Bước đầu nghiên cứu đánh giá tác động đến môi trường của việc phát triển công nghiệp ở thành phố Hà Nội
104 trang Tài liệu tham khảo 1. Báo cáo hiện trạng thành phố Hà Nội năm 2001, 2002 – UBND thành phố Hà Nội – Sở Khoa học Công nghệ và Môi trường. 2. Báo cáo tổng thể tình trạng ô nhiễm công nghiệp, đề xuất các biện pháp cải thiện, kiểm soát và khống chế ô nhiễm trong quá trình phát triển công nghiệp ở Hà Nội – UBND Thành phố Hà Nội – Sở Khoa học Công nghệ và Môi trường Hà Nội – Tháng 122000TS/. 3. GVC Lê Trọng Hoa - Giáo trình Quản lý Môi trường – Bộ môn Kinh tế và Quản lý Môi trường 4. GS. TS Đặng Như Toàn; PGS. TS Nguyễn Thế Chinh; GVC lê trọng hoa- Bài giảng Kinh tế Môi trường – Bộ môn Kinh tế và Quản lý Môi trường - Đại học Kinh tế Quốc dân – hà Nội - 1998 5. GS. TS Nguyễn Đình Phan - Giáo trình Kinh tế và Quản lý Công nghiệp – Khoa Quản trị kinh doanh công nghiệp và xây dựng cơ bản - Đại học kinh tế quốc dân- Nhà xuất bản giáo dục – 1999 6. TS. Phan Công nghĩa - Giáo trình Lý thuyết Thống kê – Bộ môn Thống kê Kinh tế - Đại học Kinh Tế Quốc Dân- Nhà xuất bản thống kê - Hà Nội - 2000 7. Trần Ngọc Tuấn - ô nhiễm không khí và xử lý khí thải – Nhà xuất bản khoa học kỹ thuật – Hà Nội - 2000 8. Thống kê kinh tế xã hội Việt Nam 2002 9. Thống kê 61 tỉnh thành Việt Nam 2002 10. Trước khi trời đầy mây – Hãy giữ không khí trong lành – Chương trình hợp tác Mỹ á - Hà Nội 2000 11. Tạp chí Chiến lược Chính sách Công nghiệp 2002, 2003 12 Tạp chí Bảo vệ Môi trường năm 2001, 2002, 2003 Mục lục Lời mở đầu 01 Lời cam đoan 03 ChuơngI+: Cơ sở khoa học của việc đánh giá ảnh hưởng của công nghiệp tới môi trường. 04 I. Vị trí và vai trò của ngành công nghiệp trong cơ cấu phát triển kinh tế của một địa phương. 04 1. Vị trí của ngành công nghiệp. 04 2. Vai trò của công nghiệp. 05 II. Quan hệ giữa phát triển công nghiệp và môi trường tự nhiên. 07 1. Môi trường tự nhiên và vai trò của nó đối với phát triển. 07 2. Phát triển sản xuất công nghiệp và tác động của nó đến môi trường tự nhiên. 09 21 Hoạt động sản xuất công nghiệp và vấn đề sử dụng tài nguyên 09 22 Quá trình phát triển công nghiệp và ảnh hưởng của nó đến môi trường tự nhiên. 11 23 Những tác động chủ yếu của công nghiệp hiện nay đến môi trường 12 24 Một số nguyên nhân cơ bản trong phát triển công nghiệp dẫn đến ô nhiễm môi trường. 15 24.1 Do quy trình công nghệ. 15 24.2 Do công tác quản lý. 16 III. Thiết lập mô hình thể hiện mối quan hệ giữa GDP của Hà Nội và nồng độ các khí thải do công nghiệp gây ra 17 1. Mối quan hệ giữa tốc độ phát triển GDP và nồng độ phát thải các khí trong không khí. 17 2. Mô hình thể hiện mối quan hệ giữa GDP của Hà Nội và nồng độ các khí thải do công nghiệp gây ra. 18 3. Dự báo dựa vào mô hình hồi quy 20 Chương II: ảnh hưởng của phát triển công nghiệp đến môi trường thành phố Hà Nội 21 I. Giới thiệu chung về thành phố Hà Nội 21 1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên: 21 11. Vị trí địa lý và khí hậu. 21 12. Đặc điểm địa hinh-thuỳ văn. 22 2. Vị trí chính trị . 22 21 Dân số và lao động. 22 22 Tổ chức hành chính. 23 23 Tình hình phát triển kinh tế xã hội. 24 3. Hiện trạng phát triển đô thị và công nghiệp ở thành phố Hà Nội. 25 31 Phát triển không gian đô thị và xây dựng nhà ở 25 32 Hệ thống giao thông đô thị. 26 33 Hệ thống thoát nước. 26 34 Quản lý chất thải rắn. 27 35 Phát triển công nghiệp ở Hà Nội. 28 36 Hiện trạng phân bố các khu công nghiệp ở Hà Nội 35 II. Hiện trạng môi trường không khí. 35 1. Chất lượng môi trường không khí. 35 11 Nguồn thải. 35 12.Chật lượng không khí tại các khu, cụm công nghiệp ở Hà Nội 36 12.1 Bụi 37 12.2 SO2 39 12.3 NOx. 41 12.4 CO. 42 2. Ô nhiễm tiếng ồn. 43 II. Hiện trạng môi trường nước. 45 1Hiên. trạng môi trường nước các sông lớn. 45 2. Hiện trạng môi trường nước trong các sông , mương thoát nước của Hà Nội. 47 21 Các nguồn nước thải và chất lượng nước mặt Hà Nội. 47 22 Tình trạng ô nhiễm nước mặt ở Hà Nội. 48 3. Tình trạng khai thác nước ngầm và chất lượng nước ngầm 53 III Hiện trạng chất thải rắn ở Hà Nội. 55 1. Các nguồn thải chủ yếu. 55 11. . Nguồn rác thải công nghiệp 56 12 Nguồn rác thải bệnh viện 56 13 Nguồn rác thải sinh hoạt. 57 14 Nguồn thải nông nghiệp. 57 2. Hiện trạng và đặc điểm chất thải rắn ở thành phố Hà Nội. 57 21 Hiện trạng và đặc điểm chất thải rắn. 57 22 Chất thải độc hại. 59 IV. Hiện trạng quản lý về công tác bảo vệ môi trường ở thành phố Hà Nội. 59 1Tộ chức quản lý môi trường ở Hà Nội. 59 2. Tình hình tổ chức thực hiện giám sát, kiểm tra thi hành luật bảo vệ môi trường ở thành phố Hà Nội. 60 21 Xây dựng các văn bản pháp quy để cụ thể háo Luật Bảo vệ môi trường ở Hà Nội. 60 22 Hoạt động giám sát kiểm tra việc thực thi Luật bảo vệ môi trường Hà Nội và quan trắc môi trường. 62 23 Hoạt động thẩm định ĐTM, cấp phép, cấp thoả thuận môi trường 64 24 Hoạt động phối hợp giữa Sở KHCN&MT Hà Nội với các cấp chính quyền và các Sở, ban, ngành liên quan cũng như các cơ quan Trung ương. 64 Chương III: Đánh giá tác động tới môi trường do phát triển công nghiệp ở Hà Nội 66 I. Tác động đến môi trường không khí 66 1. Đánh giá nồng độ phát thải khí của các khu công nghiệp 66 2. Mối quan hệ giữa sự tăng trưởng GDP và một số khí thải độc hại do phát triển công nghiệp gây ra 72 21 Mối liên hệ giữa tốc độ tăng GDP của Hà Nội và nồng độ phát thải khí CO2 73 22 Mối liên hệ giữa tốc độ tăng GDP và nồng độ bụi lơ lửng 76 3. Dự báo nồng độ bụi lơ lưngTSP+?) và nồng độ CO2 trong những năm tới 31 Dự báo nồng độ bụi lơ lửng trong những năm tới 78 32 Dự báo nồng độ CO2 trong những năm tới 78 II. Tác động của phát triển công nghiệp đến môi trường nước 80 1. Tác động đến môi trường nước mặt 80 2. Tác động đên môi trường nước ngầm 82 III. Đề xuất môt số biện pháp phát triển công nghiệp gắn với công tác bảo vệ môi trường ở thành phố Hà Nội 83 Kết luận. 86 Phụ lục 87 Tài liệu tham khảo 95 Lời mở đầu Đất nước chúng ta đang có những bước chuyển mình để trở thành một nước công nghiệp. Và Hà Nội vừa là Thủ đô, đồng thời cũng là một trong những trung tâm kinh tế xẫ hội của cả nước cũng đã có những bước phát triển đáng kẹtrổng những năm qua . Điều đó đã góp phần to lớn vào công cuộc phát triển kinh tế của cả nước. Tuy nhiên, bên cạnh những tác động tích cực như tạo ra công ăn việc làm, cải thiện đời sống của người dan ^ thì quá trình phát triển kinh tế cũng đã gây ra nhiều tác động tiêu cực làm ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên của thành phố Cùng với cả nước Hà Nội đang bước vào giai đoạn công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Kèm theo đó là sự tăng lên số lượng các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội, và mở rộng quy mô của các cơ sở công nghiệp cũ Công nghiệp là một trong những ngành đóng góp lớn nhất vào sự phát triển của Hà Nội nhưng cũng là ngành gây tác động, làm thay đổi môi trường tự nhiên nhiều nhất. Sự phát triển này dẫn tới những tác động rất xấu tới môi trường tự nhiên và môi trường sống của người dân, ảnh hưởng tới sức khoẻ của họ. Vì vậy để có thể tiến hành hoạt động bảo vệ môi trường có hiệu quả thì đòi hỏi phải nắm bắt tìm hiểu được hiện trạng ô nhiễm tại các khu công nghiệp ra sao, từ đó mới có thể có những biện pháp hữu hiệu để có thể bảo vệ môi trường một cách có hiệu quả nhất. Do đó, công tác tìm hiểu, đánh giá tác động tới môi trường của các hoạt động sản xuất công nghiệp là rất cần thiết để đảm bảo cho sự phát triển bền vững của Thủ đô . Chính vì vậy trong thời gian thực tập tốt nghiệp em đã lựa chọn đề tài “Bước đầu nghiên cứu đánh giá tác động đến môi trường của việc phát triển công nghiệp ở thành phố Hà Noi”^ Mục đích nghiên cứu chính của chuyên đề này là đưa ra những số liệu về thực trạng môi trường ở thành phố Hà Nội do ảnh hưởng của các khu , các cụm công nghiệp. Từ đó có được những đánh giá chính xác về mức độ ảnh hưởng của phát triển công nghiệp tới môi trường giúp những nhà hoạch định chính sách có thể đưa ra những chính sách giúp cho công tác bảo vệ môi truờngxăy dựng Thủ đô Hà Nội của chúng ta ngày càng xanh – sạch - đẹp. Chuyên đề này chỉ tập trung vào tìm hiểu và nghiên cứu về các khu cụm công nghiệp phân bố trong nội thành Hà Nội như : Pháp Vân, Văn Điển, Mai Động, Các số liệu được sử dụng trong chuyên đề này được thu thập từ năm 1995 đến năm 2001. Các phương pháp được sử dụng để có thể làm được chuyên đề này là phương pháp thu thập điều tra các số liệu từ năm 1995 đến năm 2001 tại các khu công nghiệp bằng các phương pháp phân tích điều tra và thu thập số liệu qua các báo cáo và các tài liệu từ năm 1995 đến năm 2001 Nội dung của chuyên đề này gồm có ; Chương I: Cơ sở khoa học của việc đánh giá ảnh hưởng của công nghiệp tới môi trường. Chương II: ảnh hưởng của việc phát triển công nghiệp đến môi trường thành phố Hà Nội ChuơngIII+: Đánh giá tác động tới môi trường do phát triển công nghiệp ở Hà Nội Dù đã cố gắng để thực hiện thật tốt nhưng do năng lực bản thân vẫn còn hạn chế, chưa có điều kiện tiếp xúc thực tế nhiều nên bài luận văn của em không tránh khỏi những sai sót. Kính mong thầy, cô giáo cùng các bạn góp ý, sửa chữa để bài luận văn của em có thể hoàn chỉnh hơn. Em xin chân thành cảm ơn.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Bước đầu nghiên cứu đánh giá tác động đến môi trường của việc phát triển công nghiệp ở thành phố Hà Nội, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi më ®Çu
§Êt níc chóng ta ®ang cã nh÷ng bíc chuyÓn m×nh ®Ó trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp. Vµ Hµ Néi võa lµ Thñ ®«, ®ång thêi còng lµ mét trong nh÷ng trung t©m kinh tÕ xÉ héi cña c¶ níc còng ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ.trong nh÷ng n¨m qua . §iÒu ®ã ®· gãp phÇn to lín vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ níc. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc nh t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng cña ngêi d©n… th× qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ còng ®· g©y ra nhiÒu t¸c ®éng tiªu cùc lµm ¶nh hëng ®Õn m«i trêng tù nhiªn cña thµnh phè
Cïng víi c¶ níc Hµ Néi ®ang bíc vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. KÌm theo ®ã lµ sù t¨ng lªn sè lîng c¸c khu c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi, vµ më réng quy m« cña c¸c c¬ së c«ng nghiÖp cò.. C«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng ngµnh ®ãng gãp lín nhÊt vµo sù ph¸t triÓn cña Hµ Néi nhng còng lµ ngµnh g©y t¸c ®éng, lµm thay ®æi m«i trêng tù nhiªn nhiÒu nhÊt. Sù ph¸t triÓn nµy dÉn tíi nh÷ng t¸c ®éng rÊt xÊu tíi m«i trêng tù nhiªn vµ m«i trêng sèng cña ngêi d©n, ¶nh hëng tíi søc khoÎ cña hä. V× vËy ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i trêng cã hiÖu qu¶ th× ®ßi hái ph¶i n¾m b¾t t×m hiÓu ®îc hiÖn tr¹ng « nhiÔm t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp ra sao, tõ ®ã míi cã thÓ cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó cã thÓ b¶o vÖ m«i trêng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. Do ®ã, c«ng t¸c t×m hiÓu, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng tíi m«i trßng cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña Thñ ®« .
ChÝnh v× vËy trong thêi gian thùc tËp tèt nghiÖp em ®· lùa chän ®Ò tµi “Bíc ®Çu nghiªn cøu ®¸nh gi¸ t¸c ®éng ®Õn m«i trêng cña viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë thµnh phè Hµ Néi”.
Môc ®Ých nghiªn cøu chÝnh cña chuyªn ®Ò nµy lµ ®a ra nh÷ng sè liÖu vÒ thùc tr¹ng m«i trêng ë thµnh phè Hµ Néi do ¶nh hëng cña c¸c khu , c¸c côm c«ng nghiÖp. Tõ ®ã cã ®îc nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vÒ møc ®é ¶nh hëng cña ph¸t triÓn c«ng nghiÖp tíi m«i trêng gióp nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cã thÓ ®a ra nh÷ng chÝnh s¸ch gióp cho c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêngx©y dùng Thñ ®« Hµ Néi cña chóng ta ngµy cµng xanh – s¹ch - ®Ñp.
Chuyªn ®Ò nµy chØ tËp trung vµo t×m hiÓu vµ nghiªn cøu vÒ c¸c khu côm c«ng nghiÖp ph©n bè trong néi thµnh Hµ Néi nh : Ph¸p V©n, V¨n §iÓn, Mai §éng, …C¸c sè liÖu ®îc sö dông trong chuyªn ®Ò nµy ®îc thu thËp tõ n¨m 1995 ®Õn n¨m 2001. C¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó cã thÓ lµm ®îc chuyªn ®Ò nµy lµ ph¬ng ph¸p thu thËp ®iÒu tra c¸c sè liÖu tõ n¨m 1995 ®Õn n¨m 2001 t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp b»ng c¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ®iÒu tra vµ thu thËp sè liÖu qua c¸c b¸o c¸o vµ c¸c tµi liÖu tõ n¨m 1995 ®Õn n¨m 2001
Néi dung cña chuyªn ®Ò nµy gåm cã ;
Ch¬ng I: C¬ së khoa häc cña viÖc ®¸nh gi¸ ¶nh hëng cña c«ng nghiÖp tíi m«i trêng.
Ch¬ng II: ¶nh hëng cña viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®Õn m«i trêng thµnh phè Hµ Néi
Ch¬ngIII: §¸nh gi¸ t¸c ®éng tíi m«i trêng do ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë Hµ Néi
Dï ®· cè g¾ng ®Ó thùc hiÖn thËt tèt nhng do n¨ng lùc b¶n th©n vÉn cßn h¹n chÕ, cha cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc thùc tÕ nhiÒu nªn bµi luËn v¨n cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. KÝnh mong thÇy, c« gi¸o cïng c¸c b¹n gãp ý, söa ch÷a ®Ó bµi luËn v¨n cña em cã thÓ hoµn chØnh h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
Hµ Néi ngµy 30/4/2003
Sinh viªn
NguyÔn Anh §øc
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan néi dung b¸o c¸o ®· viÕt lµ do b¶n th©n thùc hiÖn, kh«ng sao chÐp, c¾t ghÐp c¸c b¸o c¸o hoÆc luËn v¨n cña ngêi kh¸c, nÕu sai ph¹m t«i xin chÞu kû luËt víi nhµ trêng.
Hµ Néi, ngµy 30 – 4 – 2003
Ký tªn
NguyÔn Anh §øc Ch¬ng I
C¬ së khoa häc cña viÖc ®¸nh gi¸ ¶nh hëng cña c«ng nghiÖp tíi m«i trêng
I. VÞ trÝ vµ vai trß cña ngµnh c«ng nghiÖp trong c¬ cÊu ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét ®Þa ph¬ng.
1. VÞ trÝ cña ngµnh c«ng nghiÖp.
C«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã gåm c¸c ngµnh khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, c¸c ngµnh chÕ biÕn kho¸ng s¶n vµ c¸c lo¹i nguyªn liÖu ®éng thùc vËt thµnh nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt vµ t liÖu tiªu ding thÝch hîp, c¸c ngµnh c¬ khÝ, c«ng nghiÖp dÖt… C«ng nghiÖp kh¸c víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt kh¸c vÒ nhiÒu mÆt. C«ng nghiÖp dïng ph¬ng ph¸p c¬, lý, ho¸ vµ sinh vËt häc chñ yÕu ®Ó trùc tiÕp t¸c ®éng vµo nguyªn vËt liÖu chÝnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. C«ng nghiÖp cã thÓ chñ ®éng s¶n xuÊt liªn tôc kh«ng phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn khÝ hËu, cña thiªn nhiªn ®ång thêi tiÕn hµnh thùc hiÖn c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm C«ng nghiÖp ®îc ph¸t triÓn nh»m ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña x· héi vÒ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp quan hÖ mËt thiÕt víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Së dÜ c«ng nghiÖp cã vÞ trÝ quan träng nh vËy lµ xuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do sau:
- C«ng nghiÖp lµ mét bé phËn hîp thµnh c¬ cÊu c«ng nghiÖp-n«ng nghiÖp-dÞch vô, do nh÷ng ®Æc ®iÓm vèn cã cña nã. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt lín, c«ng nghiÖp ph¸t triÓn tõ vÞ trÝ thø yÕu trë thµnh ngµnh cã vÞ trÝ hµng ®Çu trong c¬ cÊu kinh tÕ
- Môc tiªu cuèi cïng cña nÒn s¶n xuÊt x· héi lµ t¹o ra s¶n phÈm ®Ó tho¶ m·n nhu c©ï ngµy cµng cao cña con ngêi. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt, c«ng nghiÖp lµ ngµnh kh«ng nh÷ng chØ khai th¸c tµi nguyªn mµ cßn tiÕp tôc chÕ biÕn c¸c lo¹i nguyªn liÖu nguyªn thuû ®îc khai th¸c vµ s¶n xuÊt tõ c¸c lo¹i tµi nguyªn kho¸ng s¶n, ®éng thùc vËt thµnh c¸c s¶n phÈm trung gian ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cuèi cïng nh»m tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn cho con ngêi.
- Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp lµ mét yÕu tè cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Ó
thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ lªn nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt lín, tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña b¶n th©n c«ng nghiÖp vµ cña toµn bé nÒn kinh tÕ, xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm cô thÓ cña mçi níc, mçi thêi kú cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®¾n vÞ trÝ cña c«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, h×nh thµnh ph¬ng ¸n c¬ cÊu c«ng nghiÖp-n«ng nghiÖp-dÞch vô vµ ®Þnh híng tõ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®ã mét c¸ch cã hiÖu qu¶. §ã lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng cña viÖc tæ chøc nÒn kinh tÕ, nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña mçi níc.
2. Vai trß cña c«ng nghiÖp.
C«ng nghiÖp lµ ngµnh chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã cã ¶nh hëng quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. §ång thêi nã lµ mÉu mùc ®Ó c¶i t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, gãp phÇn tÝch cùc chuyÓn nÒ s¶n xuÊt nhá tiÕn lªn s¶n xuÊt lín. C«ng nghiÖp cã vai trß chñ ®¹o v× nã s¶n xuÊt ra t liÖu s¶n xuÊt trang bÞ cho c¸c ngµnh. Th«ng qua viÖc trang bÞ kü thuËt, c«ng nghiÖp gãp phÇn thóc ®Èy viÖc c¶i t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi vµ c¶i t¹o c¸ch tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý cña c¸c ngµnh theo h×nh mÉu cña m×nh. Qua ®ã, c«ng nghiÖp lµm t¨ng thªm søc m¹nh cña con ngêi ®èi víi thiªn nhiªn, gi¶i phãng lao ®éng khái t×nh tr¹ng thñ c«ng l¹c hËu, thóc ®Èy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ lao ®éng lµm cho lao ®éng cã n¨ng suÊt cao h¬n ®Ó x©y dùng x· héi vµ nÒn kinh tÕ míi.
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta theo ®Þnh híng XHCN, c«ng nghiÖp lu«n gi÷ vai trß chñ ®¹o tøc lµ ngµnh cã kh¶ n¨ng t¹o ra ®éng lùc vµ ®Þnh híng sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c lªn nÒn s¶n xuÊt lín.Vai trß chñ ®¹o ®ã ®îc thÓ trªn c¸c mÆt chñ yÕu sau.:
Do ®Æc ®iÓm cña ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp cã nh÷ng ®iÒu kiÖn t¨ng nhanh tèc ®é ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc – c«ng nghÖ ®ã vµo s¶n xuÊt, cã kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hoµn thiÖn. Nhê ®ã lùc lîng s¶n xuÊt trong c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhanh h¬n c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c . Do quy luËt “quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt “, trong c«ng nghiÖp cã ®îc h×nh thøc quan hÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn. TÝnh tiªn tiÕn vÒ c¸c h×nh thøc quan hÖ s¶n xuÊt, sù hoµn thiÖn nhanh vÒ c¸c m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt ®· lµm cho c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng ®Þnh híng cho c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c tæ chøc s¶n xuÊt ®i lªn nÒn s¶n xuÊt lín theo h×nh mÉu, theo kiÓu c«ng nghiÖp .
Còng do ®Æc diÓm cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®Æc ®iÓm vÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm vÒ c«ng dông s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp lµ ngµnh duy nhÊt t¹o ra s¶n phÈm lµm chøc n¨ng t liÖu lao ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ, nã cã thÓ cung cÊp c¶ nguyªn liÖu vµ c¸c lo¹i t liÖu lao ®éng cho nhiÒu ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n . Do ®ã mµ c«ng nghiÖp cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho toµn bé c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n.
Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, tr×nh ®é trang bÞ c¬ së vËt chÊt - kü thuËt, vµ tr×nh ®é hoµn thiÖn vÒ tæ chøc s¶n xuÊt, h×nh thµnh mét ®éi ngò lao ®éng cã tÝnh tæ chøc, tÝnh kû luËt vµ tr×nh ®é trÝ tuÖ cao, céng víi tÝnh ®a d¹ng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt, c«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng ngµnh ®ãng g¸op phÇn quan träng vµo viÖc t¹o ra thu nhËp quèc d©n, tÝch luü vèn ®Ó ph¸t triÓn, tõ ®ã, c«ng nghiÖp cã vai trß quan träng gãp phÇn vµo gi¶i quyÕt nh÷ng nhiÖm vô cã tÝnh chiÕn lîc cña nÒn kinh tÕ xÉ héi nh: t¹o viÖc lµm cho lùc lîng lao ®éng, xo¸ bá sù c¸ch biÖt thµnh thÞ n«ng th«n, gi÷a miÒn xu«i víi miÒn nói
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay, §¶ng cã chñ tr¬ng”coi n«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu” gi¶i quyÕt c¬ b¶n vÊn ®Ò l¬ng thùc, cung cÊp nguyªn liÖu ®éng thùc vËt ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÈy m¹nh xuÊt khÈu n«ng s¶n hµng ho¸ nh»m t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸. §Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n ®ã, c«ng nghiÖp cã vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo”níc, ph©n, cÇn , gièng” b»ng nh÷ng c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, g¾n c«ng nghiÖp chÕ biÕn víi n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n, ®a n«ng nghiÖp tiÕn lªn nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸.
Trong lÜnh vùc vÒ t tëng v¨n ho¸,c«ng nghiÖp còng ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá. ChÝnh nÒn s¶n xuÊt ®¹i c«ng nghiÖp ®· dÉn tíi viÖc h×nh thµnh nh÷ng ý thøc míi, nh÷ng tËp qu¸n míi cña ngêi lao ®éng. ViÖc lao ®éng cã tæ chøc, cã kû luËt, cã hiÖp ®ång ®· thay thÕ c¸ch lµm ¨n tuú tiÖn, t¶n m¹n cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá tríc ®©y. Trong lÜnh vùc ®êi sèng v¨n ho¸ x· héi, c«ng nghiÖp ®· lµm thay ®æi nh÷ng quan niÖm cò vÒ gia ®×nh, vÒ ph¸p quyÒn, vÒ ®¹o ®øc…Sù biÖt lËp cña c¸c ®Þa phîng ®îc xo¸ bá ®Ó h×nh thµnh mét thÞ trêng toµn quèc, kÕt hîp kinh tÕ TW víi kinh tÕ ®Þa ph¬ng trong mét c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt. Sù c¸ch biÖt gi÷a thµnh thÞ cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi vïng n«ng th«n l¹c hËu ®îc xo¸ bá…
II. Quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ m«i trêng tù nhiªn.
1. M«i trêng tù nhiªn vµ vai trß cña nã ®èi víi ph¸t triÓn.
M«i trêng tù nhiªn trªn hµnh tinh hiÖn nay bao gåm:
- KhÝ quyÓn cã cÊu t¹o phøc t¹p víi nhiÒu tÇng, líp khÝ kh¸c nhau, trong ®ã mçi tÇng khÝ quyÓn lµ mét hçn hîp c¸c chÊt khÝ cã nång ®é vµ thµnh phÇn kh¸c nhau, cã t¸c ®éng m¹nh yÕu kh¸c nhau ®Õn sù sèng cña con ngêi.
- Thuû quyÓn bao gåm c¸c tÇng níc kh¸c nhau trong c¸c ®¹i d¬ng, s«ng ngßi, ao hå, níc ngÇm trong lßng ®Êt, kÓ c¶ sù sèng trong c¸c ®¹i d¬ng, s«ng ngßi ®ã.
- §Þa quyÓn lµ líp vá tr¸i ®Êt, bao gåm bÒ mÆt tr¸i ®©t, cïng víi sù sèng vµ c¸c tai nguyªn kho¸ng s¶n n»m trong lßng ®Êt.
M«i trêng tù nhiªn lµ nÒn t¶ng cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®îc cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña con ngêi vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë chç:
- Cung cÊp vµ b¶o ®¶m kh«ng gian cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nh: ®Êt ®ai, kh«ng gian cÇn thiÕt cho tæ chøc vµ ph©n bè s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.
- Lµ c¬ së nguyªn liÖu, n¨ng lîng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Tõ c¸c d¹ng vËt chÊt trong tù nhiªn díi d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn, qua ho¹t ®éng chÕ biÕn c«ng nghiÖp chóng ®îc biÕn thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm cã Ých cho con ngêi. Nh÷ng tµi nguyªn tù nhiªn ®îc ding lµm c¬ së nguyªn liÖu c«ng nghiÖp bao gåm:
+ Nguån tµi nguyªn cã thÓ t¸i sinh lµ c¸c lo¹i ®éng thùc vËt. §Æc ®iÓm cña nguån nµy lµ cã kh¶ n¨ng t¸i sinh ph¸t triÓn. Chóng cã s½n trong tù nhiªn vµ hÕt søc ®a d¹ng phng phó. Khi sö dông c¸c nguån nµy vît qua giíi h¹n nhÊt ®Þnh ngang b»ng víi tèc ®é t¸i sinh chóng sÏ trë thµnh nguån tµi nguyeen khan hiÕm, ph¸ vì nh÷ng c©n b»ng tù nhiªn.
+ Nguån tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh lµ c¸c lo¹i kho¸ng s¶n. §Æc ®iÓm cña lo¹i nµy lµ khi khai th¸c sö dông tr÷ lîng sÏ gi¶m theo quy m« vµ tèc ®é khai th¸c. Trong m«i trêng tù nhiªn c¸c lo¹i tµi nguyªn nµy ®îc h×nh thµnh qua mét qu¸ tr×nh biÕn ®æi l©u dµi díi t¸c ®éng cña nh÷ng quy luËt tù nhiªn. Víi tèc ®é khai th¸c vµ sö dông cña con ngêi nh hiÖn nay lín h¬n hµng tr¨m ngh×n lÇn tèc ®é h×nh thµnh cña chóng, tÊt yÕu sÏ dÉn tíi chç c¹n kiÖt. Sö dông tiÕt kiÖm triÖt ®Ó nguån tµi nguyªn kho¸ng s¶n lµ mét ®ßi hái cÊp b¸ch trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn nay.
+ Nguån tµi nguyªn Ýt thay ®æi sö dông cho nhiÒu ho¹t ®éng s¶n xuÊt kh¸c nhau nh níc, kh«ng khÝ, ®Êt. NÕu nh tríc ®©y, khi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cßn ph¸t triÓn ë tr×nh ®é vµ tèc ®é thÊp, nguån tµi nguyªn nh níc, kh«ng khÝ cã thÓ coi lµ v« h¹n, nhng ngîc l¹i ngµy nay chóng ®· trë thµnh c¸c nguån lùc khan hiÕm, do bÞ « nhiÔm nghiªm träng vµ gi¶m nguån níc s¹ch, tû lÖ oxy cÇn thiÕt cho sù sèng.
+ Nguån tµi nguyªn tiÒm n¨ng hay cßn gäi lµ tµi nguyªn t¬ng lai, mµ ë tr×nh ®é kü thuËt hiÖn nay cha biÕt ®Õn hoÆc cha khai th¸c sö dông ®îc.
2. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn m«i trêng tù nhiªn.
2.1. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ vÊn ®Ò sö dông tµi nguyªn
C«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt to lín ®ãng vai trß chñ ®¹o, quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kh¸c vµ cña toµn bé nÒn kinh tÕ. §¹i diÖn cho ph¬ng thøc s¶n xuÊt tiÕm bé, cho sù øng dông c¸c thµnh tùu khoa hc kü thuËt vµo s¶n xuÊt b»ng nh÷ng ph¬ng ph¸t c«ng nghÖ vµ ph¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i, c«ng nghiÖp khai th¸c sö dông c¸c nguån tµi nguyªn trong m«i trêng tù nhiªn, biÕn chóng thµnh nh÷ng s¶n phÈm cã Ých ®¸p øng nhu cÇu cña con ngêi.. C¸c qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp t¹o ra nh÷ng vßng tuÇn hoµn , chu chuyÓn míi cña vËt chÊt n¨ng lîng trong hÖ thèng”s¶n xuÊt – m«i trêng”. Mèi quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ m«i trêng tù nhiªn ®îc biÓu diÔn theo s¬ ®å sau:
C¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp
Kü thuËt, c«ng nghÖ sö dông
M«i trêng tù nhiªn
S¶n xuÊt c«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi vËt chÊt tõ d¹ng tù nhiªn cña nã thµnh d¹ng vËt chÊt cã gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau, lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu cña con ngêi. Nguån tµi nguyªn khai th¸c ®îc trong m«i trêng tù nhiªn trong s¶n xuÊt ®îc biÕn ®æi thµnh s¶n phÈm. Nhng kh«ng ph¶i tÊt c¶ tµi nguyªn khai th¸c ®îc, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®Òu biÕn thµnh s¶n phÈm cã Ých cho tiªu dïng, mµ mét phÇn quay trë l¹i tù nhiªn díi d¹ng chÊt th¶i c«ng nghiÖp. Lîng chÊt th¶i nµy phô thuéc vµo b¶n th©n s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ dïng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ã. Ngoµi ra, c¸c s¶n phÈm do c«ng nghiÖp chÕ biÕn ra sau mét thêi gian ®a vµo tiªu dïng còng h háng, mÊt dÇn gi¸ trÞ vµ quay trë l¹i tù nhiªn díi djng chÊt th¶i tiªu thô. Nh vËy toµn bé hÖ thèng “S¶n xuÊt c«ng nghiÖp – M«i trêng” nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo lµ tµi nguyªn cña m«i trêng vµ c¸c yÕu tè ®Çu ra lµ chÊt th¶i. XÐt vÒ mÆt vËt chÊt, kh«ng cã sù thay ®æi vÒ khèi lîng mµ chØ cã sù thay ®æi vÒ chÊt cña c¸c yÕu tè vËt chÊt sau mçi chu tr×nh s¶n xuÊt tiªu dïng. Chóng kh«ng mÊt ®i mµ chØ biÕn ®æi tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c vµ cuèi cïng ®Òu quay trë l¹i tù nhiªn díi d¹ng chÊt th¶i tiªu dïng. Toµn bé chu tr×nh biÕn ®æi mµ c«ng nghiÖp t¸c ®éng vµo m«i trêng cã thÓ thÊy râ qua s¬ ®å:
M«i trêng tµi nguyªn S¶n xuÊt c«ng nghiÖp ChÊt th¶i CN
S¶n phÈm cã Ých
Qu¸ tr×nh tiªu dïng
ChÊt th¶i
2.2. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ¶nh hëng cña nã ®Õn m«i trêng tù nhiªn.
Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp, møc ®é t¸c ®éng cña nã ®Õn m«i trêng tù nhiªn còng ngµy cµng t¨ng lªn nhanh chãng. Khi loµi ngêi xuÊt hiÖn cïng víi c¸c ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt s¬ khai cña m×nh ®· t¸c ®éng vµo tù nhiªn, khai th¸c, sö dông c¸c nguån tµi nguyªn phôc vô cho nh÷ng ho¹t ®éng sèng, qua ®ã lam biÕn ®æi nh÷ng nÐt ®Çu tiªn cña m«i trêng tù nhiªn. Tuy nhiªn nh÷ng biÕn ®æi do con ngêi t¹o ra tríc kia rÊt nhá bÐ, b¶n th©n m«i trêng tù nhiªn cã kh¶ n¨ng tù phôc håi, duy tr× tr¹ng th¸i c©n b»ng tù nhiªn trong mét thêi gian dµi. M·i cho ®Õn thÕ kû 18 khi cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp x¶y ra, c«ng nghiÖp trë thµnh mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp, ngµy cµng chiÕm vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ, quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng vµ tèc ®é phat triÓn cña c¸c ngµnh kh¸c. Nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt ®îc nhanh chãng ®a vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn m«i trêng. Sù ph¸t triÓn víi tèc ®é cao cña c«ng nghiÖp ®· t¸c ®éng rÊt m¹nh ®Õn m«i trêng, lµm biÕn ®æi m«i trêng t nhiªn. Sù phong phó vµ ®a d¹ng cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, víi mét hÖ thèng ngµnh nghÒ ngµy cµng t¨ng, ®· t¹o ra hµng lo¹t nh÷ng sù t¸c ®éng kh¸c nhau vµo m«i trêng tù nhiªn.
2.3. Nh÷ng t¸c ®éng chñ yÕu cña c«ng nghiÖp hiÖn nay ®Õn m«i trêng
Quy m« cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng kh«ng ngõng vµ víi tèc ®é rÊt nhanh. Hµng lo¹t c¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi ra ®êi , sè lîng c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu, ®· khai th¸c sö dông tµi nguyªn víi mét khèi lîng lín h¬n tríc rÊt nhiÒu lÇn, lµm cho nguån tµi nguyªn trë nªn c¹n kiÖt. C«ng nghiÖp khai th¸c kho¸ng s¶n ph¸t triÓn nhanh, nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c ngµnh chÕ biÕn kh¸c ®· t¸c ®éng trùc tiÕp, to lín vµo m«i trêng tù nhiªn, ph¸ huû bÒ mÆt tr¸i ®Êt, lµm thay ®æi ®Þa h×nh, nhiÒu nguån tµi nguyªn bÞ sö dông l·ng phÝ. C«ng nghiÖp ho¸ còng lµm t¨ng lîng tiªu dïng n¨ng lîng trong s¶n xuÊt vµ trong tiªu dïng. NÒn kinh tÕ chuyÓn dÇn sang dùa trªn c¬ së tiªu dïng n¨ng lîng cao. C«ng nghiÖp ph¸t triÓn cµng nhanh th× møc tiªu dïng n¨ng lîng cµng lín. VÝ dô, n¨m 1990, tiªu dïng ë c¸c níc ph¸t triÓn lín gÊp 4 lÇn c¸c níc trung b×nh, vµ 15 lÇn so víi c¸c níc kÐm ph¸t triÓn. C«ng nghiÖp n¨ng lîng ph¸t triÓn tõ nhiÒu nguån nguyªn liÖu kh¸c nhau ®· g©y ra nh÷ng lo¹i chÊt th¶i ®éc h¹i kh¸c nhau nh: than dÇu, SO2, CO2, NH, ®iÖn tõ trêng…
C¸c ngµnh
c«ng nghiÖp
C¸c nh©n tè ¶nh hëng
M«i trêng
®Êt
M«i trêng
níc
M«i trêng
kh«ng khÝ
1. C«ng nghiÖp khai th¸c tµi nguyªn, kho¸ng s¶n
- T¸c ®éng trùc tiÕp, to lín vµo m«i trêng tù nhiªn, ph¸ huû bÒ mÆt tr¸i ®Êt, lµm thay ®æi ®Þa h×nh. - Sö dông l·ng phÝ tµi nguyªn
- Khai th¸c qu¸ nhiÒu tµi nguyªn, tµn ph¸ nhiÒu c¸nh rõng ®Çu nguån, g©y ra xãi mßn, s¹t lë ®Êt…lµ nguyªn nh©n cña thiªn tai, lò lôt.
- Lµm t¨ng nång ®é BOD, COD, PO4-, SO2, CO2…trong níc
- Lµm gi¶m chÊt kîng níc
- T¸c ®éng xÊu ®Õn m«i trêng kh«ng khÝ, lµm t¨ng nång ®é bôi trong kh«ng khÝ
2. C«ng nghiÖp ho¸ chÊt
- H»ng n¨m th¶i mét lîng lín vµo m«i trêng ®Êt
- Nh÷ng ho¸ chÊt sö dông kh«ng hÕt l¹i thÊm vµo ®Êt g©y hËu qu¶ nghiªm träng , g©y khã kh¨n cho mét sè vïng trång c©y n«ng nghiÖp
- Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y toµn thÕ giíi sö dông kho¶ng 60.000 ho¸ chÊt trong ®ã 6.000 chÊt ®îc coi lµ ®éc h¹i.
- Trong níc th¶i ë c¸c c¬ së c«ng nghiÖp ho¸ chÊt vÉn cßn nhiÒu ®éc tè nh: kim lo¹i nÆng, Fe, Mn, Pb, axÝt, SO2, NO2…
- Lµm t¨ng nång ®é CO2,SO2,NH…trong kh«ng khÝ
3. C«ng nghiÖp n¨ng lîng
- Ph¸ huû, g©y xãi mßn ®Êt ë mét sè n¬i do khai th¸c qu¸ møc tµi nguyªn.
- Th¶i vµo níc nhiÒu lo¹i chÊt th¶i ®éc h¹i lµm « nhiÔm tÇng níc mÆt vµ níc ngÇm
- Sö dông nhiÒu nguån nguyªn liÖu kh¸c nhau ®· g©y ra nhiÒu lo¹i chÊt th¶i ®éc h¹i nh: than dÇu, SO2, NO2, NH, ®iÖn tõ trêng…
4. C«ng nghiÖp vËt liÖu x©y dùng
- Th¶i ra nhiÒu chÊt th¶i r¾n khã tiªu huû g©y nguy h¹i cho m«i trêng ®Êt.
- Lµm suy gi¶m chÊt lîng c¸c tÇng níc do chÊt th¶i x©y dùng
- G©y ra mét sè t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i trêng kh«ng khÝ nh t¨ng nång ®é bôi, t¨ng møc ån vît qu¸ quy ®Þnh cho phÐp
5. C«ng nghiÖp chÕ biÕn l¬ng thùc, thùc phÈm
- C¸c chÊt cÆn b· sau khi chÕ biÕn kh«ng ®îc xö lý tèt g©y « nhiÔm m«i trêng ®Êt , lµm chua, mÆn ®Êt
- Lµm « nhiÔm m«i trêng níc
- C¸c chÊt th¶i g©y ra mïi khã chÞu nh H2S, NH4…
6. C«ng nghiÖp nhÑ
(dÖt, nhuém…)
- Níc th¶i c«ng nghiÖp nhÑ chøa mét sè chÊt ®éc h¹i khi ch¶y vµo c¸c ao hå trong thµnh phè
- T¨ng hµm lîng Coliform, Niken..trong níc
- Lµm t¨ng nång ®é bôi trong kh«ng khÝ
-T¨ng nång ®é c¸c khÝ SO2, CO2, CO, Nox…
2.4. Mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n trong ph¸t triÓn c«ng nghiÖp dÉn ®Õn « nhiÔm m«i trêng.
2.4.1. Do quy tr×nh c«ng nghÖ.
Quy m« vµ tèc ®é s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng nhanh dÉn ®Õn tèc ®é khai th¸c sö dông tµi nguyªn vµ lîng chÊt th¶i vµo m«i trêng t¨ng lªn. Tuy nhiªn, nguyªn nh©n c¬ b¶n vµ quan träng nhÊt dÉn ®Õn « nhiÔm m«i trêng t¨ng lªn nhanh chãng lµ do tr×nh ®é c«ng nghÖ sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i cßn bÞ h¹n chÕ bëi tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ hiÖn t¹i. Tµi nguyªn thiªn nhiªn kh«ng mÊt ®i, chóng chØ biÕn ®æi h×nh th¸i vµ tÝnh chÊt cña chóng qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ trë l¹i tù nhiªn díi d¹ng chÊt th¶i. Tr×nh ®é c«ng nghÖ sÏ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn lîng chÊt th¶i c«ng nghiÖp t¹o ra. C«ng nghÖ cao cho phÐp tËn dông ®îc c¸c chÊt cã Ých trong tµi nguyªn, biÕn chóng thµnh s¶n phÈm phôc vô nhu cÇu cña con ngêi. Khèi lîng vµ thµnh phÇn chÊt th¶i phô thuéc chÆt chÏ vµo lo¹i c«ng nghÖ sö dông.
Thùc tr¹ng c«ng nghÖ trong mét sè ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn ®ang lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i h¹n chÕ n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt lîng s¶n phÈm. Cô thÓ lµ: tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ cña ngµnh ®iÖn tö thÊp h¬n so víi c¸c níc trong khu vùc kho¶ng tõ 15 – 20 n¨m. PhÇn lín c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ cña ngµnh c¬ khÝ ®· qua sö dông trªn 20 n¨m, l¹c hËu vÒ kü thuËt, ®é chÝnh x¸c kÐm, quy tr×nh s¶n xuÊt khÐp kÝn, thiÕu sù chuyªn m«n ho¸. C«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ s¶n xuÊt ®éng c¬ ®iªzen chñ yÕu ®îc dÇu t tõ nh÷ng n¨m 60 vµ 70 vµ cã tû lÖ ®Çu t ®æi míi rÊt h¹n chÕ. Kho¶ng 30% s¶n lîng clinker ®îc t¹o ra tõ nh÷ng nhµ m¸y cã c«ng nghÖ cò kü vµ l¹c hËu vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt ë hÇu hÕt c¸c c¬ së nghiÒn xim¨ng ®Òu ë møc díi trung b×nh. PhÇn lín thiÕt bÞ c«ng nghÖ s¶n xuÊt giÊy in b¸o, giÊy in bao b× l¹c hËu tõ 3-5 thËp kû, s¶n xuÊt giÊy in, viÕt ®· qua sö dông trªn 20 n¨m. C«ng nghÖ l¹c hËu ®îc ®Çu t tõ vµi chôc n¨m tríc víi quy m« nhá trong ngµnh thÐp chiÕm kho¶ng 53% s¶n lîng toµn ngµnh, c«ng nghÖ trung b×nh chiÕm kho¶ng 16% vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn chiÕm kho¶ng 31%. Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ s¶n xuÊt c¸c lo¹i ho¸ chÊt c¬ b¶n hiÖn t¹i rÊt l¹c hËu vµ cã quy m« s¶n xuÊt nhá tõ vµi tr©m tÊn/n¨m ®Õn tèi ®a hµng chôc ngµn tÊn/n¨m trong khi ®ã quy m« s¶n xuÊt cña c¸c níc trong khu vùc ®· ®¹t tõ vµi chôc ngµn tÊn/n¨m ®Õn hµng tr¨m ngµn tÊn/n¨m. M¸y mãc vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt ph©n bãn hÇu hÕt lµ l¹c hËu, ®· sö dông trªn 25-30 n¨m. C¸c nhµ m¸y sîi, dÖt, nhuém trong ngµnh dÖt may míi thay thÕ ®îc kho¶ng 30% c«ng nghÖ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, cßn l¹i kho¶ng 70% c«ng nghÖ thiÕt bÞ ®· sö dông trªn 20 n¨m vµ hÇu nh ®· hÕt khÊu hao.
Ngoµi ra, vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng nghÖ cßn nhiÒu h¹n chÕ. KÕt qu¶ kh¶o s¸t gÇn ®©y ë 90 doanh nghiÖp c«ng nghiÖp víi 147 c«ng nghÖ ®îc chuyÓn giao cho thÊy chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ chuyÓn giao c«ng nghÖ cßn h¹n chÕ do thiÕu sù lùa chän c«ng nghÖ tèi u, tr×nh ®é c«ng nghiÖp cha phï hîp vµ ®Æc biÖt lµ gi¸ trÞ chuyÓn giao phÇn mÒm vÒ bÝ quyÕt c«ng nghÖ cßn rÊt thÊp( tû lÖ phÇn mÒm chØ chiÕm 17%, ®Çu t trang thiÕt bÞ 83%).
Cã thÓ ®¸nh gi¸ chung tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ trang thiÕt bÞ cña ngµnh c«ng nghiÖp níc ta ë møc trung b×nh yÕu, so víi c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn lµ l¹c hËu tõ 2 ®Õn 3 thÕ hÖ; tû lÖ trang thiÕt bÞ kü thuËt cò, c«ng nghÖ l¹c hËu vµ trung b×nh chiÕm 60-70%, c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ hiÖn ®¹i kho¶ng 30-40%. §iÒu nµy lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµm ¶nh hëng tíi m«i trêng.
2.4.2. Do c«ng t¸c qu¶n lý.
Ngoµi nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do c«ng nghÖ l¹c hËu th× viÖc yÕu kÐm trong c«ng t¸c qu¶n lý còng lµ mét nguyªn nh©n kh«ng kÐm phÇn quan träng. C«ng t¸c qu¶n lý Nhµ níc vÒ m«i trêng vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cßn thiÕu qu¸ nhiÒu kh«ng ®ñ ®Ó cã thÓ gi¸m s¸t vµ kiÓm tra ®îc ®Çy ®ñ c¸c ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së c«ng nghiÖp ®ang ho¹t ®éng. Bªn c¹nh ®ã, do cßn h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ kü n¨ng thùc hµnh cña ®éi ngò kü s, c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n vËn hµnh yÕu kÐm nªn hiÖu suÊt sö dông c¸c lo¹i m¸y mãc thùc tÕ trong c¸c c¬ së c«ng nghiÖp chØ ®¹t tèi ®a 70-80% c«ng suÊt, nhiÒu d©y chuyÒn thiÕt bÞ ®· qua sö dông cã øng dông c«ng nghÖ tù ®éng ®iÒu khiÓn nh÷ng còng chØ ®¹t hiÖu suÊt sö dông 50-60%.
TiÕp ®Õn, do hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy qu¶n lý m«i trêng do c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh vÉn cßn cha ®Çy ®ñ, cha ®Ò cËp ®Õn tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn m«i trêng. HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý m«i trêng cha ®¸p øng ®îc nhiÖm vô nÆng nÒ vµ phøc t¹p trong qu¶n lý m«i trêng, lùc lîng c¸n bé qu¶n lý m«i trêng cßn thiÕu vÒ sè lîng, yÕu vÒ tr×nh ®é. §Çu t cho c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêng cßn qu¸ nhá bÐ so víi yªu cÇu, c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ b¶o vÖ m«i trêng cßn yÕu. ChÝnh v× vËy mµ kh¶ n¨ng tuyªn truyÒn vÒ ý thøc b¶o vÖ m«i trêng cho c¸c tÇng líp d©n c cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, cha t¹o cho hä ®îc nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ m«i trêng.
III. ThiÕt lËp m« h×nh thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a GDP/ngêi cña Hµ Néi vµ nång ®é c¸c khÝ th¶i do c«ng nghiÖp g©y ra
1. Mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é t¨ng trëng GDP vµ nång ®é ph¸t th¶i c¸c khÝ trong kh«ng khÝ
Trong nh÷ng n¨m qua cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¶ níc th× Hµ Néi cã nh÷ng bíc tiÕn ®¸ng kÓ. Víi sù t¸c ®éng tÝch cùc cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch m«i trêng ®Çu t vµ kinh doanh, c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vµ hç trî cña Nhµ níc, sù chñ ®éng linh ho¹t vµ s¸ng t¹o cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ næi bËt: tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt b×nh qu©n kh¸ cao, tû träng cña khu vùc c«ng nghiÖp trong GDP liªn tôc t¨ng, c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp cã xu híng dÞch chuyÓn theo híng t¨ng dÇn, c¸c trung t©m c«ng nghiÖp ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh t¹i c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm. Hµ Néi còng n»m trong xu thÕ ph¸t triÓn ®ã. C¸c ngµng c«ng nghiÖp ë Hµ Néi còng chiÕm tû träng ngµy cµng cao trong c¬ cÊu GDP cña toµn thµnh phè . Cô thÓ lµ
N¨m
1996
1997
1998
1999
2000
Tû lÖ chiÕm GDP cña c«ng nghiÖp
34,9
35,3
36,1
37,5
38,5
Nguån: Thèng kª kinh tÕ x· héi 2001
Tuy nhiªn, vÊn ®Ò g× còng cã hai mÆt, cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp th× nång ®é c¸c khÝ ®éc h¹i, c¸c chÊt th¶i r¾n…còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Tû träng ®ãng gãp cña c«ng nghiÖp t¨ng lªn th× møc ®é « nhiÔm còng cã phÇn t¨ng tû lÖ thuËn víi nã. Së dÜ x¶y ra ®iÒu nµy lµ bëi v× ë c¸c khu c«ng nghiÖp cha cã nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÝch hîp, cha cã sù g¾n kÕt gi÷a c«ng nghiÖp nguyªn liÖu víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm cuèi cïng, tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ cha theo kÞp víi yªu cÇu ph¸t triÓn…ChÝnh v× vËy mµ ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng gi÷a sù ph¸t triÓn GDP/ngêi vµ møc ®é ph¸t th¶i ë c¸c khu c«ng nghiÖp cã mèi quan hÖ víi nhau.
2. M« h×nh thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a GDP/ngêi cña Hµ Néi vµ nång ®é c¸c khÝ th¶i do c«ng nghiÖp g©y ra.
Ta cã thÓ xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a sù t¨ng trëng GDP/ngêi vµ nång ®é c¸c khÝ th¶i ®éc h¹i, còng nh c¸c lo¹i chÊt th¶i kh¸c dùa vµo ph¬ng ph¸p håi quy vµ t¬ng quan. Ph¬ng ph¸p håi quy vµ t¬ng quan lµ mét ph¬ng ph¸p thêng ®îc sö dông ®Ó nghiªn cøu mèi liªn hÖ t¬ng quan. Ph¬ng ph¸p nµy nh»m gi¶i quyÕt hai nhiÖm vô nghiªn cøu sau ®©y:
- Thø nhÊt lµ c¸c ®Þnh ph¬ng tr×nh håi quy, tøc lµ biÓu diÔn mèi liªn hÖ díi d¹ng mét hµm sè. §Ó gi¶i quyÕt nhiÖm vô nµy ®ßi hái ph¶i ph©n tÝch ®Æc ®iÓm, b¶n chÊt cña mèi liªn hÖ gi÷a c¸c hiÖn tîng ®Ó chän d¹ng hµm sè phï hîp – gäi lµ ph¬ng tr×nh håi quy vµ tÝnh to¸n c¸c tham sè cña ph¬ng tr×nh nµy.
- Thø hai lµ ®¸nh gi¸ tr×nh ®é chÆt chÏ cña mèi liªn hÖ t¬ng quan, tøc lµ nghiªn cøu xem xÐt mèi liªn hÖ gi÷a c¸c hiÖn tîng chÆt chÏ hay láng lÎo. NhiÖm vô nµy ®îc thùc hiÖn qua viÖc tÝnh to¸n hÖ sè t¬ng quan, tû sè t¬ng quan…
ë ®©y ®Ó xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a sù t¨ng trëng GDP/ngêi vµ nång ®é c¸c khÝ th¶i ®éc h¹i ta dïng mèi liªn hÖ t¬ng quan tuyÕn tÝnh gi÷a hai tiªu thøc sè lîng. Ta cã thÓ thay thÕ ®êng håi quy thùc tÕ b»ng ®êng hhåi quy lý thuyÕt lµ mét ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng:
= a + b.x
Trong ®ã:
x: trÞ sè cña tiªu thøc nguyªn nh©n
: trÞ sè cña tiªu thøc kÕt qu¶
a,b: c¸c tham sè quy ®Þnh vÞ trÝ ®êng håi quy lý thuyÕt.
Tham sè a, b ®îc tÝnh nh sau:
b =
a =
Sau khi ®· tÝnh ®îc a, b th× ta sÏ ®îc hµm sè thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a hai hiÖn tîng cÇn xÐt. Vµ ®Ó d¸nh gi¸ tr×nh ®é chÆt chÏ cña mèi liªn hÖ t¬ng quan tuyÕn tÝnh ta cã thÓ dïng hÖ sè t¬ng quan r:
r = b.
HÖ sè t¬ng quan lÊy gi¸ trÞ trong kho¶ng: r( [-1;1]
Khi r mang dÊu d¬ng ta cã t¬ng quan thuËn gi÷a x vµ y, ngîc l¹i khi mang dÊu ©m ta cã t¬ng quan nghÞch.
Khi r =1(hoÆc r=-1) th× gi÷a x vµ y cã mèi liªn hÖ hµm sè
Khi r cµng gÇn 1(hoÆc –1) th× liªn hÖ t¬ng quan cµng chÆt chÏ.
Khi r = 0 th× gi÷a x vµ y kh«ng cã liªn hÖ tuyÕn tÝnh
3. Dù b¸o nång ®é c¸c khÝ th¶i dùa vµo ph¬ng tr×nh håi quy
Trªn c¬ së d·y sè thêi gian, ngêi ta t×m mét hµm sè(gäi lµ ph¬ng tr×nh håi quy) ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña hiÖn tîng qua thêi gian cã d¹ng tæng qu¸t nh sau:
= f(t,a0,a1,..,an)
Trong ®ã:
: møc ®é lý thuyÕt
a0,a1,..,an: c¸c tham sè
t: thø tù thêi gian
ë ®©y ta sö dông ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng
= a0 + a1t
¸p dông ph¬ng ph¸p b×nh qu©n nhá nhÊt sÏ cã hÖ ph¬ng tr×nh sau ®©y ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña tham sè a0 vµ a1
(y = na0 + a1(t
(ty= a0(t + a1(t2
Cã thÓ tiÕn hµnh b»ng c¸ch ngo¹i suy ph¬ng tr×nh håi quy
yt+h = f(t+h,a0,a1,..,an)
Trong ®ã :
h = 1,2,3…
yt+h : møc ®é dù ®o¸n ë thêi gian t+h
Ch¬ng II
¶nh hëng cña ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®Õn m«i trêng thµnh phè Hµ Néi
I. Giíi thiÖu chung vÒ thµnh phè Hµ Néi
1. VÞ trÝ ®Þa lý vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn:
1.1 VÞ trÝ ®Þa lý vµ khÝ hËu.
Hµ Néi n»m ë vÞ trÝ tõ 20°57’ ®Õn 21°25’ ®é vÜ B¾c vµ 105°35’ ®Õn 106°01’ ®é kinh §«ng. Tõ B½c xuèng Nam dµi kho¶ng 93 km, tõ §«ng sang T©y réng nhÊt kho¶ng 30 km.
Hµ Néi n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm, ®é Èm trung b×nh trong n¨m lµ 80%, th¸ng cao nhÊt vµo kho¶ng 85-86%. NhiÖt ®é trung b×nh cã chiÒu híng t¨ng, n¨m 1985 lµ 23,5°C, trong thêi kú 1991-1995 nhiÖt ®é trung b×nh lµ 24°C vµ n¨m 1996-2000 lµ 24,47°C (c¸ biÖt n¨m 1998 lµ 25,1°C). H»ng n¨m b×nh qu©n cã tõ 8-10 c¬n b·o vµ ¸p thÊp nhiÖt ®íi ®i qua.
Tæng lîng ma trong n¨m, theo thèng kª nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã nh÷ng biÕn ®éng lín, cô thÓ lµ:
N¨m
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
Lîng ma
(mm)
1.245,0
1.595,6
1.871,6
1.338,7
1.557,6
1.278,0
2.247,0
Sè ngµy ma tõ 140-160 ngµy/n¨m, lîng ma lín nhÊt trong 24 giê lµ 200-400 mm, lîng ma lín nhÊt trong 1 giê lµ 93,9 mm, lîng níc bèc h¬i trung b×nh trong n¨m tõ 800-1000 mm. Râ rµng lµ xu thÕ biÕn ®æi thêi tiÕt tõ n¨m 1995 ®Õn nay lµ lîng ma t¨ng, gi¶m kh¸ nhiÒu vµ nhiÖt ®é trung b×nh hµng n¨m cã xu thÕ gia t¨ng. §Æc biÖt n¨m 1998 nhiÖt ®é trung b×nh c¸c th¸ng vµo mïa hÌ t¨ng nhiÒu.
Hµ Néi n»m trong vïng khÝ hËu giã mïa: Hµng n¨m cã giã §«ng Nam vµo mïa hÌ vµ giã §«ng B¾c vµo mïa §«ng.
1.2 §Æc ®iÓm ®Þa h×nh-thuû v¨n.
Hµ Néi n»m trong vïng ch©u thæ s«ng Hång. Cã c¸c s«ng Hång, s«ng §uèng, s«ng NhuÖ, s«ng CÇu, s«ng Cµ Lå vµ s«ng C«ng ch¶y qua ®Þa phËn. Khu vùc néi thµnh vµ c¸c huyÖn ven néi n»m gi÷a hai con s«ng lµ s«ng Hång vµ s«ng NhuÖ. §é cao nÒn ®Þa h×nh thµnh phè trung b×nh tõ 6-9 m thÊp h¬n mùc níc s«ng Hång (12-13 m) khi cã lò lín. §©y lµ mét trë ng¹i lín cho tho¸t níc ë néi thµnh Hµ Néi.
Mét ®Æc ®iÓm quan träng lµ Hµ Néi cã rÊt nhiÒu ao, hå cã t¸c dông tham gia ®iÒu tiÕt trong hÖ thèng tho¸t níc vµ ®iÒu hoµ tiÓu khÝ hËu ®« thÞ. Do vËy cÇn tËp trung duy tr× vµ b¶o vÖ.
Níc ngÇm tÇng s©u ë Hµ Néi kh¸ phong phó vµ lµ nguån cung cÊp níc s¹ch cho sinh ho¹t ë khu vùc néi thµnh.
2. VÞ trÝ chÝnh trÞ .
2.1. D©n sè vµ lao ®éng.
Hµ Néi xÐt vÒ sè d©n c lµ ®« thÞ lín thø hai cña ViÖt Nam sau Thµnh phè Hå ChÝ Minh, tÝnh ®Õn 31/12/2000 d©n sè Hµ Néi lµ 2.756.000 ngêi. Hµ Néi cã diÖn tÝch tù nhiªn lµ 920,97 km2, chiÕm b×nh qu©n 2,8% diÖn tÝch tù nhiªn c¶ níc vµ mËt ®é d©n sè lµ 2.993 ngêi/km2, co xu thÕ t¨ng lªn so víi 2.383 ngêi/km2 vµo n¨m 1995. Hµ Néi cã mËt ®é d©n sè lín nhÊt trong c¶ níc (TP Hå ChÝ Minh lµ 2.101 ngêi/km2- ®øng thø hai vµ Kontum lµ 26 ngêi/km2- thÊp nhÊt trong c¶ níc). TØ lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn cña Hµ Néi ®· thay ®æi tÝch cùc, gi¶m liªn tôc vµ ®ang duy tr× ë møc <10,9 o/oo , cô thÓ lµ:
N¨m
1995
1996
1997
1998
1999
2000
Tû lÖ t¨ng
d©n sè(o/oo)
14,75
14,21
13,72
13,24
10,84
10,87
Trong khi ®ã tèc ®é t¨ng c¬ häc vµo néi thµnh Hµ Néi l¹i gia t¨ng m¹nh do dßng ngêi tõ n«ng th«n ®æ vµo mçi n¨m mét nhiÒu mµ cha cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn, cha cã chÝnh s¸ch h÷ hiÖu nµo xö lý ®îc mét c¸ch l©u dµi.
Ph©n bè d©n c trªn l·nh thæ Hµ Néi rÊt kh«ng ®Òu : DiÖn tÝch néi thµnh nhá(chØ chiÕm kho¶ng 9,2% tæng diÖn tÝch thµnh phè) nhng l¹i cã d©n sè lín(chiÕm h¬n 53% tæng d©n sè toµn thµnh phè). Do vËy, mËt ®é d©n sè trong néi thµnh cao nhÊt toµn quèc : 17.489 ngêi/km2(sè kiÖu vµo thêi ®iÓm 31/12/2000-Côc thèng kª Hµ Néi).
TØ lÖ lao ®éng cha cã viÖc lµm trªn tæng d©n c ngµy cµng ®îc gi¶m xuèng, cô thÓ lµ 1,3% ; ®Õn n¨m 2000 lµ; 1,04%.
Hµ Néi lµ trung t©m cã tiÒm lùc khoa häc-kü thuËt lín m¹nh nhÊt trong c¶ níc. Cã ®éi ngò c¸n bé thuéc nhiÒu lÜnh vùc then chèt, cã ®ñ n¨ng lùc ®ªr thùc hiÖn chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, v¨n minh ho¸ thñ ®«. ChÊt lîng lao ®éng kh¸ nhÊt trong c¶ níc, cã nhiÒu nghÒ tinh x¶o ë ®Ønh cao cña quèc gia. Ngêi Hµ Néi cã truyÒn thèng v¨n minh , lÞch sù vµ mét nÒn v¨n ho¸ l©u ®êi sÏ cã ý nghÜa to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña thµnh phè.
2.2. Tæ chøc hµnh chÝnh.
Hµ Néi hiÖn cã 7 quËn néi thµnh bao gåm; quËn Hoµn KiÕm, quËn Ba §×nh, quËn Hai Bµ Trng, quËn §«ng §a, quËn T©y Hå, quËn Thanh Xu©n, quËn CÇu GiÊy vµ 5 huyÖn ngo¹i thµnh bao gåm: Thanh Tr×, Tõ Liªm, Gia L©m, §«ng Anh, Sãc S¬n.
Hµ Néi cã tæng sè 220 phêng, x· vµ 8 thÞ trÊn, c¸c thÞ trÊn nµy ®îc ph©n bæ nh sau: Sãc S¬n-1; §«ng Anh-1; Gia L©m-4; Tõ Liªm-1 vµ Thanh Tr×-1.
2.3. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.
Hµ Néi cã vÞ trÝ ®Þa lý rÊt thuËn lîi, lµ thñ ®« cña c¶ níc, lµ ®Çu mèi giao th«ng quan träng ®êng bé, ®êng s¾t, ®êng thuû, ®êng hµng kh«ng nèi víi c¸c ®Þa ph¬ng trong c¶ níc, c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi. Hµ Néi còng lµ n¬i tËp trung lao ®éng dåi dµo, nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é vµ chuyªn m«n cao.Tèc ®é t¨ng trëng GDP cña Hµ Néi ®¹t tèc ®é t¨ng trëng GDP lín h¬n cña c¶ níc trong thêi kú 1996-2000
Hµ Néi ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp, th¬ng m¹i, dÞch vô, du lÞch vµ n«ng nghiÖp. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu nµy kÐo theo sù thay ®æi vÒ tØ träng cña c¸c ngµnh trong c¬ cÊu kinh tÕ, tû träng c«ng nghiÖp cã xu híng t¨ng lªn cßn tØ träng n«ng nghiÖp cã xu híng gi¶m ®i. Cô thÓ lµ :
N¨m
1995
1996
1997
1998
1999
2000
Tû lÖ chiÕm GDP cña c«ng nghiÖp
33,5
34,9
35,3
36,1
37,5
38,5
Tû lÖ chiÕm GDP cña n«ng nghiÖp
5,6
5,54
5,47
5,42
5,39
5,35
Cïng víi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu th× theo ®ã sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp còng ®îc ®Èy m¹nh. Hµ Néi lµ mét trong hai trung t©m c«ng nghiÖp lín nhÊt c¶ níc bao gåm kho¶ng 20 ngµnh chñ yÕu nh c¬ khÝ , ho¸ chÊt, dÖt , nhuém, da giÇy, thùc phÈm…Hµng tr¨m c¸c nhµ m¸y , xÝ nghiÖp, c¬ së s¶n xuÊt tËp trung chñ yÕu vµo 9 khu c«ng nghiÖp: Minh Khai- VÜnh Tuy, Thîng §×nh, V¨n §iÓn, §«ng Anh, Tr¬ng §Þnh….
Ngoµi ra, Hµ Néi cßn lµ n¬i tËp trung nhiÒu trêng d¹y nghÒ, trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng vµ ®¹i häc víi sè häc sinh, sinh viªn ngµy cµng t¨ng. N¨m 2000 cã 21 trêng d¹y nghÒ víi 13.600 häc sinh, 25 trêng trung cÊp kü thuËt víi gÇn 15000 häc sinh vµ 44 trêng ®¹i häc, cao ®¼ng víi 370.000 häc sinh, sinh viªn. Hµ Néi cßn cã 340 trêng mÉu gi¸o, gÇn 500 trêng phæ th«ng tiÓu häc vµ trung häc víi tæng sè häc sinh theo häc ngµy cµng gia t¨ng, nhÊt lµ phæ th«ng trung häc.
C¬ së y tÕ cña thµnh phè Hµ Néi n¨m 2000 cã tæng sè 29 bÖnh viÖn, 228 tr¹m y tÕ x·/phêng, 4 nhµ hé sinh quËn víi tæng sè 7.933 giêng bÖnh, 1396 b¸c sü, 662 y sü vµ 687 d¬c sü.
Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nªu trªn, Hµ Néi cïng víi H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh hîp thµnh tam gi¸c t¨ng trëng lín thø hai ViÖt Nam sau tam gi¸c t¨ng trëng thµnh phè Hå ChÝ Minh-§ång Nai-Bµ RÞa-Vòng Tµu. Do vËy, Hµ Néi lµ trung t©m kinh tÕ lín thø hai cña c¶ níc vµ cã quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c cùc t¨ng trëng kh¸c nh vËn t¶i quèc tÕ, thu hót nguyªn vËt liÖu tõ c¸c tØnh, cung cÊp hµng ho¸ c«ng nghiÖp vµ hµng tiªu dïng cho c¸c tØnh. Kh«ng nh÷ng vËy, Hµ Néi cßn lµ trung t©m v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt cña c¶ níc. Víi t c¸ch lµ thñ ®«, Hµ Néi lµ trung t©m chÝnh trÞ, n¬i ®ãng trô së cña c¸c c¬ quan l·nh ®¹o §¶ng, Nhµ níc vµ ChÝnh phñ, cã quan hÖ m¹nh mÏ víi Quèc tÕ vµ cã ¶nh hëng quan träng tíi ®êi sèng chÝnh trÞ cña c¶ níc.
3. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp ë thµnh phè Hµ Néi.
3.1. Ph¸t triÓn kh«ng gian ®« thÞ vµ x©y dùng nhµ ë.
Khu vùc néi thµnh chØ cã 84,30 km2(chiÕm 9,15% diÖn tÝch ®Êt ®ai) nhng d©n sè chiÕm tíi 53,35%. §iÒu ®ã cho thÊy mËt ®é d©n sè néi thµnh cao h¬n rÊt nhiÒu so víi mËt ®é d©n sè c¸c huyÖn ngo¹i thµnh. Nhµ cöa ®îc x©y chen lÊn, c¬i níi kh«ng theo chØ dÉn, thiÕu sù qu¶n lý chÆt chÏ ®· g©y trë ng¹i cho ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i trêng. C¸c khu d©n c míi cha ®îc chó träng ®Çu t c¬ së h¹ tÇng tho¶ ®¸ng ®· vµ ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc cña Hµ néi, bªn c¹nh ®ã c¸c lµng x· ®ang ®îc “Phè ho¸” còng g©y ra t×nh tr¹ng suy tho¸i m«i trêng.
3.2. HÖ thèng giao th«ng ®« thÞ.
Do tèc ®é ®« thÞ ho¸ cao, mÆc dï c¸c tuyÕn ®êng ®· ®îc chó ý n©ng cÊp song viÖc gi¶i phãng mÆt b»ng ®Ó x©y dùng nh÷ng ®êng míi gÆp nhiÒu khã kh¨n, h¬n n÷a c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng lu hµnh trªn ®êng phè cã xu thÕ t¨ng nhanh vµ cßn mét sè lîng ®¸ng kÓ cã chÊt lîng kÐm ®· th¶i ra lîng khÝ th¶i lín. §iÒu ®ã ®· g©y ra t×nh tr¹ng ïn t¾c giao th«ng trong thµnh phè vµ gia t¨ng møc ®é « nhiÔm m«i trêng kh«ng khÝ t¹i mét sè tuyÕn, nót giao th«ng cña Hµ Néi. VÊn ®Ò giao th«ng tÜnh míi ®îc quan t©m song vÉn cßn thiÕu. §ã lµ nh÷ng tån t¹i cña hÖ thèng giao th«ng ®« thÞ Hµ Néi, hiÖn ®ang tõng bíc ®îc l·nh ®¹o thµnh phè quan t©m vµ t×m c¸ch kh¾c phôc.
3.3. HÖ thèng tho¸t níc.
HÖ thèng tho¸t níc cña Hµ néi lµ hÖ thèng tho¸t níc hçn hîp, bao gåm c¶ hÖ thèng tho¸t níc chung cho c¶ ba lo¹i níc th¶i sinh ho¹t, s¶n xuÊt vµ n¬c ma.
HÇu hÕt c¸c tuyÕn cèng cña Hµ Néi, kÝch thíc bÐ, ®é dèc thuû lùc nhá, cÊu t¹o kh«ng hîp lý, bïn cÆn l¾ng. Sè lîng cèng ngÇm vµ cèng ngang lµ h¬n 120 km chØ míi ®¹t xÊp xØ trªn 60% tæng chiÒu dµi ®êng phè. V× thÕ kh¶ n¨ng thu vµ vËn chuyÓn níc th¶i cña hÖ th«ng cèng ngÇm Hµ Néi hiÖn nay lµ kh«ng ®¶m b¶o. Cã tíi 16-17 km ®êng phè thuéc khu vùc néi thµnh cò kh«ng cã c«ng ngÇm tho¸t níc. Tæng lîng níc th¶i sinh ho¹t cña Hµ Néi hiÖn nay lµ h¬n 458.00m3/ngµy ®ªm( trrong ®ã níc th¶i s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chiÕm 57,42% tæng lîng níc th¶i thµnh phè).
Hµ Néi cã bèn con s«ng tho¸t níc chÝnh víi tæng chiÒu dµi gÇn 40 km. C¸c s«ng m¬ng néi thµnh vµ ngo¹i thµnh ®ãng vai trß chñ yÕu lµ tiªu tho¸t níc ma, níc th¶i cho néi thµnh Hµ Néi. Tæng chiÒu dµi c¸c kªnh m¬ng hë Hµ Néi hiÖn nay lµ 29,7 km. Nh÷ng kªnh m¬ng hë nµy nèi víi hÖthèng cèng ngÇm vµ ao hå thµnh mét m¹ng líi h×nh rÎ qu¹t mµ t©m lµ khu phè cæ.
Hµ Néi cã trªn 100 ao, hå, ®Çm trong ®ã cã 16 hå ë néi thµnh víi tæng diÖn tÝch mÆt níc lµ 592 ha(chiÕm kho¶ng 17% diÖn tÝch néi thµnh) víi tæng søc chøa kho¶ng trªn 15 triÖu m3 , ®¶m nhËn c¸c chøc n¨ng t¹o c¶nh quan, gi¶i trÝ, ®iÒu hoµ tiÓu khÝ hËu, ®iÒu hoµ níc ma, nu«i c¸ vµ tiÕp nhËn mét phÇn níc th¶i vµ cã kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh.
Níc mÆt ë kªnh m¬ng, s«ng, hå ë Hµ Néi hiÖn ®· vµ ®ang bÞ « nhiÔm, nguyªn nh©n lµ do níc th¶i vµ chÊt th¶i cña mét sè kh«ng nhá hé gia ®×nh ®æ ra xung quanh c¸c hå vµ däc s«ng m¬ng tho¸t níc. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c lµ do nhiÒu xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp, bÖnh viÖn cha cã tr¹m xö lý níc th¶i hoÆc cã tr¹m xö lý níc th¶i nhng ho¹t ®éng kh«ng tèt. Cho ®Õn nay míi cã 30 xÝ nghiÖp, nhµ m¸y, 24 c¬ së dÞch vô lín vµ 4 bÖnh viÖn ®· ®Çu t x©y dung xö lý níc th¶i. Lîng níc th¶i ®îc xö lý ®¹t tiªu chuÈn m«i trêng míi chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá, kho¶ng 5% tæng lîng níc th¶i cña thµnh phè. HiÖn thµnh phè ®ang triÓn khai c¸c gãi thÇu cña dù ¸n tho¸t níc giai ®o¹n I bao gåm n¹o vÐt s«ng, m¬ng tho¸t níc; c¶i t¹o c¸c tuyÕn cèng tho¸t níc chÝnh vµ tr¹m b¬m tho¸t níc ®Çu mèi Yªn Së(c«ng suÊt 4,5 m3/s ) cïng hå ®iÒu hoµ ®· ®îc x©y dùng ®Ó chèng óng ngËp khi cã ma lín.
3.4. Qu¶n lý chÊt th¶i r¾n.
Hµ Néi hiÖn t¹i cã 400 xÝ nghiÖp , nhµ m¸y vµ kho¶ng 11.000 c¬ së s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp, 29 bÖnh viÖn(kh«ng kÓ nhµ hé sinh quËn), ngoµi ra cßn cã 55 chî vµ hµng tr¨m nhµ hµng, kh¸ch s¹n vµ c¸c c¬ së th¬ng m¹i , dÞch vô.
Tæng lîng chÊt th¶i r¾n ph¸t sinh cña Hµ Néi n¨m 2000 vµo kho¶ng 668.825 tÊn(b×nh qu©n kho¶ng 1.832 tÊn/ngµy) trong ®ã:
- ChÊt th¶i sinh ho¹t vµ ®êng phè : 534.928 tÊn
- ChÊt th¶i c«ng nghiÖp : 113.750 tÊn
- ChÊt th¶i bÖnh viÖn : 147 tÊn
C«ng ty m«i trêng ®« thÞ ®· thu gom ®îc 427.442 tÊn(80% tæng lîng r¸c ph¸t sinh). Nh÷ng ngêi ®ång n¸t ®· thu gom ®Ó t¸i chÕ, t¸i sö dông 85.610 tÊn(11%) vµ xÝ nghiÖp chÕ biÕn phÕ th¶i CÇu DiÔn ®· xö lý 9.358 tÊn(1,6%) ®Ó chÕ biÕn thµnh ph©n h÷u c¬. Lîng chÊt th¶i cßn l¹i lµ 21.402 tÊn(4%) t¹i c¸c ngâ, xãm bíc ®Çu ®îc tù qu¶n viÖc thu gom vµ ®Þnh kú c¸c ®ît tæng vÖ sinh cuèi tuÇn C«ng ty M«i trêng ®« thÞ tæ chøc thu gom, vËn chuyÓn lªn khu vùc ch«n lÊp cña thµnh phè.
ViÖc xö lý chÊt th¶i r¾n ë Hµ Néi chñ yÕu lµ ch«n lÊp, c¸c chÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp hÇu hÕt ®ang ®îc ch«n cïng víi chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t. C¸c khu ch«n lÊp chÊt th¶i sinh ho¹t míi ®îc ®Çu t nh Kiªu Kþ(Gia L©m) vµ Nam S¬n(Sãc S¬n) lµ nh÷ng b·i ch«n lÊp ®îc thiÕt kÕ, x©y dung theo c¸c tiªu chuÈn ch«n lÊp chÊt th¶i hîp vÖ sinh ®Çu tiªn ë níc ta. ChÊt th¶i ®éc h¹i vµ nguy hiÓm ë c¸c bÖnh viÖn ®· bíc ®Çu ®îc qu¶n lý vµ xö lý t¹i lß ®èt chÊt th¶i bÖnh viÖn c«ng suÊt 3,2 tÊn/ngµy. ChÊt th¶i nguy h¹i cña c¸c c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn vÉn cha ®îc sµng läc ph©n lo¹i ®Ó x÷ lý triÖt ®Ó.
3.5. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë Hµ Néi.
Tõ khi bíc vµo thêi kú ®æi míi, s¶n xuÊt c«ng nghÖp Hµ Néi ®· cã nh÷ng thay ®æi lín nh:
+ Nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt cßn phï hîp víi thÞ trêng th× c¸c xÝ nghiÖp ®· tong bíc ®æi míi c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ.
+ C¸c xÝ nghiÖp cã s¶n phÈm kh«ng ®îc thÞ trêng chÊp nhËn ®· t×m híng kinh doanh míi hoÆc gi¶i thÓ.
+ C«ng nghiÖp l¾p r¸p hµng ngo¹i nhËp ph¸t triÓn nhanh , nhng quy m« cßn nhá.
+ C«ng nghiÖp hiÖn ®¹i c«ng nghÖ cao b¾t ®Çu ®îc h×nh thµnh ë mét sè khu c«ng nghiÖp tËp trung míi ®îc ®Çu t x©y dung, cã h¹ tÇng kü thuËt ®Çy ®ñ nh Sa× §ång, Néi Bµi, B¾c Th¨ng Long…
Tuy nhiªn thùc tÕ vÉn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò sau:
T¹i mét sè côm c«ng nghiÖp cò vÉn cßn mét sè xÝ nghiÖp n»m ph©n t¸n.
PhÇn lín c¸c c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn cã quy m« võa vµ nhá, sè lîng c¬ së c«ng nghiÖp cßn Ýt, hiÖn tr¹ng ®Êt c«ng nghiÖp chiÕm tû lÖ 6,2% so víi ®Êt x©y dùng ®« thÞ lµ tû lÖ thÊp ®èi víi mét ®« thÞ c«ng nghiÖp ho¸.
HiÖn vÉn cßn mét sè kh«ng Ýt c¬ së c«ng nghiÖp sö dông c«ng nghÖ lac hËu cña nh÷ng n¨m 60, chØ cã mét sè xÝ nghiÖp ®îc ®Çu t thiÕt bÞ, c«ng nghÖ míi ®Ó n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. Cha h×nh thµnh tæ chøc qu¶n lý m«i trêng ë c¸c côm c«ng nghiÖp.
C¸c biÖn ph¸p qu¶n lý x©y dung ®« thÞ kÐm hiÖu qu¶ diÔn ra trong nhiÒu n¨m víi hiÖn tîng x©y nhµ ë kh«ng phÕp, tr¸i phÐp ¸p s¸t c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp g©y khã kh¨n cho viÖc c¶i t¹o, ph¸t triÓn côm c«ng nghiÖp vµ lµm cho « nhiÔm do c«ng nghiÖp ®Õn khu vùc d©n c tiÕp gi¸n t¨ng lªn.
Cã thÓ nhËn ®Þnh thµnh phè Hµ Néi hiÖn nay ®ang bíc vµo thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i do c«ng nghÖ l¹c hËu, ph©n t¸n lµ mét viÖc rÊt phøc t¹p vµ khã kh¨n. §iÒu ®ã vÉn lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi vÊn ®Ò gi¶i quyÕt « nhiÔm m«i trêng do c«ng nghiÖp ë Hµ Néi.
3.6. HiÖn tr¹ng ph©n bè c¸c khu c«ng nghiÖp ë Hµ Néi
HiÖn nay s¶n xuÊt c«ng nghiÖp Hµ Néi ®ang tõng bíc chuyÓn biÕn theo híng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, chÊt lîng s¶n phÈm ®îc n©ng lªn vµ ®· xuÊt hiÖn nhiÒu c¬ së, xÝ nghiÖp, c«ng lµm ¨n cã hiÖu qu¶. HiÖn ®· cã 50 s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®îc ®a ra vµ chiÕm thÞ phÇn ®¸ng kÓ ë ngoµi thµnh phè, trong ®ã cã 13 mÆt hµng thuéc ngµnh c«ng nghiÖp c¬ kim khÝ, 9 mÆt hµng dÖt may, da giÇy; 5 mÆt hµng thùc phÈm.
S¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®ãng gãp o¶ng 40% tæng thu ng©n s¸ch vµ trªn 70% gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu.
§©y lµ t×nh h×nh, diÔn biÕn cô thÓ trong ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë Hµ Néi.
1. Côm c«ng nghiÖp Minh Khai – VÜnh Tuy.
Côm c«ng nghiÖp n»m trong néi thµnh, thuËn lîi cho tiªu thô s¶n phÈm vµ thu hót lao ®éng. H×nh thµnh khu vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp dÖt may-thùc phÈm kh¸ râ rÖt, do ®ã cho qu¸ tr×nh ®Çu t tËp trung, tuy nhiªn ®· gÆp th¸ch thøc, khã kh¨n do n»m xen kÏ víi c¸c khu d©n c nªn kh¶ n¨ng më réng giao th«ng h¹n chÕ do ®ã víi nhu cÇu lu chuyÓn hµng ho¸ vµ ®i l¹i cao dÔ g©y ïn t¾c giao th«ng. MÆt kh¸c do x©y dùng thiÕu quy ho¹ch, viÖc bè trÝ s¾p xÕp tuú tiÖn, thiÕu g¾n bã nªn ®Êt ®ai cßn nhng khã bè trÝ , x©y dùng thªm c¸c xÝ nghiÖp.
Trong thêi gian qua, trong khu ®· cã mét sè diÔn biÕn:
- Tõng bíc thay ®æi c¸c thiÕt bÞ, quy tr×nh c«ng nghÖ, xem xÐt ®Ó cã thÓ x©y dùng thªm xÝ nghiÖp. §Çu t c¶i t¹o ®Ó khu vùc nµy trë thµnh mét côm c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, sö dông Ýt lao ®éng, n¨ng suÊt lao ®éng cao( hiÖn ®¹i vµ më réng nhµ m¸y dÖt 8/3, t¨ng thªm n¨ng lùc vµ quy m« nhµ m¸y bia ViÖt Hµ…)
- N¨m 2000 ®¹t 312 tû ®ång gi¸ trÞ s¶n lîng, lao ®éng gi÷ ë møc 1,6 v¹n, dù kiÕn 2010 c¸c chØ tiªu trªn lµ 1250 tû vµ 1,6 v¹n lao ®éng.
2. Côm c«ng nghiÖp Tr¬ng §Þnh - §u«i C¸
Còng gièng nh côm c«ng nghiÖp Minh Khai – VÜnh Tuy, côm c«ng nghiÖp nµy n»m trong néi thµnh nªn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh tiÕp thÞ, tiªu thô s¶n phÈm. S¶n phÈm t¬ng ®èi ®ång nhÊt( chÕ biÕn l¬ng thùc thùc phÈm) cho nªn vÊn ®Ò ®Çu t ®Ó t¹o ra côm c«ng nghiÖp tËp trung cã t¸c dông hç trî bæ sung cho nhau vÒ s¶n xuÊt lµ cã tÝnh hiÖn thùc. Tuy nhiªn viÖc ph¸t triÓn ë côm c«ng nghiÖp nµy ®ang gÆp trë ng¹i, ®ã lµ c¬ së h¹ tÇng xuèng cÊp, møc ®é « nhiÔm cao, giao th«ng khã kh¨n, kh«ng phï hîp víi nh÷ng ngµnh cã nhu cÇu vËn chuyÓn cao.
Trong nh÷ng n¨m qua thµnh phè ®· chØ ®¹o ph¸t triÓn trong côm theo híng.
- Kh«ng bè trÝ x©y dùng thªm xÝ nghiÖp, ®Çu t ®æi míi thiÕt bÞ lµ chñ yÕu
- §Çu t ®Ó c¶i thiÖn m«i trêng( níc, kh«ng khÝ, giao th«ng…)
- Khèng chÕ lao ®éng trong côm ë møc 3.700 ngêi trong giai do¹n 2000 – 2010. N¨m 2000 ®¹t gi¸ trÞ s¶n lîng 83 tû vµ dù kiÕn n¨m 2010 ®¹t 330 tû.
3. Côm c«ng nghiÖp V¨n §iÓn – Ph¸p V©n
T¹i côm c«ng nghiÖp nµy, c¸c xÝ nghiÖp ®îc bè trÝ c¹nh c¸c ®Çu mèi giao th«ng nªn thuËn lîi cho viÖc vËn chuyÓn nguyªn vËt liÖu vµ hµng ho¸. DiÖn tÝch ®Êt ®ai cßn nªn cã kh¶ n¨ng më réng.
Tuy nhiªn do ë côm c«ng nghiÖp nµy tËp trung nhiÒu c¬ së thuéc ngµnh ho¸ chÊt nªn møc ®é « nhiÔm ®éc h¹i lín. V× vËy trong thêi gian qua, viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong côm ®îc triÓn khai theo híng
- §Çu t chiÒu s©u ®Ó ®æi míi thiÕt bÞ tiªn tiÕn, Ýt bÞ ®éc h¹i lµ híng chñ yÕu
- Kh«ng bè trÝ thªm xÝ nghiÖp ho¸ chÊt , tuy nhiªn cã thÓ bè trÝ bæ sung thªm mét sè ph©n xëng, bé phËn nh»m t¨ng cêng quy m« mét sè xÝ nghiÖp.
- N¨m 2000 toµn côm ®¹t gi¸ trÞ s¶n lîng 105 tû vµ dù kiÕn n¨m 2010 ®¹t 420 tû
4. Côm c«ng nghiÖp Thîng §×nh
N»m trong khu vùc néi thµnh, c¸c xÝ nghiÖp ®îc bè trÝ gÇn ®iÓm nót giao th«ng nªn rÊt thuËn lîi cho viÖc vËn chuyÓn vµ tiªu thô hµng ho¸. Tuy nhiªn, c¸c c¬ së c«ng nghiÖp ë ®©y ®Òu ë t×nh tr¹ng thiÕt bÞ vµ quy tr×nh c«ng nghÖ kÐm, møc ®é « nhiÔm kh«ng khÝ nÆng, kh¶ n¨ng më réng côm h¹n chÕ.
Sù ph¸t triÓn trong côm nh÷ng n¨m qua theo híng
- §Çu t chiÒu s©u, ®æi míi thiÕt bÞ, t¹o ra chÊt lîng s¶n phÈm cao lµ híng chñ yÕu( d©y chuyÒn sîi, bao b×..). §Çu t ®æi míi d©y chuyÒn cña mét sè xÝ nghiÖp, ®Çu t míi mét sè xÝ nghiÖp t¬ng ®¬ng vÒ c«ng nghÖ
- Nghiªn cøu ®Ó cã thÓ sau 2005, chuyÓn mét sè xÝ nghiÖp ra khái côm: nhµ m¸y xµ phßng, cao su…
- N¨m 2000 toµn côm ®¹t gi¸ trÞ s¶n lîng 335 tû vµ dù kiÕn 2010 ®¹t 1340 tû
5. Côm c«ng nghiÖp CÇu DiÔn – NghÜa §«
ThuËn lîi c¬ b¶n cña côm c«ng nghiÖp nµy ®èi víi sù ph¸t triÓn lµ ®Êt x©y dùng cßn nhiÒu, n»m trong khu vùc dù kiÕn ph¸t triÓn cña thµnh phè nªn cã nhiÒu khr n¨ng bè trÝ thªm c¸c xÝ nghiÖp. Ngoµi ra, côm c«ng nghiÖp nµy gÇn c¸c ViÖn nghiªn cøu, c¸c trêng ®¹i häc lín nªn kh¶ n¨ng tiÕp nhËn vµ ¸p dông khoa häc kü thuËt thuËn lîi h¬n.
Tuy vËy trong khu vÉn gÆp ph¶i nh÷ng th¸ch thøc, khã kh¨n, hµng ho¸ chñ lµ khu vùc c«ng nghiÖp ®a ngµnh nªn sÏ khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ®Çu t tËp trung, kh¶ n¨ng liªn kÕt, hç trî nhau vÒ c«ng nghÖ kÐm.
Tríc t×nh h×nh ®ã, viÖc ph¸t triÓn trong côm triÓn khai theo híng.
- §Çu t chiÒu s©u, ®æi míi thiÕt bÞ cò, nhÊt lµ thiÕt bÞ s¶n xuÊt ho¸ chÊt, ®Çu t thªm mét sè xÝ nghiÖp, tríc hÕt lµ c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng. Bè trÝ diÖn tÝch ®Ó cã thÓ chuyÓn mét sè xÝ nghiÖp tõ néi thµnh ra.
- Gi¸ trÞ s¶n lîng toµn côm n¨m 2000 ®¹t 34 tû vµ dù kiÕn n¨m 2010 lµ 140 tû
6. Côm c«ng nghiÖp Gia L©m – Yªn Viªn
Côm c«ng nghiÖp nµy ®îc x©y dùng gÇn c¸c tuyÕn ®êng( s¾t , bé,…) do ®ã rÊt thuËn lîi trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn lu th«ng hµng ho¸, cã kh¶ n¨ng më réng vÒ quy m«. Khã kh¨n chñ yÕu hiÖn nay trong ph¸t triÓn c«ng nghiÖp côm c«ng nghiÖp nµy lµ: thiÕt bÞ l¹c hËu, c¬ së vËt chÊt kü thuËt kÐm l¹i bÞ chia c¾t nªn viÖc bæ sung, hç trî cho nhau khã thùc hiÖn
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Bước đầu nghiên cứu đánh giá tác động đến môi trường của việc phát triển công nghiệp ở thành phố Hà Nội.DOC
