Biện pháp tổ chức thực hiện hoạt động vẽ theo ý thích cho trẻ mẫu giáo lớn - Trường mầm non 1 - 6 thành phố Hạ Long

Phßng gi¸o dôc thµnh phè h¹ long TRƯỜNG MẦM NON 1-6 ®Ò tµi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm BiÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn ho¹t ®éng vÏ theo ý thÝch cho trÎ mÉu gi¸o lín- tr­êng mÇm non 1-6 thµnh phè h¹ long Người viết: NguyÔn ThÞ V©n Anh Chức vụ: Gi¸o viªn líp mÉu gi¸o lín - 5A1 §¬n vÞ c«ng t¸c: Trường mầm non 1.6 Hạ Long, ngày 30 tháng 12 năm 2009 MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU PHẦN THỨ NHẤT: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG I. Lý do chọn đề tài Lịch sử sáng kiến kinh nghiệm Mục đích nghiên cứu Nhiệm vụ nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Phạm vi - Đối tượng nghiên cứu ĐiÓm mới trong kết quả nghiên cứu PHẦN THỨ HAI: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ Chương I: Cơ sở khoa häc C¬ së lÝ luËn C¬ së thùc tiÔn Chương II: Thực trạng khả năng vẽ theo ý thích của trẻ. Những thuận lợi và khó khăn Khảo sát thực trạng để xác định khả năng Những thuận lợi và khó khăn Chương III: Biện pháp nhằm nâng cao giờ vẽ theo ý thích, hấp dẫn và đạt hiệu quả tốt. Kết quả nghiên cứu Cho trẻ làm quen với kỹ năng quan sát, ghi nhớ, tưởng tượng và tạo cảm xúc, hứng thú cho trẻ. Giúp trẻ sử dụng đường nét, sắp xếp bố cục tranh và màu sắc Nhận xét và đánh giá sản phẩm của trẻ. Kết quả nghiên cứu PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Kết luận Một số kiến nghị Tài liệu tham khảo 4 5 5 5 5 5 6 6 7 8 9 10 11 14 16 17 18 LỜI NÓI ĐẦU Tạo hình là một loại hình nghệ thuật xuất hiện từ rất sớm trong sự phát triển của xã hội loài người, chuyên nghiên cưú và sáng tạo ra cái đẹp nhằm phục vụ cuộc sống con người. Nó trở nên gần gũi, cần thiết và quan trọng đối với cuộc sống. Nó có sức hấp dẫn và thu hút hầu hết các lứa tuổi nhất là lứa tuổi mầm non. Thế nên trong chương trình giáo dục mầm non tạo hình là môn học rất quan trong góp phần phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Để trẻ có thể biết cách sử dụng đường nét, sắp xếp bố cục tranh và phối hợp màu sắc để tạo nên những bức tranh đẹp thì người giáo viên ngoài lòng yêu nghề mến trẻ cần phải có năng lực sư phạm, trình độ chuyên môn và có những biện pháp phù hợp. Trên cơ sở nhận thức được tầm quan trọng của bộ môn tạo hình nói chung và hoạt động vẽ nói riêng đối với sự phát triển của trẻ nên tôi đã mạnh dạn nghiên cứu đề tài: “Biện pháp tổ chức thực hiện ho¹t ®éng vẽ theo ý thích cho trẻ mẫu giáo lớn - Trường mầm non 1.6 - Thành phố Hạ Long” Do điều kiện và thời gian có hạn nên không thể tránh khỏi những thiếu sót, vì vậy kính mong được sự góp ý chân thành của các bạn đồng nghiệp, ban giám hiệu, các cán bộ chuyên môn để đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn chỉnh và mang lại hiệu quả cao. Tôi xin chân thành cảm ơn ! PHẦN THỨ NHẤT: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Từ lâu nay môn học tạo hình vẫn được xem là một phần quan trọng trong chương trình giáo dục mầm non. Các nhà giáo dục cho rằng: trẻ nhỏ nên tham gia vào sáng tạo nghệ thuật và thưởng thức, chiêm ngưỡng sản phẩm của bạn bè. Bởi vì hoạt động tạo hình là nơi trẻ thể hiện mình và cũng là điều kiện để góp phần giúp trẻ phát triển toàn diện, đặc biệt là môn vẽ, nó chiếm vị trí rất quan trọng trong quá trình giáo dục trẻ mầm non. Nó có sức cuốn hút hầu hết các lứa tuổi mầm non. Khi trẻ được vẽ sẽ góp phần hình thành cảm xúc thẩm mĩ ở trẻ đó là sự rung cảm trước cái đẹp của nghệ thuật, của sự sáng tạo, là sự thoả mãn, thích thú khi làm nên một cái gì đó bởi đôi tay nhỏ bé của chính mình. Thông qua hoạt động vẽ bước đầu giúp trẻ làm quen với các phương tiện và ngôn ngữ tạo hình: giấy vẽ, sáp màu, đường nét, hình dáng, màu sắc, bố cục,... Từ đó phát triển khả năng quan sát, phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng, sự sáng tạo,... ở trẻ. Trẻ còn học được cách lập kế hoạch hoạt động như: sẽ vẽ gì; Dùng màu gì; Sắp xếp các chi tiết trong bao lâu; Vẽ trong thời gian bao lâu. Đây chính là đặc điểm khác xa giữa con người và con vật, đồng thời đem lại hiệu quả lao động cao. Ngoài ra khi hoạt động tập thể trẻ còn biết đánh giá sản phẩm tạo hình của trẻ và của các bạn mình. Được các bạn góp ý trẻ sẽ quen dần với những lời khen- chê của người khác, đồng thời kĩ năng xã hội được hình thành như: chờ đến lượt, chia nhau đồ dùng, cùng nhau bàn bạc,... Càng tham gia tích cực hoạt động tạo hình bao nhiêu thì trẻ càng tự tin trong việc sử dụng bút, giá vẽ, màu sắc và rất có lợi cho việc học tập. Tất nhiên dậy trẻ vẽ ở bậc mầm non không nhằm đào tạo cho trẻ thành các hoạ sỹ mà chủ yếu thông qua đó nhằm khơi dậy và phát triển năng khiếu thẩm mỹ vốn có ở trẻ, tiến tới hình thành thị hiếu thẩm mĩ cho trẻ, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Là một giáo viên mầm non dạy trẻ lớp mẫu giáo lớn (5-6 tuổi).Tôi nhận thấy trẻ rất thích học tạo hình đặc biệt trẻ rất thích thể hiện những tưởng tượng của mình về thế giới xung quanh qua những bức tranh. Chính sự say mê đó đã thôi thúc Tôi tìm tới những biện pháp dạy sao cho phù hợp và đạt hiệu quả cao. Đó cũng là lý do thúc đẩy tôi thực hiện đề tài “Biện pháp tổ chức thực hiện ho¹t ®éng vẽ theo ý thích cho trẻ mẫu giáo lớn. Trường mầm non 1.6 -Thành phố Hạ Long” II. LỊCH SỬ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đây là vấn đề đã được nghiên cứu từ những năm học trước, nhưng với tinh thần muốn góp một phần nhỏ bé của tôi trong sáng kiến kinh nghiệm này giúp ho¹t ®éng vÏ theo ý thÝch hÊp dÉn vµ ®¹t hiÖu qu¶ tèt. III. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Nhằm tìm ra biện pháp nâng cao hiệu quả giờ dạy trẻ vẽ theo ý thích giúp trẻ hứng thú tham gia vào giờ học. Trẻ biết tạo ra các đường nét, hình dáng cơ bản, sắp xếp bố cục hợp lý, biết ứng dụng luật xa, gần trong bài vẽ để bức tranh có nội dung phong phú. Trẻ biết sử dụng, phối hợp màu sắc hài hoà, sinh động. IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU Tiến hành nghiên cứu đề tài này tôi tập chung nghiên cứu những nhiệm vụ sau: Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc tổ chức thực hiện giờ vẽ theo ý thích. 2.Thực trạng, khả năng vẽ của trẻ thông qua những giờ học vẽ theo ý thích. NHững thuận lợi và khó khăn. 3.Các biện pháp nhằm nâng cao giờ vẽ theo ý thích hấp dẫn và đạt hiệu quả cao. V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu các loại sách, tài liệu hướng dẫn dạy trẻ vẽ dùng cho giáo viên mầm non của Vụ giáo dục mầm non. + Chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5-6 tuổi. + Các chuyên san giáo dục mầm non. + Tài liệu bồi dưỡng hoạt động tạo hình bậc học mầm non. 2. Phương pháp trò chuyện và nghiên cứu sản phẩm. 3. Phương pháp quan sát sư phạm. 4. Phương pháp đàm thoại. VI. PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 1. Ph¹m vi nghiên cứu Tạo hình là môn học rất quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nhưng vì điều kiện và thời gian có hạn nên tôi chỉ thực hiện được đề tài "Biện pháp tổ chức thực hiện giờ vẽ theo ý thích cho trẻ mẫu giáo lớn, Trường mầm non 1.6- thành phố Hạ Long". 2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp tổ chức thực hiện giờ vẽ theo ý thích cho trẻ mẫu giáo lớn. Trường mầm non 1.6 -Thành phố Hạ Long - Năm học 2009 – 2010. VII. ĐIỂM MỚI TRONG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Việc nghiên cứu đề tài sáng kiến kinh nghiệm này cũng như khi áp dụng vào thực tế đã giúp trẻ lớp tôi nói riêng và các lớp mẫu giáo lớn trường tôi nói chung biÕt sử dụng đường nét, sắp xếp bố cục tranh và phèi hîp màu sắc, đặc biệt trẻ rất hứng thú với hoạt động h×nh. PHẦN Thø hai: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ CH ƯƠNG 1: CƠ SỞ khoa häc I- C¬ së lÝ luËn Ho¹t ®éng t¹o h×nh ®ãng vai trß v« cïng quan träng trong ch­¬ng tr×nh häc tËp cña trÎ, còng nh­ c¸c ho¹t ®éng kh¸c. Víi môc ®Ých chung cña gi¸o dôc mÇm non th× ho¹t ®éng t¹o h×nh lµ bé phËn cña v¨n hãa tinh thÇn, nã g¾n liÒn víi kiÕn thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o vµ thÓ hiÖn nghÖ thuËt. Th«ng qua ho¹t ®éng t¹o h×nh ®em ®Õn cho trÎ Ên t­îng vÒ c¸i ®Ñp vµ nh÷ng c¶m xóc ch©n thËt, nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña nh©n c¸ch con ng­êi. NhËn thøc râ to lín cña gi¸o viªn mÇm non trong giai ®o¹n ph¸t triÓn hiÖn nay. Nh­ nghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø hai Ban chÊp hµnh trung ­¬ng §¶ng(Khãa VIII) ®· nªu: “Gi¸o viªn mÇm non lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh chÊt l­îng gi¸o dôc vµ ®­îc x· héi t«n vinh, gi¸o viªn ph¶i ®ñ ®øc, ®ñ tµi”. Lµ mét gi¸o viªn mÇm non t«i ®· tr¶i mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu t×m tßi häc hái vµ vËn dông mét sè biÖn ph¸p ®Ó gióp trÎ häc tèt ho¹t ®éng t¹o h×nh, løa tuæi mÉu gi¸o lín. II- C¬ së thùc tiÔn 1- Ho¹t ®éng vÏ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña trÎ * Hoạt động vẽ đối với sự hình thành cảm xúc của trẻ Trẻ tỏ ra hài lòng khi được làm quen với bút chì, bút dạ, sáp màu, màu nước... Trẻ có thể sử dụng những phương tiện đó để vẽ những gì trẻ muốn và trẻ thích. Thật thú vị! Quyết định mình sẽ làm gì, sử dụng phương tiện gì để vẽ, có thể coi là cơ hội đầu tiên hình thành tính độc lập quyết định của trẻ. Khi hoạt độngnghể thuật phát triển khả năng tự kiểm tra ở trẻ. Trẻ thể hiện và điều chỉnh các suy nghĩ, cảm xúc của mình cho phù hợp với nguyên tắc, với các bạn. * Hoạt động vẽ với sự phát triển tư duy của trẻ Với trẻ mầm non hoạt động nghệ thuật đòng nghĩa với thể nghiệm cảm giác. Bút sáp trượt trên giấy, màu tô cứ đầy dần lên, rồi lượn cổ tay sao cho thật khéo để vẽ ra đường tròn. Khám phá vật liệu rất quan trọng vì nó đem lại cho trẻ kiến thức về vật liệu: trẻ biêt tính chất của vật liệu, màu thể hiện trên giấy ra sao, tô cho đẹp với màu sáp, màu dạ hay nmàu nước... Thông qua hoạt động tạo hình nói chung và hoạt động vẽ nói riêng trẻ học được cách lập kế hoạch hoạt động, biết đánh giá sản phẩm. Thông thường trẻ nhỏ đánh giá sản phẩm của mình bằng cách đưa ra hoặc nói ra những gì mình thích và nghe người khác nói họ thích những gì ở sản phẩm của bé. Và quan trọng hơn nữa trẻ dần dần sử dụng các kí hiệu, dấu hiệu tượng trưng khi vẽ. Đặc biệt đối với trẻ có vấn đề về ngôn ngữ, chậm nói, chậm viết, vốn từ ít thì hoạt động vẽ lại càng quan trọng vì đó là phương tiện thoả mãn tâm hồn bé và là cách luyện tập, khắc phục những khiếm khuyết trên. * Hoạt động vẽ với sự phát triển vận động Khi vẽ trẻ được luyện tập các nhóm cơ lớn, nhỏ. Trẻ vận động cánh tay mạnh khi vẽ trên giá vẽ hay vẽ trên giấy khổ lớn. Hoạt động vẽ phát triển sự phối hợp tay với mắt trẻ. Mắt nhìn hướng dẫn hoạt động của tay rất cần thiết cho những hoạt động sau này của trẻ trong đó có viết chữ đẹp, thực hiện các thao tác toán học sơ đẳng., vẽ kĩ thuật... 2. C¸c thÓ lo¹i vÏ trong ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc mÇm non * Vẽ theo mẫu Đây là thể loại vẽ trẻ được hướng dẫn chức năng mới. Các bài mẫu dành cho trẻ là những bài phối hợp các kĩ năng đã học ở các lớp dưới. Ở thể loại này, cô cần nắm kĩ yêu cần của từng bài mẫu để chuẩn bị mẫu và giới thiệu mẫu rõ ràng, hướng dẫn trẻ quan sát cụ thể. Tiết vẽ theo mẫu phải có mẫu, mẫu do cô vẽ hoặc dùng vật thật để trẻ quan sát từ đầu đến cuối tiết học, trẻ vẽ theo mẫu và nhận xét theo mẫu. Ngoài ra khi trẻ thực hiện vẽ tiết mẫu, cô có thể gợi ý hướng dẫn giúp trẻ sáng tạo thêm các chi tiết theo ý thích của trẻ để bài vẽ thêm phong phú về nội dung và bố cục. * Vẽ theo đề tài Đây là loại tiết mở rộng biểu tượng cho trẻ về một nội dung cụ thể, một chủ điểm nào đó. Có thể dùng 2-3 tranh gợi ý, có thể cho trẻ quan sát thiên nhiên trước khi học hoặc có thể dặn trẻ về nhà suy nghĩ trước hay cô có thể vẽ cho trẻ xem... Điều cần thiết cho tiết vẽ theo đề tài là trẻ càng nêu được nhiều sự vật, hiện tượng sống động, phong phú và đa dạng về hình dáng, màu sắc, đường nét bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu. Không nên bắt trẻ phải phản ánh lại những hình ảnh gợi ý đơn giản của tiết mẫu, mà để trẻ phản ánh vào trong bài vẽ về tất cả những gì trẻ thu nhận được ở xung quanh. Những bức vẽ của trẻ trên các tiết học này hoàn toàn độc lập, sáng tạo. Màu vẽ của trẻ có thể không phù hîp với thực tế nhưng đó chính là cảm xúc của trẻ, là những ấn tượng mà trẻ bộc lộ một cách hứng thú. * Vẽ theo ý thích Ở thể loại này trẻ được tự do chọn đề tài của mình. Cô có thể cho trẻ suy nghĩ và lựa chọn để nêu ý định của mình ra trước lớp cũng có thể không cần nêu ra. Nhưng trong quá trình thực hiện cô cần đến với từng trẻ tìm hiểu xem trẻ định vẽ gì, vẽ như thế nào... Gợi mở cho trẻ tự sáng tạo thêm cũng có thể hướng dẫn nội dung cụ thể cho trẻ nào còn lúng túng chưa chọn được đề tài. Hoạt động của cô với cá nhân trẻ nhằm giúp cho mọi trẻ tự tin với hoạt động vẽ của trẻ. Như vậy, hoạt động vẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển toàn diện của trẻ. Vì vậy, tổ chức hướng dẫn thực hiện sao cho phù hợp, hấp dẫn để duy trì hứng thú cho trẻ, để trẻ vừa thể hiện được cảm xúc thẩm mỹ của mình vừa phát triển khả năng sáng tạo và các năng lực, kĩ năng cơ bản, vừa thưởng thức, đánh giá được sản phẩm của mình và của bạn còn phụ thuộc rất nhiều vào sự nhiệt tình, sáng tạo của giáo viên mầm non. CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG KHẢ NĂNG VẼ THEO Ý THÍCH CỦA TRẺ, NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN. I-Kh¶o s¸t thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng Tiến hành đề tài này tôi thực hiện trên 30 trẻ mẫu giáo lớn, trong đó có 19 trẻ đã qua học lớp mẫu giáo nhỡ, số trẻ còn lại chưa từng đến trường mầm non nên chưa có nề nếp trong học tập. Trẻ rất lúng túng khi sử dụng đồ dùng học tập, chưa biết bố cục tranh sao cho cân đối, có trẻ còn gạch nguệch ngoạc không thành hìn, khi sử dụng màu sắc thì không hợp lí mặc dù tất cả các hoạt động đều có sự hướng dẫn của cô. Qua khảo sát chất lượng ở 30 trẻ qua 3 nội dung: Kỹ năng tạo đường nét, hình dáng cơ bản. Khả năng bố cục tạo hình bức tranh. Kỹ năng phối hợp màu sắc hợp lý. Kết quả khảo sát ban đầu qua 3 nội dung trên Số trẻ 30/30 Nội dung Tốt (%) Khá (%) Trung bình(%) Đường nét 30 35 35 Bố cục 15 25 60 Màu sắc 30 30 40 Kết quả chung 25 30 45 Từ kết quả trên cho thấy: bài vẽ còn nghèo nàn, đơn điệu, chưa có sáng tạo, thẩm mỹ trong bài vẽ, hơn nữa nhận thức của trẻ không đồng đều, có trẻ có năng khiếu, có trẻ còn quá vụng về nên kết quả chỉ đạt khoảng 50- 55% trẻ vẽ được. II. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n 1. Thuận lợi Trong quá trình thực hiện đề tài cũng có một số thuận lợi cơ bản: Trường có sân chơi rộng rãi, thoáng mát, cảnh quan môi trường xanh, sạch. Trường đã tạo điều kiện cho lớp thực hiện hoạt động tạo hình như: trang bị giấy, vở, bút màu, bàn ghế... Ngoài ra, nhà trường còn tạo điều kiện cho tôi trau dồi kiến thức bằng cách đi dự giờ, dự chuyên đề của trường bạn để rút kinh nghiệm cho bản thân. 2. Khó khăn Bên cạnh những khó khăn về khả năng của trẻ, trong quá trình tổ chức thực hiện tôi còn gặp phải một số khó khăn: Trong quá trình dạy tôi thấy đồ dùng, tranh ảnh phục vụ cho tiết học còn đơn điệu, góc tạo hình chưa phong phú. Chính điều đó cũng làm cho các tiết học chưa thực sự cuốn hút trẻ. Do điều kiện kinh tế, thời gian và cũng do sự nhận thức chưa đầy đủ của các bậc phụ huynh về tầm quan trọng cảu giáo dục mầm non đối với trẻ nên một số phụ huynh chưa có sự quan tâm đúng mực đến con em của mình. Đứng trước những thuận lợi và khó khăn trên, tôi luôn luôn trăn trở là phải có biện pháp gì để thực hiện giờ vẽ theo ý thích nói riêng và giờ tạo hình nói chung được tốt hơn. Sau khi nghiên cứu tiếp thu tài liệu "Bồi dưỡng chuyên đề tạo hình bậc học mầm non" do Vụ giáo dục Mầm non triển khai và qua những kinh nghiệm thực tế từ nhưng tiết dạy của chính mình và của các đồng nghiệp tôi đã mạnh dạn đề ra hướng giải quyết. CHƯƠNG:III BIỆN PHÁP NÂNG CAO GIỜ VẼ THEO Ý THÍCH HẤP DẪN VÀ ĐẠT HIỆU QUẢ TỐT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU. I. CHO TRẺ LÀM QUEN VỚI KỸ NĂNG QUAN SÁT, GHI NHỚ, TƯỞNG TƯỢNG VÀ TẠO CẢM XÚC HỨNG THÚ CHO TRẺ. Đối với thể loại vẽ theo ý thích là thể loại mang tính tổng hợp nhất bởi khi trẻ thích vẽ gì trẻ tự chọn đề tài cho mình và đòi hỏi trẻ phải có trí tưởng tượng phong phú, có sáng tạo, biết phối hợp các đường nét cơ bản để tạo nên hình dáng các đồ vật để sắp xếp chúng thành một bức tranh theo đề tài đã chọn. Trẻ còn phải biếtcảm thụvề màu sắc, biết cách sắp xếp bố cục một bức tranh sao cho cân đối. Do đó, cần phải dạy trẻ biết cách quan sát, ghi nhớ, tưởng tượng. Nếu như một bài vẽ theo ý thích mà trẻ không được trực tiếp quan sát, sô sánh, ghi nhớ thì kết quả sẽ rất thấp, thậm chí có trẻ không biết vẽ gì. Vì vây, áp dụng hình thức cho trẻ quan sát các sự vật, hiện tượng ở xung quanh trẻ mọi lúc, mọi nơi là rất cần thiết bởi hàng ngày trẻ rất gần gũi với thiên nhiên, với các sự vật, hiện tượng diễn ra quanh mình. Nhưng nếu không có sự hướng dẫn của cô thì trẻ sẽ không thấy đợc hết vẻ đẹp của thiên nhiên, không hiểu đợc các quy luật của các sự vật, hiện tượng diễn ra quanh trẻ. Cho nên hướng dẫn tạo điều kiện cho trẻ được hoạt động ngoài trời, được tham quan, dạo chơi để quan sát, phát hiện được nhiều điều và những điều đó đã làm cho trẻ ghi nhớ những cảnh vật, màu sắc, hình dáng... để khi trẻ vận dụng trong bài vẽ của mình được tốt hơn. Vídụ: Khi cho trẻ quan sát cây ăn quả, tôi đàm thoại với trẻ về thân cây, tán lá, màu sắc của hoa, của những chùm quả, từ đó trẻ có biểu tượng về cây ăn quả: thân cây thường to và xù xì, tán cây xanh thẫm và rộng, những chùm quả sai trĩu có màu vàng hoặc đỏ... Hoặc khi cho trẻ quan sát đàn gà gồm gà trống bố, gà mái mẹ và các con gà con. Trẻ sẽ được nhìn thấy các chú gà rất đáng yêu. Gà bố với bộ lông sặc sỡ, cao và to nhất đàn, đôi chân có cựa rất oai vệ. Gà mẹ với bộ lông mượt mà và các chú gà con có bộ lông vàng mát dịu, mỏ, chân, cánh đều bé tí xíu rất xinh xắn. Tôi còn cho trẻ sờ vuốt ve các chú gà con để trẻ cảm nhận được bộ lông của chúng rất mượt và êm. Khi trẻ quan sát tôi luôn đàm thoại để mở rộng và hướng cho trẻ biết liên tưởng giữa sự vật này với sự vật khác. Với các mon học khác như: làm quen với môi trường xung quanh, làm quen với biểu tượng toán, văn học... đều có thể tạo ý tưởng, tạo cảm hứng cho giờ vẽ của trẻ và nhất là tiết học làm quen với môi trường xung quanh, trẻ được quan sát tỉ mỉ, được quan sát các sự vật, hiện tượng từ tổng quánt đến chi tiết. Ví dụ: Khi tìm hiểu về hoa: trẻ được nhìn, sờ, ngửi... Trẻ sẽ có được nhận xét về sự giống và khác nhau về màu sặc, hình dáng giữa các loại hoa. Trẻ ghi nhớ hoa hồng màu đỏ, cánh tròn, lá răng cưa, thân cành có nhiều gai. Hoa cúc màu vàng, cánh nhỏ dài... Các loài hoa đều có cánh, nhị, đài, lá, than và làm đẹp cho thiên nhiên. Hoặc trẻ tìm hiểu về động vật (gia súc và gia cầm) trẻ được quan sát và đàm thoại sự giống và khác nhau về hình dáng giữa các con vật. Chẳng hạn như ở nhóm gia cầm các con vật đều có 2 chân, 2 cánh, có mỏ và đẻ trứng... Song trẻ vẫn có biểu tượng: con gà có mỏ nhọn và nhỏ, chân không có màng, khong biết bơi; con vịt có mỏ to và dẹt, chân có màng và bơi rất giỏi. Từ những tiết học ấy sẽ cung cấp được những biểu tượng chính xác, phong phú, giúp trẻ ghi nhớ và áp dụng vào bài vẽ của mình. Ngoài việc tích hợp giữa các môn học khi hướng dẫn trẻ vẽ, tôi thấy cần chú trọng khâu tạo cảm xúc và hứng thú cho trẻ với tiết học. Cô cần có thủ thuật vào bài, sử dụng những trò chơi, câu đố, bài hát, câu chuyện... Khi trẻ đã hứng thú, trẻ rất say mê và muốn dùng hết khả năng của mình để thể hiện vào đề tài mà trẻ đã lựa chọn. Ví dụ : Tiến hành cho trẻ vẽ theo ý thích nghĩa là phạm vi rất rộng và phong phú. Để tiết học được hấp dẫn và đạt hiệu quả tôi đã vào bài bằng cách cho trẻ đi tham quan vườn cổ tích, trẻ đang say sưa với cách trang trí vườn cổ tích của cô bỗng nghe tiếng khóc của một chú thỏ, trẻ hỏi: "Vì sao bạn khóc?" Thỏ trả lời: "Nhìn thấy các bạn được đến trường, được vui chơi học tập tôi buồn lắm. NHà tôi nghèo nên tôi chẳng được như các bạn đâu. Ước gì tôi cũng được đến trường, được vui chơi, được học tập, được vẽ những bức tranh đẹp như các bạn để trang trí cho ngôi nhà nhỏ của tôi. Nhưng ...Hu! Hu! Hu!" Sau đó tôi nói: "Bạn thỏ thật tội nghiệp phải không các con! Vậy các con hãy giúp một phần ước mơ của bạn thỏ thành hiện thực nhé! Các con hãy thể hiện ước muốn của mình vào trang giấy thành những bức tranh đẹp để tặng bạn thỏ nhé!" Với cách nào bài như vậy tôi đã tạo cho trẻ một cảm xúc, một hứng thú, tôi đã kích thích và gợi được tính tò mò của trẻ, đồng thời giúp trẻ biết chia sẻ niềm vui, nỗi buồn cùng người khác. Tôi cũng chú ý giới thiệu bài ngắn gọn, xúc tích, nhưng vẫn gây được sự chú ý của trẻ để dành thời gian cho trẻ vẽ. Mặt khác, tôi luôn gần gũi trẻ giúp trẻ thể hiện những ý thích của mình vào bức tranh, tôi luôn hướng cho trẻ tự thể hiện đề tài của mình một cách tự nhiên, thoải mái theo sự tưởng tượng của trẻ không gò bó, áp đặt. Để cho trẻ hứng thú tôi đã đưa ra hình thức thi đua giữa các trẻ để trẻ cố gắng như: thi xem ai vẽ giỏi, vẽ đẹp,... Góc tạo hình cũng là 1 phần rất quan trọng trong việc tạo hứng thú cho trẻ. Mặt khác, góc tạo hình còn giúp trẻ luôn gần gũi ngắm nhì, khuyến khích trẻ thiết kế hoàn thiện, khám phá thể hiện các ý tưởng của mình. Vì thế, tôi luôn cố gắng xây dựng góc tạo hình phong phú, đẹp mắt. Như vậy, đối với một tiết dạy vẽ theo ý thích thì ngay từ phút đầu, việc hướng cho trẻ được ghi nhớ, quan sát, tưởng tượng các sự vật, hiện tượng xung quanh trẻ là rất quan trọng. Vì khi trẻ được quan sát, ghi nhớ, tưởng tượng sẽ tạo cho trẻ có điều kiện tích luỹ được những gì mà trẻ đã thấy, sẽ tạo cho trẻ có cảm xúc và hứng thú khi trẻ vẽ. II. GIÚP TRẺ SỬ DỤNG ĐƯỜNG NÉT, SẮP XẾP BỐ CỤC TRANH VÀ PHỐI HỢP MÀU SẮC Khi trẻ được tri giác các sự vật, hiện tượng xung quanh mình, cùng với cảm xúc và hứng thú cô đã tạo ra cho trẻ, trẻ bắt đầu lựachọn đề tài cho mình, đây là bước khởi đầu cảu bức tranh, để thể hiện được ý định của mình, trẻ cần phải có sự sáng tạo trong việc sử dụng đường nét, hình dáng, biết sắp xếp các mảng hình sao cho cân đối để có bố cục tranh đẹp và biết sử dụng màu sắc hài hoà. Điều này có một số trẻ thực hiện tương đối tốt. Trẻ vẽư nhanh, ngộ nghĩnh và tranh có nội dung. Song bên cạnh đó còn rất nhiều trẻ lúng túng, không biết vẽ gì. Đây chính là lúc phải giúp đỡ trẻ. Tôi đi đến bên trẻ tìm hiểu xem trẻ đang vướng mắc về hình tượng trong bức tranh hay việc chọn đề tài. Nếu trẻ đang vướng mắc về đề tài, tôi có thể gợi ý cho trẻ qua câu hỏi: Lớp mình đã được học những bài vẽ gì? Trong những bài vẽ đó con thích bài vẽ nào nhất? Hoặc hôm qua, lúc đi dạo, con đã được quan sát những gì? Những thứ con quan sát được con thích gì nhất? Rồi tôi cho trẻ nói về đặc điểm, màu săc, hình dáng... để trẻ định hình lại và vẽ. Nếu trẻ chưa biết sắp xếp hình tượng trong bức tranh như thế nào thì tôi giúp trẻ xác định bố cục, hình dạng bằng những lời lẽ gợi ý. Ví dụ: Trẻ chon đề tài vẽ biển, tôi hỏi gợi ý: Biển có những gì? Thuyền đi ở đâu? Những vật ở gần và ở xa khác nhau như thế nào? Những dãy núi vẽ ở vị trí nào? Trên bầu trời có những gì? Chim hải âu bay ở đâu?... Trong quá trình trẻ vẽ thì đây là bước khó khăn nhất và thường gây cho một số trẻ bi quan, tự ti là mình vẽ xấu hơn các bạn. Những lúc này, cô giáo phải kịp thời động viên, gợi ý cho trẻ bởi vẻ đẹ nghệ thuật không chỉ có hình chuẩn. Nghệ thuật bao gồm cả cảm xúc, ý tưởng ngộ nghĩnh trong nét vẽ vụng về của trẻ và sự động viên cảu cô sẽ giúp trẻ tự tin để bắt đầu bài vẽ cảu mình. Khi các chi tiết đã được trẻ sắp xếp hợp lí rồi thì khâu chọn màu để tô cũng rất quan trọng, vì màu sắc giúp cho bài vẽ của trẻ sinh động và đẹp lên rất nhiều. Nhưng trẻ thường mật nhiều thời gian ở khâu chọn màu trong hộp. Tôi luôn hướng trẻ nhìn vào bài vẽ để chọn màu. Ví dụ: Tô tán cây màu xanh thì tô thân cây màu gì? Trẻ cần nhìn màu đã tô và có ý định tìm màu nào tô tiếp cho phù hợp, sau đó lấy ngay màu đó ở hộp. Khi tô màu trẻ thường xuyên đưa nét dài và chờm ra ngoài hình vẽ. Tôi hướng dẫn trẻ cầm sáp màu vừa tầm, đưa nét ngắn, tô xung quanh trước, ở giữa sau. Tôi thường để trẻ tô màu theo ý thích, theo cảm xúc của trẻ, không bắt buộc phải tô giống thật, miễn sao bài vẽ có được sự tương quan đẹp, ở gần thì tô đậm, ở xa thì tô nhạt. Tô phải đều màu, đồng thời gợi tả được màu sắc của đề tài mà trẻ đã chọn. Ngoài ra tôi còn thường xuyên trao đổi với phụ huynh để phụ huynh biết được mọi nội dung mà trẻ sẽ được học trong tuần, trong tháng ở bảng tuyên truyền, điều đó đã lôi cuốn sự chú ý của các bậc phụ huynh với việc học tập của con em mình, từ đó các bậc phụ huynh phối kết hợp với giáo viên giúp đỡ thêm về cơ sở vật chất cũng như rèn luyện thêm cho trẻ ở nhà vì đây là bước đầu giúp trẻ có kĩ năng ngồi vẽ, vẽ đẹp, thích vẽ... tạo tiền đề cho việc học tập của trẻ sau này. Bên cạnh đó tôi thấy việc sắp xếp chỗ ngồi cho trẻ cũng rất quan trọng, sắp xếp cho trẻ vẽ khá ngồi với trẻ vẽ còn yếu để trẻ có sự trao đổi, góp ý, giúp đỡ lẫn nhau, cùng nhau thi đua để vẽ được những bức tranh đẹp hơn. Như vậy, việc giúp trẻ sử dụng đường nét, cách bố cục cân đối, phối hợp màu sắc hài hoà sẽ giúp trẻ thể hiện tốt đề tài mình chọn. Từ đó giúp trẻ tạo ra được những bức tranh đẹp như ước muốn của mình. III. NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM CỦA TRẺ. Đây cũng là phần không kém phần quan trọng, bởi sản phẩm của trẻ đã phản ánh được những gì trẻ nhận biết được ở xung quanh trẻ, nó mang tính độc lập, sáng tạo cao. Vì vậy, tôi luôn tự hỏi mình phải làm thế nào để giữ nhận xét được nhanh chóng mà lại có hiệu quả. Tôi quan sát cho cháu vẽ xong trước mang bài của mình lên cho cô kep vào giá trưng bày sản phẩm, sau đó ngồi lại chỗ giữ im lặng cho các bạn còn lại hoàn thành nột bài của mình. Như vậy, bước đầu của khâu nhận xét, trưng bày sản phẩm được nhẹ nhàng hơn, không còn cảnh cô đứng kẹp tranh còn cháu đứng nháo nhác phía sau: "Thưa cô, kẹp bài cho con..." Trong nhận xét, đánh giá sản phẩm của trẻ, tôi chú ý để trẻ phát huy khả năng quan sát, phát hiện. Tôi cũng luôn chú ý thay đổi nhiều hình thức khác nhau: Có bức tôi cho trẻ tự đặt tên tranh và nói về bài của mình. Có khi tôi hỏi: Trong các bức tranh trên đây, các con thích bức tranh nào nhất? Vì sao? Nó đẹp như thế nào? Tôi hướng trẻ nhận xét về kĩ năng vẽ, bố cục tranh, cách tô màu và những sáng tạo trong bức tranh của bạn. Cũng bức tranh ấy, tôi hỏi: Có bạn nào thích bức tranh này nữa không? Vì mỗi trẻ sẽ có những ý tưởng, những phát hiện khác nhau và làm cho bức tranh ấy càng thêm phong phú. NHững điều đó giúp trẻ tự tin và cảm thấy sung sướng, hãnh diện, trẻ sẽ cạng cố gắng hơn ở những bài vẽ sau. Đối với những bức tranh chưa đẹp, chưa hoàn chỉnh, tôi cũng chú ý dùng hình thức động viên là chính, không chê bai tranh của trẻ để trẻ không mặc cảm là mình vẽ xấu và cũng sẽ cố gắng hơn để được khen. Sau mỗi giờ vẽ, tôi để nguyên sản phẩm trên giá để cho trẻ quan sát, so sánh bài vẽ của mình với bài vẽ của bạn để giờ học sau trẻ vẽ đẹp hơn, có sáng tạo hơn và sử dụng màu sắc hợp lí hơn. Bên cạnh đó cũng là để cho phụ huynh thấy được việc học tập của con em mình ở trên lớp. Ngoài ra, sau mỗi giờ vẽ tôi luôn dặn trẻ về nhà vẽ lại cho ông bà, bố mẹ, anh chị xem. Qua biện pháp này, tôi muốn cho trẻ củng cố những kỹ năng vẽ mà trẻ đã nắm được ở lớp, từ đó rèn cho trẻ thói quen tự giác, học tập. IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Trong quá trình giảng dạy và áp dụng các biện pháp trên tôi thấy kết quả giờ học được nâng cao rõ rệt. Hầu hết trẻ đều có sự say mê hứng thú vẽ, nhiều trẻ có cách vẽ mạnh dạn, tự tin và thực sự giờ vẽ theo ý thích đã trở thành giờ học có ích. Nó đã giúp cho trẻ biết cảm nhận và thể hiện cái đẹp trong cuộc sống để đưa vào trong tranh của mình một cách sinh động và tự nhiên Kết quả đánh giá qua 3 nội dung đã nêu ở chương I: Nội dung (số trẻ 38/38) Tốt (%) Khá (%) Trung bình (%) Đường nét 80 15 5 Bố cục 60 25 15 Màu sắc 70 20 10 Kết quả chung 70 20 10 So với kết quả khảo sát đầu năm thì trên đây là hết quả rất đáng khích lệ đối với tôi. PhÇn thø ba: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ I. KẾT LUẬN Từ những việc làm cụ thể và kết quả đã đạt được Tôi đã rút ra một số kinh nghiệm để thực hiện tốt giờ tạo hình nói chung và thể loại vẽ theo ý thích cho trẻ mẫu giáo lớn nói riêng như sau: Trong công tác giảng dạy đòi hỏi giáo viên ngoài lòng yêu nghề, mến trẻ cần phải có năng lực sư phạm, trình độ chuyên môn, cần cù chịu khó và am hiểu tâm lý trẻ. Tôi thường xuyên dự giờ học hỏi kinh nghiệm các bạn đồng nghiệp, tham khảo ý kiến của các ban chuyên môn, nghiên cứu tài liệu để đúc kết kinh nghiệm cho bản thân. Tôi cho trẻ học ở mọi lúc, mọi nơi, cho trẻ quan sát thiên nhiên, xem tranh ảnh... để trẻ vẽ tốt hơn, sáng tạo hơn. Tôi luôn tận dụng thời gian phát giấy, bút màu, phấn, bảng cho trẻ vẽ theo ý thích. Tôi luôn tạo hứng thú cho trẻ bằng các hình thức thi đua; “ Thi ai khéo, thi ai tinh, thi ai nhanh"; "Thi ai vẽ đẹp nhất". Từ đó tạo sự cố gắng của trẻ và không khí tiết học thêm sôi nổi, hứng thú. Tôi chú ý xây dựng góc tạo hình phong phú, đẹp mắt và sử dụng chính sản phẩm của trẻ phục vụ cho chủ điểm, cho trang trí lớp... Từ đó trẻ càng cố gắng tạo ra nhiều sản phẩm đẹp để được trưng bày. Khi nhận xét sản phẩm của trẻ, tôi động viên, khuyến khích trẻ là chính, không chê bai trẻ và để khơi gợi lòng ham mê hoạt động nghệ thuật, sau giờ học, tôi nhắc trẻ về vẽ cho ông bà, bố mẹ, anh chị xem. Yếu tố rất quan trọng nữa là cần có sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường để hoạt động tạo hình của trẻ ở nhà được quan tâm đúng mức. II. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ Dựa vào quá trình nghiên cứu tôi xin mạnh dạn đề xuất một số kiến nghị: Các cấp lãnh đạo, các ban ngành gíao dục cần tạo điều kiện và quan tâm hơn nữa về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho chăm sóc và giảng dạy. Đồng có biện pháp làm tốt công tác tuyên truyền để mọi người hiểu biết hơn về vai trò của giáo dục mầm non đối với sự phát triển toàn diện của trẻ. Muốn có chất lượng giáo dục tốt, cần phải có gi áo viên có trình độ, năng lực, cần được bồi dưỡng về chuyên môn tạo cho họ có niềm tin và trách nhiệm với công việc. Vì vậy tôi tha thiết mong nhận được sự quan tâm hơn nữa của các cấp lãnh đạo đối với đời sống của cán bộ, giáo viên mầm non đặc biệt là giáo viên hợp đồng để họ có thể yên tâm trong công tác và cống hiến hết mình cho sự nghiệp trồng người. Luôn có sự kết hợp tốt giữa nhà trường và gia đình trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ, mặt khác cần kích thích ở trẻ lòng ham hiểu biết, sự mạnh dạn, tự tin, tạo điều kiện tốt để trẻ bước vào lớp 1 Trên đây là một vài ý kiến nhỏ của tôi mong góp một phần nhỏ bé vào sự nghiệp chăm sóc - giáo dục trẻ. Do điều kiện và thời gian có hạn nên không thể tránh khỏi những thiếu sót vì vậy kính mong nhận được sự góp ý chân thành của các bạn đồng nghiệp, Ban giám hiệu trường mầm non 1.6 và các cán bộ chuyên môn để bản sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn chỉnh và mang lại hiệu qủa cao. Tôi xin trân trọng cảm ơn./. Hạ Long ngày 30 tháng 12 năm 2009 Người thực hiện Nguyễn Thị Vân Anh TÀI LIỆU THAM KHẢO Tạp chí giáo dục mầm non: số 02 năm 2000; số 04 năm 2000. Lê Thị Ánh Tuyết - Phạm Mai Chi ; Hướng dẫn thực hiện chương trình tự chăm sóc giáo dục trẻ mẫu giáo lớn – nhà xuất bản Hà Nội - năm 2002 Nguyễn Quang Uẩn - Tâm lý học đại cương nhà xuất bản HÀ NỘi năm 1995 Nguyễn Ánh Tuyết - tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non: Nhà xuất bản Đại học Sư Phạm – Năm 2003 Tài liệu tập huấn cho giáo viên mầm non - Hè 2008./. XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG