t triÓn GD-§T, gi¸o dôc tõng con ng­êi nh»m x©y dùng nÒn mãng ph¸t triÓn nguån lùc l©u dµi, ®Æt con ng­êi vµo träng t©m ph¸t triÓn, xem con ng­êi lµ môc tiªu vµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. LÊy v¨n ho¸ d©n téc lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn, t¨ng tr­ëng kinh tÕ g¾n bã víi ®êi sèng nh©n d©n, ph¸t triÓn v¨n ho¸, GD-§T, thùc hiÖn tèt sù c«ng b»ng x· héi, b¶o vÖ m«i tr­êng. Con ng­êi lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó ®i vµo c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §ã lµ quan ®iÓm chÝnh ®Ó ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng ®Êt n­íc. Nguån nh©n lùc con ng­êi gi÷ mét vÞ trÝ ®Æc biÖt trong c¬ cÊu c¸c yÕu tè ph¸t triÓn kinh tÕ. Nguån nh©n lùc rÊt dåi dµo, ph¶i tËp trung vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu, ph©n c«ng lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm, ph©n bæ nguån nh©n lùc, ®µo t¹o l¹i, ®µo t¹o míi ®Ó ®¸p øng ®­îc víi nÒn khoa häc c«ng nghÖ míi. Tr×nh ®é v¨n ho¸, t×nh ®é d©n trÝ cã ¶nh h­ëng tíi tr×nh ®é nghÒ nghiÖp vµ n¨ng suÊt lao ®éng. V- Ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho häc sinh THCS: Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t©m lý con ng­êi, vÒ ph­¬ng diÖn c¸ thÓ cña häc sinh THCS. §©y lµ giai ®o¹n c¸c em cã nhiÒu thay ®æi vÒ t©m lý. ë løa tuæi 11, 12 b¾t ®Çu vµo líp 6 c¸c em ®ang ë løa tuæi dËy th×, ®ang tËp lµm ng­êi lín vµ muån ®­îc lµm ng­êi lín. Do nÒn kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn, ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cña c¸c em n©ng cao c¶ vËt chÊt lÉn tinh thÇn, c¸c em rÊt nhËy c¶m víi nh÷ng thay ®æi. Do vËy c¸c tæ chøc x· héi nãi chung vµ nhµ tr­êng nãi riªng, ®Æc biÖt lµ c¸c tæ chøc nh­ ®oµn - ®éi vµ trùc tiÕp lµ c¸c thÇy c« gi¸o ph¶i cã ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc phï hîp ®Ó c¸c em cã ®­îc nh÷ng hµnh ®éng ®óng ®¾n trong c¸c ho¹t ®éng. Trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp ë tr­êng THCS, c¸c em chuyÓn tõ løa tuæi thiÕu niªn sang løa tuæi thanh niªn. Tr­êng THCS Yªn Hµ lµ mét tr­êng thuéc vïng s©u, vïng xa cña huyÖn ®¹i ®a sè c¸c em vµ häc sinh d©n téc Ýt ng­êi, do vËy ®Õn cuèi bËc THCS phÇn lín c¸c em ®· ë løa tuæi 15 - 16 thËm trÝ cã em 17 tuæi. ë løa tuæi nµy c¸c em cã lßng tù träng cao vµ ®Æc biÖt ë løa tuæi 11-17 lµ thêi kú sinh lý thay ®æi v× vËy phÇn nµo cã ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ, tÝnh c¸ch cña c¸c em. Gi¸o viªn ph¶i n¾m v÷ng t©m lý häc sinh vµ c¸ tÝnh tõng em ®Ó h­íng c¸c em cã ®­îc phong c¸ch sèng ®Ñp, tr¸nh nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc x¶y ra v× nÕu gi¸o dôc kh«ng khÐo ë løa tuæi nµy c¸c em rÊt dÔ tù ¸i, dÉn ®Õn tù ti vµ tiªu cùc. Nh­ng nÕu cã ®­îc ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc phï hîp th× sÏ kh¬i dËy ®­îc vµ h×nh thµnh mét nh©n c¸ch m¹nh mÏ, mét nh©n c¸ch tèt h­íng tíi sù ph¸t triÓn nh÷ng nÐt ®Ñp trong tõng c¸ nh©n, t¹o ra mét líp ng­êi, mét thÕ hÖ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn cña x· héi. §µo t¹o thÕ hÖ trÎ lµ môc tiªu cña quèc gia trong tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, nhµ tr­êng cã vÞ trÝ, chøc n¨ng ®Æc biÖt trong sù nghiÖp "trång ng­êi". BËc THCS cã vai trß quan träng vµ rÊt to lín trong viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh. Gia ®×nh lµ tÕ bµo cña x· héi, lµ m«i tr­êng cña x· héi ho¸, lµ n¬i cã nh÷ng thÕ m¹nh ®Æc biÖt trong viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch cho c¸c em, v× c¸c em cã nh÷ng t×nh c¶m ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng ng­êi ruét thÞt trong cuéc sèng rÊt ®êi th­êng. §ång thêi cã nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ bÒn v÷ng, cã thêi gian g¾n bã rÊt nhiÒu so víi m«i tr­êng kh¸c. X· héi lµ tæng hoµ cña c¸c mèi quan hÖ, viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch cña c¸c em chÞu ¶nh h­ëng cña nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö x· héi cô thÓ ho¹t ®éng ë ®©y bao gåm: Mét hÖ thèng lµm viÖc, nh÷ng hµnh vi c­ xö, viÖc sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn, c«ng cô, sù tu©n thñ theo quy t¾c chuÈn mùc x· héi. Nh­ vËy c¸c ho¹t ®éng giao tiÕp cã vai trß quan träng trong sù h×nh thµnh nh©n s¸ch cña c¸c em. C¸c em lµm "ng­êi" th«ng qua c¸c ho¹t ®éng lµm viÖc, th«ng qua c¸c mèi quan hÖ x· héi. TÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Òu cã thÓ ¶nh h­ëng tíi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña häc sinh trung häc c¬ së theo hai h­íng: TÝch cùc vµ tiªu cùc. Mäi yÕu tè nªu trªn ®Òu cã nh÷ng thÕ m¹nh vµ h¹n chÕ cña nã, nÕu c¸c yÕu tè cña 3 m«i tr­êng: nhµ tr­êng, gia ®×nh, x· héi ®Òu t¸c ®éng tíi häc sinh theo cïng mét h­íng ®óng ®¾n vµ thèng nhÊt th× viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho c¸c em sÏ cã hiÖu qu¶ cao h¬n. NÕu c¸c yÕu tè ®ã t¸c ®éng tíi häc sinh kh«ng ®ång bé, tr¸i ng­îc nhau th× sÏ v« hiÖu ho¸ lÉn nhau, ¶nh h­ëng xÊu tíi viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho c¸c em. Thùc tÕ hiÖn nay tr­êng THCS Yªn Hµ lu«n dùa vµo 3 m«i tr­êng: Gia ®×nh, nhµ tr­êng vµ x· héi ®Ó h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh. §Çu n¨m häc gi¸o viªn chñ nhiÖm ph¶i hoµn thµnh s¬ yÕu lý lÞch häc sinh ®Ó n¾m v÷ng ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh tõng em. T×m hiÓu kü t©m lý c¸c em ®Ó cã ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc, gióp ®ì c¸c em. Nhµ tr­êng kÕt hîp víi gia ®×nh th«ng qua sæ liªn l¹c ®Ó th­êng xuyªn gi÷a gia ®×nh vµ nhµ tr­êng cã sù trao ®æi, kÕt hîp gi¸o dôc häc sinh kÞp thêi. Nhµ tr­êng lu«n tham m­u víi cÊp uû, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng trong viÖc x©y dùng mét m«i tr­êng x· héi lµnh m¹nh ®Ó c¸c em kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc cña x· héi. Trong c¸c ho¹t ®éng cña nhµ tr­êng, h­íng c¸c em vµo ho¹t ®éng trong c¸c tæ chøc cã nÒ nÕp nh­ líp, chi ®éi, liªn ®éi, chi ®oµn. Th­êng xuyªn h­íng c¸c em vµo ho¹t ®éng theo c¸c chñ ®iÓm cña c¸c phong trµo thi ®ua, cã s¬ kÕt, tæng kÕt vµ khen chª ®óng møc, kÞp thêi. §éng viªn, khÝch lÖ c¸c em ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, gi¸o dôc ý thøc tæ chøc kû luËt, chuyªn cÇn häc tËp nh»m h×nh thµnh nh©n c¸ch cho c¸c em, t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ tr­êng ®¹t ®­îc môc tiªu trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc toµn diÖn. §Æc biÖt ®èi víi häc sinh chËm tiÕn, c¸c thÇy, c« gi¸o ph¶i t×m biÖn ph¸p gi¸o dôc khÐo lÐo, mÒm dÎo, bÒn bØ, kiªn tr× vµ ®«i khi cÇn nghiªm kh¾c, kiªn quyÕt nh»m h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt vµ hÇu nh­ kh«ng cã häc sinh cã ý thøc tæ chøc kû luËt, phÈm chÊt ®¹o ®øc kÐm. C¶ 3 m«i tr­êng: Gia ®×nh, nhµ tr­êng vµ x· héi cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau ®Ó gi¸o dôc häc sinh trong qu¸ tr×nh häc ë tr­êng THCS tõ líp 6 ®Õn líp 9. Ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng vµ tõng thÇy, c« gi¸o ph¶i th­êng xuyªn cã kÕ ho¹ch ch¨m lo ®Õn tõng häc sinh, vÒ thêi gian kh«ng cã kho¶ng c¸ch trong nhiÖm vô gi¸o dôc cña m×nh. §Æc biÖt trong viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch x· héi chñ nghÜa cho häc sinh. * KÕt qu¶ chÊt l­îng gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh trong 3 kho¸ gÇn ®©y: Kho¸: 1999-2003 2000-2004 2001-2005 C¶ ba kho¸ kh«ng cã häc sinh xÕp lo¹i h¹nh kiÓm yÕu, kÐm. ë líp cuèi cÊp sè häc sinh xÕp lo¹i h¹nh kiÓm trung b×nh gi¶m dÇn tõ 7% xuèng ®Õn 5,5%. Líp cuèi cÊp kho¸ 2001-2005 häc sinh xÕp h¹nh kiÓm trung b×nh chØ cßn 3,2%, sè cßn l¹i ®Òu xÕp h¹nh kiÓm kh¸, tèt. PhÇn III: KÕt luËn Sù nghiÖp gi¸o dôc lµ sù nghiÖp cña toµn §¶ng, toµn d©n nh»m ch¨m lo vµ ph¸t triÓn nh©n tµi cho ®Êt n­íc. Tr­êng THCS Yªn Hµ lu«n lu«n x¸c ®Þnh ®­îc nhiÖm vô cña m×nh, gãp phÇn trong viÖc t¹o nguån nh©n lùc, nh©n tµi cho ®Þa ph­¬ng vµ cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®aÞ ho¸ ®Êt n­íc. C«ng t¸c gi¸o dôc nãi chung, viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch x· héi chñ nghÜa cho häc sinh, ®Æc biÖt lµ häc sinh ë bËc trung häc c¬ së lµ mét nhiÖm vô quan träng nh­ng còng v« cïng khã kh¨n vµ phøc t¹p. V× ®©y lµ mét m«n khoa häc nghÖ thuËt, viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho häc sinh nãi chung nh»m gãp phÇn ®¸p øng nhu cÇu c¸ch m¹ng trong giai ®o¹n míi. VËy muèn lµm tèt ®­îc nhiÖm vô chÝnh trÞ cña m×nh, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý còng nh­ ®éi ngò gi¸o viªn ph¶i ®­îc th­êng xuyªn båi d­ìng vÒ chÝnh trÞ, vÒ kiÕn thøc, vÒ ph­¬ng ph¸p vµ khoa häc gi¸o dôc. Muèn vËy §¶ng vµ Nhµ n­íc, c¸c cÊp, c¸c ngµnh ph¶i th­êng xuyªn quan t©m, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc ®­îc tham gia häc tËp. Yªn Hµ, ngµy 20 th¸ng 5 n¨m 2005 Ng­êi viÕt