Tư tưởng Hồ Chí Minh về quan hệ quốc tế

cã l¹i, chØ ®­îc nh©n nh­îng lîi Ých bé phËn, t¹m thêi do t­¬ng quan lùc l­îng gi÷a ta vµ ®Þch, nh©n nh­îng lµ ®Ó b¶o vÖ lîi Ých tèi cao cña d©n téc, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tiÕn lªn giµnh th¾ng lîi cuèi cïng. N¨m 1946, viÖc HCM ký víi Ph¸p HiÖp ®Þnh s¬ bé ngµy 6-3 vµ T¹m ­íc 14-9 lµ thÓ hiÖn tinh thÇn nh©n nh­îng cã nguyªn t¾c rÊt tµi t×nh, nghÖ thuËt cña HCM. Môc ®Ých ký HiÖp ®Þnh s¬ bé 6-3-1946 vµ T¹m uwowcs 14-9-1946 lµ nh»m tá râ thiÖn chÝ hoµ b×nh cña ta, mÆt kh¸c ®ã lµ kÕ ho·n binh t×m kiÕm hoµ b×nh vµ tÝch cùc chuÈn bÞ cho cuéc chiÕn tranh l©u dµi cã thÓ x¶y ra khã tr¸nh khái. Chñ tÞch HCM ph©n tÝch viÖc Ký hiÖp ®Þnh s¬ bé 6-3 nh­ sau : “ Ký hiÖp ®Þnh ®×nh chiÕn nµy kh«ng ph¶i lµ ®· hÕt chiÕn tranh ®©u. Th¸i ®é «n hoµ, nh· nhÆn cña ta ®èi víi qu©n ®éi Ph¸p kh«ng ph¶i lµ th¸i ®é nhu nh­îc, thô ®éng. Tr¸i l¹i, h¬n bao giê hÕt ph¶i lu«n lu«n chuÈn bÞ ®Ó båi d­ìng lùc l­îng, n©ng cao tinh thÇn chiÕn ®Êu cña toµn d©n, nh»m ®èi phã víi nh÷ng bÊt ngê, bÊt cø lóc nµo còng cã thÓ x¶y ra. Tinh thÇn kh¸ng chiÕn, sù chuÈn bÞ chu ®¸o ph¶i lµ th­êng trùc”. Sau nµy, t¹i §¹i héi II cña §¶ng, HCM chØ râ : “ ë ®©y còng cÇn nh¾c l¹i HiÖp ®Þnh 6-3 -1946 vµ T¹m ­íc 14-9-1946, v× viÖc nµy lµm cho nhiÒu ng­êi th¾c m¾c, cho ®ã lµ chÝnh s¸ch qu¸ h÷u. Nh­ng c¸c ®ång chÝ vµ ®ång bµo Nam Bé th× l¹i cho lµ ®óng. Mµ ®óng thËt. V× ®ång bµo, ®ång chÝ ë miÒn Nam ®· khÐo lîi dông dÞp ®ã ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc l­îng cña m×nh” ( t.6, tr.162 ). §ã chÝnh lµ nghÖ thuËt nh©n nh­îng víi kÎ thï cña HCM trong ®Êu tranh ngo¹i giao. Tãm l¹i, nghÖ thuËt ngo¹i giao HCM lµ bµi häc s©u s¾c cho nh÷ng nhµ ngo¹i giao ViÖt Nam. §ã còng lµ nh÷ng bµi häc v« gi¸, thÓ hiÖn tµi trÝ cña HCM, lµ kÕt tinh tinh hoa v¨n ho¸ ViÖt Nam víi tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i ë thÕ kû XX. Ch­¬ng III vËn dông t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ quan hÖ quèc tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay I/- Bèi c¶nh quan hÖ quèc tÕ hiÖn nay 1/- T×nh h×nh thÕ giíi B­íc sang thÕ kû XXI, t×nh h×nh thÕ giíi cã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c, thÓ hiÖn ë nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y : Mét lµ : Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, kinh tÕ tri thøc vµ qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ diÔn ra m¹nh mÏ, t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn sù ph¸t triÓn cña nhiÒu n­íc . HiÖn nay cuéc c¸c m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ. §Æc biÖt lµ ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin rÊt ph¸t triÓn do dùa vµo nh÷ng thµnh tùu míi cña ®iÖn tö, tin häc. Nhê cã c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn vµ ®­îc vËn dông vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt, vµo qu¶n lý kinh tÕ x· héi ®· gióp cho nhiÒu quèc gia d©n téc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi mau chãng v­¬n lªn thµnh nh÷ng n­íc ph¸t triÓn trong thêi gian ng¾n. Chñ nghÜa t­ b¶n, nhÊt lµ c¸c n­íc t­ b¶n nh­ Mü, NhËt, Anh, Ph¸p , §øc v.v... ®· mau chãng tËn dông vµ ph¸t huy nh÷ng thµnh qu¶ cña khoa häc vµ c«ng nghÖ mµ trë thµnh nh÷ng n­íc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ kinh tÕ, qu©n sù. Trong nh÷ng thay ®æi lín mang tÝnh toµn cÇu, cã sù ®ãng gãp rÊt tÝch cùc cña khoa häc, c«ng nghÖ. Trong ®ã, ®iÖn tö tin häc cã sù ®ãng gãp v« cïng to lín. Nh÷ng thµnh tùu cña ®iÖn tö, tin häc ®· gióp cho kh¶ n¨ng tù ®éng ho¸ trong s¶n xuÊt ngµy cµng cao, t¹o ra n¨ng suÊt ngµy cµng lín trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, sè ng­êi lao ®éng trùc tiÕp trong c¸c nhµ m¸y ngµy cµng gi¶m. Yhowif gian lao ®éng trùc tiÕp cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng Ýt. §iÒu kiÖn h­ëng thô cña con ng­êi tõ kÕt qu¶ s¶n xuÊt ngµy cµng tèt h¬n. §Æc tr­ng cña x· héi th«ng tin ®ã lµ th«ng tin vµ tri thøc trë thµnh yÕu tè ®Çu vµo cña hÖ thèng s¶n xuÊt, qu¶n lý, ®ã lµ c¬ së t¹o nªn nÒn kinh tÕ tri thøc, t¹o ra l­îng cña c¶i, hµng ho¸ ngµy cµng phong phó, lµ ch×a khãa cña quyÒn lùc vµ an ninh kinh tÕ - x· héi. §iÒu ®¸ng l­u ý ®èi víi c¸c nhµ l·nh ®¹o vµ c¸c nhµ häach ®Þnh chiÕn l­îc lµ: tèc ®é ph¸t triÓn trong x· héi th«ng tin rÊt nhanh, ch¾c ch¾n sÏ kh«ng kÐo dµi hµng tr¨m n¨m gièng nh­ tõ x· héi n«ng nghiÖp ®Õn x· héi c«ng nghiÖp, mµ chØ trong vµi chôc n¨m, thËm chÝ vµi n¨m. MÆt kh¸c, trong x· héi n«ng nghiÖp, sù ®Þnh h­íng th­êng dùa vµo kinh nghiÖm, nh×n vÒ qu¸ khø ®Ó häc hái, cßn trong x· héi th«ng tin, muèn cã nh÷ng ®Þnh h­íng, nh÷ng gi¶i ph¸p ®óng ®¾n, nhÊt thiÕt ph¶i nh×n thÊy ®­îc t­¬ng lai. C©u hái ®ång thêi còng lµ c©u tr¶ lêi vÒ t­¬ng lai cña thÕ giíi mµ chóng ta ®ang sèng lµ mét thÕ giíi phô thuéc lÉn nhau, mét thÕ giíi cÇn ph¶i thèng nhÊt theo h­íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng, nÕu nh©n lo¹i muèn tån t¹i vµ tiÕn bé. Víi nÒn kinh tÕ tri thøc vµ sù toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ,.mét mÆt gia t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu, mÆt kh¸c l¹i kÐo theo sù ph¶n øng cña c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia vÒ t¨ng c­êng c¹nh tranh, liªn kÕt khu vùc (Khèi thÞ tr­êng chung ch©u ¢u EU; HiÖp héi bu«n b¸n tù do B¾c Mü NAFTA; HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ASEAN...), nh»m b¶o vÖ lîi Ých quèc gia, khu vùc. Víi sù biÕn ®æi c¬ cÊu trong nÒn kinh tÕ theo h­íng “mÒm ho¸”, “th«ng tin ho¸”, cïng víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, cã thÓ thÊy mét nÒn kinh tÕ tri thøc mang tÝnh toµn cÇu ®ang dÇn dÇn hiÖn h÷u vµ sÏ trë thµnh xu thÕ ph¸t triÓn c¬ b¶n cña thÕ kû XXI. Hai lµ: . ChÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë Liªn X«, §«ng ¢u sôp ®æ, kh«ng cßn hÖ thèng XHCN thÕ giíi, t¹o nªn thÕ giíi ®a cùc. Sau h¬n b¶y m­¬i n¨m tån t¹i, CNXH ®· sôp ®æ ë Liªn X« vµ §«ng ¢u, ®¸nh dÊu thêi kú khñng ho¶ng tåi tÖ nhÊt cña hÖ thèng XHCN thÕ giíi kÓ tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi II (1945). HÖ thèng x· héi chñ nghÜa thÕ giíi khñng ho¶ng, sôp ®æ mét m¶ng lín, ®Æt c¸c n­íc XHCN cßn l¹i(Trung Quèc, ViÖt Nam, Cu Ba) ®øng tr­íc nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch to lín, ®Æt chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ lý t­ëng XHCN, CSCN ®øng tr­íc sù phª ph¸n gay g¾t vµ bÞ tÊn c«ng tõ nhiÒu h­íng. Phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n thÕ giíi l©m vµo thêi kú tho¸i trµo, khñng ho¶ng, tõ chç lµ mét lùc l­îng hïng hËu gåm 81 ®¶ng vµ tæ chøc c«ng nh©n c«ng ®oµn theo xu h­íng XHCN víi Liªn X« lµm trô cét (n¨m 1960), ®Õn nay mÆc dÇu vÉn cßn sù tån t¹i cña hµng chôc §¶ng Céng s¶n ë hÇu kh¾p thÕ giíi, nh­ng ®ang ®øng tr­íc nhiÒu khã kh¨n, thö th¸ch nghiªm träng. T×nh h×nh ®ã t¸c ®éng m¹nh mÏ vµo n­íc ta, tr­íc hÕt lµ vµo t­ t­ëng, t×nh c¶m cña c¸n bé, ®¶ng viªn vµ nh©n d©n, lµm cho mét bé phËn kh«ng nhá hoang mang, lo l¾ng, thËm chÝ dao ®éng, mÊt lßng tin vµo môc tiªu vµ con ®­êng ®i lªn CNXH. Tõ sù khñng ho¶ng cña chñ nghÜa x· héi, thÕ giíi cã nh÷ng thay ®æi lín, vµ mang tÝnh toµn cÇu. §ã lµ sù kÕt thóc cña thêi kú chiÕn tranh l¹nh kÐo dµi gi÷a hai hÖ thèng, chÊm døt t×nh tr¹ng ®èi ®Çu, ch¹y ®ua vò trang cña mét thÕ giíi hai cùc mµ ®¹i diÖn lµ Liªn X« vµ Mü. ThÕ giíi chuyÒn dÇn sang xu thÕ ®èi tho¹i, hoµ nhËp, héi nhËp, h×nh thµnh thÕ ®a cùc ngµy cµng râ. Thùc tÕ ®ã, buéc c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ë tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu ph¶i ®iÒu chØnh l¹i chiÕn l­îc, s¸ch l­îc cña m×nh, nhÊt lµ c¸c n­íc lín. TÊt nhiªn, mäi tÝnh to¸n ®Òu ph¶i xuÊt ph¸t tr­íc hÕt tõ lîi Ých cña n­íc m×nh. C¸c côm tõ: “quyÒn lîi d©n téc”, “lîi Ých d©n téc” tr­íc ®©y th­êng bÞ lÊn ¸t bëi khÈu hiÖu: “Tinh thÇn quèc tÕ v« s¶n cao c¶”, nay ®· “c«ng khai trë vÒ” ®óng víi suy nghÜ, b¶n chÊt vµ vÞ trÝ cña nã. Cã thÓ nãi r»ng, víi sù khñng ho¶ng cña chñ nghÜa x· héi, mét trËt tù thÕ giíi míi ®· ®­îc thiÕt lËp. Mét thÕ giíi ®a cùc, nhiÒu chiÒu ®ang th¾ng thÕ, vµ còng chÝnh v× vËy mµ c¸c quan hÖ quèc tÕ ®ang diÔn biÕn hÕt søc phøc t¹p. Ba lµ: Chñ nghÜa T­ b¶n hiÖn ®¹i vÉn ph¸t triÓn, ®· trë thµnh CNTB lòng ®o¹n toµn cÇu vµ ®ang chi phèi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. N¨m 1848, khi viÕt “Tuyªn ng«n cña §¶ng Céng s¶n”, M¸c - ¡ngghen ®· chØ râ, chñ nghÜa t­ b¶n “®­îc x©y dùng tõ m¸u vµ bïn nh¬”. C¸c «ng nhËn ®Þnh r»ng, c¸i ngµy giai cÊp c«ng nh©n thÕ giíi ®øng lªn lËt ®æ chÕ ®é t­ b¶n ®Ó x©y dùng mét x· héi míi tèt ®Ñp h¬n sÏ kh«ng cßn xa n÷a . KÓ tõ ®ã ®Õn nay, thêi gian h¬n 160 n¨m ®· tr«i qua. Ng­êi ta ®· chøng kiÕn nh÷ng c¬n khñng ho¶ng trÇm träng cña chñ nghÜa t­ b¶n, cã lóc t­ëng chõng nã sÏ bÞ diÖt vong theo ®óng lêi tiªn liÖu cña M¸c. §Æc biÖt lµ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II (1945), víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng XHCN ®øng ®Çu lµ Liªn X«, th× nhiÒu nhµ c¸ch m¹ng ®· b¾t ®Çu m¬ ®Õn mét kÕt côc tÊt yÕu cña chñ nghÜa t­ b¶n. ThÕ nh­ng, thùc tÕ sau h¬n 160 n¨m qua, Chñ nghÜa t­ b¶n vÉn ngang nhiªn tån t¹i, tr¸i l¹i CNXH ®· l©m vµo khñng ho¶ng nghiªm träng. Giê ®©y thÕ lùc cña chñ nghÜa t­ b¶n ®ang ph¸t triÓn, më réng vµ ch­a muèn dõng l¹i. Cã ®­îc kÕt qu¶ ®ã lµ do chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i ®· biÕt thÝch nghi víi t×nh h×nh míi: thay ®æi cung c¸ch qu¶n lý, ph­¬ng thøc bãc lét, chó träng ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghÖ, khoa häc, t¨ng c­êng liªn minh, liªn kÕt víi nhau, hoµ ho·n vµ hîp t¸c víi nhau ®Ó ®iÒu hoµ m©u thuÉn, c¶i tiÕn chÕ ®é ph©n chia lîi nhuËn, ph©n chia thÞ tr­êng, khu vùc ¶nh h­ëng, chó träng ®Õn chÝnh s¸ch an sinh x· héi vv… ChÝnh v× thÕ kh«ng nh÷ng nã kh«ng bÞ diÖt vong sím nh­ chóng ta t­ëng, mµ cßn ph¸t triÓn thµnh chñ nghÜa t­ b¶n lòng ®o¹n toµn cÇu, chi phèi mäi ho¹t ®éng cña thÕ giíi. V× vËy, dï cã sù kh¸c biÖt vÒ chÕ ®é x· héi, chóng ta còng ph¶i thay ®æi quan niÖm, chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i, häc hái nh÷ng tiÕn bé vÒ khoa häc qu¶n lý (qu¶n lý Nhµ n­íc, qu¶n lý kinh tÕ, x· héi), ¸p dông thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ, häc hái tÊt c¶ nh÷ng g× lµ tiÕn bé cña Chñ nghÜa t­ b¶n ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc. CÇn thÊy râ, nh÷ng thµnh tùu v¨n ho¸, khoa häc, tiÕn bé vÒ c«ng nghÖ... ®¹t ®­îc ë bÊt cø chÕ ®é x· héi nµo, còng ®Òu lµ s¶n phÈm lao ®éng trÝ tuÖ cña loµi ng­êi. Sù tån t¹i cña CNTB, kh«ng cã nghÜa chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i lµ tèt ®Ñp, cÇn ®Ò phßng t­ t­ëng “xÐt l¹i” nh­ mét sè kÎ tr­íc ®©y ®· tõng lµm. Ph¶i thÊy r»ng : B¶n chÊt cña chñ nghÜa t­ b¶n vÉn kh«ng vµ sÏ kh«ng bao giê thay ®æi (tÝnh ¨n b¸m, bãc lét, khñng ho¶ng cã chu kú...) nh÷ng m©u thuÉn vèn cã cña CNTB vÉn cßn tån t¹i. Do ®ã, sù lùa chän x· héi tèt ®Ñp cña loµi ng­êi ph¶i lµ CNXH, CNCS. Sù ph¸t triÓn hay tån t¹i cña CNTB ®­îc bao nhiªu l©u lµ do chÝnh nh©n d©n c¸c n­íc t­ b¶n quyÕt ®Þnh. Bèn lµ. TÊt c¶ c¸c n­íc ®Òu ®i vµo kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®ang bÞ cuèn hót vµo vßng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ do CNTB hiÖn ®¹i chi phèi. Cã thÓ nãi r»ng, ngµy nay tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau. BÊt cø quèc gia nµo, dï lµ quèc gia lín m¹nh nhÊt, còng cã sù liªn quan phô thuéc vµo quèc gia kh¸c, trªn tõng lÜnh vùc cô thÓ, møc ®é phô thuéc nhiÒu hay Ýt mµ th«i. Së dÜ nh­ vËy, bëi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ toµn cÇu ho¸ ®· t¸c ®éng hÕt søc m¹nh mÏ, lµm thay ®æi bé mÆt thÕ giíi trªn mäi lÜnh vùc. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, do cßn tån t¹i sù chªnh lÖch vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, do kh¸c nhau vÒ thÓ chÕ x· héi, nªn n¶y sinh nhiÒu m©u thuÉn x· héi trªn ph¹m vi thÕ giíi. BiÓu hiÖn râ nhÊt lµ sù ph©n cùc vÒ kinh tÕ (ph©n hãa giµu nghÌo ngµy cµng s©u s¾c) gi÷a c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc thuéc diÖn ®ãi nghÌo. §êi sèng cña nh©n d©n c¸c n­íc nµy ®a phÇn cßn d­íi møc nghÌo khæ, thiÕu thèn l­¬ng thùc, n­íc uèng, thùc phÈm thiÕt yÕu, hä cßn ph¶i chÞu sù chi phèi, ¶nh h­ëng cña c¸c n­íc t­ b¶n giµu cã. Th«ng qua c¸c h×nh thøc “viÖn trî nh©n ®¹o”, “viÖn trî kh«ng hoµn l¹i”, “cho vay ­u ®·i”, “cung cÊp nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn”..vv, c¸c tæ chøc tµi chÝnh tha hå ra ®iÒu kiÖn vµ ¸p ®Æt chÝnh s¸ch cã lîi cho hä, v¾t kiÖt søc lùc vµ cña c¶i cña c¸c n­íc nghÌo. C¸i vßng luÈn quÈn ®ã vÉn ®ang thÞnh hµnh ch­a biÕt bao giê míi chÊm døt. Dßng ®Çu t­ cña n­íc ngoµi t¨ng nhanh víi sù cã mÆt cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia, ®Æc biÖt ë khu vùc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ trong hai thËp niªn gÇn ®©y ®· t¨ng 16% n¨m ®ang ®­îc coi lµ khu vùc n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi. Tuy nhiªn, sù gia t¨ng l­îng vèn ®Çu t­, gia t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng th­êng g¾n liÒn víi sù lÖ thuéc vµ rñi ro. C¸c cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, tiÒn tÖ gÇn ®©y trªn thÕ giíi lµ mét trong nh÷ng b»ng chøng râ nhÊt. Mét sè n­íc nghÌo còng ®· b¾t ®Çu nhËn ra mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ toµn cÇu ho¸. C¸c cuéc ®Êu tranh chèng toµn cÇu ho¸ ®ang næi lªn ngµy cµng m¹nh mÏ, trong ®ã cã c¶ lùc l­îng lao ®éng ë c¸c n­íc t­ b¶n tham gia. Bëi v× khi tham gia kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c n­íc lín lu«n lu«n g©y søc Ðp trong c¸c cuéc c¹nh tranh thÞ tr­êng, gi¸ c¶... b»ng c¸c chÝnh s¸ch trî gi¸ cho mét sè mÆt hµng trong n­íc, chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch th«ng qua thuÕ xuÊt nhËp khÈu, mµ ®iÓn h×nh lµ hai vô kiÖn phÝa ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸ da tr¬n (c¸ Ba sa) vµ t«m vµo thÞ tr­êng Hoa Kú, g©y thiÖt h¹i lín cho ViÖt Nam vµ mét sè n­íc kh¸c. Xu thÕ toµn cÇu ho¸ kh«ng chØ thÓ hiÖn trªn lÜnh vùc kinh tÕ, mµ ®ang ngµy cµng më réng sang c¸c lÜnh vùc kh¸c: qu©n sù, v¨n ho¸, khoa häc, y tÕ...vv. Kh«ng chØ cã mÆt tÝch cùc, kinh tÕ thÞ tr­êng vµ toµn cÇu ho¸ ®· vµ ®ang g©y ra sù c¹nh tranh khèc liÖt vÒ thÞ tr­êng, khu vùc ¶nh h­ëng, dÉn ®Õn c¸c cuéc xung ®ét mang mµu s¾c t«n gi¸o vµ s¾c téc, (xung ®ét ë TrÐcnhia – Nga; ë C«x«v« - Nam T­; ë Trung §«ng...). HËu qu¶ cña c¸c cuéc chiÕn tranh xung ®ét bÞ biÕn t­íng thµnh n¹n khñng bè mang tÝnh thÕ giíi, hoµnh hµnh kh¾p c¸c ch©u lôc, h×nh thµnh chñ nghÜa khñng bè quèc tÕ nh­ lµ tæ chøc khñng bè cña nh÷ng ng­êi Håi gi¸o cã tªn gäi lµ Al-Qaeda. §Æc biÖt, míi ®©y víi chiªu bµi “chèng khñng bè”, Mü vµ mét sè quèc gia lîi dông lµm nguyªn cí ph¸t ®éng c¸c cuéc chiÕn tranh x©m l­îc, thao tóng c¶ Liªn hîp quèc, quèc tÕ ho¸ cuéc chiÕn tranh do hä g©y ra phôc vô cho m­u ®å riªng cña hä, t¹o nªn mét tiÒn lÖ hÕt søc nguy hiÓm. Ngoµi ra, nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt toµn cÇu nh­ l­¬ng thùc, tµi nguyªn, nguån n­íc, « nhiÔm m«i tr­êng sinh th¸i, khÝ quyÓn, d©n sè - viÖc lµm, dÞch bÖnh (HIV, SAT...), hoµn toµn kh«ng thÓ gi¶i quyÕt trong khu«n khæ quèc gia, thËm chÝ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc trong ph¹m vi vïng l·nh thæ. MÆc dÇu vËy, sù h×nh thµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng mang tÝnh toµn cÇu vµ xu thÕ toµn cÇu ho¸ kh«ng cã nghÜa lµ bá qua c¸c biªn giíi quèc gia, mµ chÝnh lµ ®­a c¸c ®Æc tÝnh quèc gia vµo mét hÖ thèng toµn cÇu thèng nhÊt. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, bÊt kÓ mét quèc gia nµo, nÕu tiÕp thu ®­îc nh÷ng bµi häc cña thÞ tr­êng, t¹o lËp ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn cho phÐp c¹nh tranh trong mét thÕ giíi kh«ng biªn giíi, th× míi cã c¬ héi thµnh c«ng. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã gåm: D©n c­ ®­îc gi¸o dôc tèt, mét nguån nh©n lùc dùa trªn trÝ tuÖ vµ mét quü tri thøc dåi dµo (hÖ thèng th­ viÖn, phßng thÝ nghiÖm, viÖn nghiªn cøu); mét hÖ thèng th«ng tin hiÖu qu¶; mét c¬ cÊu tµi chÝnh linh ho¹t; mét ®é ngò c¸c nhµ qu¶n lý, kinh doanh cã n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm...vv. Tãm l¹i, ®©y lµ mét xu thÕ chøa ®ùng c¸c c¬ héi, ®ång thêi còng mang tÝnh th¸ch thøc ®èi víi mçi quèc gia. Tuy nhiªn, dï muèn hay kh«ng, xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp lµ kh¸ch quan kh«ng thÓ ®¶o ng­îc. ChØ cã thÓ huy ®éng mäi tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh ®Ó t¨ng c­êng néi lùc, v­¬n lªn, chñ ®éng héi nhËp, nh»m tho¸t khái c¸i vßng luÈn quÈn nghÌo khã do hËu qu¶ tõ chÝnh s¸ch thùc d©n míi cña chñ nghÜa t­ b¶n lòng ®o¹n g©y ra. Tõ thùc tÕ ®ã, võa qua §¹i héi lÇn thø XI cña §¶ng nªu râ : “ B­íc sang thÕ kû XXI, t×nh h×nh thÕ giíi cã nh÷ng biÕn ®æi to lín vµ s©u s¾c : Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, kinh tÕ tri thøc vµ qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ diÔn ra m¹nh mÏ, t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn sù ph¸t triÓn cña nhiÒu n­íc. C¸c m©u thuÉn c¬ b¶n trªn thÕ giíi biÓu hiÖn d­íi nh÷ng h×nh thøc vµ møc ®é kh¸c nhau vÉn tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn lµ xu thÕ lín; nh­ng ®Êu tranh d©n téc, ®Êu tranh giai cÊp, chiÕn tranh côc bé, xung ®ét vò trang, xung ®ét s¾c téc, t«n gi¸o, ch¹y ®ua vò trang, ho¹t ®«ng can thiÖp, lËt ®æ, khñng bè, tranh chÊp l·nh thæ vµ tµi nguyªn tiÕp tôc diÔn ra phøc t¹p. Khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng vµ §«ng Nam ¸ ph¸t triÓn n¨ng ®éng, nh­ng còng tiÒm Èn nh÷ng nh©n tè mÊt æn ®Þnh. T×nh h×nh ®ã t¹o thêi c¬ ph¸t triÓn, ®ång thêi ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc gay g¾t, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng n­íc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn. Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, Liªn X« ( tr­íc ®©y ) vµ c¸c n­íc XHCN kh¸c ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín vÒ mäi mÆt, tõng lµ chç dùa cho phong trµo hoµ b×nh vµ c¸ch m¹ng thÕ giíi, gãp phÇn quan träng vµo cuéc ®Êu tranh v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi. ChÕ ®é XHCN ë Liªn X« vµ §«ng ¢u sôp ®æ lµ mét tæn thÊt lín ®èi víi phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi, nh­ng mét sè n­íc theo con ®­êng XHCN vÉn kiªn ®Þnh môc tiªu, lý t­ëng, tiÕn hµnh c¶i c¸ch, ®æi míi, giµnh ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín, tiÕp tôc ph¸t triÓn; phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ cã nh÷ng b­íc håi phôc. Tuy nhiªn , c¸c n­íc theo con ®­êng XHCN, phong trµo céng s¶n vµ c¸nh t¶ vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, c¸c thÕ lùc thï ®Þch tiÕp tôc chèng ph¸, t×m c¸ch xo¸ bá CNXH. HiÖn t¹i, CNTB cßn tiÒm n¨ng ph¸t triÓn, nh­ng vÒ b¶n chÊt vÉn lµ mét chÕ ®é ¸p bøc, bãc lét, bÊt c«ng. Nh­ng m©u thuÉn c¬ b¶n vèn cã cña CNTB, nhÊt lµ m©u thuÉn gi÷a tÝnh chÊt x· héi ho¸ ngµy cµng cao cña lùc l­îng s¶n xuÊt víi chÕ ®é chiÕm h÷u t­ nh©n TBCN, ch¼ng nh÷ng kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc mµ ngµy cµng trë nªn s©u s¾c. Khñng ho¶ng kinh tÕ chÝnh trÞ, x· héi vÉn tiÕp tôc x¶y ra. ChÝnh sù vËn ®éng cña nh÷ng m©u thuÉn néi t¹i ®ã vµ cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n lao ®éng c¸c n­íc sÏ quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña CNTB. C¸c n­íc ®éc lËp d©n téc vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, kÐm ph¸t triÓn ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh rÊt khã kh¨n, phøc t¹p, chèng nghÌo nµn, l¹c hËu, chèng mäi sù can thiÖp, ¸p ®Æt vµ x©m l­îc ®Ó b¶o vÖ ®éc lËp, chñ quyÒn d©n téc. Nh©n d©n thÕ giíi ®ang ®øng tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu cÊp b¸ch cã liªn quan ®Õn vËn mÖnh loµi ng­êi. §ã lµ gi÷ g×n hoµ b×nh, ®Èy lïi nguy c¬ chiÕn tranh, chèng khñng bè, b¶o vÖ m«i tr­êng vµ øng phã víi biÕn ®æi khÝ hËu toµn cÇu, h¹n chÕ sù bïng næ vÒ d©n sè, phßng ngõa vµ ®Èy lïi nh÷ng dÞch bªnh hiÓm nghÌo.... ViÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ®åi hái sù hîp t¸c vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao cña tÊt c¶ c¸c quèc gia, d©n téc. §Æc ®iÓm næi bËt trong giai ®o¹n hiÖn nay cña thêi ®¹i lµ c¸c n­íc víi chÕ ®é x· héi vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau cïng tån t¹i, võa hîp t¸c võa ®Êu tranh, c¹nh tranh gay g¾t v× lîi Ých quèc gia, d©n téc. Cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n c¸c n­íc v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ, ph¸t triÓn vµ tiÕn bé x· héi dï gÆp nhiÒu khã kh¨n, thö th¸ch, nh­ng sÏ cã nh÷ng b­íc tiÕn míi. Theo qui luËt tiÕn ho¸ cña lÞch sö, loµi ng­êi nhÊt ®Þnh sÏ tiÕn tíi CNXH”. §ã lµ nh÷ng ®iÒu chóng ta cÇn quan t©m qu¸n triÖt trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®inh chÝnh s¸ch ®èi néi vµ ®èi ngo¹i, ngo¹i giao cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta hiÖn nay. 2/- T×nh h×nh trong n­íc a/- C«ng cuéc ®æi míi ®· vµ ®ang giµnh ®­îc nhiÒu thµnh tùu quan träng Qua 25 n¨m thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng, chóng ta ®É ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín vµ rÊt quan träng : §Êt n­íc ta ®· ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, b­íc vµo nhãm n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thu nhËp trung b×nh trªn 1000 USD mét ®Çu ng­êi. Kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh, ®¹t tèc ®é 6-7% / n¨m. §Õn n¨m 2010, tæng s¶n phÈm trong n­íc b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t 1200 USD. C¸c lÜnh vùc v¨n ho¸ x· héi ®¹t thµnh tùu quan träng trªn nhiÒu mÆt. §êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt. C«ng t¸c ®èi ngo¹i, héi nhËp quèc tÕ ®­îc triÓn khai s©u réng vµ hiÖu qu¶ : N¨m 1991 ph¸ thÕ bao v©y cÊm vËn cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng, ra nhËp Liªn Hîp Quèc, n¨m 1995 tham gia vµo khèi ASEAN, n¨m 1998 tham gia vµo APEC, n¨m 2007 tham gia vµo WTO. An ninh, quèc phßng ®­îc gi÷ v÷ng; chÝnh trÞ x· héi æn ®Þnh. b/- Nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh ®æi míi : Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n­íc chóng ta vÉn ®ang tiÒm Èn nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc khã l­êng, ®ßi hái toµn §¶ng toµn d©n ta ph¶i hÕt søc s¸ng suèt vµ kiªn quyÕt th¸o gì, kh¾c phôc. Theo nhËn ®Þnh cña §¶ng, hiÖn nay c«ng cuéc ®æi míi cña chóng ta ®©ng ®øng trøc 4 nguy c¬, ®ã lµ nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc chóng ta cÇn ph¶i kh¾c phôc,v­ît qua . §ã lµ nh÷ng nguy c¬ sau ®©y : + Nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh tÕ : Tuy nÒn kinh tÕ cña chóng ta ®· ra khái khñng ho¶ng, ®· æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kh¸. Tuy nhiªn trªn nhiÒu lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ vÉn ch­a v÷ng ch¾c : Tr×nh ®é kü thuËt trong s¶n xuÊt vÉn cßn l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, hµm l­îng chÊt x¸m trong s¶n phÈm cßn rÊt thÊp, chóng ta hÇu nh­ vÉn xuÊt hµng th« lµ chÝnh. NÕu chóng ta kh«ng ph¸t triÓn m¹nh khoa häc vµ c«ng nghÖ trong s¶n xuÊt th× nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh tÕ lµ hiÖn h÷u. + Nguy c¬ chÖch h­íng XHCN : Trong x©y dùng ®Êt n­íc nãi chung vµ kinh tÕ nãi riªng chóng ta cÇn ®Èm b¶o ®Þnh h­íng XHCN. Nh­ng trªn thùc tÕ, khi thùc hiÖn c¬ chÕ thÞ tr­êng d­êng nh­ chóng ta ®ang bÞ kÎ l¹ mÆt nµo ®ã kÐo chóng ta ®i chÖch h­íng. Ta muèn x©y dùng x· héi d©n chñ, c«ng b»ng, v¨n minh nh­ng thùc tÕ x· héi l¹i ®ang diÔn ra ph©n ho¸ giµu nghÌo s©u s¾c, ph©n phèi x· héi thiÕu c«ng b»ng, tham nhòng hèi lé cã chiÒu h­íng ph¸t triÓn... Song song víi qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ trong n­íc lµ qu¸ tr×nh héi nhËp, hîp t¸c kinh tÕ, v¨n ho¸ víi thÕ giíi bªn ngoµi. §©y lµ ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh tÕ, giao l­u v¨n ho¸. NhiÒu luång t­ t­ëng míi, nhiÒu s¾c th¸i v¨n ho¸ míi, hiÖn ®¹i cã c¬ héi giao l­u. Nh­ng còng cã nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu tíi ®¹o ®øc, v¨n ho¸ truyÒn thèng, bëi “v¨n ho¸ ngoµi luång” mang theo lèi sèng thùc dông, lèi sèng truþ l¹c, sa ®o¹, len lái vµo ®êi sèng x· héi, g©y nªn nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc trong x· héi. §ã lµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng lµm thay ®æi phÇn nµo thang gi¸ trÞ, chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi. TÊt nhiªn, trong thang gi¸ trÞ míi, nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng tiªu biÓu cho b¶n s¾c vµ phÈm gi¸ cña d©n téc vÉn ®­îc gi÷ g×n, vÉn lµ nh÷ng ®Þnh h­íng chñ ®¹o cho t©m thøc, hµnh vi, øng xö cña con ng­êi ViÖt Nam. Trong bèi c¶nh ®ã, ®Þnh h­íng cña §¶ng vÒ gi÷ g×n, n©ng cao v¨n ho¸, ®¹o ®øc truyÒn thèng, cã ý nghÜa hÕt søc quan träng cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, b¶n s¾c d©n téc. + Tham nhòng hèi lé ®ang lµ tÖ n¹n x· héi : Do mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr­êng t¸c ®éng, nan tham nhòng hèi lé ®ang cã chiÒu h­íng ph¸t triÓn ë nhiÒu lÜnh vùc x· héi lµm gi¶m lßng tin cña d©n víi §¶ng víi chÕ ®é. C¸c vô ¸n lín nh­ vô N¨m Cam ë Thµnh phè HCM, vô L· thÞ Kim Oanh ë Bé N«ng nghiÖp, vô PMU 18 ë Bé Giao th«ng vËn t¶i v.v... cho chóng ta thÊy nh÷ng tiªu cùc nghiªm träng trong x· héi, tÖ tham nhòng hoµnh hµnh ®¸ng b¸o ®éng ®èi víi sù tån t¹i cña chÕ ®é ta. Mét sè vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­, kÓ c¶ c¸c chÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn gi¸o dôc, y tÕ, chÝnh s¸ch ­u tiªn ph¸t triÓn ®èi víi khu vùc miÒn nói, vïng xa, vïng ®Æc biÖt khã kh¨n, ®· lµm nh­ng hiÖu qu¶ ch­a cao, cßn bÞ ¨n chÆn ë nhiÒu cÊp tr­íc khi vÒ ®Õn c¬ së hoÆc chñ ®Çu t­. HiÖn t­îng “ch¹y dù ¸n”, ®Ó råi khi ®­îc sÏ “l¹i qu¶”kh«ng ph¶i lµ hiÕm, tû lÖ thÊt tho¸t vèn trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n míi ®©y ®­îc Ban thanh tra Nhµ n­íc c«ng bè cã n¬i lªn tíi trªn 40%. HiÖn t­îng “mua thÇu, chØ ®Þnh thÇu” ®èi víi nh÷ng c«ng tr×nh do Nhµ n­íc bá vèn ®Çu t­ bÞ lîi dông, mãc ngoÆc, thùc hiÖn mét c¸ch bÊt b×nh ®¼ng víi nhiÒu thñ ®o¹n, nh»m kiÕm tiÒn hèi lé cña kh«ng Ýt c¸n bé c«ng chøc cã chøc cã quyÒn. §©y lµ nh÷ng tÖ nan cÇn kh¾c phôc ngay. + Nguy c¬ diÔn biÕn hoµ b×nh : Thùc hiÖn ®­êng lèi ®èi ngo¹i réng më, chóng ta chñ ®éng hoµ nhËp víi thÕ giíi, giao l­u v¨n ho¸ gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc ngµy cµng s©u s¾c. Kü thuËt th«ng tin ph¸t triÓn m¹nh, th«ng tin trªn m¹ng phæ biÕn réng kh¾p. NhiÒu th«ng tin tÝch cùc, tiÕn bé ®· ®­îc chóng ta khai th¸c ph¸t huy. Song bªn c¹nh ®ã nhiÒu th«ng tin tr¸i chiÒu, tiªu cùc, ph¶n ®éng còng t¸c ®éng m¹nh vµo x· héi. C¸c v¨n ho¸ phÈm ®åi truþ, ®éc h¹i còng len lái vµo nhiÒu ®èi t­îng, nhiÒu gia ®×nh, nhiÒu tÇng líp lµm b¨ng ho¹i ®¹o ®øc lèi sèng tèt ®Ñp cña chÕ ®é ta, t¹o m¶nh ®Êt thuËn lîi cho kÎ thï xuyªn t¹c, chèng ph¸ sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, lµm mÊt lßng tin cña nh©n d©n vµo con ®­êng c¸ch m¹ng mµ §¶ng vµ nh©n d©n ta ®· lùa chän, t¹o c¬ së ®Ó xo¸ bá chÕ ®é x· héi XHCN mµ nh©n d©n ta x©y dùng. II/- vËn dông t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ quan hÖ quèc tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay 1/- Qu¸ tr×nh ®æi míi ®­êng lèi ®èi ngo¹i cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam §­êng lèi ®èi ngo¹i lµ sù tiÕp tôc cña ®­êng lèi ®èi néi ®­îc coi nh­ mét mÆt trËn, hîp thµnh søc m¹nh cña toµn d©n d©n téc. Do ®ã ®­êng lèi ®èi ngo¹i ®­îc §¶ng ta vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh hÕt søc quan t©m. §­êng lèi®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc nh»m khai th¸c tèt nhÊt c¸c nh©n tè quèc tÕ phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, ®ång thêi më réng vµ ph¸t huy ¶nh h­ëng cña d©n téc ta, ®ãng gãp víi céng ®ång quèc tÕ trong cuéc ®Êu tranh chung v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ trong cuéc ®Êu tranh chung v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ ph¸t triÓn. Tõ nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña quan hÖ quèc tÕ trong thêi kú ®æi míi, vËn dông t­ t­ëng HCM vÒ quan hÖ quèc tÕ, §¶ng ta ®· dÇn dÇn hoµn thiÖn ®­êng lèi ®èi ngo¹i ®æi míi. Th¸ng 12-1986, t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng - §¹i héi më ®Çu thêi kú ®æi míi, §¶ng ta chñ tr­¬ng cÇn ph¶i thùc hiÖn s¸ch l­îc thªm b¹n bít thï, ph¸ thÕ bao v©y cÊm vËn cña Mü. Chñ tr­¬ng vÒ ®èi ngo¹i lµ më cöa vµ héi nhËp quèc tÕ, quan hÖ víi tÊt c¶ c¸c n­íc cã chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi kh¸c nhau trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, cïng cã lîi, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau. §©y lµ b­íc ®ét ph¸ trong t­ duy ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ thùc hiÖn di huÊn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ lµm sao cho ®Êt n­íc ta cµng Ýt kÎ thï nhÊt vµ cã nhiÒu b¹n ®ång minh h¬n hÕt. N¨m n¨m thùc hiÖn më cöa vµ héi nhËp quèc tÕ ®· ®­îc §¶ng tæng kÕt t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII n¨m 1991. §­êng lèi ®èi ngo¹i cña §¶ng ®­îc x¸c ®Þnh víi chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ trong quan hÖ quèc tÕ. NÕu tr­íc ®æi míi trong ®­êng lèi ngo¹i giao víi c¸c n­íc chóng ta chó träng quan hÖ chñ yÕu víi c¸c n­íc phe x· héi chñ nghÜa, víi c¸c n­íc thÕ giíi thø ba ®oµn kÕt trong cuéc ®Êu tranh giµnh ®éc lËp d©n téc, th× hiÖn t¹i §¶ng nhÊn m¹nh chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph­¬ng ho¸ trong quan hÖ quèc tÕ, trªn c¬ së gi÷ v÷ng nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, cïng cã lîi vµ kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau. T¹i §¹i héi nµy, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh nÒn t¶ng t­ t­ëng, kim chØ nam cho hµnh ®éng cña toµn ®¶ng, toµn qu©n, toµn d©n ta lµ chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh. VÒ chñ tr­¬ng ®èi ngo¹i, ®©y lµ sù trë l¹i t­ t­ëng ngo¹i giao Hå ChÝ Minh “lµm b¹n víi tÊt c¶ mäi n­íc d©n chñ vµ kh«ng g©y thï o¸n víi mét ai” Hå ChÝ Minh Toµn tËp, S®d, tËp 5, tr 220 . T­ duy ®èi ngo¹i cña §¶ng ®­îc kh¼ng ®Þnh ViÖt Nam “lµ b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh ®éc lËp d©n téc, ph¸t triÓn”. Trong giai ®o¹n míi, môc tiªu chung cña c¸c quèc gia lµ hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn. C¸c n­íc cã chÕ ®é chÝnh trÞ kh¸c nhau, cã ®iÓm xuÊt ph¸t tõ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi kh«ng gièng nhau, thËm chÝ môc tiªu tiÕn lªn kh¸c nhau vÉn cã thÓ t×m thÊy nh÷ng tiÕng nãi chung trªn nhiÒu vÊn ®Ò mµ mçi n­íc quan t©m. Quan hÖ quèc tÕ réng më, ®a ph­¬ng (bao gåm song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng) vµ ®a d¹ng ®­îc §¶ng kh¼ng ®Þnh vµ theo chiÒu h­íng cëi më v× môc tiªu æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. Héi nhËp lµ mét nhu cÇu cÇn phÊn ®Êu ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña ®­êng lèi ®èi néi ®æi míi. §Õn §¹i héi VIII cña §¶ng ( th¸ng 6-1996), trong bèi c¶nh quèc tÕ cã sù thay ®æi lín vÒ côc diÖn thÕ giíi do sù sôp ®æ m« h×nh chñ nghÜa x· héi ë Liªn X« vµ §«ng ¢u, sù tan r· §¶ng Céng s¶n Liªn X«, nh÷ng ®iÒu kiÖn gióp ®ì cña phe x· héi chñ nghÜa kh«ng cßn n÷a, vÊn ®Ò ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña toµn d©n téc, ph¸t huy cao ®é néi lùc ®Ó tranh thñ héi nhËp quèc tÕ cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, nhiÖm vô ®èi ngo¹i ®­îc §¶ng kh¼ng ®Þnh . V¨n kiÖn §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña c«ng t¸c ®èi ngo¹i lµ: “Cñng cè m«i tr­êng hoµ b×nh vµ t¹o ®iÒu kiÖn quèc tÕ thuËn lîi h¬n n÷a ®Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, phôc vô sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc, gãp phÇn tÝch cùc vµo cuéc ®Êu tranh chung cña nh©n d©n thÕ giíi v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi” . §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII. NXB CTQG, HN, 1996, tr 120 . §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc trong t×nh h×nh míi, §¶ng chØ râ ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn ®­êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp, tù chñ, më réng, ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i. Trong quan hÖ víi c¸c n­íc, ra søc t¨ng c­êng quan hÖ víi c¸c n­íc l¸ng giÒng vµ c¸c n­íc trong tæ chøc ASEAN, kh«ng ngõng cñng cè quan hÖ víi c¸c b¹n bÌ truyÒn thèng, coi träng quan hÖ víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c trung t©m kinh tÕ chÝnh trÞ trªn thÕ giíi, víi phong trµo kh«ng liªn kÕt, më réng c¸c ho¹t ®éng trong c¸c tæ chøc, c¸c diÔn ®µn quèc tÕ. Ph¸t triÓn quan hÖ víi c¸c §¶ng Céng s¶n, ®¶ng c«ng nh©n, c¸c lùc l­îng c¸ch m¹ng, quan hÖ víi c¸c ®¶ng cÇm quyÒn, më réng ngo¹i giao nh©n d©n, c¸c ®oµn thÓ, c¸c héi, c¸c doanh nghiÖp víi c¸c ®èi t¸c. Sù ph¸t triÓn t­ duy ®èi ngo¹i cña §¶ng ®­îc kh¼ng ®Þnh râ h¬n trong §¹i héi IX cña §¶ng ( th¸ng 4-2001). LÇn ®Çu tiªn, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: Ph¶i chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. “Thùc hiÖn nhÊt qu¸n ®­êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp tù chñ, më réng, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ quèc tÕ. ViÖt Nam s½n sµng lµ b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy cña c¸c n­íc trong céng ®ång quèc tÕ, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh ®éc lËp vµ ph¸t triÓn” §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX. NXB CTQG, HN, 2001, tr 119 . NhiÖm vô ®èi ngo¹i trong nh÷ng n¨m tiÕp theo ®­îc kh¼ng ®Þnh “tiÕp tôc gi÷ v÷ng m«i tr­êng hoµ b×nh vµ t¹o ®iÒu kiÖn quèc tÕ thuËn lîi ®Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc, b¶o ®¶m ®éc lËp d©n téc vµ chñ quyÒn quèc gia, ®ång thêi gãp phÇn tÝch cùc vµo cuéc ®Êu tranh chung cña nh©n d©n thÕ giíi, v× hoµ b×nh ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi” §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX. NXB CTQG, HN, 2001, tr 119 - 120 . Thùc hiÖn nhÊt qu¸n ®­êng lèi ®èi ngo¹i, ®éc lËp tù chñ, më réng, chñ ®éng ®èi ngo¹i kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc lµ t­ duy míi cña §¶ng trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XXI. §¶ng ®· yªu cÇu c¸c bé ngµnh, c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng vµ nhanh chãng “x©y dùng vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi lé tr×nh hîp lý vµ ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cô thÓ, ph¸t huy tÝnh chñ ®éng cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ c¸c doanh nghiÖp, ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ - x· héi, hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ” §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX. NXB CTQG, HN, 2001, tr 120 . H­íng ­u tiªn cho ho¹t ®éng ®èi ngo¹i ®­îc kh¼ng ®Þnh, coi träng vµ ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c h÷u nghÞ víi c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa vµ c¸c n­íc l¸ng giÒng. N©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng hîp t¸c víi c¸c n­íc ASEAN, cïng x©y dùng §«ng Nam ¸ thµnh mét khu vùc hoµ b×nh, æn ®Þnh, hîp t¸c cïng ph¸t triÓn. Thóc ®Èy quan hÖ ®a d¹ng víi c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ, tham gia gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò toµn cÇu, ®Êu tranh lo¹i bá vò khÝ giÕt ng­êi hµng lo¹t, b¶o vÖ hoµ b×nh, chèng ch¹y ®ua vò trang, gãp phÇn x©y dùng trËt tù chÝnh trÞ, kinh tÕ quèc tÕ d©n chñ, c«ng b»ng. §Õn §¹i héi X cña §¶ng ( th¸ng 4-2006 ), vÊn ®Ò quan hÖ ®èi ngo¹i ®· trë thµnh mét néi dung quan träng cña §¹i héi. Víi chñ tr­¬ng tiÕp tôc më réng quan hÖ ®èi ngo¹i, chñ ®éng vµ tÝch cùc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, §¹i héi ®· cã sù ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh thÕ giíi vµ nh÷ng t¸c ®éng cña nã ®èi víi n­íc ta. §¹i héi nhËn ®Þnh r»ng: hiÖn nay trªn thÕ giíi, hßa b×nh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn vÉn lµ xu thÕ lín. MÆc dï t×nh h×nh quèc tÕ cã nhiÒu phøc t¹p vµ chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè bÊt æn, khã l­êng, tuy nhiªn c¸c thÕ lùc thï ®Þch, ®Õ quèc còng gÆp nhiÒu khã kh¨n ph¶i ®iÒu chØnh chiÕn l­îc trªn quy m« toµn cÇu. Do ®ã diÔn ra t×nh tr¹ng c¸c n­íc lín võa c¹nh tranh nhau m¹nh mÏ, võa ph¶i hîp t¸c víi nhau ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña hä cïng tån t¹i. §¹i héi còng kh¼ng ®Þnh vÊn ®Ò toµn cÇu hãa, tr­íc hÕt toµn cÇu hãa kinh tÕ lµ xu thÕ t¹o ra c¬ héi ph¸t triÓn cho c¸c quèc gia d©n téc. Cïng víi sù ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, nÒn kinh tÕ tri thøc chiÕm ­u thÕ vµ dÇn thay thÕ nÒn kinh tÕ khoa häc kü thuËt cña thÕ kû XX. Do ®ã nh÷ng thay ®æi diÔn ra trªn toµn cÇu víi tèc ®é nhanh h¬n rÊt nhiÒu, nÕu kh«ng chíp lÊy thêi c¬ sÏ cã nguy c¬ bÞ tôt hËu hoÆc trë thµnh bÞ phô thuéc vµo c¸c nÒn kinh tÕ lín, do ®ã tiÒm tµng nguy c¬ chÖch h­íng XHCN. Mét trong nh÷ng mÆt tr¸i cña toµn cÇu hãa chÝnh lµ sù ph©n cùc giµu nghÌo ngµy cµng s©u s¾c, cïng víi c¸c vÊn ®Ò bïng næ d©n sè ë c¸c n­íc nghÌo, vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr­êng, c¹n kiÖt tµi nguyªn, dÞch bÖnh ...cã chiÒu h­íng gia t¨ng, ®ßi hái c¸c quèc gia ph¶i hîp t¸c gi¶i quyÕt, nh­ng sù hîp t¸c kh«ng dÔ thèng nhÊt, cho nªn m©u thuÉn vÉn lu«n lu«n tiÒm Èn vµ møc ®é gay g¾t theo h­íng ngµy cµng t¨ng, cã thÓ bïng næ c¸c cuéc tranh chÊp bÊt cø lóc nµo. MÆt kh¸c, hiÖn nay trªn thÕ giíi m©u thuÉn thêi ®¹i vÉn rÊt gay g¾t, biÓu hiÖn b»ng c¸c cuéc chiÕn tranh khu vùc, xung ®ét t«n gi¸o, s¾c téc. Chñ nghÜa ®Õ quèc ®øng ®Çu lµ Mü lîi dông chiªu bµi chèng khñng bè ®Ó tiÕn hµnh c¸c cuéc chiÕn tranh x©m l­îc, do ®ã chóng ta ph¶i hÕt søc c¶nh gi¸c, ®Ò phßng nh÷ng ©m m­u chèng ®èi cña c¸c lùc l­îng thï ®Þch, chèng diÔn biÕn hßa b×nh, b¹o lo¹n lËt ®æ d­íi c¸c chiªu bµi “d©n chñ”, “nh©n quyÒn”. §¹i héi mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh tiÕp tôc vËn dông nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n trong t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ quan hÖ quèc tÕ, më réng quan hÖ ®èi ngo¹i theo chñ tr­¬ng: “Thùc hiÖn nhÊt qu¸n ®­êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp tù chñ, hßa b×nh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn; chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më, ®a ph­¬ng hãa, ®a d¹ng hãa c¸c quan hÖ quèc tÕ. Chñ ®éng vµ tÝch cùc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®ång thêi më réng hîp t¸c quèc tÕ trªn c¸c lÜnh vùc kh¸c. ViÖt Nam lµ b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy cña c¸c n­íc trong céng ®ång quèc tÕ, tham gia tÝch cùc vµo tiÕn tr×nh hîp t¸c quèc tÕ vµ khu vùc”. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¹ihéi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X, NXB. CTQG. H. 2006, tr. 112. Theo chñ tr­¬ng ®ã, §¹i héi ®Ò ra ba ph­¬ng ch©m ®èi ngo¹i rÊt quan träng: Mét lµ: - B¶o ®¶m lîi Ých d©n téc ch©n chÝnh lµ x©y dùng thµnh c«ng vµ b¶o vÖ v÷ng ch¾c Tæ quèc ViÖt Nam XHCN, coi ®ã lµ lîi Ých cao nhÊt, ®ång thêi thùc hiÖn nghÜa vô quèc tÕ theo kh¶ n¨ng thùc tÕ cña ta. - Gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ, tù c­êng ®i ®«i víi ®Èy m¹nh ®a ph­¬ng hãa, ®a d¹ng hãa quan hÖ quèc tÕ. - Trong quan hÖ quèc tÕ lu«n tån t¹i quy luËt hîp t¸c vµ ®Êu tranh, do ®ã cè g¾ng khai th¸c nh÷ng mÆt cã thÓ hîp t¸c ®­îc, tr¸nh ®èi ®Çu, tù ®Èy m×nh vµo thÕ c« lËp. - Më réng quan hÖ hîp t¸c khu vùc vµ thÕ giíi, nh­ng chó träng mèi quan hÖ víi c¸c n­íc lín, chñ ®éng tham gia c¸c tæ chøc ®a ph­¬ng khu vùc vµ toµn cÇu.(trªn c¬ së céng ®ång lîi Ých, giµng buéc lÉn nhau). - Coi träng c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i, ngo¹i giao b»ng nhiÒu h×nh thøc. - Kiªn ®Þnh nguyªn t¾c v× ®éc lËp, thèng nhÊt vµ CNXH, ®ång thêi ph¶i n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, linh ho¹t vÒ s¸ch l­îc. Hai lµ: Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®ång thêi më réng hîp t¸c quèc tÕ trªn c¸c lÜnh vùc kh¸c. Ba lµ: Kiªn tr× chñ tr­¬ng ViÖt Nam s½ng sµng lµ b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy cña c¸c n­íc trong céng ®ång quèc tÕ. Cã thÓ nãi, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ quan hÖ quèc tÕ lµ c¬ së lý luËn vµ còng lµ c¬ së thùc tiÔn ®Ó §¶ng ta x©y dùng ®­êng lèi ®èi ngo¹i tõ tr­íc ®©y còng nh­ hiÖn nay. Trong mçi kú §¹i héi, §¶ng ®Òu nghiªn cøu, vËn dông nh÷ng nguyªn t¾c, quan ®iÓm cña Ng­êi vÒ quan hÖ quèc tÕ ®Ó x©y dùng ®­êng lèi ®èi ngo¹i cho phï hîp. Tuy Ng­êi ®· ®i xa gÇn nöa thÕ kû, nh­ng nh÷ng quan ®iÓm cña Ng­êi vÒ quan hÖ quèc tÕ vÉn mang tÝnh thêi sù s©u s¾c. §iÒu ®ã nh¾c nhë chóng ta ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, vËn dông t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ quan hÖ quèc tÕ toµn diÖn h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. Thùc tiÔn ®­êng lèi ®èi ngo¹i ®æi míi cña §¶ng trong 15 n¨m cuèi cña thÕ kû XX vµ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XXI ®· ngµy cµng hoµn chØnh. §ã lµ ®­êng lèi ®èi ngo¹i réng më, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ, x¸c lËp vÞ thÕ cña ®Êt n­íc trªn tr­êng quèc tÕ ngµy cµng v÷ng ch¾c, gãp phÇn quan träng vµo th¾ng lîi cña sù nghiÖp ®æi míi . 2/ Ph­¬ng h­íng vËn dông t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ quan hÖ quèc tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay : a/- Nªu cao nguyªn t¾c ®éc lËp tù chñ, tù lùc tù c­êng, tËn lùc ph¸t huy søc m¹nh néi lùc vµ tËn dông sù hîp t¸c quèc tÕ, kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i ®Ó x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. Trong thêi kú ®æi míi, hiÖn nay, chóng ta ph¶i më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, tranh thñ vèn, c«ng nghÖ cao, tõng b­íc gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ. Nh­ng ph¶i trªn c¬ së ®éc lËp tù chñ, ph¸t huy ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè néi lùc, bao gåm nguån lùc con ng­êi, ®Êt ®ai, tµi nguyªn, trÝ tuÖ, truyÒn thèng (lÞch sö vµ v¨n ho¸). NÕu kh«ng ph¸t huy ®Çy ®ñ néi lùc th× còng kh«ng thÓ ®i lªn mét c¸ch v÷ng ch¾c, kh«ng gi÷ ®­îc ®éc lËp tù chñ vµ còng kh«ng thÓ héi nhËp quèc tÕ mét c¸ch b×nh ®¼ng. Theo sè liÖu cña Héi nghÞ Trung ­¬ng lÇn thø IV (kho¸ VIII) th¸ng 12 n¨m 1997, “HiÖn nay vèn n­íc ngoµi ®· chiÕm tíi 49% tæng vèn ®Çu t­ x· héi cña n­íc ta, trong khi ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi còng Ýt cã n­íc nµo v­ît qu¸ 20% trong thêi gian dµi. Nguån vèn trong n­íc thÊp ®· trë thµnh nh©n tè quan träng h¹n chÕ tiÕp nhËn vèn bªn ngoµi, h¬n n÷a tû lÖ vèn n­íc ngoµi trong tæng vèn ®Çu t­ vµ tû lÖ nî n­íc ngoµi trong GDP qu¸ cao, chøng tá møc ®é ®éc lËp tù chñ cña nÒn kinh tÕ thÊp, tÝnh phô thuéc vµo bªn ngoµi nÆng, ®©y lµ ®iÒu chóng ta cÇn hÕt søc chó ý, kh«ng thÓ xem th­êng”(1)… ViÖc kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i lµ v« cïng quan träng. ThÕ vµ lùc cña ®Êt n­íc kh«ng ngõng ®­îc cñng cè t¹o tiÒn ®Ò thuËn lîi ®Ó tranh thñ ®­îc søc m¹nh cña thêi ®¹i vµ kÕt hîp søc m¹nh thêi ®¹i víi søc m¹nh d©n téc. Søc m¹nh cña thêi ®¹i bao hµm nh÷ng néi dung míi nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn. ChÝnh v× thÕ, viÖc kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh cña thêi ®¹i trong giai ®o¹n míi diÔn ra ®a d¹ng vµ ®a tÇng víi ph­¬ng thøc míi. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh: “§æi míi ph¶i kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i. C«ng cuéc ®æi míi diÔn ra vµo lóc c¸ch m¹ng khoa häc – c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ph¸t triÓn nh­ vò b·o, toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ¶nh h­ëng ®Õn cuéc sèng c¸c d©n téc, cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n thÕ giíi v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi diÔn ra s«i næi. TiÕn hµnh ®æi míi, nh©n d©n ta ra søc tranh thñ tèi ®a c¬ héi tèt do nh÷ng xu thÕ nãi trªn t¹o ra”. Chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ còng lµ ®Ó tËn dông søc m¹nh cña thêi ®¹i. ViÖc thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ quèc tÕ më ra kh¶ n¨ng tËp hîp lùc l­îng réng r·i phï hîp víi môc tiªu c¸ch m¹ng trong giai ®o¹n míi. KÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh cña thêi ®¹i cßn ®ång thêi ph¸t huy triÖt ®Ó nh÷ng thÕ m¹nh cña chÝnh m×nh ®Ó tËn dông mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña c¸c quan hÖ quèc tÕ. ThÕ m¹nh cña ®Êt n­íc ta lµ nh÷ng môc tiªu cña sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc do §¶ng ta ®Ò ra phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn tiÕn bé cña thêi ®¹i. Dùa vµo c¸i chung ®Ó ph¸t huy c¸i riªng nh»m t¨ng thÕ vµ lùc cña ®Êt n­íc, dïng thÕ vµ lùc Êy bæ sung vµ hç trî cho nhau. Tham gia vµo nh÷ng h×nh thøc tËp hîp lùng l­îng quèc tÕ cã lîi lµ võa gãp phÇn b¶o ®¶m an ninh quèc gia, võa tranh thñ cao ®é mäi nguån lùc tõ bªn ngoµi ®Ó kÕt hîp vµ bæ sung cho néi lùc, phôc vô cho ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ ®Êt n­íc. Trong qu¸ tr×nh Êy cÇn nªu cao chÝnh nghÜa, tÝnh phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i, g¾n kÕt sù nghiÖp cña ®Êt n­íc víi nh÷ng môc tiªu tiÕn bé cña nh©n lo¹i, chñ nghÜa yªu n­íc ch©n chÝnh víi chñ nghÜa quèc tÕ trong s¸ng. §Ó tËn dông ®­îc søc m¹nh thêi ®¹i nh»m bæ sung, hç trî cho c¸c tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ë trong n­íc, cÇn tranh thñ mäi h×nh thøc tËp hîp lùc l­îng vµ khai th¸c tÝnh tuú thuéc lÉn nhau vµ sù rµng buéc lÉn nhau vÒ lîi Ých ®Ó thªm b¹n bít thï, h¹n chÕ sù chèng ph¸ vµ lµm thÊt b¹i mäi ©m m­u cña c¸c thÕ lùc bªn ngoµi g©y mÊt æn ®Þnh vµ lµm suy yÕu n­íc ta. b/- TiÕp tôc ®­êng lèi ®èi ngo¹i réng më, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ, chñ ®éng hoµ nhËp, héi nhËp quèc tÕ ®Ó c«ng nhiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Ó x¸c lËp ®­îc mét ®­êng lèi vµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i kh«n ngoan, mÒm dÎo, cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p cña t×nh h×nh, chóng ta ph¶i noi g­¬ng Hå ChÝ Minh: Ph¶i nhËn thøc ®­îc thêi ®¹i m×nh ®ang sèng mét c¸ch thËt s©u réng, chØ cã nh­ vËy míi n¾m b¾t chÝnh x¸c ®Æc ®iÓm vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña thêi ®¹i, dù ®o¸n ®­îc t­¬ng lai. Nãi c¸ch kh¸c, c«ng t¸c ®èi ngo¹i ph¶i lµm tèt chøc n¨ng th«ng tin, nghiªn cøu vµ dù b¸o t×nh h×nh khu vùc vµ thÕ giíi ®Ó kÞp thêi lµm tham m­u cho §¶ng ta vÒ nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch míi khi t×nh h×nh thay ®æi HiÖn nay côc diÖn thÕ giíi vµ khu vùc ®ang biÕn ®éng nhanh chãng, ®ang tiÒm Èn nhiÒu nh©n tè g©y mÊt æn ®Þnh: ViÖt nam víi vÞ trÝ ®Þa - chÝnh trÞ, víi tµi nguyªn vµ d©n sè, víi tiÒm n¨ng vÒ nhiÒu mÆt,… ®ang chiÕm vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong nh×n nhËn chiÕn l­îc cña c¸c n­íc lín vµ sù tËp hîp lùc l­îng trong khu vùc. §iÒu ®ã t¹o kh¶ n¨ng vµ tiÒn ®Ò ®Ó ViÖt Nam tham gia gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò khu vùc vµ thÕ giíi; mÆt kh¸c còng t¹o nguy c¬ ViÖt Nam cã thÓ trë thµnh ®Þa bµn tranh chÊp, xung ®ét lîi Ých gi÷a c¸c n­íc lín vµ gi÷a c¸c tËp hîp lùc l­îng víi nhau. ViÖt Nam tiÕn hµnh ®æi míi më cöa, héi nhËp víi thÕ giíi vµo lóc chñ nghÜa x· héi ®ang l©m vµo tho¸i trµo, hÖ thèng gi¸ trÞ x· héi chñ nghÜa t¹m thêi suy yÕu, hÖ thèng gi¸ trÞ t­ b¶n chñ nghÜa cã ®iÒu kiÖn lan trµn. Lîi dông t×nh h×nh ®ã, c¸c lùc l­îng ®Õ quèc ®ang ®Èy m¹nh “diÔn biÕn hoµ b×nh” d­íi nhiÒu h×nh thøc, nh»m lµm suy yÕu, tiÕn tíi lËt ®æ chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ ®ang ph¸t triÓn nh­ vò b·o, thóc ®Èy xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ g¾n liÒn víi c¹nh tranh gay g¾t, më ra thêi c¬ cho c¸c n­íc cã thÓ ph¸t triÓn nhanh, thùc hiÖn con ®­êng ph¸t triÓn rót ng¾n; ®ång thêi còng cÇn c¶nh gi¸c tr­íc nguy c¬ tôt hËu vµ bÞ biÕn thµnh “b·i th¶i c«ng nghÖ” cña thÕ giíi. c/- Hîp t¸c nhiÒu mÆt víi tÊt c¶ c¸c n­íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ trªn nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ cña nhau, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc cña nhau, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò tranh chÊp ®ang tån t¹i b»ng ph­¬ng ph¸p hoµ b×nh th­¬ng l­îng. Trong bèi c¶nh thÕ giíi hiÖn nay, yªu cÇu hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia trªn nhiÒu lÜnh vùc ®ang diÔn ra ngµy cµng s©u s¾c. N­íc ta cÇn chñ ®éng hîp t¸c víi c¸c n­íc nh­ng cÇn gi÷ v÷ng nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, cïng v× nh÷ng môc tiªu chung cña thêi ®¹i. Khi cã nh÷ng tranh chÊp bÊt ®ång cÇn ph¶i gi¶i quyÕt th«ng qua th­¬ng l­îng, hoµ b×nh, tr¸nh ®èi ®Çu vµ kiªn quyÕt ng¨n chÆn chiÕn tranh. CÇn t«n träng c¸c nguyªn t¾c vµ luËt ph¸p quèc tÕ. Tr­íc bèi c¶nh ®ã, ®Ó ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn, chóng ta ph¶i kÕ thõa vµ vËn dông tèt t­ t­ëng vµ phong c¸ch ngo¹i giao Hå ChÝ Minh, xö lý khÐo lÐo, nh¹y bÐn tr­íc mçi t×nh huèng, tr­íc mçi quan hÖ, theo tinh thÇn “dÜ bÊt biÕn, øng v¹n biÕn”, kiªn ®Þnh vÒ môc tiªu, linh ho¹t, mÒm dÎo vÒ s¸ch l­îc, gi÷ v÷ng nguyªn t¾c ®éc lËp tù chñ nh­ng còng biÕt ®èi tho¹i, nh©n nh­îng khi cÇn thiÕt ®Ó chÌo l¸i con thuyÒn c¸ch m¹ng ViÖt Nam v­ît qua nh÷ng khóc quanh hiÓm trë, ®­a n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020. KÕt luËn HiÖn nay quan hÖ quèc tÕ cña n­íc ta ngµy cµng ®­îc t¨ng c­êng vµ më réng, lµm cho vÞ thÕ cña n­íc ta ngµy cµng ®­îc n©ng cao trªn tr­êng quèc tÕ. §ã lµ kÕt qu¶ cña ®­êng lèi, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta theo t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ quan hÖ quèc tÕ. Hå ChÝ Minh ®· ®i vµo lÞch sö nh­ mét anh hïng gi¶i phãng d©n téc, mét nhµ lý luËn m¸c xÝt s¸ng t¹o, mét nhµ v¨n ho¸ kiÖt xuÊt, ®ång thêi cßn lµ mét nhµ ngo¹i giao thiªn tµi. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Ó l¹i cho cho chóng ta mét di s¶n v« gi¸ vÒ nh÷ng nguyªn t¾c, ph­¬ng ph¸p, phong c¸ch, nghÖ thuËt ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao trong quan hÖ quèc tÕ. Nh÷ng di s¶n ®ã cña Ng­êi m·i m·i soi s¸ng ho¹t ®éng ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta h«m nay vµ mai sau. T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ quan hÖ quèc tÕ lµ ®Æc tr­ng ®iÓn h×nh, lµ ®Ønh cao cña sù ph¸t triÓn t­ t­ëng ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao ViÖt Nam trong thêi ®¹i míi. Ngµy nay chóng ta ®ang sèng trong mét thêi ®¹i míi, víi xu thÕ hoµ nhËp, héi nhËp quèc tÕ ngµy cµng s©u réng. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi t¹o c¬ héi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc còng tiÒm Èn nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch, khã l­êng. V× vËy, c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta cÇn vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng quan ®iÓm cña HCM vÒ quan hÖ quèc tÕ. Qua nghiªn cøu t­ t­ëng vµ ho¹t ®éng cña Hå ChÝ Minh trong quan hÖ quèc tÕ, chóng ta cã thÓ rót ra mét sè bµi häc quan träng cã ý nghÜa thiÕt thùc ®èi víi ho¹t ®éng ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta . §ã lµ nh÷ng bµi häc sau ®©y : Thø nhÊt, trong mäi ho¹t ®éng ngo¹i giao cÇn ph¶i ®Æt lîi Ých cña quèc gia d©n téc lªn cao nhÊt, x¸c ®Þnh cÇn ph¶i ®¹t tíi c¸i g× vµ kh¶ n¨ng cã thÓ ®¹t ®­îc c¸i g× tr­íc c¸c chuyÓn biÕn cña thêi cuéc ë tõng thêi ®iÓm vµ trong tõng giai ®o¹n lÞch sö cô thÓ. Thø hai, trong quan hÖ quèc tÕ lu«n kiªn ®­êng lèi ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi. Trong mäi quyÕt s¸ch quèc gia ®Òu ph¶i qu¸n triÖt tinh thÇn ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi CNXH. V× nh÷ng quan ®iÓm cña HCM vÒ ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao lu«n thÊm nhuÇn t­ t­ëng ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi CNXH vµ ®ã lµ c¬ së ®­a ®Õn nh÷ng th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Thø ba, lu«n nªu cao tinh thÇn ®éc lËp, tù chñ vµ s¸ng t¹o trong t­ duy, trong c¸c quyÕt s¸ch vÒ ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao; nªu cao tÝnh chñ ®éng, tiÕn c«ng tr­íc mäi hoµn c¶nh ®èi ngo¹i vµ t×nh h×nh quèc tÕ; nh×n nhËn ®èi t¸c quan hÖ ®óng víi tÇm vãc cña hä ; v÷ng vµng vÒ nguyªn t¾c, nh­ng linh ho¹t vµ mÒm dÎo vÒ s¸ch l­îc, vÒ chiÕn thuËt theo ph­¬ng ch©m “dÜ bÊt biÕn øng v¹n biÕn”; kiªn tr× chñ tr­¬ng hîp t¸c cïng cã lîi, kÕt hîp ®Êu tranh nh»m b¶o vÖ vµ thùc hiÖn lîi Ých quèc gia. Thø t­, cÇn ph¸t huy tÝnh nh©n d©n trong ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao. ë trong n­íc, cÇn lµm cho nh©n d©n ngµy hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ ®­êng lèi, chñ tr­¬ng ®èi ngo¹i ®æi míi ®Ó nh©n d©n ñng hé vµ tham gia thiÕt thùc vµo ho¹t ®éng ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao cña §¶ng vµ Nhµ n­íc.ë ngoµi n­íc, cÇn lµm cho kiÒu bµo ViÖt Nam cïng nh©n d©n vµ chÝnh quyÒn c¸c n­íc hiÓu biÕt vÒ ®­êng lèi ®èi ngo¹i ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Thø n¨m, cÇn qu¸n triÖt quan ®iÓm kÕt hîp søc m¹nh d©n téc víi søc m¹nh thêi ®¹i trong qu¸ tr×nh më réng quan hÖ ®èi ngo¹i. Thùc hiÖn ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ cao trong giao l­u, hîp t¸c, vµ kh«ng lµm ph­¬ng h¹i ®Õn lîi Ých quèc gia, chñ ®éng thùc hiÖn hoµ nhËp, héi nhËp nh­ng kh«ng hoµ tan, kh«ng lµm mÊt ®i b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. Nghiªn cøu, häc tËp vµ vËn dông t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ quan hÖ quèc tÕ vµo ho¹t ®éng ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao hiÖn nay lµ häc tËp tinh thÇn vµ néi dung cèt lâi cña t­ t­ëng Hå ChÝ Minh nãi chung, t­ t­ëng vÒ quan hÖ quèc tÕ nãi riªng, noi g­¬ng nh©n c¸ch ngo¹i giao Hå ChÝ Minh, thùc hiÖn tèt nhiÖm vô ®èi ngo¹i vµ ngo¹i giao cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Hå ChÝ Minh , toµn tËp, 12 tËp, NXB ChÝnh tri quèc gia, HN, 2000. Hå ChÝ Minh , Biªn niªn tiÓu sö. 10 tËp, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 1993 – 1994. 3. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI. NXB Sù thËt, HN, 1987. 4. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII. NXB Sù thËt, HN, 1991. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 1996. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 2001. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 2006. 8. Bé Ngo¹i giao. Ngo¹i giao ViÖt Nam trong thêi ®¹i Hå ChÝ Minh. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 2000. Ph¹m V¨n §ång. Hå ChÝ Minh, qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. NXB Sù thËt, HN, 1991. Vâ Nguyªn Gi¸p (chñ biªn). T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ con ®­êng c¸ch m¹ng ViÖt Nam. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 2003. Häc viÖn Quan hÖ quèc tÕ. B¸c Hå víi ngo¹i giao, HN, 1994. §ç §øc Hinh. T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ ®èi ngo¹i – Mét sè néi dung c¬ b¶n. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 2005. §Æng Xu©n Kú. Ph­¬ng ph¸p vµ phong c¸ch Hå ChÝ Minh. NXB LLCT, 2004. Vò Khoan. T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ ®èi ngo¹i vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ. T¹p chÝ LS§, sè 6/1993, tr 9- 10. .NguyÔn §×nh Bin (chñ biªn). Ngo¹i giao ViÖt Nam 1945 – 2000. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 2002. NguyÔn Dy Niªn. T­ t­ëng ngo¹i giao Hå ChÝ Minh. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 2002. NguyÔn Dy Niªn. Qu¸n triÖt t­ t­ëng Hå ChÝ Minh thùc hiÖn ®­êng lèi ®èi ngo¹i cña §¶ng trong giai ®o¹n míi. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 2001. Vò D­¬ng Ninh. VÒ quan ®iÓm quèc tÕ trong t­ t­ëng chiÕn l­îc ®¹i ®oµn kÕt Hå ChÝ Minh. T¹p chÝ LS§, sè 3/1993, tr 20 – 24. NguyÔn Phóc Lu©n. Ngo¹i giao Hå ChÝ Minh – LÊy chÝ nh©n thay c­êng b¹o. NXB C«ng an nh©n d©n, HN, 2003. §inh Xu©n Lý. T­ tuëng Hå ChÝ Minh vÒ ®èi ngo¹i vµ sù vËn dông cña §¶ng ta trong thêi kú ®æi míi. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 2007. E. K«bªlÐp. §ång chÝ Hå ChÝ Minh. NXB Thanh niªn, HN, 1995. Phan Ngäc Liªn (chñ biªn). Hå ChÝ Minh – Nh÷ng ho¹t ®éng quèc tÕ. NXB Q§ND, HN, 1994. Song Thµnh (chñ biªn). Hå ChÝ Minh tiÓu sö. NXB LLCT, HN, 2006. Song Thµnh. Hå ChÝ Minh nhµ t­ t­ëng lçi l¹c. NXB LLCT, HN, 2005. §Æng V¨n Th¸i. Ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 2004. TrÇn Minh Tr­ëng. Ho¹t ®éng ngo¹i giao chñ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõ 1945 ®Õn 1969. NXB C«ng an nh©n d©n, HN, 2005. TrÇn Minh Tr­ëng. N©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ – Mét sè vÊn ®Ò nh×n tõ t­ëng ngo¹i giao Hå ChÝ Minh. T¹p chÝ Th«ng tin lý luËn, sè 10/ 1999. 28. TrÞnh Tïng – TrÇn ThÞ Vinh. T­ t­ëng Hå ChÝ Minh víi nhËn thøc thêi ®¹i ngµy nay. T¹p chÝ LS§, sè 6/1993, tr 7- 8. 29. TriÖu Quang TiÕn. T×m hiÓu chiÕn l­îc tranh thñ ®ång minh cña Hå ChÝ Minh trong thêi kú vËn ®éng gi¶i phãng d©n téc. T¹p chÝ LS§, sè 5/1994, tr 40 – 44. 30. V¨n T¹o. C«ng t¸c ®èi ngo¹i hiÖn nay trªn c¬ së nghiªn cøu t­ t­ëng Hå ChÝ Minh. T¹p chÝ LS§, sè 6/1993, tr 11 – 13.