Bài tập cá nhân 1 - Môn hình sự đề số 2

Bài 2: T thường bị bố mắng chửi vì lười lao động lại thường xuyên cờ bạc, rượu chè, mặt khác T mong muốn được thừa kế tài sản của bố, mẹ. Một lần xào thịt bò ăn, T xúc riêng một ít ra bát rồi đổ thuốc diệt chuột vào và mang biếu bố mẹ mình là ông G và bà C. Ông G và bà C đã ăn thức ăn này và bị tổn hại sức khỏe, bà C tổn hại 45%, ông G 35%. Giám định pháp y kết luận: nguyên nhân tổn hại sức khỏe là do trúng độc thuốc diệt chuột. Hãy xác định tội danh cho hành vi phạm tội của T. Tại sao? (3 điểm). Chỉ rõ các tình tiết định khung tăng nặng được áp dụng trong vụ án trên và phân tích rõ tại sao? (2 điểm). Mức hình phạt có thể thấp nhất đối với T có thể áp dụng là bao nhiêu năm tù? ( 2 điểm). Việc xác định loại tội cũng như cấu thành tội phạm của hành vi phạm tội có ý nghĩa to lớn. Đó là cơ sở pháp lý thống nhất của trách nhiệm hình sự để định tội và định khung hình phạt cho các tội phạm cụ thể. Sở dĩ như vậy, em đã chọn giải quyết tình huống số 2 để có cái nhìn toàn diện hơn vấn đề liên quan đến các tội cố ý làm tổn hại sức khỏe con người. 1. Hãy xác định tội danh cho hành vi phạm tội của T. Tại sao? T phạm tội cố ý gây tổn hại sức khỏe cho người khác theo quy định tại khoản 2 Điều 104 BLHS vì: - Từ thực tiễn xét xử, có thể định nghĩa: Cố ý gây tổn hại là hành vi cố ý xâm phạm thân thể, gây tổn hại cho sức khoẻ người khác. Hành vi cố ý gây tổn hại cho sức khỏe là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm quyền được tôn trọng và bảo vệ sức khoẻ của người khác quy định trong chương “Các tội xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, nhân phẩm, danh dự của con người”, Bộ luật hình sự nước ta 1999. - Xét hành vi của T: + T đã cố ý đổ thuốc diệt chuột vào thịt bò xào rồi mang biếu bố mẹ. Như vậy, hành vi của T là cố ý, nhằm xâm phạm thân thể, gây tổn hại cho sức khoẻ của bố mẹ T một cách trái pháp luật. T đã xâm phạm vào quyền được tôn trọng và bảo vệ sức khoẻ của ông G và bà C. + Đối tượng của tội cố ý gây tổn hại trong trường hợp này là ông G và bà C. + T thực hiện bằng hành động (bỏ thuốc độc vào bát thịt bò để biếu bố mẹ). + Hậu quả xảy ra là ông G và bà C bị tổn hại sức khỏe, bà C tổn hại 45%, ông G 35%. Giám định pháp y kết luận: nguyên nhân tổn hại sức khỏe là do trúng độc thuốc diệt chuột, hậu quả này có nguyên nhân từ hành vi đầu độc T đã thực hiện (theo kết quả giám định). + Lỗi của T là lỗi cố ý, T hoàn toàn ý thức được việc mình làm có thể gây nguy hiểm cho người khác nhưng vẫn làm vì tức với bố mong muốn được thừa kế tài sản của bố, mẹ. Từ những căn cứ trên đây có thể kết luận tội mà T phạm phải là tội cố ý gây tổn hại sức khỏe theo quy định tại khoản 2 Điều 104 Bộ luật Hình sự. Có ý kiến cho rằng, T phạm tội cố ý gây tổn hại sức khỏe trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh (Điều 105 BLHS) do bị bố thường xuyên mắng chửi. Tuy nhiên, khi áp dụng quy định này, cần dựa vào các căn cứ sau: Thứ nhất, trạng thái tinh thần của người phạm tội khi cố ý gây ra tổn hại cho nạn nhân (dấu hiệu bắt buộc) là bị kích động mạnh - trạng thái thần kinh căng thẳng, không nhận thức được đầy đủ về tính chất nguy hiểm của hành vi của mình, nhưng chưa mất hẳn khả năng nhận thức. Lúc đó, người phạm tội không hoàn toàn tự chủ, tự kiềm chế được hành vi vi phạm của mình. Sự kích đó phải là tức thời do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân gây nên sự phản ứng dẫn đến hành vi đầu độc người. Thứ hai, nạn nhân của phạm tội bắt buộc phải là người đã thực hiện hành vi trái pháp luật nghiêm trọng đối với người phạm tội hoặc người thân thích của người phạm tội. Trong tình huống đã nêu trên, rõ ràng T phạm tội trong trạng thái tinh thần hoàn toàn bình thường, T làm chủ và ý thức được hành vi bỏ thuốc diệt chuột vào thức ăn đem biếu bố mẹ có thể dẫn đến hậu quả tổn hại sức khỏe người. Hơn nữa, hành vi mắng chửi của ông C vì T lười lao động, suốt ngày rượu chè, cờ bạc cũng không phải là hành vi vi phạm pháp luật quá nghiêm trọng, xét về khía cạnh nào đó, nó phù hợp với các quy phạm đạo đức: bố mẹ động viên, dạy bảo con cái làm ăn. Do vậy, quan điểm trên là không có cơ sở. 2. Chỉ rõ các tình tiết định khung tăng nặng được áp dụng trong vụ án trên và phân tích rõ tại sao? Trong vụ án trên, các tình tiết định khung tăng nặng được áp dụng : Một là, theo khoản 2 Điều 104 Bộ luật hình sự quy định: “Phạm tội gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 31% đến 60% hoặc từ 11% đến 30%, nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm”. Có thể thấy, CTTP của tội cố ý gây thương tích quy định tại khoản 2 Điều 104 ngoài dấu hiệu định tội, còn có thêm dấu hiệu phản ánh mức độ nguy hiểm cho xã hội tăng nên đáng kể (làm người khác thương tật từ 31% đến 60% hoặc từ 11% đến 30% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ a đến k khoản 1 Điều 104; trong khi tại khoản 1, một người chỉ bị coi là phạm tội cố ý gây tổn hại sức khỏe khi làm người khác thương tật với tỷ lệ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định từ điểm a đến điểm k). Hơn nữa, mức hình phạt dành cho trường hợp phạm tội này cũng tăng lên đáng kể (phạt tù từ hai năm đến bảy năm so với phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm trong cấu thành tội phạm cơ bản). Như vậy CTTP trong khoản 2 Điều 104 là CTTP tăng nặng. Hai là, phạm tội cố ý gây tổn hại sức khỏe ( khoản 1, Điều 104). Phạm tội đối với nhiều người ở đây được hiểu là cố ý gây tổn hại từ hai người trở lên trong cùng một lần hoặc nhiều lần khác nhau. Trong trường hợp trên, hành vi T thực hiện đã làm tổn hại sức khỏe hai người là ông G và bà C trong cùng một lần nên tội T đã thực hiện sẽ bị áp dụng tình tiết định khung tăng nặng. Ba là, trong trường hợp vụ án này, T phạm tội với cha mẹ nên khi xét xử sẽ bị áp dụng tình tiết tăng nặng quy định tại điểm đ, khoản 1, Điều 104: “đối với ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình”. Bốn là, thực hiện tội phạm bằng phương pháp có khả năng làm nguy hại cho nhiều người (điểm a, khoản 1 Điều 104). Tình tiết này được áp dụng cho người phạm tội đã sử dụng những công cụ, phương tiện, thủ đoạn có khả năng thực tế gây ra hậu quả làm hai người tổn hại trở lên trong cùng một thời gian. Xét tình huống nêu trên, T đã bỏ thuốc diệt chuột vào thức ăn đem biếu bố mẹ và khiến hai người nguy hại là ông G và bà C, nếu nhà bố mẹ T có khách hoặc có ai đó không may ăn phải thì có thể số người còn lớn hơn. Do vậy, tội T còn có thêm tình tiết tăng nặng (điểm a, khoản 1, Điều 104, BLHS). Có quan điểm cho rằng, T có hành vi với bố mẹ mình vì động cơ đê hèn, nên còn thêm tình tiết tăng vì động cơ đê hèn, có tính chất côn đồ (điểm i, khoản 1, Điều 104) bởi lẽ việc bố mẹ mắng chửi T là để T chí thú làm ăn thế mà hắn lại ra tay hại họ. Tuy nhiên, cần hiểu vì động cơ đê hèn là trường hợp gây tổn hại là do có tính ích kỉ cao, phản trắc, bội bạc với người thân quen. Pháp luật nước ta chưa có quy định cụ thể những trường hợp thương tích như thế nào là “vì động cơ đê hèn”. Việc áp dụng tình tiết tăng nặng này chủ yếu dựa trên thực tiễn xét xử. Trường hợp sau đây là vì động cơ đê hèn: gây nguy hại sức khỏe vợ hoặc chồng để tự do lấy vợ hoặc chồng khác; gây nguy hại sức khỏe người tình mà biết họ có thai và đầu độc để thừa kế tài sản. Mức hình phạt có thể thấp nhất đối với T có thể áp dụng là bao nhiêu năm tù? Căn cứ vào khoản 3 Điều 8 Bộ luật hình sự, loại tội mà A thực hiện thuộc loại tội nghiêm trọng, bởi lẽ: Thứ nhất, khoản 3 Điều 8 Bộ luật hình sự đề cập đến việc phân loại tội phạm trong Luật hình sự Việt Nam thành tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, cụ thể: “Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm không gây nguy hại lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến ba năm tù. Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đến 7 năm tù…” Thứ hai, do mâu thuẫn T đổ thuốc diệt chuột vào thức ăn mang biếu bố mẹ mình là ông G và bà C. Ông G và bà C đã ăn thức ăn này và bị tổn hại sức khỏe, bà C tổn hại 45%, ông G 35%. Như vậy tội T thực hiện đã xâm phạm vào quyền bảo vệ sức khoẻ của công dân. Hơn nữa tỷ lệ gây tổn hại là 35% nên theo quy định tại khoản 2 Điều 104: “Phạm tội gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác mà tỷ lệ thương tật từ 31% đến 60% hoặc từ 11% đến 30%, nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm” (khoản 2 Điều 104 Bộ luật hình sự 1999). Như vậy, mức hình phạt thấp nhất đối với T có thể áp dụng là 2 năm tù giam. Kết luận: T phạm tội cố ý gây tổn hại sức khỏe theo quy định tại khoản 2 Điều 104. Các tình tiết định khung tăng nặng được áp dụng: gây nguy hại cho nhiều người (điểm a, khoản 1 Điều 104), thương tích với cha mẹ (điểm đ, khoản 1, Điều 104), bằng phương pháp có khả năng làm tổn hại nhiều người (điểm a, khoản 1, Điều 104) Mức hình phạt thấp nhất đối với T có thể áp dụng là 2 năm tù giam. Vấn đề tội phạm diễn ra hết sức phức tạp dưới rất nhiều hình thức. Trong đó, các tội phạm gây tổn hại sức khỏe người khác là vấn đề thường thấy gây nhiều nhức nhối. Trên đây là quan điểm của em trong việc xử lý tình huống số 2. Tuy đã cố gắng nhưng trong bài làm còn nhiều thiếu sót, em rất mong nhận được sự góp ý chân thành của các thầy cô giáo! Danh mục tài liệu tham khảo Sách, giáo trình: Giáo trình Luật Hình sự, Trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb. CAND, 2007. Bình luận khoa học bộ luật hình sự đã được sửa đổi, bổ sung năm 2009, Tập 1, Trần Minh Hưởng (Chủ biên), Nxb.Lao động, 2009 Bộ luật hình sự 1999 nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Hỏi đáp về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người, Nxb. Lao động – xã hội, Luật gia: Hoàng Hoa Sơn. Trang web: http:// www.chinhphu.vn.