Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở Huyện Ninh Giang – Tỉnh Hải Dương

hiệm vụ hay không hoàn thành nhiệm vụ phải đƣợc xem xét qua khâu có tự giác học tập rèn luyện để thực hiện đổi mới PPDH không. + Về phía nhà trƣờng phải xem đây nhƣ không hoàn thành nhiệm vụ năm học nếu giáo viên ấy không cố gắng nỗ lực trong công tác tự bồi dƣỡng trong đó trọng tâm là đổi mới PPDH khi đã đƣợc nhà trƣờng giao, tập thể tổ nhóm chuyên môn giúp đỡ. Các nhà trƣờng phải xây dựng đƣợc các tiêu chí đánh giá và có hình thức khen thƣởng xứng đáng cho những cá nhân có tinh thần nỗ lực hiệu quả cao trong công tác tự học, tự bồi dƣỡng sau mỗi năm học. 3.2.6. Tạo động lực mạnh mẽ ở người dạy trong thực hiện đổi mới PPDH * Mục đích yêu cầu Đổi mới PPDH chỉ có thể có hiệu quả thực sự khi ngƣơiì dạy có động lực cống hiến, coi sự nghiệp đổi mới dạy học là mục tiêu và sự phấn đấu vƣơn lên của bản thân. * Nội dung (các tác động) Tạo ra các yếu tố tác động vào ngƣời dạy trong thực hiện đổi mới PPDH là rất quan trọng, biểu hiện cụ thể: - Các yếu tố bên ngoài: Môi trƣờng - Xã hội; Học sinh; chế độ đãi ngộ. - Các yếu tốt bên trong: ý thức trách nhiệm, lƣơng tâm nghề nghệp, sự say mê học hỏi của từng cá nhân giáo viên. * Cách thức tổ chức - Tạo môi trƣờng giáo dục lành mạnh, trong đó vị trí của ngƣời giáo viên đƣợc tôn vinh thông qua giáo dục trong lớp và ngoài giờ lên lớp với các hoạt động giáo dục, ngoại khoá theo các chủ đề: Uống nƣớc nhớ nguồn, tôn sƣ trọng đạo...vv để ngƣời học thấy đƣợc vị trí của ngƣời thầy trong xã hội nói chung, nhà trƣờng nói riêng. Từ đó có ý thức tôn vinh các nhà giáo. Tuyên truyền, giáo dục tạo môi trƣờng xã hội lành mạnh trong đó ngƣời thầy giáo đƣợc tôn vinh. Mỗi nhà giáo sẽ thấy đƣợc trách nhiệm của bản thân trong hoạt động giáo dục của mình. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 78 - Giáo dục học sinh ý thức học tập tự giác, chủ động và có tính sáng tạo, từ đó tạo hứng thú cho ngƣời dạy. - Xây dựng quy định cụ thể trong chế độ khen thƣởng với giáo viên đạt thành tích trong thực hiện đổi mới PPDH. 3.2.7. Giáo dục học sinh ý thức và kĩ năng học tập theo quan điểm dạy học tích cực * Mục đích yêu cầu Quá trình dạy và học là quá trình tác động qua lại giữa giáo viên và học sinh. Ngƣời giáo viên đổi mới PPDH tất yếu sẽ tác động đến phƣơng pháp học của học sinh. Để phát huy tốt nhất hiệu quả của quá trình dạy học, phải hình thành ở học sinh ý thức tự giác trong học tập, rèn luyện, có thái độ động cơ học tập đúng đắn, có kỹ năng và phƣơng pháp học mới. Do vậy, ngƣời Hiệu trƣởng phải có nhiều biện pháp chỉ đạo, trong đó phải chú ý tới đối tƣợng học sinh để xây dựng trong nhà trƣờng có kỷ cƣơng nề nếp, khơi dậy trong các em ý thức tự giác trong học tập, có thái độ động cơ học tập đúng đắn, biết chủ động xây dựng kế hoạch học tập cho chính bản thân mình và chủ động tìm tòi khám phá trong tiếp nhận tri thức. * Nội dung - Trong đổi mới chƣơng trình giáo dục THCS hiện nay, ngoài những giờ học chính khoá HS còn có các giờ sinh hoạt tập thể, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp với các chủ đề khác nhau trong tháng. Hiệu trƣởng nhà trƣờng cần có kế hoạch chỉ đạo và yêu cầu giáo viên chủ nhiệm kết hợp tăng cƣờng giáo dục ý thức học tập. Các chuyên đề: Luật giáo duc; quyền và nghĩa vụ trẻ em; tình bạn trong học đƣờng... các em đƣợc tham gia tìm hiểu và đƣợc tự do phát biểu chính kiến của mình. Với các hoạt động này, các em thực sự là vừa học vừa chơi, đẩy mạnh vai trò tích cực của HS trong quá trình học tập. - Phối hợp giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn bồi dƣỡng HS về các kĩ năng tự học và kĩ năng làm việc nhóm theo yêu cầu của PPDH mới và của đổi mới PPDH Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 79 - Hiệu trƣởng chỉ đạo Đoàn, Đội tổ chức các hoạt động đa dạng phong phú thu hút nhiều học sinh tham gia, trong đó chú trọng tới giao việc cho nhóm trong lớp nhằm tăng cƣờng khả năng hợp tác cá nhân và tập thể, khả năng phát huy tính độc lập sáng tạo của các em. Học sinh đƣợc rèn luyện trong môi trƣờng kỷ cƣơng nề nếp, có điều kiện phát huy năng lực sở thích cá nhân, chủ động trong tiếp thu kiến thức, kể cả kiến thức trong cuộc sống. Từ đó hình thanh nhân cách con ngƣời phát triển toàn diện, những con ngƣời hàon toàn ý thức tự giác, chủ động trong công việc của mình, trƣớc hết là trong học tập và rèn luyện. Chỉ có nhƣ vậy mới góp phần tạo nên hiệu quả của đổi mới mục tiêu chƣơng trình giáo dục nói chung, đổi mới PPDH nói riêng. * Cách thức tổ chức thực hiện - Phối hợp với các đoàn thể, các tổ chức xã hội để xây dựng kỷ cƣơng, nề nếp nghiêm minh trong nhà trƣờng. Tạo trong các nhà trƣờng một không khí làm việc, học tập nghiêm túc. Học sinh ngay từ TH bƣớc lên bậcTHCS đã tự ý thức đƣợc trách nhiệm cá nhân trong học tập và rèn luyện. - Các nhà trƣờng phải xây dựng đƣợc nội qui, qui định chi tiết, cụ thể yêu cầu học sinh phải tuân thủ một cách nghiêm túc và học sinh phải ký cam kết thực hiện các nội qui, qui định ngay từ đầu mỗi năm học. - Trong các trƣờng THCS Đoàn, Đội là lực lƣợng tham gia tốt và có hiệu quả trong giáo dục học sinh. Bởi vậy, để xây dựng kỷ cƣơng nền nếp trong nhà trƣờng, giáo dục học sinh ý thức tự giác trong học tập và có động cơ học tập đúng đắn các trƣờng THCS huyện Ninh Giang cần phối hợp vớ Huyện Đoàn để làm tốt công tác giáo dục phát triển đoàn viên, tạo điều kiện để đoàn viên thanh niên trong nhà trƣờng hoạt động tự chủ, định hƣớng cho họ về động cơ học tập đúng, để học có thái độ học tập nghiên cứu. - Tăng cƣờng các hoạt động ngoại khoá để các em đƣợc tham gia hoạt động hợp tác, có điều kiện phát huy năng lực sở thích cá nhân, tạo thói quen tự giác chủ động trong mọi công việc; tích cực trong tìm tòi khám phá tự hình Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 80 thành cho chính bản thân mình phƣơng pháp học tập mới. Với các hoạt động ngoại khoá đa dạng và đầy bổ ích giúp hạn chế đƣợc tình trạng thụ động trong HS, bởi tham gia các hoạt động này các em đã mạnh dạn hơn, chủ động hơn và có tính sáng tạo hơn. Đây cũng là một trong những yếu tố có tác động tích cực góp phần vào đổi mới PPDH rộng khắp từ giáo viên đến học sinh . - Hiệu trƣởng xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện với sự tham gia của giáo viên chủ nhiệm, tổng phụ trách Đội, Đoàn thanh niên các hoạt động cụ thể : Hội thảo các chuyên đề theo từng chủ điểm trong từng tháng; tổ chức các cuộc thi tìm hiểu dƣới các hình thức bài nói hoặc viết,tổ chức cac chƣơng trình ngoại khoá với nhiều chủ đề. - Gia đình là một trong ba môi trƣờng giáo dục quan trọng đặc biệt đối với HS bậc THCS khi các em ở độ tuổi đang học làm ngƣời lớn và bắt chƣớc ngƣời lớn, đã tự ý thức đƣợc chính bản thân mình thì môi trƣờng giáo dục gia đình là rất quan trọng, có tác động không nhỏ đến hình thành và hoàn thiện nhân cách các em. Vì vậy, muốn đổi mới một quan niệm,một phƣơngpháp giáo dục trong nhà trƣờng phải phối hợp tốt với gia đình. 3.2.8. Tăng cường hoạt động quản lý, kiểm tra đánh giá của Hiệu trưởng nhà trường *Mục đích, yêu cầu Đây là một hoạt động vô cùng quan trọng vừa mang tính định hƣớng cho toàn bộ hoạt động nhà trƣờng, vừa là chuẩn mực để tập trung các thành viên trong nhà trƣờng thực hiện nhiệm vụ đổi mới PPDH, đồng thời tạo điều kiện cho giáo viên thực hiện đổi mới, thanh kiểm tra, điều hành thúc đẩy mọi thành viên của nhà trƣờng đổi mới PPDH. * Nội dung Để hoạt động quản lý, chỉ đạo có hiệu quả đòi hỏi Hiệu trƣởng các nhà trƣờng phải căn cứ vào thực tế đơn vị trƣờng, điều kiện kinh tế xã hội địa phƣơng để từ đó xây dựng kế hoạch phù hợp nhƣng có tính khoa học và khả thi, tổ chức chỉ đạo, kiểm tra đánh giá thực hiện đổi mới PPDH có hiệu quả. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 81 Về đội ngũ trong các nhà trƣớc cần có kế hoạch bồi dƣỡng nhƣ đã đề cập ở phần trên, điều đặc biệt là cần đƣa đƣợc công nghệ thông tin vào công tác quản lý chỉ đạo của nhà trƣờng. Hiện nay ở các trƣờng THCS huyện Ninh Giang, chƣa có trƣờng nào đƣa công nghệ thông tin vào quản lý chỉ đạo. Vì vậy, vấn đề đặt ra đối với các Hiệu trƣởng là cần tiếp cận với công nghệ thông tin để có thể cập nhật thông tin kịp thời, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến giáo dục hiện đại, trong đó đặc biệt chú trọng tới đổi mới PPDH. * Cách thức tổ chức thực hiện Trong quản lý nhân sự của nhà trƣờng có nhiều khâu từ tuyển mới , bố trí sử dụng, đãi ngộ trong các khâu của quản lý cần đƣa việc thực hiện đổi mới phƣơng pháp dạy học thành tiêu trí đánh giá. - Hiệu trƣởng phải thấy đƣợc năng lực phẩm chất, tính cách, mặt mạnh, mặt yếu của từng ngƣời mà phân công nhiệm vụ cho phù hợp. Phân công lao động phải đảo bảo nguyên tắc hiệu quả lao động đứng hàng đầu, mặt bằng lao động phải đảm bảo. Phát huy thế mạnh của mỗi cá nhân tạo điều kiện cho mặt yếu của họ giảm đi, biết khơi dậy ở mỗi giáo viên lòng tự trọng nghề nghiệp, thái độ đúng đắn với nghề. Hiệu trƣởng phải có cách nhìn nhận, đánh giá giáo viên theo quan điểm biện chứng, không nên đẩy giáo viên vào tâm lý ỷ lại, tự ti. Các sinh hoạt theo định kỳ hàng tuần, hàng tháng của tổ chuyên môn đều thể hiện nội dung nhận xét và đánh giá về đổi mới phƣơng pháp dạy học. Tổ trƣởng chuyên môn chịu trách nhiệm trƣớc hiệu trƣởng về kế hoạch hoạt động của tổ, căn cứ vào kế hoạch chung của trƣờng. Kế hoạch phải cụ thể thời gian tiến hành hoạt động, nội dung cần thực hiện, ngƣời thực hiện, các chỉ tiêu phải đạt đƣợc, danh hiệu đăng ký thi đua của tổ và các thành viên trong tổ. - Tổ trƣởng chuyên môn trực tiếp lên kế hoạch dự giờ thăm lớp của các tổ viên. Sau dự giờ có họp rút kinh nghiệm. Tổ trƣởng chuyên môn trực tiếp kiểm tra, ký giáo án của các tổ viên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 82 - Kiểm tra - đánh giá là khâu cuối cùng của chu trình quản lý. Qua kiểm tra góp phần thúc đẩy hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học của giáo viên. - Hiệu trƣởng kiển tra chất lƣợng đổi mới phƣơng pháp của giáo viên qua dự giờ, thăm lớp, soạn bài việc kiểm tra dƣới nhiều hình thức: Có báo trƣớc, không báo trƣớc. - Kiểm tra chất lƣợng giáo án: Việc đầu tƣ thƣờng xuyên hoàn thiện và cải tiến việc soạn giáo án sẽ giúp giáo viên vận dụng lý luận và phƣơng pháp sƣ phạm vào việc biên soạn giáo án, tiến hành bài giảng đạt đạt chất lƣợng cao. - Hiệu trƣởng tiến hành kiểm tra thực hiện chế độ chƣơng trình đối chiếu với kế hoạch cá nhân để tránh hiện tƣợng giáo viên giảng dạy tuỳ tiện. Đặc biệt quản lý sổ đầu bài – hiệu trƣởng ký nhận xét sổ đầu bài theo từng tuần hoặc tháng. - Kiểm tra việc đánh giá xếp loại của giáo viên đối với học sinh qua việc đổi mới phƣơng pháp dạy học. - Đánh giá giáo viên là khâu quan trọng nhất. Đó là sự xác nhận của nhà trƣờng về năng lực, phẩm chất của giáo viên. Vì vậy cần có những nhận xét chính xác của ngƣời quản lý cũng nhƣ những đánh giá công bằng của tập thể về mỗi giáo viên. 3.2.9. Phối hợp các lực lượng giáo dục làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục * Mục đích yêu cầu Đối với các trƣờng THCS huyện Ninh Giang, đặc biệt là các trƣờng ở khu vực nhân dân chủ yếu làm nông nghiệp, trình độ dân trí thấp thì thông tin tuyên truyền về đổi mới, cải tổ về nội dung chƣơng trình bậc THCS nói chung, đổi mới về PPDH nói riêng là điều cần thiết, nó không chỉ tạo sự đồng thuận của xã hội đối với ngành mà còn là sự phối hợp với nhà trƣờng để đổi mới giáo dục đào tạo, đổi mới PPDH theo nguyên lý phối hợp ba môi trƣờng giáo dục: Nhà trƣờng - Gia đình và Xã hội, làm cho công cuộc đổi mới PPDH không những bớt khó khăn mà còn đạt hiệu quả cao hơn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 83 * Nội dung * Thông tin tuyên truyền xã hội + Nội dung tuyên truyền là mục đích ý nghĩa, yêu cầu và nội dung đổi mới PPDH, làm cho các ban ngành đoàn thể và các lực lƣợng xã hội mà trƣớc hết là cha mẹ học sinh nhận thức đƣợc lý do đổi mới PPDH, yêu cầu đổi mới PPDH và nội dung đổi mới PPDH, trong đó đặc biệt chú trọng tới hình thành kĩ năng tự học cho học sinh. + Tạo sự nhận thức đúng trong cha mẹ học sinh ý thức phối hợp với nhà trƣờng trong giáo dục con em mình nhƣ: Quản lý thời gian học tập ở nhà, nhắc nhở, đôn đốc học sinh học tập. Từ đó tranh thủ sự ủng hộ chủ chƣơng đổi mới PPDH trong nhà trƣờng, góp phần tham giavào công cuộc đổi mới nhà trƣờng. * Phối hợp tốt với gia đình học sinh + Giúp gia đình có nhận thức về yêu cầu, mục đích và nội dung đổi mới PPDH. Từ đó làm cho các thành viên trong gia đình, phụ huynh học sinh nhất quán với PPDH của nhà trƣờng, khuyến khích tạo điều kiện cho HS học tập với thái độ chủ động, tƣ duy vận dụng những nội dung học tập ở trƣờng và cuộc sống. + Gia đình tạo điều kiện thuận lợi về mọi mặt nhƣ: Thời gian, phƣơng tiện học tập đặc biệt là có trách nhiệm trong việc quản lý nhắc nhở, đôn đốc quá trình học tập ở nhà của HS, tạo cho HS ý thức học tập tự giác và hình thành những kỹ năng tự học cho các em. * Cách thức tổ chức thực hiện - Qua các hình thức thông tin tuyên truyền nhân dân đã có sự hiểu biết nhất định về đổi mới PPDH và phần nào chính họ cũng nhận thức đƣợc sự cần thiết phải đổi mới PPDH và ủng hộ công cuộc đổi mới này. - Hình thức thông tin tuyên truyền phổ biến là thông qua chính học sinh; thông qua cha mẹ học sinh; thông qua đài truyền thanh của các xã, đài truyền hình và truyền thanh của huyện. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 84 - Thông qua Hội cha mẹ HS nhà trƣờng, nhất là chi hội cha mẹ HS của lớp với những chế độ sinh hoạt định kỳ đầu năm học, cuối học kỳ I và cuối năm học để tuyên truyền cho nhân dân hiểu đúng, đủ về đổi mới PPDH. - Thông qua sổ liên lạc học sinh giữa gia đình và nhà trƣờng để gia đình HS nắm bắt đƣợc thƣờng xuyên tình hình học tập của con em mình từ đó phối hợp chặtchẽ với nhà trƣờng trong giáo dục HS. Nhận thức và thói quen lâu ngày trong phụ huynh về quan niệm dạy học cũ theo lối áp đặt đã có sự chuyển biến khá tốt. Nhiều phụ huynh đã tạo điều kiện cho con em thực hành vận dụng trong quá trình học tập, đặc biệt là họ đã chú ý lắng nghe, động viên con em đƣợc tự do phát biểu ý kiến của mình, tham gia quản lý việc học tập của con em mình trong thời gian ở nhà. Khi trƣờng THCS trên địa bàn thực hiện đổi mới PPDH đã gặp nhiều thuận lợi hơn các vấn đề về sách, thiết bị đã đƣợc phụ huynh và xã hội am hiểu đồng tình. 3.2.10. Bổ sung và tăng cường các điều kiện đổi mới PPDH trong trường THCS huyện Ninh Giang * Mục đích yêu cầu Đổi mới PPDH là quá trình hoạt động thực tiễn cần có các nguồn lực và các điều kiện CSVC, trang thiết bị kĩ thuật đảm bảo thì mới thực hiện có hiệu quả. * Nội dung Các yếu tố liên quan trực tiếp tới việc nâng cao hiệu quả đổi mới PPDH đó là: - Thù lao cho đội ngũ giáo viện; - Tăng cƣờng cơ sở vật chất; trang thiết bị (phòng thí nghiệm, máy chiếu); - Mua sắm đủ sách giáo khoa và các tài liệu tham khảo; - Chi cho các nghiên cứu và trao đổi kinh nghiệm đổi mới dạy học và hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng nhà trƣờng. - Chi cho các hoạt động học sinh đảm bảo yêu cầu PPDH mới. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 85 Biện pháp bổ sung và tăng cƣờng điều kiện đổi mới PPDH là biện pháp rất cơ bản, toàn diện nhƣng đồng thời cũng là biện pháp mang tính lâu dài khó triển khai đồng bộ dứt điểm nhất là đối với các trƣờng THCS huyện Ninh Giang. Vì vậy, yêu cầu đặt ra đối với mỗi nhà trƣờng là cần xây dựng thành những tiêu chí cụ thể để giúp giáo viên thực hiện đổi mới PPDH. + Các trƣờng THCS Tân Quang, Thành Nhân, Tân Hƣơng có cơ sở vật chất cơ bản theo kế hoạch xây dựng trƣờng THCS chuẩn quốc gia: Trong đó phải có tối thiểu 07 phòng học bộ môn (một phòng tin học; một phòng học tiếng Anh; một phòng học thực hành lý và công nghệ; một phòng học hoá và sinh vật; một phòng học chung; một phòng thí nghiệm và một nhà thƣ viện). + Xét về thực lực và bƣớc đầu cho phép cải tạo phòng học thành phòng học bộ môn (chƣa đạt chuẩn) thì kế hoạch trên đây đối với các trƣờng THCS huyện Ninh Giang là thực hiện đƣợc. Đây sẽ là điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện đổi mới PPDH trong các trƣờng này. + Huy động kinh phí đầu tƣ cho xây dựng cơ sở vật chất. Đây là vấn đề khó khăn kéo dài trong nhiều năm đối với các trƣờng THCS huyện Ninh Giang (nhƣ đã trình bày ở chƣơng II về thực trạng của vấn đề này là: hơn 90% ngân sách dành cho con ngƣời; kinh tế địa phƣơng phát triển chậm; nhân dân trong khu vực nói chung còn nghèo, đời sống còn gặp nhiều khó khăn; các doanh nghiệp đóng trên địa bàn ít và còn non trẻ). Tuy nhiên qua điều tra cho thấy nếu biết huy động và tranh thủ đƣợc sự ủng hộ của các cơ quan trên địa bàn, đặc biệt là hội cha mẹ học sinh thì vẫn có thể phát huy đƣợc sức mạnh của cả cộng đồng xã hội với giáo dục trên tinh thần Nhà nƣớc và nhân dân cùng làm. * Cách thức tổ chức thực hiện + Thông qua các Trung tâm học tập cộng đồng làng xã, hội cha mẹ học sinh, các nhà trƣờng phải tuyên truyền để mọi ngƣời dân nhất là cha mẹ học sinh hiểu và ủng hộ đổi mới PPDH nói riêng. Qua thực tế cho thấy, nhân dân Ninh Giang tuy còn nghèo nhƣng khi có nhận thức đúng, rõ, hiểu về giáo dục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 86 và vì sự tién của của con em mình, đồng thời thấy đƣợc nguồn kinh phí đƣợc sử dụng hợp lý, có hiệu quả thì họ sẵn lòng chung sức với các nhà trƣờng. + Công khai kinh phí Nhà nƣớc cấp; kinh phí đóng góp của học sinh theo quyết định của Hội đồng nhân dân tỉnh. + Bên cạnh đó, hàng năm các nhà trƣớc đều có nguồn thu xây dựng theo qui định của Hội đồng nhân dân tỉnh. Có thể huy động học sinh đóng trƣớc kinh phí xây dựng trƣớc một năm. Nhƣ vậy, với nguồn thu huy động và cho phép theo đúng qui định của Nhà nƣớc, các nhà trƣờng có nguồn kinh phí tập trung cho cải tạo và xây dựng các phòng học bộ môn đáp ứng đƣợc yêu cầu tối thiểu về phòng học bộ môn phục vụ cho yêu cầu đổi mới PPDH trong mỗi nhà trƣờng. + Đồng thời, trƣờng học là đơn vị sự nghiệp có thu (nguồn thu là học phí, tiền xây dựng trƣờng theo qui định của Hội đồng nhân dân tỉnh). Bởi vậy, để tập trung kinh phí giải quyết cơ sở vật chất một cách đồng bộ, Hiệu trƣởng nhà trƣớc có thể đề xuất vay ngân hàng với lãi suất ƣu đãi để tập trung đƣợc nguồn lớn kinh phí. Việc làm này nhiều nhà trƣờng đã làm, có hiệu quả . + Sử dụng nguồn lao động trong học sinh: Học sinh THCS huyện Ninh Giang phần lớn đã tiếp xúc với nhiều công việc lao động, có sức khoẻ và các em hiểu đƣợc công việc và giá trị việc làm. Bởi vậy, các trƣờng có thể sử dụng nguồn lực lao động tại chỗ vừa có tính chất giáo dục, vừa có giá trị kinh tế, đồng thời tạo ra sản phẩm trong nhà trƣờng phục vụ cho dạy, học nhƣ: làm vƣờn ƣơm cây, làm vƣờn hoa, cây cảnh giảm chi phí cho nhà trƣờng, lao động của học sinh có thể tạo ra ngân sách cho nhà trƣờng từ chính nguồn lao động đó. Bằng tất cả các nguồn lực trên đây với địa bàn huyện Ninh Giang các trƣờng THCS chắc chắn sẽ có điều kiện đầu tƣ xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy và học, đặc biệt là tạo điều kiện bổ sung phục vụ yêu cầu đổi mới PPDH. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 87 3.3. Quan hệ giữa những biện pháp quản lý Trong nhà trƣờng hoạt động quản lý của hiệu trƣởng về đổi mới PPDH là sự huy động lực lƣợng sƣ phạm có tính tập trung cao để cùng thực hiện chủ trƣơng chung của Đảng và Nhà nƣớc trong mục tiêu đổi mới giáo dục bậc THCS mà quan trọng nhất là đổi mới PPDH. Nhƣ trên đã trình bầy, đề tài đề cập tới 6 nhóm biện pháp quản lý cơ bản nhất cho công cuộc đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS huyện Ninh Giang. Mỗi biện pháp đều có khả năng tác động riêng cho hoạt động đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS trong huyện có hiệu quả. Những biện pháp nói trên đều có liên hệ hữu cơ, nếu trong quá trình chỉ đạo mà biết kết nối, phối hợp sẽ phát huy tác dụng lẫn nhau, sẽ đẩy nhanh tiến độ và hiệu quả đổi mới PPDH. Thật vậy, hoạt động bồi dƣỡng nâng cao nhận thức tốt cho cán bộ giáo viên trong điều kiện thuận lợi: Đầy đủ trạng thiết bị,điều kiện làm việc, nâng cao trình độ, chuyên môn nghiệp vụ thì tất yếu tinh thần tích cực, ý thức trách nhiệm của cán bộ giáo viên sẽ đƣợc nâng cao và ngƣợc lại. Tóm lại, các biện pháp quản lý thực hiện đổi mới PPDH của hiệu trƣởng trong các trƣờng THCS ở huyện Ninh Giang có mối liên kết hữu cơ gắn bó tạo thành sức mạnh chung đổi mới sự nghiệp giáo dục nói chung và đặc biệt là đổi mới PPDH để góp phần tạo ra những con ngƣời mới đáp ứng đƣợc những nhu cầu của thời đại. 3.4. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất 3.4.1. Mục đích yêu cầu của khảo nghiệm Qua khảo nghiệm một số biện pháp quản lý việc thực hiện đổi mới PPDH mà luận văn đã đề cập, nhằm góp phần khẳng định tính đúng đắn của các biện pháp trong thực tế. Việc khảo nghiệm các biện pháp quản lý thực hiện đổi mới PPDH trong các trƣờng THCS ở huyện Ninh Giang đƣợc tiến hành đồng thời với quá trình triển khai chƣơng trình thay sách giáo. Hình thức khảo nghiệm là triển khai Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 88 đồng thời các biện pháp quản lý mà luận văn đã đề cập đến 29 trƣờng THCS Ninh Giang. Qua triển khai các biện pháp quản lý, việc thu nhập kết quả khảo nghiệm đƣợc tiến hành bằng phiếu hỏi (265) đối với cán bộ quản lý các trƣờng (Hiệu trƣởng, Phó hiệu trƣởng) và một số tổ trƣởng, GV cốt cán ở các trƣờng THCS huyện Ninh Giang, chuyên viên phòng Giáo dục và Đào Tạo. Thời gian gửi phiếu hỏi là trong hội nghị tổng kết năm học 2008 – 2009 và Hội nghị triển khai nhiệm vụ năm học 2009 – 2010. Đối tƣợng tập trung quan sát khảo nghiệm sự đổi mới PPDH là các khối lớp THCS. 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết S T T Một số biện pháp Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết SL % SL % SL % 1 Bồi dƣỡng nâng cao nhận thức cho giáo viên về đổi mới PPDH 214 81 51 11 0 0 2 Xây dựng điển hình và nhân rộng điển hình tổ chuyên môn về đổi mới PPDH trong huyện. 199 75 63 24 3 1 3 Tổ chức Hội thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện 137 52 128 48 0 0 4 Bồi dƣỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ cho giáo viên toàn trƣờng 201 76 64 24 0 0 5 Tổ chức tốt phong trào tự học, tự bồi dƣỡng trong đội ngũ giáo viên. 144 54 121 46 0 0 6 Tạo động lực mạnh mẽ ở ngƣời dạy trong thực hiện đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS huyện Ninh Giang 132 49 133 50 0 0 7 Giáo dục học sinh ý thức và kĩ năng học tập theo quan điểm dạy học tích cực 125 47 140 53 0 0 8 Tăng cƣờng hoạt động quản lý, kiểm tra đánh 246 93 19 7 0 0 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 89 giá của Hiệu trƣởng nhà trƣờng 9 Phối hợp các lực lƣợng giáo dục làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục 134 51 131 49 3 1 10 Bổ sung và tăng cƣờng các điều kiện đổi mới PPDH trong trƣờng THCS huyện Ninh Giang 192 72 73 28 0 0 *Nhận xét: Qua số liệu trên ta thấy việc tuyên truyền đến cán bộ, giáo viên là hết sức quan trọng chiếm 100%. Công tác quản lý của hiệu trƣởng và cơ sở vật chất là vấn đề đƣợc quan tâm nhiều nhất chiếm từ 80-92% Bảng 3.2 Kết quả khảo nghiệm tính khả thi ST T Một số biện pháp Rất khả thi Khả thi Không khả thi SL % SL % SL % 1 Bồi dƣỡng nâng cao nhận thức cho giáo viên về đổi mới PPDH 214 81 51 11 0 0 2 Xây dựng điển hình và nhân rộng điển hình tổ chuyên môn về đổi mới PPDH trong huyện. 199 75 63 24 3 1 3 Tổ chức Hội thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện 137 52 128 48 0 0 4 Bồi dƣỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ cho giáo viên toàn trƣờng 214 81 51 11 0 0 5 Tổ chức tốt phong trào tự học, tự bồi dƣỡng trong đội ngũ giáo viên. 144 54 121 46 0 0 6 Tạo động lực mạnh mẽ ở ngƣời dạy trong thực hiện đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS huyện Ninh Giang 132 49 133 50 0 0 7 Giáo dục học sinh ý thức và kĩ năng học tập theo quan điểm dạy học tích cực 125 47 140 53 0 0 8 Tăng cƣờng hoạt động quản lý, kiểm tra 246 93 19 7 0 0 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 90 đánh giá của Hiệu trƣởng nhà trƣờng 9 Phối hợp các lực lƣợng giáo dục làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục 10 Bổ sung và tăng cƣờng các điều kiện đổi mới PPDH trong trƣờng THCS huyện Ninh Giang 192 72 73 28 0 0 Kết quả thu nhập đƣợc những số liệu thống kê cho thấy biện pháp tăng cƣờng hoạt động quản lý chỉ đạo của hiệu trƣởng là quan trọng nhất đạt 100%. - Cán bộ quản lý và giáo viên cốt cán các trƣờng tham gia trả lời là những ngƣời trực tiếp tham gia tập huấn và tổ chức thực hiện đổi mới PPDH ở các nhà trƣờng. Họ là những ngƣời có tinh thần trách nhiệm cao, đã tham gia tổ chức và thực hiện đổi mới PPDH trong nhiều năm qua. - Về chất lƣợng trả lời các câu hỏi đƣợc đặt ra đảm bảo tính khách quan và trung thực, vì thực tế phiếu hỏi và trả lời không phải là căn cứ để đánh giá thi đua mà vấn đề chính là tìm ra đƣợc những biện pháp tích cực, tạo sự đồng thuận nhất trí cao trong chỉ đạo thực hiện đổi mới PPDH, một yêu cầu rất bức bách nhƣng hiện nay vẫn không còn ít khó khăn. - Về kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất, qua thống kê số liệu của các nội dung khảo nghiệm cho thấy những biện pháp quản lý là có tính khả thi, đƣợc sự đồng tình cao của cán bộ quản lý và giáo viên cốt cán các nhà trƣờng. Những biện pháp đƣợc đề cập ở đây không phải hoàn toàn mới, có những biện pháp nằm trong kế hoạch chỉ đạo của Sở GD&ĐT Hải Dƣơng và Phòng GD& ĐT huyện Ninh Giang. Nhƣng vấn đề chính, là đã thử nghiệm với tinh thần tích cực và vận dụng sát hợp với tình hình thực tế các nhà trƣờng. Thực tế khảo nghiệm vừa nêu trên chỉ là những bƣớc khởi đầu của kết quả áp dụng những biện pháp chỉ đạo đổi mới PPDH trong các trƣờng THCS huyện Ninh Giang. Chắc chắn còn cần phải có thời Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 91 gian để phát triển để công cuộc đổi mới giáo dục THCS nói chung, đổi mới PPDH nói riêng có hiệu quả. KẾT LUẬN 1. Kết luận. 1.1. Đổi mới PPDH ở là yêu cầu tất yếu ở các trƣờng THCS hiện nay, đó cũng là một nhiệm vụ quản lý của Hiệu trƣởng. Nhƣng phải căn cứ vào các cơ sở khoa học quản lý và yêu cầu chung của đổi mới PPDH; Mặt khác, căn cứ vào đặc điểm hoạt động chỉ đạo của Hiệu trƣởng trƣờng THCS; căn cứ vào những thuận lợi và khó khăn hiện nay trong chỉ đạo đổi mới PPDH ở các nhà trƣờng THCS để từ đó đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể, phù hợp với tình hình thực tế. 1.2. Các biện pháp quản lý đổi mới PPDH phải đảm bảo quan điểm "dạy học lấy học sinh làm trung tâm", hay là "dạy học là tích cực hoá hoạt động ngƣời học" và phải lấy việc bồi dƣỡng, chỉ đạo đội ngũ giáo viên thực hiện đổi mới PPDH tại lớp, bộ môn ...là khâu then chốt. Đồng thời để thực hiện đổi mới PPDH có hiệu quả cần bổ sung và tăng cƣờng các điều kiện thuận lợi cho công cuộc đổi mới; làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục, tranh thủ sự đồng tình ủng hộ của cộng đồng với đổi mới PPDH nói riêng, giáo dục nói chung. 1.3. Trong đổi mới các PPDH, cũng nhƣ trong các biện pháp quản lý thực thi phải chú ý đến ngƣời học, đến vai trò của cá tổ chức học sinh (Lớp, chi đoàn, đội) với việc tổ chức các hoạt động học tập ( Tự học, học ở sách vở và qua các phƣơng tiện thông tin của xã hội). Các yếu tố về thời gian, tổ chức học sinh học tập và các hoạt động tập thể, đoàn thể trong trƣờng, lớp có tác động lớn đến đổi mới PPDH. 1.4. Luận văn đã đề xuất 10 biện pháp quản lý đổi mới PPDH của hiệu trƣởng các trƣờng THCS huyện Ninh Giang ( Mục 3.2. Các biện pháp....). Các biện pháp này đã bƣớc đầu đƣợc khảo nghiệm và đã nhận đƣợc sự phản hồi tích cực. Đa số các biện pháp đã đƣợc đánh giá là cần thiết và có tính khả thi cao. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 92 Đây là các biện pháp có tính đồng bộ. Cần thấy đƣợc mối quan hệ giữa các biện pháp chỉ đạo để kết nối, phối hợp phát huy tác dụng lẫn nhau tạo thành sức mạnh chung đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới giáo dục THCS nói chung, đổi mới PPDH nói riêng. 2. Khuyến nghị 2.1. Đối với Bộ và Sở Giáo dục và Đào tạo. - Cần nghiên cứu, xem xét để thiết kế nội dung, chƣơng trình phù hợp mục tiêu của cấp THCS, đảm bảo tính tinh giản, cơ bản, hiện đại, thực tiễn song không quá nặng nề về lý thuyết và cần có thêm phần mềm để giáo viên và học sinh có điều kiện phát huy đƣợc tính chủ động, sáng tạo trong hoạt động dạy và học. - Có thể nghiên cứu và ban hành các tiêu chí nhằm đánh giá xếp loại tay nghề giáo viên một cách chính xác, khoa học, tạo điều kiện cho các nhà trƣờng có căn cứ chuẩn để quản lý, đánh giá tay nghề giáo viên. 2.2. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo. - Cần tham mƣu với cấp có thẩm quyền để xây dựng quy hoạch tổng thể về đội ngũ giáo viên trƣờng THCS, có phƣơng án đào tạo, điều động cân đối giáo viên giữa các trƣờng để đảm bảo đủ số lƣợng giáo viên đúng qui định. - Thực hiện phân cấp quản lý về tổ chức nhân lực cho hiệu trƣởng trƣờng THCS nhất là quyền đƣợc tuyển chọn giáo viên để đảm bảo chất lƣợng của đơn vị. - Tham mƣu, đề xuất với các cấp có thẩm quyền xây dựng chế độ ƣu đãi đối với nhà giáo, chính sách về nghĩa vụ và trách nhiệm của các ngành đối với giáo dục. Hỗ trợ ngân sách đủ, kịp thời để hiệu trƣởng trƣờng THCS thực hiện các biện pháp nâng cao chất lƣợng dạy học. 2.3. Đối với các trường THCS Hiệu trƣởng nhà trƣờng cần đƣa công tác quản lý đổi mới PPDH vào kế hoạch hoạt động chuyên môn của nhà trƣờng và có kiểm tra đánh giá cụ thể. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 93 Xây dựng qui định cụ thể về trách nhiệm tham gia đổi mới PPDH, chế độ khen thƣởng đối với cá nhân tích cực trong đổi mới PPDH. Tạo điều kiện thuận lợi để giáo viên đƣợc tham gia học tập, nghiên cứu, tham quan các mô hình trƣờng đã thực hiện đổi mới PPDH có hiệu quả. Cần kết hợp có hiệu quả giữa lý luận và thực tiễn, trong công tác chỉ đạo ngƣời Hiệu trƣởng cần tổ chức tốt các hoạt động tự bồi dƣỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ giáo viên đến công tác tự học, tự bồi dƣỡng ở mỗi cá nhân; tạo ra các động lực tích cực đến ngƣời dạy, dạy cho ngƣời học biết tự học; tăng cƣờng kiểm tra đánh giá mức độ chuyển biến và hiệu quả đạt đƣợc trong công tác chỉ đạo. Một số biện pháp quản lý đổi mới PPDH nghiên cứu và đề xuất trên đây đã đƣợc áp dụng phần nào trong thực tế công tác chỉ đạo của Hiệu trƣởng các trƣờng THCS Ninh Giang và kết quả bƣớc đầu cho thấy đã có những nét chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, các biện pháp quản lý nêu trên còn cần tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện, cần đƣợc thực tiễn kiểm nghiệm... để công cuộc đổi mới PPDH nói chung, của các trƣờng THCS ở huyện Ninh Giang nói riêng đạt đƣợc hiệu quả tốt hơn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 94 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng CSVN (1979), Nghị quyết Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá IV về cải cách giáo dục, Nxb Giáo dục Hà Nội. 2. Ban tƣ tƣởng Văn hoá Trung ƣơng (2002), Các kết luận Hội nghị lần thứ VI, BCH TW IX, Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội. 3. Ban Bí thƣ Trung ƣơng Đảng, Chỉ thị 40 về xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. 4. Nguyễn Ngọc Bảo (1955), "Phát triển tính tích cực, tính tự lực của học sinh trong qúa trình dạy học", Bộ Giáo dục và Đào tạo. 5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2002), Đề án đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, Hà Nội. 6. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Công đoàn giáo dục Việt Nam (2002), Hội thảo tăng cường giải pháp đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông, thành phố Huế - 10/2002. 7. Nguyễn Hữu Chí (2004), Định hướng và giải pháp đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT. Báo cáo chuyên đề trong kỉ yếu hội thảo khoa học, Hà Nội 5/4/2004. Đề tài khoa học cấp Bộ, Mã số B 2002. 49-TĐ 37. Viện chiến lƣợc và chƣơng trình Giáo dục, Bộ GD&ĐT. 8. Luật giáo dục, năm 2005, Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội. 9. Trần Quốc Thành - Đề cƣơng giảng giải KHQL đại cƣơng – Hà Nội (2002) 10 Vũ Cao Đàm (1999), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, Nxb Khoa học và Kỹ thuật. 11. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần I X, Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội. 12. Điều lệ trường phổ thông. Bộ GD. H 2001 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 95 13. "Định hướng và các giải pháp đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT", Kỷ yếu hội thảo, Viện chiến lƣợc và chƣơng trình giáo dục, tháng 4/2004. 14 "Đổi mới phương pháp dạy học ở bậc trung học (THCS, THPT)" - Kỷ yếu hội thảo trƣờng Đại học sự phạm TP. Hồ Chí Minh, Viện nghiên cứu giáo dục, Trung tâm nghiên cứu giáo dục phổ thông, tháng 5/2004. 15. Nguyễn Kỳ - Mô hình dạy học tích cực - Tự học – T6/ 2001 16. Bùi Minh Hiền (chủ biên) 2006, Quản lý giáo dục, Nxb Đại học sƣ phạm Hà Nội. 17. Phạm Minh Hạc (2002): Đổi mới PPDH dưới góc độ tâm lý. Tạp chí nghiên cứu giáo dục số 3 - 4 tháng 10/2002. 18 Trần Bá Hoành (1996), "Phương pháp tích cực", Nghiên cứu giáo dục số 3/1996. 19. Trần Bá Hoành (2001), "Học và dạy cách học", Tự học, số 17, 4/2001 20 Trần Kiểm (2002), Khoa học quản lý nhà trường phổ thông , Nxb Đại học quốc gia Hà Nội. 21. Trần Kiểm - Bùi Minh Hiền (2006), Quản lý và lãnh đạo nhà trường (giáo trình) Khoa quản lý giáo dục (2006) Đại học sự phạm Hà Nội. 22. Trần Kiều (1995), "Một vài suy nghĩ về đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường phổ thông nước ta", Nghiên cứu giáo dục, số 11/1995. 23. Trần Kiều (1997), "Tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh", Thông tin khoa học giáo dục, số 62/1997. 24. Đặng Quốc Bảo - Quản lý giáo dục một số khái niệm và luận đề - Trƣờng CBQL – Hà Nội (1995) 25. Phan Trọng Luận (1998), "Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hoạt động hoá người học" trong các bộ môn khoa học xã họi và nhân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 96 văn ở THPT" Thông tin khoa học giáo dục, số 65/1998. 26. Harold Koontz - Những vấn đề cốt yếu của quản lý – NXB khoa học xã hội – Hà Nội (1987). 27. M.Develay (1998), Một số vấn đề về đào tạo giáo viên, Nxb Giáo dục Hà Nội. 28. Nông Đức Mạnh (2002), "Một số nhiệm vụ, giải pháp về giáo dục và đào tạo để thực hiện Nghị quyết Đại hội IX của Đảng", Giáo dục, số 30/2002. 29. Lƣu Xuân Mới (2002), "Đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo", Bồi dƣỡng cán bộ quản lý giáo dục, Thông tin quản lý giáo dục số 4/2002. 30. Nguyễn Thị Hồng Nam (2002), "Tổ chức hoạt động hợp tác trong học tập theo hình thức thảo luận nhóm". 31. Quách Tuấn Ngọc (1999), "Đổi mới phương pháp dạy học bằng công nghệ thông tin. Xu thế của thời đại", Đại học và Giáo dục chuyên nghhiệp, tháng 7/1999. 32. Hà Thế Ngữ (2001), Giáo dục học, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội. 33. Hà Thế Ngữ (2001), Giáo dục - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội. 34. Nguyễn Quốc Trí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc - Đại cƣơng về khoa học QL - Trƣờng CBQL TW1 – Hà Nội (1996) 35. Phụ lục tài liệu Hội nghị sơ kết một năm thực hiện đổi mới giáo dục THPT, Hà Nội - 6/2007. 36. Phạm Viết Vƣợng – Giáo dục học – NXB Đại học Quốc gia – Hà Nội (2000) 37. Tài liệu tập huấn bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục triển khai chương trình, sách giáo khoa trường THPT năm 2005 - 2006, Hà Nội 4/2006. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 97 38. Hoàng Tuỵ (2003), "Không thể có sự đổi mới phương pháp trên nền tảng một nội dung lạc hậu", Báo văn nghệ, số 14 (5/4/2003). 39. Thái Duy Tuyên (1996), "Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học", Nghiên cứu giáo dục, số 2/1996. 40 Thái Duy Tuyên (2003), "Phát huy tính tích cực hoạt động nhận thức của người học", Giáo dục, số 48/2003. 41. Viện khoa học giáo dục (2002), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn của việc xây dựng, sử dụng cơ sở vật chất và thiết bị dạy học ở trường phổ thông Việt Nam, Đại học quốc gia Hà Nội. 42 I.F. Kharlamop – Phát huy tính tích cực của học sinh nhƣ thế nào - Viện KHGD Việt Nam. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 98 PHỤ LỤC 1 PHIẾU ĐIỀU TRA (Dùng cho giáo viên) Xin đồng chí vui lòng cho biết ý kiến của đồng chí về các biện pháp và thủ pháp mà đồng chí đã áp dụng trong dạy học để tạo hứng thú cho học sinh trong học tập và phát triển năng lực tự học cho học sinh. (Đánh dấu X vào cột phù hợp với ý kiến của mình) S T T Nội dung Thực hiện Thường xuyên Thỉnh thoảng Không thực hiện I Biện pháp tạo hứng thú cho học sinh học tập 1 Sử dụng những câu hỏi gây tò mò hơn là chỉ cung cấp dữ liệu. 2 Tận dụng khả năng sáng tạo và biểu đạt của học sinh 3 Thƣờng xuyên thay đổi hoạt động của học sinh II Các thủ pháp để phát triển năng lực tự học cho học sinh 1 Thƣờng xuyên xem xét công việc của học sinh để tìm hiểu kết quả học tập của học sinh 2 Biểu dƣơng những thành công của họ sinh dù là nhỏ nhất. 3 Đặt ra mục tiêu học tạp cho học sinh 4 Kích thích tự duy và hứng thú học tập của học sinh 5 Học sinh đƣợc khuyến khích tự do đặt câu hỏi III Về việc dạy cho học sinh các kỹ năng tự học 1 Thông báo trƣớc nội dung cần học cho học sinh 2 Hƣớng dẫn cho học sinh nội dung cần học, cần nghiên cứu 3 Hƣớng dẫn học sinh cách đọc, tự nghiên cứu. 4 Hƣớng dẫn học sinh kỹ năng tự kiểm tra. Xin đồng chí vui lòng cho biết vài nét về bản thân: Họ và tên: ……………………………………………………………… Đơn vị công tác: ……………………………………………………….. Xin cảm ơn đồng chí! Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 99 PHỤ LỤC 2 PHIẾU ĐIỀU TRA (Dùng cho học sinh) Trong học tập, em thƣờng xuyên sử dụng các kỹ năng tự học ở mức độ nào? (Hãy đánh dấu X vào cột phù hợp.) S T T Các kỹ năng tự học Thực hiện Thường xuyên Thỉnh thoảng Không thực hiện 1 Tự tìm ra niềm vui, hứng thú học tập 2 Xây dựng kế hoạch tự học 3 Tự xác định tiến độ học tập theo kế hoạch 4 Có phƣơng pháp học tập thích hợp đối với từng môn học, từng loại bài 5 Tự điều chỉnh, bổ sung kế hoạch học tập 6 Tự đánh giá, rút kinh nghiệm về thực hiện kế hoạch tự học Em có thể cho biết một vài thông tin về bản thân: Họ và tên:.......................................................................... Học sinh lớp:............Trƣờng:............................................. Xin cảm ơn các em! Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 100 PHỤ LỤC 3 PHIẾU ĐIỀU TRA (Dùng cho học sinh) Theo em mục đích của tự học là để làm gì? (Hãy đánh dấu X vào cột phù hợp.) ST T Nội dung Mức độ thực hiện Rất đồng ý Đồng ý Băn khoăn SL % SL % SL % 1 Học là để thi và kiểm tra đạt kết quả cao. 2 Học là để ghi nhớ tài liệu và nắm kiến thức có hệ thống. 3 Học là để vận dụng kiến thức đã học vào giải các bài tập và vận dụng vào thực tiễn. 4 Học để làm phong phú thêm hiểu biết cho mình. Em có thể cho biết một vài thông tin về bản thân: Họ và tên:........................................................................... Học sinh lớp:............Trƣờng:............................................. Xin cảm ơn các em! Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 101 PHỤ LỤC 4 PHIẾU ĐIỀU TRA (Dùng cho học sinh) Trong quá trình học tập em đã xây dựng cho mình đƣợc những kỹ năng tự học nào?(Hãy đánh dấu X vào cột phù hợp.) STT Nội dung Mức độ đạt đƣợc Thƣờng Xuyên Thỉnh thoảng Không, ít thực hiện SL % SL % SL % 1 Học sinh tự xây dựng cho mình kế hoạch hàng ngày 2 Học sinh tự xác định tiến độ học tập theo kế hoạch 3 Học sinh lựa chọn và xây dựng phƣơng pháp học tập cho mình 4 Học sinh tự điều chỉnh, bổ sung kế hoạch học tập 5 Học sinh tự đánh giá,rút kinh nghiệm về thực hiện kế hoạch học tập Em có thể cho biết một vài thông tin về bản thân: Họ và tên:........................................................................... Học sinh lớp:............Trƣờng:............................................. Xin cảm ơn các em! Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 102 PHỤ LỤC 5 PHIẾU ĐIỀU TRA (Dùng cho cán bộ quản lý, giáo viên) Kính gửi:...........................................................Nơi công tác.............................. Xin đồng vui lòng trả lời các câu hỏi dƣới đây ( bằng cách đánh dấu x, hoặc điền vào ô trống). Câu 1. Để quản lý hoạt động dạy trường đồng chỉ có thành lập Ban chỉ đạo đổi mới Phương pháp dạy học không? Có thực hiện[ ].............................. Không thực hiện [ ] ........................ Câu 2. Trường đồng có thực hiện công tác thành lập ban chỉ đạo đổi mới PPDH hay không? Ban chỉ đạo đổi mới PPDH gồm thành phần nào? a/ Hiệu trƣởng –Trƣởng ban chỉ đạo [ ]. b/ Phó hiệu trƣởng- Phụ trách chuyên môn [ ] c/ Các trƣởng bộ môn [ ] d/ Giáo viên cốt cán [ ] Câu 3. Để thực hiện đổi mới PPDH theo đồng chí, các kế hoạch của ban chỉ đạo xây dựng sau đây đã thực hiện ở mức độ nào ? (Hãy đánh dấu X vào ô trống phù hợp). STT Kế hoạch chỉ đạo Mức độ Thƣờng xuyên Không thƣờng xuyên Không thực hiện SL % SL % SL % 1 Tập huấn nâng cao năng lực cho giáo viên về PPDH mới 2 Tổ chức thao giảng theo từng chuyên môn 3 Tổ chức sinh hoạt chuyên đề theo bộ môn 4 Tổ chức thăm lớp ,dự giờ của giáo viên 5 Sinh hoạt tổ , nhóm chuyên môn hàng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 103 tuần, tháng 6 Tổ chức tham quan học tập kinh nghiệm giảng dạy tại các trƣờng tiên tiến điển hình 7 Tổ chức báo cáo sáng kiến kinh nghiệm của giáo viên 8 Tổ chức kiểm tra, đánh giá việc thực hiện đổi mới PPDH theo định hƣớng mới. Xin cảm ơn đồng chí! Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 104 PHỤ LỤC 6 PHIẾU ĐIỀU TRA (Dùng cho cán bộ quản lý, giáo viên) Để thực hiện đổi mới PPDH theo đồng chí, các biện pháp sau đây có cần thiết và có khả thi trong điều kiện dạy học ở THCS huyện Ninh Giang không, Mức độ cần thiết và Mức độ khả thi? ST T Biện pháp chỉ đạo đổi mới PPDH Ý kiến đánh giá Mức độ cần thiết Mức độ khả thi Rất cần Cần thiêt Không cần Rất khả thi Khả thi Không, ít khả thi 1 Bồi dƣỡng nâng cao nhận thức cho giáo viên về đổi mới PPDH 2 Xây dựng điển hình và nhân rộng điển hình tổ chuyên môn về đổi mới PPDH trong huyện. 3 Tổ chức Hội thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện 4 Bồi dƣỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ cho giáo viên toàn trƣờng 5 Tổ chức tốt phong trào tự học, tự bồi dƣỡng trong đội ngũ giáo viên. 6 Tạo động lực mạnh mẽ ở ngƣời dạy trong thực hiện đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS huyện Ninh Giang 7 Giáo dục học sinh ý thức và kĩ năng học tập theo quan điểm dạy học tích cực 8 Tăng cƣờng hoạt động quản lý, kiểm tra đánh giá của Hiệu trƣởng nhà trƣờng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 105 9 Phối hợp các lực lƣợng giáo dục làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục 10 Bổ sung và tăng cƣờng các điều kiện đổi mới PPDH trong trƣờng THCS huyện Ninh Giang Xin chân thành cám ơn ! Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 106 LỜI CẢM ƠN Trƣớc hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Khoa Quản lý Giáo dục ,Khoa Tâm lý giáo dục,Phòng Quản lý khoa học,các thầy cô giáo đã giảng dạy, hƣớng dẫn giúp đỡ và tạo điều kiện để tôi hoàn thành quá trình nghiên cứu đề tài đúng tiến độ và đạt kết quả. Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tới TS Trần Anh Tuấn- Khoa sƣ phạm (Nay là trƣờng Đại học Giáo dục) - Đại học Quốc Gia Hà Nội- Ngƣời thầy đã tận tâm hƣớng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài này. Tôi cũng xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, cán bộ quản lý giáo viên, học sinh các trƣờng THCS trong huyện Ninh Giang và các đồng chí chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo Hải Dƣơng ,phòng Giáo dục và Đào Tạo huyện Ninh Giang,những ngƣời thân trong gia đình và bạn bè thƣờng xuyên động viên,khích lệ, tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành đề tài. Quá trình làm đề tài là quá trình tôi đƣợc học hỏi và trƣởng thành rất nhiều trong lĩnh vực khoa học. Bản thân tôi đã có những cố gắng nhƣng không thể tránh khỏi những thiếu sót, kính mong đƣợc các thầy giáo, cô giáo, bạn bè đồng nghiệp góp ý để đề tài khoa học này đƣợc hoàn chỉnh. Xin trân trọng cảm ơn! Hải Dương, tháng 9 năm 2009 Tác giả Nguyễn Thị Phương Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 107 QUI ƢỚC VIẾT TẮT Trong luận văn sử dụng các từ và cụm từ viết tắt có tần số xuất hiện cao với cách hiểu nhƣ sau: Bộ GD- ĐT Bộ Giáo dục- Đào tạo CSVC Cơ sở vật chất GV Giáo viên HS Học sinh QLGD Quản lý giáo dục QTDH Quá trình dạy học PPDH Phƣơng pháp dạy học PTDH Phƣơng tiện dạy học TBDH Thiết bị dạy học THCS Trung học cơ sở Sở GD- ĐT Sở giáo dục và đào tạo SGK Sách giáo khoa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 108 MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 2. Mục đích nghiên cứu 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 6. Điểm mới của đề tài 7. Cấu trúc luận văn CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1 Vài nét về lịch sử vấn đề nghiên cứu 1.1.1 Trên thế giới 1.1.2 Trong lịch sử giáo dục Việt Nam 1.2 Các khái niệm cơ bản 1.2.1 Khái niệm về quản lý 1.2.2 Quản lý giáo dục 1.2.3 Chức năng của quản lý giáo dục 1.3. Quản lý nhà trƣờng 1.3.1 Khái niệm về quản lý nhà trƣờng 1.3.2 Các nội dung cơ bản của quản lý nhà trƣờng trung học 1.3.3 Nội dung quản lý hoạt động dạy học 1.3.4 Vai trò, chức trách của hiệu trƣởng 1.4. Một số cơ sở tâm sinh lý học về hoạt động học tập 1.4.1 Hoạt động học tập và động cơ học tập 1.4.2 Tính tích cực nhận thức 1.4.3 Một số cơ sở lý luận 1.5 Một số vấn đề về phƣơng pháp dạy học và đổi mới phƣơng pháp dạy học 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 8 10 10 11 12 13 14 14 16 18 20 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 109 1.5.1 Phƣơng pháp dạy học và phƣơng pháp dạy học tích cực 1.5.2 Đổi mới PPDH theo yêu cầu của chƣơng trình THCS 1.5.3 Yêu cầu đổi mới PPDH ở trƣờng THCS 1.5.4 Vai trò của hiệu trƣởng THCS trong thực hiện đổi mới PPDH Tiểu kết chƣơng 1 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƢỞNG Ở CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN NINH GIANG 2.1. Khái quát về giáo dục THCS huyện Ninh Giang-Hải Dƣơng 2.1.1 Vài nét về điều kiện kinh tế - văn hoá ở huyện Ninh giang 2.1.2 Thực trạng đội ngũ 2.1.3 Cơ sở vật chất phục vụ cho đổi mới PPDH 2.2 Thực trạng dạy học ở các trƣờng THCS huyện Ninh Giang 2.2.1 Thực trạng hoạt động dạy học ở các trƣờng THCS huyện Ninh Giang tỉnh Hải Dƣơng 2.2.2 Thực trạng hoạt động học tập của học sinh 2.3 Thực tiễn chỉ đạo đổi mới PPDH của hiệu trƣởng các THCS huyện Ninh Giang 2.3.1 Tình hình đội ngũ cán bộ quản lý chỉ đạo 2.3.2 Tổ chức và điều hành đội ngũ giáo viên thực hiện đổi mới PPDH 2.3.3 Các hoạt động chỉ đạo thực hiện đổi mới PPDH của hiệu trƣởng các trƣờng THCS Tiểu kết chƣơng 2 CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP CỦA HIỆU TRƢỞNG THCS QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG ĐỔI MỚI PPDH Ở HUYỆN NINH GIANG – TỈNH HẢI DƢƠNG 3.1 Căn cứ đề xuất biện pháp quản lý thực hiện đổi mới PPDH 20 26 28 30 35 35 36 38 39 39 43 47 47 51 53 59 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 110 của hiệu trƣởng các trƣờng THCS 3.1.1 Căn cứ vào yêu cầu đổi mới PPDH 3.1.2 Căn cứ vào đặc điểm hoạt động quản lý của Hiệu trƣởng trƣờng THCS 3.1.3 Căn cứ vào hoạt động thực tiễn quản lý hoạt động dạy theo định hƣớng đổi mới PPDH 3.1.4 Căn cứ vào đặc điểm kinh tế, xã hội, văn hoá của Ninh Giang 3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy theo định hƣớng đổi mới PPDH 3.2.1. Bồi dƣỡng nâng cao nhận thức cho giáo viên về đổi mới PPDH 3.2.2. Xây dựng điển hình và nhân rộng điển hình 3.2.3. Tổ chức hội thi giáo viên giỏi cấp trƣờng, cấp huyện 3.2.4. Bồi dƣỡng nâng cao nghiệp vụ cho giáo viên toàn trƣờng 3.2.5. Tổ chức phong trào tự học, tự bồi dƣỡng trong đội ngũ giáo viên 3.2.6. Tạo động lực mạnh mẽ ở ngƣời dạy trong thực hiện đổi mới PPDH 3.2.7. Giáo dục học sinh ý thức và kỹ năng học tập theo quan điểm dạy học tích cực 3.2.8. Tăng cƣờng hoạt động quản lý, kiểm tra đánh giá của hiệu trƣởng nhà trƣờng 3.2.9. Phối hợp các lực lƣợng giáo dục làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục 3.2.10. Bổ sung và tăng cƣờng các điều kiện đổi mới PPDH 3.3. Quan hệ giữa các biện pháp quản lý 3.4 Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất 3.4.1 Mục đích, yêu cầu của khảo nghiệm 61 61 62 62 63 63 63 67 69 71 74 77 78 80 82 84 87 88 88 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 111 3.4.2 Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận 2. Khuyến nghị 3. TÀI LIỆU THAM KHẢO 4. PHỤ LỤC 89 92 93 95 99 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 112 DANH MỤC BẢNG BIỂU – MÔ HÌNH Số hiệu Tên bảng – mô hình Trang 1.2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 3.1 3.2 Mối quan hệ Mục tiêu - Nội dung PPDH trong quá trình dạy học Hệ thống trƣơng THCS huyện Ninh Giang Số liệu tổng quan về đội ngũ giáo viên THCS Chất lƣợng đội ngũ THCS Số lƣợng cơ cấu đội ngũ cán bộ quản lý Vận dụng sử dụng PPDH của giáo viên Thực trạng về định hƣớng của GV cho hoạt động học tập của HS Nhận thức của HS về vai trò của hoạt động học tập Thực trạng về kỹ năng tự học của HS Công tác lập kế hoạch thực hiện đổi mới PPDH Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết Kết quả khảo nghiệm tính khả thi 21 35 36 36 38 40 41 44 45 55 89 90