Bán khống chứng khoán và ứng dụng cho thị trường chứng khoán Việt Nam

VNM 17,878,118,340,000 50,779,150 967,093,000,000 8 REE 4,294,529,100,000 15,728,860 389,611,538,030 9 DPM 18,810,000,000,000 77,989,190 1,320,795,597,247 (Nguồn SGDCK TP.HCM) Sau khi đã có hàng hóa được lựa chọn để bán khống, thì vấn đề đặt ra là tổ chức nào được quyền cho nhà đầu tư vay để thực hiện bán khống? Các tổ chức tham gia thị trường phải liên kết với nhau như thế nào để thúc đẩy thị trường ? - 42 -  Bước 2: Liên kết các thành phần tham gia thị trường cho vay và nâng cao năng lực của các công ty chứng khoán. Để thị trường cho vay trở thành cầu nối hiệu quả giữa nguồn cung và nguồn cầu thì phải xây dựng được mạng lưới liên kết giữa các thành phần tham gia. Trong thị trường vay mượn, các ngân hàng, công ty lưu ký chứng khoán là người nắm giữ rất nhiều chứng khoán, các công ty chứng khoán lại đóng vai trò là trung gian đi vay chứng khoán, vì thế hai tổ chức này phải có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, để khi nhà đầu tư có nhu cầu vay chứng khoán thực hiện bán khống sẽ dễ dàng và nhanh chóng trong việc cung ứng chứng khoán. Ngoài ra, bán khống là một loại giao dịch thông qua tài khoản bảo chứng (margin account), do đó các broker của công ty chứng khoán phải thường xuyên liên lạc với người đi vay để có thể thực hiện thanh toán bù trừ hàng ngày tài khoản này. Số lượng nhu cầu bán khống phải được báo cáo thường xuyên lên sở giao dịch nắm tình hình và kịp thời can thiệp khi có những mâu thuẫn xảy ra. Để các thành phần tham gia vào thị trường liên kết tốt thì thông tin liên lạc phải thông suốt. Muốn thế, đòi hỏi cần xây dựng một hệ thống trao đổi thông tin trên cơ sở các máy chủ có đường truyền tải tốc độ cao, cho phép nhiều máy trạm truy cập cùng một lúc. Ngoài ra, hệ thống quản lý mạng phải phát hiện kịp thời lỗi của hệ thống và kiểm soát toàn bộ hệ thống mạng và hệ thống mạng Stock – net phải có khả năng giao tiếp tốt với các hệ thống mạng khác, như mạng thanh toán bù trừ (Trung tâm Lưu ký) và các mạng chuyên dùng khác. Mặt khác, cũng như các thị trường khác trên thế giới, để thực hiện bán khống thì trung tâm môi giới chứng khoán của Việt Nam phải đủ khả năng chịu đựng rủi ro cũng như phải có quy mô lớn, trình độ quản lý cao. Chẳng hạn, Việt Nam có thể đưa ra quy định về mức vốn tối thiểu của công ty môi giới chứng khoán là 500 trăm tỉ hay thời gian hoat động là 3 năm. Tuy nhiên, hiện nước ta có ít các công ty môi giới chứng khoán có vốn điều lệ cao, thời gian hoạt động lâu trong khi có rất nhiều các công ty quy mô nhỏ mới thành lập. Vì thế, nên có sự hợp nhất sát nhập giữa các công ty trong nước với nhau hay liên kết với các tập đoàn tài chính quốc tế để mở rộng quy mô, nâng cao khả năng quản lý, chuyên môn… Trong quá trình nâng cao năng lực mọi mặt của các công ty chứng khoán, nên chọn lọc những công ty chứng khoán hàng đầu hiện nay để thử nghiệm bán khống. - 43 - Bảng 11: Những định chế tài chính có thể cho phép thực hiện thử nghiệm bán khống trên TTCK Việt Nam. STT Tên công ty Vốn điều lệ 1 Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng Sài gòn Thương Tín 1,100,000,000,000 2 Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn 800,000,000,000 3 Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng Á Châu 500,000,000,000 4 Công ty TNHH Một thành viên Chứng khoán NH Đông Á 500,000,000,000 (Nguồn: UBCK Nhà nước)  Bước 3: Hoàn thiện hệ thống pháp luật và quản lý nghiêm ngặt việc thực thi. Với tầm ảnh hưởng của bán khống đối với thị trường chứng khoán và có thể hệ lụy đến cả nền kinh tế, UBCK, SGD cần phải xây dựng một hệ thống pháp luật, quy định đầy đủ, hợp lý để quản lý và hạn chế những rủi ro bán khống đem lại. Trước hết, để tránh việc một vài tổ chức lạm dụng bán khống đầu cơ giá xuống ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường, cần phải đưa ra yêu cầu cao về mức vốn hóa thị trường và tính thanh khoản đối với những chứng khoán được phép bán khống. Ngoài ra, cũng đưa ra mức tối đa về tỉ lệ chứng khoán được bán khống so với tỉ lệ phát hành. Việt Nam có thể tham khảo các nước khác để vận dụng vào thực tiễn sao cho phù hợp với quy mô, trình độ thị trường. Hơn nữa, với khả năng quản lý của một thị trường chỉ mới nổi, Việt Nam nên áp dụng luật uptick cho bán khống. Tức là, nhà đầu tư chỉ được thực hiện bán khống khi giá giao dịch cao hơn giá giao dịch liền trước. Điều này sẽ giúp bán khống khi giá chứng khoán tăng, ngăn chặn bán không chứng khoán khi giá thấp hơn phiên giao dịch trước, ngăn chặn bán khống làm đẩy nhanh sự suy thoái của thị trường chứng khoán. Ngoài ra, thuế cũng là một công cụ hữu ích giúp nhà nước có thể kiểm soát bán khống. Cụ thể là nhà nước ban hành mức thuế cao hơn đối người bán khống. Điều này không những giúp quản lý bán khống mà còn tăng thêm nguồn thu cho nhà nước. Bên cạnh đó, để bảo vệ người bán khống, các tổ chức tham gia vào thị trường cho vay. Ủy ban chứng khoán cần đưa ra những quy định phân rõ quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia. Khi vi phạm quy định, đối tượng đó sẽ bị xử lý như thế nào. Đồng thời, ủy ban chứng khoán cũng nên đưa ra hướng dẫn thực hiện một cách chi tiết, đầy đủ và dễ hiểu.  Bước 4: Xây dựng các chỉ số thị trường và hình thành các quỹ đầu tư chỉ số. Kinh nghiệm của các nước cho thấy, cổ phiếu của các quỹ đầu tư ETF đều được cho phép bán khống, những quỹ này hình thành thông qua việc sử dụng tiền của các nhà đầu tư - 44 - để mô phỏng danh mục chứng khoán của các chỉ số cơ bản của thị trường. Ví dụ như ở Mỹ có cả chục nhóm chỉ số cơ bản như S&P 500, NASDAQ, DOW JONES….Với ưu điểm là dễ dàng tham gia, chi phí giao dịch, quản lý thấp, các quỹ đầu tư chỉ số (quỹ đầu tư bị động) phát triển rất nhanh trên toàn thế giới. Trong khi đó, Việt Nam không có chỉ số nào khác ngoài Vn-Index, và không có gì khác ngoài vài quỹ đầu tư chủ động. Vì thế, sau khi thực hiện tốt quá trình IPO việc hình thành các chỉ số và qua nhiều năm kiểm chứng sẽ đưa vào sử dụng rộng rãi là điều nên làm. Đó cũng là cơ sở để hình thành nên nhiều nhóm quỹ đầu tư khác nhau, tăng thêm sự lựa chọn cho các nhà đầu tư trên thị trường. Chúng ta có thể xây dựng nhóm chỉ số bao gồm những công ty trong cùng một ngành, hoặc những công ty có cùng quy mô hoạt động, hoặc những công ty đang có tốc độ tăng trưởng 20-30% năm… 3.2 Thiết kế web index2e (easy and exact): Hiện nay, internet ngày càng phổ biến và được sử dụng rộng rãi nhờ vào những ích lợi mà nó đem lại cho mọi người. Chỉ với một máy tính được nối mạng, nhà đầu tư có thể truy cập tìm hiểu thông tin một cách dễ dàng ở bất kì đâu, bất kì lúc nào. Thông tin trên internet cũng rất phong phú, có hình vẽ minh họa sống động, thu hút. Số lượng web đăng tải thông tin cũng khá nhiều. Vì thế, internet đã trở thành kênh thông tin quan trọng đưọc nhà đầu tư tìm đến. Tuy nhiên, cũng chính vì nhiều web như thế lại ít có sự liên kết với nhau, rời rạc nên dẫn đến sự rối loạn về thông tin đối với nhà đầu tư. Họ không biết thông tin nào trung thực, đầy đủ. Từ đó dẫn đến nhu cầu hình thành 1 web chứa đựng thông tin đầy đủ, chi tiết, rõ ràng, cập nhật thường xuyên và có hệ thống. Ngoài ra, để tăng tính thu hút nhà đầu tư, hình thức trình bày cũng phải bắt mắt, ấn tượng nhưng cũng phải dễ nhìn, dễ đọc. Tốt nhất, trang web phải được trình bày bởi hai thứ tiếng: tiếng Anh và tiếng Việt để không những nhà đầu tư trong nước mà nhà đầu tư nước ngoài cũng có thể tìm hiểu. Ngoài ra, nhà đầu tư trong nước đa phần là nhà đầu tư nhỏ lẻ, trình độ chuyên môn chưa cao. Do đó, với mong muốn nâng cao trình độ cho nhà đầu tư, đem lại diện mạo mới cho thị trường chứng khoán Việt Nam, trang web cũng chú trọng đến phần kiến thức- hướng dẫn. Trang chủ sẽ giới thiệu những thông tin mới nhất và các thành phần chính để nổi bật tiêu chí “easy and exact” - 45 - Trang web gồm các phần chính sau: - Thứ nhất: phần giao diện với những link dẫn tới những thông tin mới nhất về thị trường đã được xác nhận trên báo chí. Những link này sẽ được chia ra nhiều phần nhỏ. Ví dụ như phần thông tin, phần nhận định, phần phân tích, phần giao dịch… Điều này sẽ giúp các nhà đầu tư theo dõi nhưng thông tin nóng một cách thuận tiện cũng như có cái nhìn tống quát về thị trường. - Thứ hai: phần giao diện với những link dẫn tới web công ty được niêm yết trên thị trường cũng như trên OTC. Điều này sẽ giúp nhà đầu tư đỡ mất thời gian tìm kiếm trang web của công ty muốn đầu tư. - Thứ ba: phần giao diện với những link liên kết đến các web chuyên về chứng khoán có uy tín thế giới và những link liên kết đến các trung tâm chứng khoán nước ngoài. Qua đó, nhà đầu tư sẽ có cái nhìn về thị trường thế giới để từ đó có thể biết những ảnh hưởng tác động đến thị trường Việt Nam cũng như học hỏi kinh nghiệm cho bản thân. - Thứ tư: danh sách chứng khoán được phép bán khống được cập nhật mỗi ngày. Danh sách thể hiện tên chứng khoán, khối lượng giao dịch chứng khoán mỗi ngày, mức giới hạn bán khống,…để giúp nhà đầu tư cập nhật và đưa ra quyết định. - Thứ năm: các link dẫn đến các công ty chứng khoán, các tổ chức, quỹ đầu tư. Qua đó, nhà đầu tư có thể biết được chỉ số thị trường. - Thứ sáu: phần kiến thức chuyên môn. Tập hợp những bài giảng của các chuyên gia từ tổng quát đến chuyên sâu phù hợp với từng nhu cầu, từng đối tượng. Đặc biệt là giới thiệu, hướng dẫn cho nhà đầu tư về phân tích cơ bản và phân tích kĩ thuật. Điều này sẽ nâng cấp trình độ, kiến thức cho nhà đầu tư. Một khi đã được trang bị kiến thức, nhà đầu tư sẽ trở nên có bản lĩnh và hành xử một cách hợp lý. - Thứ bảy: phần “how”, nhà đầu tư chỉ cần gõ vào sẽ có được hướng dẫn cụ thể, rõ ràng, đầy đủ, dễ hiểu theo từng bước và có hình vẽ minh họa nghiệp vụ chứng khoán mà họ muốn tìm hiểu. - Thứ tám: mục hỏi – đáp. Những câu hỏi của nhà đầu tư sẽ được các chuyên gia trả lời một cách dễ hiểu trong thời gian nhanh nhất. Ngoài ra, còn có các mục khác như tra cứu các văn bản pháp lý liên quan đến chứng khoán, tìm kiếm, sơ đồ trang web, diễn đàn, các công ty niêm yết, tố chức chứng khoán vi phạm pháp luật bị xử lý… - 46 - Trang web cần được giám sát bởi ủy ban chứng khoán để gia tăng mức độ tin cậy. Ngoài ra, trang web cũng cần có sự quản lý của những chuyên gia về vi tính, quản trị mạng để xử lý xử cố kĩ thuật kịp thời. Xét về khả năng hiện nay, Việt Nam hoàn toàn có thể thực hiện trang web này. Sau khi thực hiện, trang web sẽ cải thiện được mối quan hệ tác động giữa thông tin và nhà đầu tư và trình độ nhà đầu tư.` 3.3 Các biện pháp hỗ trợ 3.3.1 Nâng cao nguồn nhân lực của công ty môi giới chứng khoán Trong giao dịch bán khống, công ty môi giới chứng khoán đóng vị trí trung tâm liên lạc, kết nối giữa người đi vay và người cho vay. Khả năng, trình độ của broker, nhân viên chứng khoán tác động rất lớn đến quá trình giao dịch. Vì thế, để thúc đẩy bán khống diễn ra thuận lợi, nhanh chóng và ít rủi ro, cần phải nâng cao nguồn nhân lực của các công ty chứng khoán.  Mở các lớp nâng cao chuyên môn cho các broker cũng như tạo điều kiện cho họ được tập huấn thường xuyên.  Mời các chuyên gia nước ngoài về đào tạo cho nhân viên hay cử họ ra nước ngoài học để tiếp thu kiến thức, tích lũy kinh nghiệm  Khen thưởng xứng đáng cho broker ưu tú để thúc đẩy họ làm tốt công việc 3.3.2 Nâng cao trình độ của nhà đầu tư Để tránh bị người bán khống – nhà đầu tư chuyên nghiệp dẫn dắt, điều khiển thì nhà đầu tư phải thoát khỏi tâm lý đầu tư theo bày đàn. Muốn thế, nhà đầu tư phải được cung cấp những kiến thức cơ bản và chuyên sâu.  Mời các chuyên gia có kinh nghiệm giảng dạy về chứng khoán và bán khống.  Tổ chức các câu lạc bộ đầu tư để nhà đầu tư có thể giao lưu- học hỏi.  Trình bày, phân tích thông tin về chứng khoán nói chung và bán khống nói riêng trên tivi vào “giờ vàng” để nhà đầu tư luôn cập nhất những thông tin mới nhất để từ đó có cái nhìn hợp lý về thị trường.  Tuyên truyền giới thiệu về chứng khoán, bán khống qua kênh internet, thành lập website. 3.3.3 Khuyến khích thành lập các công ty phân tích CK và TTCK chuyên nghiệp: Các công ty này không chỉ đảm nhiệm vai trò phân tích doanh nghiệp mà còn phải đảm nhiệm một vai trò khác khó khăn hơn nhiều, đó là phân tích chứng khoán và phân - 47 - tích TTCK. Đây là một loại hình dịch vụ được nhiều quốc qia trên thế giới sử dụng khá phổ biến. Các nhà đầu tư thay vì phải tự phân tích các báo cáo tài chính và tình hình thị trường thì họ sẽ tìm đến các công ty này. Do tính chuyên môn hóa các công ty này sẽ phân tích chứng khoán hiệu quả với chi phí thấp hơn. Đồng thời, các nhà đầu tư, các tổ chức sẽ bớt thời gian và chi phí để phân tích, dự báo chứng khoán bán khống. Ngoài ra, các nhà đầu tư cá nhân có thể sử dụng các dịch vụ tư vấn của các công ty chuyên nghiệp này để có thể đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn. - 68 - KẾT LUẬN Thị trường chứng khoán Việt Nam trong hơn 7 năm hoạt động đã có những thành tựu đáng kể nhất là bước nhảy vọt vào năm 2007. Thị trường chứng khoán cũng ngày càng thể hiện rõ nét vai trò chức năng thu hút nguồn vốn cho nền kinh tế, tạo môi trường đầu tư và công cụ quản lý vĩ mô của nhà nước. Nhà đầu tư, chính trị, báo giới nước ngoài trong đó có Mỹ đã bắt đầu chú ý và có những nhận định khách quan tin tưởng vào sự phát triển của thị trường chứng khoán Viết Nam. Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng như các thị trường mới nổi khác đều phát triển không ổn định. Do đó, đòi hỏi thị trường phải được cung cấp những công cụ mới để phòng ngừa rủi ro cũng như đa dạng hóa sự lựa chọn cho nhà đầu tư. Một trong những công cụ hữu ích là bán khống. Không chỉ có thể thực hiện đơn lẻ, bán khống còn có thể kết hợp với các công cụ khác làm tăng thêm khả năng phòng ngừa rủi ro, kích thích các nhà đầu tư thực hiện giao dịch. Tuy nhiên, bán khống là một nghiệp vụ rủi ro và cao cấp cho nên thị trường chưng khoán phải có nền tàng cơ sở vững chắc mới có thể thực hiện được nghiệp vụ này. Song song, nhà đầu tư phải có kiện thức, có tầm hiểu biết, trình độ cũng như tiềm lực kinh tế. Bất kì điều gì cũng có hai mặt: tích cực và tiêu cực. Bên cạnh những đóng góp cho thị trường chứng khoán, bán khống cũng reo rắc những rủi ro nguy hiểm. Nhưng mà không phải nghiệp vụ nào rủi ro và khó quản lý thì sẽ nghiêm cấm, bởi lẽ như thế sẽ làm cho thị trường mất đi tính tự do, sức hút đối với nhà đầu tư. Do đó, bán khống nên được thực hiện để góp phần đảm nhiệm vai trò làm cho thi trường ngày càng ổn định, thanh khoản và phát triển. - 69 - DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] TS.Bùi Kim Yến, 2006, Giáo trình thị trường chứng khoán, NXB Lao động xã hội [2] AIMA Canada, 01-2007, An Overview of Short Stock Selling [3] Anchada Charoenrook and Hazem Daouk, January 2005, A Study of Market-Wide Short Selling Restrictions [4] Anchada Charoenrook and Hazem Daouk, 08-2005, Market-Wide Short-Selling Restrictions. [5] Arturo Bris, Yale School of Management ; William N. Goetzmann, Yale School of Management;Ning Zhu, University of California, Davis; December 9, 2003; Short sale in global perspective [6] Australian Securities Exchange, 28 March 2008, Short Selling, ASX Limited ABN 98 008 624 691 [7] Báo cáo bán khống từ năm 1999, 2000, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007 tại sàn giao dịch chứng khoán Hồng Kông [8] Chủ nhiệm đề tài, 2004, Nguyễn Mạnh Tuấn, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp sở “Nghiên cứu những điều kiện cần thiết đế ứng dụng công nghệ internet vào giao dỊch chứng khoán ở Việt Nam” , Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội [9] CTCP Chứng khoán Kim Long, 01-2008, Tổng kết năm 2007, Chứng khoán một năm nhìn lại. [10] D’Avolio, Gene, 2002, The Market for Borrowing Stock, Journal of Financial Economics [11] James Clunie & Tongshan Ying, 2006, Developing short-selling on the mainland, Chinese equity markets, University of Edinburgh [12] Jones, Charles and Owen Lamont, 2002, Short Sale Constraints and Stock Returns, Journal of Financial Economics [13] Jap Efendi, August 2004, Can Short Sellers Predict Accounting Restatements and Foresee Their Severity? ,60-66 [14] Jinghan Cai and Le Xia, 12- 2006, Liquidity, Information Asymmetry and Short Sales Constraints:Evidence from the Hong Kong Stock Market [15] LaurenCohen, KarlB.Diether, ChristopherJ.Malloy, June4 2005, Supply and Demand Shift in the Shorting Market [16] Lucy Ackertand & George Athanassakos, 2004, SHORT SALES:Bearish or Bullish, Canada Investment Review [17] Michael McKenzie & Ólan T. Henry, September 2007,The Determinants of Short Selling in the Hong Kong Equities Market, Department of Economics ,The University of Melbourne ; Melbourne, Victoria 3010, Australia. [18] Mark Chamberlain and Jay Jordon, Strategists, , 2007, An Introduction to Exchange Traded Funds –ETFs, Barclays Global Investors Services - 70 - [19] Pengjie Gao, Jia Hao, and Tongshu Ma/ 2005-2007/ Does Removing the Short-sale Constraint Improve Liquidity?Evidence from Hong Kong, www.ssrn.com [20] Gordon J. Alexanderand & Mark A. Peterson, 1999, Short Selling on the New York Stock Exchange and the Effects of the Uptick Rule [21] The Frank J.Fabozzi, 2004, Short selling strategies, risks, and rewards, Willey France [22] YangBai, EricC.ChangandJiangWang , January 28 2006, Asset Prices Under Short-Sale Constraints [23] Sở giao dịch chứng khoán Tp.HCM [24] Ủy ban chứng khoán Nhà nước [25] Báo Tuổi trẻ www.tuoitre.com.vn [26] [27] Thời báo kính tế Việt Nam [28] Trung tâm lưu kí chứng khoán Việt Nam [29] Www.asx.com.au [30] www.hkex.com.hk [31] Www.ssrn.com [32] www.vietbao.com [33] Www.wikipedia.com - 71 - Phụ lục 1 : VÍ DỤ VỀ BÁN KHỐNG Một danh mục có giá trị thuần là $100 triệu, và bán khống chứng khoán công ty XYZ, chiếm 2% giá trị danh mục. Nhà quản lý bán 200,000 cổ phiếu XYZ với $10/cp và sau đó mua lại với giá $7.5/cp để đóng lại vị thế bán khống. Tỉ suất sinh lợi dựa trên số tiền bán chứng khoán nhưng phải để lại làm đảm bảo là 1.5% . Chi phí mượn chứng khoán là 0.25%. Cổ tức chi trả là 1%. Tài khoản đảm bảo mở margin là 130% và chi phí margin là 2.5%. Bảng a: Xác định tổng lợi nhuận Chi phí ban đầu Tiền mua lai chứng khoán Tiền lời ($) Ghi chú Bán khống XYZ Co. $2,000,000 $1,500,000 $500,000 200,000cp x $10/cp ; và 200,000cp x $7.5/cp Lợi nhuận từ tài sản cầm cố $30,000 1.5%x $2,000,000 Chi phí mượn chứng khoán ($5,000) 0.25% x $2,000,000 Cổ tức phải trả ($20,000) XYZ chi trả cổ tức 1% Chi phí của tài khoản margin ($15,000) ($2,000,000) x 130%= ($2,600,000) + $2,000,000 =($600,000) x 2.5% Tổng lợi nhuận $490,000 Tỷ suất sinh lơi(%) 24.50% $490,000/$2,000,000 x 100 =24.5% Bảng b:Tổng kết chi tiết về quá trình giao dịch Giá trị Giá trị thuần của danh mục $100,000,000 Tỉ trọng ck bán khống trong danh mục 2% Vốn ban đầu để giao dịch $2,000,000 Tỷ suất sinh lợi dựa trên giao dịch 24.50% Tỷ suất sinh lợi đóng góp vào dmục 0.49% (Nguồn AIMA Canada, An Overview of Short Stock Selling, p.4-5) - 68 - Phụ lục 2: LỊCH SỬ HOẠT ĐỘNG BÁN KHỐNG 1.1 Lịch sử ra đời của Bán Khống ở Châu Âu. Mặc dù, đầu tiên bán khống dường như trông khác thường và khá phức tạp bởi vì đầu tiên là bán và sau đó là mua lại để có được lợi nhuận. Nhưng nó đã được thực hiện sớm từ đầu những năm 1600 ở thị trường CK Amsterdam. Hà lan không phát minh ra thể chế và thông lệ của chủ nghĩa tư bản tài chính chẳng hạn như: cách thức thực hiện các nghiệp vụ tài chính như hệ thống ghi chép kế toán, ngân hàng, trái phiếu chuyển đổi, và các thị trường CK. Tuy nhiên họ tạo nên các công cụ tài chính chẳng hạn như: margin loans, hợp đồng futures, options, cũng như là bán khống. Trong khi một vài trong số công cụ giao dịch này được sử dụng trong thế kỷ trước cho hàng hóa chẳng hạn như gạo, gia vị, dầu, tơ Ý. Nó không còn là như vậy nữa cho đến thời đại này, khi mà các công cụ này trở nên rất có giá trị cho giao dịch cổ phiếu của các công ty chẳng hạn như East India Company. Vào năm 1609, Issac Le Maire, thành viên sáng lập của công ty Dutch East India, sắp đặt “cuộc đầu cơ giá xuống” đầu tiên chống lại công ty ông ta sáng lập. Le Maire tin vào thông tin ông ta nhận được tư người thủ quỹ của công ty, nên ông ta đã bán rất nhiều cổ phiểu của công ty này khiến cho một sự mất cân bằng giữa cung và cầu dẫn đến giá cổ phiếu rớt xuống. Hơn nữa, ông ta còn lan truyền tin đồn khủng khiếp này ra để khiêu khích thị trường. Mặc dù cuộc tấn công của Le maire thất bại, nhưng cuộc tấn công là nguyên nhân công ty Dutch East India phản ánh lại với chính phủ, tìm kiếm sự bảo vệ khỏi những người bán khống. công ty cho rằng sự tấn công này là nguyên nhân gây thiệt hại đến những cổ đông vô tội, trong số họ người ta sẽ tìm thấy nhiều quả phụ và trẻ mồ côi. Đó là lần đầu tiên nhưng chưa phải là lần cuối cùng, những người bị thiệt hại nặng được gọi ra tòa để lần lượt đưa ra ý kiến chống lại người bán khống. Sau đó, năm 1610, Hà lan cấm tất cả người BK. Trong thế kỷ này, khi mà TTCK được thành lập ở Pháp và Anh, những ý kiến chống đối hướng đến người BK tiếp tục được truyền rộng ra những thị trường mới. Ở Pháp năm 1719, lịch sử ghi chép lại cú lừa đầu tiên ở công ty Mississippi, với sự kiểm soát giữa những công ty thành viên khác nhau: French Louisiana, French East India and China, độc quyền về sản xuất thuốc lá và bạc hà. Sự thổi phồng và đầu cơ trong công ty thúc đẩy giá Cổ phiếu từ 500 livres (đồng tiền Pháp cũ) lên trên 20.000 đến cuối năm - 69 - 1719 và cuối cùng rớt xuống lại dưới 500 livres. Theo sau sự sụp đổ, những người bán khống đã kiếm được lợi nhuận sự đi xuống giá của Cổ phiếu Mississippi bị phát hiện và BK sau đó đã bị cấm. Tất nhiên mọi người thì vẫn đỗ lỗi cho những người BK, những người kiếm được lợi nhuận từ bất hạnh của những người khác. Những người BK được miêu tả sinh động như đặc điểm quỷ hút máu ma cà rồng) rằng họ luôn hy vọng cho có thảm họa. Cùng thời điểm, ở Anh, đã chú ý đến sự gia tăng đột ngột và sụp đổ của công ty south sea. Một năm sau, quốc hội Anh bỏ phiếu để ngăn chặn việc thực hiện đầu cơ bằng việc cấm sử dụng future, option, và bán khống cổ phiếu. Mặc dù đạo luật ngăn cấm vẫn còn hiệu lực cho đến năm 1860, thì các broker vẫn tiếp tục tiến hành bán khống, suốt thời gian đó họ bị gò ép bởi một điều lệ hình thức của tư cách đạo đức hơn là sự thừa nhận của pháp luật. Ác cảm của người Pháp hướng đến bán khống tiếp tục suốt nhiều thế kỷ. Napoleon cho rằng bán khống như một sự không yêu nước, và năm 1802, ông ban hành một đạo luật đối với người bán khống là bị hình phạt trên 1 năm tù. Ông đánh giá bán khống như một hành động của tội phản quốc bởi vì nó làm cho việc cung cấp tiền cho cuộc chiến của ông ta khó khăn hơn khi thị trường bị lung lay. Sau George Soros và những nhà đầu cơ khác bán khống đồng bảng Anh và làm nó mất giá năm 1992, bộ trưởng tài chính Pháp, Micheal Sapin, chỉ trích rằng “trong suốt cuộc cách mạng nhiều người được biết đến như nhà đầu cơ thị trờng chứng khoán và họ phải bị chém đầu”. 1.2 Lịch sử hoạt động bán khống ở thị trường chứng khoán Hoa Kỳ Ở thị trường vốn của Mỹ cũng giống như thị trường Châu Âu, hoạt động bán khống bị cấm từ rất sớm. Năm 1812, cơ quan lập pháp New York cấm hoạt động bán khống. Vào những thập niên 50 của thế kỷ 19, lệnh cấm này đã được gỡ bỏ, hoạt động này đã được thực hiện lan rộng bởi các nhà đầu cơ. Mặc dù nền kinh tế Mỹ đang trên đà phát triển một cách nhanh chóng vào cuối của thế kỷ 19, thị trường chứng khoán vẫn ở qui mô nhỏ và dễ dàng thực hiện đầu cơ, thao túng thị trường. Các nhà đầu cơ đã lợi dụng hoạt động bán khống quá nhiều và tung những tin đồn xấu tạo nên sự lo sợ cho các nhà đầu tư khác khiến cho giá chứng khoán giảm. Một ví dụ cụ thể là John Gates, chủ tịch của American Steel and Wire Company, đã bán khống công ty của ông ta sau khi đã thông báo rằng việc kinh doanh của công ty yếu kém và buộc phải đóng cửa nhiều nhà máy và cho công nhân nghỉ việc. Những tin tức đó đã làm cho giá cổ phiếu công ty giảm từ 60$ xuống còn 30$ một cổ phiếu. Sau đó, ông ta mua lại chứng khoán với gián 30$ để cân bằng vị thế bán trước đó, và nhanh chóng kiếm lời được 30$ trên một cổ phiếu. Tiếp theo, ông ta - 70 - thông báo rằng hoạt động kinh doanh của công ty đã được cải thiện và các nhà máy đã được hoạt động trở lại, công nhân được thuê làm việc lại. Như vậy rõ ràng là thị trường chứng khoán Mỹ lúc bấy giờ thiếu sự quản lý, qui định của pháp luật để kiểm soát hoạt động bán khống. Tuy nhiên, trong thời kỳ này, những người bán khống cũng có thể trở thành nạn nhân của chính những gì mình đã làm. Ví dụ : Daniel Drew (thành viên hội đồng quản trị của Erie Railroad, một trong những công ty lớn hoạt động trong lĩnh vực đường sắt thời bấy giờ) muốn thao túng thổi phồng giá một cổ phiếu lên. Những người bán khống thì mong chứng khoán giảm giá để có cơ hội kiếm lời. Nhưng tiếc cho họ là Drew đã điều khiển giá hầu hết các cổ phiếu, muốn tiếp tục đưa giá chứng khoán lên cao. Khi những người bán khống nhanh chóng đóng vị thế của mình để giảm lỗ, hành động đó của họ chỉ làm cho giá chứng khoán ngày càng tăng và làm cho khoản lỗ của họ ngày càng xấu hơn. Điều cốt lõi là những người bán khống phải buộc mua lại chứng khoán với giá cao bị đẩy lên cao. Những thất bại trong vị thế trên được những người bán khống biết đến như là “short squeeze”. Daniel Drew đã nói rằng “Anh bán một thứ gì không phải của mình thì anh phải mua lại thứ đó hoặc vào nhà tù”. Thế kỷ 20, sự gia tăng về qui mô thị trường và luật pháp được ban hành chặt chẽ hơn, gây khó khăn cho việc làm lũng đoạn, thao túng giá cổ phiếu. Mặc dù, hầu hết các nhà đầu tư vẫn hành động dựa trên tin đồn bởi vì thông tin đến được các nhà đầu tư còn hạn chế và yếu kém. Thời kỳ này, đã đánh dấu sự ra đời của các nhà đầu tư có kinh nghiệm về thị trường và phân tích kỹ thuật. Ví dụ: Bernard Baruch đã bán Amalgamated Cooper Company vào năm 1901 khi công ty đang theo đuổi nắm giữ vị thế độc quyền thị trường đồ đồng, đang chạy đua cạnh tranh và giá cổ phiếu của công ty đang tăng cao. Tuy nhiên, Barush tin rằng giá cổ phiếu cao hơn sẽ làm cho cầu thấp hơn và sự nổ lực của công ty làm lủng đoạn thị trường sẽ không thành công. Ông ta đã đúng và đã kiếm được 700.000$ từ giao dịch bán cổ phiếu công ty. Trong lúc đó, Jesse Livermore đã có kinh nghiệm 14 năm trong nghề tại Paine Webber vào năm 1901, ghi chép giá chứng khoán lên bảng phấn, đã có những kỹ năng toán học lạ thường và anh ta nhớ tất cả những mốc lịch sử của giá chứng khoán mà anh ta đã ghi. Anh Paine đã sử dụng khả năng của mình để kiếm lời qua các giao dịch, ngày nay chúng ta được biết đến như là phân tích kỹ thuật. Livermore không có sự thuận lợi giữa việc mua và bán chứng khoán dài hạn để kiếm tiền. Lịch sử đã ghi nhận lại một vài giao dịch thành công nhất của Livermore là bán khống chứng khoán. Năm 1907, cuộc khủng hoảng thị trường chứng khoán, đã đem lại cho - 71 - Livermore 3 triệu đôla và cuộc khủng hoảng năm 1929, lợi nhuận ước tính khoảng 100 triệu đôla. Khi lịch sử lặp lại, nhiều người cho rằng những người bán khống trong đó có Livermore là nguyên nhân của những cuộc khủng hoảng, suy thoái trong đó bao gồm cuộc suy thoái thị trường tài chính năm 1929 đã dẫn đến cuộc tình trạng trì trệ nghiêm trọng của nền kinh tế. Livermore nhận ra những hành động của mình đã khiến cho nhiều người lâm vào tình trạng thua lỗ, tán gia bại sản dẫn đến tự sát. Sau cuộc khủng hoảng, Cơ quan lập pháp Hoa Kỳ đã dự thảo luật bổ sung phần 10(a) của luật giao dịch chứng khoán năm 1934 nhằm chỉnh đốn và tăng cường khả năng quản lý hoạt động bán khống của Ủy ban chứng khoán. Năm 1937, giá chứng khoán một lần nữa lao mình xuống dốc, Ủy ban chứng khoán SEC đã ban hành luật cộng một gạch (luật up-tick) dưới điều khoản 10(a)-1 được áp dụng cho đến tận ngày nay về cơ bản không có gì thay đổi. Ủy ban chứng khoán SEC sợ rằng hoạt động bán khống có thể dẫn đến kết quả là tạo áp lực giảm giá cổ phiếu và tin rằng cách giải quyết sự quang ngại này nếu hoạt động bán khống chỉ được cho phép thực hiện khi cổ phiếu lên giá. - 72 - Phụ lục 3: CÁC MỐC LỊCH SỬ QUAN TRỌNG CỦA HOẠT ĐỘNG BÁN KHỐNG TẠI TTCK HONG KONG Trước 3/1/1994: Cấm bán khống 3/1/1994: Sàn GDCK Hồng Kông cho phép 17 trong số 33 chứng khoán cấu thành nên (constituent stock) chỉ số Hang Seng-HSI được cho phép bán khống. Hkex cũng xây dựng luật uptick- luật cộng một gạch, qui định một hành động bán khống không được thấp hơn giá hỏi mua cao nhất hiện hành nhằm giới hạn hoạt động bán khống. Hong Kong đã nới lỏng thuế trước chuyển nhượng (stamp duty) trên giao dịch cho vay mượn các loại chứng khoán và hủy bỏ các qui định báo cáo để làm giảm chi phí quản lý của bán khống/người đi vay chứng khoán. 25/5/1996: Sự phát triển của thị trường được quy cho ba sáng kiến: (1)Mở rộng danh sách những chứng khoán cho phép bán khống.Số lượng chứng khoán được chỉ định bán khống được gia tăng.Trong tổng số,113 tổ chức đã được liệt kê trên sàn giao dịch, bao gồm tất cả những chứng khoản ủy quyền của chỉ số HIS,đã được cho phép bán khống; (2)Luật up-tick đã được gỡ bỏ; (3) Mức yêu cầu ký quỹ hợp lý. 7/12/1998: Sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997/98, chính phủ đã gia tăng tiền phạt của hành vi sai trái từ việc bán khống chứng khoán không có bảo đảm và đã ủy nhiệm thanh toán T+2. Để thực hiện thi hành luật, trung tâm thanh toán bù trừ - SCC đã thông báo sẽ đánh thuế lên những hợp đồng cho vay và mượn chứng khoán bắt buộc thanh toán trong 2 ngày,sau đó đóng tất cả T+3 thất bại với việc mua lại chứng khoán bất chấp phí và tiền phạt cao.Trung tâm thanh toán bù trừ có thể xem xét đình chỉ thành viên vì việc lập lại hành động những sai phạm. Nhà môi giới hoa hồng đã sẵn sàng với những yêu cầu của SGDCK Hkong, để báo cáo tên của những khách hàng có lợi của họ và nắm giữ trách nhiệm “biết chắc chắn rằng khách hàng có cover stock cho lệnh bán,và trong trường hợp bán khống, có những hợp đồng thích hợp trong tay, và báo cáo điều đó cho sàn giao dịch. Song song, SEHK giới thiệu trước luật uptick cho việc covering bán khống.Tuy nhiên, giao dịch bán khống bằng hợp đồng quyền chọn chứng khoán cho nhà tạo lập thị trường phòng ngừa rủi ro danh mục thì được miễn trong luật uptick. 3/12/2001: Luật uptick rule qui định về bán khống trên thị trường chứng khoán đối với các nhà đầu cơ chỉ số và các nhà tạo lập thị trường đã được dỡ bỏ để giúp tăng tính thanh khoản của thị trường, đặc biệt trong một thị trường đi xuống,trì trệ. Số lượng chứng - 73 - khoán cho phép bán khống được xem xét lại 3 tháng một lần dựa theo tính thanh khoản và giá trị vốn hóa thị trường của chứng khoán. 27/1/2003: 163 trong số 812 cổ phiếu thông thường( common stock) đã niêm yết trên bảng điện tử đã có mặt trong danh sách các chứng khoán bán khống. (Nguồn:SGDCK HK và thanh toán) - 74 - Phụ lục 4: TIÊU CHUẨN LỰA CHỌN CHỨNG KHOÁN VÀO DANH SÁCH BÁN KHỐNG THEO QUI ĐỊNH CỦA UBCK HONG KONG Sự lựa chọn các chứng khoán vào danh sách bán khống không nhằm mục đích phục vụ cho nhu cầu bán khống.Các chứng khoán được chọn vào danh sách bán khống dựa theo tiêu chuẩn trình bày trong điều 18 Mục 11,qui định của sàn HKEx,được ủy ban chứng khoán Hồng Kông – SFC (Security and Futures Commission). Các tiêu chuẩn sẽ được trình bày như sau . Lưu ý là những chứng khoán không đạt tiêu chuẩn thì không được cho phép bán khống. a. Tất cả những chứng khoán thành phần tạo nên chỉ số là chỉ số cơ sở của sản phẩm chỉ số vốn đã giao dịch trên sàn b. Tất cả những chứng khoán thành phần tạo nên chỉ số là chỉ số cơ bản của sản phẩm chỉ số vốn đã được giao dịch trên sàn giao sau HK. c. Tất cả những chứng khoán cơ sở của hợp đồng quyền chọn chứng khoán đã giao dịch trên sàn. d. Tất cả những chứng khoán cơ sở của hợp đồng giao sau chứng khoán đã giao dịch trên sàn giao sau HKFE. e. Tổng vốn hóa thị trường của thị trường tự do (public float) không nhỏ hơn 1tỷ $HK, đồng thời duy trì trong 60 ngày f. Tất cả những chứng khoán với mức vốn hóa thị trường không thấp hơn 1tỷ HK$ và doanh thu mỗi năm đối với tỷ lệ vốn hóa thị trường không nhỏ hơn 40% g. Quĩ đầu tư chỉ số của Hồng Kông và các quỹ ETF khác được phê chuẩn bởi ủy ban của HKEx trong sự thăm dò ý kiến của sfc. h. Tất cả những chứng khoán giao dịch dưới chương trình thí điểm (những chứng khoán niêm yết trên Nasdaq/Amex đã được niêm yết trên sàn HK) Những chứng khoán đã được lựa chọn bởi HKEx dựa theo những tiêu chuẩn phù hợp. Sàn giao dịch chứng khoán HK sẽ xem xét lại danh sách những chứng khoán được phép bán khống và sẽ bỏ những chứng khoán không còn đủ tiêu chuẩn - 75 - nữa ra khỏi danh sách và thêm những chứng khoán khác đạt tiêu chuẩn vào danh sách. Danh sách dự thảo mới nhất sau đó được gửi cho SFC xem xét. Thông thường, những chứng khoán có đủ tiêu chuẩn nhưng được xác định bởi Ủy ban chứng khoán Hồng Kông hoặc sàn HKEx khi chứng khoán khi loại chứng khoán có những báo cáo không trung thực, những chứng khoán dưới sự nghiên cứu, hoặc những chứng khoán còn đang được xem xét sẽ không bao gồm trong danh sách bán khống. Danh sách chứng khoán được phép bán khống được sàn HKEx công bố rộng rãi trên website. Không có tổ chức nào được công bố trước thời gian đó. - 76 - Phụ lục 5: CÁC NƯỚC CHO PHÉP VÀ TRIỂN KHAI BÁN KHỐNG Ở CÁC QUỐC GIA TRÊN THÊ GIỚI. Bảng dưới đây, tóm tắt về qui định bán khống và thực hiện triển khai bán khống của 111 quốc gia trên thế giới bắt đầu từ thế kỉ 20 đến năm 2002 Cột thứ 2 là thời điểm được pháp luật cho phép bán khống. Cột 3 là thời điểm triển khai bán khống. Cột thứ 4 trình bày chi tiết về luật bán khống được và những thay đổi trong qui định ở các nước Ký hiệu: Có nghĩa là bán khống hiện đang được cho phép hoặc đang thực hiện ; Không nghĩa là bán khống bị cấm hoặc không cho phép Quốc gia Pháp luật cho phép Triển khai thực hiện Nội dung Các thị trường phát triển Australia Có Có Austria Có Có Belgium 1935 1935 Những qui định không rõ ràng.Bán khống được cho phép thực hiện và phỏ biến rộng Canada Có Có Qui định cấm bán khống tạm thời dãn được bãi bỏ tháng 10/1940 Denmark Có Có Qui định của sàn giao dịch Conpenhagen không đề cập đến bất kỳ những hạn chế nào chống lại đối với bán khống và cũng không có bất kỳ qui định nào đã được ban hành thuộc pháp luật thẩm quyền.Các nhà môi giới có thể đưa ra những qui định hạn chế khách hàng bán khống, bởi vì những nhà môi giới không muốn gặp rủi ro khi khách hàng không thể giao nộp lại chứng khoán hoặc tiền mặt. Finland 1998 Không Thuế giao dịch hạn chế những người bán khống - 77 - France Có Có Germany Có Có Hong Kong 1994 1994 Bán khống bị cấm mãi đến tháng 3/1/1994.Vào tháng 3/1996, nhiều hạn chế đã được bãi bỏ (bao gồm luật uptick cũng được bãi bỏ).Vào 7/9/1998, những qui định hạn chế bán khống được áp dụng lại,bao gồm luật uptick.Số lượng chứng khoán được phép bán khống được xem xét mỗi 3 tháng 1 lần. Ireland Có Có Không có qui định hạn chế bán khống Italy Có Có Japan Có Có Bán khống được qui định tại điều 162 của Qui chế của ủy ban chứng khoán và giao dịch Luxembourg 1991 1991 Thông tư CSSF 91/75 cho phép thực hiện bán khống và nhiều nghiệp vụ khác Netherlands Có Có New Zealand 1992 Không Bán khống được cho phép vào tháng 4/1992 với những chứng khoán cho phép dạt yêu cầu về tính thanh khoản.Tháng 7/2000 tất cả chứng khoán Faster có thể được giao dịch bán khống.Xây dựng thuế gây trở ngại đến giao dịch bán khống. Norway 1992 1999 Bán khống cho phép thực hiện năm 1992.Vào tháng 8/1999 đến tháng 9/1999, những qui định đối với bán khống và những văn bản hướng dẫn đã đặt nền móng cho sự phát triển hoạt động bán khống Portugal Có Có Singapore Không Có Cho vay mượn chứng khoán tổ chức ở ngoài hòn đảo này.Bán khống bị kiềm hãm bởi sự điều chỉnh của pháp luật, tuy nhiên bán khống vẫn phát triển. - 78 - Spain 1992 Không Cho phép bán khống năm 1992, nhưng không phổ biến Sweden 1993 1993 Cho phép bán khống từ 7/5/1993 Switzerland Có Có Sàn giao dịch Thụy Sĩ không ban hành bất kì qui định nào đối với bán khống.Và cũng không thực hiện nhưnhững sàn giao dịch trước đó,khác biệt với sàn giao dịch trong khu vực ở Zurich, Geneva, Basel, v.v..là nền tảng và được tổ chức năm 1995/1996 United Kingdom Có Có United States Có Có Mỹ bắt đầu cấm bán khống bằng một sự giảm giá năm 1931.Năm 1932, các nhà môi giới đã được yêu cầu có giấy cho phép lấy chứng khoán của khách hàng trước khi cho vay chứng khoán.Hiện tại, các giao dịch bán khống được thực hiện khi giá hiện tại cao hơn giá trước của giao dịch đó ( 1 uptick) hoặc khi giá hiện tại không thay đổi so với giao dịch trước đó nhưng cao hơn giao dịch cuối cùng tại mức giá khác (zero-plus tick) Các thị trường mới nổi Albania Không Không Argentina 1999 Không Bán khống không phổ biến đối với các cổ phiếu, nhưng lại phổ biến đối với trái phiếu của chính phủ.Các giao dịch bán khống có thể nắm giữ đến 365 ngày liên tục bất kì lúc nào.Mercado de Valores de Buenos Aires có thể tạm thời ngưng các giao dịch bán khống mới bất kỳ lúc nào.Luật pháp bán khống đã ngưng hoạt động vào 6/9/1999 Amerina Có Không Cho phép nhưng vẫn không thực hiện được Azerbaijan Không Không Bahrain Không Không - 79 - Bangladesh Không Không Barbados Không Không Bermuda Không Không Bolivia Không Không Botswana Không Không Brazil 1986 Không Qui định bán khống từ 9/6/1986.Công ty bù trừ và thanh toán CBLC có dịch vụ bảo lãnh chứng khoán gọi là chương trình cho vay chứng khoán-BTC được thực hiện vào tháng 4/1996.Tuy nhiên, hoạt động bán khống rất hạn chế. Bulgaria Không Không Chile 1999 2001 Tháng 11/1998,hoạt động bán khống được cho phép thực hiện.Năm 1999,Bolsa de Santiago phê chuẩn hoạt động bán khống.Hoạt động bán khống được miễn thuế thu nhập,hoạt động này rất được khuyến khích. China Không Không Colombia Không Không Costa Rica Không Không Croatia Không Không Cyprus Không Không Bán khống xem như một hành vi sai trái Czech Republic Có Có Không có qui định ngăn cấm hoạt động bán khống. Ecuador Không Không Egypt Không Không El Salvador Không Không - 80 - Estonia Có Không Không có qui định hạn chế hoạt động bán khống.Nhưng không có qui định nào quản lý việc thực hiện hoạt động bán khống Fiji 1996 1996 Phần VII, Điều 46 của qui định năm 1996 cho phép hoạt động bán khống và đưa ra những qui định áp dụng thực hiện bán khống Georgia Không Không Ghana Không Không Greece 2001 Không Hoạt động bán khống được cho phép vào 31/5/2001, nhưng không được thực hiện phổ biến Guatemala Không Không Honduras Không Không Hungary Có Không Qui định không rõ ràng nên hoạt động bán khống không thực hiện rộng rãi,nhưng pháp luật không cấm hoạt động này. Iceland 1986 Không Hoạt động bán khống không phổ biến.Hoạt động bị hạn chế đối với các quỹ hỗ tương. India Có Không Cấm các nhà đầu tư nước ngoài.Bán không không thực sự tồn tại. Indonesia Không Không Sẽ được thực hiện nghiệp vụ bán khống vào tháng 7/2003 Iran Không Không Israel Không Không Ivory Coast Không Không Jamaica Không Không Jordan Không Không Kazakhtan Không Không Tại sàn KASE,hoạt động bán khống đơn thuần không có.Họ không có mạng lưới.Trong ngày giao dịch cổ phiếu hay trái phiếu của người bán bắt buộc phải có chứng khoán trong tài khoản. - 81 - Kenya Không Không Kuwait Không Không Kyrgystan Không Không Latvia Không Không Lebanon Không Không Cấm bán khống tại điều 182 của nghị định 7667 năm 1995 (Beriut Bourse) Lithuana Không Không Macedonia Không Không Malawi Có Không Hoạt động cho mượn chứng khoán được cho phép trên thị trường nhưng nhưng không khả thi Malaysia Cho phép năm 1995 nhưng năm 1997 lại cấm Bắt đầu thực hiện năm 1996, ngừng hoạt động năm 1997 30/9/1996,hoạt động bán khống bắt đầu đi vào hoạt động.28/8/1997,do tác động của cuộc khủng hoảng tiền tệ Châu Á, hoạt động bán khống bị cấm. Malta Không Không Mauritius Không Không Mexico Có Có Moldova Không Không Mongolia Không Không Morcocco Không Không Namibia 1992 Không Hoạt động bán khống được cho phép tại điều 24 qui định của Ủy ban quản lý chứng khoán Nicaragua Không Không Nigeria Không Không - 82 - Oman Không Không Pakistan Không Không Panama Không Không Peru 2002 Không Philippines Cấm năm 1989,cho phép thực hiện năm 1996 Không Tháng 12/1989,cấm bán khống.1996,xem xét lại các qui định,nởi lỏng việc cấm bán khống.Năm 1999,Ủy ban chứng khoán và giao dịch tán thành đề xuất luật PSE làm cho hoạt động bán khống áp dụng thực hiện.Tuy nhiên,việc thi hành những qui định vẫn chưa giải quyết được va chạm giữa bản báo cáo của ủy ban thượng viện số 115:Không đánh thuế trên giao dịch thứ cấp của các công cụ tài chính Poland 2000 Không WSE không có qui định hoạt động bán khống.Nghị định hướng dẫn của các bộ qui định hoạt động bán khống và bán khống lần đầu tiên được cho phép thực hiện 1/1/2000 Romania Không Không Russia Có Có Bán khống đã tồn tại trước khi có qui định rõ ràng từ 23/3/2002 Saudi Arabia Không Không Slovakia Không Không Slovenia Có Không Năm 2002,bán khống cấm hoặc cho phép thực hiện một cách rõ ràng, các nhà đầu tư đều mong đợi vào sự điều chỉnh của pháp luật South Africa Có Có Tháng 9/1996,bán khống được cho phép thực hiện.Những chứng khoán không đủ tiêu chuẩn thực hiện hoạt động bán khống gồm những chứng khoán nằm dưới sự giám sát và những chứng khoán chỉ định quản lý phát hành. Sri Lanka Không Không Swaziland Không Không - 83 - Taiwan 1998 1998 Hoạt động bán khống từ tháng 3/1999 khi sàn giao dịch Swaziland thành lập Tanzania Không Không Thailand 1998 2001 Tháng 10/1998,ban hành qui định và qui tắc bán khống.Hoạt động này được thực thi từ 1/1/2001 Trinidal and Tobago Không Không Tunisia Không Không Turkey 1995 1995 3/4/1995, hoạt động bán khống cho phép thực hiện với các cổ phiếu của chỉ số ISE National 100 Ukraina Không Không Uruguay Không Không Uzbekistan Có Không Pháp luật không cấm hoạt động bán khống nhưng không có khung pháp luật hướng dẫn hoạt động bán khống.Các nhà đầu tư có thể cho vay hay mượn chứng khoán một cách trực tiếp chỉ với nhà môi giới ký thác Venezuela Không Không Yugoslavia Không Không Zambia Không Không Zimbabwe Không Không - 84 - Phụ lục 6: Sử dụng giá của 15 loại cổ phiếu được niêm yết trên HOSE, với mẫu quan sát là 40 tháng (từ ngày 31/8/2004 đến ngày 28/12/2007) Nhóm công ty được chọn vào danh mục: Ree Công Ty Cổ Phần Cơ Điện Lạnh Sam Công ty Cổ phần Cáp và Vật liệu viễn thông Agf Công Ty Cổ Phần Xuất Nhập Khẩu Thủy Sản An Giang Bbt Công Ty Cổ Phần Bông Bạch Tuyết Gil Công Ty Cổ Phần Sản Xuất Kinh Doanh và Xuất Nhập Khẩu Bình Thạnh Kha Công Ty Cổ Phần Xuất Nhập Khẩu Khánh Hội sav Công Ty Cổ Phần Hợp Tác Kinh Tế và Xuất Nhập Khẩu SAVIMEX Sgh Công Ty Cổ Phần Khách Sạn Sài Gòn Btc Công Ty Cổ Phần Cơ Khí và Xây Dựng Bình Triệu Dha Công Ty Cổ Phần Hóa An Tri Công Ty Cổ Phần Nước Giải Khát Sài Gòn Vtc Công Ty Cổ Phần Viễn Thông VTC Dpc Công Ty Cổ Phần Nhựa Đà Nẵng Can Công Ty Cổ Phần Đồ Hộp Hạ Long Gmd Công Ty Cổ Phần Đại Lý Liên Hiệp Vận Chuyển Các bước được tiến hành như sau: Từ giá của 15 công ty trong 40 tháng ta sẽ tính toán được: Tỷ suất sinh lơi trung bình (TSSL TB), Phương sai, độ lệch chuẩn của từng chứng khoán và danh mục. REE SAM AGF BBT GIL KHA SAV SGH BTC DHA TRI VTC DPC CAN GMD VN - INDEX TSSL TB 0.046 0.034 0.023 0.018 0.015 0.01 0.016 0.057 0.042 0.021 0.022 0.01 0.037 0.019 0.025 0.0346 PSAI 0.027 0.021 0.014 0.019 0.023 0.033 0.01 0.048 0.052 0.022 0.052 0.028 0.052 0.022 0.016 0.0122 ĐLC 0.165 0.146 0.118 0.139 0.153 0.181 0.102 0.22 0.228 0.148 0.228 0.167 0.227 0.147 0.125 0.1107 Ma trận phương sai – hiệp phương sai REE SAM AGF BBT GIL KHA SAV SGH BTC DHA TRI VTC DPC CAN GMD REE 0.0274 0.0185 0.0138 0.0138 0.0157 0.0162 0.0135 0.0152 0.0147 0.0138 0.0148 0.0193 0.0226 0.0143 0.0096 SAM 0.0185 0.0213 0.0129 0.0082 0.0130 0.0086 0.0088 0.0134 0.0057 0.0088 0.0075 0.0125 0.0146 0.0065 0.0127 AGF 0.0138 0.0129 0.0138 0.0049 0.0119 0.0119 0.0085 0.0141 0.0030 0.0099 0.0075 0.0117 0.0143 0.0097 0.0081 BBT 0.0138 0.0082 0.0049 0.0192 0.0106 0.0156 0.0087 0.0157 0.0209 0.0092 0.0146 0.0155 0.0196 0.0104 0.0042 GIL 0.0157 0.0130 0.0119 0.0106 0.0234 0.0162 0.0104 0.0196 0.0111 0.0129 0.0155 0.0174 0.0181 0.0146 0.0093 KHA 0.0162 0.0086 0.0119 0.0156 0.0162 0.0327 0.0132 0.0212 0.0210 0.0175 0.0153 0.0239 0.0261 0.0195 0.0065 SAV 0.0135 0.0088 0.0085 0.0087 0.0104 0.0132 0.0104 0.0135 0.0091 0.0111 0.0101 0.0138 0.0153 0.0104 0.0051 SGH 0.0152 0.0134 0.0141 0.0157 0.0196 0.0212 0.0135 0.0482 0.0234 0.0140 0.0167 0.0230 0.0295 0.0148 0.0060 BTC 0.0147 0.0057 0.0030 0.0209 0.0111 0.0210 0.0091 0.0234 0.0520 0.0043 0.0155 0.0233 0.0257 0.0136 -0.0009 DHA 0.0138 0.0088 0.0099 0.0092 0.0129 0.0175 0.0111 0.0140 0.0043 0.0220 0.0097 0.0158 0.0164 0.0154 0.0056 TRI 0.0148 0.0075 0.0075 0.0146 0.0155 0.0153 0.0101 0.0167 0.0155 0.0097 0.0519 0.0158 0.0233 0.0102 0.0054 VTC 0.0193 0.0125 0.0117 0.0155 0.0174 0.0239 0.0138 0.0230 0.0233 0.0158 0.0158 0.0280 0.0287 0.0173 0.0080 DPC 0.0226 0.0146 0.0143 0.0196 0.0181 0.0261 0.0153 0.0295 0.0257 0.0164 0.0233 0.0287 0.0516 0.0186 0.0090 CAN 0.0143 0.0065 0.0097 0.0104 0.0146 0.0195 0.0104 0.0148 0.0136 0.0154 0.0102 0.0173 0.0186 0.0216 0.0049 GMD 0.0096 0.0127 0.0081 0.0042 0.0093 0.0065 0.0051 0.0060 -0.0009 0.0056 0.0054 0.0080 0.0090 0.0049 0.0157 - 85 - Xác định đường biên hiệu quả của danh mục có bán khống Hệ số c 0 0.0069 TSSL TB Z X TTSL - c Z Y 0.0464 4.1892 1.7646 0.0395 4.8996 7.3369 0.0341 -1.8406 -0.7753 0.0272 -1.68 -2.5158 0.0228 -0.1149 -0.0484 0.0159 -1.0522 -1.5757 0.0178 -2.0934 -0.8818 0.0109 -2.5475 -3.8147 0.0152 -1.3614 -0.5734 0.0083 -1.2947 -1.9388 0.0097 -0.6835 -0.2879 0.0028 -0.299 -0.4477 0.0161 -2.1884 -0.9218 0.0092 -3.5207 -5.272 0.0572 2.1519 0.9065 0.0503 2.391 3.5804 0.0418 2.3664 0.9968 0.0349 2.0182 3.0222 0.0214 2.8326 1.1932 0.0145 2.6944 4.0347 0.0221 0.1409 0.0594 0.0152 0.1263 0.1891 0.0104 -4.7049 -1.9819 0.0035 -4.3502 -6.5143 0.0366 0.3807 0.1604 0.0297 0.493 0.7382 0.0187 -0.0455 -0.0192 0.0118 -0.1122 -0.168 0.0248 3.3449 1.409 0.0179 2.902 4.3456 Chuyển vị của X và Y: X 1.765 -0.775 -0.048 -0.882 -0.573 -0.288 -0.922 0.907 0.997 1.193 0.059 -1.982 0.160 -0.019 1.409 Y 7.337 -2.516 -1.576 -3.815 -1.939 -0.448 -5.272 3.580 3.022 4.035 0.189 -6.514 0.738 -0.168 4.346 Bảng 1:Data table của Đường Biên Hiệu Quả danh mục có bán khống X Y Đ.LCHUẨN TSSL TB GTTB 0.1527 0.5182 0.0000 0.0000 P.SAI 0.0643 0.7656 -1.0000 1.5012 0.8837 D.LCHUẨN 0.2536 0.8750 -0.9000 1.4386 0.8472 -0.8000 1.3759 0.8106 COVAR 0.2183 -0.7000 1.3133 0.7741 CORLL 0.9837 -0.6000 1.2506 0.7375 -0.5000 1.1880 0.7009 TỶ TRỌNG X 0.2500 -0.4000 1.1254 0.6644 TSSL TB DM 0.4268 -0.3000 1.0628 0.6278 Đ.LCHUẨN DM 0.7187 -0.2000 1.0002 0.5913 -0.1000 0.9376 0.5547 0.0000 0.8750 0.5182 0.1000 0.8125 0.4816 0.2000 0.7499 0.4451 0.3000 0.6875 0.4085 0.4000 0.6251 0.3720 0.5000 0.5627 0.3354 0.6000 0.5004 0.2989 0.7000 0.4383 0.2623 0.8000 0.3763 0.2258 0.9000 0.3147 0.1892 1.0000 0.2536 0.1527 1.1000 0.1935 0.1161 1.2000 0.1358 0.0796 1.3000 0.0856 0.0430 1.4000 0.0638 0.0065 1.5000 0.0932 -0.0301 1.6000 0.1455 -0.0666 1.7000 0.2037 -0.1032 1.8000 0.2641 -0.1398 1.9000 0.3253 -0.1763 2.0000 0.3870 -0.2129 2.1000 0.4490 -0.2494 2.2000 0.5111 -0.2860 2.3000 0.5734 -0.3225 2.4000 0.6358 -0.3591 - 86 - Xác định đường biên hiệu quả của danh mục không có bán khống: Tổng Tỷ trọng tối ưu 0.4365 0 0 0 0 0 0 0.3241 0.0654 0 0 0 0 0 0.1741 1 Hằng số C 0.0069 TSSL TB DM 0.0459 ĐLC DM 0.1387 TheTa 0.281 Bảng2: solver table của ĐBHQ DM không có bán khống Hằng số c DLChuẩn TSSL -0.1000 0.0925 0.0235 -0.0550 0.0941 0.0252 -0.0500 0.0948 0.0258 -0.0450 0.0957 0.0265 -0.0400 0.0969 0.0273 -0.0350 0.0995 0.0291 -0.0300 0.1030 0.0313 -0.0250 0.1065 0.0333 -0.0200 0.1114 0.0358 -0.0150 0.1158 0.0379 -0.0100 0.1193 0.0395 -0.0050 0.1225 0.0407 0.0000 0.1272 0.0424 0.0050 0.1347 0.0447 0.0100 0.1473 0.0482 0.0150 0.1588 0.0511 0.0200 0.1607 0.0514 0.0250 0.1631 0.0519 0.0300 0.1675 0.0525 0.0350 0.1770 0.0536 0.0400 0.2028 0.0560 0.0450 0.2195 0.0572 0.0500 0.2195 0.0572 0.0550 0.2195 0.0572 0.0600 0.2195 0.0572 0.0650 0.2195 0.0572 0.0700 0.2195 0.0572 0.0750 0.2195 0.0572 0.0800 0.2195 0.0572 0.0850 0.2195 0.0572 0.0900 0.2195 0.0572 0.0950 0.2195 0.0572 0.1000 0.2195 0.0572 - 87 - Từ bảng 1 và bảng 2: ta biểu diễn được 2 danh mục có bán khống và không có bán khống trong cùng một đồ thị: ĐỒ THỊ ĐƯỜNG BIÊN HIỆU QUẢ CỦA DANH MỤC CÓ BÁN KHỐNG VÀ KHÔNG CÓ BÁN KHỐNG Ở TTCK VN -0.02 0.03 0.08 0.13 0.18 0.23 0.00 0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 DO LECH CHUAN TS SL DBHQ CO BAN KHONG DBHQ KHONG BAN KHONG Qua đồ thị trên ta thấy rằng : Ở mức rủi ro cao thì trường hợp bán khống có tỉ suất sinh lợi cao hơn. Ở mức rủi ro thấp thì trưòng hợp bán khống và không bán khống giảm dần sự chênh lệch về tỉ suất sinh lợi. Thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay vẫn không cho bán khống vì hình thức này mang lại rủi ro rất cao. Tuy nhiên, rủi ro cao thì tỉ suất sinh lợi kèm theo cũng cao. Nói chung, bán khống sẽ đem lại cho nhà đầu tư nhiều lợi ích hơn về tỉ suất sinh lợi và sự đa dạng trong lựa chọn danh mục hiệu quả. Do đó, trong tương lai, có thể sẽ mở cho các nhà đầu tư cơ hội mua bán chứng khoán khống để thử thách với rủi ro đem về cho mình nhưng nguồn lợi lớn hơn.