Những đặc điểm của quá trình vận động thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam

a công nhân Ba Son tháng 8 năm 1925). Những hạn chế ñó cho thấy phong trào công nhân nước ta trong giai ñoạn này vẫn còn dừng ở trình ñộ ñấu tranh tự phát *** Từ năm 1925 trở ñi, những ñiều kiện thuận lợi mới ñã mở ra ñối với phong trào cách mạng Việt Nam nói chung và phong trào công nhân nói riêng. Từ bên ngoài, ðại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ 5 với những nghị quyết quan trọng ñã góp phần thúc ñẩy phong trào công nhân thế giới nói Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 15 chung và phong trào công nhân Việt Nam nói riêng. Còn ở trong nước, nhờ vào những hoạt ñộng tích cức của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc thông qua tổ chức Việt Nam Thanh niên Cách mạng ñồng chí hội (6/1925), báo Thanh niên, tác phẩm “ðường kách mệnh” và ñặc biệt là phong trào vô sản hóa ñược tổ chức trong những năm 1928-1929; lí luận cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin ñã ñược truyền bá vào Việt Nam một cách sâu rộng và liên tục. Theo ñó, ý thức giác ngộ chính trị của giai cấp công nhân nước ta ñã nâng lên một bước rõ rệt và hệ quả tất yếu là bước phát triển mới của phong trào công nhân cả về số lượng và chất lượng. Ngay trong năm 1926, hàng loạt các cuộc ñấu tranh của công nhân các nhà máy, xí nghiệp, hầm mỏ ở Bắc Kỳ ñã nổ ra. Tiêu biểu là những cuộc bãi công ñấu tranh của công nhân nhà máy sợi Nam ðịnh, nhà máy bia rượu Hà Nội – Hà ðông, xi măng Hải Phòng… Công nhân ñã ñấu tranh ñòi cải thiện ñời sống, cải thiện ñiều kiện làm việc, chống ñánh ñập sa thải thợ. Ngoài ra còn phải kể ñến 2 cuộc ñấu tranh với quy mô lớn của các ñồn ñiền như Cam Tiêm, Phú Riềng ở phía Nam. Năm 1927, ñược tiếp nối bằng hàng chục cuộc ñấu tranh khác của giai cấp công nhân nổ ra trên phạm vi cả nước. ðỉnh cao của phong trào giai ñoạn này là vào những năm 1928-1929. Lúc này, phong trào công nhân ñã có hơn 40 cuộc ñấu tranh. Sự phát triển mạnh mẽ của phong trào công nhân ñòi hỏi phải có sự lãnh ñạo của ðảng. ðây là một trong những nguyên nhân hết sức quan trọng dẫn ñến sự ra ñời của chi bộ cộng sản Bắc Kỳ vào tháng 3 năm 1929: ðông Dương Cộng sản ðảng(6/1929), An Nam Cộng sản ðảng (7/1929) và ðông Dương Cộng sản Liên ñoàn(9/1929). Sự ra ñời của 3 tổ chức cộng sản ñánh dấu bước phát triển nhảy vọt của phong trào công nhân Việt nam trong quá trình chuyển biến từ tự phát lên tự giác ñồng thời có s tác dụng thúc ñẩy phong trào công nhân tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 16 Phong trào công nhân vào những năm 1928-1929 ñã vươn lên trở thành một lực lượng chính trị ñộc lập có tác dụng tập hợp và thúc ñẩy phong trào yêu nước trong mọi tầng lớp nhân dân. So với phong trào ñấu tranh của giai cấp công nhân giai ñoạn trước, thời kỳ này phong trào công nhân nước ta ñã có những chuyển biến rõ rệt: nêu như trước ñó công nhân mới chỉ quan tâm ñến mục tiêu kinh tế ñòi giới chủ tư sản phải thỏa mãn một số yêu cầu do giai cấp công nhân ñưa ra trong lĩnh vực cải thiện ñời sống thì nay phong trào công nhân ñã tiến lên kết hợp chặt chẽ mục tiêu ñấu tranh kinh tế với ñấu tranh chính trị. Nếu như giai ñoạn trước các cuộc ñấu tranh thường nổ ra lẻ tẻ quy mô nhỏ hẹp thì nay các cuộc ñấu tranh của giai cấp công nhân ñã diễn ra một cách liên tục và có quy mô rộng lớn, phong trào ñã vượt ra khỏi phạm vi của một nhà máy xí nghiệp ñể hình thành thế liên kết ngành, liên kết ñịa phương. Theo ñó sức mạnh của phong trào ñã tăng lên gấp bội. Nếu như ở thời kỳ trước ñó chỉ có 1/25 cuộc ñấu tranh của công nhân là có tính tổ chức (cuộc ñấu tranh của công nhân Ba Son tháng 8/1925) thì ở giai ñoạn này tất cả các cuộc ñấu tranh của giai cấp công nhân ñểu ñược ñặt dưới sự lãnh ñạo của các tổ chức chính trị của giai cấp công nhân như công hội, công hội ñỏ, Việt Nam Thanh niên Cách mạng ñồng chí hội, Tân Việt Cách mạng ñảng và 3 tổ chức cộng sản ñã ra ñời trong năm 1929. Do có sự kết hợp của ba nhân tố: chủ nghĩa Mác – Lênin, phong trào công nhân và phong trào yêu nước, phong trào công nhân của nước ta trong những năm 20 có bước chuyển mình, chuyển dần từ tự phát sang tự giác. Phong trào công nhân thời kỳ này ñã vươn lên thành một lực lượng chính trị ñộc lập có sức quy tụ và tập hợp và thúc ñẩy phong trào yêu nước ở mọi tầng lớp nhân dân. Tình hình ñó ñặt ra yêu cầu cấp bách cần có sự lãnh ñạo của ðảng Cộng sản. c. Sự truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin: Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 17 * Quá trình ra ñi tìm ñường cứu nước ñến với chủ nghĩa Mác – Lênin (1911-1920). Nguyễn Ái Quốc sinh ra trong 1 gia ñình nhà Nho yêu nước, quê hương rất giàu truyền thống ñấu tranh cách mạng. Người sinh ra và lớn lên vào lúc ñất nước bị thực dân Pháp xâm lược và cai trị. Các phong trào yêu nước liên tiếp diễn ra nhưng cuối cùng ñều lần lượt bị thất bại. Hoàn cảnh lịch sử ấy làm cho Nguyễn Ái Quốc ngay từ thủa thiểu niên ñã sớm có chí cứu nước, cứu dân. ðứng trước sự bế tắc phong trào yêu nước. Từ giữa năm 1911, Nguyễn Ái Quốc ñã ra ñi tìm ñường cứu nước. Người quyết ñịnh sang phương Tây, trước hết là sang Pháp. ðiều này xuất phát từ một nhận thức ñúng ñắn của Nguyễn Ái Quốc: muốn ñánh bại kẻ thù thì phải hiểu rõ kẻ thù ấy. Mặc khác nước pháp là nơi có ñội ngũ giai cấp vô sản rất giàu truyền thống và kinh nghiệm ñấu tranh cách mạng. Việc xác ñịnh hướng ñi ñúng ñắn ñã giúp cho Nguyễn Ái Quốc có thể ñến ñược chủ nghĩa Mác – Lênin. Người ñi rất nhiều nước thuộc các châu lục, làm nhiều nghề khác nhau ñể vừa kiếm sống vừa hoạt ñộng (hòa nhập vào người nghèo, khác với các nhà cách mạng tiền bối chỉ thiên về lý luận). Trải qua quá trình học tập, nghiên cứu lý luận và hoạt ñộng thực tiễn, ñến năm 1915, Nguyễn Ái Quốc ñã rút ra một kết luận thiên tài: thế giới có nhiều màu da khác nhau, nhưng ñều chia ra làm 2 hạng người: kẻ giàu và người nghèo; ở ñâu thì chủ nghĩa ñế quốc cũng là kẻ thù, giai cấp vô sản và các dân tộc bị áp bức ñều là bạn. Nhận thức này ñã giúp cho cách mạng Việt Nam không rơi vào chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi. Chỉ biết dân tộc mình. ðồng thời ñặt cơ sở cho sự hình thành khối liên minh chiến ñấu giữa dân tộc Việt Nam với các dân tộc bị áp bức trên thế giới. Vào năm 1917, Cách mạng tháng Mười Nga bùng nổ và giành thắng lợi ñã dẫn ñến sự ra ñời một nước xã hội chủ nghĩa ñầu tiên trên thế giới. Sự kiện này ñã tác ñộng rất mạnh ñến tư tưởng và cuộc ñời hoạt ñộng của Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 18 Nguyễn Ái Quốc. Người từ Anh trở về Pháp và tham gia sáng lập ðảng Xã hội Pháp (ðảng của giai cấp công nhân Pháp) va tham gia thành lập Hội những người Việt Nam yêu nước. Năm 1919, các nước ñế quốc trong phe thắng trận ñã họp hội nghị tại Vecxai ñể chia phần cướp ñược sau chiến tranh thế giới I(1914-1928) Thay mặt Hội những người Việt Nam yêu nước, Nguyễn Ái Quốc ñã gửi ñến hội nghị bản yêu sách gồm 8 ñiểm ñòi quyền của các dân tộc ðông Dương. Mặc dù không ñược chấp nhận nhưng ñây là một ñòn giáng trực diện ñầu tiên vào bọn trùm ñế quốc, quốc tế; thức tỉnh các dân tộc ñông dương trên con ñường ñấu tranh tự giải phóng; thông qua việc làm này Nguyễn Ái Quốc rút ra một kết luận quan trọng sự nghiệp giải phòng dân tộc của mỗi nước phải do dân tộc ñó tự quyết ñịnh chứ không dựa vào lực lượng bên ngoài. ðến năm 1920, Nguyễn Ái Quốc ñược ñọc bản “Sơ thảo luận cương về vấn ñề dân tộc và thuộc ñịa” của Lê-nin. Người tìm thấy ở ñó con ñường cứu nước ñúng ñắn cho dân tộc Việt Nam. Từ ñó người tin theo Lê-nin vào tin theo Quốc tế III. Tại ðại hội lần thứ VIII của ðảng xã hội Pháp họp tại Tua(12/1920), Nguyễn Ái Quốc ñã bỏ phiếu tán thành Quốc tế thứ III của Lê-nin ñồng thời là một trong những người ñầu tiên ñứng ra thành lập ðảng Cộng sản Pháp. Sự kiện này ñánh dấu bước phát triển vượt bậc trong tư tưởng và cuộc ñời hoạt ñộng của Nguyễn Ái Quốc: từ một người Việt Nam yêu nước chân chính Nguyễn Ái Quốc trở thành người Cộng sản Việt Nam ñầu tiên. Từ lúc này Nguyễn Ái Quốc ñã rút ra một kết luận ñặc biệt quan trọng “muốn cứu nước giải phóng dân tộc không còn con ñường nào khác ngoài cách mạng vô sản”. ðiều này cho thấy Nguyễn Ái Quốc ñã thấm nhuần tư tưởng: ñộc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 19 * Quá trình truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin ñể tiến tới thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam (1920-1930). Sau khi trở thành người cộng sản và tìm ra con ñường cứu nước cho dân tộc, Nguyễn Ái Quốc ñã tích cực chuẩn bị mọi mặt cho việc thành lập ðảng Cộng sản Vietj Nam. Người tích cực truyển bá chủ nghĩa Mác – Lênin vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước. Trong thời gian hoạt ñông ở Pháp, Nguyễn Ái Quốc ñứng ra thành lập “Hội liên hiệp các dân tộc thuộc ñịa” ở Paris vào năm 1921. ðể ñẩy mạnh việc tuyên truyền vào năm 1922, người cho ra ñời tờ báo “Người cùng khổ” và tờ “Việt Nam hồn” ñể truyền bá cách mạng sâu hơn vào phong trào ở trong nước, tạo ra một lớp ñàn anh ñầu ñàn của cách mạng Việt Nam: Lê Hồng Sơn, Trần Phú… còn Việt Nam hồn làm nền tảng thay ñổi lập trường của người lao ñộng. Cùng thời gian này Nguyễn Ái Quốc còn tham gia viết bài ñăng trên các báo “Nhân ñạo”(Báo của ðảng Cộng sản Pháp), “ðời sống công nhân”(Báo của Tổng Liên ñoàn Lao ñộng Pháp). Viết sách: tác phẩm “Bản án chế ñộ thực dân Pháp” xuất bản năm 1925. Năm 1923, Nguyễn Ái Quốc sang Liên Xô tham dự ðại hội lần thứ V của Quốc tế Cộng sản tại Liên Xô: Người tích cực nghiên cứu công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội nhất là về cách xây dựng ñảng vô sản kiểu mới của Lênin; Tham gia Viết bài ñăng trên các báo Sự thật, Thư tín quốc tế… Tham dự các hội nghị quốc tế của nhân dân, thanh niên, phụ nữ… Tại ðại hội lần thứ V của Quốc tế cộng sản. Nguyễn Ái Quốc trình bày bản tham luận về vấn ñề dân tộc và thuộc ñịa và nhất là về mối quan hệ giữa cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc ñịa với cách mạng vô sản ở chính quốc (Các nước tư bản chủ nghĩa). Thông qua hoạt ñộng ấy, Nguyễn Ái Quốc ñã truyền bá những quan ñiểm cơ bản về cách mạng giải phóng dân tộc theo ñường lối cách mạng chủ nghĩa Mác – Lênin cho các cán bộ cách mạng Việt Nam. Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 20 Cuối năm 1924, Nguyễn Ái Quốc về Trung Quốc, tiếp xúc với những người yêu nước Việt Nam hoạt ñộng tại ñây. Trên cơ sở ñó, Người ñứng ra sáng lập tổ chức Việt Nam thanh niên cách mạng ñồng chí hội (6/1925), trong ñó nhóm Cộng sản ñoàn làm nòng cốt. ðây là một tổ chức cách mạng có xu hướng xã hội chủ nghĩa rõ nét và là một tronh những tổ chức tiền thân của ðảng Cộng sản Việt Nam. ðể ñẩy mạnh công tác tuyên truyền, Nguyễn Ái Quốc cho ra ñời báo Thanh niên; ñồng thời biên soạn nhiều tài liệu dùng ñể huấn luyện cho các cán bộ cách mạng Việt Nam. Những tài liệu này ñược tập hợp và in thành sách lấy tên là “ðường Cách mệnh”. ðây là một văn kiện lịch sử của ðảng ta, trong ñó ñã nêu lên những vấn ñề thuộc về chiến lược và sách lược của cách mạng Việt Nam. Tác phẩm ñường cách mệnh ñã nêu lên 3 tư tưởng cách mạng cơ bản: 1- Cách mạng là sự nghiệp của ñông ñảo quần chúng nhân dân; 2- Cách mạng phải do ðảng vô sản Mác – Lênin lãnh ñạo; 3- Cách mạng trong nước phải ñoàn kết với các giai cấp và vô sản thế giới là một bộ phân khăng khít của cách mạng thế giới. Do ñó tác phẩm này ñã ñặtc ơ sở hình thành cương lĩnh chính trị ñầu tiên của ðảng ta. Sự ra ñời và hoạt ñộng tích cực của “Việt Nam thanh niên cách mạng ñồng chí hội” ñã làm cho chủ nghĩa Mác – Lênin ñược truyền bá vào nước ta một cách sâu rộng hơn trước. ðây chính là một trong những nguyên nhân rất cơ bản khiến cho phong trào công nhân và phong trào yêu nước phát triển nhanh chóng ngày càng có tổ chức, có lãnh ñạo chặt chẽ. Từ phong trào này ñã hình thành một ñội ngũ cán bộ Việt Nam kiểu mới ñã trưởng thành. Như vậy, những ñiểu kiện chủ quan và khách quan cho việc thành lập ðảng Cộng sản nước ta dân chín muồi. * Trải qua khoảng 10 năm nhờ có sự kết hợp chủ nghĩa Mác – Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước, ñến ñầu năm 1930, ðảng Cộng sản Việt Nam chính thức ñược thành lập. ðây là 1 ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng của Nhà nước ta. Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 21 Trong quá trình kết hợp, các nhân tố ñều có vị trí vai trò khác nhau: Phong trào công nhân và phong trào yêu nước: là cơ sở xã hội cho sự truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin. ðến khi phong trào công nhân và phong trào yêu nước phát triển mạnh mẽ ñến một mức ñộ nhất ñịnh ñòi hỏi phải có sự lãnh ñạo của ðảng Cộng sản. Chủ nghĩa Mác – Lênin là hệ tư tưởng của giai cấp vô sản và cũng là lý luận cách mạng khoa học có tác dụng làm cho phong trào công nhân và phong trào yêu nước phát triển mạnh mẽ chuyển dần từ tự phát sang tự giác. Nếu không có lý luận cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin thì phong trào công nhân cũng chỉ luẩn quẩn trong vòng công ñoàn chủ nghĩa ( chỉ hướng vào mục tiêu kinh tế trước mắt…). Tuy các nhân tố có vai trò vị trí khác nhau nhưng chúng có mối liên hệ biện chứng, sự phát triển của nhân tố này có ảnh hưởng ñến sự biến ñối của các nhân tố còn lại. ðảng Cộng sản Việt Nam là sự kết hợp hài hòa của 3 nhân tố ñó, là sản phẩm tất yếu của lịch sử. 2. ðảng Cộng sản Việt Nam ra ñời không phải là sự ngẫu nhiên mà tất yếu lịch sử Sở dĩ như vậy vì sự ra ñời, tồn tại và phát triển của ðảng Cộng sản Việt Nam phù hợp với quy luật phát triển của xã hội, vì ðảng không có mục ñích tự thân, ngoài lợi ích của giai cấp công nhân, của nhân dân lao ñộng, lợi ích của toàn dân tộc Việt Nam, lợi ích của nhân dân tiến bộ trên thế giới, ðảng không còn lợi ích nào khác. ðảng ta thực sự là sản phẩm của sự kết hợp hoàn hảo 3 nhân tố: chủ nghĩa Mác – Lênin, phong trào công nhân với phong trào yêu nước. ðảng cộng sản Việt Nam ra ñời phản ánh sự phát triển tất yếu khách quan của xã hội Việt Nam. ðiều kiện quốc tế cho sự ra ñời của ðảng là thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga, sự thành lập Quốc tế cộng sản và nhiều ñảng cộng sản ở khắp các lục ñịa. Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 22 Hơn nữa chúng ta cũng thấy rằng sức mạnh to lớn của nhân dân chỉ ñược phát huy khi ñược tập hợp, ñoàn kết và ñược lãnh ñạo bởi một tổ chức chính trị là ðảng Cộng sản Việt Nam. Hồ Chí Minh ñã khẳng ñịnh: “Lực lượng của giai cấp công nhân và nhân dân loa ñộng là rất to lớn, là vô cùng vô tận. Nhưng lực lượng ấy cần có ðảng lãnh ñạo mới chắc chắn giành thắng lợi”,1 giai cấp mà không có ñảng lãnh ñạo thì không làm cách mạng ñược. Trong cuốn sách ðường Cách mệnh xuất bản năm 1927, Hồ Chí Minh viết: “Cách mệnh trước hết phải có cái gì? Trước hết phải có ñảng cách mệnh ñể trong thì vận ñộng và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp ở mọi nơi. ðảng có vững cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy”2Hồ Chí Minh cho rằng: Muốn khỏi ñi lạc phương hướng, quần chúng có ðảng lãnh ñạo ñể nhận rõ tình hình, ñường lối và ñịnh phương châm cho ñúng. Cách mạng là cuộc ñấu tranh rất gian khổ. Lực lượng kẻ ñịch rất mạnh. Muốn thắng lợi thì quần chúng phải tổ chức rất chặt chẽ, chí khí phải kiên quyết. Vì vậy, phải có ðảng ñể tổ chức và giáo dục nhân dân thành một ñội quân thật mạnh, ñể ñánh ñổ kẻ ñịch, tranh lấy chính quyền. Cách mạng thắng lợi rồi quần chúng vẫn cần có ðảng lãnh ñạo. Bên cạnh ñó, lịch sử nước ta từ khi ñế quốc Pháp xâm lược ñến những nǎm hai mươi của thế kỷ này ñã chứng kiến hơn 300 cuộc ñấu tranh hết sức anh dũng của dân tộc ta chống ñế quốc Pháp xâm lược. Nhưng cuối cùng ñều không giành ñược thắng lợi vì không có một ñường lối cứu nước ñúng ñắn. Trước kia, chế ñộ phong kiến khi ñang ở giai ñoạn hưng thịnh, giai cấp phong kiến ñã từng lãnh ñạo dân tộc ñánh thắng bọn phong kiến phương bắc lớn mạnh xâm lược. Nhưng khi chế ñộ phong kiến ñã suy tàn và phải ñối phó với một kẻ thù mới, một ñế quốc thuộc loại cường quốc thế giới, thì giai cấp phong kiến bất lực và trở thành phản ñộng. Sau khi từng bước ly khai 1 Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2000. T9 tr200 2 Sdd, t2, tr267-268. Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 23 con ñường giải phóng dân tộc theo hệ tư tưởng phong kiến, nhiều người yêu nước Việt Nam hướng ra nước ngoài, tìm ñến nhưng con ñường mới ñể mưu sự nghiệp giải phóng dân tộc như: con ñường Duy Tân của Nhật Bản (1860), con ñường Cách mạng tư sản Pháp (1789), con ñường Cách mạng Tân Hợi của Trung Quốc (1911)... Phong trào ñấu tranh trong những nǎm 1923-1927, ñòi tự do, dân chủ theo kiểu cách mạng tư sản, nhưng ñộng lực của nó là những người tiểu tư sản chứ không phải do ñảng của giai cấp tư sản lãnh ñạo. Biểu hiện của phong trào này là nhiều hội, ñảng yêu nước của thanh niên trí thức kế tiếp nhau ra ñời: Tân Việt thanh niên ñoàn - tức Tâm tâm xã (1923-1925), hội Phục Việt (1925), ðảng thanh niên của Trần Huy Liệu (1926), Thanh niên cao vọng ñảng của Nguyễn An Ninh (1926-1929), Tân Việt cách mạng ñảng (1926-1930), Việt Nam thanh niên cách mạng ñồng chí Hội (1925-1929), Việt Nam quốc dân ñảng (1925-1930) v.v... Những tổ chức yêu nước cách mạng nói trên ñã có tác dụng nhất ñịnh trong việc truyền bá tư tưởng mới, giáo dục lòng yêu nước và tập hợp số quần chúng thanh niên trí thức, tiểu tư sản. Nhưng, họ chưa vạch ra ñược một ñường lối cách mạng phù hợp với yêu cầu của dân tộc. Tâm tâm xã nêu cao quyết tâm "khôi phục quyền làm người của người Việt Nam", nhưng "chưa bàn ñến chính thể". Tân Việt cách mạng ñang nhận rõ mục ñích giải phóng dân tộc, nhưng chưa thấy vị trí lịch sử của giai cấp công nhân, Việt Nam quốc dân ñảng chủ trương chống ñế quốc, chống phong kiến, nhưng lại sao chép rập khuôn chủ nghĩa Tam dân của Tôn Dật Tiên (Trung Quốc). Nhìn chung, các hội và ñảng yêu nước nói trên có tinh thần chống ñế quốc, nhưng chưa nhận thức ñược xu thế phát triển khách quan của thời ñại sau Cách mạng tháng Mười Nga, nên không thấy ñược giải phóng dân tộc phải gắn liền với giải phóng nhân dân lao ñộng, giải phóng xã hội, chủ nghĩa yêu nước chân chính phải gắn liền với chủ nghĩa quốc tế vô sản, chưa thấy ñộc lập dân tộc phải gắn liền với chế ñộ mới ñể ñi ñến xoá bỏ mọi sự bất Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 24 công và áp bức bóc lột. Những người trong các tổ chức này cũng không thấy hết bản chất của chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa ñế quốc, không nhận thức ñược vai trò lãnh ñạo của giai cấp công nhân, vai trò của quần chúng nhân dân, trước hết là nông dân trong cách mạng. Bởi những hạn chế ñó, những người yêu nước trong các tổ chức này chưa thể xác ñịnh ñược một ñường lối cách mạng ñúng ñắn. Giữa lúc dân tộc ta ñứng trước cuộc khủng hoảng về ñường lối cứu nước, nhiều nhà yêu nước ñương thời tiếp tục con ñường cứu nước theo lối cũ, thì ñồng chí Nguyễn Ái Quốc ñã ra ñi tìm ñường cứu nước theo phương hướng mới: con ñường cách mạng vô sản. Việt Nam thanh niên cách mạng ñồng chí Hội do ñồng chí Nguyễn Ái Quốc sáng lập là một tổ chức cách mạng, phần lớn gồm những người trí thức, tiểu tư sản, sớm tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lênin, sớm có khuynh hướng cộng sản chủ nghĩa. ðảng Tân Việt, sau những nǎm 1926-1927 ñã chịu ảnh hưởng về ñường lối của Việt Nam thanh niên cách mạng ñồng chí Hội. Cuộc ñấu tranh về ý thức hệ và về ñường lối cứu nước giữa Việt Nam thanh niên cách mạng ñồng chí Hội và các tổ chức yêu nước nói trên ñã diễn ra từ những ngày ñầu ñồng chí Nguyễn ái Quốc trực tiếp chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho việc thành lập ñảng vô sản kiểu mới ở Việt Nam, từng bước khắc phục sự khủng hoảng về ñường lối cứu nước. Vào ñầu nǎm 1929, trước sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng, Việt Nam thanh niên cách mạng ñồng chí Hội không còn ñủ sức lãnh ñạo. Trong lúc ñó, số lượng cộng sản ñoàn trong Thanh niên cách mạng ñồng chí Hội ngày thêm nhiều. Cần phải thành lập một ðảng cộng sản ñể lãnh ñạo phong trào, ñó là một yêu cầu khách quan và ñã có những tiền ñề nhất ñịnh. Tháng 3 nǎm 1929, những cộng sản ñoàn trong Kỳ bộ Thanh niên cách mạng ñồng chí Hội Bắc Kỳ gồm các ñồng chí: Trần Vǎn Cung, Trịnh ðình Cửu, Nguyễn ðức Cảnh, Ngô Gia Tự, ðỗ Ngọc Du, Nguyễn Phong Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 25 Sắc, Nguyễn Vần Tuân, Dương Hạc ðính ñã họp tại số nhà 5ð, Hàm Long, Hà Nội, quyết ñịnh thành lập chi bộ cộng sản và chủ trương tiến tới thành lập ðảng cộng sản thay thế Việt Nam thanh niên cách mạng ñồng chí Hội ñể lãnh ñạo cách mạng. Ngày 1 tháng 5 nǎm 1929, tại ðại hội toàn quốc lần thứ nhất của Việt Nam thanh niên cách mạng ñồng chí Hội, kiến nghị của ñoàn ñại biểu Kỳ bộ Bắc kỳ về việc giải tán Hội ñể thành lập ðảng cộng sản không ñược chấp nhận. ðoàn ñại biểu Bắc kỳ rút khỏi ðại hội về nước, ra lời kêu gọi công nhân, nông dân và các tầng lớp nhân dân ủng hộ chủ trương thành lập ðảng cộng sản. Ngày 17 tháng 6 nǎm 1929, những ñảng viên trong chi bộ 5ð Hàm Long ñã họp tại số nhà 316 phố Khâm Thiên, Hà Nội, tuyên bố thành lập ðông Dương cộng sản ðảng, cử ra Ban chấp hành trung ương lâm thời gồm các ñồng chí: Trịnh ðình Cửu, Nguyễn ðức Cảnh, Ngô Gia Tự, Trần Vǎn Cung, Nguyễn Phong Sắc, Trần Tư Chính, Nguyên Vǎn Tuân; thông qua Tuyên ngôn và quyết ñịnh xuất bản báo Búa Liềm, xúc tiến việc xây dựng tổ chức ñảng và các ñoàn thể quần chúng. Sau khi ðại hội toàn quốc của Việt Nam thanh niên cách mạng ñông chí hội bế mạc, 6 uỷ viên mới ñược bầu vào Tổng bộ là Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Thiệu, Châu Vǎn Liêm, Nguyễn Sĩ Sách, Lê Hồng Sơn, Phạm Vǎn ðồng ñã họp bàn việc thành lập ðảng cộng sản, cử ra ban trù bị gồm các ñồng chí lãnh ñạo Tổng bộ nói trên. Thực hiện chủ trương này, những cộng sản ñoàn còn lại trong Việt Nam thanh niên cách mạng ñồng chí Hội ñã hình thành các chi bộ cộng sản. Ngoài hai chi bộ cộng sản ở Trung Kỳ và Nam Kỳ còn có chi bộ cộng sản người Việt Nam ở Thái Lan và một chi bộ ở Hồng Kông (Trung Quốc). Thượng tuần tháng 8 nǎm 1929, An Nam cộng sản ñảng ñược thành lập tại cǎn phòng số 1, lầu 2 "Phong cảnh khách lâu", ở ñường Bônác Philippin Sài Gòn (nay là góc ñường Lê Lợi - Nguyễn Trung Trực thành phố Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 26 Hồ Chí Minh). Hội nghị này ñã cử ra Ban lâm thời chỉ ñạo của ðảng, gồm các ñồng chí Châu Vǎn Liêm (tức Việt), Nguyên Thiệu, Trần Não, Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Sơn, Nguyễn Sĩ Sách do ñồng chí Châu Vần Liêm làm bí thư. Sau ðông Dương cộng sản ðảng và An Nam cộng sản ñảng, các ñảng viên Tân Việt cách mạng ñảng chịu ảnh hưởng của Việt Nam thanh niên cách mạng ñồng chí Hội ñã tiến hành ðại hội thành lập ðông Dương cộng sản liên ñoàn vào ngày 1 tháng 1 nǎm 1930, gồm các ñồng chí Trần Hữu Chương, Nguyễn Khoa Vǎn (tức Hải Triều, Nguyễn Xuân Thanh, Trần ðại Quả, Ngô ðức ðề, Ngô ðình Mãn, Lê Tiềm, Lê Tốn. ðại hội chưa kết thúc thì các ñại biểu ñã bị chính quyền Pháp bắt. Do vậy, ðông Dương cộng sản liên ñoàn ra ñời nhưng chưa có Ban chấp hành trung ương. ðông Dương cộng sản ðảng và An Nam cộng sản ðảng sau khi ra ñời ñã có sự tranh giành ảnh hưởng, tranh giành quần chúng và công kích lẫn nhau. ðây là những mâu thuẫn trong quá trình phát triển ñi lên của phong trào cộng sản Việt Nam. Tình hình ấy phản ánh sự ấu trĩ và khuynh hướng biệt phái, tiểu tư sản trong phong trào công nhân và phong trào yêu nước. Hai ñảng ñã nhiều lần trao ñổi thư từ ñể giải quyết những bất ñồng nhưng vẫn không thống nhất ñược. Những người cộng sản và những người yêu nước chân chính ñều nhận thấy cần phải sớm khắc phục hiện tượng trên, thành lập một ñảng cộng sản thống nhất ñể lãnh ñạo cách mạng Việt Nam tiến lên. Trước tình hình xuất hiện ba tổ chức cộng sản trong một nước. Quốc tế cộng sản ñã gửi thư cho những người cộng sản ở ðông Dương nêu rõ: "nhiệm vụ quan trọng hơn hết và tuyệt ñối cần kíp của tất cả những người cộng sản ðông Dương là sớm lập một ñảng cách mạng của giai cấp vô sản, Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 27 nghĩa là một ñảng cộng sản quần chúng. ðảng ấy phải là một ñảng duy nhất và ở ðông Dương chỉ có ñảng ấy là tổ chức cộng sản mà thôi". Quốc tế cộng sản ñã chỉ thị cho ñồng chí Nguyễn ái Quốc chịu trách nhiệm "hợp nhất các phần tử cộng sản chân chính lại, ñể thành lập một ñảng duy nhất". Nhận chỉ thị này, mùa thu nǎm 1929, ñồng chí Nguyễn ái Quốc từ Thái Lan trở lại Hương Cảng chuẩn bị kế hoạch thực hiện nhiệm vụ lịch sử trọng ñại nói trên. Từ ngày 3 ñến 7 tháng 2 nǎm 1930, Hội nghị hợp nhất ñược tiến hành tại nhà một công nhân ở xóm thợ ñường Cửu Long gần Hương Cảng (Trung Quốc). Tham dự Hội nghị có các ñồng chí Trịnh ðình Cửu và Nguyên ðức Cảnh, ñại biểu của ðông Dương cộng sản ñảng; Nguyên Thiệu và Châu Vǎn Liêm, ñại biểu của An Nam cộng sản ñang. Hội nghị tiến hành dưới sự chủ trì của ñồng chí Nguyễn ái Quốc, ñại biểu của Quốc tế cộng sản. Sau 5 ngày làm việc khẩn trương, các ñại biểu ñã hoàn toàn nhất trí tán thành ý kiến của ñồng chí Nguyễn ái Quốc và thống nhất các tổ chức cộng sản thành một ñảng lấy tên là ðảng cộng sản Việt Nam. Hội nghị ñã thông qua Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, ðiều lệ vắn tắt của ðảng cộng sản Việt Nam. Những vǎn kiện quan trọng này ñều do ñồng chí Nguyễn ái Quốc dự thảo. Hội nghị còn thông qua Lời kêu gọi của ñồng chí Nguyễn ái Quốc thay mặt Quốc tế cộng sản và ðảng cộng sản Việt Nam gửi ñến quần chúng công, nông, binh, ñồng bào và ñồng chí trong cả nước nhân dịp thành lập ðảng. Hội nghị ñã nhất trí về việc hợp nhất và tổ chức các ñoàn thể quần chúng; thông qua ðiều lệ tóm tắt của Công hội, Nông hội, ðoàn thanh niên cộng sản, Hội phụ nữ, Hội cứu tế ñỏ, Hội phản ñế (tức Mặt trận dân tộc thống nhất chống ñế quốc)v.v.. Hội nghị còn quyết ñịnh kế hoạch thống nhất các cơ sở ðảng trong cả nước, thể thức cử Ban chấp hành trung ương lâm thời và bàn việc liên hệ ñể thu nạp ðông Dương cộng sản liên ñoàn. Hội nghị cũng nhất trí rằng, khi về Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 28 nước các ñại biểu ñêu lấy danh nghĩa thay mặt ñại biểu quốc tế (tức là ñồng chí Nguyễn ái Quốc) mà tiến hành công việc của Hội nghị hợp nhất. Như vậy, chỉ nửa tháng sau, kể từ ngày Hội nghị hợp nhất bế mạc, ba tổ chức cộng sản ở ðông Dương ñã hoàn toàn thống nhất trong một ñảng duy nhất - ðảng cộng sản Việt Nam. Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản ở Việt Nam tháng 2 nǎm 1930 có ý nghĩa như ðại hôi thành lập ðảng. Hội nghị ñã vạch ra một ñường lối cách mạng và ñường lối xây dựng ðảng ñúng ñắn, sáng tạo, phù hợp với ñiều kiện một nước thuộc ñịa, nửa phong kiến. ðường lối ñúng ñắn ñó là ñiều kiện quan trọng nhất ñể ba tổ chức cộng sản nhanh chóng thống nhất ý chí và hành ñộng, gánh vác sứ mệnh lịch sử giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng xã hội. ðảng cộng sản Việt Nam ra ñời với ñường lối chiến lược ñúng ñắn là sự cổ vũ to lớn ñối với phong trào cách mạng ñang ở thời kỳ phát triển sôi sục. ðường lối của ðảng ñược công bố trở thành tiếng kèn tập hợp lực lượng quần chúng, chuẩn bị cho cuộc ñấu tranh giải phóng dân tộc. Như vậy, sự ra ñời của ðảng Cộng sản Việt Nam là kết quả của một quá trình vận ñộng thành lập lâu dài, là sự ñáp ứng những yêu cầu khách quan và chủ quan, dân tộc và thời ñại lúc bấy giờ, nó là sản phẩm của lịch sử, một tất yếu lịch sử. III – ðảng Cộng sản Việt Nam thành lập gắn liền với công lao to lớn của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Qúa trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam gắn liền với công lao của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Người không chỉ tìm ra con ñường cứu nước, chuẩn bị những yếu tố về chính trị, tổ chức, tư tưởng mà còn trực tiếp thống nhất các tổ chức cộng sản vào ñầu năm 1930, dự thảo Cương lĩnh chính trị ñầu tiên, sáng lập ra ðảng Cộng sản Việt Nam. Cuộc khai thác thuộc ñịa lần thứ nhất của thực dân Pháp cùng nhiều ảnh hưởng của các sự kiện lớn trên thế giới ñã tác ñộng ñến một loạt các Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 29 phong trào vận ñộng cứu nước diễn ra theo xu hướng tư tưởng mới thay thế tư tưởng phong kiến, từ ñó chi phối phong trào ñấu tranh chống Pháp của nhân dân ta ñầu thế kỷ XX. Tuy là xu hướng tiến bộ, song tầng lớp sĩ phu ñang trên ñường “tư sản hoá” do ảnh hưởng của tư tưởng dân chủ tư sản phương Tây ñã sớm tỏ ra bất lực trước tình hình và nhiệm vụ mới của dân tộc. Vì vậy phong trào ñấu tranh yêu nước chống Pháp xâm lược của nhân dân ta thời bấy giờ dường như “trong ñêm tối không có ñường ra” Xuất hiện trong bối cảnh lịch sử ñó, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành không chỉ kế thừa những tinh hoa của nhân loại mà còn vượt lên những người cùng thời ñại, cùng hoàn cảnh. Tuy rất khâm phục các cụ Phan ðình Phùng, Hoàng Hoa Thám, Phan Chu Trinh, Phan Bội Châu… nhưng Nguyễn Tất Thành lại hoàn toàn không tán thành cách làm của một người nào. Vì thế hơn hẳn Bùi Viện trước ñó gần 40 năm, khi quyết ñịnh ñi ra nước ngoài (1911) nhằm thực hiện hoài bão cứu nước cứu dân, Nguyễn Tất Thành ñã dám “phủ ñịnh con ñường xuất dương truyền thống” của cha ông. Sang phương Tây chứ không phải Trung Quốc, Nhật Bản. Tại sao Người không theo con ñường truyền thống của cha ông, mà lại sang phương Tây? Trả lời nhà văn Mỹ Anna Louis Strong, Người nói rõ: “Nhân dân Việt Nam, trong ñó có ông cụ thân sinh ra tôi, lúc này thường tự hỏi nhau ai là người sẽ giúp mình thoát khỏi thống trị của Pháp. Người này nghĩ là Anh, có người lại cho Mỹ; tôi thấy phải ñi ra nước ngoài xem cho rõ. Sau khi xem xét họ làm ăn ra sao, tôi sẽ trở về giúp ñồng bào tôi.” 3. Xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân, có hoài bão cứu nước và thấu hiểu ñược sức mạnh của ý chí ñộc lập, tự cường dân tộc, lại có tư chất thông minh, nhãn quan chính trị sắc sảo và chí lớn tìm ñường cứu nước, bị cuốn hút bởi sự hấp dẫn của các từ “tự do”, “bình ñẳng”, “bác ái” từ các cuộc cách mạng tư sản Âu - Mỹ lan truyền sang Việt Nam, Người ñã không ñi theo con ñường mòn của các bậc tiền bối, mà chọn cho mình hướng ñi hoàn toàn mới, ñó là “một 3 Trần Dân Tiên (1976), Những mẩu chuyện về ñời hoạt ñộng của Hồ Chí Minh, Nxb Sự thật, Hà Nội, tr13 Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 30 quyết ñịnh ñúng ở vào thời ñiểm cần quyết ñịnh”4. ðiều này có ý nghĩa lớn lao không chỉ ñối với bản thân Người mà ñối với cả dân tộc Việt Nam. Quả thật “…con ñường ñi ñến phương Tây ñầy bí ẩn với tất cả những triển vọng chưa lường hết ñược. Sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh bắt ñầu từ ñây, vận mệnh lớn của nước, của dân gắn bó mật thiết với một quyết ñịnh mà lịch sử ñã chứng minh là sáng suốt phi thường.”5 Gần mười nǎm bôn ba khắp các châu lục (1911-1920), Người ñến những nước thuộc ñịa và những nước ñế quốc như Anh, Mỹ, Pháp... quan sát, nghiên cứu, suy nghĩ, ñã phát hiện một chân lý: chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa ñế quốc, thực dân là cội nguồn của mọi ñau khổ của giai cấp công nhân với nhân dân lao ñồng ở chính quốc cũng như ở các nước thuộc ñịa... Dưới ánh sáng Cách mạng tháng Mười, ðề cương về vấn ñề dân tộc và thuộc ñịa của Lênin và ảnh hưởng của cuộc ñấu tranh thành lập ðảng công sản Pháp..., chủ nghĩa Mác - Lênin, chân lý cách mạng của thời ñại ñã sớm ñược khẳng ñịnh trong nhận thức tư tưởng của Nguyễn Ái Quốc. Tháng 12 nǎm 1920, tại ðại hội lần thứ 18 của ðảng xã hội Pháp họp ở Tua, ñồng chí Nguyễn ái Quốc ñã bỏ phiếu tán thành gia nhập Quốc tế cộng sản và chủ trương thành lập ðảng cộng sản Pháp. Giải thích việc làm ñầy ý nghĩa ñó, ñồng chí Nguyễn ái Quốc viết: "ðệ tam Quốc tế nói sẽ giúp ñỡ các dân tộc bị áp bức giành lại tự do và ñộc lập của họ. Còn ðệ nhị Quốc tế không hề nhắc ñến vận mạng các thuộc ñịa. Vì vậy, tôi ñã bỏ phiếu tán thành ðệ tam Quốc tế. Tự do cho ñồng bào tôi, ñộc lập cho Tổ quốc tôi, ñây là tất cả những ñiều tôi muốn." Sự kiện này ñánh dấu bước chuyển biến quyết ñịnh trong tư tưởng và lập trường chính trị của ñồng chí Nguyễn ái Quốc. Từ ñó Người xác ñịnh con ñường giải phóng ñúng ñắn cho dân tộc Việt Nam là: giải phóng giai cấp vô sản mới thực sự giải phóng ñược dân 4 Phan Ngọc Liên (2000), Hồ Chí Minh trong tiến trình lịch sử dân tộc, Nxb Giáo dục, Hà Nội. tr29 5 Phạm Văn ðồng, (1998), Những nhận thức cơ bản về Hồ Chí Minh, Báo Nhân dân. Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 31 tộc; cả hai cuộc giải phóng này chỉ có thể là sự nghiệp cua chủ nghĩa cộng sản và của cách mạng thế giới . Sau khi tìm ra con ñường cứu nước, từ năm 1920 ñến 1927 Nguyễn Ái Quốc ñã dồn toàn bộ sức lực và trí tuệ cho việc chuẩn bị những ñiều kiện cần thiết cho sự ra ñời của ðảng, ñồng thời hoàn thiện con ñường cách mạng Việt Nam. Trong thời gian này Người tham gia sáng lập nhiều tổ chức chính trị cách mạng như “Hội liên hiệp các dân tộc và thuộc ñịa”, “Hội liên hiệp các dân tộc thuộc ñịa ở Á ðông” ñặc biệt là tổ chức “Việt Nam Thanh niên cách mạng ñồng chí hội”- tổ chức tiền thân của ðảng với nòng cốt là Cộng sản ñoàn. Người viết bài cho nhiều tờ báo quốc tế và khu vực về vấn ñề cách mạng thuộc ñịa như tờ “Công nhân”, “Nhân ñạo”, “Sự thật”, Người cùng khổ”, “Thanh niên”… Ngoài ra, người cùng mở các lớp huấn luyện cán bộ cách mạng tại Quảng Châu(Trung Quốc), tạo ra những phương tiện tuyên truyền sống cho cách mạng Việt Nam…Những bài giảng của Người trong các khoá huấn luyện ñược tập hợp lại và cho in thành sách “ðường Kách mệnh”. ðây là một văn kiện lịch sử của ðảng ta, trong ñó nêu lên những vấn ñề thuộc về chiến lược và sách lược của cách mạng Việt Nam. Những hoạt ñộng trên của Nguyễn Ái Quốc ñã vạch ra và chỉ rõ con ñuờng của cách mạng Việt Nam với nội dung là: * Chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa thực dân là kẻ thù chung của giai cấp công nhân và nhân dân lao ñộng toàn thế giới, là kẻ thù trực tiếp nguy hại nhất của nhân dân các nước thuộc ñịa. * Chỉ có cách mạng vô sản là cách mạng triệt ñể, vì lợi ích của ñại ña số dân chúng. Nguyễn Ái Quốc giới thiệu những cuộc cách mạng ñiển hình trên thế giới, từ Cách mạng tư sản Mỹ năm 1776 ñến Cách mạng tư sản Pháp năm 1789, từ Công xã Pa ri năm 1871 ñến Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 và sau khi so sánh cách mạng tư sản với cách mạng vô sản, Người khẳng ñịnh: "Cách mệnh Pháp cũng như cách mệnh Mỹ, nghĩa là cách mệnh tư bản, cách mệnh không ñến nơi, tiếng là cộng hoà và dân chủ, kỳ thực Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 32 trong thì nó tước bục công nông, ngoài thì nó áp bức thuộc ñịa.Cách mệnh ñã 4 lần rồi, mà nay công nông Pháp hẵng còn phải mưu cách mệnh lần nữa mới hòng thoát khỏi vòng áp bức". Người khẳng ñịnh: "Trong thế giới bây giờ chỉ có cách mệnh Nga là ñã thành công, và thành công ñến nơi, nghĩa là dân chúng ñược hưởng cái hạnh phúc tự do, bình ñẳng thật, không phải tự do và bình ñẳng giả dối như ñế quốc chủ nghĩa Pháp khoe khoang bên An Nam". Nguyễn Ái Quốc nhấn mạnh "Làm sao cách mệnh rồi thì quyền giao cho dân chúng số nhiều, chớ ñể trong tay một bọn ít người. Thế mới khỏi hy sinh nhiều lần, thế dân chúng mới ñược hạnh phúc". ðây là ñiểm xuất phát và là ñiểm khác nhau cơ bản giữa con ñường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc với các con ñường cứu nước trước kia. Cách mạng vô sản có hai bộ phận là cách mạng vô sản chính quốc và cách mạng giải phóng dân tộc thuộc ñịa. Cách mạng phương ðông là bộ phận của cách mạng giải phóng dân tộc thế giới, giải phóng con người, giải phóng giai cấp công nhân, thiết lập chủ nghĩa xã hội. "Cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới. Ai làm cách mạng trên thế giới là ñồng chí của Việt Nam". Chúng ta cách mệnh thì cũng phải liên lạc tất cả những ñảng cách mệnh trong thế giới ñể chống lại tư bản và ñế quốc chủ nghĩa. Việt Nam muốn cách mệnh thành công, thì tất phải nhờ ðệ tam quốc tế". Trong tác phẩm ðường Kách mệnh, Nguyễn Ái Quốc nhắc lại khẩu hiệu của Quốc tế thứ ba "giai cấp vô sản và các dân tộc bị áp bức trên thế giới ñoàn kết lại". ðây là những quan ñiểm cơ bản về ñoàn kết quốc tế mà Nguyễn Ái Quốc ñã viết trong nhiều tác phẩm và Người thực hiện ngay từ khi gia nhập phong trào cộng sản quốc tế. Trong quan hệ giữa cách mạng nước ta với bầu bạn thế giới, Nguyễn Ái Quốc chú ý hai ñiều: 1- Muốn người ta giúp cho thì trước hết mình phải tự giúp lấy mình ñã. 2- Cách mạng giải phóng dân tộc cần chủ ñộng giành thắng lợi, không ỷ lại, chờ ñợi thắng lợi của cuộc cách mạng vô sản. ðó cũng là bài học ñoàn kết quốc tế trên cơ Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 33 sở ñộc lập, tự chủ, tự lực, tự cường của cách mạng nước ta từ khi ðảng lãnh ñạo. * Người xác ñịnh mối quan hệ của cách mạng giải phóng dân tộc ở các nước thuộc ñịa và cách mạng vô sản ở “chính quốc” và vị trí của nó. Cách mạng giải phóng dân tộc của các nước thuộc ñịa và cách mạng vô sản “chính quốc” có quan hệ khăng khít với nhau và chủ nghĩa ñế quốc như một con ñỉa hai vò một vòi hut máu giai cấp công nhân và nhân dân lao ñộng chính quốc còn một vòi hút máu các dân tộc thuộc ñịa. Muốn ñánh ñổ chủ nghĩa ñế quốc thì phải cắt cả hai vòi ấy. Phải thực hịên sự liên minh chiến ñấu giữa các lực lượng cách mạng ở thuộc ñịa và “chính quốc”. Cách mạng thuộc ñịa không phụ thuộc vào cách mạng “chính quốc” mà có tính chủ ñộng, ñộc lập và có thể thành công trước và thúc ñẩy cách mạng chính quốc tiến lên. * Mục tiêu và con ñường ñi lên của cách mạng Việt Nam là chủ nghĩa xã hội, muốn xoá bỏ chế ñộ người bóc lột người, muốn có tự ño, hạnh phúc, bình ñẳng thật sự thì phải qua hai cuộc cách mạng: cách mạng giải phóng dân tộc sau ñó tiến lên cách mạng xã hội chủ nghĩa. Hai cuộc cách mạng này có quan hệ mật thiết với nhau. * Người xác ñịnh lực lượng cách mạng. Công nông là người chủ cách mệnh, gốc của cách mệnh, học trò, nhà buôn nhỏ, ñiền chủ nhỏ là bầu bạn của công nông. "Ai mà bị áp bức càng nặng, thì lòng cách mệnh càng bền, chí cách mệnh càng quyết". Cách mệnh là việc chung của cả dân chúng, chứ không phải là việc của một hai người. Quần chúng cần phải ñược giác ngộ và tổ chức thành ñội ngũ vững bền; ñuợc hiểu biết tình thế có mưu trước. * Phải có phưong pháp cách mạng ñúng ñắn, phải có mưu trước. Người cho rằng giải phóng gông cùm nô lệ cho ñồng bào, cho nhân loại là công việc "to tát", cho nên phải "dùng hết sức", phải quyết tâm làm thì chắc ñược "thà chết tự do hơn sống làm nô lệ". Nhưng phải “biết cách làm thì mới chóng". "Cách mệnh trước hết phải làm cho dân giác ngộ”. Tiếp theo tư Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 34 tưởng khởi nghĩa vũ trang quần chúng giành chính quyền ñề ra từ năm 1924, trong tác phẩm này, Nguyễn Ái Quốc phát triển thêm:"dân khí mạnh thì quân lính nào, súng ống nào cũng không chống lại nổi". "ðời này làm chưa xong, ñời sau nối theo làm thì phải xong". Về phương pháp cách mạng, quan ñiểm của Nguyễn Ái Quốc là quan ñiểm cách mạng bạo lực. Người chỉ ra những thiếu sót của những người ñi trước như "xúi dân bạo ñộng mà không bày cách tổ chức”, hoặc "làm cho dân quen tính ỷ lại mà quên tính tự cường". Tóm lại là phải có sách lược, mưu chước, kế hoạch, biết lúc nào nên làm, lúc nào chưa nên làm * Người cho rằng phải thực hiện ñoàn kết quốc tế. Phải thực hiện sự liên minh, ñoàn kết với các lực lượng cách mạng quốc tế, phải nâng cao tính chủ ñộng cách mạng, ý thức tự lực tự cường. ðiều này sẽ tạo cho cách mạng Việt Nam sức mạnh to lớn, cho phép kết hợp yếu tố dân tộc và thời ñại, truyền thống và hiện ñại. * Nguyễn Ái Quốc cho rằng cách mạng trước hết phải có ñảng cách mệnh và học thuyết cách mệnh. ðảng không có chủ nghĩa như người không có trí khôn. Ngay từ khi tìm ñược chủ nghĩa Mác – Lênin, Nguyễn Ái Quốc ñã nắm vững quy luật, ðảng có vững cách mệnh mới thành công. Muốn cho ðảng vững phải làm cho trong ðảng ai cũng hiểu, ai cũng theo tư tưởng chủ nghĩa Mác - Lê nin, phải biết vận dụng ñúng ñắn học thuyết ñó vào hoàn cảnh Việt Nam. ðiều kiện cốt yếu cho thắng lợi của cách mạng ở ðông Dương là cần phải có một ðảng Cộng sản có một ñường lối chính trị ñúng, có kỷ luật tập trung, liên hệ mật thiết với quần chúng và trải qua tranh ñấu mà trưởng thành. ðảng là ñội tiên phong của giai cấp vô sản, lấy chủ nghĩa Mác-Lênin làm nền tảng. Tóm lại, tám ñiểm trên ñây là tư tưởng cốt lõi con ñường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc. Không những Nguyễn Ái Quốc nắm vững thực chất chủ nghĩa Mác - Lê nin, mà ngay từ ñầu ñã biết vận dụng chủ nghĩa Mác - Lê nin một cách sáng tạo, phù hợp với ñặc ñiểm cách mạng nước mình. Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 35 Những nội dung trên thể hiện tinh thần ñộc lập, tự chủ, sáng tạo của Nguyễn Ái Quốc. Nó hướng cách mạng Việt Nam ñi ñúng vào quỹ ñạo cách mạng vô sản, ñặt cơ sở cho việc hình thành một cương lĩnh chính trị ñúng ñắn, cho sự ra ñời của ðảng Cộng sản Việt Nam vào ñầu những năm 1930. Nhờ có những ñiều kiện thuận lợi thông qua hoạt ñộng của tổ chức Việt Nam cách mạng thanh niên ñồng chí Hội, báo Thanh niên, tác phẩm ðường cách mệnh và nhất là phong trào “vô sản hóa” ñược tổ chức tronh những năm 1928-1929, lý luận cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin, ñường lối chính trị của cách mạng ñược tuyên truyền sâu rộng và liên tục vào nước ta. Theo ñó, phong trào cách mạng Việt Nam nói chung và phong trào công nhân nói riêng ñã có bước phát triển nhảy vọt. Trong khoảng thời gian 10 năm (1920-1929), bằng những hoạt ñộng sôi nổi và hiệu quả lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc ñã chuẩn bị ñầy ñủ những ñiều kiện cần thiết về tổ chức, chính trị và tư tưởng cho sự ra ñời của ðảng Cộng sản Việt Nam. Trong những năm 1928-1929, phong trào công nhân Việt nam phát triển mạng mẽ ñặt ra phải có sự lãnh ñạo thống nhất của một chính ñảng có ñủ uy tín và sức mạnh ñể ñưa cuộc ñấu tranh cách mạng ñến thắng lợi. Trong khi ñó ở Việt Nam lại xuất hiện tới 3 tổ chức cộng sản. Các tổ chức này thường xuyên mâu thuẫn hiềm khích với nhau ñể tranh giành quyền lãnh ñạo và tranh giành quần chúng. Tình hình trở lên phucwcs tạp và nguy hiểm không có lợi cho phong trào cách mạng. Một lần nữa lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc lại xuất hiện ñúng lúc. Người ñại diện cho Quốc tế cộng sản tổ chức Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản vào tháng 2 năm 1930. Như vậy, Nguyễn Ái Quốc không chỉ chuẩn bị cho sự thành lập ðảng mà còn trực tiếp sáng lập ðảng Cộng sản Việt Nam. Ngoài ra, Người còn dự thảo Cương lĩnh chính trị ñầu tiên của ðảng ta, linh hồn cho những ñường lối chủ trương về sau này của ðảng. Cương Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 36 lĩnh ñâu tiên trở thành ngọn cờ tập hợp, ñoàn kết các lực lượng và lãnh ñạo phong trào cách mạng từ khi ðảng ñược thành lập. Tóm lại, nói ñến sự ra ñời tất yếu của ðảng ta, nói ñến quá trình vận ñộng thành lập ðảng ngoài những ñặc ñiểm về sự kết hợp ba nhân tố chủ nghĩa Mác – Lênin, phong trào công nhân, phong trào yêu nước, còn phải kể ñến công lao to lớn của Nguyễn Ái Quốc. IV - ðảng cộng sản Việt Nam ra ñời là kết quả thống nhất của phong trào cách mạng trong cả nước, là sự ñồng tâm nhất trí của những chiến sĩ tiên phong. Những người cộng sản Việt Nam dù ở trong ðông Dương cộng sản ñảng, An Nam cộng sản ñảng hay ðông Dương cộng sản liên ñoàn, lúc bấy giờ tuy có những vấn ñề bất ñồng, nhưng ñã biết ñề cao trách nhiệm của ñội tiên phong, ñặt lợi ích dân tộc, lợi ích giai cấp lên trên hết nên ñã sớm thống nhất vào một ñảng duy nhất ñể lãnh ñạo cách mạng Việt Nam. Nói về nỗi vui sướng trước sự ra ñời của ðảng Cộng sản Việt Nam, ñồng chí Nguyễn Thiệu, ñại biểu của An Nam cộng sản ñảng dự Hội nghị hợp nhất ñã viết: "Tôi vô cùng cảm ơn ñồng chí Vương (tức ñồng chí Nguyễn ái Quốc) ñã làm cho tôi ñược thoả lòng. ðảng mới, tên mới, tất cả ñều thống nhất theo tinh thần mới. Có thể nói rằng, mỗi người ñều ñược mà chẳng ai mất gì. ðồng chí Vương ñã ñem lại cho chúng tôi nhiều quá, nhiều gấp mấy lần những ñiều mà chúng tôi mong ước. ðêm ấy về nhà, chúng tôi không ngủ ñược vì quá vui mừng. Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 37 KẾT LUẬN ðảng cộng sản Việt Nam ra ñời và xác lập vai trò lãnh ñạo cách mạng; ñồng thời, với sự thất bại của cuộc khởi nghĩa Yên Bái (9-2-1930), ñánh dấu sự chấm dứt ảnh hưởng của hệ tư tưởng tư sản, xác lập ảnh hưởng của hệ tư tưởng vô sản trong cách mạng Việt Nam. ðảng cộng sản Việt Nam ra ñời mở ñầu thời ñại mới trong lịch sử nước ta, thời ñại giai cấp công nhân và ñảng tiên phong của nó ñứng vị trí trung tâm, kết hợp mọi phong trào yêu nước và cách mạng, quyết ñịnh nội dung, phương hướng phát triển của xã hội Việt Nam. ðây là thời ñại nhân dân Việt Nam không chỉ làm nên lịch sử vẻ vang của mình, mà còn góp phần vào sự nghiệp chung của các dân tộc bị áp bức là xoá bỏ hệ thống thuộc ñịa của chủ nghĩa ñế quốc, giành ñộc lập, dân chủ, hoà bình và tiến bộ xã hội. ðảng cộng sản Việt Nam ra ñời là sản phầm của sự kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. Học thuyết Mác - Lênin khẳng ñịnh rằng, ðảng cộng sản là sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân. Quy luật chung này ñược ñồng chí Nguyễn Ái Quốc vận dụng sáng tạo vào ñiều kiện Việt Nam, nơi giai cấp công nhân còn ít về số lượng, nhưng người vô sản bị áp bức, bóc lột thì ñồng. Sự kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nông và phong trào yêu nước dẫn ñến sự ra ñời của ðảng cộng sản Việt Nam. ðảng ra ñời là một tất yếu lịch sử, bước ngoặt vĩ ñại trong lịch sử cách mạng nước ta. Nắm vững chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Nguyễn ái Quốc, dưới sự lãnh ñạo của ðảng, cách mạng Việt Nam ñã phối hợp chặt chẽ với phong trào cách mạng các nước, kết hợp nhân tố dân tộc với nhân tố giai cấp, dân tộc với quốc tế, dân tộc với thời ñại, ñộc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, tạo thành sức mạnh tổng hợp ñể chiến thắng chủ nghĩa ñế quốc xâm lược và xây dựng ñất nước giàu mạnh. Những ñặc ñiểm của quá trình vận ñộng thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam… ðỗ Hoàng Ánh - K48 - Lớp Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam 38 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bùi Công Trừng - Cách mạng tháng Mười và sự thành lập ðảng cộng sản ðông Dương H. : Sự thật, 1957 2. ðảng Cộng sản Việt Nam những trang sử vẻ vang . 1930 - 2002 H. : CTQG., 2003 3. ðinh Trần Dương - Sự thống nhất của phong trào cộng sản Việt Nam ñặc ñiểm nổi bật của cuộc ñấu tranh thành lập ðảng cộng sản Việt Nam - Tạp chí Khoa học ðHTHHN. 1994, Số 2. - 1994. - tr.32-37 4. ðinh Trần Dương - Tân việt cách mạng ñảng trong cuộc vận ñộng thành lập ðảng cộng sản Việt Nam - H. : CTQG, 2006 5. Hoàng Văn Tuệ - Nguyễn ái Quốc với vấn ñề thành lập ðảng cộng sản Việt Nam (1920-1930) : Luận án TS lịch sử : 5.03.6 / H., 1998 6. Lê Mậu Hãn - Các cương lĩnh cách mạng của ðảng Cộng sản Việt Nam. - H. : CTQG, 2000 7. Lê Mậu Hãn - ðôi ñiều kiến nghị về sự lãnh ñạo của ðảng Cộng Sản Việt Nam trong hệ thống chính trị nước ta Tạp chí Khoa học: Khoa học xã hội, ðHTHHN. 1993, Số 6. – 1993 8. Lê Mậu Hãn, Trình Mưu, Vũ Quang Hiển - Giáo trình lịch sử ðảng cộng sản Việt Nam : Dùng trong các trường ñại học, cao ñẳng H. : Chính trị Quốc gia, 2005 9. Ngô ðăng Tri: Hướng dẫn ôn tập môn Lịch sử ðảng Cộng sản Việt Nam . - H. : Tư tưởng văn hoá 1991 10. Ngô Văn Hoa, Dương Kinh Quốc - Giai cấp công nhân Việt Nam những năm trước khi thành lập ðảng H. : Khoa học xã hội, 1978 11. Nguyễn ðình ðài - Nguyễn Ái Quốc - sự sáng tạo trong thành lập ðảng Cộng sản Việt Nam, giá trị lịch sử và hiện thực H. : Chính trị Quốc gia, 2006 12. Nguyễn Quý (tổng ch.b.), Trần Thị Bích Hải (ch.b.), Nguyễn Bình. Lịch sử biên niên công tác tư tưởng - văn hoá của ðảng Cộng sản Việt Nam (1925 - 1954) / H.Chính trị Quốc gia, 2005 13. Nguyễn Trọng Phúc - Góp phần tìm hiểu lịch sử ðảng Cộng Sản Việt Nam : Hỏi và ñáp - Tái bản có sửa chữa, bổ sung. - H. : CTQG., 2002 14. Văn kiện ðảng toàn tập H. : Chính trị Quốc gia, 2005
Website: 1. ðảng Cộng sản Việt Nam 2. Tạp chí Xây dựng ðảng 3. Tạp chí Cộng sản 4. Báo Nhân dân ñiện tử: www.nhandan.org.vn