Biện pháp kỹ thuật trồng, tỉa cành và tỉa thưa keo nhằm nâng cao giá trị gỗ

1Biện pháp kỹ thuật trồng, tỉa cành và tỉa thưa keo nhằm nâng cao giá trị gỗ Dự án CARD VIE:032/05 PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ CHO RỪNG TRỒNG KEO TẠI VIỆT NAM Rừng keo tai tượng (Acacia mangium) ở in Indonesia. Đường kính trung bình 36.6 cm và đạt trữ lượng 228.7 m3/ ha. Mật độ cuối cùng là 230 cây/ha, tiết diện ngang đạt 24 m2/ha. Rừng keo trồng cung cấp gỗ 2• Tỉa được tiến hành với cây có đa thân và thực hiện khi rừng đạt 6 tháng tuổi. Chỉ để lại 1 thân cho cây phát triển, đặc biệt đối với rừng trồng cung cấp nguyên liệu gỗ xẻ. • Tỉa cành nhằm nâng cao giá trị của gỗ. Nếu cây được tỉa cành thì sẽ giảm mấu, mắt (còn gọi là gỗ sạch). • Các cành được tỉa từ dưới gốc ngược lên phía trên. • Tỉa cành to và cành mọc tạo với thân góc nhọn sẽ giúp cây mọc thẳng. Loại tỉa này thường tiền hành trước khi tỉa cành nhỏ (lift) một vài tháng. Những nguyên tắc trong tỉa cành và tỉa thưa • Cây đa thân • Tỉa cành tự nhiên kém • Thân xấu • Gỗ nhiều mắt • Rỗng ruột Vì vậy cần phải tỉa thân (đối với cây đa thân), tỉa cành và tỉa thưa Một số vấn đề thường gặp khi trồng rừng keo 3• Rừng keo lai 3 tuổi trồng nơi đất tốt gần Huế. • Có nhiều cây đa thân và cành không tỉa • Tỉa thân khi cây đạt 4-6 tháng tuổi là việc làm đầu tiên cần thiết nhằm nâng cao giá trị cho rừng cung cấp gỗ xẻ cũng như rừng trồng nguyên liệu giấy sợi Rừng Keo lai ở Việt Nam • Tại nơi cành chết, gỗ thường có màu xấu và bị mục. • Tỉa cành cò sống làm ngăn sự phát triển của mắt gỗ. Tuy nhiên • Tỉa những cành còn sống cũng làm giảm sinh trưởng của cây. Nhưng • Sau khi tỉa cành lá tăng cường quang hợp bù lại những lá bị chặt. Tại sao phải tỉa khi cành còn sống? 4• Tỉa cành những loài cây mọc chậm dễ bị ảnh hưởng tới sinh trưởng hơn so với các loài cây mọc nhanh. Tỉa cành thế nào để không ảnh hưởng tới sinh trưởng của cây? Tỷ lệ phần trăm tỉa cành phải dừng trước khi cây bắt đấu giảm sinh trưởng. • Keo tai tượng (Acacia mangium) 40% (loài mọc nhanh) • Acacia melanoxylon (Loài mọc chậm) 25% • Cự ly trồng 3 x 3 m • Tỉa cành khi rừng 18 tháng tuổi Thí nghiệm đối với keo tai tượng tại Indonesia 5Các công thức thí nghiệm Đối chứng • Không tỉa cành • Không tỉa thân Lift pruning • Tỉa thân • Tỉa 25% tán lá Form pruning • Tỉa thân • Tỉa 25% chiều dài tán lá tới 3 m. • Tỉa sát thân những cành đang cạnh tranh • Chưa có sự khác nhau giữa tỉa cành (form) and tỉa cành (lift) • Cây tại công thức đối chứng nhỏ hơn do có nhiều cây đa thân • Không có sự khác nhau trong tỉa cành tự nhiên (crown lift) Ảnh hưởng của tỉa cành tới sinh trưởng của keo tai tượng ở Indonesia sau 18 tháng 0 2 4 6 8 10 unpruned form-pruned lift-prunedC hi ều c ao (m ) v à đư ờ ng k ín h (c m ) height diameter Ảnh hưởng của tỉa cành tới sinh trưởng của keo sau 18 tháng 6• Tỉa cành (Form) pruning giảm số cây bị cong • 80% số cây bị cong nhẹ hoặc không bị cong 1 2 3 4 4 Kink Loại Mức Độ cong 1 Không 2 Nhẹ 3 Thân bj cong nhưng chưa lệch khỏi tâm của thân cây 4 Thân cây bị cong lệch khỏi tâm của thân Percentage of trees by class code (%) Pruning treatment 1 2 3 4 Control 25.0 36.2 19.4 19.4 Form 55.6 27.8 8.3 8.3 Lift 25.0 36.1 13.9 25.0 Đánh giá độ cong của thân tới chiều cao 3m sau 18 tháng tỉa cành • Sau khi tỉa thưa, những cây còn lại sinh trưởng tốt hơn. • Vì những cây để lại có thêm ánh sáng, dinh dưỡng và nước • Ngay sau khi thời điểm tỉa thưa, một số cành yếu của những cây để lại sẽ hồi phục nhanh và góp phần vào quang hợp. • Có thể chọn được cường độ tỉa thưa để đạt được kích thước thân cây và năng suất của rừng đạt cao nhất Nguyên tắc của tỉa thưa 7• Tiết diện ngang của lâm phần (cả vỏ) là tổng tiết diện ngang của các cả thể trong lâm phần tại chiều cao ngang ngực. • Tại Indonesia, những lâm phần tốt nhất, tiết diện ngang hiếm khi vượt quá 25 m2/ha. Tương tự ở Việt Nam • Tiết diện ngang đạt 19.4 m2/ha ở những lặp địa trung bình • Mật độ lâm phần (890 cây/ha) • Lâm phân không tỉa thưa nên hiện tại cây sinh trưởng chậm Tiết diện ngang Tiết diện ngang của lâm phần keo lai trồng tại Đông Hà Frequency distribution of dbhob and stand characteristics of nine-year-old acacia hybrid plantation at Dong Ha 0 5 10 15 20 25 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 dbh over bark (cm) nu m be r o f t re es Mean dbhob = 16.3 cm stocking at planting 1900 sph stocking at 9 years 890 sph basal area at 9 years 19.4 m2 /ha • Tiết diện ngang đạt 19.4 m2/ha ở những lập địa trung bình • Mật độ lâm phần 890 cây /ha • Không tỉa thưa nên cây sinh trưởng chậm 8Mật độ trồng dày, đường kính cây sẽ nhỏ và trữ lượng khó có thể đạt được 20 - 25 m2/ha 35.7 29.1 23.8 20.6 16.0 Đường kính để tiết diện ngang có thể đạt 20 m2/ ha 32.6 300 26.6450 39.9200 23.0600 17.81000 Đường kính để tiết diện ngang có thể đạt 25 m2/ ha Mật độ (cây/ha) Kết luận • Nếu không tỉa thưa, với mật độ trồng 1000-1600 cây/ha thì đường kính cây không thể to ngay cả đối với lập địa tốt • Đối với lập địa xấu, rừng trồng keo khó có thể đạt được tiết diện ngang 20 m2/ha • Mục đích: Đánh giá ảnh hưởng của tỉa thưa tới sinh trưởng của keo lai và tìm cường độ tỉa thưa thích hợp để đạt tiết diện ngang và giá trị gỗ lớn nhất. • Cự ly ban đầu 4 m x 2.5 m (1000 cây/ha) • Thí nghiệm tỉa thưa tiến hành ở độ tuổi 2,5 năm khi đường kính trung bình của cây đạt 9.3 cm và tiết diện ngang đạt 7 m2/ha. Tỉa cành tự nhiên bắt đầu xuất hiện. Thí nghiệm tỉa thưa keo lai tại Đồng Hới 9• Bốn cường độ tỉa thưa, 1000 (không tỉa), 600, 450 và 300 cây/ha • Tổng diện tích mỗi lần lặp (7 hàng x 9 cây = 63 cây) • Phần lõi (các cây được đo) 5 hàng x 7 cây = 35 cây • Bốn lần lặp, bố trí theo khối hoàn toàn ngẫu nhiên • Tất cả các cây được tỉa cành tới 2.3 m Thí nghiệm tỉa thưa keo lai (Acacia hybrid) tại Đồng Hới 6 7 5 4 3 2 1 9 8 10 11 12 13 14 20 21 19 18 17 16 15 23 22 24 25 26 27 28 34 35 33 32 31 30 29 28 m 20 m 22 .5 m 17 .5 m Thinning Trial at Dong Hoi (1000 stems ha-1) 22 .5 m 17 .5 m Thí nghiệm tỉa thưa keo lai (Acacia hybrid) tại Đồng Hới – Ô đối chứng (không tỉa) 10 5 4 3 1 9 8 11 12 13 20 19 18 15 22 24 26 27 34 35 32 29 28 m 20 m 22 .5 m 17 .5 m Thinning Trial at Dong Hoi (600 stems ha-1) 22 .5 m 17 .5 m Số cây để lại được phân bố đều trên toàn diện tích ô thí nghiệm. Đây là một trong những nguyên tắc của tỉa thưa Công thức tỉa thưa để lại 600 cây/ha tại Thí nghiệm tỉa thưa keo lai (Acacia hybrid) tại Đồng Hới Thí nghiệm tỉa thưa keo lai tại Đồng Hới đê lại 300 cây/ha (ảnh sau khi tỉa thưa và tỉa cành) 11 Critical difference (P<0.05) for dbh 0.4 cm Ảnh hưởng của tỉa thưa và tiết diện ngang tới đường kính và tiết diện ngang của thí nghiệm tại Đồng Hới Đường kính và tiết diện ngang của lâm phần sau 18 tháng tỉa thưa tại Đồng Hới Mức độ sai khác (P<0.05) cho D1.3 là 0.4 cm 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 1000 600 450 300 Mật độ tại thời điểm 2,5 năm sau khi tỉa thưa D 1. 3 (c m ) v à tiế t d iệ n ng an g (m 2/ ha ) mean dbh basal area • Không nên dùng dao rựa để tỉa cành vì sẽ để lại cành chết và gây ra khuyết tật trong gỗ. • Dụng cụ tốt nhất cho tỉa cành là kéo có cán dài (giá khoảng 800.000đ), hoặc kéo cắt cành 320.000đ) và cưa tỉa cành (giá khoảng 160.000đ/cái) • Chú ý không để dụng cụ tỉa cành bị cùn. • Câu hỏi đặt ra là? Liệu những người trồng rừng có thể dùng chung dụng cụ tỉa thưa hay mỗi người cần 1 bộ? Một số vấn đề mà người trồng rừng cần quan tâm khi tỉa cành 12 • Tỉa cành rừng 2 tuổi tại Đồng Hới • Tỉa cành khi đang còn sống • Cần chú ý kỹ thuật tỉa cành. • Cần tỉa cành sát với thân cây, không để lại phần nào của cành lại Lâm phần keo lai trồng ở Việt Nam • Người trồng rừng không muốn tỉa thưa vì nghĩ tỉa thưa sẽ giảm sản lượng. • Nếu đợi đến khi có thể tận dụng được sản phẩm tỉa thưa mới tiến hành tỉa thí ảnh hưởng của tỉa thưa đến sinh trưởng của cây còn lại là rất nhỏ. • Chúng ta cần biết rằng giá trị của những cây để lại sau tỉa thưa sẽ cao hơn nhiều so với lâm phần không được tỉa. Những vấn đề người trồng rừng cần quan tâm khi tỉa thưa 13 • Chọn lập địa. Trồng rừng cung cấp gỗ xẻ cần chọn lập địa tốt. • Cự ly cây trồng 3 x 2.5 m hoặc 3 x 3 m là tốt nhất • Tỉa thân ở những cây đa thân sau khi trồng 4-6 tháng • Tỉa cành (Form) để tạo thân cây thẳng • Tỉa cành (Lift) để giảm mắt ở gỗ • Làm thế nào để chọn thời điểm Tỉa thưa là một vấn đề phức tạp • Thời điểm tỉa thưa cần tiến hành trước khi xuất hiện tỉa cành tự nhiên, nhưng không để đến quá to. • Tỉa thưa lần thứ nhất cần thức hiện ngay cả khi chưa tận dụng được sản phẩm tỉa thưa. • Cường độ tỉa thưa chọn sao cho đạt giá trị cao nhất về giá trị khi khai thác Các biện pháp kỹ thuật thâm canh rừng keo cung cấp gỗ xẻ Phân tích hiệu quả kinh tế cho rừng trồng cung cấp gỗ xẻ và gỗ nguyên liệu giấy, sợi 14 Keo lai Đơn vị tính (USD) Năm Chi phí Chi phí quy về hiện tại Thu nhập Chiết khấu quy về hiện tại Lãi ròng Tỷ lệ thu hồi vốn 1 (388)$ ($468) -$ $981 $512 ($388) 24% 2 (31)$ -$ ($31) 3 (25)$ -$ ($25) 4 (25)$ -$ ($25) 5 (25)$ -$ ($25) 6 (25)$ -$ ($25) 7 (25)$ -$ ($25) 8 (25)$ 2,100.00$ $2,075 (569)$ Lãi suất % 0.10 Cự ly ban đầu (m x m) 3.5 2 1429 cây/ha Giá Năm 1 Chuẩn bị đất trồng rừng 300$ Giá cây giống 4 cents/cây 57$ Chở đến nơi trồng Nhân công trồng rừng (ngày x tiền công 3 3$ 9$ Phân NPK (cây x lượng phân x giá phân) 0.1 29$ 0.20$ Giá phân bón Nhân công làm cỏ 2 lần/năm (ngày x tiề 6 3$ 18$ Năm 2 Chi phí khác năm 2 Làm cỏ 2 làn/năm (ngày x tiền công/ngà 2 3 6$ Chi phí hàng năm Tiền thuê đất (USD/năm) 5$ Tiền duy trì chăm sóc từ năm 2-7 20$ Làm đương, phòng cháy rừng Thu nhập Tăng trưởng hàng năm cả vỏ 15 Khai thác year 7 Thể tích gỗ cho nguyên liệu giấy (m3) 105 Gía gốc, $/m 20 Phân tích hiệu quả kinh tế trồng rừng nguyên liệu giấy Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1 ha rừng trồng cung cấp gỗ xẻ loài Keo lá tràm (Acacia auriculiformis) 5600$70 15 $ -$70 14 $ -$70 13 $ -$70 12 $ -$70 11 $ -$70 10 $ -$70 9 $600 $70 8 $ -$70 7 $ -$70 6 $ -$70 5 $ -$70 4 $ -$70 3 $ -$130 2 $289 $1,620 $ -$1,332 $980 1 Lãi r ò n g Thu nhập quy về hiện tại Thu n h ậ p Chi phí quy về hiện tại Chi p h í Nă m Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha rừng trồng gỗ xẻ 20Giá tại rừng (USD/m3) 40Gỗ giấy sợi (m3) 60Giá tại rừng (USD/m3) 80Gỗ xẻ (m3) Thu hoạch sau 15 năm 20Giá tại rừng 30Trữ lượng gỗ lấy ra Tỉa thưa cho nguyên liệu giấy năm 8 20Chi phí cho các năm 2-15 như làm đường, chống cháy, tỉa cành 60Chi phí làm cỏ 2 lần Các chi phí kỹ thuật năm 2 60Chi phí làm cỏ 2 lần 100Chi phí phân bón 50Chi phí trồng cây 100Chi phí giống (10 cents/cây 600Chi phí làm đất Chi phí trồng rừng năm 1 50Tiền thuê đất 0.10Lãi suất (%) 15 $4,800 $70 15 $ -$70 14 $ -$70 13 $ -$70 12 $ -$70 11 $ -$70 10 $ -$70 9 $1,200 $70 8 $ -$70 7 $ -$70 6 $ -$70 5 $ -$70 4 $ -$70 3 $ -$130 2 $377 $1,709 $ -$1,332 $980 1 Lãi ròng Thu nhập quy về hiện tại Thu nhập Chi phí quy về hiện tại Chi phí Nă m Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha rừng trồng gỗ xẻ Phân tích hiệu quả kinh tế cho 1ha rừng trồng cung cấp gỗ xẻ loài keo lai (Acacia hybrid) 20Giá tại rừng (USD/m3) 80Gỗ giấy sợi (m3) 40Giá tại rừng (USD/m3) 80Gỗ xẻ (m3) Thu hoạch sau 15 năm 20Giá tại rừng 60Trữ lượng gỗ lấy ra Tỉa thưa cho nguyên liệu giấy năm 8 20Chi phí cho các năm 2-15 như làm đường, chống cháy, tỉa cành 60Chi phí làm cỏ 2 lần Các chi phí kỹ thuật năm 2 60Chi phí làm cỏ 2 lần 100Chi phí phân bón 50Chi phí trồng cây 100Chi phí giống (10 cents/cây 600Chi phí làm đất Chi phí trồng rừng năm 1 50Tiền thuê đất 0.10Lãi suất (%) Những yêu cầu và khả năng tận dụng gỗ xẻ Chris HarwoodDự án CARD - VIE:032/05 PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ CHO RỪNG TRỒNG KEO TẠI VIỆT NAM 16 Giá gỗ keo xẻ tại Miền trung Việt Nam 551,300,00020-30 cm 42700,000<15 cm 601,600,000>30 cm 501,100,0015-20 cm Tỷ lệ lợi dụng (%) Giá tại cơ sở chế biến (đồng/m3) Đường kính đầu nhỏ không vỏ (cm) • Các cơ sơ chế biến chỉ mua gỗ đẹp, thẳng, không bị khuyết tật • Thể tích gỗ được tính theo hình trụ trên cơ sở đo đầu nhỏ và chiều dài của khúc gỗ. • Giá gỗ tại cổng Nhà máy khoảng 650.000đ/m3 (có thể giá vận chuyển cao) Xưởng xẻ với cưa lưỡi ngang • Đối với của lưỡi ngang, các cơ sở mua gỗ có đường kính đầu nhỏ khoảng 20cm (không vỏ). • Chiều dài tối thiểu của khúc gỗ là 1,5m. • Khúc gỗ được cố định trên 1 khung và đẩy vào lưỡi để cưa 17 Xưởng cưa với máy cưa lưỡi đứng • Đường kính đầu nhỏ không vỏ tối thiểu là 15cm • Chiều dài tối thiểu khúc gỗ là 1,2m • Gỗ được đẩy hoặc kéo ngang qua lưỡi để cưa Nghiên cứu thí điểm cho keo lai 9 tuổi Cưa 18 khúc gỗ chặt từ rừng keo lai 9 tuổi tại Đông Hà 18 Nghiên cứu thí điểm keo lai 9 tuổi • Đường kính đầu nhỏ khúc gỗ là 15-18 cm • Chiều dài khúc gỗ 2m • Xẻ được 3-5 tấm/khúc (dày 32-25 mm) Nghiên cứu thí điểm cho gỗ keo lai 9 tuổi Tấm gỗ bị khuyết tậi Tấm gỗ bị nứt và có mắt to Sản phẩm gỗ khi sấy khô có kích thước 60 x 5 x 3 cm. Little or no saleable product can be recovered from the defective board 19 Frequency distribution of defect-free sections of each board in the sawing study 0 10 20 30 40 20-60 61-90 91-120 121-150 151-180 181-200 range of clear length (cm) nu m be r of p ie ce s • Phần gỗ đẹp dài hơn 60 cm chiếm khoảng 72% • Như vậy khoảng 28% bỏ đi do khuyết tật • Cành chết là một trong những khuyết tật quan trọng. Có thể giảm khuyết tật này bằng cách tỉa cành. • Những mắt để do tỉa cành tươi là có thể chấp nhận được Nghiên cứu thí điểm gỗ keo lai 9 tuổi Lợi ích của việc trồng rừng keo cung cấp gỗ lớn • Gỗ không bị khuyết tật, gỗ to bán được giá hơn bởi vì tỷ lệ lợi dụng được nhiều cho sản xuất đồ gia dụng? • Nếu không người trồng rừng sẽ không tỉa thưa, không đợi luân kỳ dài để sản xuất gỗ lớn (đường kính 30 cm) và cũng không đầu tư cho tỉa cành 20 • Các sản phẩm kích thước nhỏ • Lẫn cả gỗ lõi và gỗ giác • Các sản phẩm có thể xuất khẩu Đồ gỗ gia dụng làm từ gỗ keo Đồ gia dụng làm từ gỗ keo