MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hoạt động kiểm sát điều tra (KSĐT), là một giai đoạn quan trọng trong quá trình giải quyết một vụ án hình sự. Theo quy định của Bộ luật hình sự (BLHS) và Bộ luật tố tụng hình sự (BLTTHS) Việt Nam thì điều tra là một trong những hoạt động tư pháp quan trọng của Nhà nước ta nhằm bảo đảm mọi hành vi vi phạm pháp luật có tính chất nguy hiểm cho xã hội có dấu hiệu tội phạm phải được điều tra làm rõ.
KSĐT các vụ án hình sự có vai trò quan trọng trong hoạt động tố tụng nói chung và trong lĩnh vực thực hành quyền công tố nói riêng; nhằm đảm bảo cho hoạt động điều tra được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. KSĐT còn có vai trò đảm bảo mọi hành vi vi phạm và tội phạm phải được phát hiện và xử lý chính xác kịp thời, tăng cường đấu tranh phòng, chống tội phạm, ở nước ta hiện nay.
Điều tra vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên và quan trọng của cả quá trình tố tụng nhằm xác định rõ hành vi phạm tội của tội phạm. Công tác kiểm sát được thực hiện đúng theo quy định của pháp luật sẽ giúp cho cơ quan điều tra, hoạt động đúng hướng, khởi tố vụ án, khởi tố bị can được đúng người đúng tội; hoạt động điều tra được đầy đủ, chính xác và kịp thời. Kết quả điều tra vụ án hình sự là điều kiện tiên quyết thiết thực, trực tiếp cho việc thực hiện quyền công tố và công tác kiểm sát việc truy tố và công tác xét xử của tòa án được đúng người, đúng tội và đúng chính sách, pháp luật; tránh làm oan người vô tội và tránh bỏ lọt tội phạm.
Qua 20 năm đổi mới toàn diện các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong nhiều thành tựu và kinh nghiệm cho thấy Nhà nước ta đang hoàn thiện Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do dân và vì dân. Một trong những nội dung xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nước là vấn đề cải cách tư pháp ở nước ta hiện nay. Hoạt động điều tra, hoạt động thực hành quyền công tố, kiểm sát các hoạt động tư pháp và hoạt động xét xử, thi hành án được đặc biệt nhấn mạnh trong Nghị quyết số 08 "Về một số nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư pháp trong thời gian tới" của Bộ Chính trị ngày 02/01/2002 và Nghị quyết số 49 ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020.
Là một trong những cơ quan trọng yếu trong bộ máy các cơ quan tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) với vị trí, vai trò là cơ quan bảo đảm cho nền pháp chế được thực hiện nghiêm chỉnh và thống nhất cũng phải thực hiện sự đổi mới cả về tổ chức và hoạt động thì mới hoàn thành được nhiệm vụ của mình trước những yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ mới. Việc đổi mới tổ chức và hoạt động của VKSND đã được Nghị quyết số 08 của Bộ Chính trị xác định:
Viện Kiểm sát các cấp thực hiện tốt chức năng công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động tư pháp. Hoạt động công tố phải được thực hiện ngay từ khi khởi tố vụ án, trong suốt quá trình tố tụng nhằm đảm bảo không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội, xử lý kịp thời những trường hợp sai phạm của những người tiến hành tố tụng khi thi hành nhiệm vụ. Nâng cao chất lượng công tố của kiểm sát viên tại phiên tòa, đảm bảo tranh tụng dân chủ với luật sư, người bào chữa và những người tham gia tố tụng khác . [10].
Trước mắt Viện kiểm sát nhân dân giữ nguyên chức năng như hiện nay là thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân được tổ chức phù hợp với hệ thống tổ chức của Tòa án nhân dân. Nghiên cứu việc chuyển đổi Viện kiểm sát thành Viện công tố, tăng cường trách nhiệm của công tố trong hoạt động điều tra [12].
Như vậy, trong giai đoạn hiện nay ngành kiểm sát nhân dân cần tăng cường thực hiện chức năng, nhiệm vụ thực hành quyền công tố nhà nước và kiểm sát việc tuân theo pháp luật đối với các hoạt động tư pháp. Nói chung là tăng cường công tác KSĐT đã đúng hướng, hoạt động kiểm sát điều tra là một dạng hoạt động áp dụng pháp luật.
Về phương diện lý luận, áp dụng pháp luật nói chung đã được giới khoa học pháp lý làm sáng tỏ. Song áp dụng pháp luật trong KSĐT các vụ án hình sự vẫn còn là một vấn đề cần được nghiên cứu cụ thể hơn từ khái niệm đến đặc điểm các giai đoạn áp dụng pháp luật và những yêu cầu cụ thể mà Viện kiểm sát (VKS) cũng như kiểm sát viên thực hiện. Áp dụng pháp luật nói chung và áp dụng pháp luật trong kiểm sát điều tra là mối quan hệ giữa "cái chung" và "cái riêng". Chắc chắn "cái riêng" bao giờ cũng phong phú, đa dạng và phức tạp hơn "cái chung". Nghiên cứu vấn đề này cũng là đáp ứng yêu cầu đòi hỏi từ thực tiễn đặt ra của vấn đề áp dụng pháp luật trong KSĐT các vụ án hình sự của ngành kiểm sát nhân dân giai đoạn hiện nay. Thực tiễn áp dụng pháp luật trong hoạt động KSĐT các vụ án ở nước ta trong thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả. Sự phối hợp giữa cơ quan điều tra và VKS về cơ bản đã đáp ứng được nhiệm vụ đấu tranh phòng chống vi phạm và tội phạm.
Tuy nhiên, qua công tác tổng kết, đánh giá thực tế cho thấy, công tác KSĐT của VKS vẫn còn bộc lộ một số yếu kém, hạn chế như: Nhiều kiểm sát viên, nhiều đơn vị không thực hiện được công tác KSĐT ngay từ giai đoạn đầu, còn thụ động trong việc điều tra của cơ quan điều tra. Hoặc là vì sợ trách nhiệm nên làm thay một số thao tác của điều tra viên, không theo dõi đề ra yêu cầu điều tra. Hoặc là bỏ mặc cho điều tra viên tiến hành điều tra một cách độc lập dẫn tới nhiều vụ án còn bị kéo dài, phải ra hạn thời hạn điều tra, còn để lọt hành vi tội phạm, thậm chí còn làm oan người vô tội Những vi phạm trên cho thấy chất lượng và hiệu quả của công tác KSĐT của ngành Kiểm sát nhân dân vẫn còn bộc lộ yếu kém. Những yếu kém trên do nhiều nguyên nhân khác nhau, có những nguyên nhân chủ quan cũng như những nguyên nhân khách quan. Trong đó chủ yếu là do ý thức pháp luật cao hay thấp và năng lực áp dụng pháp luật trong hoạt động thực tiễn của cơ quan điều tra, VKSND.
Để phát huy dân chủ và tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa (XHCN) trong thực hành quyền công tố nói chung và trong hoạt động áp dụng pháp luật trong KSĐT các vụ án hình sự nói riêng. Vai trò của VKSND trong áp dụng pháp luật cần phải được nâng cao chất lượng và hiệu quả và coi đó là như là nhiệm vụ trước mắt và lâu dài của ngành tư pháp nước ta cũng như của khoa học pháp lý cách mạng.
Với những lý do trên, tôi chọn đề tài: "Nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong kiểm sát điều tra các vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh" làm đề tài luận văn thạc sĩ Luật học.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Hoạt động điều tra hình sự, là một giai đoạn quan trọng quyết định lớn đến quá trình làm rõ các yếu tố cấu thành tội phạm, làm cơ sở cho việc truy tố và xét xử các hành vi vi phạm và tội phạm. Vì vậy đây là vấn đề thu hút các nhà hoạt động thực tiễn quan tâm nghiên cứu. Việc nghiên cứu đề tài này đã được thể hiện trong nhiều công trình khoa học được công bố trên các sách, báo, tạp chí chuyên ngành và các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ, một số giáo trình giảng dạy về pháp luật. Có thể nêu ra như sau:
Sổ tay kiểm sát viên hình sự của Viện Khoa học hình sự Viện kiểm sát nhân dân tối cao, NXB Văn hóa dân tộc, 2006.
Kỹ năng thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự, NXB Đại học quốc gia Hà Nội, 2006.
Mối quan hệ biện chứng giữa hoạt động điều tra trinh sát và hoạt động điều tra tố tụng của Bộ Công an, NXB Công an nhân dân, 2006.
Đề tài cấp Bộ: "Cơ sở lý luận và thực tiễn của thu thập, đánh giá chứng cứ trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự" - Phó viện trưởng Viện Khoa học kiểm sát làm chủ biên, 2005.
Các sách chuyên khảo như: "Những điều cần hiểu về bắt người, tạm giữ, tạm giam đúng pháp luật" của Phạm Thanh Bình - Nguyễn Văn Yên, Nxb Pháp lý, 1990.
Vũ Gia Lâm: "Bắt người trong tố tụng hình sự Việt Nam", Luận văn thạc sĩ luật học, 2000.
Các bài viết, công trình nghiên cứu được đăng tải trên các tạp chí của Trung ương như: "Hoàn thiện một số quy định của pháp luật có liên quan tới phân loại tội phạm" của Phạm Mạnh Hùng, Tạp chí Kiểm sát, tháng 12/2002.
Thái Văn Đoàn: "Để nâng cao chất lượng công tác phê chuẩn tạm giam", Tạp chí Kiểm sát, tháng 12/2002.
Trần Quang Tiệp: "Một số vấn đề lý luận về biện pháp ngăn chặn trong tố tụng hình sự", Tạp chí Kiểm sát, tháng 4/2005.
Nguyễn Văn Nhật: "Khám nghiệm hiện trường trong hoạt động điều tra hình sự", Tạp chí Kiểm sát, tháng 4/2005.
Phạm Mạnh Hùng: "Những bất cập và hoàn thiện quy định pháp luật TTHS về khởi tố theo yêu cầu người bị hại", Tạp chí Kiểm sát, tháng 01/2003.
Trần Văn Thuận: "Nhiệm vụ quyền hạn của các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra", Tạp chí Kiểm sát, tháng 9/2003.
Nguyễn Duy Giảng: "Thủ tục rút gọn trong các giai đoạn tố tụng", Tạp chí Kiểm sát, tháng 9/2003.
Nguyễn Văn Chiến: "Áp dụng căn cứ không khởi tố vụ án hình sự và phạm vi áp dụng quyết định không khởi tố vụ án hình sự", Tạp chí Kiểm sát, tháng 12/2002.
Nguyễn Văn Thượng: "Quy định tách vụ án trong pháp luật tố tụng hình sự và thực tiễn áp dụng", Tạp chí Kiểm sát, tháng 6/2005.
Phạm Hồng Thủy: "Những điểm xung đột pháp luật giữa chế định khởi tố vụ án hình sự quy định trong Bộ luật tố tụng dân sự và Bộ luật tố tụng hình sự", Tạp chí Kiểm sát, tháng 5/2005
Qua nghiên cứu tình hình trên cho thấy chưa có công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống dưới góc độ lý luận chung về nhà nước và pháp luật về việc nâng cao chất lượng áp dụng KSĐT các vụ án hình sự trong điều kiện tiến hành cải cách tư pháp hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu:
Luận văn tập trung vào những vấn đề sau:
+ Những vấn đề lý luận về áp dụng pháp luật và áp dụng pháp luật trong hoạt động KSĐT các vụ án hình sự.
+ Thực tiễn áp dụng pháp luật trong KSĐT đối với hoạt động của cơ quan điều tra.
+ Nguyên nhân phát sinh những tồn tại trong áp dụng pháp luật của quá trình KSĐT và của cơ quan điều tra.
+ Những giải pháp góp phần nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong KSĐT đối với cơ quan điều tra của VKS.
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài:
Luận văn chủ yếu đi sâu nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn áp dụng pháp luật trong KSĐT các vụ án hình sự của các cơ quan có thẩm quyền. Thời điểm nghiên cứu lấy từ năm 2001 đến năm 2005.
4. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
- Về mục đích:
Luận văn nghiên cứu, đề xuất, đưa ra các luận chứng, các quan điểm, các giải pháp đảm bảo cho việc áp dụng pháp luật đối với hoạt động của cơ quan điều tra và VKSND được thực hiện đúng theo quy định của pháp luật. Đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, bảo vệ lợi ích của Nhà nước; quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Góp phần hoàn thiện các quy định về tố tụng hình sự (TTHS) trong KSĐT các vụ án hình sự; thực hiện cải cách tư pháp theo đúng tinh thần Nghị quyết số 49 NQ/TW của Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX) về chất lượng cải cách tư pháp.
- Về nhiệm vụ:
Luận văn có các nhiệm vụ sau:
+ Phân tích cơ sở lý luận về áp dụng pháp luật và áp dụng pháp luật trong kiểm sát đối với hoạt động của cơ quan điều tra và VKSND.
+ Phân tích những ưu điểm và những tồn tại trong áp dụng pháp luật của VKSND các cấp trong kiểm sát đối với hoạt động của cơ quan điều tra trong hoạt động điều tra các vụ án hình sự.
+ Đề xuất những giải pháp đảm bảo áp dụng pháp luật đúng đắn trong kiểm sát đối với hoạt động của cơ quan điều tra và trong điều tra các vụ án hình sự của cơ quan điều tra thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao (VKSNDTC).
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật; các quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về tăng cường pháp chế XHCN, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân. Nhất là các quan điểm chỉ đạo của Đảng về cải cách tư pháp trong Nghị quyết số 08/NQTW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị: "Về một số nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư pháp trong thời gian tới". Luận văn sử dụng các phương pháp của triết học duy vật biện chứng như: Phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn; phương pháp phân tích và tổng hợp; phương pháp lịch sử cụ thể. Ngoài ra, luận văn cũng sử dụng các phương pháp của các bộ môn khoa học khác: Thống kê tội phạm, luật học so sánh, phương pháp hệ thống
6. Ý nghĩa của luận văn
Ở mức độ nhất định, kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng làm tư liệu tham khảo phục vụ yêu cầu không ngừng nâng cao chất lượng công tác KSĐT các vụ án hình sự.
Bên cạnh đó, luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho việc giảng dạy và nghiên cứu một số chuyên đề khác, nhất là trong việc giảng dạy có liên quan đến thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp
Mặt khác, nội dung của luận văn có thể sử dụng nhằm xây dựng kỹ năng nghề nghiệp, thao tác nghiệp vụ của người cán bộ, kiểm sát viên trước yêu cầu cải cách tư pháp hiện nay.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chương, 8 tiết.
130 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 3395 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong kiểm sát điều tra các vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
b¸o, tè gi¸c téi ph¹m vÒ c¸c téi ph¹m ho¹t ®éng t− ph¸p
mµ ng−êi ph¹m téi thuéc c¸c c¬ quan t− ph¸p th× ph¶i nhanh chãng chuyÓn
ngay ®Õn c¬ quan ®iÒu tra cña VKSNDTC ®Ó gi¶i quyÕt theo thÈm quyÒn.
104
* Trong giai ®o¹n khëi tè vô ¸n h×nh sù khi nhËn ®−îc quyÕt ®Þnh khëi
tè vô ¸n h×nh sù vµ c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn viÖc khëi tè vô ¸n, kiÓm s¸t
viªn ®−îc ph©n c«ng thô lý, tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng sau:
- KiÓm tra viÖc chÊp hµnh c¸c tr×nh tù thñ tôc mµ ph¸p luËt quy ®Þnh
vÒ: x¸c minh, thu thËp c¸c tµi liÖu chøng cø ®ã; thÈm quyÒn cña ng−êi x¸c
minh, thu thËp chøng cø (®iÒu tra viªn hay c¸n bé ®iÒu tra); thÈm quyÒn cña
ng−êi ra quyÕt ®Þnh khëi tè vô ¸n h×nh sù; néi dung vµ h×nh thøc cña quyÕt
®Þnh khëi tè vô ¸n h×nh sù.
- KiÓm tra, ®¸nh gi¸ c¸c tµi liÖu chøng cø mµ c¬ quan ®iÒu tra chuyÓn
®Õn xem xÐt: Cã ®ñ c¨n cø khëi tè kh«ng; cã hay kh«ng cã sù viÖc ph¹m téi
x¶y ra trong thùc tÕ; x¸c ®Þnh dÊu hiÖu téi ph¹m cô thÓ, thuéc khung kho¶n,
téi nµo ®−îc quy ®Þnh trong BLHS (®èi víi nh÷ng vô ¸n ®−îc khëi tè theo yªu
cÇu cña ng−êi bÞ h¹i, kiÓm s¸t viªn ph¶i thËn träng xem xÐt viÖc yªu cÇu, ®Ò
nghÞ cña ng−êi bÞ h¹i cã c¨n cø kh«ng). TÝnh chÊt hµnh vi cña téi ph¹m, hËu
qu¶ do hµnh vi téi ph¹m g©y ra; tÝnh hîp ph¸p cña kÕt luËn gi¸m ®Þnh cña c¸c
c¬ quan chuyªn m«n (kÕt luËn vÒ tû lÖ th−¬ng tËt, kÕt luËn vÒ c¸c chÊt ma tóy,
thñ tôc vµ thµnh phÇn tham gia gi¸m ®Þnh …).
- NÕu qua nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ c¸c tµi liÖu chøng cø do c¬ quan ®iÒu
tra chuyÓn ®Õn thÊy cã ®ñ c¨n cø ®Ó khëi tè vô ¸n h×nh sù th× b¸o c¸o l·nh ®¹o
VKS vµ chuyÓn toµn bé hå s¬ tíi c¬ quan ®iÒu tra ®Ó ®iÒu tra theo thÈm quyÒn.
* KiÓm s¸t viÖc khëi tè bÞ can:
KiÓm s¸t viÖc khëi tè bÞ can lµ ho¹t ®éng cña VKS, lµ kiÓm s¸t viÖc
tu©n theo ph¸p luËt cña c¬ quan ®iÒu tra trong viÖc ra quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ
can nh»m ®¶m b¶o c¸c quyÕt ®Þnh ®ã ph¶i ®óng ng−êi, ®óng téi vµ ®óng quy
®Þnh cña ph¸p luËt. Khi nhËn ®−îc quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can, kiÓm s¸t viªn thô
lý ph¶i tiÕn hµnh nghiªn cøu, kiÓm tra c¸c tµi liÖu, chøng cø nh»m x¸c ®Þnh
tÝnh cã c¨n cø vµ tÝnh hîp ph¸p quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can cña c¬ quan ®iÒu tra.
105
- TÝnh cã c¨n cø:
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 126, kho¶n 1 BLTTHS n¨m 2003 chØ khi cã ®ñ
c¸c c¨n cø x¸c ®Þnh mét ng−êi ®· thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi th× c¬ quan ®iÒu
tra míi ®−îc ra quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can. KiÓm s¸t viªn thô lý kiÓm s¸t vô ¸n
ph¶i kiÓm tra c¸c tµi liÖu, chøng cø do c¬ quan ®iÒu tra chuyÓn ®Õn; c¸c tµi
liÖu, chøng cø nµy ph¶i ®−îc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan, toµn
diÖn vµ ®Çy ®ñ; chøng minh ng−êi ph¶i ®Ò nghÞ khëi tè chÝnh lµ ng−êi ®· thùc
hiÖn hµnh vi ph¹m téi; n¨ng lùc chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, lý lÞch t− ph¸p …
Tuy nhiªn, ®Ó x¸c ®Þnh ®−îc ng−êi cã hµnh vi ph¹m téi ®Ó ra quyÕt ®Þnh phª
chuÈn khëi tè lµ mét c«ng viÖc kh«ng ®¬n gi¶n. Trong thêi h¹n theo luËt ®Þnh,
kiÓm s¸t viªn ph¶i xem xÐt, ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ c¸c tµi liÖu chøng cø cã trong hå
s¬ mµ tr−íc ®ã kiÓm s¸t viªn ®· ph¶i th−êng xuyªn b¸m s¸t, theo dâi c¸c ho¹t
®éng ®iÒu tra ban ®Çu cña c¬ quan ®iÒu tra nh−: Kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng, tö
thi; n¾m vµ xö lý nh÷ng th«ng tin ban ®Çu khi cã sù kiÖn ph¸p lý x¶y ra.
- TÝnh hîp ph¸p:
Th«ng th−êng tÝnh hîp ph¸p cña c¸c quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can th−êng
Ýt vi ph¹m; do ®ã dÔ n¶y sinh t− t−ëng ®¹i kh¸i, qua loa cña c¸c kiÓm s¸t viªn
khi hä ®−îc ph©n c«ng thô lý KS§T, hä chØ th−êng chó träng ®Õn tÝnh cã c¨n
cø cña quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can. ChÝnh ®iÒu nµy ®· dÉn tíi cã mét sè vô ¸n
h×nh sù, sau khi kÕt thóc ®iÒu tra, chuyÓn hå s¬ sang tßa ¸n ®Ó xÐt xö ®· bÞ tßa
¸n tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung do nh÷ng sai sãt kh«ng ®¸ng cã. §Ó kiÓm s¸t
tÝnh hîp ph¸p, kiÓm s¸t viªn thô lý cÇn: kiÓm tra xem xÐt thÈm quyÒn vµ ng−êi
ra quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can; néi dung vµ h×nh thøc quyÕt ®Þnh khëi tè, lý lÞch
t− ph¸p cña bÞ can; téi danh g×, ®iÒu kho¶n nµo.
NÕu thÊy quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can cã ®Çy ®ñ tÝnh cã c¨n cø, tÝnh hîp
ph¸p th× kiÓm s¸t viªn b¸o c¸o l·nh ®¹o ®Ó ra quyÕt ®Þnh phª chuÈn quyÕt ®Þnh
khëi tè bÞ can cña c¬ quan ®iÒu tra. NÕu kh«ng phª chuÈn quyÕt ®Þnh khëi tè
106
bÞ can th× VKS cÇn nªu c¨n cø luËt ®Þnh; nÕu cÇn yªu cÇu ®iÒu tra x¸c minh
thªm th× còng ph¶i ®−îc nªu râ trong quyÕt ®Þnh hoÆc v¨n b¶n kÌm theo.
* KiÓm s¸t viÖc hái cung bÞ can:
- §©y lµ ho¹t ®éng th−êng xuyªn vµ b¾t buéc cña VKS nh»m kiÓm s¸t
viÖc tu©n theo ph¸p luËt cña c¬ quan ®iÒu tra nãi chung vµ cña c¸c ®iÒu tra viªn
nãi riªng khi tiÕn hµnh hái cung bÞ can. Nh»m ®¶m b¶o viÖc hái cung bÞ can:
®−îc ®¶m b¶o kh¸ch quan, ®Çy ®ñ, ®óng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; viÖc hái
cung bÞ can ph¶i ®−îc tiÕn hµnh ngay sau khi cã quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can; ph¶i
®¶m b¶o cho viÖc hái cung bÞ can ®−îc tiÕn hµnh trùc tiÕp b»ng lêi nãi vµ ghi l¹i
b»ng biªn b¶n; tr−íc khi hái cung bÞ can, ®iÒu tra viªn hoÆc kiÓm s¸t viªn ph¶i ®äc
quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can, gi¶i thÝch quyÒn vµ nghÜa vô cña bÞ can, viÖc gi¶i thÝch
nµy ph¶i ®−îc ghi vµo trong c¸c biªn b¶n hái cung; b¶o ®¶m cho viÖc hái cung ®−îc
kh¸ch quan, kh«ng ®−îc mím cung, bøc cung, dô cung, nhôc h×nh ®Ó lÊy cung.
KiÓm s¸t viªn trong qu¸ tr×nh kiÓm s¸t viÖc hái cung bÞ can cña ®iÒu
tra viªn cÇn chñ ®éng, trao ®æi víi ®iÒu tra viªn vÒ kÕ ho¹ch vµ yªu cÇu ®Æt ra
tr−íc khi hái cung bÞ can; dù kiÕn c¸c t×nh huèng cã thÓ x¶y ra khi hái cung;
thèng nhÊt: c¸c néi dung hái cung, chiÕn thuËt hái cung, thêi gian ®Þa ®iÓm
hái cung, c¸c tµi liÖu chøng cø ®Êu tranh víi bÞ can trong tr−êng hîp bÞ can
khai b¸o gian dèi, kh«ng nhËn téi …
Khi kiÓm s¸t viÖc hái cung bÞ can, kiÓm s¸t viªn ph¶i ®¶m b¶o xuÊt ph¸t
tõ yªu cÇu lµm râ sù thËt vô ¸n, ®¶m b¶o viÖc hái cung ph¶i tu©n theo c¸c quy
®Þnh cña ph¸p luËt, ph¶i ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña tõng b¶n cung, xem xÐt ®èi chiÕu
víi c¸c yªu cÇu ®Æt ra ®Ó quyÕt ®Þnh nªn chÊm døt hay tiÕp tôc hái cung; nÕu tiÕp
tôc hái cung th× cÇn ®Ò ra nh÷ng néi dung g× ®Ó lµm s¸ng tá néi dung vô ¸n.
- KiÓm s¸t viªn kiÓm s¸t c¸c biªn b¶n hái cung vµ c¸c tµi liÖu liªn quan:
§©y lµ c«ng viÖc th−êng xuyªn vµ chñ yÕu cña kiÓm s¸t viªn khi thùc
hiÖn KS§T c¸c vô ¸n h×nh sù. Yªu cÇu ®èi víi viÖc kiÓm s¸t theo h×nh thøc
nµy, kiÓm s¸t viªn ph¶i tiÕn hµnh c¸c ®éng t¸c sau:
107
+ Yªu cÇu c¬ quan ®iÒu tra cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c b¶n cung vµ c¸c tµi liÖu
mµ ®iÒu tra viªn ®· tiÕn hµnh ®Ó kiÓm s¸t viªn thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm s¸t.
+ KiÓm s¸t viªn ph¶i tù m×nh ®äc kü tõng b¶n cung theo thø tù vÒ thêi
gian hái cung; cÇn ®èi chiÕu, so s¸nh néi dung trong c¸c b¶n cung xem cã g×
m©u thuÉn kh«ng; nÕu cã m©u thuÉn th× ph¶i lµm râ lý do vµ yªu cÇu ®iÒu tra
viªn gi¶i thÝch nh÷ng m©u thuÉn ®ã. KiÓm s¸t viªn kiÓm s¸t néi dung vµ h×nh
thøc c¸c b¶n cung, c¸c tµi liÖu cã trong hå s¬ nh−: biªn b¶n kh¸m nghiÖm, lêi
khai nh©n chøng, bÞ h¹i … xem cã bÞ tÈy xãa, viÕt thªm vµo kh«ng; ®Æc biÖt
khi tiÕn hµnh kiÓm s¸t viÖc hái cung cÇn x¸c ®Þnh viÖc hái cung bÞ can cã ph¶i
do ®iÒu tra viªn tiÕn hµnh hay do c¸n bé ®iÒu tra tiÕn hµnh hái cung sau ®ã
®iÒu tra viªn chØ hîp ph¸p ho¸ b»ng c¸ch ký x¸c nhËn.
- KiÓm s¸t viªn trùc tiÕp tiÕn hµnh hái cung bÞ can khi c¬ quan ®iÒu
tra yªu cÇu; khi KS§T mµ bÞ can kªu oan; cã dÊu hiÖu vi ph¹m cña ®iÒu tra
viªn trong qu¸ tr×nh hái cung hoÆc mét sè tr−êng hîp nÕu qua c«ng t¸c kiÓm
s¸t thÊy cÇn kiÓm s¸t viÖc tu©n theo ph¸p luËt viÖc hái cung bÞ can (®éng t¸c
nµy, thùc tÕ th−êng gäi lµ phóc cung). KiÓm s¸t viªn ph¶i thùc hiÖn c¸c thao
t¸c sau:
+ ChuÈn bÞ hái cung:
KiÓm s¸t viªn ph¶i nghiªn cøu kü hå s¬ vô ¸n; ®Æc ®iÓm nh©n th©n bÞ
can; lêi khai nh©n chøng, bÞ h¹i; c¸c tµi liÖu ®· cã trong hå s¬. Trong ®ã cÇn
chó ý ®Õn: Biªn b¶n kh¸m nghiÖm, biªn b¶n b¾t ng−êi cã hµnh vi ph¹m ph¹m
qu¶ tang, lêi khai ban ®Çu; vai trß vÞ trÝ cña tõng bÞ can trong vô ¸n. KiÓm s¸t
viªn cã thÓ tù m×nh hái cung bÞ can hoÆc b¸o c¸o l·nh ®¹o ph©n c«ng thªm
kiÓm s¸t viªn n÷a cïng tham gia hái cung.
KiÓm s¸t viªn ph¶i lËp kÕ ho¹ch hái cung bÞ can; th«ng qua kÕ ho¹ch
hái cung ®· chuÈn bÞ kü tõ tr−íc sÏ gióp cho kiÓm s¸t viªn kh«ng bÞ lóng tóng
tr−íc c¸c diÔn biÕn cña qu¸ tr×nh hái cung. KÕ ho¹ch hái cung ph¶i: x¸c ®Þnh
108
®−îc nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®−îc lµm râ; dù kiÕn nh÷ng c©u hái, nh÷ng c©u tr¶ lêi;
nh÷ng c©u hái nµy th−êng kh«ng tu©n theo khu«n mÉu mµ tïy thuéc vµo tõng
®èi t−îng hái cung, tïy thuéc vµo diÔn biÕn cuéc hái cung mµ kiÓm s¸t viªn
cã thÓ ®−a ra nh÷ng c©u hái cho phï hîp. Dù kiÕn chiÕn thuËt hái cung: hái
th¼ng, hái vßng vo, gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp. ChuÈn bÞ c¸c ph−¬ng tiÖn cÇn
thiÕt cho viÖc hái cung: m¸y ghi ©m, c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt ®Ó ®−a ra chøng
minh hoÆc ®Êu tranh (tr−êng hîp cÇn thiÕt cã thÓ sö dông nh©n chøng).
+ TiÕn hµnh hái cung: Dù kiÕn c¸c cuéc hái cung cã thÓ cã c¸c giai
®o¹n sau:
Giai ®o¹n ®Çu tiªn: §ã lµ thêi ®iÓm kiÓm s¸t viªn sö dông c¸ch thøc
giao tiÕp, t¹o t©m lý tho¶i m¸i vµ tin t−ëng vµo kiÓm s¸t viªn cña ®èi t−îng bÞ
hái cung. Nh− vËy kiÓm s¸t viªn cÇn b×nh tÜnh, kiÒm chÕ t×nh c¶m nh−ng còng
cÇn cã nh÷ng hµnh vi, lêi nãi lµm cho bÞ can yªn t©m, tin t−ëng vµo kiÓm s¸t
viªn ®Ó hä khai b¸o mét c¸ch ®Çy ®ñ nhÊt.
Giai ®o¹n thø hai: Néi dung hái cung cña kiÓm s¸t viªn. Tuy nhiªn
trong kÕ ho¹ch hái cung, kiÓm s¸t viªn ®· ph¶i dù ®o¸n ®−îc diÔn biÕn cña
cuéc hái cung; cã thÓ bÞ can sÏ khai b¸o thµnh khÈn, khai b¸o gian dèi hoÆc tõ
chèi khai b¸o.
§èi víi tr−êng hîp bÞ can khai b¸o thµnh khÈn th× sau khi kÕt thóc cuéc
hái cung, kiÓm s¸t viªn nªn cho bÞ can tù viÕt lêi khai vÒ hµnh vi ph¹m téi cña
m×nh sau ®ã kiÓm s¸t viªn cïng ký x¸c nhËn vµo b¶n tù khai cña bÞ can.
Tr−êng hîp bÞ can khai b¸o gian dèi: KiÓm s¸t viªn ph¶i sö dông c¸c
kü n¨ng nghiÖp vô ®Ó ®Êu tranh, v¹ch trÇn, sö dông nh÷ng m©u thuÉn ngay
chÝnh trong c¸c lêi khai cña bÞ can, sö dông c¸c tµi liÖu chøng cø ®· cã trong
hå s¬ ®Ó buéc bÞ can ph¶i khai ®óng sù thËt (tr−êng hîp cÇn thiÕt cã thÓ sö
dông nh©n chøng hoÆc nh÷ng ng−êi biÕt viÖc ®Ó ®Êu tranh v¹ch trÇn hµnh vi
khai b¸o gian dèi cña bÞ can.
109
Tr−êng hîp bÞ can tõ chèi khai b¸o: Tr−íc tiªn, kiÓm s¸t viªn ph¶i t×m
râ nguyªn nh©n t¹i sao bÞ can tõ chèi khai b¸o; kiÓm s¸t viªn cã thÓ gi¸o dôc,
thuyÕt phôc bÞ can, gi¶i thÝch ®éng viªn nÕu bÞ can khai b¸o thµnh khÈn th× sÏ
nhËn ®−îc sù khoan hång cña ph¸p luËt; ®−a ra nh÷ng chøng cø, chøng minh
hµnh vi ph¹m téi cña bÞ can hoÆc sö dông nh÷ng lêi khai cña c¸c bÞ can kh¸c
®Ó chøng minh mét c¸ch gi¸n tiÕp hµnh vi ph¹m téi cña bÞ can; sö dông c¸c
biÖn ph¸p kh¸c mµ ph¸p luËt cho phÐp ®Ó cho bÞ can hiÓu r»ng: NÕu bÞ can
kh«ng khai b¸o th× c¬ quan ph¸p luËt còng sÏ lµm râ ®−îc hµnh vi ph¹m téi cña
bÞ can … §Ó tõ ®ã bÞ can cã thÓ khai b¸o ®Çy ®ñ hµnh vi ph¹m téi cña m×nh.
* N©ng cao chÊt l−îng kiÓm s¸t viÖc kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng:
Khi thùc hiÖn chøc n¨ng KS§T c¸c vô ¸n h×nh sù, kiÓm s¸t viªn ph¶i
hiÓu râ ®−îc kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng vô ¸n; kiÓm s¸t kh¸m nghiÖm hiÖn
tr−êng lµ biÖn ph¸p ®Ó thu thËp dÊu vÕt, nguån chøng cø, chøng cø trùc tiÕp ®Ó
tõ ®ã ®¸nh gi¸ xem xÐt cã hµnh vi ph¹m téi x¶y ra hay kh«ng. §©y lµ mét
c«ng viÖc rÊt quan träng, nhÊt lµ c¸c vô ¸n vÒ tai n¹n giao th«ng, nh÷ng vô
chÕt ng−êi ch−a râ nguyªn nh©n th× c«ng t¸c kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng cã
nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Õn toµn bé ho¹t ®éng ®iÒu tra vô ¸n h×nh sù. Th−êng th×
c«ng t¸c kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng ®−îc thùc hiÖn tr−íc khi cã quyÕt ®Þnh
khëi tè vô ¸n. Khi kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng, kiÓm s¸t viªn, ®iÒu tra viªn ph¶i
thùc hiÖn tèt c¸c yªu cÇu sau:
- N¾m ch¾c ®−îc: c¸c kü n¨ng kiÓm s¸t kh¸m nghiÖm c¸c lo¹i hiÖn
tr−êng; c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt; quy chÕ phèi hîp cña hai ngµnh C«ng an -
VKS quy ®Þnh vÒ tr×nh tù, thñ tôc vµ néi dung kh¸m nghiÖm tõng lo¹i hiÖn
tr−êng; môc ®Ých cÇn ®¹t ®−îc khi kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng.
- KiÓm s¸t viªn ®−îc ph©n c«ng kiÓm s¸t kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng
ph¶i kiÓm s¸t chÆt chÏ c«ng t¸c chuÈn bÞ kh¸m nghiÖm. §©y lµ mét c«ng viÖc
quan träng, ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ kh¸m nghiÖm; kiÓm s¸t viÖc thµnh
lËp Héi ®ång kh¸m nghiÖm, ph−¬ng tiÖn phôc vô kh¸m nghiÖm, sù cã mÆt cña
110
nh÷ng ng−êi biÕt viÖc. VÒ nguyªn t¾c, Héi ®ång kh¸m nghiÖm ph¶i do c¬
quan ®iÒu tra thµnh lËp, ng−êi trùc tiÕp kh¸m nghiÖm ph¶i lµ ®iÒu tra viªn;
trong mäi tr−êng hîp kh¸m nghiÖm ph¶i nhanh chãng x¸c ®Þnh tÝnh chÊt cña
viÖc ®Ó tõ ®ã yªu cÇu ®iÒu tra viªn mêi c¸c nhµ chuyªn m«n, kü thuËt tham gia
kh¸m nghiÖm nh− B¸c sÜ ph¸p y, chuyªn gia vÒ ch¸y næ, chuyªn gia vÒ hãa
chÊt hoÆc yªu cÇu cÇn lùc l−îng b¶o vÖ hiÖn tr−êng, lùc l−îng C¶nh s¸t giao
t«ng can thiÖp ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng ®−îc tiÕn hµnh
mét c¸ch b×nh th−êng.
- Néi dung kiÓm s¸t kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng:
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, ®iÒu tra viªn lµ ng−êi chÞu tr¸ch nhiÖm
tiÕn hµnh kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng, nh÷ng ng−êi tham gia kh¸m nghiÖm hiÖn
tr−êng ph¶i theo sù chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cña ®iÒu tra viªn. Khi ®· x¸c ®Þnh ®−îc
ng−êi chøng kiÕn th× ph¶i ®¶m b¶o hä cã sù chøng kiÕn tõ ®Çu ®Õn cuèi cuéc
kh¸m nghiÖm. C¸n bé kü thuËt h×nh sù, chuyªn viªn ®−îc mêi tham gia ph¶i
cã tr¸ch nhiÖm gióp ®ì ®iÒu tra viªn thu l−îm, ph¸t hiÖn dÊu vÕt, chøng cø
hoÆc ph¸n ®o¸n, nhËn ®Þnh diÔn biÕn vô viÖc; viÖc lµm cña hä ph¶i trao ®æi vµ
ph¶i ®−îc ®iÒu tra viªn thèng nhÊt.
KiÓm s¸t viªn cã tr¸ch nhiÖm kiÓm s¸t tÝnh hîp ph¸p cña c¸c nhµ
chuyªn m«n, theo dâi gi¸m s¸t toµn bé diÔn biÕn cuéc kh¸m nghiÖm hiÖn
tr−êng, viÖc tiÕn hµnh kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng theo ph−¬ng ph¸p nµo, chiÕn
thuËt nµo do ®iÒu tra viªn quyÕt ®Þnh nh−ng kiÓm s¸t viªn còng nªn biÕt tr−íc
vµ chñ ®éng kiÓm s¸t hoÆc phèi hîp kh¸m nghiÖm nh»m môc ®Ých cho cuéc
kh¸m nghiÖm ®¹t ®−îc: Ph¸t hiÖn ra dÊu vÕt téi ph¹m, vËt chøng vµ c¸c t×nh
tiÕt lµm s¸ng tá, cã ý nghÜa ®èi víi vô ¸n. Tr¸nh tiÕn hµnh c¸c thao t¸c kh¸m
nghiÖm kh«ng cã liªn quan ®Õn vô viÖc, tiÕn hµnh kh¸m nghiÖm s¬ sµi.
Khi kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng, ®iÒu tra viªn ph¶i tiÕn hµnh c¸c thao
t¸c nh−: vÏ s¬ ®å, chôp ¶nh, ®o ®¹c, thu l−îm vµ xem xÐt dÊu vÕt. ViÖc chôp
¶nh ph¶i cã th−íc tû lÖ g¾n vµo ®å vËt cÇn chôp, chôp ¶nh theo c¸c gãc ®é,
111
møc ®é do ®iÒu tra viªn hoÆc kiÓm s¸t viªn. ViÖc ®o vÏ, m« t¶ ph¶i nªu râ ®Æc
®iÓm, tr¹ng th¸i cña ®å vËt. ViÖc xem xÐt ®¸nh gi¸ chøng cø cã thÓ ®−îc tiÕn
hµnh ®¸nh gi¸ s¬ bé ngay t¹i hiÖn tr−êng. VÝ dô, qua xem xÐt vÕt phanh cña
ph−¬ng tiÖn tham gia giao th«ng, ®å vËt r¬i v·i trªn ®−êng giao th«ng cã thÓ
x¸c ®Þnh ®−îc ph−¬ng tiÖn nµo ®−îc ®iÒu khiÓn ®óng luËt, ph−¬ng tiÖn nµo
®iÒu khiÓn vi ph¹m, h−íng cña c¸c ph−¬ng tiÖn … Trong tr−êng hîp kh«ng thÓ
xem xÐt dÊu vÕt, ®å vËt, tµi liÖu ®· ph¸t hiÖn ®−îc th× ng−êi tiÕn hµnh kh¸m
nghiÖm cã tr¸ch nhiÖm thu gi÷, b¶o qu¶n nguyªn tr¹ng, cã niªm phong vµ ®−a
vÒ c¬ quan ®iÒu tra ®Ó tiÕp tôc nghiªn cøu ®¸nh gi¸. Tr−íc khi thu l−îm, niªm
phong ng−êi thi hµnh kh¸m nghiÖm ph¶i ghi nhËn ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin vÒ
®å vËt nh−: vÞ trÝ ph¸t hiÖn, kÝch th−íc, ®Æc ®iÓm hiÖn tr¹ng; viÖc niªm phong
ph¶i ®−îc tiÕn hµnh theo c¸c quy ®Þnh.
Trong qu¸ tr×nh kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng ®iÒu tra viªn ph¶i tiÕn hµnh
lËp biªn b¶n kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng ngay t¹i chç; nÕu cã ng−êi trî gióp th×
biªn b¶n ph¶i ®−îc ®iÒu tra viªn, kiÓm s¸t viªn ®äc kü, kiÓm tra l¹i tÝnh kh¸ch
quan tr−íc khi ký vµo biªn b¶n kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng. Néi dung vµ h×nh
thøc cña biªn b¶n kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng ph¶i thÓ hiÖn ®Çy ®ñ toµn bé qu¸
tr×nh kh¸m nghiÖm, ghi râ thêi gian ®Þa ®iÓm kh¸m nghiÖm, thµnh phÇn kh¸m
nghiÖm, nh÷ng tµi liÖu ®å vËt ®· thu gi÷. KiÓm s¸t viªn ph¶i c¨n cø vµo môc
®Ých cña cuéc kh¸m nghiÖm, ®èi chiÕu víi kÕt qu¶ ®· kh¸m nghiÖm ®Ó cã thÓ
cã nh÷ng yªu cÇu ®Ò ra yªu cÇu ®iÒu tra viªn ph¶i kh¸m nghiÖm lµm râ nh÷ng
®iÓm cßn m©u thuÉn, chØnh lý, bæ sung hoÆc yªu cÇu ®iÒu tra viªn khÈn tr−¬ng
tiÕn hµnh c¸c thao t¸c sau kh¸m nghiÖm. VÝ dô: cÇn lÊy lêi khai ngay nh÷ng
ng−êi biÕt viÖc, lÊy dÊu v©n tay trªn ®å vËt, vËt dông. C¸c ý kiÕn, c¸c yªu cÇu
cña ng−êi lµm chøng, ng−êi biÕt viÖc ph¶i ®−îc xem xÐt, tïy theo tõng yªu
cÇu mµ kiÓm s¸t viªn, ®iÒu tra viªn cÇn chØnh lý, söa ®æi nÕu thÊy yªu cÇu cña
hä lµ cã c¨n cø vµ thÊy cÇn thiÕt.
Cïng víi viÖc th«ng qua biªn b¶n kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng, ®iÒu tra
viªn ph¶i th«ng qua s¬ ®å kh¸m nghiÖm hiÖn tr−êng. S¬ ®å kh¸m nghiÖm hiÖn
112
tr−êng tuy ch−a thÓ hiÖn chÝnh x¸c tuyÖt ®èi nh−ng vÒ c¬ b¶n ph¶i thÓ hiÖn
®−îc t×nh tr¹ng thùc tÕ cña hiÖn tr−êng, c¸c vÞ trÝ, c¸c dÊu vÕt ph¶i ®−îc thÓ
hiÖn m« t¶ ®Çy ®ñ trong s¬ ®å hiÖn tr−êng.
§èi víi b¶n ¶nh hiÖn tr−êng; ®iÒu tra viªn, kiÓm s¸t viªn ph¶i yªu cÇu,
h−íng dÉn ng−êi chôp ¶nh ph¶i chôp ¶nh theo yªu cÇu cña cuéc kh¸m
nghiÖm: Chôp toµn c¶nh, chôp tõ xa tíi gÇn, chôp ®Æc t¶, chôp n¬i nghi ngê cã
chøa ®ùng dÊu vÕt míi cã liªn quan ®Õn vô viÖc.
* KiÓm s¸t viÖc kh¸m nghiÖm tö thi:
Trong mäi tr−êng hîp ph¸t hiÖn ng−êi chÕt ch−a râ nguyªn nh©n th× c¬
quan ®iÒu tra ph¶i mêi kiÓm s¸t viªn cña VKSND cïng cÊp hoÆc cÊp trªn tiÕn
hµnh gi¸m s¸t viÖc kh¸m nghiÖm tö thi. KiÓm s¸t viªn tham gia kh¸m nghiÖm
tö thi nh»m gióp cho c«ng t¸c kh¸m nghiÖm tö thi ®−îc tu©n theo quy ®Þnh
cña ph¸p luËt. Khi tiÕn hµnh kh¸m nghiÖm tö thi, kiÓm s¸t viªn cÇn kiÓm s¸t
c¸c néi dung sau:
- Thµnh phÇn Héi ®ång kh¸m nghiÖm tö thi; theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 151
BLTTHS n¨m 2003, thµnh phÇn Héi ®ång kh¸m nghiÖm tö thi gåm: ®iÒu tra
viªn, kiÓm s¸t viªn, b¸c sÜ ph¸p y, ng−êi chøng kiÕn (th−êng lµ ng−êi ®¹i diÖn
cho chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng n¬i ph¸t hiÖn tö thi hoÆc n¬i c− tró cña ng−êi
chÕt; ng−êi biÕt viÖc), ®¹i diÖn gia ®×nh n¹n nh©n.
- KiÓm s¸t viÖc chuÈn bÞ ph−¬ng tiÖn phôc vô kh¸m nghiÖm, ®ã lµ
nh÷ng ph−¬ng tiÖn nghiÖp vô cña c¬ quan ®iÒu tra nh− m¸y ¶nh, c¸c lo¹i biªn
b¶n kh¸m nghiÖm, c¸c dông cô chuyªn dïng cña B¸c sÜ ph¸p y. §iÒu nµy
t−ëng ®¬n gi¶n nh−ng do chñ quan, ®· cã mét sè Ýt cuéc kh¸m nghiÖm x¶y ra
nh÷ng t×nh huèng ®¸ng tiÕc g©y phiÒn hµ cho gia ®×nh n¹n nh©n, ¶nh h−ëng
®Õn kÕt qu¶ cuéc kh¸m nghiÖm do cuéc kh¸m nghiÖm ph¶i kÐo dµi nh−: m¸y
¶nh ®ang chôp ¶nh th× bÞ hÕt pin ®Ìn, dông cô lµ c−a s¾t bÞ cïn nªn khi cÇn
c−a - c¾t x−¬ng ph¶i tiÕn hµnh rÊt l©u g©y ®au th−¬ng cho th©n nh©n n¹n nh©n.
113
- KiÓm s¸t viªn ph¶i xem xÐt c¸c quyÕt ®Þnh cña c¬ quan ®iÒu tra liªn
quan ®Õn viÖc kh¸m nghiÖm tö thi; viÖc th«ng b¸o cho th©n nh©n n¹n nh©n
biÕt viÖc kh¸m nghiÖm; viÖc mêi gi¸m ®Þnh viªn, kü thuËt viªn chuyªn ngµnh
tham gia (khi cÇn thiÕt).
- §¶m b¶o cho qu¸ tr×nh kh¸m nghiÖm tö thi ®−îc ®óng luËt, ph¶i tu©n
thñ theo quy tr×nh ®−îc kh¸m nghiÖm: Ghi nhËn t×nh tr¹ng ban ®Çu cña n¹n
nh©n; c¸c dÊu vÕt bªn ngoµi; ph¹m vi gi¶i phÉu tö thi.
VÒ ph¹m vi gi¶i phÉu tö thi: kh«ng ph¶i bÊt cø cuéc kh¸m nghiÖm tö
thi nµo còng ph¶i gi¶i phÉu toµn bé tö thi, mµ tïy theo tÝnh chÊt vô viÖc, tïy
theo thÓ tr¹ng cña c¸c dÊu vÕt trªn ng−êi n¹n nh©n mµ b¸c sÜ ph¸p y cã thÓ
tiÕn hµnh vµ sau khi ®· xin ý kiÕn cña kiÓm s¸t viªn, ®iÒu tra viªn. VÝ dô,
trong mét vô kh¸m nghiÖm tö thi bÞ chÕt do tai n¹n giao th«ng, trong khi
kh¸m nghiÖm c¸c dÊu vÕt bªn ngoµi, ph¸t hiÖn x−¬ng sä cña n¹n nh©n bÞ vì
kh¸ réng. §iÒu ®ã ®· cã thÓ x¸c ®Þnh nguyªn nh©n chÕt do bÞ vì sä n·o v× vËy
kh«ng cÇn thiÕt ph¶i gi¶i phÉu tö thi bªn trong n÷a. Cã mét ®iÓm cÇn l−u ý lµ:
th−êng lµ th©n nh©n c¸c n¹n nh©n do c¬n sèc hoÆc v× nhiÒu lý do ®· kiªn
quyÕt kh«ng cho Héi ®ång kh¸m nghiÖm tö thi hoÆc gi¶i phÉu tö thi; lµm cho
thµnh phÇn tham gia kh¸m nghiÖm rÊt lóng tóng. Tr−íc t×nh h×nh ®ã, kiÓm s¸t
viªn tham gia ph¶i trùc tiÕp vËn ®éng, gi¶i thÝch hoÆc cïng nh÷ng thµnh viªn
kh¸c trong Héi ®ång kh¸m nghiÖm tiÕn hµnh ®Ó cho th©n nh©n n¹n nh©n hiÓu
râ môc ®Ých cña cuéc kh¸m nghiÖm, môc ®Ých cña viÖc kh¸m nghiÖm tö thi.
§Ó cho hä biÕt r»ng viÖc lµm cña Héi ®ång kh¸m nghiÖm chØ nh»m môc ®Ých
gióp ®ì gia ®×nh hä vµ c¬ quan chøc n¨ng: x¸c ®Þnh râ nguyªn nh©n c¸i chÕt,
tr¸nh nghi ngê kh«ng cã c¨n cø sau nµy, ®Ó lµm c¨n cø cho viÖc x¸c ®Þnh sù
thËt kh¸ch quan cña vô viÖc. NÕu gia ®×nh n¹n nh©n vÉn kiªn quyÕt tõ chèi th×
Héi ®ång kh¸m nghiÖm vÉn ph¶i tiÕn hµnh kh¸m nghiÖm c¸c dÊu vÕt bªn
ngoµi vµ yªu cÇu gia ®×nh n¹n nh©n viÕt giÊy cam ®oan hä ph¶i tù chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ viÖc kh«ng cho gi¶i phÉu tö thi ®Ó lµm c¬ së ph¸p lý sau nµy. Qu¸
114
tr×nh kh¸m nghiÖm tö thi, nÕu thÊy cÇn thiÕt th× tiÕn hµnh thu gi÷ mÉu vËt,
bÖnh phÈm, phñ t¹ng, dÊu vÕt tõ n¹n nh©n ®Ó phôc vô cho viÖc gi¸m ®Þnh ®−îc
kh¸ch quan, chÝnh x¸c. Cuèi cïng, còng nh− c¸c cuéc kh¸m nghiÖm kh¸c,
viÖc kh¸m nghiÖm tö thi bao giê còng ph¶i ®−îc lËp biªn b¶n vµ th«ng qua
biªn b¶n theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
* KiÓm s¸t viÖc ®iÒu tra bæ sung, t¹m ®×nh chØ vô ¸n, ®×nh chØ vô ¸n;
t¹m ®×nh chØ bÞ can, ®×nh chØ bÞ can:
- KiÓm s¸t viÖc tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung:
Theo quy ®Þnh th× VKS cã thÓ tr¶ l¹i hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung kh«ng
qu¸ hai lÇn trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n h×nh sù; VKS tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra
bæ sung trong giai ®o¹n truy tè. ViÖc tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung ®−îc thùc
hiÖn b»ng quyÕt ®Þnh ®Ó ®iÒu tra bæ sung cña VKS hoÆc cña Tßa ¸n.
Trong tr−êng hîp VKS hoÆc Tßa ¸n tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung th×
thêi h¹n ®iÒu tra bæ sung ®−îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh ghi trong BLTTHS
n¨m 2003. ViÖc kiÓm s¸t qu¸ tr×nh ®iÒu tra bæ sung cña c¬ quan ®iÒu tra cña
VKSND ®−îc tiÕn hµnh theo c¸c thñ tôc chung.
Tuy nhiªn, khi tiÕp nhËn hå s¬ do c¬ quan ®iÒu tra chuyÓn ®Õn ®Ó ®Ò
nghÞ truy tè; kiÓm s¸t viªn ph¶i nghiªn cøu kü hå s¬, ph¸t hiÖn nh÷ng vi
ph¹m, kiÓm tra nh÷ng c¨n cø ®Ó tr¶ hå s¬ ®iÒu tra bæ sung trong nh÷ng tr−êng
hîp sau:
+ Cã vi ph¹m thñ tôc tè tông: Kh«ng cã yªu cÇu khëi tè cña ng−êi bÞ
h¹i nÕu vô ¸n ®−îc khëi tè theo yªu cÇu cña ng−êi bÞ h¹i; lÊy lêi khai vÞ thµnh
niªn kh«ng cã ng−êi gi¸m hé; kh«ng cã v¨n b¶n ñy quyÒn vÒ båi th−êng thiÖt
h¹i; viÖc giao c¸c lÖnh, quyÕt ®Þnh kh«ng ®óng thñ tôc; lý lÞch t− ph¸p cña bÞ
can ch−a ®Çy ®ñ, nhÊt lµ c¸c phÇn tiÒn ¸n, tiÒn sù; cã c¨n cø bøc cung, nhôc
h×nh trong qu¸ tr×nh hái cung bÞ can …
+ Khi cã c¨n cø ®Ó khëi tè bÞ can vÒ mét téi ph¹m kh¸c; bá lät téi ph¹m;
115
+ Cßn thiÕu hoÆc cÇn xem xÐt nh÷ng chøng cø quan träng mµ VKS
kh«ng tù m×nh bæ sung ®−îc: ch−a lµm râ ®−îc ®éng c¬ môc ®Ých cña bÞ can
(®èi víi vô ¸n ®éng c¬ môc ®Ých lµ yÕu tè ®Þnh téi); ch−a lµm râ ®−îc hËu qu¶
do bÞ can g©y ra. VÝ dô, kh«ng x¸c ®Þnh râ viÖc bÞ h¹i cã yªu cÇu båi th−êng
hay kh«ng båi th−êng trong vô ¸n cè ý g©y th−¬ng tÝch hoÆc yªu cÇu båi
th−êng kh«ng ph¶n ¸nh cô thÓ.
§èi víi nh÷ng vô ¸n do Tßa ¸n tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung; kiÓm s¸t
viªn cÇn nghiªn cøu xem xÐt c¨n cø tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung cña tßa ¸n.
Trong thùc tÕ nh÷ng vô ¸n mµ tßa ¸n tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung th× cã ®Õn
40%, lý do tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung VKS kh«ng chÊp nhËn vµ hoµn tr¶ l¹i
ngay cho Tßa ¸n ®Ó tiÕp tôc xö lý theo thÈm quyÒn. Trong tr−êng hîp nÕu
kh«ng thèng nhÊt víi lý do tr¶ hå s¬ cña Tßa ¸n th× kiÓm s¸t viªn ph¶i trùc
tiÕp trao ®æi, thèng nhÊt víi ThÈm ph¸n ®Ó x¸c ®Þnh l¹i lý do hoµn xem tÝnh cã
c¨n cø vµ xem viÖc tr¶ hå s¬ cã cÇn thiÕt hay kh«ng, cÇn kh¾c phôc nh÷ng
®iÓm g× nÕu kh«ng hoµn hå s¬ mµ VKS hoÆc c¬ quan ®iÒu tra vÉn cã thÓ kh¾c
phôc bæ sung ®−îc. NÕu c¨n cø hoµn hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung cña Tßa ¸n lµ
cã c¨n cø th× kiÓm s¸t viªn cÇn chÊp hµnh nghiªm chØnh theo ®óng néi dung,
yªu cÇu ®iÒu tra bæ sung.
- KiÓm s¸t viÖc ®×nh chØ vô ¸n, ®×nh chØ vô ¸n ®èi víi bÞ can:
Khi c¬ quan ®iÒu tra, kÕt thóc ®iÒu tra vô ¸n h×nh sù chuyÓn hå s¬ ®Ò
nghÞ VKS truy tè. NÕu thÊy kh«ng ®ñ chøng cø kÕt téi bÞ can, ®· tr¶ hå s¬ ®Ó
c¬ quan ®iÒu tra ®iÒu tra bæ sung, vÉn kh«ng ®ñ c¨n cø kÕt téi th× VKS ra
quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra vô ¸n; ®×nh chØ ®iÒu tra ®èi víi c¸c bÞ can.
Trong c¸c vô ¸n ®−îc khëi tè theo yªu cÇu cña ng−êi bÞ h¹i, sau khi
kÕt thóc ®iÒu tra, c¬ quan ®iÒu tra chuyÓn hå s¬ ®Ò nghÞ VKS truy tè; ng−êi
bÞ h¹i rót yªu cÇu, kiÓm s¸t viªn ph¶i xem xÐt, ®¸nh gi¸ nÕu ®ã ®óng lµ hä tù
nguyÖn yªu cÇu, th× b¸o c¸o l·nh ®¹o ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n, ®×nh chØ
bÞ can.
116
Vô ¸n mµ trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra, truy tè thÊy ®ñ c¨n cø vÒ hµnh vi
ph¹m téi nh−ng x¸c ®Þnh ng−êi thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi ch−a
®ñ tuæi chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù th× còng ph¶i ®−îc ®×nh chØ.
KÕt qu¶ ®iÒu tra vô ¸n h×nh sù thÊy cã ®ñ c¨n cø kÕt téi; nh−ng qua kÕt
luËn cña gi¸m ®Þnh ph¸p y - t©m thÇn kÕt luËn, bÞ can kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi
trong khi thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi th× vô ¸n ph¶i ®−îc ®×nh chØ.
KÕt luËn ®iÒu tra ®ñ c¨n cø kÕt téi bÞ can; nh−ng do chuyÓn biÕn t×nh
h×nh, hµnh vi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi n÷a th× VKS ®×nh chØ vô ¸n,
miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho bÞ can.
C¸c c¨n cø ®Ó ®×nh chØ vô ¸n trªn, th−êng ®−îc c¸c ®¬n vÞ ¸p dông
®¶m b¶o. Tuy nhiªn, vÉn cßn mét sè vô ¸n do c«ng t¸c KS§T kh«ng ®−îc
thùc hiÖn tèt nªn ph¶i ®×nh chØ ®iÒu tra; ®· cã c¸c tr−êng hîp x¶y ra lµ: khi ¸p
dông, vËn dông t×nh tiÕt cÊu thµnh c¬ b¶n cña ®iÒu luËt lµ: "G©y hËu qu¶
nghiªm träng" th× kiÓm s¸t viªn vËn dông kh«ng ®óng hoÆc trong c¸c téi ph¹m
vÒ chiÕm ®o¹t tµi s¶n, nhÊt lµ téi trém c¾p tµi s¶n ®−îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 138
BLHS trong ®ã hµnh vi g©y h¹i d−íi 500.000®.
* T¹m ®×nh chØ vô ¸n, t¹m ®×nh chØ bÞ can:
- Tr−íc khi ra c¸c quyÕt ®Þnh trªn, kiÓm s¸t viªn ph¶i nghiªn cøu c¸c
c¨n cø theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó b¸o c¸o, ®Ò xuÊt quyÕt ®Þnh trong
c¸c tr−êng hîp sau:
+ Tr−êng hîp vô ¸n cã mét bÞ can hoÆc nhiÒu bÞ can; tÊt c¶ c¸c bÞ can
®Òu trèn hoÆc VKS kh«ng thÓ tèng ®¹t ®−îc c¸o tr¹ng, ®· cã quyÕt ®Þnh truy
n· vµ ®· hÕt thêi h¹n ®iÒu tra.
+ Tr−êng hîp vô ¸n cã nhiÒu bÞ can, bÞ can chÝnh ®· bá trèn, ®· cã
quyÕt ®Þnh truy n· bÞ can ®ã, hÕt thêi hiÖu ®iÒu tra vô ¸n nh−ng ch−a b¾t ®−îc
bÞ can chÝnh vµ kh«ng thÓ truy tè c¸c bÞ can kh¸c ®−îc. Vô ¸n ®−îc ®×nh chØ,
t¹m ®×nh chØ ®iÒu tra ®èi víi c¸c bÞ can kh¸c, cßn ®èi víi bÞ can bá trèn vÉn
tiÕp tôc truy n·, khi nµo b¾t ®−îc sÏ phôc håi ®iÒu tra ®Ó xö lý chung.
117
+ Tr−êng hîp khi vô ¸n ®· kÕt thóc ®iÒu tra, chuyÓn VKS ®Ò nghÞ truy
tè; nÕu bÞ can cã biÓu hiÖn t©m thÇn hoÆc m¾c bÖnh hiÓm nghÌo, VKS tiÕn
hµnh tr−ng cÇu gi¸m ®Þnh ph¸p y - t©m thÇn; nÕu x¸c ®Þnh ®óng lµ bÞ can bÞ
t©m thÇn hoÆc ®ang m¾c bÖnh hiÓm nghÌo th× VKS ra quyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ
®iÒu tra bÞ can, ra quyÕt ®Þnh b¾t buéc ch÷a bÖnh, khi nµo bÞ can ®ñ ®iÒu kiÖn
vÒ søc kháe th× phôc håi ®iÒu tra.
+ Tr−êng hîp do c«ng t¸c gi¸m ®Þnh ph¶i kÐo dµi, ®· hÕt thêi h¹n ®iÒu
tra; VKS ra quyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ ®iÒu tra vô ¸n, bÞ can; khi nµo cã kÕt qu¶
gi¸m ®Þnh, c¨n cø vµo kÕt qu¶ gi¸m ®Þnh VKS sÏ tiÕp tôc xö lý vô ¸n.
+ Trong c¸c tr−êng hîp bÞ can bá trèn, kiÓm s¸t viªn cÇn l−u ý kiÓm
tra xem c¸c quyÕt ®Þnh truy n·, lÖnh truy n· vµ c¸c biÖn ph¸p b¾t bÞ can ®·
®¶m b¶o ch−a tr−íc khi ra quyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ.
- Trong c¸c tr−êng hîp vô ¸n, bÞ can bÞ t¹m ®×nh chØ th× kiÓm s¸t viªn
®−îc ph©n c«ng thô lý KS§T ph¶i tiÕp tôc theo dâi, khi x¸c ®Þnh cã lý do t¹m
®×nh chØ ®· ®−îc gi¶i quyÕt th× b¸o c¸o l·nh ®¹o ®Ó ra quyÕt ®Þnh phôc håi, xö
lý vô ¸n.
* KiÓm s¸t viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn:
+ KiÓm s¸t c¸c biÖn ph¸p b¾t: C¸c biÖn ph¸p b¾t trong TTHS hiÖn
hµnh bao gåm: b¾t bÞ can ®Ó t¹m giam; b¾t khÈn cÊp, b¾t ng−êi ph¹m téi qu¶
tang hoÆc ®ang bÞ truy n·.
B¾t khÈn cÊp:
- B¾t khÈn cÊp lµ viÖc b¾t ng−êi th−êng ®−îc ¸p dông khi ng−êi ®ã
ch−a bÞ khëi tè vÒ h×nh sù; kh«ng cÇn ph¶i cã sù phª chuÈn tr−íc cña VKSND
nh»m ng¨n chÆn hµnh vi ph¹m téi hoÆc nh÷ng hµnh ®éng c¶n trë viÖc ®iÒu tra,
truy tè cña ng−êi nµo ®ã.
Khi phª chuÈn lÖnh b¾t khÈn cÊp cña c¬ quan ®iÒu tra ®èi víi mét ®èi
t−îng cÇn b¾t, kiÓm s¸t viªn cÇn ph¶i lµm tèt c¸c viÖc sau:
118
CÇn kiÓm tra c¸c c¨n cø ®−îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 81 BLTTHS
n¨m 2003. ViÖc b¾t ng−êi trong tr−êng hîp khÈn cÊp lµ mét biÖn ph¸p c−ìng
chÕ nghiªm kh¾c trong TTHS; nÕu b¾t kh«ng ®óng th× sÏ cã nh÷ng ¶nh h−ëng
xÊu. §Ó ®¶m b¶o tÝnh cã c¨n cø theo quy ®Þnh, kiÓm s¸t viªn ph¶i: kiÓm tra
x¸c minh c¸c nguån tin vÒ viÖc ng−êi bÞ b¾t ®ang t×m kiÕm, söa so¹n c«ng cô,
ph−¬ng tiÖn hoÆc t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn téi ph¹m; x¸c
®Þnh s¬ bé ng−êi bÞ b¾t ®ang chuÈn bÞ ph¹m téi g×; chuÈn bÞ ph¹m téi thuéc
tr−êng hîp Ýt nghiªm träng, nghiªm träng, rÊt nghiªm träng hoÆc ®Æc biÖt
nghiªm träng. Tr¸nh viÖc b¾t trµn lan, kh«ng ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
VÒ thùc tÕ: ng−êi ph¹m téi cã hµnh ®éng bá trèn hoÆc thùc tÕ ®· bá
trèn ch−a.
C¨n cø dù ®o¸n kh¶ n¨ng: ®ã lµ viÖc ng−êi ph¹m téi ch−a trèn, nÕu kh«ng
b¾t th× sÏ trèn. VÝ dô, ®èi t−îng ®ã kh«ng cã n¬i c− tró râ rµng, nh©n th©n ng−êi
ph¹m téi rÊt xÊu, hµnh vi ph¹m téi cã tÝnh chÊt c«n ®å hung h·n … nÕu kh«ng b¾t
®−îc ®èi t−îng nµy th× trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra, truy tè hoÆc xÐt xö, sÏ bá trèn.
KiÓm s¸t viªn ph¶i kiÓm tra tµi liÖu, chøng cø ®Ó x¸c ®Þnh viÖc ph¸t
hiÖn tµi liÖu, dÊu vÕt cña téi ph¹m hoÆc chç ë cña ng−êi bÞ t×nh nghi lµ téi
ph¹m; mµ xÐt thÊy cÇn thiÕt ng¨n chÆn ng−êi ®ã bá trèn, tiªu hñy tµi liÖu,
chøng cø th× phª chuÈn biÖn ph¸p b¾t khÈn cÊp. Do vËy, kiÓm s¸t viªn ph¶i
kiÓm tra c¸c ®iÒu kiÖn:
Mét lµ, khi dÊu vÕt cña téi ph¹m ë ng−êi hoÆc t¹i chç cña ng−êi bÞ
nghi lµ ®· thùc hiÖn téi ph¹m. Qua c¸c tµi liÖu ph¶n ¸nh nh−: Biªn b¶n kh¸m
ng−êi, kh¸m chç ë, kiÓm tra hµnh chÝnh … kiÓm s¸t viªn nghiªn cøu, xem xÐt
c¸c dÊu vÕt cña téi ph¹m ë n¬i ë hoÆc ng−êi; c¸c dÊu vÕt ®ã cã thÓ lµ nh÷ng
c«ng cô, ph−¬ng tiÖn ph¹m téi, vËt mang dÊu vÕt cña téi ph¹m, c¸c vËt, dÊu
vÕt cã gi¸ trÞ chøng minh téi ph¹m. Nh÷ng dÊu vÕt cña téi ph¹m t×m thÊy lµ
nh÷ng vËt chøng, còng nh− dÊu vÕt trªn c¬ thÓ ng−êi; viÖc truy t×m dÊu vÕt cña
téi ph¹m ®−îc coi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó b¾t khÈn cÊp.
119
Hai lµ, ®Ó cÇn ng¨n chÆn ng−êi ph¹m téi cã thÓ trèn hoÆc tiªu hñy
chøng cø tµi liÖu; kiÓm s¸t viªn ph¶i xem xÐt ®¸nh gi¸ nh÷ng c¨n cø cho r»ng
ng−êi bÞ nghi lµ ®· thùc hiÖn téi ph¹m bá trèn hoÆc kh«ng bá trèn nh−ng l¹i
cã c¨n cø cho r»ng ng−êi ®ã sÏ, ®ang tiªu hñy chøng cø nh−: ®ang tÈy xo¸ vÕt
m¸u cøtrªn ng−êi m×nh, cÊt c«ng cô ph¹m téi, ®ang tÈu t¸n tµi s¶n. §ã còng lµ
nh÷ng c¨n cø ®Ó b¾t khÈn cÊp.
- B¾t ng−êi trong tr−êng hîp khÈn cÊp mang tÝnh cÊp b¸ch, ®−îc
nh÷ng ng−êi tiÕn hµnh tè tông ¸p dông. §èi víi kiÓm s¸t viªn ®−îc ph©n c«ng
thô lý; trong mét thêi gian ng¾n cÇn ph¶i xem xÐt nhanh chãng ®¸nh gi¸
chøng cø, ®iÒu kiÖn, lý do b¾t ®Ó ®¶m b¶o viÖc ra quyÕt ®Þnh phª chuÈn cña
VKS cã c¨n cø, tr¸nh g©y oan sai còng nh− bá lät téi ph¹m.
B¾t khÈn cÊp, th−êng lµ b¾t nh÷ng ®èi t−îng ch−a bÞ khëi tè bÞ can.
Tuy nhiªn, b¾t khÈn cÊp còng cã thÓ ®−îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng ®èi t−îng lµ
bÞ can, bÞ c¸o, bÞ ¸n; khi c¸c ®èi t−îng nµy cã hµnh vi vi ph¹m, cã dÊu hiÖu ®Ó
bÞ b¾t khÈn cÊp theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 81 BLTTHS n¨m 2003.
- ThÈm quyÒn ra lÖnh b¾t khÈn cÊp:
Kho¶n 2 §iÒu 81 BLTTHS n¨m 2003 ®· quy ®Þnh râ vÒ thÈm quyÒn ra
lÖnh b¾t khÈn cÊp (gåm ba nhãm ng−êi).
NÕu ph¸t hiÖn lÖnh b¾t khÈn cÊp kh«ng ®óng thÈm quyÒn, kiÓm s¸t
viªn ®Ò xuÊt kh«ng phª chuÈn lÖnh b¾t khÈn cÊp ®ã.
KiÓm s¸t viªn cÇn kiÓm tra vÒ thñ tôc b¾t ng−êi trong tr−êng hîp
khÈn cÊp, th«ng qua c¸c tµi liÖu do c¬ quan ®iÒu tra vµ ng−êi cã thÈm quyÒn
cung cÊp; sau ®ã ph¶i ®èi chiÕu víi c¸c quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 §iÒu 81 vµ
kho¶n 2 §iÒu80 BLTTHS n¨m 2003. Do tÝnh chÊt vô viÖc mang tÝnh khÈn
cÊp nªn viÖc b¾t khÈn cÊp cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh vµo ban ®ªm; tuy nhiªn khi
b¾t ng−êi vµo ban ®ªm, c¬ quan ®iÒu tra còng ph¶i tu©n thñ viÖc b¾t ng−êi
theo quy ®Þnh.
120
KiÓm s¸t viÖc b¾t ng−êi ph¹m téi qu¶ tang hoÆc ®ang bÞ truy n·:
Khi b¾t ng−êi ph¹m téi qu¶ tang hoÆc ®ang bÞ truy n· th× ai còng cã
quyÒn b¾t mµ kh«ng cÇn ph¶i cã bÊt cø lÖnh b¾t ng−êi nµo cña c¬ quan, c¸
nh©n nµo. Do ®ã, viÖc b¾t ng−êi nµy ngay tõ ®Çu VKSND ch−a thÓ kiÓm s¸t
®−îc mµ chØ th«ng qua ho¹t ®éng t¹m gi÷ ng−êi bÞ b¾t míi kiÓm s¸t ®−îc tÝnh
®óng ®¾n cña biÖn ph¸p ng¨n chÆn nµy.
- KiÓm s¸t ®èi t−îng bÞ b¾t khi ph¹m téi qu¶ tang:
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 182 gåm cã c¸c tr−êng hîp b¾t sau:
Thø nhÊt, ng−êi ®ang thùc hiÖn téi ph¹m th× bÞ ph¸t hiÖn: §©y lµ
tr−êng hîp ng−êi ph¹m téi ®ang thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi th× bÞ
ph¸t hiÖn, b¾t gi÷ ngay t¹i n¬i x¶y ra téi ph¹m; trong giai ®o¹n ®ang chuÈn bÞ
téi ph¹m rÊt nghiªm träng, ®Æc biÖt nghiªm träng còng cã thÓ bÞ b¾t qu¶ tang.
Thø hai, ngay sau khi thùc hiÖn téi ph¹m th× bÞ ph¸t hiÖn: §©y lµ
tr−êng hîp ng−êi ph¹m téi ®· thùc hiÖn xong hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi,
ch−a kÞp tÈu tho¸t, ch−a kÞp cÊt giÊu tang vËt, ch−a kÞp cÊt giÊu ph−¬ng tiÖn
ph¹m téi th× bÞ ph¸t hiÖn, b¾t gi÷; cÇn chó ý vÒ tÝnh liªn tôc gi÷a hµnh vi ph¹m
téi víi thêi gian ph¸t hiÖn b¾t gi÷ téi ph¹m.
Thø ba, ®ang bÞ ®uæi b¾t: lµ tr−êng hîp ng−êi ph¹m téi ®· thùc hiÖn
xong hµnh vi téi ph¹m th× bÞ ph¸t hiÖn, ®uæi b¾t. Tr−êng hîp nµy còng cÇn
ph¶i ®−îc ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc gi÷a hµnh vi ph¹m téi víi viÖc bÞ ph¸t hiÖn,
®uæi b¾t (kh«ng phô thuéc vµo cù ly ®uæi b¾t ng¾n hay dµi).
KiÓm s¸t viÖc b¾t ng−êi ®ang bÞ truy n·:
§ã lµ tr−êng hîp b¾t ng−êi ®ang bá trèn, bÞ truy n· cña c¬ quan C«ng
an. §èi t−îng nµy ®· bÞ khëi tè vÒ mÆt h×nh sù, hä cã thÓ bÞ truy n· ë c¸c giai
®o¹n tè tông kh¸c nhau. VÒ nguyªn t¾c kiÓm s¸t viÖc b¾t ®èi t−îng nµy gÇn
gièng nh− b¾t ng−êi cã hµnh vi ph¹m téi qu¶ tang. Tuy nhiªn, c«ng t¸c kiÓm
s¸t cÇn chó ý lµ: ViÖc truy n· cña lùc l−îng c«ng an cã theo ®óng quy ®Þnh
121
kh«ng, ng−êi ph¹m téi cã thËt sù bá trèn hay kh«ng hoÆc v× lý do nµo ®ã hä
kh«ng cã mÆt t¹i ®Þa ph−¬ng, do viÖc ®iÒu tra, x¸c minh kh«ng ®Çy ®ñ nªn c¬
quan ®iÒu tra coi hä ®· bá trèn vµ ra quyÕt ®Þnh truy n·.
KiÓm s¸t viÖc b¾t bÞ can ®Ó t¹m giam:
NhiÖm vô cña kiÓm s¸t viªn ®−îc ph©n c«ng thô lý KS§T vô viÖc cÇn
ph¶i lµm tèt nh÷ng viÖc sau:
Thø nhÊt, kiÓm s¸t tÝnh cã c¨n cø viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p b¾t: b¾t
bÞ can ®Ó t¹m giam ph¶i theo c¸c c¨n cø ®−îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 79 BLTTHS
n¨m 2003. C¸c c¨n cø nµy do c¬ quan ®iÒu tra thu thËp vµ cung cÊp cho VKS.
NhiÖm vô cña kiÓm s¸t viªn lµ ph¶i kiÓm s¸t xem xÐt tÝnh hîp ph¸p vµ tÝnh cã
c¨n cø cña c¸c tµi liÖu, chøng cø do ®iÒu tra viªn cung cÊp.
B¾t bÞ can ®Ó t¹m giam, tøc lµ ng−êi bÞ b¾t sÏ ph¶i bÞ t¹m giam; cho
nªn ngoµi viÖc ph¶i c¨n cø vµo §iÒu 79 BLTTHS n¨m 2003; kiÓm s¸t viªn cßn
ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn ®−îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 88 BLTTHS n¨m
2003: BÞ can ph¹m téi Ýt nghiªm träng mµ BLHS quy ®Þnh møc h×nh ph¹t trªn
hai n¨m tï vµ cã c¨n cø cho r»ng ng−êi ®ã cã thÓ trèn hoÆc c¶n trë viÖc ®iÒu
tra, truy tè, xÐt xö, hoÆc cã thÓ tiÕp tôc ph¹m téi; bÞ can ph¹m téi nghiªm
träng; ph¹m téi rÊt nghiªm träng vµ ph¹m téi ®Æc biÖt nghiªm träng th× míi
®−îc ¸p dông t¹m giam.
Thø hai, kiÓm s¸t ®èi t−îng bÞ b¾t t¹m giam: theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 80
th× ®èi t−îng bÞ b¾t t¹m giam ph¶i lµ nh÷ng ®èi t−îng ®· bÞ khëi tè bÞ can. Tuy
nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c bÞ can ®Òu bÞ b¾t t¹m giam; kh«ng ®−îc b¾t t¹m
giam ®èi t−îng ph¹m téi mµ khung h×nh ph¹t quy ®Þnh d−íi hai n¨m tï, phô
n÷ cã thai hoÆc ®ang nu«i con d−íi ba s¸u th¸ng tuæi.
+ KiÓm s¸t viÖc b¾t t¹m gi÷: BLTTHS n¨m 2003 kh«ng quy ®Þnh VKS
ph¶i phª chuÈn quyÕt ®Þnh t¹m gi÷ cña c¬ quan cã thÈm quyÒn; nh−ng quy
®Þnh VKS ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®Ó ho¹t ®éng t¹m gi÷ ®−îc tu©n thñ theo c¸c
122
quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Theo §iÒu 86 BLTTHS n¨m 2003 nÕu thÊy viÖc t¹m
gi÷ lµ kh«ng cÇn thiÕt th× VKS ra quyÕt ®Þnh tr¶ tù do cho ng−êi bÞ t¹m gi÷.
Do ®ã VKS kh«ng chØ xem xÐt tÝnh cã c¨n cø cña viÖc t¹m gi÷ mµ VKS cßn
xem xÐt tÝnh cÇn thiÕt cña biÖn ph¸p t¹m gi÷.
§Ó thùc hiÖn tèt chøc n¨ng kiÓm s¸t nµy, kiÓm s¸t viªn ®−îc ph©n c«ng
thô lý cÇn thùc hiÖn tèt nh÷ng yªu cÇu sau:
- Khi kiÓm s¸t ®èi t−îng t¹m gi÷: kiÓm s¸t viªn ph¶i c¨n cø vµo c¸c
quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 86 xem ng−êi bÞ t¹m gi÷ cã ph¶i lµ ng−êi bÞ b¾t
trong tr−êng hîp b¾t khÈn cÊp hoÆc ph¹m téi qu¶ tang, ng−êi ph¹m téi tù thó,
®Çu thó, hoÆc ng−êi bÞ b¾t theo lÖnh truy n· hay kh«ng. NÕu ph¸t hiÖn nh÷ng
®èi t−îng ®ang bÞ t¹m gi÷ mµ bÞ b¾t kh«ng thuéc trong c¸c tr−êng hîp trªn th×
®Ò xuÊt l·nh ®¹o ®Ó hñy bá quyÕt ®Þnh t¹m gi÷.
- KiÓm s¸t thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh t¹m gi÷: Tr−êng hîp nµy kiÓm
s¸t viªn chØ cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng ng−êi cã thÈm quyÒn ®−îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 2
§iÒu 86 BLTTHS n¨m 2003 lµ ®· ®¶m b¶o.
- KiÓm s¸t thêi h¹n t¹m gi÷: kiÓm s¸t viªn ph¶i tiÕn hµnh kiÓm s¸t thêi
h¹n t¹m gi÷, thêi ®iÓm t¹m gi÷, thêi ®iÓm hÕt h¹n t¹m gi÷; kiÓm s¸t c¸c
tr−êng hîp hÕt h¹n t¹m gi÷, cÇn thiÕt cã thÓ gia h¹n t¹m gi÷ khi c¬ quan ®iÒu
tra cã yªu cÇu b»ng v¨n b¶n hoÆc cã sù trao ®æi thèng nhÊt gi÷a hai c¬ quan
C«ng an vµ VKS.
- KiÓm s¸t vÒ thñ tôc t¹m gi÷: kiÓm s¸t viªn kiÓm s¸t viÖc t¹m gi÷ xem
quyÕt ®Þnh t¹m gi÷ cã ®óng ng−êi cã thÈm quyÒn ký hay kh«ng; viÖc gia h¹n t¹m
gi÷ cã ®−îc VKS phª chuÈn hay kh«ng; néi dung, h×nh thøc cña lÖnh t¹m giam.
+ KiÓm s¸t biÖn ph¸p t¹m giam:
- KiÓm s¸t vÒ ®èi t−îng bÞ ¸p dông biÖn ph¸p t¹m giam:
§ã lµ nh÷ng ®èi t−îng ®· bÞ khëi tè vÒ h×nh sù; c¸c ®èi t−îng bÞ t¹m
giam, tháa m·n nh÷ng yªu cÇu mµ ph¸p luËt tè tông ®· quy ®Þnh.
123
- KiÓm s¸t c¨n cø ¸p dông t¹m giam.
KiÓm s¸t viªn ph¶i xem xÐt c¨n cø ®−îc quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu 88
BLTTHS n¨m 2003; khi ¸p dông biÖn ph¸p t¹m giam, khi ch−a biÕt bÞ can sÏ
bÞ Tßa ¸n ¸p dông h×nh ph¹t g×; do ®ã cÇn ph¶i dùa vµo møc h×nh ph¹t theo téi
danh mµ BLHS quy ®Þnh téi Êy trªn hai n¨m tï. V× vËy kiÓm s¸t viªn ph¶i
kiÓm tra t¹i BLHS tr−íc khi ®Ò nghÞ phª chuÈn.
BLHS n¨m 1999 quy ®Þnh cã m−êi s¸u téi danh cã khung h×nh ph¹t
cao nhÊt ®Õn hai n¨m. Theo quy ®Þnh th× ®iÒu kiÖn bÞ can ph¹m téi mét trong
m−êi s¸u téi danh trong BLHS nh− ®· nªu trªn th× kh«ng ®−îc t¹m giam. Tuy
nhiªn, mét ®iÒu luËt th−êng cã nhiÒu kho¶n, nÕu bÞ can ph¹m téi thuéc kho¶n
nµo ®ã cã møc h×nh ph¹t ®Õn hai n¨m tï th× bÞ can còng kh«ng bÞ tam giam.
§èi víi c¸c bÞ can ph¹m téi Ýt nghiªm träng mµ h×nh ph¹t trªn hai n¨m
tï th× cßn ph¶i tháa m·n: Cã c¨n cø cho r»ng ng−êi ®ã cã thÓ trèn hoÆc c¶n trë
viÖc ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö hoÆc cã thÓ tiÕp tôc ph¹m téi; th× kiÓm s¸t viªn
ph¶i c¨n cø vµo: nh©n th©n bÞ can, th¸i ®é cña bÞ can trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra.
- KiÓm s¸t nh÷ng tr−êng hîp kh«ng ¸p dông biÖn ph¸p t¹m giam: ®ã lµ
tr−êng hîp phô n÷ ®ang cã thai hoÆc ®ang nu«i con d−íi ba s¸u th¸ng tuæi; cã
n¬i c− tró râ rµng; bÞ can lµ ng−êi giµ yÕu, cã n¬i c− tró râ rµng. Trong thùc tÕ,
do phôc vô nhiÖm vô chÝnh trÞ cña ®Þa ph−¬ng, hµnh vi ph¹m téi mang tÝnh
phøc t¹p, g©y nhøc nhèi, bÞ x· héi lªn ¸n; nÕu kh«ng b¾t giam c¸c ®èi t−îng
nµy th× c¸c ®èi t−îng nµy sÏ tiÕp tôc ph¹m téi, g©y c¶n trë lín cho viÖc xö lý
vô ¸n ... VKS cã thÓ xem xÐt phª chuÈn lÖnh t¹m giam cña c¬ quan ®iÒu tra.
- Ngoµi quy ®Þnh trªn, kiÓm s¸t viªn cßn ph¶i kiÓm s¸t biÖn ph¸p t¹m
giam ®èi víi mét sè tr−êng hîp ®Æc biÖt:
§èi víi bÞ can tõ ®ñ m−êi bèn tuæi ®Õn d−íi m−êi s¸u tuæi: C¸c ®èi
t−îng nµy chØ bÞ t¹m giam trong tr−êng hîp ph¹m téi rÊt nghiªm träng do cè ý
hoÆc ph¹m téi ®Æc biÖt nghiªm träng. §èi víi bÞ can tõ ®ñ m−êi s¸u tuæi ®Õn
124
d−íi m−êi t¸m tuæi: Th× chØ ®−îc ¸p dông biÖn ph¸p t¹m giam khi bÞ can
ph¹m téi nghiªm träng do cè ý; ph¹m téi rÊt nghiªm träng hoÆc ph¹m téi ®Æc
biÖt nghiªm träng. Ngoµi kiÓm s¸t c¸c ®iÒu kiÖn trªn, kiÓm s¸t viªn chó ý ®Õn
c¸c yÕu tè nh−: c¸c tµi liÖu ph¶n ¸nh vÒ tuæi cña bÞ can, t×nh tr¹ng søc kháe,
n¬i c− tró ®Ó ®Ò xuÊt phª chuÈn hay kh«ng phª chuÈn lÖnh t¹m giam bÞ can.
- KiÓm s¸t thñ tôc t¹m giam, viÖc hñy bá, thay thÕ biÖn ph¸p t¹m giam:
Ngoµi kiÓm s¸t c¸c thñ tôc chung, kiÓm s¸t viªn cÇn chó ý c¸c thñ tôc
t¹m giam cña c¬ quan §iÒu tra nh−: ngµy giê ra lÖnh, t¹m giam tõ ngµy nµo
®Õn ngµy nµo, viÖc th«ng b¸o lÖnh t¹m giam cho th©n nh©n vµ chÝnh quyÒn ®Þa
ph−¬ng n¬i bÞ can c− tró (®· cã mét sè Ýt tr−êng hîp vô ¸n ph¶i tr¶ l¹i ®Ó ®iÒu
tra bæ sung do m¾c ph¶i mét trong c¸c thñ tôc trªn).
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 120 kho¶n 6 BLTTHS n¨m 2003; trong tr−êng
hîp kh«ng cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc t¹m giam bÞ can th× cã thÓ hñy bá biÖn ph¸p
t¹m giam ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p ng¨n chÆn kh¸c. Hñy bá biÖn ph¸p t¹m giam
cã thÓ ®−îc ¸p dông trong c¸c tr−êng hîp: phô n÷ cã thai; hoÆc ®ang nu«i con
nhá d−íi ba s¸u th¸ng tuæi; ng−êi bÞ t¹m giam ph¹m téi Ýt nghiªm träng, khai
b¸o thµnh khÈn, cã lý lÞch râ rµng, ®−îc ng−êi kh¸c b¶o lÜnh vµ cã ®ñ ®iÒu
kiÖn ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p ng¨n chÆn kh¸c.
KÕt luËn ch−¬ng 3
Ch−¬ng 3 cña luËn v¨n tËp trung ph©n tÝch nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao
chÊt l−îng ¸p dông ph¸p luËt trong KS§T c¸c vô ¸n h×nh sù cña VKSND tØnh
B¾c Ninh. §ã lµ c¸c gi¶i ph¸p sau:
Nhãm gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt TTHS trong KS§T c¸c vô ¸n
h×nh sù.
Nhãm gi¶i ph¸p thùc hiÖn ph¸p luËt nh»m n©ng cao c«ng t¸c KS§T
c¸c vô ¸n h×nh sù cña VKSND tØnh B¾c Ninh.
125
KÕt luËn
KiÓm s¸t c¸c ho¹t ®éng t− ph¸p lµ chøc n¨ng do HiÕn ph¸p quy ®Þnh
cho ngµnh kiÓm s¸t nh©n d©n. Trong nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng ¸p dông ph¸p
luËt trong KS§T c¸c vô ¸n h×nh sù cña ngµnh kiÓm s¸t nãi chung vµ cña
VKSND tØnh B¾c Ninh nãi riªng ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng kÓ. Gãp
phÇn æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, b¶o vÖ tµi s¶n cña Nhµ n−íc, tËp thÓ; b¶o vÖ tÝnh
m¹ng, søc kháe, tù do, danh dù, nh©n phÈm cña c«ng d©n. Bªn c¹nh nh÷ng
thµnh tÝch ®· ®¹t ®−îc, ho¹t ®éng ¸p dông ph¸p luËt trong KS§T c¸c vô ¸n
h×nh sù vÉn cßn béc lé nh÷ng thiÕu sãt, vi ph¹m nh−: bá lät téi ph¹m, lµm oan
ng−êi v« téi; phÇn nµo ch−a kiÓm so¸t ®−îc t×nh h×nh téi ph¹m ngµy cµng
®ang diÔn biÕn phøc t¹p; ch−a ®¸p øng ®−îc t×nh h×nh míi hiÖn nay.
§Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn vµ n©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng ¸p
dông ph¸p luËt trong KS§T c¸c vô ¸n h×nh sù cña VKSND tØnh B¾c Ninh, t¸c
gi¶ luËn v¨n ®· sö dông, kÕt hîp c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc,
nghiªn cøu vµ tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu cña nh÷ng ng−êi ®i tr−íc, so s¸nh vµ
®èi chiÕu nh÷ng tµi liÖu, s¸ch chuyªn kh¶o ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng
cña ho¹t ®éng ¸p dông ph¸p luËt trong KS§T c¸c vô ¸n h×nh sù. §Ó tõ ®ã ®Ò
ra nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc vµ n©ng cao chÊt l−îng viÖc ¸p dông ph¸p luËt.
Cô thÓ luËn v¨n tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò sau:
Ph©n tÝch lµm râ nh÷ng c¬ së lý luËn vÒ ¸p dông ph¸p luËt; c¸c quan
®iÓm ¸p dông ph¸p luËt trong KS§T c¸c vô ¸n h×nh sù.
X©y dùng nh÷ng tiªu chÝ ®¸nh gi¸ chÊt l−îng ¸p dông ph¸p luËt trong
KS§T c¸c vô ¸n h×nh sù ®Ó lµm c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ¸p dông ph¸p luËt
trong KS§T c¸c vô ¸n h×nh sù.
TËp trung ph©n tÝch thùc tr¹ng ¸p dông ph¸p luËt trong KS§T c¸c vô
¸n h×nh sù cña VKSND tØnh B¾c Ninh trong n¨m n¨m tõ n¨m 2001 ®Õn n¨m
126
2005. T¸c gi¶ ®· chó ý ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc vµ
nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ, nh÷ng thiÕu sãt vµ c¶ nh÷ng vi ph¹m phæ biÕn th−êng
hay m¾c ph¶i cña c¸c ®¬n vÞ trong ngµnh kiÓm s¸t tØnh B¾c Ninh.
Tõ nh÷ng c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng ¸p dông ph¸p luËt cña
®Þa ph−¬ng trong ho¹t ®éng KS§T c¸c vô ¸n h×nh sù, t¸c gi¶ cña luËn v¨n ®·
®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l−îng ®èi víi ho¹t ®éng nµy.
Nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao gåm nhãm hoµn thiÖn ph¸p luËt, nhãm thùc hiÖn
ph¸p luËt cña c¬ quan VKS vµ nh÷ng c¸ nh©n cã thÈm quyÒn ¸p dông ph¸p
luËt trong KS§T c¸c vô ¸n h×nh sù. Thùc hiÖn tèt nh÷ng gi¶i ph¸p nµy sÏ gãp
phÇn ®¸ng kÓ th¸o gì nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng v−íng m¾c vµ nh÷ng h¹n chÕ
®−îc nh÷ng vi ph¹m n¶y sinh trong ho¹t ®éng ¸p dông ph¸p luËt trong KS§T
c¸c vô ¸n h×nh sù cña VKSND tØnh B¾c Ninh.
Nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc trong luËn v¨n cho thÊy cã sù nç lùc, cè
g¾ng cña b¶n th©n t¸c gi¶; sù gióp ®ì nghiªm tóc vµ tinh thÇn ®Çy tr¸ch nhiÖm
cña c¸c thÇy c«, c¸c nhµ khoa häc, c¸c ®ång nghiÖp trong ngµnh kiÓm s¸t vµ
®Æc biÖt lµ sù gióp ®ì cña thÇy h−íng dÉn khoa häc luËn v¨n nµy. Tuy nhiªn,
do ®iÒu kiÖn nghiªn cøu vµ kh¶ n¨ng cña b¶n th©n t¸c gi¶; nªn luËn v¨n kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ, thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. T¸c gi¶ luËn v¨n mong nhËn
®−îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c ®ång nghiÖp ®Ó luËn v¨n
®−îc hoµn thiÖn h¬n.
127
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1. Ph¹m Thanh B×nh (1997), Mét sè vÊn ®Ò xung quanh viÖc t¹m gi÷, t¹m giam,
Nxb §ång Nai.
2. Lª C¶m (2003), "Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lý luËn cÊp b¸ch vÒ c¶i c¸ch t− ph¸p
cÇn ®−îc triÓn khai nghiªn cøu trong khoa häc ph¸p lý ViÖt Nam
hiÖn nay", KiÓm s¸t, (7).
3. ChÝnh phñ (27/11/2002), NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ söa ®æi, bæ sung mét
sè ®iÒu cña quy chÕ t¹m gi÷, t¹m giam ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh
sè 89/1998/N§-CP ngµy 7/11/1998 cña ChÝnh phñ, Hµ Néi
4. C«-d−-bra N.I. §i-u-ri-a-ghin I. Is-Man-sep GV (1986), Nh÷ng vÊn ®Ò c¬
b¶n vÒ nhµ n−íc vµ ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa, Nxb Sù thËt, Hµ Néi.
5. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1991), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn
thø VII, Nxb Sù thËt, Hµ Néi.
6. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1995), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø 8 Ban ChÊp
hµnh Trung −¬ng khãa VII, Hµ Néi.
7. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1997), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø 3 Ban ChÊp
hµnh Trung −¬ng khãa VIII, Hµ Néi.
8. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn
thø VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
9. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2000), ChØ thÞ 53/CT-TW ngµy 21/3 vÒ mét sè
c«ng viÖc cÊp b¸ch cña c¸c c¬ quan t− ph¸p cÇn thùc hiÖn trong n¨m
2000, Hµ Néi.
10. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2002), NghÞ quyÕt sè 08-NQ/TW ngµy 02/01 cña
Bé ChÝnh trÞ vÒ mét sè nhiÖm vô träng t©m c«ng t¸c t− ph¸p trong thêi
gian tíi, Hµ Néi.
11. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2004), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø 9 Ban ChÊp
hµnh Trung −¬ng khãa IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
128
12. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2005), NghÞ quyÕt sè 49-NQ/TW ngµy 02/6 cña
Bé ChÝnh trÞ vÒ ChiÕn l−îc c¶i c¸ch t− ph¸p ®Õn n¨m 2020, Hµ Néi
13. NguyÔn V¨n §iÖp (1996), C¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn trong tè tông h×nh sù
ViÖt Nam - Thùc tr¹ng, nguyªn nh©n vµ gi¶i ph¸p, LuËn ¸n tiÕn sÜ
luËt häc Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi.
14. §ç V¨n §−¬ng (2004), "Nh÷ng biÖn ph¸p ng¨n chÆn trong Bé luËt tè tông
h×nh sù n¨m 2003", Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, (3).
15. Hoµng V¨n H¶o (1999), "X· héi hãa mét sè ho¹t ®éng cña c¬ quan t−
ph¸p nh×n tõ gãc ®é d©n chñ", D©n chñ vµ ph¸p luËt, (8).
16. HiÕn ph¸p n−íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam n¨m 1992 (söa ®æi
n¨m 2002) (2002), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
17. HiÕn ph¸p ViÖt Nam (1946, 1959, 1980 vµ 1992), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia.
Hµ Néi.
18. Héi ®ång thÈm ph¸n Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (2003), NghÞ quyÕt sè
02/2003/NQ-H§TP ngµy 17/4 h−íng dÉn ¸p dông mét sè quy ®Þnh
cña Bé luËt h×nh sù n¨m 1999, Hµ Néi.
19. Ng« Quang LiÔn (2004), "VÊn ®Ò t¨ng thÈm quyÒn cho c¬ quan t− ph¸p cÊp
huyÖn trong Bé luËt tè tông h×nh sù", Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, (3).
20. NguyÔn V¨n M¹nh (2002), "§¶ng l·nh ®¹o x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn
cña d©n, do d©n, v× d©n", B¸o Nh©n d©n, ngµy 16/5.
21. KhuÊt V¨n Nga (2004), "Nh÷ng t− t−ëng míi cña Bé luËt tè tông h×nh sù
n¨m 2003", Th«ng tin khoa häc ph¸p lý, (6).
22. Quèc héi (1999), Bé luËt h×nh sù, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
23. Quèc héi (2001), NghÞ quyÕt sè 03/NQ-QH söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu
HiÕn ph¸p n¨m 1992, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
24. Quèc héi (2002), LuËt tæ chøc ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n, Nxb ChÝnh trÞ
quèc gia, Hµ Néi.
129
25. Quèc héi (2003), Bé luËt tè tông h×nh sù, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
26. Lª Minh T©m (2002), "VÒ t− t−ëng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn vµ kh¸i niÖm
nhµ n−íc ph¸p quyÒn", LuËt häc, (6).
27. Th«ng t− liªn tÞch sè 05/2005/TTLT-VKSTC-BCA-BQP ngµy 7/9, vÒ quan
hÖ phèi hîp gi÷a c¬ quan ®iÒu tra vµ ViÖn kiÓm s¸t trong viÖc thùc
hiÖn mét sè quy ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 2003 (2005),
Hµ Néi.
28. Hµ M¹nh TrÝ (2003), "Söa ®æi Bé luËt tè tông h×nh sù nh»m ®Êu tranh cã
hiÖu qu¶ víi téi ph¹m. B¶o vÖ tèt h¬n quyÒn tù do d©n chñ cña c«ng
d©n", KiÓm s¸t, (6).
29. Tr−êng §¹i häc C¶nh s¸t (1999), Gi¸o tr×nh LuËt tè tông h×nh sù, Nxb C«ng
an nh©n d©n, Hµ Néi.
30. Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (1998), Gi¸o tr×nh LuËt tè tông h×nh sù, Nxb
C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi.
31. Tr−êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2003), Gi¸o tr×nh Lý luËn Nhµ n−íc vµ
ph¸p luËt, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi.
32. Tõ ®iÓn B¸ch khoa C«ng an nh©n d©n, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi.
33. Tõ ®iÓn LuËt häc (1999), Nxb Tõ ®iÓn B¸ch khoa, Hµ Néi.
34. Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt (2001), Nxb §µ N½ng, §µ N½ng.
35. Lª Minh TuÊn (2004), "Nh÷ng ®iÓm míi vÒ thÈm quyÒn vµ thñ tôc tè tông
cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n trong tè tông h×nh sù", Th«ng tin khoa
häc ph¸p lý, (3).
36. §µo TrÝ óc (2003), "C¶i c¸ch t− ph¸p - ý nghÜa, môc ®Ých vµ träng t©m",
Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt, (4).
37. ñy ban Th−êng vô Quèc héi (2002), Ph¸p lÖnh kiÓm s¸t viªn ViÖn kiÓm
s¸t nh©n d©n, Hµ Néi.
38. ñy ban Th−êng vô Quèc héi (2004), Ph¸p lÖnh Tæ chøc ®iÒu tra h×nh sù,
Hµ Néi.
130
39. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n (2000), Quy chÕ kiÓm s¸t ®iÒu tra ¸n h×nh sù, Nxb
Thanh niªn, Hµ Néi.
40. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n B¾c Ninh (2001), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c cña
ngµnh kiÓm s¸t nh©n d©n n¨m 2000, B¾c Ninh.
41. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n B¾c Ninh (2002), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c cña
ngµnh kiÓm s¸t nh©n d©n tØnh B¾c Ninh n¨m 2001, B¾c Ninh.
42. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n B¾c Ninh (2003), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c cña
ngµnh kiÓm s¸t nh©n d©n tØnh B¾c Ninh n¨m 2002, B¾c Ninh.
43. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n B¾c Ninh (2004), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c cña
ngµnh kiÓm s¸t nh©n d©n tØnh B¾c Ninh n¨m 2003, B¾c Ninh.
44. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n B¾c Ninh (2005), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c cña
ngµnh kiÓm s¸t nh©n d©n tØnh B¾c Ninh n¨m 2004, B¾c Ninh.
45. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n B¾c Ninh (2006), B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c cña
ngµnh kiÓm s¸t nh©n d©n tØnh B¾c Ninh n¨m 2005, B¾c Ninh.
46. ViÖn Nghiªn cøu khoa häc Ph¸p lý - Bé T− ph¸p (2001), B×nh luËn khoa
häc Bé luËt tè tông ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
47. ViÖn Nghiªn cøu Nhµ n−íc vµ ph¸p luËt (1994), Téi ph¹m häc, luËt h×nh
sù vµ tè tông h×nh sù ViÖt Nam, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
48. Vâ Kh¸nh Vinh (1994), Nguyªn t¾c c«ng b»ng trong luËt h×nh sù ViÖt
Nam, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi.
49. NguyÔn Nh− ý (Chñ biªn) (1998), §¹i tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Nxb V¨n hãa
th«ng tin, Hµ Néi.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Nâng cao chất lượng áp dụng pháp luật trong kiểm sát điều tra các vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh.pdf
