Báo cáo Về phương pháp lập và kiểm tra các chỉ tiêu trên hệ thống kế toán tài chính của doanh nghiệp Việt Nam hiện hành

®Õn h¹n tr¶” trªn sæ C¸i. 3. Ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n(M· sè 313): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 331 “Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n” chi tiÕt theo tõng ng­êi b¸n. 4. Ng­êi mua tr¶ tiÒn tr­íc(M· sè 314): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 131 “Ph¶i thu cña kh¸ch hµng” më chi tiÕt cho tõng kh¸ch hµng, vµ TK 3387 “Doanh thu nhËn tr­íc” trªn sæ C¸i 5. ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ n­íc(M· sè 315): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 333 “ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ n­íc” trªn sæ C¸i 6. Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn(M· sè 316): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 334 “Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn”trªn sæ C¸i. 7. Ph¶i tr¶ cho c¸c ®¬n vÞ néi bé(M· sè 317): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 336 “Ph¶i tr¶ néi bé”trªn sæ C¸i. 8. C¸c kho¶n ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c(M· sè 318): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 338 (trõ 3381 vµ 3387),138 vµ c¸c kho¶n thanh to¸n kh¸c. II. Nî dµi h¹n(M· sè 320): ph¶n ¸nh c¸c kho¶n nî cã thêi h¹n trªn 1 n¨m. M· sè 320= M· sè 321 +M· sè 322 1. Vay dµi h¹n(M· sè 321): ph¶n ¸nh c¸c kho¶n vay dµi h¹n mµ doanh nghiÖp vay ë c¸c ng©n hµng hoÆc c¸c c«ng ty tµi chÝnh...Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 341 “Vay dµi h¹n”trªn sæ C¸i. 2. Nî dµi h¹n (M· sè 322):Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã tµi kho¶n 342 “Nî dµi h¹n” trªn sæ C¸i. III. Nî kh¸c(M· sè 330) M· sè 330 = M· sè 331 + 332 + 333 1. Chi phÝ ph¶i tr¶(M· sè 331): lµ nhngx kho¶n chi phÝ ®· tÝnh tr­íc vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, nh­ng ch­a thùc chi t¹i thêi ®iÓm b¸o c¸o.Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 335 “Chi phÝ ph¶i tr¶” trªn sæ C¸i. 2. Tµi s¶n thõa chê xö lý( M· sè 332): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 3381 “Tµi s¶n thõa chê xö lý” trªn sæ C¸i. 3. NhËn ký quü, ký c­îc dµi h¹n( M· sè 333): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 344 “Ký c­îc, ký quü dµi h¹n” trªn sæ C¸i. B. Nguån vèn chñ së h÷u( M· sè 400) M· sè 400 = M· sè 410 + 420 I. Nguån vèn, quü(M· sè 410): M· sè 410 = M· sè 411 ± 412 ± 413 + 414 + 415 ±416 + 417 1. Nguån vèn kinh doanh(M· sè 411): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 411 “Nguån vèn kinh doanh” trªn sæ C¸i. 2. Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n (M· sè 412) Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 412 “Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n” trªn sæ C¸i. Tr­¬ng hîp tµi kho¶n 412 cã sè d­ Nî th× ®­îc ghi b»ng sè ©m, d­íi h×nh thøc trong ngoÆc ®¬n. 3. Chªnh lÖch tû gi¸(M· sè 413): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 413 “Chªnh lÖch tû gi¸” trªn sæ C¸i. Tr­êng hîp tµi kho¶n 413 cã sè d­ Nî th× ®­îc ghi b»ng sè ©m, d­íi h×nh thøc trong ngoÆc ®¬n. 4. Quü ®Çu t­, ph¸t triÓn(M· sè 414): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 414 “Quü ®Çu t­, ph¸t triÓn” trªn sæ C¸i. 5. Quü dù phßng tµi chÝnh(M· sè 415): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 415 “Quü dù phßng tµi chÝnh”trªn sæ C¸i. 6. Lîi nhuËn ch­a ph©n phèi(M· sè 416) Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 421”Lîi nhuËn ch­a ph©n phèi” trªn sæ C¸i. Tr­êng hîp tµi kho¶n 421 cã sè d­ Nî th× ®­îc ghi b»ng sè ©m, d­íi h×nh thøc trong ngoÆc ®¬n. 7. Nguån vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n(M· sè 417): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 441 “Quü ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n” trªn sæ C¸i. II. Nguån kinh phÝ, quü kh¸c(M· sè 420) M· sè 420 = M· sè 421 + 422 + 424 1. Quü dù phßng vÒ trî cÊp mÊt viÖc lµm(M· sè 421) Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 416 “Quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc” trªn sæ C¸i. 2. Quü khen th­ëng, phóc lîi(M· sè 422): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 431 “Qü khen th­ëng, phóc lîi” trªn sæ C¸i. 3. Quü qu¶n lý cña cÊp trªn(M· sè 423): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 451 “Quü qu¶n lý cña cÊp trªn” trªn sæ C¸i. 4. Nguån kinh phÝ sù nghiÖp( M· sè 424): M· sè 424 = M· sè 425 + 426 4.1 Nguån kinh phÝ sù nghiÖp n¨m tr­íc(M· sè 425) Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 4611 trªn sæ C¸i. 4.2 Nguån kinh phÝ sù nghiÖp n¨m nay(M· sè 426): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 4612 trªn sæ C¸i. 5. Nguån kinh phÝ ®· h×nh thµnh TSC§ (M· sè 427): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Cã TK 466 “Nguån kinh phÝ h×nh thµnh TSC§” trªn sæ C¸i. Tæng céng nguån vèn(M· sè 430) : M· sè 430 = M· sè 300 + 400 C¸c chØ tiªu ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n: ph¶n ¸nh nh÷ng tµi s¶n kh«ng thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp vµ mét sè chØ tiªu bæ sung kh«ng thÓ ph¶n ¸nh trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. 1. Tµi s¶n thuª ngoµi: Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Nî TK 001 trªn sæ C¸i. 2. VËt t­, hµng ho¸ nhËn gi÷ hé, gia c«ng: Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Nî TK 002 trªn sæ C¸i 3. Hµng ho¸ nhËn b¸n hé, ký göi: Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Nî TK 003 trªn sæ C¸i 4. Nî khã ®ßi ®· xö lý: Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Nî TK 004 trªn sæ C¸i 5. Ngo¹i tÖ c¸c lo¹i : Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Nî TK 007 trªn sæ C¸i 6. H¹n møc kinh phÝ cßn l¹i :Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Nî TK 008 trªn sæ C¸i 7. Nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n hiÖn cã: Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu nµy lµ sè d­ Nî TK 009 trªn sæ C¸i 2. B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh (MÉu sè B02- DN). B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh lµ b¸o c¸o tµi chÝnh tæng hîp ph¶n ¸nh tæng qu¸t t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh trong mét kú kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ®­îc chi tiÕt theo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt th­êng. Ngoµi ra, b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cßn kÕt hîp ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi Ng©n s¸ch Nhµ n­íc vÒ c¸c kho¶n thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c còng nh­ chi tiÕt thuÕ GTGT. B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh gåm ba phÇn: PhÇn I- L·i, lç PhÇn II- T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ n­íc PhÇn III- ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ, thuÕ GTGT ®­îc hoµn l¹i, thuÕ GTGT ®­îc gi¶m, thuÕ GTGT hµng b¸n néi bé. 2.1.C¬ së sè liÖu : B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp th­êng ®­îc lËp dùa trªn c¬ së sè liÖu sau: B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kú tr­íc; Sæ kÕ to¸n trong kú cña c¸c tµi kho¶n tõ lo¹i 5 ®Õn lo¹i 9; Sæ kÕ to¸n c¸c tµi kho¶n 133 “ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ” vµ tµi kho¶n 333 “ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ n­íc”; 2.2.Ph­¬ng ph¸p lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh (PhÇn I- L·i, lç) : Cét 2 “M· sè”: ph¶n ¸nh m· sè cña c¸c chØ tiªu trong b¶ng, ®­îc ®¸nh theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh. Cét 4 “Kú tr­íc”: ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cña c¸c chØ tiªu ë kú tr­íc liÒn kÒ. Sè liÖu trªn cét nµy t­¬ng øng víi sè liÖu trªn cét 3 “Kú nµy” cña b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kú tr­íc. Cét 5 “Luü kÕ tõ ®Çu n¨m”: ph¶n ¸nh sè céng dån cña tõng chØ tiÓu trong b¶ng tÝnh tõ ®Çu n¨m ®Õn thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o. Sè liÖu ghi vµo cét nµy b»ng sè liÖu trªn cét 5 cña b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh nµy kú tr­íc céng víi sè liÖu cét 3 “Kú nµy” cña b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kú nµy . Cét 3 “Kú nµy”: ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cña tõng chie tiªu trong kú b¸o c¸o: -Tæng doanh thu (M· sè 01): ph¶n ¸nh doanh thu tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô ttong kú cña doanh nghiÖp. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã TK 511 “Doanh thu b¸n hµng” vµ TK 512 “Doanh thu b¸n hµng néi bé” trªn sæ C¸i -Doanh thu hµng xuÊt khÈu (M· sè 02): chØ dïng ë doanh nghiÖp cã ho¹t ®éng xuÊt khÈu. -C¸c kho¶n gi¶m trõ (M· sè 03): M· sè 03 = M· sè 05 + 06 + 07 ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh c¸c kho¶n gi¶m trõ vµo doanh thu trong kú, bao gåm: + Gi¶m gi¸ hµng b¸n(M· sè 05): ph¶n ¸nh c¸c kho¶n bít gi¸, håi khÊu, gi¶m gi¸ dÆc biÖt tÝnh trªn gi¸ ho¸ ®¬n cña sè s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô tiªu thô trong kú cña doanh nghiÖp. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã TK 532 “Gi¶m gi¸ hµng b¸n” tren sæ C¸i. + Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i(M· sè 06): ph¶n ¸nh gi¸ trÞ l­¬ng hµng ho¸, s¶n phÈm ®· thùc sù tiªu thô trong kú bÞ kh¸ch hµng tr¶ l¹i trong kú b¸o c¸o. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã TK 531 “Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i” trong kú b¸o c¸o. + ThuÕ TT§B vµ thuÕ XK (M· sè 07):Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã TK 3332, 3333 (chi tiÕt thuÕ XK) ®èi øng víi bªn Nî TK 511,512 trong kú b¸o c¸o . -Doanh thu thuÇn(M· sè 10): M· sè 10 = M· sè 01 - M· sè 03 Doanh thu thuÇn ph¶n ¸nh sè doanh thu thùc doanh nghiÖp thu vÒ b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô trong kú b¸o c¸o. ChØ tiªu nµy b»ng tæng doanh thu trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ. -Gi¸ vèn hµng b¸n(M· sè 11): ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô trong kú. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã TK 632 “Gi¸ vèn hµng b¸n” ®èi øng víi bªn Nî TK 911 “X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh” trong kú b¸o c¸o. -Lîi nhuËn gép(M· sè 20): ph¶n ¸nh chªnh lÖch gi÷a doanh thu víi gÝa vèn hµng b¸n trong kú. M· sè 20 = M· sè 10 - M· sè 11 -Chi phÝ b¸n hµng(M· sè 21): ph¶n ¸nh chi phÝ b¸n hµng ph©n bæ cho hµng b¸n trong kú. Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã TK 641 “Chi phÝ b¸n hµng” vµ TK 1422 “Chi phÝ chê kÕt chuyÓn”(chi tiÕt CPBH) ®èi øng víi bªn Nî TK911 trong kú b¸o c¸o. -Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (M· sè 22): ph¶n ¸nh chi phÝ QLDN ph©n bæ cho s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô trong kú.Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã TK 642 “Chi phÝ QLDN” vµ tµi kho¶n 1422 (chi tiÕt CPQLDN) ®èi øng víi bªn Nî TK 911 trong kú b¸o c¸o. -Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh (M· sè 30): ph¶n ¸nh lîi nhuËn thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. M· sè 30 = M· sè 20 - (M· sè 21 + M· sè 22) -Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh(M· sè 31):Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Nî TK 711 “Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh” ®èi øng víi bªn Cã TK 911 trong kú b¸o c¸o . -Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh (M· sè 32): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã TK 811 “Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh” ®èi øng víi bªn Nî TK 911 trong kú b¸o c¸o. -Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh (M· sè 40): ph¶n ¸nh lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh M· sè 40 = M· sè 32 - M· sè 31 -C¸c kho¶n thu nhËp bÊt th­êng (M· sè 41): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Nî TK 721 ®èi øng víi bªn Cã TK 911 trong kú b¸o c¸o. -Chi phÝ bÊt th­êng (M· sè 42): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã TK 821 ®èi øng víi bªn Nî TK 911 trong kú b¸o c¸o. -Lîi nhuËn bÊt th­êng (M· sè 50): ph¶n ¸nh lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng bÊt th­êng. M· sè 50 = M· sè 41 - M· sè 42 -Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ (M· sè 60):ph¶n ¸nh lîi nhuËn cña tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp tr­íc khi nép thuÕ. M· sè 60 = M· sè 30 +M· sè 40 + M· sè 50 -ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép(M· sè 70): Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã TK 3334 “ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp” ®èi øng víi bªn Nî TK 421 trong kú b¸o c¸o. -Lîi nhuËn sau thuÕ(M· sè 80) :ph¶n ¸nh lîi nhuËn thuÇn tõ tÊt c¶ c¸ ho¹t ®éng sau khi trõ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¸t sinh trong kú b¸o c¸o. M· sè 80 = M· sè 60 - M· sè 70 L­u ý: C¸c chØ tiªu vÒ lîi nhuËn- ChØ tiªu 6, 9, 12, 13, 15 (M· sè 30, 40, 50, 60, 70, 80) trong tr­êng hîp lç th× ®­îc ghi ®á. 3. B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ (MÉu sè B03-DN). B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ lµ b¸o c¸o tµi chÝnh tæng hîp, ph¶n ¸nh viÖc h×nh thµnh vµ sö dông l­îng tiÒn ph¸t sinh trong kú b¸o c¸o cña doanh nghiÖp. Dùa vµo b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ, ng­êi sö dông cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng t¹o ra tiÒn, sù biÕn ®éng tµi s¶n thuÇn cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp vµ dù ®o¸n ®­îc luång tiÒn trong kú tiÕp theo. Néi dung cña b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ cña doanh nghiÖp bao gåm ba phÇn sau: Ø L­u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Ø L­u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng ®Çu t­. Ø L­u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh. Cã hai ph­¬ng ph¸p lËp b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ: ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp vµ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. Hai ph­¬ng ph¸p nµy chØ kh¸c nhau trong phÇn I “L­u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh”, cßn phÇn II “L­u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng ®Çu t­” vµ phÇn III “L­u chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh” th× gièng nhau. 3.1. Ph­¬ng ph¸p lËp, ®äc b¸o c¸o L­u chuyÓn tiÒn tÖ theo ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp. 3.1.1. Nguyªn t¾c chung ®Ó lËp b¸o c¸o L­u chuyÓn tiÒn tÖ. Theo ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp, b¸o c¸o L­u chuyÓn tiÒn tÖ ®­îc lËp b»ng c¸ch ®iÒu chØnh lîi nhuËn tr­íc thuÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh khái ¶nh h­ëng cña c¸c nghiÖp vô kh«ng trùc tiÕp thu tiÒn hoÆc chi tiÒn ®· lµm t¨ng, gi¶m lîi nhuËn; lo¹i trõ c¸c kho¶n lç, l·i cña ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ ho¹t ®éng tµi chÝnh ®· tÝnh vµo lîi nhuËn tr­íc thuÕ, ®iÒu chØnh c¸c kho¶n môc thuéc vèn l­u ®éng. 3.1.2.C¬ së sè liÖu ®Ó lËp b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ. Theo ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp, b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ ®­îc lËp c¨n cø vµo: B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh (MÉu sè B02- DN) B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (MÉu sè B01-D N) C¸c tµi liÖu kh¸c nh­: Sæ c¸i, c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt, b¸o c¸o vèn gãp, khÊu hao, chi tiÕt hoµn nhËp dù phßng, hoÆc c¸c tµi liÖu chi tiÕt vÒ mua b¸n tµi s¶n cè ®Þnh, tr¶ l·i vay, sæ thu, chi tiÒn,... 3.2. Néi dung vµ ph­¬ng ph¸p lËp b¸o c¸o L­u chuyÓn tiÒn tÖ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. 3.2.1. Nguyªn t¾c chung ®Ó lËp b¸o c¸o L­u chuyÓn tiÒn tÖ. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, b¸o c¸o L­u chuyÓn tiÒn tÖ ®­îc lËp b»ng c¸ch x¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch trùc tiÕp c¸c kho¶n thùc thu, thùc chi b»ng tiÒn trªn c¸c sæ kÕ to¸n vèn b»ng tiÒn theo tõng lo¹i ho¹t ®éng vµ theo néi dung thu, chi. 3.2.2. C¬ së lËp b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ. B¸o c¸o L­u chuyÓn tiÒn tÖ ®­îc lËp trªn c¬ së c¸c tµi liÖu sau: B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (M· sè B01-DN); Sæ kÕ to¸n thu, chi vèn b»ng tiÒn; Sæ kÕ to¸n theo dâi c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶. 4. ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh (MÉu sè B09- DN) ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh lµ bé phËn hîp thµnh b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, ®­îc lËp ®Ó gi¶i thÝch vµ bæ sung nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp trong kú b¸o c¸o mµ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c kh«ng thÓ tr×nh bµy râ rµng vµ chi tiÕt ®­îc. ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh trinhg bµy kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, néi dung mét sè chÕ ®é kÕ to¸n ®­îc doanh nghiÖp lùa chän ®Ó ¸p dông, t×nh h×nh vµ lý do biÕn ®éng cña mét sè ®èi t­îng tµi s¶n vµ nguån vèn quan träng, ph©n tÝch mét sè chØ tiªu tµi chÝnh chñ yÕu vµ c¸c kiÕn nghÞ cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ph¶i tr×nh bµy ®Çy ®ñ c¸c chØ tiªu theo néi dông ®¸nh gi¸ quy ®Þnh trong thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. Ngoµi ra, doanh nghiÖp còng cã thÓ tr×nh bµy thªm c¸c néi dông kh¸c nh»m gi¶i thÝch chi tiÕt h¬n t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C¬ së sè liÖu ®Ó lËp “ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh” bao gåm nh÷ng tµi liÖu sau: C¸c sæ kÕ to¸n kú b¸o c¸o; B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n kú b¸o c¸o; B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh kú b¸o c¸o; ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. III. KiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Kh¸i qu¸t chung vÒ ®èi t­îng kiÓm ra b¸o c¸o tµi chÝnh. KiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn ®Ó ®¶m b¶o c¬ së ph¸p lý cho viÖc xÐt duyÖt b¸o c¸o quyÕt to¸n còng nh­ b¶o ®¶m tÝnh tin cËy cho c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. ViÖc kiÓm tra sè liÖu trªn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh nh»m ph¸t hiÖn sai sãt, vi ph¹m ph¸p luËt, chÕ ®é, chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh, qua ®ã ph¸t hiÖn c¸c hµnh vi tham «, b¶o thñ, che giÊu doanh thu, trèn lËu thuÕ,... v× c¸c môc ®Ých kh«ng chÝnh ®¸ng. Lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý, c«ng t¸c kÕ to¸n, muèn ho¹t ®éng tèt ph¶i ®­îc kiÓm tra, kiÓm so¸t nh»m b¶o ®¶m tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc cña c¸c tµi liÖu kÕ to¸n. VÒ thùc chÊt, kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh bao gåm c¸c kü thuËt, ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch, kh¶o s¸t, so s¸nh, ®èi chiÕu mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c th«ng tin vµ d÷ kiÖn qua c¸c tµi liÖu, b¸o c¸o vµ sæ s¸ch kÕ to¸n nh»m ph¸t hiÖn vµ chÊn chØnh sai ph¹m, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña sè liÖu, gióp cho ng­êi sö dông th«ng tin cã c¬ së ®Ó ®Ò ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n. Nh­ vËy, ®èi t­îng cña kiÓm tra kÕ to¸n lµ viÖc t×m kiÕm c¸c gian lËn vµ sai lÇm. Sai lÇm lµ vi ph¹m do vè ý, bÊt cÈn hoÆc h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é nghiÖp vô; Ng­îc l¹i, gian lËn lµ vi ph¹m do cè ý. C¸c d¹ng sai lÇm: - Bá sãt nghiÖp vô kh«ng ghi sæ kÕ to¸n . - Ghi sai ®Þnh kho¶n kÕ to¸n. - Ghi sai sè liÖu vµo sæ s¸ch. - Sai sãt do tÝnh to¸n. - Ghi trïng nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh. - Sai lÇm vÒ chuyªn m«n. - Sai sãt do quªn ghi quan hÖ ®èi øng tµi kho¶n. C¸c d¹ng gian lËn. -Gian lËn tõ phÝa nh©n viªn thõa hµnh -Gian lËn tõ phÝa ng­êi l·nh ®¹o 1.3. C¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh: - Ph­¬ng ph¸p chän mÉu. - Ph­¬ng ph¸p dùa vµo dÊu hiÖu chØ dÉn: dÊu hiÖu chØ dÉn lµ nh÷ng dÊu hiÖu kh¶ nghi ph¸t sinh tõ nh÷ng t×nh tr¹ng hoÆc nghiÖp vô kh«ng b×nh th­êng, nh­: + Sè d­ cña mét sè chØ tiªu kh«ng thay ®æi trong suèt mét thêi gian dµi. + Sè d­ Nî cña tµi kho¶n 111 “TiÒn mÆt” th­êng xuyªn qu¸ lín. + Tû lÖ gi÷a c¸c chØ tiªu kh«ng hîp lý. Ph­¬ng ph¸p phèi hîp kiÓm tra tõ nhiÒu phÝa. Ph­¬ng ph¸p kiÓm tra hiÖn vËt (kiÓm kª). KiÓm tra b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. KiÓm tra tÝnh c©n b»ng vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c chØ tiªu trong néi bé b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. §Æc tr­ng c¬ b¶n, næi bËt cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ tÝnh c©n b»ng vÒ mÆt l­îng gi÷a gi¸ trÞ tµi s¶n vµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n. §Æc tr­ng nµy ®­îc thÓ hiÖn qua ph­¬ng tr×nh kÕ to¸n c¬ b¶n: Tµi s¶n = Nguån vèn Bëi vËy, viÖc kiÓm tra b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®­îc tiÕn hµnh tr­íc hÕt lµ viÖc kiÓm tra tÝnh c©n ®èi nµy. Sau khi kiÓm tra tÝnh c©n ®èi nµy cÇn xem xÐt viÖc tÝnh to¸n sè häc c¸c chØ tiªu. Mét chØ tiªu tæng hîp bao giê còng gåm nhiÒu chØ tiªu chi tiÕt cÊu thµnh, ®ã lµ mét nguyªn t¾c bÊt di, bÊt dÞch. ThÕ nh­ng, kh¸ phæ biÕn trªn thùc tÕ, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña nhiÒu doanh nghiÖp mÆc dï tæng sè tµi s¶n vµ nguån vèn c©n b»ng ngøng khi tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu cÊu thµnh th× l¹i ®­îc mét kÕt qu¶ hoµn toµn tr¸i ng­îc. Së dÜ vËy lµ do sè liÖu h¹ch to¸n kh«ng chÝnh x¸c hoÆc muèn ngôy t¹o t×nh h×nh nªn ng­êi lËp B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®· cè ®iÒu chØnh sè liÖu cña c¸c chØ tiªu. Nh÷ng sai sãt nµy dÔ ph¸t hiÖn nh­ng còng dÔ bá qua do sù chñ quan cña ng­êi kiÓm duyÖt. ChÝnh v× thÕ khi kiÓm tra cÇn tÝnh to¸n l¹i c¸c chØ tiªu. Cã thÓ kh¸i qu¸t viÖc kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c vÒ quan hÖ sè liÖu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n qua s¬ ®å sau: S¬ ®å kiÓm tra s¬ bé b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n: Tµi s¶n Nguån vèn A=I+II+III+IV+V+VI I=1+2+3; II=1+2-3; III=1+2+3+4+5-6; IV=1+2+3+4+5+6+7-8; V=1+2+3+4+5; VI=1+2. B=I+II+III+IV I=1+2+3; II=1+2+3-4; III; IV. A=I+II+III I=1+2+3+4+5+6+7+8; II=1+2; III=1+2+3. B=I+II I= 1±2±3+4+5+6; II=1+2+3+4+5. TæNG CéNG TµI S¶N = A+B Tæng céng nguån vèn = A+B (Trong ®ã A,B,I,II,...,1,2... lµ c¸c chØ tiªu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n /MÉu sè B01-DN) KiÓm tra mèi quan hÖ gi÷a c¸c chØ tiªu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n víi c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c. Do c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh th­êng ®­îc lËp vµo cuèi mçi n¨m(cuèi quý) vµ cïng ph¶n ¸nh t×nh h×nh cña doanh nghiÖp trong kú b¸o c¸o, nªn sè liÖu trªn c¸c chØ tiªu th­êng thèng nhÊt víi nhau. Bëi vËy, cã thÓ kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n th«ng qua viÖc kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n víi sè liÖu trªn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c, cã thÓ kh¸i qu¸t nh­ sau: - T¹i cïng mét thêi ®iÓm, chØ sè cña chØ tiªu ®­îc ph¶n ¸nh ë b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ph¶i b»ng trÞ sè cña cïng chØ tiªu ®ã nÕu nã ®­îc ph¶n ¸nh trªn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c - Cïng mét chØ tiªu, trÞ sè cuèi kú tr­íc ë b¸o c¸o tµi chÝnh nµy ph¶i thèng nhÊt víi trÞ sè ®Çu kú nµy cña b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c. - TrÞ sè cuèi kú cña chØ tiªu trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ph¶i lu«n b»ng trÞ sè ®Çu kú c«ng víi sè t¨ng trong kú trõ ®i sè gi¶m trong kú trªn b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c. - Cïng mét chØ tiªu ®­îc ph¶n ¸nh ë b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c ®­îc x¸c ®Þnh t¹i cïng mét thêi ®iÓm ph¶i thèng nhÊt víi nhau. VÝ dô: - ChØ tiªu “TiÒn” (M· sè 110) trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ë cét “Sè cuèi kú” ph¶i b»ng chØ tiªu “TiÒn tån cuèi kú” (M· sè 70) trªn b¸o c¸o L­u chuyÓn tiÒn tÖ t¹i cïng thêi ®iÓm. T­¬ng tù t¹i thêi ®iÓm ®Çu n¨m, hai chØ tiªu nµy còng ph¶i nhÊt qu¸n víi nhau - C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c kho¶n ph¶i thu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n thèng nhÊt víi cïng chØ tiªu “C¸c kho¶n ph¶i thu vµ nî ph¶i tr¶” (chi tiÕt tõng kho¶n) trªn ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i cïng thêi ®iÓm. - ChØ tiªu “ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép Nhµ n­íc” (M· sè 315) trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ph¶i thèng nhÊt víi sè liÖu ë phÇn II cña b¸o c¸o KÕt qu¶ kinh doanh t¹i cïng thêi ®iÓm. ... KiÓm tra nguån sè liÖu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña c¸c chØ tiªu trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. ViÖc kiÓm tra nµy nh»m x¸c ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c vÒ sè liÖu trªn c¸c chØ tiªu thuéc B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vÒ c¶ c¬ së, c¸ch thøc tÝnh to¸n, néi dung ph¶n ¸nh. §Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶, cÇn lùa chän mét sè chØ tiªu ®¹i diÖn b»ng c¸ch chän ngÉu nhiªn hoÆc dùa vµo c¸c dÊu hiÖu chØ dÉn. Khi kiÓm tra cÇn sö dông thªm c¸c sæ s¸ch, chøng tõ mµ kÕ to¸n ®· ph¶n ¸nh ®Ó xem xÐt vµ l­u ý ®Õn mét sè vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn néi dung cña chØ tiªu mµ tõ ®ã cã thÓ ph¸t hiÖn ra sai sãt. §ã lµ c¸c chØ tiªu: Nguyªn gi¸ TSC§. Gi¸ thùc tÕ cña hµng tån kho. C¸c lo¹i vèn b»ng tiÒn. C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr­íc. C¸c kho¶n chi phÝ chê kÕt chuyÓn. Chi phÝ ph¶i tr¶ C¸c kho¶n thanh to¸n víi nhµ cung cÊp. KiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh: 3.1. KiÓm tra mèi quan hÖ gi÷a c¸c chØ tiªu trong néi bé b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh (PhÇn I- L·i, lç): B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh lµ mét b¸o c¸o tãm l­îc toµn bé c¸c kho¶n doanh thu vµ thu nhËp cïng víi c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn tõng ho¹t ®éngkinh doanh, ho¹t ®éng tµi chÝnh ,ho¹t ®éng bÊt th­êng, vµ kÕt qu¶ cña tõng ho¹t ®éng ®ã. Do ®ã, c¸c chØ tiªu trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, thÓ hiÖ qua c«ng thøc tæng qu¸t sau: KÕt qu¶ cña tõng ho¹t ®éng kinh doanh Tæng sè chi phÝ cña tõng ho¹t ®éng kinh doanh Tæng sè doanh thu hoÆc thu nhËp cña tõng ho¹t ®éng kinh doanh - = Khi kiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, cÇn ®i s©u vµo nh÷ng mèi quan hÖ sau: * ChØ tiªu 1. Doanh thu thuÇn(M· sè 10): Doanh thu b¸n hµng bÞ tr¶ l¹i Doanh thu thuÇn Gi¶m gi¸ hµng b¸n Tæng doanh thu ThuÕ XK, ThuÕ TT§B ph¶i nép - - - = *ChØ tiªu 3. Lîi nhuËn gép (M· sè 20): Lîi nhuËn gép = Doanh thu thuÇn + Gi¸ vèn hµng b¸n *ChØ tiªu 6. Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh (M· sè 30): L·i (Lç) tõ H§KD = Lîi nhuËn gép - Chi phÝ BH - Chi phÝ QLDN *ChØ tiªu 9.Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh (M· sè 40): Thu nhËp thuÇn ho¹t ®éng tµi chÝnh Thu nhËp thuÇn ho¹t ®éng tµi chÝnh L·i (Lç) tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh = = *ChØ tiªu 12. Lîi nhuËn bÊt th­êng (M· sè 50): L·i (lç) H§BT = Thu nhËp H§BT - Chi phÝ H§BT *ChØ tiªu 13. Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ(M· sè 60): Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ L·i (Lç) tõ ho¹t ®éng bÊt th­êng L·i (Lç) tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh L·i (Lç) tõ ho¹t ®éng kinh doanh + + = *ChØ tiªu 15. Lîi nhuËn sau thuÕ(M· sè 80): Lîi nhuËn sau thuÕ= Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ - ThuÕ TNDN ph¶i nép KiÓm tra mèi quan hÖ gi÷a c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh (phÇn I- L·i, lç) víi b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c Gièng nh­ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, c¸c chØ tiªu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh còng cã quan hÖ víi c¸ b¸o c¸o tµi chÝnh kh¸c, cô thÓ: -ChØ tiªu 13 “Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ”(M· sè 60) trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh b»ng chØ tiªu “Lîi nhuËn tr­íc thuÕ” trªn b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ ë cét “Kú tr­íc” vµ cét “Kú nµy”. -ChØ tiªu “ThuÕ” trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh (phÇn II) thèng nhÊt víi chØ tiªu “Ph¶i tr¶ thuÕ” trªn ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i c¸c cét “Sè ®Çu kú” vµ “Sè cßn ph¶i nép cuèi kú” KiÓm tra nguån sè liÖu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña c¸c chØ tiªu trªn PhÇn I “L·i, lç” trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh . *ChØ tiªu “Tæng doanh thu”(M· sè 01): ph¶n ¸nh toµn bé sè tiÒn thu vÒ tõ viÖc tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô trong kú theo gi¸ b¸n thùc tÕ. Khi kiÓm tra cÇn ®èi chiÕu doanh thu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh víi sè doanh thu trªn c¸c sæ Chi tiÕt b¸n hµng, sæ NhËt ký b¸n hµng,.. Khi kiÓm tra doanh thu, cÇn xem xÐt thêi ®iÓm x¸c ®Þnh tiªu thô ®Ó ghi nhËn doanh thu vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n theo hîp ®ång trªn c¬ së c¸c chøng tõ. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp th­êng Èn giÊu doanh thu b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Do ®ã, khi kiÓm tra doanh thu b¸n hµnh thØ cÇn dùa vµo mét sè dÊu hiÖu chØ dÉn sau: -Tû lÖ bÊt hîp lý gi÷a l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt víi sè b¸n ra -Tû lÖ gi÷a chi phÝ b¸n hµng víi doanh thu b¸n hµng kh«ng phï hîp. -Sù t¨ng gi¶m ®ét ngét cña doanh thu trong kú so víi kú tr­íc. §èi víi doanh thu b¸n hµng, gian lËn th­êng x¶y ra d­íi c¸c d¹ng sau: - BiÓn thñ tiÒn b¸n hµng - Che dÊu doanh sè b¸n hµng - Cè t×nh h¹ch to¸n sai *ChØ tiªu “C¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu”(M· sè 03): C¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu th­êng bao gåm: -Gi¶m gi¸ hµng ho¸(M· sè 05):lµ c¸c kho¶n chÊp nhËn cho kh¸ch hµng tÝnh trªn gi¸ b¸n ®· tho¶ thuËn trªn ho¸ ®¬n, bao gåm: Bít gi¸, Håi khÊu, Gi¶m gi¸ thùc sù. -Gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i(M· sè 06):Khi kiÓm tra, cµn xem xÐt c¸ chøng tõ cã liªn quan ®Õn hµng b¸n tr¶ l¹i, nh­: c¸c hîp ®ång kinh tÕ, ho¸ ®¬n b¸n hµng, biªn b¶n kiÓm nhËn, phiÕu nhËp kho...CÇn chó ý r»ng: gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ë chØ tiªu ®­îc ph¶n ¸nh theo doanh thu cña sè hµng bÞ tr¶ l¹i. -ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ph¶i nép(M· sè 07) *ChØ tiªu “Doanh thu thuÇn”(M· sè 10): §Ó kiÓm tra, cÇn tiÕn hµnh so s¸nh, ®èi chiÕu víi sè ph¸t sinh bªn Nî c¸c tµi kho¶n 511, 512. *ChØ tiªu “Gi¸ vèn hµng b¸n”(M· sè 11): Khi kiÓm tra, tr­íc hÕt cÇn xem xÐt ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ s¶n phÈm, hµng ho¸ xuÊt kho cã nhÊt qu¸n vµ cã chÝnh x¸c kh«ng. Sau ®ã, cÇn kiÓm tra xem hµng ®· thùc sù tiªu thô ch­a.L­u ý, Sè liÖu ®Ó ghi vµo chØ tiªu lµ sè luü kÕ ph¸t sinh Cã TK 632 “Gi¸ vèn hµng b¸n” ®èi øng víi bªn Nî TK 911 trong kú b¸o c¸o. *ChØ tiªu “Chi phÝ b¸n hµng”(M· sè 21): Theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh, chi phÝ b¸n hµng lµ mét chi phÝ thêi kú, ph¸t sinh ®Õn ®©u ®­îc trõ vµo thu nhËp ®Õn ®ã. Tuy nhiªn, ®Ó phï hîp gi÷a doanh thu vµ chi phÝ, chÕ ®é tµi chÝnh còng quy ®Þnh, víi nh÷mh doanh nghiÖp cã chu kú kinh doanh dµi,nÕu chi phÝ b¸n hµng trong kú lín mµ doanh thu kh«ng ®¸ng kÓ th× doanh nghiÖp nghiÖp chØ kÕt chuyÓn mét phÇn chi phÝ b¸n hµng trõ vµo kÕt qu¶, phÇn cßn l¹i ®­a vµo chi phÝ chê kÕt chuyÓn. Do vËy, khi kiÓm tra cÇn xem xÐt c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ b¸n hµng mét phÇn còng nh­ toµn bé. VÒ mÆt h¹ch to¸n, sè chi phÝ b¸n hµng trõ vµo kÕt qu¶ trong kú c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Cã Tk641 vµ Tk1422 ®èi øng víi bªn Nî TK 911 trong kú b¸o c¸o. *ChØ tiªu “Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp”(M· sè 22): ViÖc kiÓm tra chØ tiªu nµy t­¬ng tù nh­ chØ tiªu “chi phÝ b¸n hµng”.Tuy nhiªn, sè chi phÝ QLDN trõ vµo kÕt qu¶ kinh doanh trong kú c¨n cø vµo sè ph¸t sinh Cã Tk642 vµ Tk1422(chi tiÕt chi phÝ QLDN) ®èi øng víi bªn Nî TK 911 trong kú b¸o c¸o. *ChØ tiªu “Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh” (M· sè 31): bao gåm thu vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­, liªn doanh, ®Çu t­ mua b¸n chøng kho¸n...VÒ mÆt sè liÖu, cÇn ®èi chiÕu sè ph¸t sinh Nî cña Tk711 ®èi øng víi bªn Cã TK911 trong kú b¸o c¸o. *ChØ tiªu “Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh” (M· sè 32): Gåm c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ mua b¸n chøng kho¸n, chi phÝ thuª tµi s¶n ...Khi kiÓm tra cÇn xem xÐt néi dung tõng kho¶n chi phÝ g¾n víi chøng tõ cô thÓ; vÒ mÆt sè liÖu, kiÓm tra sè ph¸t sinh Cã Tk811 ®èi øng víi bªn Nî TK 911 trong kú b¸o c¸o . *ChØ tiªu “C¸c kho¶n thu nhËp bÊt th­êng” (M· sè 41): bao gåm toµn bé c¸c kho¶n thu vÒ c¸c ho¹t ®éng bÊt th­êng nh­ thanh lý TSC§, thu nî khã ®ßi d· xö lý. *ChØ tiªu “Chi phÝ ho¹t ®éng bÊt th­êng” (M· sè 42): CÇn xem xÐt néi dung c¸c kho¶n chi phÝ g¾n víi c¸c chøng tõ cô thÓ, t×m hiÓu nguyªn nh©n cña c¸c kho¶n bÞ ph¹t, båi th­êng. *ChØ tiªu “ThuÕ TNDN ph¶i nép” (M· sè 70): ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: ThuÕ TNDN ph¶i nép = Thu nhËp chÞu thuÕ ´ ThuÕ suÊt thuÕ TNDN KiÓm tra ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ mét c«ng viÖc rÊt phøc t¹p, ®ßi hái ng­êi kiÓm tra ph¶i ®i s©u vµo tõng bé phËn nh­ doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ, c¸c kho¶n chi phÝ hîp lÖ trõ vµo doanh thu chÞu thuÕ vµ thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c trong kú PhÇn 2 : Thùc trang vµ kiÕn nghÞ vÒ hÖ thèng BCTC cña ViÖt nam Mét th«ng lÖ tÊt yÕu cña qu¶n lý, ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp muèn qu¶n lý tèt ®Òu ph¶i d­¹ vµo hÖ thèng b¸o c¸o qu¶n lý. LËp b¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó cung cÊp th«ng tin cho nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mang l¹i hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi cung cÊp mét kªnh th«ng tin chÝnh thøc cho ng­êi bªn ngoµi doanh nghiÖp vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®Ó hîp t¸c,®Çu t­, gãp vèn, cho vay vèn kinh doanh... Víi ý nghÜa ®ã, viÖc ®Þnh kú b¸o c¸o tµi chÝnh lµ hoµn toµn cÇn thiÕt ®èi víi doanh nghiÖp vµ c¸c ®èi t­îng quan t©m.Víi môc tiªu b¶o vÖ lîi Ých cña nh÷ng ng­êi cã lîi Ých liªn quan tíi doanh nghiÖp, Nhµ n­íc b¾t buéc tÊt c¶ doanh nghiÖp ph¶i lËp b¸o c¸o tµi chÝnh vµ tÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®Òu cã quyÒn tiÕp cËn vµ sö dông th«ng tin trong b¸o c¸o tµi chÝnh. LuËt Doanh nghiÖp ban hµnh n¨m 1999 còng ®· quy ®Þnh t¹i kho¶n 3, ®iÒu 118: Khi kÕt thóc n¨m tµi chÝnh, c¸c doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm lËp vµ göi b¸o c¸o tµi chÝnh tíi c¬ quan thuÕ vµ c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh cã thÈm quyÒn. Tuy nhiªn, trong gÇn 2 n¨m qua, kÓ tõ ngµy ban hµnh LuËt Doanh nghiÖp, chØ cã mét tû lÖ nhá c¸c doanh nghiÖp nép b¸o c¸o tµi chÝnh tíi c¬ quan Nhµ n­íc theo quy ®Þnh. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy, tr­íc hÕt lµ do c¸ch nh×n nhËn cña doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp, kÕt qu¶ kinh doanh, kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ch­a thùc sù qu¸n triÖt ®­îc t¸c dông vµ yªu cÇu cña c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh; thùc hiÖn c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh chØ lµ sù chÊp hµnh quy ®Þnh chø kh«ng ph¶i v× lîi Ých cña doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng ®èi t­îng sö dông th«ng tin bªn ngoµi doanh nghiÖp còng ch­a thùc sù tin t­ëng vµo sù trung thùc vµ chÝnh x¸c cña c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Do ®ã, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chØ cã mét sè Ýt doanh nghiÖp lËp vµ nép b¸o c¸o tµi chÝnh theo ®óng quy ®Þnh. Ngoµi nguyªn nh©n chñ quan tõ phÝa nh÷ng ng­êi sö dông th«ng tin, cã thÓ nãi chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh cña n­íc ta cßn kh¸ nhiÒu h¹n chÕ còng ¶nh h­ëng t×nh tr¹ng mét tû lÖ qu¸ nhá c¸c doanh nghiÖp lËp vµ nép ®Çy ®ñ b¸o c¸o tµi chÝnh theo quy ®Þnh. ChÝnh v× vËy, ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng nµy, ngoµi viÖc n©ng cao nhËn thøc vÒ lîi Ých vµ tr¸ch nhiÖm thùc sù trong c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ c¸c ®èi t­îng quan t©m kh¸c, cÇn ph¶i sím hoµn thiÖn hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp sao cho võa ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu nh­ng ®ång thêi còng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp: Ph­¬ng h­íng chung trong viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh ®ã lµ: -Tu©n thñ ph¸p luËt: Nhµ n­íc lu«n lu«n quan t©m ®Õn ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ vµ kÕ to¸n th«ng qua viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quyvÒ tµi chÝnh - kÕ to¸n phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn.V× vËy, viÖc x©y dùng hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i dùa trªn quan ®iÓm tu©n thñ ph¸p luËt ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o tÝnh trung thùc vµ hîp lý cña c¸ th«ng tin. -Phï hîp víi c¸c chuÈn mùc vµ th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕvµ c¸c ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam. -Phï hîp víi tÝnh ®a d¹ng cña cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp:Chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh së h÷u ®ßi hái hÖ thèng kÕ to¸n ph¶i ®­îc x©y dùng thËt linh ho¹t, phï hîp, ®¸p øng yªu cÇu th«ng tin h÷u Ých cña ng­êi bªn trong vµ ngoµi doanh nghiÖp. 1. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n(MÉu sè B01- DN) -Bªn tµi s¶n: *ChØ tiªu “T¹m øng” ®ang ë môc V-“Tµi s¶n l­u ®éng kh¸c”, nh­ng thùc chÊt, néi dung cña chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh kho¶n “nî ph¶i thu cña ng­êi t¹m øng”, v× vËy nªn chuyÓn vµo môc III-“C¸c kho¶n ph¶i thu”. *ChØ tiªu “Chi sù nghiÖp” d­îc tr×nh bµy ë môc VI-“Chi sù nghiÖp” ph¶n ¸nh tæng sè chi b»ng nguån kinh phÝ sù nghiÖp ch­a ®­îc quyÕt to¸n t¹i thêi ®iÓm b¸o c¸o; nh­ng thùc chÊt ®©y kh«ng ph¶i lµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp, nã hoµn toµn kh«ng mang l¹i lîi Ých kinh tÕ trong t­¬ng lai cho doanh nghiÖp,nã chØ lµ mét kho¶n chi phÝ ch­a duyÖt. V× vËy, chØ tiªu nµy nªn tr×nh bµy bªn phÇn nguån vèn cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, ë môc II-“Nguån kinh phi, quü kh¸c”,liÒn sau chØ tiªu “Nguån kinh phÝ sù nghiÖp” vµ ®­îc ghi b»ng sè ©m, d­íi h×nh thøc trong ngoÆc ®¬n. -PhÇn nguån vèn: *ChØ tiªu “NhËn ký c­îc, ký quü dµi h¹n”®ang ë môc III-“Nî kh¸c”, nh­ng néi dung cña chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh kho¶n c«ng nî dµi h¹n ph¶i tr¶, do vËy nªn chuyÓn vµo môc II-“Nî dµi h¹n”. * ChØ tiªu “Lîi nhuËn ch­a ph©n phèi” lµ kho¶n lîi nhuËn cßn l¹i tõ thêi kú tr­íc cho ®Õn thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o.ChØ tiªu nµy lµ th«ng tin quan träng vµ ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m, tuy nhiªn nªn bæ sung c¸c chi tiÕt ®Ó gióp cho ng­êi ®äc hiÓu râ h¬n chØ tiªu nµy, ®ã lµ: 9ChØ tiªu “Lîi nhuËn thùc hiÖn” lµ sè ph¸t sinh Cã luü kÕ cña tµi kho¶n 421”Lîi nhuËn ch­a ph©n phèi”. 9ChØ tiªu “Lîi nhuËn ®· ph©n phèi” Sè ph¸t sinh Nî luü kÕ cña tµi kho¶n 421 ®èi øng víi c¸c tµi kho¶n 111, 112, 3334, 3335, 3338, 414, 415, 416, 431... vÒ viÖc ph©n chia lîi nhuËn. ChØ tiªu nµy ®­îc ghi b»ng sè ©m, d­íi h×nh thøc trong ngoÆc ®¬n ®Ó ®iÒu chØnh chØ tieu “Lîi nhuËn thùc hiÖn” 2. B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh(MÉu sè B02- DN) Theo th«ng t­ sè 64/1999 TT-BTC, ngµy 7/6/1999 vÒ h­íng dÉn chÕ ®é ph©n phèi lîi nhuËn sau thuÕ vµ qu¶n lý c¸c quü trong doanh nghiÖp Nhµ n­íc,th× lîin nhuËn cña doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh lîi nhuËn ho¹t ®éng kinh doanh vµ lîi nhuËn ho¹t ®éng kh¸c. Trong lîi nhuËn ho¹t ®éng kh¸c bao gåm lîi nhuËn ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ lîi nhuËn ho¹t ®éng bÊt th­êng. Trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ë phÇn I -L·i, Lç l¹i bè trÝ lîi nhuËn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp thµnh 3 phÇn: lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, lîi nhuËn ho¹t ®éng tµi chÝnh, lîi nhuËn ho¹t ®éng bÊt th­êng. Trong B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ, ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh 3 lo¹i: ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ho¹t ®éng ®Çu t­, ho¹t ®éng tµi chÝnh. Trong ®ã, ho¹t ®éng ®Çu t­ lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho b¶n th©n doanh nghiÖp vµ ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Ho¹t ®éng tµi chÝnh gåm c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng gi¶m nguån vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong khi ®ã, sè liÖu ®Ó ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña hai ho¹t ®éng nµy lÊy tõ tµi kho¶n 711 “Thu nhËp tµi chÝnh” vµ tµi kho¶n 811 “Chi phÝ tµi chÝnh”. Do vËy, tªn gäi vµ c¸ch lËp b¸o c¸o kh«ng nhÊt qu¸n.§Ò nghÞ nªn neu lªn hai phÇn trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh: Lîi nhuËn thu© ®­îc ghi b»ng sè ©m, d­íi h×nh thøc trong ngoÆc ®¬n tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, vµ lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kh¸c (ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt th­êng). Nh»m t¨ng c­êng tÝnh so s¸nh vµ tÝnh thÝch hîp cña th«ng tin trong hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh, ®Ò nghÞ bæ sung thªm mét sè th«ng tin trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh : -Ho¹t ®éng tµi chÝnh sÏ bao gåm ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ ho¹t ®éng tµi chÝnh. -Tµi kho¶n 711 vµ 811 sÏ cã thªm hai tiÓu kho¶n: TiÓu kho¶n 7111: Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh TiÓu kho¶n 7112: Thu nhËp ho¹t ®éng ®Çu t­ TiÓu kho¶n 8111: Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh TiÓu kho¶n 8112: Chi phÝ ho¹t ®éng ®Çu t­ -Trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh : M· sè 31: Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh, ®Çu t­. M· sè 32: Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh, ®Çu t­ . M· sè 40: Lîi nhuËn ho¹t ®éng tµi chÝnh, ®Çu t­. 3. B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ (mÉu sè B03- DN) B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ lµ mét b¸o c¸o tµi chÝnh cã tÝnh chÊt b¾t buéc do tÝnh chÊt quan trong cña nã ®èi víi ng­êi sö dông th«ng tin. THeo IAS.7 ®· nªu: “Th«ng tin vÒ luång tiÒn cña mét doanh nghiÖp rÊt h÷u dung trong viÖc cung cËp cho nh÷ng ng­êi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh, lµ c¬ së ®Ó ®·nh gi¸ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp trong viÖc t¹o ra tiÒn vµ c¸c kho¶n t­¬ng ®­¬ng vµ c¸c nhu cÇu cña doanh nghiÖp trong viÖc sö dông c¸c luång tiÒn ®ã”. Trong ®iÒu kiÖ n­íc ta ®ang trong h¹ch to¸nêi kú më cöa hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi, viÖc ®æi míi hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh cho phï hîp víi th«ng lÖ vµ chuÈn mùc b¸o c¸o quèc tÕ cã tÝnh ®Õn ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ ViÖt nam, lµ ®iÒu cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu. Theo IAS.7 ®· nªu “Yªu cÇu tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp phµi tr×nh bµy b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ “. Kh¸i niÖm “TiÒn” trong b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ bao gåm tiÒn mÆt vµ c¸c kho¶n t­¬ng ®­¬ng tiÒn. -TiÒn mÆt bao gåm: TiÒn quü, ng©n phiÕu, c¸c kho¶n vµng b¹c, ®¸ quý, ngo¹i tÖ(*) -Kho¶n t­¬ng tiÒn:lµ nh÷ng kho¶n ®Çu t­ ng¾n h¹n, cã kh¶ n¨ng chuyÓn thµnh tiÒn nh­ kú phiÕu, tr¸i phiÕu,.. Nh÷ng kho¶n nµy cã thêi gian ®Çu t­ ng¾n (th­êng døíi 3 th¸ng) vµ cã møc rñi ro thÊp(**). Theo quy ®Þnh lËp b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ hiÖn nay, “TiÒn” chØ bao gåm môc(*), kh«ng tÝnh môc (**). Nh»m b¶o ®¶m sù phï hîp víi chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ, ®ång thêi ph¶n ¸nh ®óng thùc chÊt cña tiÒn lµ nh÷ng kho¶n thanh to¸n nhanh, thiÕt nghÜ nªn ®Ó kh¸i niÖm “TiÒn”®­îc më réng h¬n trong b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ nh­ sau: “TiÒn vµ c¸c kho¶n t­¬ng ®­¬ng tiÒn” bao gåm c¶ hai môc (*) vµ (**). VÒ ph­¬ng ph¸p lËp b¸o c¸o: *Theo ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp, cßn cã mét sè chØ tiªu ch­a thÝch hîp: -ChØ tiªu “T¨ng gi¶m c¸c kho¶n ph¶i thu” (M· sè 11) sÏ kh«ng thÝch hîp nÕu ph¸t sinh kho¶n ph¶i thu vÒ thanh lý, nh­îng b¸n TSC§, vÒ bÊt ®éng s¶n, vÒ cho thuª TSC§, v× ®©y lµ nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu t­ kh«ng b»ng tiÒn mÆt. -ChØ tiªu “T¨ng gi¶m hµng tån kho” (M· sè 12) sÏ kh«ng hîp lý nÕu ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô kinh tÕ nh­: NhËn quµ biÕu, ®­îc viÖn trî.. V× ®©y lµ nh÷ng ho¹t ®éng tµi chÝnh kh«ng ph¶i b»ng tiÒn mÆt; hay nh÷ng kho¶n nhËn l¹i vèn liªn doanh b»ng hµng tån kho, còng lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ kh«ng b»ng tiÒn mÆt. -ChØ tiªu “T¨ng gi¶m c¸c kho¶n ph¶i tr¶” (M· sè 13) sÏ kh«ng hîp lý nÕu ph¸t sinh c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n do mua s¾m, x©y dùng TSC§. V× ®©y lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ kh«ng b»ng tiÒn mÆt. §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn, ®Ò nghÞ: -T¸ch c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ ho¹t ®éng tµi chÝnh kh«ng b»ng tiÒn ra khái B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ, v× ®©y lµ nh÷ng giao dÞch kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn luång tiÒn trong kú vµ ®Ò nghÞ ®­a c¸c kho¶n nµy bæ sung vµo ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. -T¸ch c¸c giao dÞnh kh«ng ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn tiÒn, mÆc dï chóng cã ¶nh h­ëng tíi kÕt cÊu vÒ vèn vµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp. * Theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp, cßn cã mét sè chØ tiªu kh«ng phï hîp nh­ sau: -ChØ tiªu “TiÒn thu tõ c¸c kho¶n nî ph¶i thu” (M· sè 02) sÏ kh«ng thÝch hîp nÕu bao gåm c¶ tiÒn thu tõ c¸c kho¶n nî do nh­îng b¸n, thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh, tiÒn cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh trong kú, v× ®©y lµ tiÒn thu tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­. -ChØ tiªu “TiÒn ®· tr¶ cho ng­êi b¸n” (M· sè 04) sÏ kh«ng thÝch hîp nÕu bao gåm c¶ tiÒn ®· tr¶ cho ng­êi b¸n vÒ c¸c kho¶n nî mua s¾m, x©y dùng tµi s¶n cè ®Þnh, v× ®©y lµ c¸c kho¶n thuéc vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­. -ChØ tiªu “TiÒn ®· tr¶ cho c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ kh¸c” (M· sè 07) sÏ kh«ng thÝch hîp nÕu bao gåm c¶ tiÒn ®· tr¶ cho c¸c kho¶n nî dµi h¹n, ®Õn h¹n tr¶ v× kho¶n nî dµi h¹n thuéc ho¹t ®éng tµi chÝnh. KiÕn nghÞ nh­ sau: -“TiÒn thu tõ c¸c kho¶n nî ph¶i thu” (M· sè 02) sÏ lo¹i trõ c¸c kho¶n nî do nh­îng b¸n, thanh lý TSC§ vµ kho¶n nµy sÏ ®­a vµo chØ tiªu “TiÒn thu do b¸n TSC§” (M· sè 23). -T­¬ng tù, “TiÒn ®· tr¶ cho ng­êi b¸n” (M· sè 04) sÏ lo¹i trõ c¸c kho¶n tiÒn ®· tr¶ cho ng­êi b¸n vÒ kho¶n nî mua s¾m, x©y dùng TSC§ vµ ®­a vµo chØ tiªu “TiÒn mua TSC§” (M· sè 25). -ChØ tiªu “TiÒn ®· tr¶ cho c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ kh¸c” (M· sè 07), kh«ng tÝnh kho¶n tiÒn ®· tr¶ cho c¸c kho¶n nî dµi h¹n trong kú b¸o c¸o vµ ®­a vµo chØ tiªu “TiÒn ®· tr¶ nî vay” (M· sè 34). -Bæ sung mét sè chØ tiªu sau: + Kho¶n thu vÒ trî gi¸, bï lç tõ Ng©n s¸ch nhµ n­íc: §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp, nh÷ng mÆt hµng ®­îc ­u tiªn, Nhµ n­íc sÏ bï ®¾p b»ng vèn Ng©n s¸ch ®Ó bï lç hay trî gi¸ nh­: ®iÖn, n­íc... ChØ tiªu nµy nªn ®­îc bæ sung vµo ho¹t ®éng tµi trî. + Kho¶n thu vÒ ho¹t ®éng chøng kho¸n: HiÖn nay, ë n­íc ta ®©y lµ ho¹t ®éng míi mÎ nh­ng ®­îc nhiÒu nhµ ®Çu t­ quan t©m. V× vËy, nªn bæ sung c¸c chØ tiªu nµy vµo b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ. B¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. Theo quy ®Þnh hiÖn nay, tµi kho¶n 144 “ThÕ chÊp, ký c­îc, ký quü ng¾n h¹n” chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thÕ chÊp ký c­îc, ký quü b»ng tiÒn vµ tµi s¶n. NÕu ®­îc thÕ chÊp b»ng c¸c giÊy tê kh¸c nh­: giÊy së h÷u nhµ, quyÒn sö dông ®Êt... th× kh«ng ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 144 mµ chØ ghi nhËn vµ theo dâi trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt, tøc lµ kh«ng ghi gi¶m tµi s¶n mang ®i thÕ chÊp. Do vËy, trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n tµi s¶n ®· mang ®i thÕ chÊp nh­ng gi¸ trÞ vÉn tån t¹i trong doanh nghiÖp. Bªn nguån vèn, cchØ tiªu “Ng­êi mua tr¶ tiÒn tr­íc” cßn bao gåm c¶ tµi kho¶n 3387 “Doanh thu nhËn tr­íc” lµ mét kho¶n nî cã thÓ dµi h¹n. V× thÕ, khi ph©n tÝch kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ng¾n h¹n cã thÓ kh«ng chÝnh x¸c. V× vËy, nªn ®­a hai chØ tiªu võa nªu trªn: tµi s¶n ®em thÕ chÊp vµ doanh thu nhËn tr­íc vµo phÇn 3.6-C¸c kho¶n ph¶i thu vµ nî ph¶i tr¶ trong b¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. Trong doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i, c¸c chØ tiªu vËt t­, hµng ho¸ th­êng chiÕm tû träng lín trong tæng tµi s¶n. Nh­ng chØ tiªu nµy chØ ®­îc thÓ hiÖn b»ng gi¸ trÞ trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. CÇn bæ sung môc: T×nh h×nh vËt t­, hµng ho¸... vµ kÌm theo lý do t¨ng gi¶m cña chóng trªn thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng chØ tiªu trªn môc 5 “Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp” cña thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh cÇn ®­îc söa ®æi vµ bæ sung nh­ sau: -HÖ sè thanh to¸n tæng qu¸t (Tæng tµi s¶n/Tæng nî ph¶i tr¶): ph¶n ¸nh mét ®ång vay nî ng¾n h¹n th× c¬ mÊy ®ång tµi s¶n b¶o ®¶m. Tæng tµi s¶n (M· sè 250) vµ Tæng nî ph¶i tr¶ (M· sè 300) lÊy trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. -HÖ sè thanh to¸n nî ng¾n h¹n (Tæng tµi s¶n l­u ®«ng/Tæng nî ng¾n h¹n): ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng thanh to¸n t¹m thêi c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n. Tµi s¶n l­u ®éng (M· sè 100) vµ nî ng¾n h¹n (M· sè 310) trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. -HÖ sè thanh to¸n nhanh ((TiÒn + T­¬ng ®­¬ng tiÒn)/Nî ng¾n h¹n): ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n. TiÒn + T­¬ng ®­¬ng tiÒn (M· sè 110 + 120+ 130) vµ Nî ng¾n h¹n (M· sè 310) trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. -HÖ sè thanh to¸n nî dµi h¹n (Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§(h×nh thµnh b»ng vèn vay)/Nî dµi h¹n): ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng thanh to¸n nî dµi h¹n ®­îc thu håi tõ khÊu hao TSC§ h×nh thµnh b»ng vèn vay. Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ vµ Nî dµi h¹n lÊy trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. -HÖ sè thanh to¸n l·i vay((Lîi nhuËn tr­íc thuÕ + l·i vay)/L·i vay ph¶i tr¶): ppa kh¶ n¨ng thanh to¸n l·i vay vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn vay. Sè liÖu lÊy trªn b¶ng b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. -Kú thu tiÒn trung b×nh((Sè d­ b×nh qu©n c¸c kho¶n ph¶i thu x 360)/Tæng sè tiÒn kh¸ch ph¶i thanh to¸n: ph¶n ¸nh bao nhiªu ngµy th× ®¬n vÞ thu ®­îc kho¶n nî th­¬ng m¹i. C¸c chØ tiªu dïng ®Ó tÝnh to¸n lÊy trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n . -Sè vßng quay hµng tån kho(Gi¸ vèn hµng b¸n / hµng tån kho b×nh qu©n): ph¶n ¸nh b×nh qu©n trong mét kú ®¬n vÞ cã bao nhiªu lÇn mua hoÆc xuÊt hµng. Gi¸ vèn hµng b¸n(M· sè 11) trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, hµng tån kho b×nh qu©n(M· sè 140) trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. -Vßng quay tæng vèn (Tæng doanh thu (thuÇn)/Tæng vèn kinh doanh b×nh qu©n): ph¶n ¸nh mét ®ång vèn kinh doanh b×nh qu©n trong kú t¹o ra mÊy ®ång doanh thu. Tæng doanh thu (thuÇn)(M· sè 10 + 31 +41) trong b¶ng b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. Tæng vèn b×nh qu©n (M· sè 250) trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. -Bè trÝ c¬ cÊu tµi s¶n: +TSC§/Tæng tµi s¶n (%) +TSL§/ Tæng tµi s¶n (%) ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh sö dông b×nh qu©n mét ®ång vèn kinh doanh th× dµnh ra bao nhiªu ®Ó ®Çu t­ h×nh thµnh TSC§ hoÆc TSL§. TSC§ (M· sè 200), TSL§ (M· sè 100) vµ tæng tµi s¶n (M· sè 250) trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. -C¬ cÊu nguån vèn +Tæng nî ph¶i tr¶ / tæng nguån vèn (%) +Nguån vèn chñ së h÷u/Tæng nguån vèn (%) ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh trong mét ®ång vèn kinh doanh cã bao nhiªu ®ång h×nh thµnh tõ nî ph¶i tr¶, bao nhiªu ®ång h×nh thµnh tõ nguån vèn chñ së h÷u. Nî ph¶i tr¶ (M· sè 300), nguån vèn CSH (M· sè 400) vµ tæng nguån vèn (M· sè 430) trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. -Doanh lîi doanh thu (Lîi nhuËn tr­íc thuÕ/Tæng doanh thu (thuÇn)): ph¶n ¸nh b×nh qu©n trong mét ®ång doanh thu cã bao nhiªu ®ång lîi nhuËn tr­íc thuÕ. Lîi nhuËn tr­íc thuÕ (M· sè 60), doanh thu (M· sè 10 + 31 +41) trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh -Doanh lîi tæng vèn(Lîi nhuËn tr­íc thuÕ/ Tæng vèn kinh doanh b×nh qu©n): ph¶n ¸nh khi sö dông mét ®ång vèn kinh doanh b×nh qu©n t¹o ra mÊy ®ång lîi nhuËn tr­íc thuÕ. Lîi nhuËn tr­íc thuÕ (M· sè 60) trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, tæng vèn kinh doanh (M· sè 250) trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. -Doanh lîi vèn chñ së h÷u(Lîi nhuËn sau thuÕ/Vèn chñ së h÷u b×nh qu©n): ph¶n ¸nh mét ®ång vèn CSH b×nh qu©n sö dông trong kú t¹o ra mÊy ®ång lîi nhuËn sau thuÕ. Nhu cÇu lµnh m¹nh cña th«ng tin trong b¸o c¸o tµi chÝnh: §©y lµ mét ®ßi hái mang tÝnh kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh lµ c¬ së ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n cho ng­êi sö dông. Yªu cÇu cña th«ng tin tµi chÝnh lµnh m¹nh ®ßi hái c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i ®­îc kiÓm to¸n bëi tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp, ph¶i c«ng bè c«ng khai vµ cung cÊp theo ®Þnh kú. Bëi v×, trong ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ, c¸c th«ng tin tµi chÝnh ph¶i lu«n s½n cã, dÔ hiÓu, phï hîp, ®¸ng tin cËy vµ cã tÝnh so s¸nh. Tuy nhiªn, viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh lµ c¶ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p trong viÕc lùa chän c¸c ph­¬ng ph¸p vµ ¸p dông chóng mét c¸ch hîp lý. V× vËy, ®Ó cã b¸o c¸o tµi chÝnh lµnh m¹nh cÇn ph¶i cã hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n Quèc gia cã sù hoµ nhËp víi hÖ th«ng chuÈn mùc Quèc tÕ, nh»m ®­a ra c¸c nguyªn t¾c, ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ, ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n ®Ó thiÕt lËp b¸o c¸o tµi chÝnh hîp lý vµ cã c¨n cø khoa häc. Tõ ®ã, ®¶m b¶o víi ng­êi sö dông vÒ tÝnh chÝnh x¸c, trung thùc, ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi cña c¸c th«ng tin tµi chÝnh. KÕt luËn NÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi víi rÊt nhiÒu c¬ héi vµ th¸ch thøc. Tr­íc nh÷ng ®ßi hái míi cña nÒn kinh tÕ, hÖ thèng KÕ to¸n ViÖt Nam, víi vai trß lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý quan träng nhÊt, ®· vµ ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn. Tuy nhiªn vÉn cßn tån t¹i nh÷ng bÊt cËp, ®Æc biÖt lµ chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh. Do tÝnh phøc t¹p vµ sù kh«ng ®ång bé víi c¸c quy ®Þnh kh¸c cña LuËt Doanh nghiÖp vµ chÕ ®é tµi chÝnh, nªn c¸c doanh nghiÖp vÉn ch­a thùc sù nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ lîi Ých cña viÖc lËp vµ nép c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. Qua nghiªn cøu vÒ hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh vÒ ph­¬ng ph¸p lËp vµ kiÓm tra hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh, ®ång thêi t×m hiÓu vÒ thùc tr¹ng vÒ viÖc lËp vµ nép b¸o c¸o theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc, so s¸nh chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh cña ViÖt Nam víi th«ng lÖ vµ chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ nh»m t×m ra nh÷ng bÊt cËp cña hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh ¸p dông cho cac doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. T«i m¹nh d¹n ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn h¬n hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh: Thø nhÊt, ®­a ra nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp kh«ng lËp & nép b¸o c¸o ®óng quy ®Þnh. Thø hai, kiÕn nghÞ vÒ söa ®æi vµ bæ sung mét sè chØ tiªu kh«ng hîp lý trªn c¸c b¸o c¸o. §Æc biÖt, kiÕn nghÞ vÒ viÖc b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i lËp vµ nép b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ. Cã thÓ nãi r»ng, hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu quan träng trong ®æi míi vµ héi nhËp. NhiÖm vô ph¸t triÓn cña kÕ to¸n ViÖt Nam cßn rÊt nÆng nÒ nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ còng nh­ t×nh h×nh thùc tiÔn ë ViÖt Nam. Víi kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, víi ®éi ngò c¸n bé kÕ to¸n ®­îc ®µo t¹o cã hÖ thèng, víi sù trî gióp cña c¸ tæ chøc quèc tÕ, c¸c quèc gia vµ HiÖp héi trong khu vùc... chóng ta hoµn toµn tin t­ëng vµo thµnh c«ng trªn b­íc ®­êng c¶i c¸ch. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh : “KÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp” - NXB Tµi chÝnh - 1998. “LËp, ®äc, kiÓm tra vµ ph©n tÝch B¸o c¸o tµi chÝnh” - NXB tµi chÝnh - 2000. Th«ng t­ sè 99/1998/TT-BTC ngµy 14/07/1998 cña Bé Tµi chÝnh “H­íng dÉn thi hµnh nghÞ ®Þnh sè 30/1998/N§-CP ngµy 13/05/1998 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp”. Th«ng t­ sè 63/1999/TT-BTC ngµy 07/06/1999 cña Bé Tµi chÝnh. VÒ viÖc “H­íng dÉn viÖc qu¶n lý doanh thu, chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô t¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. QuyÕt ®Þnh sè 167/2000/Q§-BTC ngµy 25/10/2000 vÒ viÖc ban hµnh chÕ ®é b¸o c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp. T¹p chÝ KÕ to¸n. T¹p chi Tµi chÝnh Doanh nghiÖp . Môc lôc Lêi nãi ®Çu ........................................................................................................... 1 I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ hÖ thèng BCTC cña doanh nghiÖp 1. Vai trß cña BCTC ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp ......................................... 2 2. HÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh.......................................................................................... 2 3. VÒ tr¸ch nhiÖm, thêi h¹n lËp, göi vµ n¬i nhËn c¸c BCTC........................................... 3 4. Nguyªn t¾c lËp b¸o c¸o tµi chÝnh trong doanh nghiÖp................................................ 3 5. Ph­¬ng ph¸p chung vÒ kiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh..... ................................................ 4 II. Ph­¬ng ph¸p lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. 1. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (MÉu sè B01- DN).................................................................... 4 2. B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh (MÉu sè B02- DN)...................................................... 11 3. B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ (MÉu sè B03-DN)......................................................... 13 4. ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh (MÉu sè B09- DN) ................................................. 14 III. KiÓm tra b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. 1. Kh¸i qu¸t chung vÒ ®èi t­îng kiÓm ra b¸o c¸o tµi chÝnh. .........................................14 KiÓm tra b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n................. ...................... ................... ................... 15 3. KiÓm tra b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh: ................................................................... 17 PhÇn2. Thùc tr¹ng vµ kiÕn nghÞ vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i ViÖt Nam ..........................................................................................20 KÕt luËn .............................................................................................................. 26 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o ....................................................................................... 27