Cải cách kinh tế quốc doanh

vai trß vµ hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc khi g¾n quan ®iÓm tµi chÝnh nh­ mét tiªu chuÈn quan träng trong viÖc ®o l­êng kÕt qña ho¹t ®éng chung cña c¸c DNNN. Do ®ã, c¸c n­íc ®Òu nhËn thÊy r»ng hÇu hÕt c¸c DNNN ®Òu ho¹t ®éng thiÕu hiÖu qña do sù ®iÒu tiÕt trùc tiÕp cña nhµ n­íc trªn c¸c quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u cña m×nh. Sù ho¹t ®éng thiÕu hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc dÉn ®Õn th©m hôt ng©n s¸ch vµ nî n­íc ngoµi kÐo dµi ë nhiÒu n­íc do c¸c kho¶n trî cÊp bï lç, cho vay víi l·i suÊt ­u ®·i ngµy cµng t¨ng. §ång thêi víi qu¸ tr×nh s¾p xÕp vµ chÊn chØnh l¹i khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, sù thay ®æi t­ duy cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ë c¸c quèc gia vÒ vÒ vai trß ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· cho phÐp c¸c n­íc ®Æt vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN nh­ mét bé phËn trong chiÕn l­îc t¨ng tr­ëng míi nh»m khai th¸c c¸c ®éng lùc cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN c¸c n­íc ®Òu tiÕn hµnh víi hai môc tiªu c¬ b¶n sau: 1. N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña cña c¸c DNNN 2. Gi¶m th©m hôt ng©n s¸ch nhµ n­íc. Ngoµi hai môc tiªu c¬ b¶n vµ trùc tiÕp trªn, tuú theo ®iÒu kiÖn cña mçi n­íc mµ c¸c môc tiªu cæ phÇn ho¸ ®­îc bæ xung thªm. §èi víi nhãm n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn cßn cã c¸c môc tiªu sau: 3. Thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh tr­íc ®©y nhµ n­íc ®éc quyÒn nh­ng xÐt thÊy kh«ng cßn cÇn thiÕt n÷a. 4. T¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ n­íc tËp trung vµo c¸c ngµnh then chèt, t¹o c¬ së cho sù t¨ng tr­ëng míi. 5. Thùc hiÖn ph©n phèi cã lîi cho c¸c tÇng líp d©n c­ cã thu nhËp thÊp, t¹o sù æn ®Þnh vÒ mÆt x· héi. §èi víi nhãm c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nh×n chung ®Òu ®Ò cËp ®Õn 5 môc tiªu trªn vµ cßn bæ xung thªm mét sè môc tiªu cã tÝnh ®Æc thï: 6. Gi¶m g¸nh nÆng nî n­íc ngoµi. 7. Thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸ vµ dÞch vô trong n­íc. 8. X©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh trong n­íc. §èi víi nhãm c¸c n­íc §«ng ¢u vµ SNG, cßn bæ xung thªm hai môc tiªu sau: 9. Gi¶m nhanh tû träng gÇn nh­ tuyÖt ®èi cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. 10. T¹o ra hÖ thèng kinh tÕ thÞ tr­êng, t¨ng nhanh khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®Ó d©n chñ ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. VÒ ph­¬ng ph¸p cæ phÇn ho¸, thùc hiÖn phæ biÕn ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi gåm ba h×nh thøc: 1. B¸n cæ phÇn cho c«ng chóng. 2. B¸n cæ phÇn cho t­ nh©n. 3. Nh÷ng ng­êi qu¶n lý vµ c¸c c«ng nh©n mua l¹i doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, tuú theo ®iÒu kiÖn mçi n­íc mµ ph­¬ng ph¸p nµo ®­îc lùa chän hay kÕt hîp sö dông . 2.2. Thùc tiÔn cæ phÇn ho¸ DNNN trªn thÕ giíi: 2.2.1. Cæ phÇn ho¸ ë nhãm c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn: Trong thËp kû 80, c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ ë T©y ¢u, ®­îc chó ý nh­ lµ mét qu¸ tr×nh gi¶m bít sù can thiÖp trùc tiÕp cña nhµ n­íc vµ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ DNNN nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hçn hîp ®· ®­îc h×nh thµnh víi viÖc thiÕt lËp khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ngµy cµng réng lín tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. ChÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ bao trïm ë c¸c n­íc nµy dùa trªn quan ®iÓm cho r»ng viÖc tæ chøc ®êi sèng kinh tÕ cña x· héi tu©n theo c¸c quy luËt thÞ tr­êng, th­¬ng m¹i ho¸ s¶n xuÊt vµ c¹nh tranh b×nh ®¼ng cã hiÖu qu¶ h¬n lµ tu©n theo c¸c quan hÖ chØ huy tËp trung vµ thÓ chÕ hµnh chÝnh. Trong viÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, ChÝnh phñ mçi n­íc ®· lùa chän c¸c ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN sao cho kh«ng lµm suy yÕu khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, mµ tr¸i l¹i, cñng cè cho xøng ®¸ng víi vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ nh»m thùc hiÖn mét lo¹t chøc n¨ng kinh tÕ vÜ m« v× lîi Ých x· héi. XÐt vÒ quy m«, khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc sau khi tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ cã sù thu hÑp, tuy nhiªn sù suy gi¶m nµy kh«ng lµm thay ®æi vai trß cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc trong nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc quan träng nh­: n¨ng l­îng, giao th«ng vËn t¶i, b­u ®iÖn,... Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc ®· cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu d­íi c¸c h×nh thøc: b¸n ®Êu gi¸ hay b¸n trùc tiÕp, th­êng ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong c¸c lÜnh vùc dÞch vô c«ng céng vµ th­¬ng m¹i; b·n cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, ¸p dông víi c¸c c«ng ty lín. C¸c c«ng ty quèc doanh sau khi ®· cæ phÇn ho¸, h×nh thµnh d¹ng c«ng ty cæ phÇn hçn hîp nhµ n­íc – t­ nh©n ®· chuyÓn sang sö dông vµ huy ®éng c¸c nguån vèn thay v× nhËn qua ng©n s¸ch nhµ n­íc nh­ tr­íc ®©y, cho phÐp gi¶m bít g¸nh nÆng tµi trî nh©n s¸ch, ®Æt c¸c doanh nghiÖp nµy trªn c¬ së ®iÒu tiÕt cña quan hÖ thÞ tr­êng, giµnh vÞ trÝ xøng ®¸ng trong viÖc ®¸p øng c¸c nhu cÇu x· héi víi chÊt l­îng cao, hîp thÞ hiÕu chø kh«ng ph¶i cã ®­îc nhê vÞ trÝ ®éc quyÒn mµ nhµ n­íc ban cho. Nh­ vËy, cã thÓ nhËn thÊy nÐt dÆc tr­ng qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn lµ h×nh thµnh c¸c c«ng ty hçn hîp nhµ n­íc – t­ nh©n ho¹t ®éng trªn c¬ së thÞ tr­êng vµ luËt ph¸p cña nhµ n­íc. Cã thÓ nãi, th«ng qua qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, sù hîp t¸c vµ x©m nhËp lÉn nhau gi÷a khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc vµ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, kÓ c¶ ë cÊp c«ng ty xuyªn quèc gia ®ang ho¹t ®éngtrªn thÞ tr­êng thÕ giíi lµ mét trong nh÷ng con ®­êng n©ng cao hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hçn hîp ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn hiÖn nay. 2.2.2. Cæ phÇn ho¸ ë nhãm c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn: * C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thuéc khu vùc Mü latinh vµ Caribª: Trong c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th× c¸c n­íc thuéc khu vùc nµy ®ang tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc mét c¸ch tÝch cùc nhÊt. Do ph¶i g¸nh c¸c kho¶n nî to lín trong vµ ngoµi n­íc nªn c¸c nhµ n­íc ë khu vùc nµy ®· t×m c¸ch rót khái c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ b¸n mét phÇn hay toµn bé c¸c xÝ nghiÖp nhµ n­íc cho c¸c nhµ ®Çu t­ t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc. Cïng víi sù thay ®æi chÕ ®é ngo¹i th­¬ng, lËp ra c¸c vïng mËu dÞch tù do vµ c¸c hiÖp ­íc kh«ng thuÕ quan ®Ó khuyÕn khÝch c¹nh tranh vµ buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ChÝnh phñ c¸c n­íc nµy ®· më ra c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó khuyÕn khÝch t­ b¶n n­íc ngoµi ®Çu t­, t¹o ra ®éng lùc míi cho sù t¨ng tr­ëng. * C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thuéc khu vùc ch©u Phi: ë ch©u Phi, c¸c chÝnh phñ còng ®· b¾t ®Çu thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN trong nç lùc nh»m phôc håi nÒn kinh tÕ vµ t¹o c¬ së cho sù t¨ng tr­ëng míi ngay tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90. C«ng cuéc cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc ch©u Phi nh»m vµo viÖc t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ gi¶m th©m hôt ng©n s¸ch trong hoµn c¶nh c¸c nguån tµi chÝnh truyÒn thèng ®· c¹n kiÖt. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë ch©u Phi cã xu h­íng diÔn ra ë c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá, vÒ c¶ tµi s¶n lÉn sè l­îng lao ®éng. §a sè c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®Òu n»m ë c¸c ngµnh chÕ biÕn vµ dÞch vô cßn c¸c ngµnh dÞch vô c«ng céng, khai th¸c kho¸ng s¶n vµ dÇu má chØ lµ ngo¹i lÖ. Thµnh tÝch ®¹t ®­îc trong ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc ch©u Phi cßn rÊt khiªm tèn. Trë ng¹i lín nhÊt ë c¸c n­íc nµy lµ thÞ tr­êng vèn trong n­íc qu¸ nhá bÐ, thiÕu v¾ng mét thÞ tr­êng chøng kho¸n thùc sù, hÖ thèng nhµ n­íc vÒ hµnh chÝnh vµ luËt ph¸p cßn thiÕu ®ång bé vµ chÆt chÏ. §iÒu nµy gãp phÇn lµm suy gi¶m sù quan t©m cña c¸c nµh ®Çu t­ vµ kinh doanh n­íc ngoµi. * C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thuéc khu vùc ch©u ¸: Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc ch©u ¸ kh¸c víi c¸c n­íc ch©u Phi vµ ch©u Mü la-tinh lµ c¸c kho¶n nî n­íc ngoµi kh«ng ph¶i lµ lý do chÝnh ®Ó tiÕn hanh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN. MÆt kh¸c, nÒn kinh tÕ ë c¸c n­íc trong khu vùc nµy cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh vµ æn ®Þnh trong nhiÒu n¨m, c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh ë c¸c n­íc nµy phÇn lín ®Òu ho¹t ®éng trªn c¬ së thÞ tr­êng vµ nh»m môc tiªu lîi nhuËn. V× vËy, môc tiªu chÝnh cña cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc nµy lµ Nhµ n­íc rót khái c¸c lÜnh vùc ho¹t déng xÐt thÊy kh«ng cÇn thiÕt ph¶i n¾m gi÷ vµ suy tr× sù ®éc quyÒn nhµ n­íc mµ chuyÓn giao cho khu vùc t­ nh©n nh»m thùc hiÖn c¹nh tranh ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶. Môc tiªu n÷a cña cæ phÇn ho¸ cña c¸c n­íc lµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n trong n­íc, thÓ hiÖn næi bËt lµ ë c¸c n­íc Hµn Quèc, Singapore, Malaysia,...Sè tiÒn thu ®­îc tõ qu¸ tr×nh b¸n c¸c cæ phÇn cña nhµ n­íc sÏ ®­îc bï vµo c¸c kho¶n ng©n s¸ch dµnh ®Çu t­ cho c¸c c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c ngµnh kinh tÕ chiÕn l­îc mµ nhµ n­íc thÊy cÇn cã sù tham gia vµ kiÓm so¸t. 2.2.3. Cæ phÇn ho¸ ë nhãm c¸c n­íc XHCN tr­íc ®©y thuéc §«ng ¢u: Kh¸c víi ®a sè c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn, ë c¸c n­íc XHCN cò ë §«ng ¢u, qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®· trë thµnh cuéc thö nghiÖm quan träng ®èi víi c¸c chÝnh phñ míi thµnh lËp trong viÖc cam kÕt thùc hiÖn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ sang mét hÖ thèng chÝnh trÞ dùa trªn quyÒn së h÷u t­ nh©n vµ quyÒn t­ do c¸ nh©n. §èi víi c¸c n­íc nµy, viÖc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®­îc ®Æt trong mét ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ réng lín vµ ®­îc thùc hiÖn theo c¸c c¸ch kh¸c nhau tuú theo ®iÒu kiÖn mçi n­íc. Tuy nhiªn, khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc chiÕm tû träng gÇn nh­ tuyÖt ®èi; quy m« ph¹m vi qu¸ ®å sé mµ thêi gian ®Æt ra ng¾n, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n qua nhá bÐ vµ yÕu ít lµ nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn viÖc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ vµ t­ nh©n ho¸ ë nhãm n­íc nµy gÆp nhiÒu khã vµ trë ng¹i. 2.3. Bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ viÖc nghiªn cøu cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN trªn thÕ giíi ®èi víi ViÖt Nam: Nh×n chung, qua viÖc nghiªn cøu qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN trªn thÕ giíi, chóng ta cã thÓ rót ra mét sè vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt chung cho qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. * TÝnh phæ biÕn cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸: Sù triÓn khai cã tÝnh chÊt toµn cÇu qu¸ tr×nh nµy t¹o ra mét t­¬ng quan hîp lý gi÷a së h÷u nhµ n­íc vµ së h÷u t­ nh©n, gi÷a sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc vµ thÞ tr­êng. V× vËy, tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN ë ViÖt Nam lµ mét vÊn ®Ò kh«ng thÓ bá qua, lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc vµ khai th¸c ®éng lùc cña thÞ tr­êng. * TÝnh ®Æc thï cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸: §©y lµ sù ph¸n ¸nh c¸c sÆc th¸i kh¸c nhau vÒ môc tiªu, c¸ch thøc tæ chøc, b­íc ®i vµ c¸c biÖn ph¸p cô thÓ do nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi còng nh­ quan niÖm vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi chÝnh phñ quy ®Þnh. N­íc ta còng kh«ng thÓ kh«ng chó ý ®Õn tÝnh dÆc thï vÒ c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh qu¸ tr×nh nµy ®Ó vËndông vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ViÖt Nam. * TÝnh chiÕn l­îc cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸: HÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu coi cæ phÇn ho¸ lµ mét bé phËn cña qu¸ tr×nh c¶i tæ toµn bé nÒn kinh tÕ. Do ®ã, ®ßi hái ph¶i ®­îc suy xÐt vµ hµnh ®éng mang tÝnh chiÕn l­îc cao. V× vËy, ë hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu lËp ra mét c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn qu¸ tr×nh nµy theo nh÷ng quan ®iÓm chiÕn l­îc ®Ò ra. Víi quy m« vµ tÝnh chÊt quan träng cña ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸, Nhµ n­íoc kh«ng thÓ kh«ng xem xÐt nã ë tÇm chiÕn l­îc trong qu¸ tr×nh ®æi míi toµn diÖn ®Ó ph¸t triÓn nhanh nÒn kinh tÕ, ®ång thêi còng cÇn thiÕt thµnh lËp mét c¬ quan nhµ n­íc chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh nµy. * TÝnh qu¸ tr×nh cña viÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸: Thùc tiÔn vµ nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ë c¸c n­íc ®Òu chØ ra r»ng viÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ bao gåm nhiªu giai ®o¹n kh¸c nhau. Tuy kh«ng cã sù ph©n biÖt râ rµng gi÷a c¸c giai ®o¹n nh­ng nã cã ý nghÜa chØ ®¹o thùc tiÔn: khuyÕn khÝch tÝnh thËn träng víi c¸c gi¶i ph¸p phï hîp dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tÕ. ViÖt Nam, trong hoµn c¶nh thiÕu nhiÌu ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ th× viÖc qu¸n triÖt quan ®iÓm qu¸ tr×nh trong cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN lµ cÇn thiÕt ®Ó chèng nh÷ng t­ t­ëng vµ biÓu hiÖn nãng véi, chñ quan duy ý chÝ, muèn hoµn thµnh trong mét thêi gian ng¾n. * M«i tr­êng ph¸p lý cña viÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸: §Ó thùc hiÖn c«ng viÖc nµy ë c¸c n­íc ®Òu ph¶i t¹o ra mét m«i tr­êng ph¸p lý cÇn thiÕt. §ã lµ c¸c bé luËt quan träng cã ý nghÜa nh­ lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c lËp vµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, t¹o ra nh÷ng khu«n khæ ph¸p lý cho sù chuyÓn ®æi vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸. §èi víi ViÖt Nam còng kh«ng thÓ kh«ng ®Æt ra vÇn ®Ò nµy vµ trªn thùc tÕ Nhµ n­íc còng ®· vµ ®ang ban hµnh nhiÒu bé luËt nh»m x¸c lËp vµ hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng còng nh­ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸. * PhÝ tæn cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn cæ phÇn ho¸: §Ó thùc hiÖn tèt ch­¬ng tr×nh nµy, c¸c n­íc ®Òu ph¶i chÞu mét kho¶n phÝ tæn nhÊt ®Þnh nh»m b¶o ®¶m sù æn ®Þnh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cho viÖc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cã tÇm quan träng l©u dµi trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ ë c¸c n­íc. N­íc ta còng cÇn x¸c ®Þnh c¸c kho¶n phÝ tæn kh«ng thÓ c¾t gi¶m ®­îc, nhÊt lµ c¸c v¸n ®Ò nh­ viÖc lµm, b¶o hiÓm x· héi, kiÓm to¸n, t­ vÊn,...®Ó ®¶m b¶o ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ ®¹t ®­îc kÕt qu¶. Ch­¬ng 2 Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam vµ thùc tr¹ng trong thêi gian qua 1. Khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc vµ nhu cÇu ph¶i ®æi míi: 1.1. Thùc tr¹ng cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc: N­íc ta còng gièng nh­ c¸c n­íc XHCN tr­íc ®©y thùc hiªn m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, lÊy viÖc më réng vµ ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc bao trïm toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n lµm môc tiªu cho c«ng cuéc c¶i t¹o vµ x©y dùng CNXH. V× vËy, khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ®· ®­îc ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng bÊt kÓ hiÖu qu¶ ®Ých thùc mµ nã mang l¹i. C¸c DNNN ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së nguån vèn cÊp ph¸t cña ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ do ®ã, tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng ®Òu chÞu sù kiÓm so¸t vµ chi phèi trùc tiÕp cña nhµ n­íc. Song còng gièng nh­ nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ho¹t ®éng hÕt søc kÐm hiÖu qu¶. Cã thÓ minh ho¹ nhËn xÐt nµy qua mét vµi chØ tiªu cô thÓ sau ®©y: - Tû träng tiªu hao vÊt chÊt cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc cao gÊp 1,5 lÇn vµ chi phÝ ®Ó s¸ng t¹o ra mét ®éng thu nhËp quèc d©n th­êng cao gÊp 2 lÇn khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. - Møc tiªu hao vÊt chÊt cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc trong s¶n xuÊt cho mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm x· héi ë n­íc ta th­êng cao gÊp 1,3 lÇn so víi møc trung b×nh trªn thÕ giíi. - ChÊt l­îng s¶n phÈm vµ hÖ sè sinh lêi cña nhiÒu DNNN rÊt thÊp vµ kh«ng æn ®Þnh. - HiÖu qu¶ khai th¸c vèn ®Çu t­ cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc hÕt søc thÊp trong khi khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc l¹i sö dông hÇu hÕt lao ®éng cã tr×nh ®é ®¹i häc, c«ng nh©n kü thuËt vµ phÇn lín sè vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh. - Sè c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc thua lç chiÕm mét tû träng lín, viÖc lµm ¨n thua lç cña c¸c DNNN ®· g©y ra tæn thÊt lín cho ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra béi chi ng©n s¸ch trong nhiÒu n¨m qua. 1.2. Mét sè nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kÐm hiÖu qña cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc: Khi ®Ò cËp ®Õn nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­ãc, qua c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· cho thÊy cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã cã mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu sau ®©y: Thø nhÊt, khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc sinh ra vµ tr­ëng thµnh trong c¬ chÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp kÐo dµi hµng chôc n¨m. Doanh nghiÖp kh«ng cßn lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ cã quyÒn tù chñ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng c¶ mét khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ®å sé, cång kÒnh béc lé tÊt c¶ nh÷ng yÕu kÐm, kh«ng ®ång bé vµ kh«ng thÝch øng trong c¬ chÕ míi. Thø hai, c¸c DNNN ®· tõ l©u kh«ng ®­îc ®Æt trong m«i tr­êng c¹nh tranh, kh«ng g¾n víi thÞ tr­êng, do ®ã chËm ®æi míi c«ng nghÖ vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ chØ lµ h×nh thøc gi¶ t¹o, hiÖn t­îng l·i gi¶, lç thËt lµ hÕt søc phæ biÕn. §iÒu tÊt yÕu x¶y ra lµ vèn liÕng doanh nghiÖp kh«ng ®­îc quan t©m b¶o toµn, thiÕt bÞ cò kü, c«ng nghÖ l¹c hËu. Thø ba, tæ chøc bé m¸y trong c¸c DNNN kh«ng phï hîp do quan niÖm vÒ së h÷u trong c¸c doanh nghiÖp kh«ng râ rµng, kh«ng cã sù ph©n biÖt ®Çy ®ñ quyÒn së h÷u nhµ n­íc vµ quyÒn qu¶n lý kinh doanh cña gi¸m ®èc vµ tËp thÓ ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. T×nh tr¹ng lµm chñ tËp thÓ chung chung kÐo dµi mµ thùc chÊt lµ v« chñ phæ biÕn ë hÇu hÕt c¸c DNNN. Thø t­, viÖc ph©n phèi thùc chÊt kh«ng dùa trªn nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng mµ thùc chÊt lµ phôc vô chÝch s¸ch x· héi, mang nÆng tÝnh b×nh qu©n chñ nghÜa, kh«ng kÝch thÝch ng­êi qu¶n lý vµ c«ng nh©n trong c¸c DNNN n©ng cao hiÖu qña c«ng t¸c vµ n¨ng suÊt lao ®éng. Thªm vµo ®ã, ®éi ngò c¸n bé cã kiÕn thøc vµ tr×nh ®é qu¶n lý kh«ng phï hîp víi kinh tÕ thÞ tr­êng, thiÕu sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong qu¶n lý vµ kinh doanh. Nh­ vËy, chóng ta cã thÓ thÊy t×nh tr¹ng kÐm hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc vÒ c¬ b¶n lµ do c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu bao cÊp tån t¹i trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y. Sau khi ®Êt n­íc ®­îc gi¶i phãng,viÖc kÐo dµi qu¸ l©u c¬ chÕ nµy ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ ®Èy nÒn kinh tÕ n­íc ta r¬i vµo khñng ho¶ng. Sù ®æi míi t­ duy vÒ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cã sù ®iÒu tiÕt, ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc ®· tõng b­íc xo¸ bá c¬ chÕ cò, x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý míi, trong ®ã, ®æi míi khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu trong t×nh h×nh hiÖn nay cña ®Êt n­íc ta. 2. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc – mét chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc: 2.1. X¸c ®Þnh vai trß vµ cÊu tróc l¹i khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc: Quan ®iÓn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong mét thÞ tr­êng thèng nhÊt víi ba h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n (nhµ n­íc, tËp thÓ, t­ nh©n) t¹o nªn mét hÖ thèng ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ho¹t ®éng b×nh ®¼ng tr­íc c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ ph¸p luËt nhµ n­íc, ®· ®­îc §¹i héi §¶ng toµn quèc x¸c ®Þnh qua c¸c kú ®¹i héi x¸c ®Þnh vµ ph¸t triÓn, ®­îc coi lµ quan ®iÓm c¬ b¶n trong ®æi míi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®èi víi khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung, t¹o nh÷ng b­íc tiÕn thùc sù mµ trong m« h×nh kinh tÕ cò kh«ng bao giê ®¹t ®­îc. Sù thay ®æi nhËn thøc vÒ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc còng ®­îc ®Æt ra trong m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. Ngay tõ ®ai héi nghÞ trung ­¬ng lÇn thø S¸u (kho¸ s¸u) th¸ng 3 n¨m 1989 ®· nªu râ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc kh«ng ph¶i chØ cã mÆt víi tû träng lín ë tÊt c¶ mäi ngµnh mµ chØ chiÕm gi÷ nh÷ng vÞ trÝ quan träng, then chèt trong nÒn kinh tÕ. Qua kh¶o cøu vÒ lý luËn còng nh­ thùc tiÔn ®Æt ra, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· x¸c ®Þnh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN lµ mét xu h­íng tÊt yÕu kh¸ch quan vµ lµ mét gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ®iÒu chØnh t­¬ng quan hîp lý gi÷a së h÷u nhµ n­íc vµ c¸c lo¹i së h÷u kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hçn hîp nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶, æn ®Þnh vµ c«ng b»ng x· héi. 2.2. Môc tiªu cæ phÇn ho¸ mét sè DNNN trong giai ®o¹n hiÖn nay ë n­íc ta: Nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn, m« h×nh c«ng ty cæ phÇn ®· ®¸p øng mét c¸ch kh¸ lý t­ëng sù t¸ch biÖt hai mÆt cña së h÷u trong doanh nghiÖp, lµ m« h×nh h÷u hiÖu ®Ó huy ®éng vµ sö dông vèn ®Çu t­ còng nh­ di chuyÓn c¸c nguån vèn sang c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau theo yªu cÇu ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. V× vËy, c¸c môc tiªu cña cæ phÇn ho¸ vÒ thùc chÊt lµ nh»m chuyÓn h×nh th¸i kinh doanh mét chñ víi së h÷u nhµ n­íc toµn phÇn trong doanh nghiÖp thµnh c«ng ty cæ phÇn hçn hîp nhµ n­íc – t­ nh©n hoÆc c«ng ty cæ phÇn t­ nh©n t¹o ®iÒu kiÖn x¸c lËp thÞ tr­êng tµi chÝnh mµ cèt lâi lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó chuyÓn ph­¬ng thøc vay m­în tõ ng©n hµng sang huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh. Theo “ §Ò ¸n thÝ ®iÓm chuyÓn mét sè DNNN sang c«ng ty cæ phÇn” ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh 202-H§BT cña chñ tÞch Héi ®ång bé tr­ëng, nay lµ Thñ t­íng chÝnh phñ th× môc tiªu cña cæ phÇn ho¸ bao gåm: - ChuyÓn mét phÇn së h÷u vÒ tµi s¶n cña Nhµ n­íc thµnh së h÷u cña c¸c cæ ®«ng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Huy ®éng mét khèi l­îng vèn nhÊt ®Þnh ë trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ cho s¶n suÊt kinh doanh. - T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp. §èi chiÕu víi c¸c môc tiªu cña cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ë trªn thÕ giíi, c¸c môc tiªu ®Æt ra ë ®©y cã sù chän lùa c¬ b¶n vµ khiªm tèn h¬n, kh«ng ®Æt ra qu¸ nhiÒu vµ qu¸ søc nh­ mét sè n­íc. Tuy nhiªn, xem xÐt kü chóng ta cã thÓ thÊy thùc hiÖn tèt c¸c môc tiªu trªn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c môc tiªu kh¸c nh­: gi¶m g¸nh nÆng ng©n s¸ch, thu hót vèn ®Çu t­,...Kiªn ®Þnh thùc hiÖn c¸c môc tiªu mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· ®Ò ra, ch¾c ch¾n c«ng cuéc cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN cña n­íc ta sÏ ®i ®Õn thµnh c«ng. 3. Nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë n­íc ta: C«ng cuéc cæ phÇn ho¸ DNNN ë n­íc ta hiÖn nay ®­îc tiÕn hµnh trong ®iÒu kiÖn ®Æc thï víi nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n nhÊt ®Þnh. Chóng ta cã thÓ nªu ra sau ®©y mét sè yÕu tè quan träng. 3.1. VÒ c¸c yÕu tè thuËn lîi: * §iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng ph¸p lý vÒ c¬ b¶n ®· ®­îc x¸c lËp, ®Æt tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. §©y lµ tiÒn ®Ò c¬ b¶n vµ cÇn thiÕt ®Ó tõng b­íc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN. * ChÝnh phñ ®· nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN vµ quyÕt t©m thùc hiÖn. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n luËt vµ d­íi luËt cña Nhµ n­íc nh»m thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN. Ngoµi ra cßn cã c¸c quyÕt ®Þnh th«ng t­ cña c¸c bé vµ liªn bé ®Ó cô thÓ ho¸ viÖc thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy. §iÒu nµy gãp phÇn x¸c ®Þnh râ quan ®iÓm vµ ph­¬ng h­íng chØ ®¹o thèng nhÊt ë mäi cÊp, ngµnh cho ®Õn tõng doanh nghiÖp triÓn khai thùc hiÖn. * T×nh h×nh kinh tÕ cña ®Êt n­íc ®· cã nhiÒu biÕn ®æi theo h­íng tÝch cùc, thu nhËp cña nh©n d©n ngµy cµng d­îc n©ng cao, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ t©m lý cho mäi ng­êi muèn ®Çu t­ th«ng qua h×nh thøc mua cæ phiÕu trong c¸c DNNN ®­îc cæ phÇn ho¸. * Ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng trong thêi gian ch­a l©u nh­ng ®· xuÊt hiÖn nh÷ng nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng kinh doanh lín, ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp ®· thÝch øng ®­îc vÒ ý thøc, t¸c phong vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh. * LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ sù xuÊt hiÖn nhiÒu chi nh¸nh ng©n hµng kinh doanh cña n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· t¹o m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ b»ng cæ phiÕu vµo c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸. * Ngoµi ra víi nh÷ng kinh nghiÖm thùc tiÔn phong phó cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN lµ nh÷ng bµi häc bæ Ých vµ quý gi¸ ®Ó Nhµ n­íc ho¹ch ®Þch chÝnh s¸ch vµ tæ chøc thùc hiÖn c«ng cuéc cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ë ViÖt Nam. 3.2. VÒ c¸c yÕu tè khã kh¨n vµ c¶n trë: Nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn, khã kh¨n vµ c¶n trë lín nhÊt trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc XHCN ë §«ng ¢u cò lµ khu vùc t­ nh©n nhá bÐ vµ yÕu ít. §iÒu nµy còng ®óng ®èi víi ViÖt Nam, sau hµng chôc n¨m khu vùc nµy ®­îc coi lµ ®èi t­îng c¶i t¹o XHCN. Sù nhá bÐ vµ yÕu ít cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ph¶n ¸nh sù kÐm ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng, h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn cßn xa l¹ víi hÇu hÕt mäi ng­êi. §iÒu nµy lµm chóng ta ph¶i tiÕn hµnh ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ trong mét thêi gian dµi, song song víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn còng nh­ x¸c lËp m«i tr­êng ph¸p lý t­¬ng øng. Cïng víi sù nhá bÐ vµ yÕu ít cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc lµ sù thiÕu v¾ng mét thÞ tr­êng tµi chÝnh thùc sù. Tuy hiÖn nay thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng nh­ng hiÖu qu¶ thùc tÕ cho thÊy lµ ch­a cao. Ngoµi ra, cßn cã mét sè yÕu tè ®Æc thï kh¸c còng gãp phÇn g©y khã kh¨n vµ c¶n trë cho viÖc cæ phÇn ho¸ nh­ sù ch­a æn ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch vÜ m« cña nhµ n­íc, sè doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cæ phÇn ho¸ kh«ng nhiÒu, trong khi mét sè doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn th× l¹i kh«ng muèn cæ phÇn ho¸,... Nh­ vËy, qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ë ViÖt Nam gÆp kh¸ nhiÒu yÕu tè khã kh¨n. §iÒu nµy cho thÊy ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ph¶i ®­îc tiÕn hµnh ®ång bé, cã nh÷ng b­íc ®i cô thÓ, ®i ®«i víi qu¸ tr×nh ®æi míi toµn bé nÒn kinh tÕ. Kh«ng thÓ n«n nãng muèn rót ng¾n thêi gian b¾ng c¸ch tiÕn hµnh ®ång lo¹t vµ quy m« lín ®­îc. 4. Thùc tÕ qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë n­íc ta trong thêi gian qua: 4.1. Cæ phÇn ho¸ DNNN ë n­íc ta tiÕn hµnh chËm – nguyªn nh©n: Nh­ chóng ta ®· biÕt, cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN lµ mét chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta tõ sau quyÕt ®Þnh 217-H§BT (11-1987) vµ ®­îc ®­a vµo thÝ ®iÓm vµo n¨m 1992. Tuy nhiªn, tÝnh tõ khi chuÈn bÞ cho ®Õn nay, mÆc dï ®· tr¶i qua mét thêi gian kh¸ dµi nh­ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc lµ kh«ng lín. C¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ®Òu cã quy m« võa vµ nhá, trÞ gi¸ doanh nghiÖp chØ tõ 2 tíi 16 tû ®ång, chñ yÕu tËp trung ë hÇu hÕt c¸c trung t©m kinh tÕ lín nh­ Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh. RÊt nhiÒu tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng vÉn ®øng ngoµi c«ng cuéc thùc chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ DNNN. ChÝnh v× vËy, viÖc t×m ra c¸c nguyªn nh©n chñ quan còng nh­ kh¸ch quan lµm c«ng t¸c nµy dËm ch©n t¹i chç lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Qua thùc tiÔn triÓn khai c«ng t¸c cæ phÇn ho¸, næi lªn mét sè nguyªn nh©n sau: * VÒ nhËn thøc vµ hµnh ®éng tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý ®Õn c¸c doanh nghiÖp ch­a ®Çy ®ñ, ho¹t ®éng ch­a th­êng xuyªn liªn tôc. C¸c c¸n bé c¸c cÊp cßn rÊt dÌ dÆt trong c«ng t¸c cæ phÇn ho¸, nhiÒu ng­êi muèn thÕ thñ, tèt nhÊt lµ kh«ng h¨ng h¸i trong c«ng t¸c nµy ®Ó tr¸nh ®i chÖch h­íng XHCN; c¸c doanh nghiÖp còng kh«ng muèn cæ phÇn ho¸, t­ t­ëng tr«ng chê vµo nhµ n­íc bao cÊp viÖc lµm, thu nhËp, phóc lîi,...,t­ t­ëng c¸c c¸n bé l·nh ®¹o doanh nghiÖp còng kh«ng muèn cæ phÇn ho¸, sî mÊt chøc vô, sî tr¸ch nhiÖm lµ phæ biÕn. ThÕ lµ tõ trªn xuèng d­íi kÕt thµnh m¶ng trong nhËn thøc vµ ho¹t ®éng. §Ó ®¶m b¶o an toµn vµ gi÷ v÷ng ®­îc ghÕ, tr¸nh nguy c¬ ®i chÖch h­íng XHCN, th­îng s¸ch lµ kh«ng s¾n tay ¸o lao vµo c«ng t¸c nµy. * Khung ph¸p lý ch­a ®Çy ®ñ vµ thiÕu ®ång bé: Chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc míi chØ dõng l¹i ë mét quyÕt ®Þnh, mét chØ thÞ cña Thñ t­íng chÝnh phñ, c¸c ngµnh c¸c cÊp thiÕu hoÆc rÊt chËm trong triÓn khai h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c c¬ quan chØ ®¹o, tøc lµ míi chØ ho¹t ®éng vÒ hµnh chÝnh, t¹o ra sù lóng tóng trong qu¸ tr×nh chØ ®¹o thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸, ®Æc biÖt lµ xö lý nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh kü thuËt, nghiÖp vô ë c¬ së. * H×nh thøc cæ phÇn ho¸ DNNN cßn qu¸ s¬ sµi ch­a mang tÝnh ®a d¹ng, trong khi ®ã c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ë c¸c ngµnh, c¸c vïng cã tÝnh ®Æc thï riªng. * Thãi quen hïn vèn vµo c«ng ty cæ phÇn ®Ó kinh doanh trong nh©n d©n ta ch­a cã, ®Æc biÖt lµ nh©n d©n miÒn B¾c. * C¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c«ng nh©n viªn chøc trong doanh nghiÖp nhµ n­íc chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn ch­a hÊp dÉn. * Thñ tôc hµnh chÝnh qu¸ r­êm rµ, tèn kÐm. * M«i tr­êng hç trî cho cæ phÇn ho¸ cßn thiÕu, chÕ ®é chÝnh s¸ch ch­a ®ång bé, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· h×nh thµnh nh­ng ho¹t ®éng ch­a cã hiÖu qu¶. * Mét nguyªn nh©n kh¸ quan träng lµ tæ chøc chØ ®¹o ch­a tËp trung, thiÕu thèng nhÊt gi÷a c¸c bé, c¸c ngµnh, trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng, c¸c c¬ quan chøc n¨ng ch­a ®ñ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh, ®«i khi gÆp khã kh¨n th× chïn b­íc. Víi nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn, cho thÊy viÖc cæ phÇn ho¸ lµ vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy r»ng: Cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN ë n­íc ta lµ cÇn thiÕt, nh­ng kh«ng thÓ tiÕn hµnh trong mét thêi gian ng¾n mµ cÇn ®­îc chuÈn bÞ, tiÕn hµnh thÝ ®iÓm, rót kinh nghiÖm tr­íc khi tiÕn hµnh triÓn khai hµnh lo¹t. 4.2. Thµnh c«ng b­íc ®Çu vµ v­íng m¾c cßn tån t¹i: 4.2.1. Mét sè thµnh c«ng b­íc ®Çu: TÝnh ®Õn thêi ®iÓm cuèi n¨m 1999, trong c¶ n­íc ®· cã 18 DNNN (10 doanh nghiÖp t¹i TP HCM vµ 8 doanh nghiÖp t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c trªn c¶ n­íc) thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ chuyÓn sang ho¹t ®éng theo luËt c«ng ty. Tõ khi chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn, c¸c doanh nghiÖp ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh c«ng b­íc ®Çu kh¸ râ rÖt, cã tiÕn bé vÒ mäi mÆt, c¶ Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp ®Òu cã lîi. §èi víi doanh nghiÖp: * Lîi nhuËn t¨ng b×nh qu©n 56,9%/n¨m. * Vèn t¨ng b×nh qu©n 45%/n¨m. * Nép ng©n s¸ch t¨ng 34%/n¨m. * Lao ®éng t¨ng b×nh qu©n 98%/n¨m. * Thu nhËp ng­êi lao ®éng t¨ng 20%/n¨m. * Tû suÊt lîi nhuËn trªn vèn74,6%/n¨m. §èi víi Nhµ n­íc, do s¶n xuÊt ph¸t triÓn, doanh thu t¨ng, lîi nhuËn t¨ng nªn tiÒn thuÕ c¸c c«ng ty cæ phÇn nép cao h¬n khi cßn lµ DNNN. Ngoµi ra Nhµ n­íc cßn thu 37.724 triÖu ®ång tõ c¸ nguån kh¸c nh­: tiÒn b¸n cæ phÇn, lîi tøc t¹i c¸c c«ng ty cæ phÇn. Vèn cæ phÇn cña nhµ n­íc ban ®Çu lµ 28 tû, ®Õn ®Çu n¨m 1998 ®· t¨ng lªn gÇn 65 tû ®ång. §èi víi ng­êi lao ®éng vµ x· héi, thu nhËp cña ng­êi lao ®éng t¨ng lªn tõ 1,5 tíi 2 lÇn, cã c«ng ty cßn cao gÊp 2,5 lÇn, ch­a kÓ nguån thu tõ lîi tøc cæ phÇn kho¶ng 25%/n¨m; ngoµi sè lao ®éng cò c¸c doanh nghiÖp cßn thu hót thªm kho¶ng trªn 1000 lao ®éng ngoµi x· héi vµo lµm viÖc. Ngoµi c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, hiÖn nay mét sè bé, ®Þa ph­¬ng ®· thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn theo c¸c h×nh thøc: gi÷a DNNN víi DNNN, gi÷a DNNN víi t­ nh©n, gi÷a t­ nh©n víi nhau, kho¶ng 250 c«ng ty. Nh­ vËy, tuy sè DNNN ®· cæ phÇn ho¸ cßn Ýt, thêi gian ho¹t déng ch­a l©u dµi nh­ng tõ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc chóng ta cã thÓ rót ra mét sè nhËn ®Þnh b­íc ®Çu nh­ sau: - ViÖc huy ®éng vèn cña c¸c c«ng ty cæ phÇn chñ yÕu ®Ó ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ, n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh nªn n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ vµ lîi nhuËn cao h¬n tr­íc. - QuyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng ®ång thêi lµ c¸c cæ ®«ng g¾n víi quyÒn lîi cña c«ng ty nªn ng­êi lao ®éng lµm viÖc cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm h¬n, mÆt kh¸c héi ®ång qu¶n trÞ vµ l·nh ®¹o c«ng ty ho¹t ®éng còng cã hiÖu qu¶ h¬n. - C¸c c«ng ty cæ phÇn vÉn duy tr× nh÷ng mÆt tèt trong c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh, c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc gi¶m, thÝch øng nhanh víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. - ViÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp chØ lµ h×nh thøc chuyÓn ®æi c¬ cÊu së h÷u, kh«ng ph¶i lµ t­ nh©n ho¸,t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp, ®ång thêi khai th¸c vµ ®éng viªn mäi nguån vèn trong x· héi vµo ho¹t ®éng kinh doanh, lµm cho tµi s¶n x· héi t¨ng lªn. 4.2.2. Mét sè v­íng m¾c cÇn tiÕp tôc th¸o gì ®Ó ®Èy nhanh ch­¬ng tr×nh vµ tiÕn ®é cæ ph©n ho¸ DNNN: MÆc dï qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®· ®¹t ®­îc nhòng thµnh c«ng b­íc ®Çu nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn nh­ng thùc tÕ thùc hiÖn còng kh«ng ph¶i kh«ng cßn nh÷ng v­íng m¾c cÇn th¸o gì. §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò nh­: tÝnh to¸n nh­ thÕ nµo ®Ó huy ®éng vèn trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, trong ng­êi lao ®éng, trong nh©n d©n theo h­íng ®a d¹ng ho¸ së h÷u; lµm thÕ nµo ®Ó t¹o ®éng lùc thi ®ua, c¹nh tranh trong s¶n xuÊt kinh doanh,thóc ®Èy c¶i tiÕn qu¶n lý,...ChÝnh v× vËy vÉn cßn nhiÒu tr¨n trë tõ c¸c doanh nghiÖp ®·, ®ang hoÆc ®ang ®­îc chän ®Ó cæ phÇn ho¸. Tõ thùc tÕ cßn tån t¹i, xuÊt hiÖn mét sè kiÕn nghÞ cÇn th¸o gì sau: * VÒ gi¸ trÞ doanh nghiÖp nªn chän c«ng nhËn con sè cña c¬ quan kiÓm to¸n, cña côc qu¶n lý vèn hay cña c¬ quan thuÕ. HiÖn nay ®a sè cã xu h­íng ®Ó cho DNNN chñ ®éng tÝnh to¸n vµ dùa trªn con sè cña kiÓm to¸n sÏ cã gi¸ trÞ kh¸ch quan h¬n vµ c¬ së ph¸p lý tèt h¬n. * Nªn quy ®Þnh trÞ gi¸ sè cæ phiÕu cÊp cho c«ng nh©n; ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng cæ tøc t­¬ng ®­¬ng 6 th¸ng, 12 th¸ng l­¬ng cÊp bËc, chøc vô hoÆc 10 triªu ®ång. §ång thêi cÇn cã mét v¨n b¶n d­íi luËt quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò chuyÓn së h÷u t¹i doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®Ó t¹o c¬ së ph¸p lý tin cËy vµ an t©m cho ng­êi lao ®éng. * CÇn ¸p dông c¬ chÕ “®¹i cæ ®«ng” ®Ó thay mÆt cho nhiÒu c«ng nh©n, lao ®éng cã cæ phiÕu theo sù tù nguyÖn vµ d©n chñ chän lùa cña c¸c cæ ®«ng liªn quan. * §èi víi DNNN ®· cã phÇn vèn liªn doanh víi n­íc ngoµi cÇn m¹nh d¹n cho ph¸p cæ phÇn ho¸. §©y còng lµ tiÒn ®Ò tèt ®Ó h×nh thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn ®a quèc gia trong t­¬ng lai víi xu h­íng héi nhËp vµ c¹nh tranh quèc tÕ ®ang më réng. * Theo tinh thÇn chØ ®¹o cña thñ t­íng chÝnh phñ, cÇn th­êng xuyªn tæ chøc c¸c héi nghÞ rót kinh nghiÖm vÒ cæ phÇn ho¸ ®Ó cã c¬ së bæ xung ®Çy ®ñ c¸c néi dung cÇn thiÕt cho cæ phÇn ho¸, ®ång thêi tiÕp tôc th¸o gì c¸c v­íng m¾c cßn l¹i ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ cho c¸c n¨m tiÕp theo. 4.3. Cæ phÇn ho¸ trong thêi gian s¾p tíi: §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø T¸m ®· x¸c ®Þnh: “ TriÓn khai tÝch cùc vµ v÷ng ch¾c viÖc cæ phÇn ho¸ DNNN ®Ó huy ®éng thªm vèn t¹o ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy DNNN lµm ¨n cã hiÖu qu¶, lµm cho tµi s¶n Nhµ n­íc ngµy cµng t¨ng thªm, lµ sù kÕt hîp gi÷a kinh tÕ nhµ n­íc vµ kinh tÕ cña nh©n d©n ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc chø kh«ng ph¶i ®Ó t­ nh©n ho¸. Bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp 100% vèn nhµ n­íc sÏ cã nhiÒu doanh nghiÖp nhµ n­íc n¾m ®a sè hay tû lÖ cæ phÇn chi phèi, gäi thªm cæ phÇn hoÆc b¸n cæ phÇn cho ng­êi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp; cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ngoµi doanh nghiÖp tuú tõng tr­êng hîp cô thÓ, vèn huy ®éng ph¶i ®­îc dïng ®Ó ®Çu t­ më réng s¶n suÊt kinh doanh” . §Ó thùc hiÖn chñ ch­¬ng nãi trªn, tr­íc m¾t chóng ta cÇn thùc hiÖn tèt mèt sè c«ng viÖc sau: 1. Qu¸n triÖt t­ t­ëng chØ ®¹o vÒ cæ phÇn ho¸ DNNN cña §¶ng trong v¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø T¸m vµ th«ng b¸o ý kiÕn cña Bé chÝnh trÞ vÒ tiÕp tôc triÓn khai tÝch cùc vµ v÷ng ch¾c cæ phÇn ho¸ DNNN vµ chØ thÞ cña cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ ®Èy m¹nh c«ng t¸c x¾p xÕp l¹i DNNN ®Ó cæ phÇn ho¸ vµ ®a d¹ng hãa h×nh thøc së h÷u. 2. C¸c ngµnh, ®Þa ph­¬ng cÇn tiÕn hµnh ph©n lo¹i, x¾p xÕp l¹i DNNN do m×nh quyÕt ®Þnh thµnh lËp ph©n lo¹i thµnh c¸c DNNN gi÷ 100% vèn nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp cã quy m« nhá, c¸c doanh nghiÖp thua lç,...®Ó tiÕn hµnh xö lý theo ph­¬ng ph¸p thÝch hîp. 3.C¸c bé, ngµnh, tØnh, thµnh phè ch­a thµnh lËp ban chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ cÇn khÈn tr­¬ng thµnh lËp ngay nh­ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cña trung ­¬ng. 4. Nghiªn cøu, söa ®æi, bæ xung hoÆc ban hµnh míi nghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ cæ phÇn ho¸ cho phï hîp víi yªu cÇu vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong qóa tr×nh cæ phÇn ho¸. 5. Ban chØ ®¹o trung ­¬ng cæ phÇn ho¸ tËp trung chØ ®¹o thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ ë ®Þa ph­¬ng vµ c¸c ngµnh, c¸c bé cã nhiÒu doanh nghiÖp nh­ Hµ Néi, H¶i Phßng,..vµ c¸c bé: C«ng nghiÖp, Giao th«ng vËn t¶i,...theo ®óng th«ng b¸o ý kiÕn cña bé chÝnh trÞ sè 63-TB/TW vµ chØ thÞ sè 658/TTg cña Thñ t­íng chÝnh phñ. 6.ChÝnh phñ giao nhiÖn vô vµ ph©n cÊp m¹nh cho c¸c bé, c¸c ngµnh trung ­¬ng vµ UBNN tØnh, thµnh phè xö lý c¸c vÇn ®Ò cô thÓ n¶y sinh trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, gi¶i quyÕt nhanh c¸c yªu cÇu kh«ng ph¶i chê ®îi kÐo dµi. 7. Tuyªn truyÒn réng r·i trong nh©n d©n, tr­íc hÕt lµ trong c¸c doanh nghiÖp vÒ chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ víi nh÷ng ®­êng lèi bæ xung vÒ chÕ ®é khuyÕn khÝch t¹o ra sù quan t©m cña toµn x· héi víi chñ tr­¬ng quan träng nµy. Lµm tèt c«ng viÖc nãi trªn lµ t¹o m«i tr­êng ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ DNNN gãp phÇn thùc hiÖn th¾ng lîi ®­êng lèi CNH-H§H nÒn kinh tÕ nhµ n­íc ph¸t triÓn víi tèc ®é cao vµ bÒn v÷ng. Ch­¬ng 3 Mét sè quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy cæ phÇn ho¸ DNNN trong thêi gian tíi 1. Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n cÇn qu¸n triÖt: 1.1. D­íi gãc ®é kinh tÕ thÞ tr­êng, cæ phÇn ho¸ kh«ng ph¶i lµ t­ nh©n ho¸: VÒ vÊn ®Ò nµy, sù ph©n tÝch vÒ tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña h×nh th¸i cæ phÇn so víi c¸c h×nh th¸i c«ng ty kh¸c ë phÇn trªn ®· xem xÐt râ. VÊn ®Ò cÇn xem xÐt ë ®©y lµ liÖu r»ng viÖc chuyÓn mét phÇn c¸c DNNN cã lµm cho tÝch chÊt XHCN cña nÒn kinh tÕ cã bÞ suy yÕu ®i hay kh«ng. Trong vÊn ®Ò nµy Ýt nhÊt cã mét ®iÒu ®· râ lµ, kh«ng ph¶i tû lÖ kinh tÕ thuéc DNQD cµng lín vÒ mÆt l­îng th× tÝnh chÊt x· héi ho¸ cµng cao. §©y lµ mét sù nhÇm lÉn vÒ nhËn thøc ®· ®­îc thùc tiÔn lÞch sö kiÓm chøng vµ x¸c nhËn. Th¸ch thøc vÒ mÆt lý luËn lµ ë chç, cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN sÏ cã t¸c ®éng, ¶nh h­ëng g× ®Õn tÝnh chÊt XHCN. C©u tr¶ lêi ë ®©y sÏ tuú thuéc vµo c¸ch tiÕp cËn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. * Theo quan niÖm truyÒn thèng cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, DNQD ®­îc coi lµ h×nh thøc mang tÝnh chÊt x· héi ho¸ trùc tiÕp vµ cao nhÊt, DNQD ®· trë thµnh h×nh th¸i ®éc quyÒn biÓu thÞ tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt, hoµn toµn lµ CNXH. ChÝnh c¸ch hiÓu nµy ®· khiÕn cho qu¸ tr×nh quèc doanh ho¸ trë thµnh xu h­íng chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ vµ nh­ ®· xem xÐt, ®· bÞ thùc tiÔn b¸c bá. * Ng­îc l¹i, nÕu ®øng tõ gãc ®é kinh tÕ thÞ tr­êng, nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn, c¶ vÒ ph­¬ng diÖn logÝc lÉn lÞch sö, h×nh th¸i cæ phÇn chÝnh lµ h×nh th¸i biÓu hiÖn tÝnh chÊt x· héi ho¸ cao nhÊt vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña nã còng ®· ®­îc thö th¸ch qua thêi gian. Vµ theo logÝc, kh«ng thÓ chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng mµ kh«ng chÊp nhËn h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ chñ yÕu ®· t¹o ra b¶n th©n nã. V× thÕ, chóng ta cã thÓ ®i ®Õn nhËn xÐt r»ng: nÕu ®øng tõ gãc ®é kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung mµ cho r»ng, cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN lµ mét qu¸ tr×nh t­ nh©n ho¸, r»ng v× thÕ mµ tÝnh chÊt XHCN cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng bÞ xãi mßn, th× ngay c¶ khi ®ã lµ mét lËp luËn logÝc ®i n÷a th× nã còng ®· trë nªn kh«ng cßn gi¸ trÞ ph­¬ng ph¸p luËn, mét khi c¬ chÕ kinh tÕ ®· thay ®æi ®Ó chuyÓn sang mét c¬ chÕ kinh tÕ kh¸c. Cæ phÇn ho¸ kh«ng ph¶i lµ t­ nh©n ho¸, mµ lµ h×nh th¸i tæ chøc s¶n xuÊt mang tÝnh x· héi ho¸ cao nhÊt, ®èi lËp víi kinh tÕ t­ nh©n. 1.2. C«ng ty cæ phÇn trong ®ã Nhµ n­íc n¾m cæ phÇn khèng chÕ vÉn lµ DNNN: Nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn, viÖc chuyÓn mét bé phËn DNNN ho¹t ®éng v× môc tiªu lîi nhuËn sang c«ng ty cæ phÇn chØ lµ s­ thay ®æi vÒ h×nh thøc qu¶n lý nh»m huy ®éng thªm vèn ®Ó trang bÞ kü thuËt, ®æi míi c«ng nghÖ, tõ ®ã t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh; t¸ch biÖt quyÒn së h÷u vµ quyÒn kinh doanh mét c¸ch t­¬ng ®èi, t¹o tÝnh tù chñ kinh doanh cho c¸c DNNN. Tuy c¸c c«ng ty cæ phÇn cña nhµ n­íc, võa ho¹t ®éng theo luËt c«ng ty võa ho¹t ®éng theo luËt DNNN nh­ng nh÷ng DNNN Êy do nhµ n­íc thµnh lËp vµ quan träng h¬n, nhµ n­íc lµ chñ së h÷u c¬ b¶n nhÊt, n»m quyÒn quyÕt ®Þnh trong héi ®ång qu¶n trÞ. Nh­ vËy, trong c«ng ty cæ phÇn, lîi Ých cña nhµ n­íc vÉn ®­îc ®¶m b¶o, tµi s¶n cña nhµ n­íc kh«ng ngõng t¨ng lªn, nh÷ng ­u thÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ vµ qu¶n lý ®­îc ph¸t huy - ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp truyÒn thèng vµ doanh nghiÖp t­ nh©n khã cã ®­îc. N­íc ta ®Ó thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, thu hót vèn ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc cÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña DNNN. Qua ®ã, c¸c DNNN sÏ tån t¹i d­íi c¸c h×nh thøc: Doanh nghiÖp do vèn ng©n s¸ch cÊp hoµn toµn, doanh nghiÖp cã cæ phÇn khèng chÕ vµ cæ phÇn ®Æc biÖt cña nhµ n­íc, doanh nghiÖp liªn doanh víi n­íc ngoµi cã cæ phÇn khèng chÕ cña nhµ n­íc. Trong tÊt c¶ c¸c h×nh thøc trªn, së h÷u vµ lîi Ých cña chñ së h÷u nhµ n­íc kh«ng hÒ bÞ x©m ph¹m. VÊn ®Ò chØ lµ lùa chän ®¹i diÖn cña nhµ n­íc tham gia héi ®ång qu¶n trÞ sao cho võa ®¶m b¶o doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶, võa b¶o bÖ ®­îc lîi Ých cña cæ ®«ng nhµ n­íc. Ngoµi ra, khi t×m hiÓu m« h×nh DNNN vµ gi¶i ph¸p c¶i c¸ch DNNN cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi, hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu thèng nhÊt quan ®iÓm: cæ phÇn ho¸ DNNN lµ mét h×nh thøc tæ chøc mµ kh«ng chuyÓn ®æi së h÷u. NÕu c¶ chÝnh phñ vµ t­ nh©n cïng së h÷u th× nã vÉn ®­îc gäi lµ DNNN chø kh«ng ph¶i lµ doanh nghiÖp t­ nh©n. Nh­ vËy, chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh: c¸c c«ng ty cæ phÇn trong ®ã nhµ n­íc n¾m cæ phÇn khèng chÕ vÉn lµ DNNN.V× thÕ cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN cÇn ®­îc thóc ®Èy nh»m gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc tÝch cùc cñng cè vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë n­íc ta. 1.3. Lµm râ vÊn ®Ò së h÷u vµ lîi Ých trong c¸c DNNN: §Ó kh¾c phuc nh÷ng h¹n chÕ cña c¬ chÕ qu¶n lý cò, Nhµ n­íc ta ®· ban hµnh c¸c quyÕt ®Þnh nh»m thö nghiÖm vÒ m« h×nh qu¶n lý míi. Theo h­íng ®ã, bé m¸y qu¶n lý DNNN sÏ ®­îc tæ chøc theo m« h×nh: Héi ®ång qu¶n trÞ lµ c¬ quan ®iÒu hµnh cao nhÊt trong doanh nghiÖp, chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc nhµ n­íc vµ ng­êi lao ®éng, Nhµ n­íc cö héi ®ång qu¶n trÞ, héi ®ång qu¶n trÞ cö gi¸m ®èc. Tuy nhiªn, tÊt c¶ c¸c c¶i c¸ch, hoµn thiÖn c¬ chÕ trªn ®Òu kh«ng thùc hiÖn ®­îc triÖt ®Ó nÕu kh«ng lµm râ c¸c quyÒn së h÷u vµ c¸c lîi Ých trong DNNN hiÖn nay. ChØ cã lµm râ c¸c vÊn ®Ò nh­: hiÖn t¹i trong c¸c DNNN bao gåm nh÷ng lo¹i vèn hay tµi s¶n nµo, do ai së h÷u, lîi Ých cña ®èi t­îng së h÷u nh­ thÕ nµo,... míi thùc sù lµm nÒn t¶ng cho: x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp, c¸c gi¶i ph¸p cæ phÇn ho¸,... MÆc dï co nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau, song tùu trung l¹i, theo c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Òu thèng nhÊt chia vèn vµ tµi s¶n trong c¸c DNNN lµm ba lo¹i: Thø nhÊt, vèn biÓu hiÖn b»ng tiÒn, tµi s¶n h÷u h×nh, v« h×nh,... cña nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u vÒ vèn, tµi s¶n th× nhµ n­íc cÇn chØ râ ®èi t­îng nµo ®¹i diÖn m×nh, chñ së h÷u vèn vµ tµi s¶n trong c¸c DNNN. Thø hai, vèn søc lao ®éng do ng­êi lao ®éng (tõ gi¸m ®èc ®Õn c¸n bé c«ng nh©n viªn) së h÷u; hiÖn nay,lao ®éng trong bien chÕ cña nhµ n­íc trong c¸c DNNN thùc tÕ lµ gãp vèn søc lao ®éng chø kh«ng ph¶i lµ b¸n søc lao ®éng. Nh­ vËy, tiÒn l­¬ng chØ ph¶n ¸nh phÇn nµog gi¸ trÞ søc lao ®éng. VÒ vÊn ®Ò nµy, nhµ n­íc cÇn nhanh chãng thay ®æi c¬ chÕ sang h×nh thøc b¸n søc lao ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Cã nh­ vËy míi t¹o ra thÞ tr­êng søc lao ®éng, vÊn ®Ò c¶i biÕn c¬ chÕ qu¶n lý trë nªn ®¬n gi¶n h¬n rÊt nhiÒu. Thø ba, vèn ®Çu t­ mµ biÓu hiªn lµ tµi nguyªn, c¬ së h¹ tÇng, ®Êt ®ai, m«i tr­êng,...mµ nhµ n­íc thay mÆt nh©n d©n thùc hiÖn quyÒn së h÷u, ®©y lµ loai vèn mµ bÊt kú lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµo, chñ së h÷u vÒ lo¹i vèn nµy kh«ng thay ®æi vµ lu«n thuéc vÒ nhµ n­íc. Tãm l¹i, lµm râ ba lo¹i chñ së h÷u vÒ ba lo¹i vèn trong c¸c DNNN hiÖn nay lµ vÊn ®Ò cÇn qu¸n triÖt cho mäi gi¶i ph¸p vÒ c¶i biÕn c¬ chÕ qu¶n lý hay chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u hoÆc ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u ®èi víi DNNN, 1.4. Cæ phÇn ho¸ DNNN vµ ®Þnh h­íng XHCN: HiÖn nay, mét v©n ®Ò trë ng¹i kh«ng nhá ®ang ®Æt ra r»ng viÖc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN cã l¸m ®i chÖch h­íng XHCN hay kh«ng; vÒ l©u dµi, nã co t¸c dông xÊu vÒ mÆt chÝnh trÞ ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta hiÖn nay hay kh«ng;... §©y lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®­îc khai th«ng tèt ®Ó gãp phÇn trùc tiÕp vµo ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸cña chÝnh phñ, ®Èy m¹nh tèc ®é cæ phÇn ho¸ võa ®óg h­íng võa hiÖu qu¶ h¬n. Nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn, viÖc chän lùa mét bé phËn DNNN ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ lµ nh»m môc ®Ých gi¶m bít g¸nh nÆng ng©n s¸ch, ®a d¹ng ho¸ së h÷u theo xu h­íng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn,... Cã thÓ nãi, c«ng ty cæ phÇn lµ h×nh ¶nh thu nhá cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, lµ s¶n phÈm sang t¹o cña loµi ng­êi trong tiÕn ho¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm cña mét hÖ, mét mµu s¾c chÝnh trÞ nµo. Nh­ vËy,cæ phÇn ho¸ lµ gãp phÇn t¹o thªm chÊt l­îng, néi dung míi, hoµn toµn kh«ng ®i chÖch h­íng XHCN cña nÒn kinh tÕ hang ho¸ nhiÌu thµnh phÇn n­íc ta, 1.5. Ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh lý luËn trªn, thùc tÕ viÖc triÓn khai thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ mét sè DNNN cña n­íc ta trong giai ®o¹n võa qua cho thÊy, ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy, chóng ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ mét sè quan ®iÓm sau: Mét lµ, viÖc lùa chän nh÷ng doanh nghiÖp ®Ó cæ phÇn ho¸ ph¶i ®­îc ®Æt trong ch­¬ng tr×nh tæng thÓ ®æi míi vµ s¾p xÐep l¹i khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc. Ch­¬ng tr×nh nµy ph¶i ®­a ra ®­îc ba nhãm doanh nghiÖp Nhµ n­íc víi nh÷ng gi¶i ph¸p ®æi míi kh¸c nhau: 1) nhãm c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vÉn duy tr× 100% vèn cña Nhµ n­íc; 2) nhãm c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ d­íi nhiÒu h×nh thøc; 3) nhãm c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®­îc xö lý theo LuËt ph¸ s¶n. Hai lµ, viÖc lùa chän doanh nghiÖp nµo ®Ó cæ phÇn ho¸ lµ thuéc thÈm quyÒn vµ chøc n¨ng cña Nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ ng­êi së h­ò, chø kh«ng tuú thuéc vµo ý kiÕn gi¸m ®èc vµ tËp thÓ lao ®éng trong doanh nghiÖp. Ba lµ, dùa trªn b¶ng c©n ®èi tµi s¶n vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu cæ phÇn ho¸ cô thÓ, phï hîp víi tõng lo¹i doanh nghiÖp, nh­ lo¹i cÇn huy ®éng thªm vèn, lo¹i cÇn thu håi vèn ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc kh¸c, lo¹i nªn ®Ó cho ng­êi qu¶n lý vµ lao ®éng lµm chñ…. Bèn lµ, mäi tµi s¶n cña doanh nghiÖp tr­íc khi cæ phÇn ho¸ ®Òu thuéc së h÷u Nhµ n­íc, trõ quÜ phóc lîi tËp thÓ. Lµ ng­êi chñ së h÷u, Nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp, th× lÏ ®­¬ng nhiªn Nhµ n­íc còng cã tr¸ch nhiÖm víi phÇn "vèn tù cã" cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, ®©y lµ vÊn ®Ò ®­îc h×nh thµnh do nh÷ng chÝnh s¸ch vµ qui ®Þnh cò ®Ó l¹i, nªn viÖc xö lý ph¶i hÕt søc linh ho¹t vµ cô thÓ ®èi víi tõng doanh nghiÖp. N¨m lµ, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña nh÷ng doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ ph¶i chó ý ®Õn c¶ hai yÕu tè cÊu thµnh; gi¸ trÞ h÷u h×nh vµ gi¸ trÞ v« h×nh ®Ó kÕt hîp hai ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trÞ theo thèng kª kÕ to¸n vµ theo tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n. S¸u lµ, ph­¬ng ph¸p b¸n cæ phiÕu ë nh÷ng doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ cÇn ®­îc thùc hiÖn c«ng khai, râ rµng, thñ tôc ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu ®èi víi mäi ng­êi ®Ó tr¸nh sù l¹m dông cña nh÷ng ng­êi thùc thi còng nh­ sù nghi ngê cña c«ng chóng. B¶y lµ, Nhµ n­íc kh«ng chØ chó ý ®Õn thu håi vèn, mµ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh nh÷ng kho¶n phÝ tæn nhÊt ®Þnh v× lîi Ých l©u dµi cña sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Nh÷ng kho¶n phÝ tæn cho b¶o hiÓm, trî cÊp cho ng­êi lao ®éng t×m viÖc lµm míi, b¸n cæ phiÕu theo gi¸ ­u ®·i cho nh÷ng nhãm x· héi nhÊt ®Þnh, cho vay tiÒn ®Ó mua kh«ng l·i suÊt hoÆc víi l·i suÊt thÊp cho nh÷ng ®èi t­îng nhÊt ®Þnh….. ngoµi ra cßn cã nh÷ng chi phÝ vÒ c¸c ho¹t ®éng t­ vÊn, qu¶ng c¸o, kiÓm to¸n, m«i giíi ®Çu t­ qua cæ phiÕu… T¸m lµ, c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ sÏ ho¹t ®éng trong khu«n khæ LuËt c«ng ty, c¶ vÒ h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý, lÉn ho¹t ®éng tµi chÝnh. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn thµnh lËp mét c¬ quan ho¹t ®éng nh­ mét c«ng ty tµi chÝnh quèc gia víi ®éi ngò c¸c nhµ s¸ng lËp vµ qu¶n trÞ ®Ó thay mÆt Nhµ n­íc qu¶n lý vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ phÇn vèn cña Nhµ n­íc th«ng qua c¸c c«ng ty cæ phÇn. ChÝn lµ, c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ ph¶i cã sù gi¶i quyÕt râ rµng, døt ®iÓm c¸c vÊn ®Ò tån ®äng vÒ tµi chÝnh vµ lao ®éng tr­íc khi chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn theo ®óng nh÷ng qui ®Þnh ®· bµn hµnh cña Nhµ n­íc. 2. C¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ trong thêi gian tíi. §Ó tiÕn hµnh ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ cã kÕt qu¶, cÇn ph¶i x¸c lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ vÜ m« cÇn thiÕt, ®ã lµ: 1) m«i tr­êng ph¸p lý cho sù chuyÓn ®æi së h÷u trong c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸; 2) sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ së giao dÞch chøng kho¸n; 3) x¸c lËp mét c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh nµy. * §èi víi m«i tr­êng ph¸p lý cho sù chuyÓn ®æi së h÷u trong c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸. Nhµ n­íc ®· ban hµnh mét sè QuyÕt ®Þnh vµ Th«ng t­ trong qu¸ tr×nh lµm thÝ ®iÓm. Tuy nhiªn, khi triÓn khai trªn diÖn réng th× ph¶i cã sù nghiªn cøu vµ ban hµnh mét bé luËt ®Æc biÖt - cã thÓ géi lµ LuËt chuyÓn ®æi së h÷u Nhµ n­íc ®­îc Quèc héi th«ng qua vµ phª chuÈn ®Ó lµm c¬ së b¶o ®amr vÒ mÆt ph¸p luËt vµ tÝnh hîp hiÕn cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc . * §èi víi viÖc x©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ së giao dÞch chøng kho¸n. Nhµ n­íc cÇn ph¶i chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn sau: - Nhµ n­íc ph¶i gÊp rót x©y dùng mét bé luËt vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ Së giao dÞch chøng kho¸n lµm c¬ së ph¸p lý cho sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña lo¹i thÞ tr­êng nµy. - X©y dùng hÖ thèng kiÓm to¸n ®éc lËp vµ cã nh÷ng v¨n b¶n luËt qui ®Þnh vai trß, chøc n¨ng, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc nµy - §Èy m¹nh ho¹t ®éng b¶o hiÓm ®Õn mäi ®èi t­îng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c tæ chøc tµi chÝnh lµm b¶o hiÓm tham gia vµo thÞ tr­êng nµy. - Thµnh lËp c«ng ty tµi chÝnh quèc gia ®Ó qu¶n lý vµ kinh doanh nguån vèn thuéc së h÷u Nhµ n­íc trong c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸. - Nhµ n­íc cÇn so¹n th¶o nh÷ng qui ®Þnh cô thÓ, cho phÐp mét sè tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ tham gia vµo thÞ tr­êng nµy ®Ó t¹o m«i tr­êng vµ ®éng lùc c¹nh tranh víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh cña ViÖt Nam, ®Ó dÇn dÇn n©ng cao tr×nh ®é ngang tÇm víi ®ßi hái cña ho¹t ®éng thÞ tr­êng chøng kho¸n trong n­íc vµ quèc tÕ. * §èi víi viÖc thµnh lËp mét c¬ quan Nhµ n­íc cã quyÒn lùc ®Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc, th× thùc hiÖn ë c¸c n­íc, còng nh­ trong giai ®o¹n thÝ ®iÓm võa qua ë n­íc ta coh thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét c¬ quan Nhµ n­íc chÞu tr¸ch nhiÖm theo dâi, chØ ®¹o vµ cã ®Çy ®ñ thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh ®Õn qu¸ tr×nh nµy. C¬ quan nµy sÏ bao gåm c¸c chuyªn gia am hiÓu vÒ c¸c lÜnh vùc nh­, tµi chÝnh, ph¸p luËt, ng©n hµng, qu¶n trÞ kinh doanh…. ®Ó chØ ®¹o vµ ®iÒu hµnh cã kÕt qu¶ ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ hÕt søc khã kh¨n vµ phøc t¹p nµy. Sù tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña c¬ quan nµy trong thêi gian bao l©u lµ tuú thuéc vµo môc tiªu vµ kÕt qu¶ cu¶ qu¸ tr×nh ®æi míi khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc, ph¹m vi vµ møc ®é cho phÐp chuyÓn ®æi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc sang c¸c h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn. KÕt luËn Trªn c¬ së ®æi míi t­ duy kinh tÕ, nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ë n­íc ta ®· tõng b­íc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ mét ®ßi hái tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ qu¶n lý thay ®æi, khi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trë thµnh yÕu tè sèng cßn cña mçi doanh nghiÖp th× c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc ®· béc lé ®Çy ®ñ nh÷ng yÕu kÐm vµ l©m vµo t×nh tr¹ng sa sót, khñng ho¶ng. §Ó cÊu tróc l¹i së h÷u Nhµ n­íc vµ c¶i c¸ch khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ vai trß cña nã, vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ DNNN ®· vµ ®ang ®­îc ®Æt ra mét c¸ch c¬ b¶n vµ cÊp b¸ch c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. Sù tr×nh bµy kh¸i qu¸t trªn ®©y vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ë ViÖt Nam víi môc ®Ých ®ãng gãp mét phÇn nhá trong c«ng cuéc cæ phÇn ho¸ DNNN ®ang ®­îc ChÝnh phñ tiÕn hµnh trong mét sè n¨m qua. Tuy nhiªn, do viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ë n­íc ta ®ang trong giai ®o¹n thÝ ®iÓm nªn thiÕt nghÜ cßn cã nhª×u vÊn ®Ò ph¶i ®­îc c¸c cÊp, c¸c ngµnh tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó gãp phÇn vµo viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ mong muèn ./. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn Ngäc Quang - "Cæ phÇn ho¸ DNNN - Gi¶i ph¸p chiÕn l­îc ®Ó ®æi míi khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc". T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ, sè 6/94 2. NguyÔn V¨n Th¾ng - "Cæ phÇn ho¸ - Mét gi¶i ph¸p nhÊt cö l­ìng tiÖn nh­ng cßn nhiÒu khã kh¨n" - T¹p chÝ X©y dùng, sè 3/97. 3. Hå V¨n ChiÓu - "Cæ phÇn ho¸ vµ sù h×nh thµnh quan hÖ s¶n xuÊt XHCN" - T¹p chÝ Th«ng tin lý luËn, sè 3/98. 4. TrÇn T« Tö - "Lµm g× ®Ó triÓn khai tÝch cùc vµ v÷ng ch¾c tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸? " - T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ, sè 80/97. 5. Hoµng §øc T¶o - "Cæ phÇn ho¸ DNNN (Kinh nghiÖm thÕ giíi)" - NXB Thèng kª, Hµ Néi, 1993 6. NguyÔn C«ng NghiÖp - "CÇn mét thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam" - T¹p chÝ Tµi chÝnh, sè 2/93 7. §µo Xu©n S©m, Ng« Quang Minh - "Kinh tÕ quèc doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng" - NXB Sù thËt, Hµ Néi, 1992 8. NguyÔn §¨ng Liªm - "CÇn tiÕp tôc th¸o gì c¸c v­íng m¾c nhiÒu mÆt ®Ó ®Èy nhanh ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN" - T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ, sè 90/98. 9. TrÇn C«ng B¶y - "TiÕn tr×nh vµ triÓn väng cæ phÇn ho¸ DNNN ë ViÖt Nam" - T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ, sè 89/98 10. Mét sè B¸o, T¹p chÝ kh¸c. môc lôc