Báo cáo Tìm hiểu việc áp dụng phương pháp kiểm tra chi tiết trong kiểm toán tài chính do Công ty Kiểm toán Việt Nam thực hiện

®Çu n¨m 2000, C«ng ty TN Tam TÝn ®· ®ång ý mua l¹i toµn bé liªn doanh ®Ó thµnh lËp mét doanh nghiÖp míi - tuy nhiªn ch­a cã v¨n b¶n chÝnh thøc nµo vÒ tho¶ thuËn nµy. Ho¹t ®éng chÝnh cña C«ng ty lµ kinh doanh cho thuª phßng ngñ, massages, karaoke vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c nh­ ¨n uèng, giÆt lµ, vËn chuyÓn…. C¸c b¸o c¸o ®­îc lËp bµng §ång VN theo nguyªn t¾c gi¸ gèc, phï hîp víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam. Niªn ®é kÕ to¸n tõ ngµy 01/10 ®Õn ngµy 30/09 n¨m d­¬ng lÞch. Hµng tån kho ®­îc h¹ch to¸n theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. Gi¸ trÞ HTK ®­îc x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p trÞ gi¸ ®Ých danh bao gåm gi¸ mua vµ chi phÝ ph¸t sinh tíi khi hµng vÒ. KhÊu hao TSC§ ®­îc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng theo thêi gian sö dông h÷u Ých. Doanh thu ®­îc ghi nhËn khi ®¬n vÞ ®· cung c¸p dich vô, ph¸t hµnh h o¸ ®¬n vµ ®­îc ng­êi mua chÊp nhËn thanh to¸n bÊt kÓ ®· thu tiÒn hay ch­a thu ®­îc tiÒn. ThuÕ suÊt thuÕ VAT ¸p dông ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh kh¸ch s¹n (¨n uèng, phßng nghØ) lµ 10%; vµ thuÕ suÊt 20% ®èi víi doanh thu Karaoke. C«ng ty thùc hiÖn viÖc kª khai vµ nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hé cho bé phËn massage víi thuÕ suÊt 20%. Còng nh­ mäi cuéc kiÓm tra chi tiÕt kh¸c, KTV lÇn nµy còng ph¶i lËp kÕ ho¹ch. C¸c c«ng viÖc trong b­íc nµy còng t­¬ng tù nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn. Víi C«ng ty TNHH NK, KTV x¸c ®Þnh møc träng yÕu tæng thÓ lµ PM = 17.760.000. Vµ víi ®é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt R=2 th× møc träng yÕu chi tiÕt b»ng 80% gi¸ trÞ träng yÕu tæng thÓ tøc lµ b»ng 14.208.000. Víi C«ng ty TNHH NK Hotel, c«ng viÖc chän mÉu theo ph­¬ng ph¸p CMA vµ TS ®Ó thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt còng t­¬ng tù nh­ C«ng ty NTH (®· tr×nh bµy ë môc 2.2.2). Trong phÇn nµy, t«i sÏ tr×nh bµy mét sè ®iÓm kh¸c mµ VACO ®· thùc hiÖn trong c«ng viÖc kiÓm tra chi tiÕt ë NK. T¹i C«ng ty NK, KTV thùc hiÖn rÊt nhiÒu c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®Ó gi¶m bít c¸c cuéc kiÓm tra chi tiÕt dï kh«ng thÓ bá qua. Dùa trªn c¸c th«ng tin ban ®©ï thu thËp ®­îc, KTV nhËn thÊy t×nh h×nh chuyÓn nh­îng vèn gãp cña C«ng ty diÔn ra rÊt phøc t¹p. Do vËy trong kÕ ho¹ch cña m×nh, KTV sÏ ph¶i chó ý vµo kiÓm tra chi tiÕt kho¶n môc liªn quan ®Õn nguån vèn. BiÓu sè 21: KiÓm tra chi tiÕt nguån vèn kinh doanh Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty NK Ng­êi lËp : HL Kú kÕ to¸n : 30/09/xx Ng­êi so¸t xÐt: TDC Néi dung : KiÓm tra TK 411 Môc ®Ých : §¶m b¶o TK nµy kh«ng cã sai sãt träng yÕu Thùc hiÖn : §èi chiÕu tõ b¶ng tæng hîp ®Õn sæ c¸i Bªn gãp vèn Sè d­ ®Çu kú Sè ph¸t sinh Sè d­ cuèi kú Nî Cã C«ng ty L©m ®Æc s¶n HN 3.180.000.000 - - 3.180.000.000 C«ng ty TN Tam TÝn 3.180.000.000 - - 3.180.000.000 Tæng céng 6.360.000.000 6.360.000.000 Ghi chó: Sè liÖu ®· ®­îc kiÓm to¸n n¨m tr­íc. Trong n¨m nguån vèn kinh doanh cña ®¬n vÞ kh«ng biÕn ®éng. KÕt luËn: TK Nguån vèn kh«ng cã sai sãt träng yÕu. Qua qu¸ tr×nh ph©n tÝch, KTV ®· ®­a ra mét sè ®iÓm ph¶i l­u ý trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n vµ ®Ó xem xÐt viÖc t¨ng c­êng kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi nh÷ng kho¶n môc cã kh¶ n¨ng chøa ®ùng c¸c sai sãt träng yÕu. TiÒn göi ng©n hµng cuèi n¨m t¨ng nhiÒu do c«ng ty cã mét sè kho¶n doanh thu cuèi n¨m. C«ng ty kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ tiÒn thuª ®Êt, sè cuèi n¨m t¨ng nhiÒu cã thÓ do C«ng ty ch­a tr¶ ®­îc tiÒn thuª ®Êt ®Çu n¨m vµ tiÒn thuª ®Êt trong n¨m kÓ c¶ tiÒn ph¹t nép chËm. C¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c t¨ng so víi n¨m tr­íc cã thÓ lµ nî B¶o hiÓm x· héi, KTV ch­a ®­îc cung cÊp chi tiÕt. T×nh h×nh kinh doanh cña C«ng ty vÉn khã kh¨n do nhiÒu yÕu tè nh­ gi¸ phßng thÊp, chi phÝ l­¬ng, khÊu hao cao. Doanh thu t¨ng trong khi gi¸ vèn gi¶m cã thÓ do c«ng ty ®· tiÕt kiÖm ®­îc mét sè kho¶n chi phÝ hoÆc doanh thu nhµ hµng gi¶m v× gi¸ vèn cña ho¹t ®éng nhµ hµng chiÕm tû träng t­¬ng ®èi cao trong tæng gi¸ vèn hµng n¨m. Chi phÝ qu¶n lý gi¶m cã thÓ lµ mét sè tµi s¶n cè ®Þnh b¾t ®Çu hÕt khÊu hao hoÆc c«ng ty tiÕt kiÖm ®­îc mét sè kho¶n chi phÝ. Kh¸c víi kh¸ch hµng NTH, viÖc kiÓm tra chi tiÕt t¹i C«ng ty NK ®­îc kÕt hîp víi ph©n tÝch ®Ó ph¸t hiÖn ra c¸c sai sãt. BiÓu sè 22: KiÓm tra chi tiÕt kÕt hîp víi ph©n tÝch sè liÖu Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty NK Ng­êi lËp : HL Kú kÕ to¸n : 30/09/xx Ng­êi so¸t xÐt: TDC Néi dung : KiÓm tra TK chi phÝ tr¶ tr­íc Môc ®Ých : §¶m b¶o TK nµy kh«ng cã sai sãt träng yÕu Thùc hiÖn : Ph©n tÝch chi phÝ tr¶ tr­íc Sè ®Çu n¨m Sè ph¸t sinh Sècuèi n¨m Nî Cã 231.711.158 - 75.189.111 156.522.047 Quý Ph©n bæ CP CCDC Ph©n bæ CP tr¶ tr­íc kh¸c Céng CP tr¶ tr­íc theo chÝnh s¸ch Chªnh lÖch CP tr¶ tr­íc n¨m tr­íc I 10.958.037 10.000.000 20.958.037 20.958.037 - 20.981.274 II 10.958.037 9.041.963 20.000.000 20.958.037 958.037 20.981.274 III 11.368.037 11.700.000 23.068.037 21.368.037 (1.700.000) 20.957.037 IV 11.163.037 - 11.163.037 21.163.037 10.000.000 20.961.037 44.447.148 30.741.963 75.189.111 84.447.148 9.258.037 83.880.622 (a) (b) (c) Ghi chó: Sè liÖu ®­îc kiÓm to¸n tõ n¨m tr­íc (a) CP CCDC quý III,IV t¨ng do mua míi CCDC (2 tivi A2S) (b) ViÖc ph©n bæ CP tr¶ tr­íc kh¸c kh«ng nhÊt qu¸n gi÷a c¸c quý (c) Theo chÝnh s¸ch, CP tr¶ tr­íc=CP CCDC+ CP tr¶ tr­íc KÕt luËn: Ngo¹i trõ viÖc ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr­íc kh«ng nhÊt qu¸n gi÷a c¸c quý, sè d­ TK chi phÝ tr¶ tr­íc ®­îc tr×nh bµy kh«ng cã sai sãt träng yÕu. Qua biÓu sè 22, KTV thÊy cã sù chªnh lÖch gi÷a sè chi phÝ tr¶ tr­íc theo b¸o c¸o vµ sè chi phÝ nµy theo chÝnh s¸ch lµ 9.258.037 (=84.447.148-75.189.111). Së dÜ cã sù chªnh lÖch nµy lµ do viÖc ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr­íc kh«ng nhÊt qu¸n gi÷a c¸c quý. KTV sÏ l­u ý vÊn ®Ò nµy ®Ó trao ®æi víi ban gi¸m ®èc kh¸ch hµng. Dùa vµo th«ng tin thu thËp ®­îc, KTV thÊy vµo thêi ®iÓm kÕt thóc niªn ®é cã nhiÒu nghiÖp vô thu, chi tiÒn mÆt ph¸t sinh nªn KTV quyÕt ®Þnh sÏ kiÓm tra tÝnh ®óng kú cña c¸c nghiÖp vô thu,chi tiÒn mÆt (cut-off test) BiÓu sè 23:Chän mÉu kiÓm tra ®èi víi tµi kho¶n cã sai sãt vÒ tÝnh ®óng kú Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty NK Ng­êi lËp : HL Kú kÕ to¸n : 30/09/xx Ng­êi so¸t xÐt: TDC Néi dung : KiÓm tra cut-off cña TK tiÒn mÆt Môc ®Ých : §¶m b¶o c¸c nghiÖp vô thu chi tiÒn mÆt ®­îc h¹ch to¸n ®óng kú Thùc hiÖn : Chän mét sè nghiÖp vô gÇn tr­íc thêi ®iÓm 30/9/xx trªn sæ c¸i råi kiÓm tra tíi chøng tõ gèc Chøng tõ Néi dung Sè tiÒn 30/09/xx SH NT Tr­íc Sau 103 30/9/xx NhËp ®å uèng 1.476.000 ü 104 30/9/xx Thu tiÒn ®iÖn 11.461.000 ü 104 30/9/xx Thu tiÒn n­íc 500.000 ü 104 30/9/xx Thuª ti vi 50.000 ü Ghi chó: ü C¸c nghiÖp vô ®­îc h¹ch to¸n ®óng kú KÕt luËn: C¸c nghiÖp vô thu chi tiÒn mÆt ®­îc h¹ch to¸n ®óng kú. Ngoµi ra, khi ®äc l­ít qua B¶ng tæng hîp c©n ®èi sè ph¸t sinh, KTV thÊy trong n¨m kh«ng cã nghiÖp vô t¹m øng ph¸t sinh nh­ng sè d­ ®Çu kú cña TK141 l¹i lín. Do vËy, KTV thÊy cÇn ph¶i ph©n tÝch hÖ thèng KSNB ®èi víi TK t¹m øng ®Ó tõ ®ã tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt. TK t¹m øng dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c kho¶n t¹m øng cho c«ng nh©n viªn. Thñ tôc chi vµ thanh to¸n t¹m øng: Ng­êi xin t¹m øng viÕt giÊy xin t¹m øng => Tæng Gi¸m ®èc phª duyÖt => KÕ to¸n chi tiÒn. Ng­êi thanh to¸n t¹m øng cã ®ñ ho¸ ®¬n mua hµng ho¸ dÞch vô => KÕ to¸n thanh to¸n t¹m øng. Trong n¨m kh«ng ph¸t sinh nghiÖp vô t¹m øng. Sè d­ trªn TK t¹m øng lín ph¸t sinh tõ n¨m 1994 cho 2 nh©n viªn ng­êi Trung Quèc ®Ó gi¶i quyÕt tai n¹n. HiÖn nay, 2 nh©n viªn ®· vÒ Trung Quèc, khã cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. C¸c n¨m tr­íc, KTV ®· yªu cÇu kh¸ch hµng lËp dù phßng cho kho¶n t¹m øng nµy nh­ng do ch­a häp ®­îc Héi ®ång Qu¶n trÞ ®Ó th«ng qua nªn kho¶n t¹m øng nµy vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt. KÕt luËn: Thñ tôc chi vµ thanh to¸n t¹m øng cña c«ng ty t­¬ng ®èi chÆt chÏ. BiÓu sè 24: KiÓm tra chi tiÕt ®èi víi tµi kho¶n sau khi ®· ph©n tÝch hÖ thèng Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty NK Ng­êi lËp : HL Kú kÕ to¸n : 30/09/xx Ng­êi so¸t xÐt: TDC Néi dung : KiÓm tra TK t¹m øng Môc ®Ých : §¶m b¶o TK t¹m øng kh«ng cã sai sãt träng yÕu. Thùc hiÖn : §èi chiÕu TK nµy tõ BCTC ®Õn B¶ng c©n ®èi thö vµ sæ c¸i BCTC (VN§) B¶ng c©n ®èi thö (VN§) Sæ c¸i (VN§) 63.620.000 63.620.000 63.620.000 KiÓm tra TK t¹m øng trªn Sæ c¸i Sè d­ ®Çu kú Sè ph¸t sinh Sè d­ cuèi kú Nî Cã 63.620.000 - - 63.620.000 Ghi chó: Sè liÖu ®· kiÓm to¸n n¨m tr­íc. Kho¶n t¹m øng nµy bao gåm: - øng cho L­u H»ng N 55.620.000 Tõ n¨m 1994 ®Ó gi¶i quyÕt tai n¹n « t« Gi¶ H 7.000.000 øng cho NguyÔn Quang V 1.000.000 (tiÒn x¨ng tõ 1999) Tuy nhiªn, 2 nh©n viªn Trung Quèc ®· vÒ n­íc, khã cã kh¶ n¨ng thu håi => ®Ò nghÞ xö lý kho¶n øng cho 2 nh©n viªn nµy. BiÓu sè 25: TÝnh to¸n l¹i chi phÝ khÊu hao Nguyªn gi¸ (VND) Gi¸ tÝnh KH (VND) Tgsd (n¨m) Møc khÊu hao trong kú Chªnh lÖch Nguyªn nh©n Tû lÖ khÊu hao Sè KTV Sè ®¬n vÞ Theo ®¬n vÞ Theo VACO Nhµ cöa, VKT 5.523.927.132 3.724.034.676 15 248.268.978 271.716.190 (23.447.212) 7.3% 6.7% Ph­¬ng tiÖn vc 587.283.492 420.199.293 6 70.033.216 70.033.252 (37) 16.7% 16.7% ThiÕt bÞ VP 194.160.910 138.343.737 6 23.057.290 23.057.284 6 16.7% 16.7% TB phßng ngñ 308.092.394 221.770.927 6 36.961.821 36.833.684 128.137 16.6% 16.7% Tµi s¶n vò tr­êng 118.328.000 98.999.530 6 16.499.922 14.499.916 2.000.006 14.6% 16.7% HÖ thèng Parabol 42.359.000 34.946.175 6 5.824.363 5.824.360 3 16.7% 16.7% ThiÕt bÞ kh¸c 217.634.004 134.387.760 23.284.627 23.688.624 (403.997) 17.6% 17.3% TS KH 6 n¨m 191.034.004 107.787.760 6 17.964.627 TS KH 5 n¨m 26.600.000 26.600.000 5 5.320.000 Céng 6.991.784.932 4.772.682.098 423.930.215 445.653.310 (21.723.095) Ghi chó: Do kÕ to¸n ph©n bæ l¹i gi¸ trÞ khÊu hao ®Ó ®Õn khi kÕt thóc liªn doanh nguyªn gi¸ =0 Do c«ng ty s¾p xÕp l¹i mét sè tµi s¶n vµ hÕt khÊu hao KÕt luËn : cã sù chªnh lÖch gi÷a sè liÖu thùc tÕ KTV tÝnh vµ sè kh¸ch hµng cung cÊp. Nh­ vËy, trong kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi c¸c tµi kho¶n cña NK, ngoµi c¸c ph­¬ng ph¸p göi th­ x¸c nhËn, kiÓm kª, kiÓm tra chøng tõ gèc, KTV cßn sö dông ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n l¹i ®èi víi viÖc trÝch khÊu hao TSC§. Nhê viÖc tÝnh l¹i, KTV thÊy cã sù chªnh lÖch gi÷a møc khÊu hao theo tÝnh to¸n cña kh¸ch hµng vµ møc khÊu hao theo tÝnh to¸n cña KTV lµ 21.723.095 (=445.653.310-423.930.215). Sù chÖnh lÖch nµy sÏ ®­îc KTV ®­a ra bót to¸n ®iÒu chØnh . Nî TK 214 : 23.447.212 Cã TK 642: 23.447.212 Sau khi ph©n tÝch c¸c nguån cã thÓ t¹o ra doanh thu cho c«ng ty NK, KTV thÊy doanh thu cña C«ng ty NK cã ®­îc lµ tõ c¸c ho¹t ®éng: doanh thu cho thuª phßng ngñ(ho¹t ®éng chñ yÕu), doanh thu ®iÖn tho¹i, giÆt lµ, uèng t¹i phßng, bÕp ¨n, vËn chuyÓn, massage. Riªng doanh thu tõ dÞch vô massage c«ng ty kh«ng h¹ch to¸n mµ chØ theo dâi nép thuÕ vµ h¹ch to¸n kho¶n thu kho¸n vµo thu nhËp bÊt th­êng. §Ó cã thÓ tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt doanh thu, KTV ph¶i thu thËp vµ ph©n tÝch mét sè th«ng tin chÝnh vÒ t×nh h×nh kinh doanh cña kh¸ch hµng. Qua ®iÒu tra, KTV nhËn thÊy doanh thu n¨m nay t¨ng so víi n¨m tr­íc chñ yÕu lµ ë bé phËn cho thuª phßng vµ massage. Bé phËn massage n¨m tr­íc kh«ng ghi nhËn doanh thu mµ chØ ghi nhËn kho¶n thu kho¸n. Do vËy n¨m nay KTV thùc hiÖn ghi nhËn doanh thu theo ho¸ ®¬n thùc tÕ ph¸t hµnh ®ång thêi ghi gi¸ vèn cho bé phËn nµy b»ng c¸ch lÊy doanh thu trõ ®i phÇn ph¶i nép cho c«ng ty theo hîp ®ång vµ coi nh­ mét kho¶n chi phÝ kho¸n. Ngoµi ra, KTV thÊy doanh thu nhµ ¨n gi¶m m¹nh lµ do sè l­îng kh¸ch bªn ngoµi ®Õn ®©y thuª tæ chøc lÔ c­íi rÊt Ýt. KTV thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi doanh thu cña bé phËn nhµ ¨n ®Ó ®¶m b¶o doanh thu ë ®©y ®­îc kª khai ®Çy ®ñ. Trong lÇn kiÓm tra nµy, tõ c¸c ho¸ ®¬n KTV sÏ chän ë mçi th¸ng mét nghiÖp vô ®Ó kiÓm tra . Sè ph¸t sinh b»ng tiÒn cña 11 nghiÖp vô ®­îc chän chiÕm kho¶ng 75% trÞ sè doanh thu c¶ n¨m. BiÓu sè 26: KiÓm tra chi tiÕt ®èi víi tµi kho¶n cã sè d­ khai gi¶m thùc tÕ Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty NK Ng­êi lËp : LTT Kú kÕ to¸n : 30/09/xx Ng­êi so¸t xÐt: TDC Néi dung : KiÓm tra chi tiÕt TK doanh thu Môc ®Ých : §¶m b¶o doanh thu kh«ng bÞ ghi gi¶m so víi thùc tÕ Thùc hiÖn : §èi chiÕu tõ ho¸ ®¬n lªn sæ chi tiÕt doanh thu Ho¸ ®¬n Sè tiÒn ThuÕ VAT (1) SH NT 47971 19/10/xx-1 381.000 38.100 ü 47936 16/12/xx-1 1.909.090 190.910 ü ……. ……. ………. ……… ….. 48734 13/3/xx 20.170.800 2.017.080 ü 48743 10/4/xx 15.120.007 1.512.000 ü 48784 29/8/xx 290.000 29.000 ü 48791 5/9/xx 1.275.000 127.500 ü Tæng céng 57.005.740 Sè d­ cÇn kiÓm tra 76.007.654 Gi¸ trÞ chän mÉu chiÕm: = (57.005.740 / 76.007.654) * 100% = 75% sè d­ cÇn kiÓm tra Ghi chó: (1) §èi chiÕu tíi sæ chi tiÕt doanh thu KÕt luËn: Doanh thu nhµ ¨n ®­îc kª khai ®Çy ®ñ. KTV ngoµi viÖc kiÓm tra tÝnh ®Çy ®ñ cña tµi kho¶n doanh thu, hä cßn ph¶i kiÓm tra viÖc ghi nhËn ®óng kú cña nã. Do vËy KTV sÏ chän mét sè nghiÖp vô ph¸t sinh gÇn ngµy kÕt thóc niªn ®é vµ tiÕn hµnh kiÓm tra ngµy trªn hãa ®¬n víi ngµy ghi sæ doanh thu ®Ó ph¸t hiÖn viÖc h¹ch to¸n kh«ng ®óng kú. BiÓu sè 27: KiÓm tra tÝnh ®óng kú cña tµi kho¶n doanh thu Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty NK Ng­êi lËp : LTT Kú kÕ to¸n : 30/09/xx Ng­êi so¸t xÐt: TDC Néi dung : KiÓm tra doanh thu - Cutoff Môc ®Ých : §¶m b¶o doanh thu ®­îc ghi nhËn ®óng kú Thùc hiÖn : KiÓm tra ngµy trªn ho¸ ®¬n ph¸t hµnh víi ngµy ghi nhËn doanh thu Ho¸ ®¬n Doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu SH NT Phßng §iÖn tho¹i VËn chuyÓn Nhµ ¨n N¨m xx N¨m xx+1 38483 28/9/xx 127.272 ü 38439 28/9/xx 136.363 18.181 ü …….. …. ……… ………. …….. ………. 38445 29/9/xx 181.818 ü 38553 30/9/xx 191.818 ü 48800 26/9/xx 190.000 ü …….. …. ……… ………. …….. ………. Tæng céng 1.809.091 376.452 181.818 235.454 ü Chó ý: Sè liÖu tËp hîp tõ sæ chi tiÕt doanh thu n¨m xx+1 => Tæng doanh thu ghi sai kú lµ 2.602.815. KÕt luËn: Doanh thu ch­a ghi nhËn ®óng kú. §Ò nghÞ bót to¸n ®iÒu chØnh. Nh­ vËy, t¹i C«ng ty NK, KTV còng thùc hiÖn c¸c kü thuËt c¬ b¶n ®Ó chän mÉu cho kiÓm tra chi tiÕt nh­ t¹i C«ng ty NTH.Tuy nhiªn, do ®Æc ®iÓm cña NK lµ c«ng ty ®­îc h×nh thµnh do gãp vån vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng lµ kinh doanh kh¸ch s¹n nªn kh¸c víi c«ng ty NTH, c¸c KTV cña VACO ph¶i sö dông thªm nhiÒu c¸ch thøc kiÓm tra kh¸c nhau ®Ó thu thËp ®­îc c¸c b»ng chøng tin cËy. Còng nh­ mäi cuéc kiÓm to¸n kh¸c, víi kh¸ch hµng NK, sau khi kiÓm to¸n KTV còng ph¶i tæng hîp c¸c chªnh lÖch kiÓm to¸n vµ trao ®æi víi Ban gi¸m ®èc kh¸ch hµng ®Ó tõ ®ã ®­a ra c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh. BiÓu sè 28: B¶ng tæng hîp c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh Tªn kh¸ch hµng: C«ng ty NK Ng­êi lËp : TDC Kú kÕ to¸n : 31/12/02 Ng­êi so¸t xÐt: TTH Néi dung : C¸c bót to¸n ®iÒu chØnh Thùc hiÖn : STT Tµi kho¶n DiÔn gi¶i Sè tiÒn Nî Cã C¸c bót to¸n ®iÒu chØnh 1 642 §iÒu chØnh kho¶n dù phßng 62.620.000 139 62.620.000 2 3383 Gi¶m chi phÝ do h¹ch to¸n sai 970.708 642 970.708 3 214 §iÒu chØnh khÊu hao TSC§ 23.447.212 642 23.447.212 ….. ……. ……………… ………… …….. 4 131 §iÒu chØnh Cut-off doanh thu 2.863.093 3331 260.278 5111 2.602.815 B¶ng tæng hîp c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh nµy sÏ ®­îc göi kÌm víi B¸o c¸o kiÓm to¸n ®Õn Ban gi¸m ®èc C«ng ty NK. B¸o c¸o kiÓm to¸n ph¸t hµnh lÇn nµy thuéc lo¹i chÊp nhËn tõng phÇn, trong ®ã cã ghi: Dùa vµo kÕt qu¶ c«ng viÖc kiÓm to¸n ®· thùc hiÖn, ngo¹i trõ nh÷ng vÊn ®Ò nªu sau ®©y, b¸o c¸o tµi chÝnh ®· tr×nh bµy trung thùc vµ hîp lý trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu: §èi víi hµng tån kho: Hµng tån kho gåm c«ng cô, dông cô (b¸t, ®Üa, ®å lÆt vÆt) vµ hµng ho¸ (®å uèng c¸c lo¹i). KÕ to¸n ®¬n vÞ kh«ng më sæ chi tiÕt, thÎ kho ®Ó theo dâi. Cuèi n¨m C«ng ty cã tiÕn hµnh kiÓm kª hµng tån kho vµ lËp Biªn b¶n kiÓm kª, tuy nhiªn trªn thÎ kiÓm kª chØ ghi sè l­îng thùc tÕ vµ sè háng hãc, kh«ng ph©n biÖt ®­îc dông cô nµo thuéc TK153 hoÆc TK142. Do thêi ®iÓm kiÓm to¸n muén nªn VACO kh«ng tham gia kiÓm kª t¹i ngµy 30/09/xx. HiÖn t¹i, TK153 ®­îc sö dông nh­ TK142. Trong TK 153 cã mét sè dông cô ®· xuÊt dïng nh­ng kh«ng h¹ch to¸n vµo TK142 tõ nhiÒu n¨m tr­íc. C«ng ty còng kh«ng biÕt ®­îc hiÖn t¹i nh÷ng CCDC nµo ®· xuÊt dïng, CCDC nµo cßn tån kho. §èi víi thuÕ: C«ng ty ch­a ghi nhËn c¸c kho¶n ph¹t chËm nép thuÕ ph¶i tr¶. Cuèi cïng, KTV l­u c¸c giÊy tê lµm viÖc cïng B¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n vµ Th­ qu¶n lý ®èi víi C«ng ty TNHH NK Hotel vµo hå s¬ kiÓm to¸n. Tãm l¹i, KTV thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt ë c¶ hai C«ng ty NTH vµ NK ®Òu theo mét tr×nh tù chung. Tr×nh tù nµy gåm bèm b­íc lµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt, lùa chän sè d­ vµ nghiÖp vô cho kiÓm tra chi tiÕt, thùc hiÖn c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi c¸c kho¶n môc ®· chän vµ cuèi cïng lµ ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c sai sãt. Song do ®Æc ®iÓm kinh doanh cña hai kh¸ch hµng kh¸c nhau nªn KTV VACO ®· ¸p dông linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt kh¸c nhau ®èi víi mét sè tµi kho¶n ®Ó cã thÓ thu thËp ®­îc b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ cho c¸c kÕt luËn cña m×nh. C«ng viÖc chän mÉu theo ph­¬ng ph¸p CMA vµ TS ®Ó tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt ®Òu ®­îc thùc hiÖn t­¬ng tù nhau ë c¶ hai c«ng ty NTH vµ NK. Song do gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt MP ®­îc x¸c ®Þnh ë hai c«ng ty lµ kh¸c nhau nªn sè mÉu chän ®Ó kiÓm tra chi tiÕt còng kh¸c nhau. Gi¸ trÞ MP cña C«ng ty NTH vµ NK lÇn l­ît lµ 1.336.160.000, 14.208.000. T¹i C«ng ty NK, KTV thùc hiÖn rÊt nhiÒu c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®Ó gi¶m bít c¸c cuéc kiÓm tra chi tiÕt dï kh«ng thÓ bá qua. Nhê cã c¸c th«ng tin ban ®Çu thu thËp ®­îc, KTV nhËn thÊy NK lµ c«ng ty ®­îc thµnh lËp b»ng h×nh thøc gãp vèn vµ t×nh h×nh chuyÓn nh­îng vèn gãp cña NK còng diÔn ra rÊt phøc t¹p. V× vËy, KTV chó ý tíi viÖc kiÓm tra chi tiÕt c¸c kho¶n môc liªn quan ®Õn nguån vèn. (Xem biÓu sè 21). Kh¸c víi ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt ¸p dông t¹i kh¸ch hµng NTH, viÖc kiÓm tra chi tiÕt t¹i kh¸ch hµng NK ®­îc kÕt hîp víi ph©n tÝch ®Ó ph¸t hiÖn ra c¸c sai sãt. (Xem biÓu sè 22). Ngoµi ra khi ®äc l­ít qua B¶ng tæng hîp c©n ®èi sè ph¸t sinh, KTV thÊy kh«ng cã ph¸t sinh nghiÖp vô t¹m øng trong n¨m nh­ng sè d­ tµi kho¶n t¹m øng l¹i lín nªn KTV quyÕt ®Þnh ph©n tÝch qu¸ tr×nh KSNB ®èi víi TK nµy ®Ó tõ ®ã tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt. (Xem biÓu sè 24) C«ng ty NK lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh doanh kh¸ch s¹n nªn kh¸c víi NTH, doanh thu cña NK ®­îc t¹o ra tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh­ ho¹t ®éng cho thuª phßng, dÞch vô ®iÖn tho¹i, giÆt lµ, bÕp, massage…Qua xem xÐt KTV thÊy doanh thu n¨m nay t¨ng so víi n¨m tr­íc chñ yÕu lµ ë bé phËn cho thuª phßng vµ massage. Ng­îc l¹i doanh thu nhµ ¨n gi¶m m¹nh do sè l­îng kh¸ch thuª ®Þa ®iÓm ®Ó tæ chøc lÔ tiÖc rÊt Ýt. V× vËy KTV ®· thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi doanh thu ®Ó ®¶m b¶o doanh thu nhµ ¨n ®­îc kª khai ®Çy ®ñ.(Xem biÓu sè 26) Nh­ vËy víi mçi kh¸ch hµng cã ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c nhau, ®Æc ®iÓm hÖ thèng KSNB kh¸c nhau th× KTV ph¶i ¸p dông linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt ®Ó thu thËp ®­îc c¸c b»ng chøng tin cËy cho kÕt luËn cña m×nh. Tuy nhiªn c¸c kü thuËt c¬ b¶n ®Ó chän mÉu cho kiÓm tra chi tiÕt cïng c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt nh­ kiÓm kª vËt chÊt, göi th­ x¸c nhËn, kiÓm tra chøng tõ gèc vÉn ®­îc KTV sö dông trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. PhÇn thø ba Mét sè ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm tra chi tiÕt trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i VACO 3.1. KiÓm tra chi tiÕt trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh víi xu h­íng héi nhËp quèc tÕ vÒ kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ThÕ kû 21 lµ thÕ kû cña héi nhËp quèc tÕ trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, ®Çu t­, tµi chÝnh… Qu¸ tr×nh héi nhËp sÏ diÔn ra m¹nh mÏ trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi vµ ngay trong nÒn kinh tÕ cña tõng quèc gia. Trong xu thÕ ®ã, ViÖt Nam còng ph¶i chuÈn bÞ cho m×nh nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó s½n sµng ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña héi nhËp. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ®ã, lÜnh vùc kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n còng cÇn ph¶i tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn nh»m tõng b­¬c hoµ nhËp víi kÕ to¸n c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. ViÖc ®æi míi vµ hoµn thiÖn trong kiÓm to¸n, ®Æc biÖt lµ kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, ®ßi hái sù cè g¾ng, quan t©m tõ nhiÒu phÝa nh­ tõ ChÝnh phñ, c¸c Bé ngµnh liªn quan vµ nhÊt lµ nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c kÕ to¸n, kiÓm to¸n. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô lµ mét ph­¬ng ph¸p h÷u hiÖu trong kiÓm to¸n BCTC. §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm vµ hoµn thiÖn thªm ph­¬ng ph¸p nµy, chóng ta ph¶i ®Æt nã trong c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n, chuÈn mùc kiÓm to¸n. Thùc tÕ h¬n 10 n¨m qua, ngµnh dÞch vô kÕ to¸n, kiÓm to¸n ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kh¸ m¹nh mÏ ë ViÖt Nam. §iÒu ®ã ®­îc chøng minh bëi sù ra ®êi lÇn l­ît cña c¸c C«ng ty kiÓm to¸n mµ ®Çu tiªn lµ C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam. C¸c C«ng ty kiÓm to¸n lu«n chó träng viÖc n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô vµ kh«ng ngõng më réng c¸c lo¹i h×nh dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch hµng. Song song víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña ngµnh kiÓm to¸n lµ sù hoµn thiÖn tõng b­íc cña m«i tr­êng ph¸p lý vµ hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c, th«ng lÖ, chuÈn mùc vÒ kÕ to¸n kiÓm to¸n. §Õn nay, Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh 16 ChuÈn mùc KiÓm to¸n, 4 ChuÈn mùc KÕ to¸n vµ vµo ®Çu th¸ng 1 n¨m 2003 ®· cã quyÕt ®Þnh ban hµnh tiÕp 6 ChuÈn mùc KÕ to¸n. Sù ra ®êi cña c¸c chuÈn mùc nµy ®­îc xem nh­ lµ c¸c quy ®Þnh mµ KTV b¾t buéc ph¶i tu©n theo trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n. Trong ®ã, ChuÈn mùc KiÓm to¸n sè 500 “B»ng chøng kiÓm to¸n” ®· ghi nhËn kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô lµ mét trong hai thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt (thö nghiÖm c¬ b¶n) nh»m thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n h÷u hiÖu. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ qu¸ tr×nh héi nhËp cña ngµnh kÕ to¸n kiÓm to¸n vÉn cßn kh¸ nhiÒu trë ng¹i. §ã lµ kinh nghiÖm hµnh nghÒ, n¨ng lùc qu¶n lý cña nhiÒu c«ng ty kiÓm to¸n cßn h¹n chÕ, ch­a ®ñ sùc c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi. Thªm vµo ®ã chÊt l­îng dÞch vô ch­a tho¶ m·n c¸c ®èi t­îng sö dông th«ng tin kinh tÕ tµi chÝnh. §Æc biÖt lµ khu«n khæ ph¸p lý ®iÒu chØnh ho¹t ®éng dÞch vô kÕ to¸n kiÓm to¸n cßn thiÕu vµ ch­a ®ång bé, nhiÒu quy ®Þnh cßn ch­a phï hîp víi th«ng lÖ vµ chuÈn mùc quèc tÕ. TÊt c¶ nh÷ng trë ng¹i nµy sÏ g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c kiÓm to¸n, dÉn ®Õn nh÷ng m©u thuÉn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt. §Ó h­íng tíi hoµn thiÖn c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n trong ®ã cã ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt, ngoµi viÖc kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn th× yÕu tè con ng­êi còng ®ãng vai trß rÊt quan träng.Vai trß ®ã thÓ hiÖn ë tr×nh ®é, n¨ng lùc, kinh nghiÖm lµm viÖc cña KTV. KTV ph¶i biÕt kÕt hîp gi÷a ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt víi c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n kh¸c ®Ó t¨ng ®­îc hiÖu qu¶ cña c¸c cuéc kiÓm to¸n. Song thùc tÕ hiÖn nay ®éi ngò chuyªn gia kÕ to¸n, kiÓm to¸n chóng ta cã cßn qu¸ Ýt so víi thÞ tr­êng réng lín cña ViÖt Nam. NhiÖm vô ®Æt ra lµ ph¶i thµnh lËp tiÕp c¸c c«ng ty chuyªn ngµnh trong lÜnh vùc kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n, tæ chøc ®µo t¹o kÕt hîp víi thi tuyÓn KTV ®Ó cã ®­îc ®éi ngò KTV ®ñ vÒ sè l­îng, giái vÒ chuyªn m«n ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thùc tÕ hiÖn nay. Hoµ trong tiÕn tr×nh héi nhËp cña c¶ n­íc, C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam víi bÒ dµy h¬n 10 n¨m kinh nghiÖm còng lu«n cè g¾ng hoµn thiÖn ho¹t ®éng kiÓm to¸n cña m×nh ®Ó h­íng tíi n©ng cao chÊt l­îng c¸c cuéc kiÓm to¸n nãi chung vµ hiÖu qu¶ kiÓm tra chi tiÕt nãi riªng. Víi t­ c¸ch lµ thµnh viªn cña H·ng kiÓm to¸n quèc tÕ DTT, VACO ®· vËn dông HÖ thèng kiÓm to¸n AS/2 vµo thùc tiÔn ViÖt Nam rÊt thµnh c«ng. Hy väng r»ng víi ®µ ph¸t triÓn ®ã, VACO sÏ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ cña m×nh c¶ trong n­íc vµ quèc tÕ. 3.2. Nh÷ng ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i VACO Nghiªn cøu ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô trong quy tr×nh kiÓm to¸n BCTC do VACO thùc hiÖn, cã thÓ nhËn thÊy r»ng ph­¬ng ph¸p nµy kh«ng t¸ch biÖt mµ nã g¾n liÒn víi c¸c giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n. Trong mçi giai ®o¹n, kiÓm tra chi tiÕt ®Òu ®­îc KTV sö dông. ë giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch chung cho cuéc kiÓm to¸n, KTV ®ång thêi còng lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt trong ®ã ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng tµi kho¶n träng yÕu, c¸c sai sãt tiÒm tµng liªn quan, thñ tôc kiÓm tra t­¬ng øng vµ ph©n c«ng ng­êi tiÕn hµnh kiÓm tra. Sang giai ®o¹n thùc hiÖn kiÓm to¸n, trªn c¬ së kÕ ho¹ch ®· thiÕt lËp, KTV tiÕn hµnh tõng b­íc mét, tõ x¸c ®Þnh sè d­ kiÓm tra, x¸c ®Þnh kü thuËt chän mÉu phï hîp ®Ó cã ®­îc mÉu kiÓm tra mang tÝnh ®¹i diÖn cao, råi sau ®ã ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi mÉu chän nh­ kiÓm kª, göi th­ x¸c nhËn, tÝnh to¸n l¹i, kiÓm tra chøng tõ gèc. KTV cña VACO thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt víi sù hç trî cña HÖ thèng kiÓm to¸n AS/2 nªn sù chÝnh x¸c vÒ mÆt sè häc lu«n ®­îc ®¶m b¶o. Ngoµi ra, AS/2 còng cung cÊp c¸c c¸ch thøc kh¸c nhau ®Ó thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt nªn KTV cã thÓ c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ t¹i mçi kh¸ch hµng vµ kinh nghiÖm b¶n th©n trong c«ng t¸c kiÓm to¸n ®Ó lùa chän kü thuËt chän mÉu vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm tra cho phï hîp. Dï ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµo, ë møc ®é nµo th× môc tiªu cuèi cïng lµ thu thËp ®­îc b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ tin cËy còng ph¶i ®­îc ®¶m b¶o. Cuèi cïng sau khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n vµ kiÓm tra chi tiÕt, KTV sÏ th«ng qua kh¸ch hµng b¶ng tæng hîp c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh vµ ph©n lo¹i l¹i. TÊt c¶ th«ng tin vÒ kh¸ch hµng thu thËp ®­îc trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n cïng víi giÊy tê lµm viÖc, b¸o c¸o kiÓm to¸n, th­ qu¶n lý… sÏ ®­îc l­u vµo file kiÓm to¸n theo tõng chØ môc riªng. Trong file kiÓm to¸n, c¸c tµi liÖu ®Òu ®­îc ®¸nh sè tham chiÕu ®Çy ®ñ ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc tra cøu sau nµy cña KTV vµ nhÊt lµ thuËn tiÖn trong viÖc so¸t xÐt cña chñ nhiÖm kiÓm to¸n vµ Ban Gi¸m ®èc C«ng ty. Nh­ vËy víi VACO, c«ng viÖc kiÓm tra chi tiÕt ®­îc thiÕt lËp theo mét quy tr×nh cô thÓ g¾n liÒn víi tõng giai ®o¹n cña cuéc kiÓm to¸n. §iÒu nµy ®¶m b¶o c«ng viÖc kiÓm tra chi tiÕt ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶. Nghiªn cøu viÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt trong thùc tiÔn ho¹t ®éng kiÓm to¸n t¹i c¸c kh¸ch hµng do VACO thùc hiÖn, t«i thÊy nh÷ng ­u ®iÓm næi bËt sau: Thø nhÊt, KTV cña VACO kh«ng cøng nh¾c trong viÖc ¸p dông c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cña ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu vµo thùc tiÔn. Trong hÇu hÕt c¸c cuéc kiÓm to¸n, ë phÇn lËp kÕ ho¹ch, c¸c thñ tôc kiÓm to¸n còng nh­ thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt sö dông cho c¸c phÇn hµnh ®Òu ®­îc thiÕt lËp s½n dùa theo AS/2. NÕu nh­ b×nh th­êng KTV chØ ph¶i lµm theo ®óng kÕ ho¹ch lµ hoµn thµnh c«ng viÖc kiÓm to¸n. ThÕ nh­ng c¸c KTV cña VACO lu«n biÕt c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ tõng kh¸ch hµng ®Ó quyÕt ®Þnh lo¹i bá hoÆc bæ sung mét sè thñ tôc kiÓm to¸n, tõ ®ã lùa chän ®­îc c¸c thñ tôc kiÓm tra phï hîp nhÊt lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña c«ng viÖc vµ lµm gi¶m thêi gian kiÓm to¸n ®ång nghÜa víi viÖc gi¶m ®­îc phÝ kiÓm to¸n. ThËt vËy, khi lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt cho kh¸ch hµng NTH, VACO ®· chØ sö dông c¸c thñ tôc kiÓm tra sè 3 vµ sè 6 trong ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu cho phÇn kiÓm tra chi tiÕt doanh thu, hay chØ sö dông thñ tôc kiÓm tra sè 1 vµ sè 2 cho phÇn kiÓm tra chi tiÕt TSC§ h÷u h×nh. Së dÜ KTV kh«ng sö dông toµn bé ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n mÉu v× KTV ®¸nh gi¸ r»ng sai sãt tiÒm tµng cña kho¶n doanh thu chñ yÕu liªn quan ®Õn tÝnh ®óng kú vµ hiÖn h÷u, trong khi sai sãt tiÒm tµng cña TSC§ l¹i tËp trung vµo tÝnh hiÖn h÷u, ghi chÐp vµ tÝnh ®Çy ®ñ. ChÝnh nhê sù lùa chän nh­ vËy nªn KTV kh«ng ph¶i tËp trung kiÓm tra vµo tÊt c¶ c¸c sai sãt mµ kÕt qu¶ kiÓm tra vÉn ®¶m b¶o nh­ mong muèn. Theo ®ã, mét ­u ®iÓm lín trong viÖc kiÓm tra chi tiÕt t¹i kh¸ch hµng do VACO thùc hiÖn lµ c¸c KTV kh«ng m¸y mãc theo ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n cã s½n mµ hä biÕt xÐt ®o¸n t×nh h×nh thùc tÕ ®Ó vËn dông mét sè thñ tôc cho phï hîp vµ vÉn ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cao. Thø hai, KTV vËn dông kÕt hîp gi÷a c¸c thñ tôc ph©n tÝch vµ kiÓm tra chi tiÕt ®Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ c«ng t¸c kiÓm to¸n. KTV lu«n nhËn thøc ®­îc viÖc sö dông ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt qu¸ nhiÒu sÏ lµm t¨ng phÝ kiÓm to¸n mµ ch­a ch¾c ®· mang l¹i hiÖu qu¶ kiÓm to¸n cao. Do vËy KTV cña VACO lu«n biÕt vËn dông kÕt hîp c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t, thñ tôc ph©n tÝch vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt ®Ó thu thËp ®­îc c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ ®¸ng tin cËy. ThËt vËy, víi kh¸ch hµng lµ C«ng ty NTH, qua ph©n tÝch hÖ thèng KSNB KTV cho r»ng kh«ng thÓ dùa nhiÒu vµo hÖ thèng nµy nªn KTV hÇu nh­ sö dông rÊt Ýt c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t mµ t¨ng c­êng sö dông ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt ®Ó cã kÕt luËn tho¶ ®¸ng ®èi víi tµi kho¶n ®­îc kiÓm tra. Trong khi ®ã, víi kh¸ch hµng lµ C«ng ty NK, KTV l¹i sö dông kÕt hîp gi÷a ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt víi thñ tôc ph©n tÝch khi kiÓm tra tµi kho¶n t¹m øng. Thñ tôc ph©n tÝch gióp KTV ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t tÝnh hîp lý chung vÒ sù biÕn ®éng cña c¸c chØ tiªu còng nh­ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ph¹m vi vµ møc ®é ¸p dông c¸c thö nghiÖm kh¸c. Thùc vËy sau khi ph©n tÝch hÖ thèng KSNB ®èi víi tµi kho¶n t¹m øng, KTV nhËn thÊy thñ tôc t¹m øng ë C«ng ty NK t­¬ng ®èi chÆt chÏ. Song khi ®äc l­ít B¶ng c©n ®èi sè ph¸t sinh l¹i thÊy tµi kho¶n nµy cã sè d­ t­¬ng ®èi lín do vËy KTV quyÕt ®Þnh ph¶i kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi tµi kho¶n nµy. Nh­ vËy nÕu KTV thùc hiÖn ph©n tÝch t×nh h×nh tõ nh÷ng th«ng tin cã ®­îc th× viÖc kiÓm tra chi tiÕt sÏ cã hiÖu qu¶ cao bëi qua ph©n tÝch KTV biÕt m×nh sÏ ph¶i tËp trung kiÓm tra vµo nh÷ng tµi kho¶n nµo. Thø ba, KTV lu«n sö dông linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt cïng c¸c kü thuËt hç trî cña AS/2 ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ khi kiÓm tra chi tiÕt. Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®­îc sè d­ tµi kho¶n cÇn kiÓm tra trong phÇn lËp kÕ ho¹ch, KTV ph¶i b»ng n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm kiÓm to¸n cña m×nh ®Ó quyÕt ®Þnh sÏ dïng kü thuËt chän mÉu nµo nh»m lùa chän ®­îc mÉu cho kiÓm tra chi tiÕt mang tÝnh ®¹i diÖn cao. KTV cña VACO biÕt r»ng kü thuËt chän mÉu theo gi¸ trÞ luü tiÕn sÏ ph¸t huy hiÖu qu¶ kiÓm tra ®èi víi nh÷ng kho¶n môc cã ph¸t sinh Nî lµ chñ yÕu vµ gi¸ trÞ cña nghiÖp vô ph¸t sinh lµ t­¬ng ®èi ®ång ®Òu. Do vËy, víi kh¸ch hµng NTH, KTV ®· quyÕt ®Þnh kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi tµi kho¶n chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý sau khi ®· chän ®­îc mÉu kiÓm tra b»ng kü thuËt CMA. Nh­ng víi kho¶n chi phÝ mua nguyªn liÖu chÝnh th× sè d­ rÊt lín mµ gi¸ trÞ c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh kh«ng ®ång ®Òu nªn KTV suy ®o¸n r»ng viÖc x¸c ®Þnh mÉu chän cho kiÓm tra chi tiÕt b»ng kü thuËt CMA sÏ kh«ng hiÖu qu¶ b»ng kü thuËt ph©n tÇng. ChÝnh nhê sù n¾m v÷ng ­u, nh­îc ®iÓm cña tõng kü thuËt chän mÉu nªn KTV VACO rÊt linh ho¹t khi sö dông c¸c kü thuËt nµy ®Ó chän ®­îc mÉu mang tÝnh ®¹i diÖn cao tõ ®ã viÖc tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt trªn c¸c mÉu nµy sÏ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao. Ngoµi ra, víi kho¶n môc doanh thu chñ yÕu cã sè ph¸t sinh Cã vµ h­íng kiÓm tra lµ tõ sæ kÕ to¸n xuèng chøng tõ gèc (do tµi kho¶n nµy cã xu h­íng khai t¨ng so víi thùc tÕ) nªn viÖc sö dông c«ng thøc x¸c ®Þnh mÉu chän nh­ hai kü thuËt trªn sÏ kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ cao. V× thÕ, t¹i C«ng ty NK, KTV ®· kiÓm tra chi tiÕt doanh thu b»ng c¸ch chän mét sè nghiÖp vô víi tæng gi¸ trÞ chiÕm kho¶ng 75% gi¸ trÞ tæng thÓ. Víi c¸ch nµy KTV ®­a ra kÕt luËn lµ tµi kho¶n nµy kh«ng bÞ khai t¨ng so víi thùc tÕ. Th«ng qua viÖc ph©n tÝch trªn cã thÓ thÊy r»ng KTV VACO lu«n cã sù linh ho¹t, s¸ng t¹o, kh«ng dËp khu«n trong khi tiÕn hµnh kiÓm tra chi tiÕt. Hä lu«n biÕt dùa vµo ®Æc ®iÓm cña c¸c tµi kho¶n, ®Æc ®iÓm c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn tµi kho¶n ®ã ®Ó lùa chän ®­îc c¸c mÉu chän phï hîp cho kiÓm tra chi tiÕt. Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®­îc mÉu chän cho kiÓm tra chi tiÕt th× viÖc quan trong tiÕp theo lµ KTV ph¶i dïng ph­¬ng ph¸p nµo ®Ó kiÓm tra mÉu ®ã th× mang l¹i hiÖu qu¶ cao. Víi c¶ hai kh¸ch hµng NTH vµ NK th× KTV sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt chÝnh lµ: kiÓm kª, göi th­ x¸c nhËn, tÝnh to¸n l¹i vµ kiÓm tra chøng tõ gèc. Ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®­îc KTV sö dông ë c¶ hai kh¸ch hµng vµ ¸p dông víi kho¶n môc tiÒn, hµng tån kho… Cßn viÖc kiÓm tra chøng tõ gèc diÔn ra ë hÇu hÕt c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. §èi víi ph­¬ng ph¸p göi th­ x¸c nhËn, KTV ¸p dông khi kiÓm tra c¸c kho¶n môc liªn quan ®Õn tiÒn göi ng©n hµng hoÆc c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶. Khi ®ã c¸c sè d­ lín trªn sæ chi tiÕt sÏ ®­îc KTV göi th­ x¸c nhËn ®Ó kh¼ng ®Þnh sù hiÖn h÷u cña c¸c sè d­ nµy. ThËt vËy víi kh¸ch hµng NTH th× KTV ®Òu göi th­ x¸c nhËn cho c¸c kho¶n tiÒn göi hay c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶. Tuy nhiªn víi C«ng ty NK, viÖc göi th­ x¸c nhËn ®Õn VID Public Bank còng ®­îc thùc hiÖn khi kiÓm tra kho¶n tiÒn göi nh­ng víi kho¶n vay ng¾n h¹n (kh«ng ph¶i tr¶ l·i) tõ n¨m 1993, KTV kh«ng thÓ göi th­ x¸c nhËn ®­îc v× c¸c chñ nî ®Òu ®· thay ®æi ®Þa chØ. §Æc biÖt ®Ó kh¼ng ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c vÒ mÆt sè häc ®èi víi c¸c tµi kho¶n ®­îc kiÓm tra, KTV sÏ sö dông ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n l¹i. Ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n l¹i th­êng ®­îc thùc hiÖn ®èi víi kho¶n môc khÊu hao TSC§, c¸c kho¶n trÝch trªn l­¬ng ph¶i tr¶ nh­ B¶o hiÓm x· héi, B¶o hiÓm y tÕ..,vµ c¸c kho¶n l·i vay. Víi kh¸ch hµng NTH, ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n l¹i ®­îc KTV sö dông khi kiÓm tra chi tiÕt viÖc trÝch khÊu hao tµi s¶n, tÝnh chi phÝ l·i vay ph¶i tr¶. Song kh¸c víi NTH, ë C«ng ty NK viÖc tÝnh to¸n l¹i chñ yÕu lµ tÝnh l¹i møc trÝch khÊu hao TSC§. Thø t­, viÖc tÝnh ®­îc gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt (MP) gióp KTV x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c sè mÉu cÇn thiÕt ph¶i kiÓm tra chi tiÕt. Víi sù hç trî cña AS/2, KTV cã thÓ biÕt ®­îc gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt cô thÓ lµm c¬ së cho viÖc tÝnh to¸n sè mÉu cÇn kiÓm tra trong tæng thÓ. Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ MP ®­îc thùc hiÖn trong kh©u lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ gi¸ trÞ MP x¸c ®Þnh ®­îc sÏ ®­îc dïng ®Ó tÝnh sè mÉu cÇn kiÓm tra cho mäi tµi kho¶n. Nhê AS/2, KTV x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ MP ë kh¸ch hµng NTH vµ NK lÇn l­ît lµ 1.336.160.000, 14.208.000. Nh­ vËy KTV VACO cã ®­îc sù hç trî cña AS/2 lµ mét lîi thÕ rÊt lín trong viÖc x¸c ®Þnh sè mÉu chän chÝnh x¸c cho kiÓm tra chi tiÕt. §iÒu nµy lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng gióp qu¸ tr×nh kiÓm tra ®­îc thùc hiÖn hiÖu qu¶. Thø n¨m, kinh nghiÖm cña kiÓm to¸n viªn VACO lµ yÕu tè quan träng gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm tra chi tiÕt. Kinh nghiÖm lµm viÖc cã ®­îc lµ do KTV lu«n häc hái tõ ®ång nghiÖp, tÝch luü ®­îc qua nhiÒu n¨m lµm c«ng t¸c kiÓm to¸n. Nh÷ng kinh nghiÖm nµy ®­îc ¸p dông vµo c¸c cuéc kiÓm to¸n mµ cô thÓ lµ vµo c¸c cuéc kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô th× hiÖu qu¶ kiÓm to¸n sÏ rÊt cao. §Æc biÖt, nªó KTV th­êng kiÓm to¸n t¹i mét sè kh¸ch hµng qua nhiÒu n¨m th× kinh nghiÖm lµm viÖc cã ®­îc tõ qu¸ tr×nh kiÓm to¸n c¸c kh¸ch hµng ®ã cµng trë nªn h÷u Ých khi ¸p dông vµo kiÓm tra chi tiÕt. Trªn ®©y lµ nh÷ng ­u ®iÓm cña VACO ®èi víi qu¸ tr×nh kiÓm to¸n mµ cô thÓ lµ ®èi víi kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô. TÊt nhiªn nh÷ng ­u ®iÓm nµy sÏ lu«n ph¶i ®­îc cñng cè vµ ph¸t huy ®Ó chÊt l­îng dÞch vô kiÓm to¸n cña VACO ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm ®ã vÉn cßn mét sè tån t¹i cÇn ®­îc nghiªn cøu ®Ó kh¾c phôc dÇn sao cho ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô ngµy mét hoµn thiÖn h¬n. 3.3. Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i VACO §Ó cã thÓ ®Ò xuÊt ®­îc mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô trong kiÓm to¸n BCTC th× chóng ta ph¶i xem xÐt nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ph­¬ng ph¸p nµy. ChÝnh tõ nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng nµy cïng víi c¸c tån t¹i cÇn kh¾c phôc chóng ta sÏ ®Ò xuÊt ®­îc c¸c gi¶i ph¸p. YÕu tè thø nhÊt: §¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB vµ x¸c ®Þnh rñi ro chi tiÕt cã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc lùa chän chØ sè vÒ ®é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt vµ møc ®é kiÓm tra chi tiÕt. Theo AS/2 th× t­¬ng øng víi mçi chØ sè vÒ ®é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt lµ mét møc ®¶m b¶o cña thö nghiÖm c¬ b¶n. C¸c chØ sè nµy ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: BiÓu sè 29: C¸c møc ®¶m b¶o cña thö nghiÖm c¬ b¶n øng víi mçi chØ sè vÒ ®é tin cËy Møc ®¶m b¶o ChØ sè R 50% 0.7 86% 2.0 95% 3.0 Qua c¸c chØ sè nµy ta thÊy víi chØ sè tin cËy R cµng cao th× møc ®é ®¶m b¶o cña thö nghiÖm c¬ b¶n cµng tiÕn gÇn ®Õn 100%. Theo c«ng thøc x¸c ®Þnh mÉu chän ë trªn th× chØ sè tin cËy lu«n tû lÖ thuËn víi sè mÉu ®­îc kiÓm tra. NÕu R cµng cao th× sè mÉu cÇn kiÓm tra cµng lín. V× thÕ yÕu tè R cã ¶nh h­ëng lín ®Õn thêi gian còng nh­ hiÖu qu¶ cuéc kiÓm to¸n. Theo m« h×nh ®é tin cËy kiÓm to¸n trong AS/2, cã thÓ kh¸i qu¸t quan hÖ gi÷a c¸c møc ®é tin cËy cña c¸c thñ tôc kiÓm to¸n nh­ sau: §é tin cËy kiÓm to¸n = §é tin cËy mÆc ®Þnh + §é tin cËy kiÓm so¸t + §é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt OA IA CA SA NÕu kh«ng tin t­ëng vµo hÖ thèng KSNB th× dï rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn hay kh«ng gi¸ trÞ cña CA còng b»ng 0. NÕu tin t­ëng vµo hÖ thèng KSNB, CA nhËn c¸c gi¸ trÞ kh¸c nhau tuú thuéc rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn hay kh«ng. NÕu rñi ro chi tiÕt ®­îc ph¸t hiÖn trong tr­êng hîp nµy th× CA b»ng 2 hoÆc 3. NÕu rñi ro chi tiÕt kh«ng ®­îc ph¸t hiÖn th× thö nghiÖm kiÓm so¸t thùc hiÖn ë møc ®é trung b×nh víi CA b»ng 2. §é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt lµ møc ®é tin cËy vµo thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt vµ thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô vµ qua c«ng thøc trªn cã thÓ x¸c ®Þnh SA= OA - IA – CA. NÕu rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc th× IA = 0. Khi ®ã ®é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt SA = OA – IA – CA = 3 – 0 – 0 = 3. NÕu rñi ro chi tiÕt kh«ng ph¸t hiÖn ®­îc th× IA = 1. Khi ®ã ®é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt SA = OA – IA – CA = 3 – 1 – 0 = 2. Víi ®é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt b»ng 3 hoÆc b»ng 2 th× khi ®ã kiÓm tra chi tiÕt ®­îc thùc hiÖn ë møc ®é tËp trung hoÆc trung b×nh. V× thÕ KTV ®¹t ®­îc sù tin t­ëng vµo kiÓm tra chi tiÕt ®Õn møc 86-95%. YÕu tè thø hai: Gi¸ trÞ møc ®é träng yÕu chi tiÕt MP cã ¶nh h­ëng ®Õn sè mÉu chän trong kiÓm tra chi tiÕt. Møc träng yÕu chi tiÕt theo AS/2 b»ng kho¶ng 80-90% gi¸ trÞ träng yÕu tæng thÓ PM. Møc träng yÕu chi tiÕt nµy ®­îc x¸c ®Þnh tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch vµ lµ møc träng yÕu chung cho tÊt c¶ c¸c tµi kho¶n ®­îc kiÓm tra. Theo c«ng thøc x¸c ®Þnh mÉu chän cho kiÓm tra chi tiÕt b»ng kü thuËt CMA th×: Sè mÉu cÇn kiÓm tra N = Sè d­ tµi kho¶n ®­îc kiÓm tra Pop B­íc chän mÉu J Vµ B­íc chän mÉu J = Gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt MP ChØ sè ®é tin cËy R Nh­ vËy sè mÉu cÇn kiÓm tra øng víi mçi tµi kho¶n kh«ng phô thuéc vµo gi¸ trÞ PM v× gi¸ trÞ nµy nh­ nhau cho c¸c tµi kho¶n, mµ phô thuéc vµo gi¸ trÞ sè d­ tµi kho¶n cÇn kiÓm tra vµ ®é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt R. Sè d­ tµi kho¶n mµ nhá th× sè mÉu ®­îc chän ®Ó kiÓm tra sÏ nhá vµ ng­îc l¹i. ThËt vËy, víi kh¸ch hµng NTH, sè d­ tµi kho¶n chi phÝ b¸n hµng cÇn kiÓm tra lµ 596.001.491, MP = 1.336.160.000 nªn sè mÉu kiÓm tra sÏ nhá vµ b»ng 0.89. Nh­ng víi sè d­ tµi kho¶n nguyªn liÖu chÝnh lµ 11.237.360.000 , MP = 1.336.160.000 th× sè mÉu kiÓm tra lµ 17. Tãm l¹i hai yÕu tè gi¸ trÞ träng yÕu chi tiÕt MP vµ chØ sè tin cËy R cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh tíi sè mÉu cÇn kiÓm tra. Nh­ vËy ®Ó cã thÓ ®Ò xuÊt ®­îc c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô trong kiÓm to¸n BCTC ta ph¶i xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i khi ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt vµo thùc tiÔn. VÊn ®Ò thø nhÊt: ViÖc x¸c ®Þnh mÉu trong kiÓm tra chi tiÕt víi chØ sè tin cËy cho mäi tµi kho¶n lu«n b»ng 2. C¸c KTV cña VACO th­êng tiÕn hµnh c¸c cuéc kiÓm tra chi tiÕt víi chØ sè tin cËy R=2. §iÒu nµy cã nghÜa lµ KTV th­êng kh«ng tin t­ëng vµo hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng vµ do ®ã ®é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt b»ng 0. Víi R=2 th× møc ®é tin cËy vµo kÕt qu¶ c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n lµ 86%. Thùc tÕ KTV cã thÓ tuú vµo ®Æc ®iÓm tõng tµi kho¶n ®Ó x¸c ®Þnh chØ sè tin cËy. VÝ dô t¹i kh¸ch hµng NTH, nÕu KTV quyÕt ®Þnh kiÓm tra chi tiÕt viÖc nhËp kho nguyªn liÖu chÝnh ë møc ®é tËp trung víi chØ sè tin cËy R=3 th× khi ®ã b­íc nh¶y J b»ng 445.386.667 (=1.336.160.000/3) vµ sè mÉu cÇn kiÓm tra t­¬ng øng sÏ lµ 25 (=11.357.360.000/445.386.667) . Nh­ vËy kh¸c víi tr­íc ®©y, víi R=2 th× sè mÉu chän chØ lµ 17 cßn khi R=3 th× sè mÉu chän lµ 25. Sè mÉu chän t¨ng lªn sÏ lµm t¨ng ®é tin cËy ®èi víi c¸c kÕt luËn cña KTV vÒ sè d­ ®­îc kiÓm tra dùa trªn mÉu chän. Bªn c¹nh viÖc x¸c ®Þnh chØ sè tin cËy kh¸c nhau ®èi víi c¸c tµi kho¶n kh¸c nhau th× VACO cã thÓ tiÕn hµnh x©y dùng ch­¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng. HiÖn t¹i ë VACO tr­íc khi lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, KTV còng ®· thùc hiÖn viÖc t×m hiÓu ho¹t ®éng kinh doanh, m«i tr­êng kiÓm so¸t vµ chÝnh s¸ch kÕ to¸n. Song viÖc ®¸nh gi¸ nµy vÉn chØ h¹n chÕ ë mét møc nµo ®ã v× muèn thùc hiÖn ®­îc hoµn h¶o viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng KSNB th× KTV cÇn cã nhiÒu thêi gian vµ mét ch­¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ cô thÓ vÒ hÖ thèng nµy. NÕu thùc sù ®¸nh gi¸ ®­îc hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chi tiÕt h¬n th× kÕt qu¶ cã ®­îc cã thÓ lµ KTV ®¹t ®­îc ®é tin cËy vµo hÖ thèng nµy. Khi ®ã ®é tin cËy kiÓm so¸t sÏ kh¸c 0 vµ cã thÓ CA = 1.5 . Dùa vµo c«ng thøc ®· cã ®Ó x¸c ®Þnh ®é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt: SA= OA - IA – CA. NÕu rñi ro chi tiÕt ph¸t hiÖn ®­îc th× IA = 0. Khi ®ã ®é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt SA = OA – IA – CA = 3 – 0 – 1.5 = 1.5. NÕu rñi ro chi tiÕt kh«ng ph¸t hiÖn ®­îc th× IA = 1. Khi ®ã ®é tin cËy kiÓm tra chi tiÕt SA = OA – IA – CA = 3 – 1 – 1.5 = 0.5. Qua ®©y cã thÓ thÊy nÕu KTV ®¸nh gi¸ ®­îc hÖ thèng KSNB cña kh¸ch hµng vµ tin t­ëng vµo nã th× sÏ gi¶m ®­îc møc ®é kiÓm tra chi tiÕt tõ ®ã lµm gi¶m sè mÉu chän cho kiÓm tra. Lóc nµy KTV tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian cho c¸c cuéc kiÓm tra chi tiÕt mµ vÉn ®¶m b¶o ®­îc hiÖu qu¶ kiÓm to¸n. VÊn ®Ò thø hai: Sù vËn dông kü thuËt chän mÉu ph©n tÇng ®«i khi kh«ng mang l¹i ®­îc sè mÉu chän cÇn thiÕt cho kiÓm tra chi tiÕt. Víi viÖc sö dông kü thuËt nµy, sau khi ®· chän nh÷ng nghiÖp vô cã gi¸ trÞ lín h¬n b­íc chän mÉu J, tæng thÓ cßn l¹i sÏ ®­îc KTV chia lµm 2 tÇng: TÇng 1 gåm c¸c nghiÖp vô cã gi¸ trÞ nhá h¬n J vµ lín h¬n gi¸ trÞ ph©n tÇng. TÇng 2 gåm c¸c nghiÖp vô cã gi¸ trÞ nhá h¬n gi¸ trÞ ph©n tÇng. Song trong thùc tÕ nÕu nh­ gi¸ trÞ cña c¸c nghiÖp vô tr¶i dµi trong mét ph¹m vi réng vµ gi¸ trÞ ph©n tÇng tÝnh ra lín h¬n b­íc chän mÉu J th× viÖc sö dông kü thuËt chän mÉu ph©n tÇng sÏ kh«ng cã hiÖu qu¶ nh­ lý thuyÕt. Còng xÐt vÝ dô vÒ viÖc ¸p dông kü thuËt ph©n tÇng ë kh¸ch hµng NTH, b©y giê nÕu sè d­ cÇn kiÓm tra rÊt lín kh«ng ph¶i b»ng 11.357.360.000 n÷a mµ b»ng 15.357.360.000. Khi ®ã v× gi¸ trÞ MP lµ cè ®Þnh cho mäi tµi kho¶n nªn b­íc chän mÉu J vÉn b»ng 668.080.000 vµ 9 nghiÖp vô cã gi¸ trÞ lín h¬n J vÉn ®­îc chän víi tæng gi¸ trÞ lµ 10.581.220.609. Lóc nµy, sè mÉu cÇn kiÓm tra gi¶ sö lµ17 vµ Gi¸ trÞ ph©n tÇng=2*Pop míi / Sè mÉu cßn l¹i cÇn chän = 2*(15.357.360.000-10.581.220.609) / (17 – 9) = 1.194.034.847 Nh­ vËy râ rµng lóc nµy gi¸ trÞ ph©n tÇng lµ 1.194.034.847 lín h¬n b­íc chän mÉu J = 668.080.000. V× thÕ KTV kh«ng thÓ chän ®­îc c¸c mÉu vµo tÇng 1 víi yªu cÇu gi¸ trÞ mçi mÉu ph¶i nhá h¬n J vµ lín h¬n gi¸ trÞ ph©n tÇng. Thùc tÕ KTV cã thÓ ¸p dông kü thuËt ph©n tÇng víi nh÷ng tµi kho¶n cã sè d­ nhá vµ tæng thÓ gåm c¸c nghiÖp vô cã gi¸ trÞ kh«ng ®Òu nhau. §Ó ¸p dông ®­îc kü thuËt ph©n tÇng th× gi¸ trÞ ph©n tÇng ph¶i nhá h¬n gi¸ trÞ b­íc chän mÉu J vµ kho¶ng chªnh lÖch gi¸ trÞ nµy ph¶i t­¬ng ®èi réng ®Ó ®¶m b¶o cã nghiÖp vô ®­îc chän vµo tÇng 1. Gi¸ trÞ J ch¾c ch¾n lµ kh«ng thÓ thay ®æi nªn muèn gi¸ trÞ ph©n tÇng nhá h¬n J th× sè d­ cÇn kiÓm tra ph¶i nhá. Ngoµi ra ®Ó ®¶m b¶o gi¸ trÞ ph©n tÇng lu«n nhá h¬n b­íc chän mÉu J th× VACO cã thÓ thiÕt kÕ phÇn mÒm cho viÖc tÝnh gi¸ trÞ ph©n tÇng. Khi ®ã KTV chØ cÇn nhËp c¸c gi¸ trÞ liªn quan th× m¸y cã thÓ tÝnh ra kÕt qu¶ ngay. Tõ ®ã KTV cã thÓ quyÕt ®Þnh cã sö dông kü thuËt ph©n tÇng ®Ó chän mÉu cho kiÓm tra chi tiÕt hay kh«ng. ThËt vËy nÕu gi¸ trÞ ph©n tÇng ®­îc x¸c ®Þnh nhanh chãng th× hiÖu qu¶ kiÓm tra chi tiÕt sÏ ®­îc t¨ng lªn. Së dÜ nh­ vËy bëi víi mçi tµi kho¶n KTV cã thÓ nhanh chãng quyÕt ®Þnh xem liÖu cã thÓ ¸p dông kü thuËt ph©n tÇng ®Ó chän mÉu cho kiÓm tra chi tiÕt hay kh«ng. NÕu phÇn mÒm cho kÕt qu¶ lµ kh«ng ¸p dông ®­îc kü thuËt ph©n tÇng th× KTV sÏ ph¶i dïng c¸c kü thuËt kh¸c ®Ó chän mÉu cho kiÓm tra chi tiÕt. VÊn ®Ò thø ba: ViÖc göi th­ x¸c nhËn cña KTV cã thÓ bÞ ¶nh h­ëng bëi sù th«ng ®ång gi÷a bªn thø ba vµ c«ng ty kh¸ch hµng. Ph­¬ng ph¸p göi th­ x¸c nhËn ®­îc KTV sö dông khi kiÓm tra c¸c kho¶n môc liªn quan trùc tiÕp tíi bªn thø ba nh­ tiÒn göi ng©n hµng, hay c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ cã sè d­ lín. Thùc tÕ viÖc göi th­ x¸c nhËn th­êng ®­îc KTV thùc hiÖn theo mét mÉu cã s½n vµ c¸c mÉu th­ nµy ®Òu ph¶i ®­îc ng­êi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n ký vµ ®ãng dÊu x¸c nhËn tr­íc khi göi ®i. Do vËy, kh¸ch hµng cã thÓ sÏ biÕt ®­îc quy tr×nh göi th­ x¸c nhËn cña KTV còng nh­ nh÷ng th­ ®ã ®­îc göi ®Õn ®Þa chØ nµo nªn hä cã thÓ th«ng ®ång víi bªn thø ba ®Ó kh¼ng ®Þnh hoÆc phñ ®Þnh th«ng tin cÇn x¸c nhËn sao cho cã lîi cho ®¬n vÞ m×nh. §Ó h¹n chÕ rñi ro trong viÖc göi th­ x¸c nhËn, Bé Tµi chÝnh cã thÓ ban hµnh quy ®Þnh cho phÐp KTV ®­îc göi th­ x¸c nhËn cho môc ®Ých kiÓm to¸n ®Õn c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ (bªn thø ba) mµ kh«ng cÇn ph¶i cã ch÷ ký vµ ®ãng dÊu x¸c nhËn cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. Trªn thùc tÕ nÕu KTV göi th­ x¸c nhËn cho môc ®Ých kiÓm to¸n theo quy ®Þnh nµy th× cã thÓ tr¸nh ®­îc sù th«ng ®ång tõ kh¸ch hµng víi bªn thø ba v× kh¸ch hµng sÏ kh«ng biÕt KTV x¸c nhËn th«ng tin tõ ®¬n vÞ nµo. Song còng ph¶i ®Æt tr­êng hîp ng­îc l¹i cã thÓ bªn thø ba sÏ chñ ®éng th«ng ®ång víi ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n. Cã thÓ khi nhËn ®­îc th­ x¸c nhËn cña KTV, lËp tøc hä sÏ liªn hÖ víi ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n ®Ó tho¶ thuËn theo h­íng cã lîi cho c¶ hai bªn. §èi víi nh÷ng tr­êng hîp nµy, Bé Tµi chÝnh cã thÓ quy ®Þnh bªn thø ba ph¶i hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ th«ng tin ®­îc x¸c nhËn. NÕu ®¬n vÞ lµm sai lÖch th«ng tin mµ hËu qu¶ dÉn ®Õn lµ KTV ®­a ra ý kiÕn kiÓm to¸n sai do sö dông th«ng tin ®ã th× bªn thø ba sÏ ph¶i chÞu mét h×nh thøc xö ph¹t nµo ®ã, thËm chÝ nÕu quy m« sai ph¹m lín th× hä cã thÓ bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Trªn ®©y lµ mét sè ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p cña t«i nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña kiÓm tra chi tiÕt trong kiÓm to¸n BCTC. Song ®Ó c¸c gi¶i ph¸p ®ã ®­îc thùc thi th× cÇn sù nghiªn cøu vµ phèi hîp ho¹t ®éng tõ nhiÒu phÝa nh­ Bé Tµi chÝnh, VACO, c¸c kiÓm to¸n viªn vµ c¸c ®¬n vÞ liªn quan kh¸c. KÕt luËn Qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam, t«i ®· cã ®­îc sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò m×nh nghiªn cøu ®­îc tiÕn hµnh trong thùc tÕ ra sao còng nh­ nh÷ng ­u ®iÓm cïng c¸c vÊn ®Ò tån t¹i cña ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô. Th«ng qua nghiªn cøu vµ tham kh¶o c¸c tµi liÖu kiÓm to¸n, vÒ mÆt lý luËn cña ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt, t«i ®· phÇn nµo hÖ thèng l¹i ®­îc c¸c kiÕn thøc ®· häc trong tr­êng ®ång thêi häc hái thªm ®­îc mét sè kiÕn thøc vÒ ph­¬ng ph¸p nµy th«ng qua viÖc t×m hiÓu HÖ thèng KiÓm to¸n AS/2. VÒ mÆt thùc tiÔn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu, qua mét sè lÇn thùc tÕ thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt t¹i c¸c kh¸ch hµng cña VACO, tù b¶n th©n t«i còng häc hái vµ rót ra ®­îc mét sè kinh nghiÖm khi thùc hiÖn kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô. Víi Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy, t«i còng ®· ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm tra chi tiÕt. Tuy nhiªn nh÷ng gi¶i ph¸p nµy chØ mang tÝnh ®Ò xuÊt cßn viÖc thùc thi nã th× ®ßi hái ph¶i cã thêi gian l©u dµi. Trong suèt h¬n 10 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, ®ång thêi lµ thµnh viªn cña H·ng kiÓm to¸n DTT, VACO ®· lu«n kh¼ng ®Þnh ®­îc m×nh trªn thÞ tr­êng kiÓm to¸n ViÖt Nam. C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam cã mét ®éi ngò kiÓm to¸n viªn n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, tinh th«ng vÒ nghÒ nghiÖp - ®ã lµ yÕu tè quan träng ®Ó VACO ngµy cµng n©ng cao ®­îc chÊt l­îng dÞch vô kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng nãi chung vµ n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ cña kiÓm tra chi tiÕt nãi riªng. VACO còng nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c cña ViÖt Nam ®ang trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi VACO còng gÆp ph¶i nhiÒu trë ng¹i, song hy väng víi sù hç trî cña Nhµ n­íc, Bé Tµi chÝnh cïng sù ph¸t huy néi lùc s½n cã, VACO sÏ kh¾c phôc khã kh¨n vµ lu«n kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ cña m×nh c¶ ë ViÖt Nam còng nh­ trªn tr­êng quèc tÕ. HÖ thèng tµi liÖu tham kh¶o ALVIN A.ARENS - JAMES K.LOEBBECKE KiÓm to¸n - Auditting - NXB Thèng Kª - 2001 Bé Tµi chÝnh - HÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam (quyÓn I) - 1999 Bé Tµi chÝnh - HÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam (quyÓn II) - 2001 Bé Tµi chÝnh - HÖ thèng ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam (quyÓn III) - 2002 C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam - Hå s¬ kiÓm to¸n mÉu C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam - Tµi liÖu ®µo t¹o nh©n viªn chuyªn nghiÖp Deloitte Touche Tohmatsu- Audit System/2 EURO-TAPVIET - Sæ tay kiÓm to¸n TS. V­¬ng §×nh HuÖ - KiÓm to¸n - NXB Tµi chÝnh Bïi V¨n Mai - T×m hiÓu vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam - NXB Tµi chÝnh GS.TS NguyÔn Quang Quynh - Lý thuyÕt KiÓm to¸n GS.TS NguyÔn Quang Quynh - KiÓm to¸n tµi chÝnh - NXB Tµi chÝnh - 2001 Môc lôc Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t 1 Danh môc c¸c s¬ ®å, b¶ng biÓu 2 Lêi nãi ®Çu 3 PhÇn thø nhÊt - Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kiÓm tra chi tiÕt trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh 5 1.1. §Æc ®iÓm, b¶n chÊt vµ vai trß cña ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt 5 1.1.1. §Æc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt víi c¸c thö nghiÖm trong kiÓm to¸n tµi chÝnh 5 1.1.2. B¶n chÊt vµ vai trß cña ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt 7 1.2. KiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh 12 PhÇn thø hai - Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt ¸p dông trong thùc tiÔn ho¹t ®éng kiÓm to¸n tµi chÝnh do VACO thùc hiÖn 28 2.1. Giíi thiÖu chung vÒ C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam 28 2.1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam 28 2.1.2. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ bé m¸y kÕ to¸n cña C«ng ty KiÓm to¸n ViÖt Nam 31 2.1.3. §Æc ®iÓm quy tr×nh ho¹t ®éng kiÓm to¸n 33 2.2. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt ¸p dông trong thùc tiÔn ho¹t ®éng kiÓm to¸n tµi chÝnh t¹i kh¸ch hµng do VACO thùc hiÖn 35 * Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt ¸p dông trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty NTH do VACO thùc hiÖn 35 2.2.1. LËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt 35 2.2.2. Lùa chän sè d­ vµ nghiÖp vô cho kiÓm tra chi tiÕt 40 2.2.3. Thùc hiÖn c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt ®èi víi c¸c kho¶n môc ®· chän 47 2.2.4. Ph¸t hiÖn vµ xö lý c¸c sai sãt 50 * Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt ¸p dông trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty TNHH NK Hotel do VACO thùc hiÖn 52 PhÇn thø ba - Mét sè ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm tra chi tiÕt trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i VACO 65 3.1. KiÓm tra chi tiÕt trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh víi xu h­íng héi nhËp quèc tÕ vÒ kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n 65 3.2. Nh÷ng ­u ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p kiÓm tra chi tiÕt trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i VACO 66 3.3. Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kiÓm tra chi tiÕt sè d­ vµ nghiÖp vô trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i VACO 71 KÕt luËn 77 HÖ thèng tµi liÖu tham kh¶o 78 Môc lôc 79 NhËn xÐt cña ®¬n vÞ thùc tËp