Chuyên đề Kỹ thuật bảo dưỡng và sửa chữa ô tô

p lý. Sử dụng lựa chọn vật liệu hợp lý. 1.2.6.2. Biện pháp công nghệ: Chất lượng gia công chi tiết ảnh hưởng rất lớn đến hao mòn hư hỏng của chi tiết, mạ hoặc tôi cứng bề mặt làm việc của chi tiết kết hợp với ổ đỡ phù hợp để chống mòn: Tăng bền bề mặt: + Biến cứng nguội: phun bi, lăn, ép... + Nhiệt luyện: tôi, ram, nhiệt hoá, thấm C, N, kim loại + Mạ phủ (không dùng với chi tiết chịu tải trọng động) Bảo vệ bề mặt: Mạ phủ bề mặt để trách ô xy hoá, tráng thiếc, chất dẻo. Nâng cao chất lượng gia công: + Độ bóng gia công gần bằng độ bóng làm việc. + Độ chính xác côn, ô van. + Làm cùn các cạnh sắc (trừ một số trường hợp như bộ đôi bơm cao áp). 1.2.6.3. Chế độ sử dụng: - Chế độ làm việc: phải căn cứ vào điều kiện đảm bảo ma sát bình thường: p<pth, v<vth . (tránh quá tải và vượt tốc). - Trình độ và thói quen của người điều khiển xe. - Chăm sóc bảo dưỡng kỹ thuật kịp thời: hằng ngày định kỳ đúng lúc. Nếu dùng quá thời hạn qui định sẽ gây phá hoại, hư hỏng mãnh liệt. Không cho phép chạy cố khi chi tiết đã đạt đến kích thước giới hạn. - Sử dụng nguyên vật liệu. + Động cơ xăng yêu cầu dùng xăng đúng chủng loại. + Dầu bôi trơn phải đảm bảo chất lượng. - Sử dụng nguyên vật liệu. + Động cơ xăng yêu cầu dùng xăng đúng chủng loại. + Dầu bôi trơn phải đảm bảo chất lượng. 1.3 HAO MÒN, HƯ HỎNG MỘT SỐ CHI TIẾT ĐIỂN HÌNH 1.3.1. Hao mòn xy lanh - Chịu nhiệt độ cao và biến thiên không đều: Động cơ xăng: Tmax = 28000K Động cơ Diesel: Tmax = 22000K - Chịu ma sát lớn. - Môi trường: sản vật cháy chứa các chất ăn mòn như: CO2, NO, SO2...kết hợp với nước tạo thành các axit. - Chịu tải trọng lớn và thay đổi theo chu kỳ. Ma sát giữa séc măng và xi lanh phụ thuộc vào lực ép của séc măng lên xi lanh: Pxi = Px + ki.Pkt Pxi-lực của séc măng thứ i tác dụng lên xi lanh Px-lực bung hướng kính của séc măng Pkt-lực khí thể Piston ép lên xi lanh theo phương vuông góc bệ chốt về 2 phía do lực ngang N. Sự biến thiên của lực ngang N theo chiều cao của xi lanh và theo góc quay của trục khuỷu được biểu diễn như hình 1.14. 1.3.1.2. Hao mòn xy lanh theo phương dọc trục 1.3.1.3. Hao mòn theo phương hướng kính Theo phương lực ngang N xi lanh bị mòn nhiều nhất dọc theo chiều trục. 1.3.1.4. Hao mòn không theo qui luật : Trong vùng nhiều bụi, khoảng giữa xi lanh mòn nhiều do bụi (hạt mài tỷ lệ với vận tốc trượt). - Mòn nhiều theo phương vuông góc lực ngang N thì lý do là piston bị nghiêng. - Đối với động cơ xăng: vùng đối diện xupáp nạp thường mòn nhiều, lý do là khí nạp rửa sạch màng dầu bôi trơn hoặc do ngưng tụ sản phẩm gây mòn. 1.3.2. Hao mòn trục khuỷu 1.3.2.1. Điều kiện làm việc - Trục khuỷu làm việc trong điều kiện bôi trơn ma sát ướt, nhưng có khi ma sát khô hoặc tới hạn. - Chịu nhiệt độ từ 150÷2500C - Chịu ma sát lớn. - Tải trọng biến thiên, có tính chất va đập và phân bố không đều. - Vận tốc trượt khá lớn: 5 ÷10m/s. - Chịu mài mòn 1.3.2.2. Hao mòn trục khuỷu có qui luật: Hao mòn, hư hỏng bình thường do qui luật làm việc của trục khuỷu. Động cơ xăng lượng hao mòn khác động cơ diesel, nhưng định tính như nhau. Động cơ 1 xi lanh mòn cổ chính bằng 1/2 lượng mòn cổ biên. Động cơ nhiều xi lanh cổ giữa thường mòn nhiều hơn. Tiếp xúc trục bạc, nếu có hạt mài thì hạt mài đọng lại gây hao mòn ở giữa nhiều hơn. 1.3.2.3. Hao mòn trục khuỷu không có qui luật Hao mòn, hư hỏng không bình thường, do các dạng kết cấu đặc biệt của trục khuỷu. - Do thanh truyền chế tạo lệch tâm nên phân bố lực không đều (dạng hình thang). - Khoan lỗ dầu không hợp lý: do quán tính ly tâm mà các cặn dầu bám vào thành và đem sang phía trái (hình 1.18). Vì vậy, ở phía trái chốt khuỷu mòn nhiều hơn ở phía phải. 1.3.2.4.Hỏng do mỏi Xuất hiện các vết nứt tế vi ở nơi tập trung ứng suất: góc lượn, cạnh sắc lỗ dầu... - Có kết cấu không hợp lý: ε = 0 (không có độ trùng điệp). - Có quá trình gia công sửa chữa không đúng. - Chế độ sử dụng không tốt: thay đổi tải đột ngột. - Lắp ráp không tốt. 1.3.3. Hao mòn séc măng 1.3.3.1. Điều kiện làm việc - Chịu nhiệt độ cao. Nhiệt độ của séc măng khí thứ nhất 623÷6730K, các séc măng khí khác 473÷5230K, séc măng dầu 373÷4230K - Chịu lực va đập lớn - Chịu mài mòn. 1.3.3.2. Hao mòn séc măng: - Séc măng hao mòn ở phần miệng và phần lưng là nhiều nhất, hình 1.19. - Mòn theo chiều cao chủ yếu mòn ở các góc. Khi mòn nhiều lực bung giảm kiểm tra như hình 1.20. 1.4. Söï bieán xaáu tình traïng kyõ thuaät cuûa oâ toâ trong quaù trình söû duïng 1.4.1. Ñaëc tröng söï bieán xaáu Coù nhieàu chæ tieâu ñaùnh giaù tình traïng kyõ thuaät cuûa oâ toâ, tuøy theo töøng muïc ñích, ñoái vôùi ngöôøi söû duïng thoâng thöôøng ñaùnh giaù söï bieán xaáu tình traïng kyõ thuaät thoâng qua caùc chæ tieâu sau: - Giaûm tính naêng ñoäng löïc: coâng suaát ñoäng cô bò giaûm, söùc keùo cuûa xe bò giaûm, xe khoâng ñaït toác ñoä toái ña, thôøi gian gia toác vaø quaõng ñöôøng taêng toác taêng leân - Giaûm tính kinh teá nhieân lieäu: tieâu hao nhieân lieäu vaø tieâu hao daàu nhôøn taêng leân - Giaûm tính naêng an toaøn: löïc phanh giaûm, quaõng ñöôøng phanh taêng leân, phanh aên khoâng ñeàâu ôû caùc baùnh xe gaây maát oån ñònh, caùc cô caáu ñieàu khieån naëng vaø khoâng chính xaùc. - Giaûm ñoä tin caäy: khi laøm vieäc xe thöôøng xuyeân coù söï coá kyõ thuaät hay phaûi döøng xe ñeå söûa chöõa. Moái quan heä giöõa söï bieán xaáu tình traïng kyõ thuaät cuûa oâ toâ loaïi 4T vôùi haønh trình xe chaïy ñöôïc theå hieän ôû baûng I-1 döôùi ñaây: Qua baûng treân ta thaáy haønh trình xe chaïy khoaûng 60.5 ngaøn km thi coâng suaát vaø moâ men xoaén cuûa ñoäng cô giaûm 13% chi phí nhieân lieäu rieâng taêng gaàn 16% 1.4.2. Nguyeân nhaân cô baûn gaây bieán xaáu traïng thaùi kyõ thuaät cuûa oâ toâ Nguyeân nhaân cô baûn gaây bieán xaáu tình traïng kyõ thuaät cuûa oâ toâ laø: do hao moøn, do kim loaïi bò moûi, caùc chi tieát bi bieán daïng, gaõy vôõ. Gaõy vôõ do sai soùt cuûa cheá taïo hoaëc sai soùt do söû duïng, söûa chöõa. Caùc moái gheùp bò loûng, khoâng ñaûm baûo khe hôû cuûa caùc caëp chi tieát tieát tieáp xuùc, khoâng ñaûm baûo ñoä ñoàng taâm, vuoâng goùc giöõa caùc truïc… Tính chaát lyù hoùa cuûa nhieân lieäu, nguyeân vaät lieäu chaïy xe bò bieán chaát, taïo caën trong heä thoáng laøm maùt, boâi trôn, taïo muoäi trong buoàng chaùy… Trong raát nhieàu nguyeân nhaân keå treân thì nguyeân nhaân hao moøn caùc chi tieát laø cô baûn vaø quan troïng nhaát. 1.5. Nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán tuoåi beàn söû duïng cuûa oâ toâ Tình traïng kyõ thuaät cuûa caùc cô caáu, caùc toång thaønh lieân quan maät thieát ñeán tuoåi beàn söû duïng cuûa chuùng. Coù raát nhieàu nhaân toá aûnh höôûng song ngöôøi ta qui veà hai lónh vöïc chính: thieát keá cheá taïo vaø söû duïng. 1.5.1. Nhaân toá thieát keá cheá taïo Trong lónh vöïc thieát keá cheá taïo ta phaûi keå ñeán caùc nhaân toá aûnh höôûng cuûa keát caáu, vaät lieäu cheá taïo vaø chaát löôïng gia coâng chi tieát. Hình daïng vaø kích thöôùc cuûa chi tieát coù aûnh höôûng lôùn ñeán aùp löïc rieâng, ñoä beàn vöõng, ñoä chòu moøn, chòu moûi… Bôûi vaäy khi thieát keá caàn taêng cöôøng hoaøn thieän veà keát caáu. Kích thöôùc, hình daùng hình hoïc cuûa chi tieát ngaøy caøng hôïp lyù hôn, khe hôû ban ñaàu baûo ñaûm, löôïng moøn thaáp nhaát (pít-toâng hình oâ van, xeùc maêng khoâng ñaúng aùp…) - Ñoä cöùng cuûa keát caáu: bieåu thò khaû naêng chòu bieán daïng cuûa chi tieát duôùi taùc duïng cuûa phuï taûi. Chaát löôïng cheá taïo chi tieát coù aûnh ñeán tính chòu moøn, chòu moûi vaø tuoåi thoï cuûa chuùng. - Löïa choïn caùch laép gheùp ñuùng: ñaûm baûo sö ïlaøm vieäc cuûa töøng caëp chi tieát tieáp xuùc (coá ñònh hay di ñoäng). - Toâi cöùng beà maët laøm vieäc cuûa chi tieát keát hôïp vôùi oå ñôõ phuø hôïp ñeå choáng moøn. - Giaûm tæ soá S/D ñeå taêng soá voøng quay cuûa truïc khuyûu maø khoâng taêng vaän toác tröôït cuûa pít-toâng... - Maï croâm xoáp cho xeùc maêng, giaûm chieàu cao, taêng chieàu daøy ñeå taêng löïc bung cuûa xeùc maêng. - Xupaùp töï xoay, hoaëc trong coù chöùa Natri ñeå taûn nhieät toát, con ñoäi thuûy löïc töï ñoäng dieàu chænh khe hôû nhieät xupaùp. - Duøng vaät lieäu cheá taïo baùnh raêng coù ñoä choáng moøn, choáng moûi cao. Thay theá moät soá baïc loùt kim loaïi baèng baïc chaát deûo khoâng caàn boâi trôn. - Heä thoáng loïc khoâng khí, nhieân lieäu, loïc daàu nhôøn cuõng toát hôn tröôùc, thay keát caáu loïc thaám baèng loïc ly taâm… Trong nhöõng naêm gaàn ñaây chaát löôïng thieát keá vaø cheá taïo coù nhöõng tieán boä roõ reät tuoåi thoï cuûa xe ñaõ ñöôïc naâng leân töø 40000 km leân ñeán 250000 km. 1.5.2. Caùc nhaân toá aûnh höôûng trong lónh vöïc söû duïng Caùc nhaân toá aûnh höôûng naøy coù theå chia laøm ba nhoùm: - Nhoùm thöù nhaát goàm nhöõng nhaân toá khaùch quan khoâng phuï thuoäc vaøo con ngöôøi nhö aûnh höôûng cuûa ñöôøng xaù vaø khí haäu. - Nhoùm thöù hai coù moät phaàn phuï thuoäc vaøo con ngöôøi söû duïng nhö: aûnh höôûng cuûa cheá ñoä söû duïng xe vaø vaät lieäu khai thaùc. - Nhoùm thöù ba hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo con ngöôøi nhö: chaát löôïng laùi xe, chaát löôïng baûo döôõng vaø söûa chöõa. a/ AÛnh höôûng cuûa ñieàu kieän khí haäu vaø ñöôøng xaù * Ñieàu kieän ñöôøng xaù AÛnh höôûng cuûa ñöôøng xaù ñeán quaù trình laøm vieäc cuûa oâ toâ ñöôïc bieåu thò baèng loaïi ñöôøng, tính chaát maët ñöôøng, ñoä doác, tieát dieän doïc cuûa ñöôøng, maät ñoä giao thoâng treân ñöôøng. Ta thaáy khi oâ toâ chaïy treân ñöôøng toát, ñöôøng thaúng neáu ñi soá truyeàn thaúng vôùi toác ñoä 60 km/h thì truïc khuûyu ñoäng cô quay 2600 voøng, cho 1 km ñöôøng. Neáu treân ñöôøng xaáu chæ chaïy vôùi toác ñoä 30 km/h thì ñeå ñi ñöôïc 1 km ñöôøng thì truïc khuyûu phaûi quay khoaûng 3000 voøng, (ñoäng cô laøm vieäc coù moâ men xoaén lôùn nhaát vôùi toác ñoä khoaûng 1200-1500 voøng/phuùt), cho neân hao moøn taêng leân nhieàu. Do ñöôøng xaáu neân löïc caûn taêng töø (10-25) laàn so vôùi ñöôøng toát, khi chaïy treân ñöôøng toát tuoåi thoï cuûa loáp laø100% thì treân ñöôøng xaáu tuoåi thoï giaûm nhieàu, treân ñöôøng ñaát tuoåi thoï coøn 70%, treân ñöôøng ñaù daêm tuoåi thoï coøn 50%. Xe ñi treân ñöôøng xaáu, trò soá vaø tính chaát cuûa taûi troïng thay ñoåi (nhaát laø taûi troïng ñoäng) neân daàm caàu deã bò cong, tuoåi thoï cuûa nhíp giaûm ñi 10 laàn. Ñöôøng xaáu coøn gaây ra buïi caùt nhieàu, noàng ñoä buïi trung bình coù theå ñeán (1.9-2) g/m3 khoâng khí, coøn ñöôøng nhöïa chæ khoaûng 15 mg/m3 khoâng khí. Ñoái vôùi caùc baàu loïc hieän ñaïi nhaát cuõng chæ loïc ñöôïc (98-99)% löôïng buïi, coøn moät löôïng buïi caùt töø (1-2)% vaøo ñoäng cô laøm moøn caùc chi tieát. Khi ñieàu kieän ñöôøng xaù caøng xaáu thì soá laàn thao taùc ly hôïp, tay soá, phanh caøng nhieàu, hao moøn caùc chi tieát caøng taêng laøm cho tuoåi beàn söû duïng cuûa oâ toâ caøng giaûm. * Ñieàu kieän khí haäu Coù aûnh höôûng lôùn ñeán quaù trình laøm vieäc cuûa caùc toång thaønh nhaát laø ñoäng cô, laøm thay ñoåi chaát löôïng vaät lieäu khai thaùc. Khí haäu cuûa nöôùc ta laø noùng vaø aåm neân neáu nhieät ñoä moâi tröôøng cao truyeàn nhieät seõ keùm laøm cho nhieät ñoä ñoäng cô cao deã gaây kích noå, cöôøng ñoä moøn caùc chi tieát taêng. Ñoä aåm cao laøm cho caùc chi tieát deã bò han gæ nhaát laø nhöõng tieáp ñieåm, nhöõng moái noái trong heä thoáng ñieän, laøm ñieän trôû taêng hoaëc laøm aåm moác chaát caùch ñieän, deã roø ñieän laøm cho caùc trang thieát bò ñieän laøm vieäc keùm hieäu quaû. b/ AÛnh höôûng cuûa cheá ñoä khai thaùc vaø vaät lieäu khai thaùc * Cheá ñoä khai thaùc Ñöôïc theå hieän ôû cheá ñoä söû duïng taûi troïng, toác ñoä oâ toâ, phuï taûi cuûa ñoäng cô. Khi oâ toâ söû duïng ñuùng taûi troïng ñoä beàn cuûa loáp xe (voû xe) laø 100% coøn khi quaù taûi töø (10-50)% thì tuoåi thoï cuûa loáp xe giaûm (19-27)%. Trong khi vaän haønh phaûi cho xe döøng baùnh vaø chuyeån ñoäng laïi nhieàu laàn seõ laøm taêng möùc tieâu hao nhieân lieäu raát nhieàu, tieâu hao daàu nhôøn taêng vaø taêng hao moøn caùc chi tieát. Thöïc nghieäm treân hai xe buyùt chaïy trong thaønh phoá cuûa Anh cho keát quaû moät xe chaïy voùi toác ñoä 14 km/h cöù 1 km ñoã 5 laàn coøn xe kia chaïy vôùi toác ñoä 16 km/h cöù 1 km ñoã 3 laàn thì ñoäng cô xe thöù nhaát moøn nhieàu hôn 20%. Hao moøn cuûa ñoäng cô phuï thuoäc cheá ñoä coâng taùc, caùch chaát taûi vaø cheá ñoä nhieät. Caùc keát quaû thöïc nghieäm vôùi xe chaïy lieân tænh haønh trình 200 km ñoä moøn cuûa xy lanh giaûm 2 laàn so vôùi xe chaïy trong thaønh phoá chaïy chaäm vôùi haønh trình (40-50) km, ñoäng cô cuûa xe keùo rô mooùc moøn nhieàu hôn ñoäng cô xe khoâng keùo rô mooùc. * Vaät lieäu khai thaùc + Xaêng oâ toâ Chaát löôïng cuûa xaêng oâ toâ ñöôïc ñaùnh giaù baèng raát nhieàu chæ tieâu ôû ñaây ta chæ nghieân moät soá chæ tieâu chính. - Trò soá oác tan: Trò soá oá tan laø moät chæ tieâu choáng kích noå cuûa xaêng, trò soá oác tan phaûi phuø hôïp vôùi tæ soá neùn cuûa ñoäng cô. Chaùy bình thöôøng laø khi pít-toâng ôû cuoái ÑCT cuûa haønh trình neùn, bugi baät tia löûa ñieän, nhieân lieäu töø moät ñieåm sau ñoù lan toûa daàn trong buoàng chaùy nhieät ñoä vaø aùp suaát taêng töø töø, ñoäng cô laøm vieäc oån ñònh. Chuù yù kích noå laø khi pít-toâng chöa ñeán ÑCT cuoái haønh trình neùn, bugi chöa baät tia löûa ñieän, nhieân lieäu ñoàng thôøi bò boác chaùy ôû nhieàu nôi trong buoàng chaùy laøm cho toác ñoä chaùy taêng raát nhanh, nhieät ñoä vaø aùp suaát taêng raát cao, gaây tieáng goõ kim loaïi khaùc thöôøng, laøm moøn nhanh caùc chi tieát, coù theå gaây quaù taûi, gaõy vôõ chi tieát. Khi ñoäng cô bò chaùy kích noå seõ laøm giaûm coâng suaát, taêng tieâu hao nhieân lieäu, taêng hao moøn, taêng taûi troïng ñoäng leân cô caáu truïc khuyûu - thanh truyeàn. Neáu chaùy kích noå laâu thì ñoäng cô baét ñaàu coù nhöõng phaù huûy do kim loaïi cuûa chi tieát maùy bò meàm ra. - Tính keát caën: Xaêng cuûa oâ toâ ñöôïc caáu taïo bôûi caùc phaàn töû caùc bua hyñroâ nheï neân khi söû duïng vaø baûo quaûn do aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä, khoâng khí, nöôùc, aùnh saùng… daãn ñeán quaù trình taïo keo caën (nhöïa) trong xaêng. Khi beà maët tieát xuùc vôùi khoâng khí nhieàu thì thaønh phaàn nheï trong xaêng boác hôi maát nhieàu vaø nhieät ñoä caøng cao thì löôïng keo caën trong xaêng caøng nhieàu. Keo nhöïa trong xaêng laøm cho vieäc löu thoâng keùm deã taéc caùc loã gic lô, laøm giaûm tieát dieän oáng naïp. - Caùc taïp chaát khaùc: Caùc taïp chaát trong xaêng chuû yeáu laø taïp chaát cô giôùi: buïi, maït saét…laãn vaøo trong quaù trình söû duïng baûo quaûn. Trong xaêng coøn coù moät löôïng hyñroâ caùc bua thôm hoøa tan ñöôïc moät löôïng nöôùc ñaùng keå, khi nhieät ñoä vaø ñoä aåm cao thì hoøa tan ñöôïc moät löôïng raát nhieàu. Khi ôû nhieät ñoä thaáp nöôùc bò ñoùng baêng vaø taùch ra ôû daïng tinh theå laøm taéc baàu loïc vaø gíc lô. Muoán taêng tính choáng kích noå cuûa xaêng (taêng trò soá oác tan) ngöôøi ta pha theâm chaát loûng teâtraeâtyl chì (C2H5)4Pb khoâng quaù (3-4) mg/1 kg xaêng. Ngöôøi ta thöôøng goïi loaïi xaêng naøy laø xaêng pha chì, noù ñoäc haïi neân ñöôïc nhuoäm maøu xanh laù caây hoaëc maøu hoàng. Khi duøng loaïi xaêng naøy hoãn hôïp chaùy taïo thaønh chì kim loaïi vaø oxit chì baùm vaøo thaønh buoàng chaùy vaø ñænh pít-toâng… taïo nhieàu muoäi laøm keânh xupaùp… ñoäng cô hoaït ñoäng khoâng bình thöôøng. Hieän nay ngöôøi ta caám söû duïng xaêng pha chì vì khí thaûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. + Nhieân lieäu diesel: Chaát löôïng cuûa daàu diesel phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä hoùa hôi cuoái, ñoä nhôùt (khaû naêng hoùa söông muø cuûa daàu diesel), haøm löôïng löu huyønh, trò soá xeâ tan… - AÛnh höôûng cuûa ñoä nhôùt vaø ñoä hoùa hôi cuoái: Nhieät ñoä hoùa hôi cuoái vaø ñoä nhôùt cuûa daàu diesel noùi leân khaû naêng hoùa söông muø cuûa nhieân lieäu trong buoàng chaùy. Neáu nhieät ñoä hoùa hôi cuoái vaø ñoä nhôùt khoâng thích hôïp deã bò keát muoäi trong buoàng chaùy, taéc loå voøi phun, phaù maøn daàu boâi trôn aûnh höôûng ñeán tính tin caäy vaø tuoåi thoï cuûa ñoäng cô. - Trò soá xeâ tan laø chæ tieâu ñaùnh giaù khaû naêng töï boác chaùy cuûa nhieân lieäu, ño baèng haøm löôïng xeâtan (C16H34), trò soá xeâtan caøng lôùn tính chaát baét löûa caøng nhaïy, ñoäng cô laøm vieäc caøng eâm dòu, tuoåi thoï laøm vieäc caøng cao. Trò soá xeâtan thaáp ñoäng cô laøm vieäc rung giaät, chaùy noå thoâ baïo, trò soá xeâtan toát nhaát khoaûng 40-50 - Nhieät ñoä hoùa hôi coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán tieâu hao nhieân lieäu, ñoä khoùi cuûa khí xaû, khaû naêng deã khôûi ñoäng cuûa ñoäng cô, ñoä moøn cuûa caùc chi tieát, taïo muoäi ôû caùc voøi phun. Qua caùc thí nghieäm cho thaáy: Nhieät ñoä hoùa hôi laø 50% laø 250oC löôïng hao moøn laø 100% Neáu nhieät ñoä hoùa hôi 50% laø 350oC löôïng hao moøn laø 200% - Haøm löôïng löu huøynh khoâng quaù 0,7% noù aûnh höông tröïc tieáp ñeán söï taïo muoäi vaø hao moøn ñoäng cô. Neáu haøm löôïng S = 1,3% löôïng hao moøn xy lanh taêng 2 laàn - Taïp chaát cô giôùi: khe hôû cuûa caëp pít-toâng-xy lanh bôm cao aùp bò moøn nhanh cho neân yeâu caàu nhieân lieäu diesel phaûi ñeå laéng ít nhaát 10 giaây môùi ñem ra söû duïng. Ngoaøi ra ngöôøi ta coøn chuù yù ñeán nhieät ñoä keát tuûa vaø nhieät ñoä ñoâng ñaëc cuûa daàu diesel khi söû duïng ôû caùc vuøng khí haäu thaáp khaùc nhau. + Daàu boâi trôn Daàu boâi trôn duøng trong oâ toâ coù taùc duïng giaûm ma saùt, giaûm hao moøn chi tieát, laøm kín caùc khe hôû giöõa caùc chi tieát röûa saïch caùc maït kim loaïi baùm treân beà maët chi tieát, ñoàng thôøi laøm maùt vaø baûo veä beà maët kim loaïi khoûi bò aên moøn. Ñeå ñaùnh giaù chaát löïông daàu boâi trôn ngöôøi ta caên cöù vaøo caùc tham soá: - Ñoä nhôùt: noùi leân khaû naêng löu ñoäng cuûa daàu qua nhôùt keá hoaëc söï caûn trôû chuyeån ñoäng do noäi ma saùt cuûa daàu hoaëc chuyeån dòch caùc lôùp cuûa daàu khi coù ngoaïi löïc taùc duïng. Daàu coù ñoä nhôùt thaáp quaù deã bò eùp ra khoûi khe hôû caëp chi tieát tieáp xuùc, daàu deã loït leân buoàng chaùy, aùp löïc daàu giaûm khoù hình thaønh maøng daàu boâi trôn daãn ñeán taêng hao moøn vaø taêng tieâu hao daàu nhôøn. Neáu ñoä nhôùt quaù cao löïc giaûm ma saùt lôùn ñoäng cô khoù khôûi ñoäng, toån thaát naêng löôïng lôùn ñoàng thôøi boâi trôn cho nhöõng khe hôû nhoû vaø röûa saïch maït kim loaïi keùm neân ñoä moøn kim loaïi taêng. Khi söû duïng ngöôøi ta choïn daàu theo phuï taûi, theo muøa, theo nhieät ñoä laøm vieäc cuûa chi tieát… nhöng ñoä nhôùt ít thay ñoåi khi caùc ñieàu kieän laøm vieäc thay ñoåi. Ngöôøi ta ñaùnh giaù tính nhôøn cuûa daàu boâi trôn laø khaû naêng giöõ laïi maøng daàu treân beà maët chi tieát khi nhieät ñoä vaø phuï taûi thay ñoåi, tính nhôøn ít bò thay ñoåi thì daàu boâi trôn toát. Môõ boâi trôn laø saûn phaåm cheá bieán töø daàu nhôøn coù theâm (10-20%) chaát laøm ñaëc, thöôøng laø goác xaø phoøng, ôû nhieät ñoä bình thöôøng môõ ôû daïng cao nöûa raén. Môõ duøng ñeå boâi trôn nhöõng nôi coù phuï taûi lôùn khoù bao kín, nôi deã tieáp xuùc vôùi nöôùc, buïi, aåm… Cuõng nhö daàu, môõ coù taùc duïng boâi trôn giaûm ma saùt, giaûm ñoä moøn cuûa chi tieát, baûo veä kim loaïi khoûi bò aên moøn. Ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng môõ ngöôøi ta thöôøng duøng caùc chæ tieâu. - Ñoä nhoû gioït laø: taïi nhieät ñoä xaùc ñònh môõ ñöôïc nung noùng trong ñieàu kieän tieâu chuaån, bò nhoû gioït ñaàu tieân. Ñoä nhoû gioït noùi leân khaû naêng chòu nhieät ñoä cuûa môõ khi laøm vieäc. - Ñoä xuyeân kim laø ñoä luùn saâu cuûa choùp noùn thöû nghieäm vaøo môõ. Ñoä xuyeân kim ñaùnh giaù ñoä baùm chaët vaø tính dính chaët cuûa môõ khi chòu taûi lôùn. Ngoaøi ra coøn ñaùnh giaù bôûi caùc taïp chaát cô hoïc coù trong môõ… Tuøy theo beà maët boâi trôn, tuøy theo nhieät ñoä laøm vieäc cuûa chi tieát, toác ñoä quay, taûi troïng, ñieàu kieän laøm vieäc cuûa chi tieát boâi trôn maø choïn caùc loaïi môõ boâi trôn cho phuø hôïp. + Nöôùc laøm maùt: Nöôùc thieân nhieân coù nhieàu taïp chaát vaø muoái khoaùng, neáu duøng nöôùc naøy laøm maùt thì khi ñoäng cô noùng leân caùc muoái khoaùng keát tuûa thaønh keo caën baùm vaøo caùc thaønh vaùch laøm maùt laøm giaûm khaû naêng taûn nhieät cuûa heä thoáng laøm maùt, bôûi vaäy ta khoâng duøng tröïc tieáp chuùng ñeå laøm maùt ñoäng cô. Khi söû duïng nöôùc laøm maùt ta duøng nöôùc meàm (löôïng muoái khoaùng trong nöôùc nhoû) hoaëc chaát loûng chuyeân duøng pha vôùi nöôùc laøm maùt ñoäng cô c/ AÛnh höôûng cuûa chaát löôïng baûo döôõng söûa chöõa vaø kyõ thuaät laùi xe * AÛnh höôûng cuûa chaát löôïng baûo döôõng söûa chöõa. Baûo döôõng kyõ thuaät laø toång hôïp caùc bieän phaùp toå chöùc coâng ngheä vaø quaûn lyù kyõ thuaät nhaèm duy trì tình traïng kyõ thuaät toát cuûa xe vaø keùo daøi tuoåi thoï cuûa noù. Thoâng qua chaån ñoaùn kyõ thuaät seõ phaùt hieän kòp thôøi vaø döï ñoaùn tröôùc caùc hö hoûng ñeå baûo döôõng, söûa chöõa, thöôøng xuyeân tieán haønh caùc coâng vieäc kieåm tra, ñieàu chænh, sieát chaët, boâi trôn, veä sinh ngoaøi… Qua vieäc thöïc nghieäm, theo doõi thoáng keâ soá lieäu ngöôøi ta ruùt ra moät soá keát luaän. Neáu goùc ñaùnh löûa sôùm khoâng ñuùng tieâu chuaån (sôùm quaù hoaëc muoän quaù) thì tieâu hao nhieân lieäu taêng (10-15)%, coâng suaát ñoäng cô giaûm 10%. Neáu goùc ñaët cuûa baùnh xe daãn höôùng sai laøm taêng ñoä moøn cuûa loáp vaø taêng tieâu hao nhieân lieäu 10%. Khi aùp suaát hôi cuûa loáp giaûm 20% tuoåi thoï cuûa loáp giaûm 25%. Khe hôû giöõa maù phanh vaø tang troáng taêng töø 0,5 mm ñeán 1 mm thì quaõng ñöôøng phanh taêng 20%. Moät soá keát luaän ôû caùc xí nghieäp vaän taûi oâ toâ cho ta thaáy, raát nhieàu tröôøng hôïp quaõng ñöôøng xe chaïy cuûa oâ toâ lôùn hôn 2-3 laàn quaõng ñöôøng xe chaïy cuûa oâ toâ sau khi söûa chöõa lôùn. Ñieàu ñoù noùi leân chaát löôïng cuûa söûa chöõa aûnh höôûng raát nhieàu ñeán quaõng ñöôøng xe chaïy ñöôïc sau khi söûa chöõa lôùn. Vì vaäy vieäc naâng cao trình ñoä kyõ thuaät cho coâng nhaân baûo döôõng vaø söûa chöõa coù taùc duïng raát lôùn ñeán vieäc naâng cao tuoåi thoï söû duïng cuûa oâ toâ. * AÛnh höôûng cuûa kyõ thuaät laùi xe. Haàu heát thôøi gian söû duïng xe laø do laùi xe laøm chuû vì vaäy tuoåi thoï cuûa xe phuï thuoäc hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo tinh thaàn traùch nhieäm, trình ñoä kyõ thuaät ñieàu kieån xe cuûa ngöôøi laùi. Laùi xe bao goàm quaù trình ñieàu khieån vaø coâng taùc baûo döôõng kyõ thuaät maø laùi xe phaûi laøm treân ñöôøng. Sau ñaây ta nghieân cöùu moät soá kyõ thuaät laùi xe coù aûnh höôûng ñeán tình traïng kyõ thuaät cuûa oâ toâ. Baøi 2: CHEÁ ÑOÄ BAÛO DÖÔÕNG VAØ SÖÛA CHÖÕA OÂ TOÂ I. CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ BAÛO DÖÔÕNG VAØ SÖÛA CHÖÕA OÂ TOÂ Moät trong nhöõng ñieàu kieän cô baûn ñeå söû duïng toát oâ toâ, taêng thôøi haïn söû duïng vaø baûo ñaûm ñoä tin caäy cuûa chuùng trong quaù trình vaän haønh chính laø vieäc tieán haønh kòp thôøi vaø coù chaát löôïng coâng taùc baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa phoøng ngöøa ñònh kyø theo keá hoaïch. Caên cöù vaøo tính chaát vaø nhieäm vuï vaø caùc hoaït ñoäng kyõ thuaät nhaèm duy trì vaø khoâi phuïc naêng löïc hoaït ñoäng cuûa oâ toâ ngöôøi ta chia laøm 2 loaïi: + Nhöõng hoaït ñoäng hoaëc nhöõng bieän phaùp kyõ thuaät coù xu höôùng laøm giaûm cöôøng ñoä hao moøn chi tieát maùy, phoøng ngöøa hoûng hoùc (boâi trôn, ñieàu chænh, sieát chaët, lau chuøi…) vaø kòp thôøi phaùt hieän caùc hoûng hoùc (kieåm tra, xem xeùt traïng thaùi, söï taùc ñoäng caùc cô caáu, caùc cuïm, caùc chi tieát maùy) nhaèm duy trì trình traïng kyõ thuaät toát cuûa xe trong quaù trình söû duïng ñöôïc goïi laø baûo döôõng kyõ thuaät oâ toâ. + Nhöõng hoaït ñoäng hoaëc nhöõng bieän phaùp kyõ thuaät coù xu höôùng khaéc phuïc caùc hoûng hoùc (thay theá cuïm maùy hoaëc caùc chi tieát maùy, söûa chöõa phuïc hoài caùc chi tieát maùy coù khuyeát taät…) nhaèm khoâi phuïc khaû naêng laøm vieäc cuûa caùc chi tieát, toång thaønh cuûa oâ toâ ñöôïc goïi laø söûa chöõa oâ toâ. Heä thoáng naøy ñöôïc nhaø nöôùc ban haønh vaø laø phaùp leänh ñoái vôùi ngaønh vaän taûi oâ toâ, nhaèm muïc ñích thoáng nhaát cheá ñoä quaûn lyù, söû duïng, baûo döôõng söûa chöõa oâ toâ moät caùch hôïp lyù vaø coù keá hoaïch. 1.1. Muïc ñích cuûa baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ Muïc ñích cuûa baûo döôõng kyõ thuaät laø duy trì tình traïng kyõ thuaät toát cuûa oâ toâ, ngaên ngöøa caùc hö hoûng coù theå xaûy ra, thaáy tröôùc caùc hö hoûng ñeå kòp thôøi söûa chöõa, ñaûm baûo cho oâ toâ vaän haønh vôùi ñoä tin caäy cao. Muïc ñích cuûa söûa chöõa nhaèm khoâi phuïc khaû naêng laøm vieäc cuûa caùc chi tieát, toång thaønh cuûa oâ toâ ñaõ bò hö hoûng nhaèm khoâi phuïc laïi khaû naêng laøm vieäc cuûa chuùng. 1.2. Tính chaát cuûa baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ 1.2.1. Tính chaát cuûa baûo döôõng kyõ thuaät Baûo döôõng kyõ thuaät mang tính chaát cöôõng böùc, döï phoøng coù keá hoaïch nhaèm phoøng ngöøa caùc hö hoûng coù theå xaûy ra trong quaù trình söû duïng. Baûo döôõng kyõ thuaät phaûi hoaøn thaønh moät khoái löôïng vaø noäi dung coâng vieäc ñaõ ñònh tröôùc theo ñònh ngaïch do nhaø nöôùc ban haønh. Ngaøy nay trong thöïc teá baûo döôõng kyõ thuaät coøn theo yeâu caàu cuûa chaån ñoaùn kyõ thuaät. 1.2.2. Tính chaát cuûa söûa chöõa Söûa chöõa nhoû ñöôïc thöïc hieän theo yeâu caàu do keát quaû kieåm tra cuûa baûo döôõng caùc caáp. Söûa chöõa lôùn ñöôïc thöïc hieän theo ñònh ngaïch km xe chaïy do nhaø nöôùc ban haønh. Ngaøy nay söûa chöõa oâ toâ chuû yeáu theo phöông phaùp thay theá toång thaønh, do vaäy ñònh ngaïch söûa chöõa lôùn ñöôïc keùo ñaøi hoaëc khoâng tuaân theo quy ñònh maø cöù hoûng ñaâu thay ñaáy. 1.3. Noäi dung cuûa moät cheá ñoä baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ Moät cheá ñoä baûo döôõng vaø söûa chöõa hoaøn chænh phaûi bao goàm 5 noäi dung sau: Caùc hình thöùc baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa. Chu kyø baûo döôõng kyõ thuaät vaø ñònh ngaïch söûa chöõa lôùn. Noäi dung thao taùc cuûa moät caáp baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ. Ñònh möùc thôøi gian xe naèm taïi xöôûng ñeå baûo döôõng vaø söõa chöõa. Ñònh möùc khoái löôïng lao ñoäng cho moãi laàn vaøo caáp baûo döôõng, söûa chöõa oâ toâ. 1.4. Nhöõng coâng vieäc chính cuûa baûo döôõng kyõ thuaät ÔÛ caùc caáp baûo döôõng khaùc nhau coù nhöõng noäi dung coâng vieäc khaùc nhau ôû caùc toång thaønh khaùc nhau, song chuùng ñeàu phaûi thöïc hieän nhöõng coâng vieäc sau: Baûo döôõng maët ngoaøi cuûa oâ toâ: bao goàm queùt doïn, röûa xe, xì khoâ, ñaùnh boùng voû xe (vôùi oâ toâ taûi khoâng caàn ñaùnh boùng) Kieåm tra vaø chaån ñoaùn kyõ thuaät: bao goàm chaån ñoaùn maët ngoaøi, kieåm tra caùc moái gheùp, kieåm tra nöôùc laøm maùt, daàu boâi trôn, chaån ñoaùn trình traïng kyõ thuaät cuûa caùc chi tieát, toång thaønh vaø toaøn boä oâ toâ. Coâng vieäc ñieàu chænh vaø sieát chaët: theo keát quaû cuûa chaån ñoaùn kyõ thuaät tieán haønh ñieàu chænh söï laøm vieäc cuûa caùc cuïm, caùc toång thaønh theo tieâu chuaån cho pheùp, sieát chaët caùc moái gheùp ren. Coâng vieäc boâi trôn: kieåm tra vaø boå sung daàu, môõ boâi trôn theo ñuùng quy ñònh (daàu ñoäng cô, hoäp soá, daàu tay laùi, daàu caàu, bôm môõ vaøo truyeàn ñoäng caùc ñaêng…). Neáu kieåm tra thaáy chaát löôïng daàu môõ boâi trôn bò bieán xaáu quaù tieâu chuaån cho pheùp ta phaûi thay daàu, môõ boâi trôn. Khi ñeán chu kyø thay daàu môõ boâi trôn ta phaûi tieán haønh thay theo ñuùng quy ñònh. Coâng vieäc veà loáp xe: kieåm tra söï hao moøn loáp, kieåm tra aùp suaát hôi trong loáp xe, neáu caàn phaûi bôm loáp vaø thay ñoåi vò trí cuûa loáp. Coâng vieäc veà nhieân lieäu vaø nöôùc laøm maùt: kieåm tra vaø boå sung nhieân lieäu phuø hôïp vôùi töøng loaïi ñoäng cô, boå sung nöôùc laøm maùt cho ñuùng möùc quy ñònh Cheá ñoä baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ xaây döïng treân cô sôû nhöõng tieán boä kyõ thuaät cuï theå cuûa töøng nöôùc vaø ñöôïc nhaø nöôùc pheâ chuaån vaø ban haønh. Cheá ñoä naøy phaûi ñöôïc toân troïng vaø chaáp haønh nhö moät phaùp leänh. Taát caû moïi cô quan söû duïng xe ñeàu phaûi thöïc hieän moät caùch nghieâm chænh. II. CHEÁ ÑOÄ BAÛO DÖÔÕNG KYÕ THUAÄT VAØ SÖÛA CHÖÕA OÂ TOÂ Sau khi thoáng nhaát ñaát nöôùc coù söï nghieân cöùu toaøn dieän veà vieäc söû duïng xe treân caû nöôùc, naêm 1979 Boä GTVT ban haønh “ñieàu leä veà ñònh möùc baûo döôõng, söûa chöõa oâ toâ”. Hieän nay vaên baûn naøy vaãn ñöôïc aùp duïng thoáng nhaát trong caû nöôùc. Cheá ñoä baûo döôõng oâ toâ bao goàm 5 noäi dung sau: 2.1. Hình thöùc baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa Baûo döôõng kyõ thuaät goàm 3 caáp: + Baûo döôõng kyõ thuaät haèng ngaøy: BDN + Baûo döôõng kyõ thuaät caáp I: BD1 + Baûo döôõng kyõ thuaät caáp II: BD2 Söûa chöõa goàm 2 caáp: + Söûa chöõa thöôøng xuyeân: SCTX + Söûa chöõa lôùn. 2.2. Chu kyø baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ Chu kyø baûo döôõng kyõ thuaät theo baûng 2.1 Tuøy theo ñieàu kieän khai thaùc maø choïn ñieàu kieän baûo döôõng cho phuø hôïp: Xe söû duïng ôû ñöôøng xaáu, vuøng nuùi giaûm 10% haønh trình. Xe keùo rô mooùc ñöôïc giaûm (5-10)% haønh trình. Baûo döôõng kyõ thuaät haøng ngaøy ñöôïc tieán haønh trong thôøi gian xe hoaït ñoäng treân ñöôøng vaø sau moãi ngaøy xe hoaït ñoäng veà. Baûng 2.2. Giôùi thieäu ñònh ngaïch söûa chöõa oâ toâ vaø caùc toång thaønh. 2.3. Noäi dung thao taùc cuûa caùc caáp baûo döôõng vaø söûa chöõa oâ toâ Noäi dung thao taùc cuûa moät caáp baûo döôõng kyõ thuaät ñöôïc xaây döïng treân cô sôû nghieân cöùu möùc ñoä bieán xaáu trình traïng kyõ thuaät cuûa toång thaønh cuûa moãi loaïi xe. Nguyeân taéc xaây döïng noäi dung thao taùc caáp baûo döôõng laø: caùc coâng vieäc caáp cao phaûi bao goàm coâng vieäc caáp thaáp hôn keà noù vaø coäng theâm caùc thao taùc cuûa caáp ñang nghieân cöùu. Ví duï: baûo döôõng thöôøng xuyeân bao goàm caùc coâng vieäc sau: queùt doïn, röûa, lau khoâ, daàu môõ, kieåm tra vaën chaët vaø söûa chöõa nhoû maø quaù trình vaän haønh xe phaùt hieän ñöôïc. Do laùi xe, phuï xe laøm tröôùc, trong hoaëc sau khi vaän chuyeån, coù theå nghæ doïc ñöôøng hoaëc veà xöôûng. Baûo döôõng caáp I: bao goàm toaøn boä coâng vieäc baûo döôõng thöôøng xuyeân vaø theâm coâng vieäc veà ñieän, thaùo kieåm tra thöû nghieäm maùy phaùt ñieän, maùy khôûi ñoäng, aéc quy… coù quy ñònh cuï theå trong ñieàu leä. Noäi dung thao taùc cuûa caùc caáp söûa chöõa ñöôïc xaây döïng döïa vaøo keát quaû kieåm tra kyõ thuaät khi xe vaøo caáp. Thí duï: SCTX laø söûa chöõa vaën chaët, noù mang tính chaát ñoät xuaát, hoûng ñaâu söûa ñoù. Söûa chöõa lôùn ñöôïc thöïc hieän theo ñònh ngaïch, söûa chöõa trieät ñeå nhaát: thao taùc rôøi toaøn boä xe, kieåm tra, phaân loaïi, phuïc hoài hoaëc thay theá caùc chi tieát, toång thaønh; laép gheùp thöû nghieäm theo ñuùng tieâu chuaån kyõ thuaät. Söûa chöõa toång thaønh ñöôïc tieán haønh giöõa hai kyø söûa chöõa lôùn, hình thöùc naøy thöôøng aùp duïng cho ñoäng cô, ly hôïp… 2.4. Ñònh möùc thôøi gian xe naèm ôû xöôûng ñeå baûo döôõng vaø söûa chöõa Thôøi gian xe naèm ôû xöôûng ñeå baûo döôõng, söûa chöõa ñöôïc tính töø luùc xe vaøo xöôûng ñeán luùc xong vieäc vaø xe ra xöôûng. Thôøi gian naøy bao goàm thôøi gian xe naèm trong giôø khai thaùc vaø thôøi gian naèm ngoaøi giôø khai thaùc. Thôøi gian naèm trong giôø khai thaùc laø thôøi gian xe ngöøng vaän chuyeån ñeå ñöa vaøo xöôûng baûo döôõng, söûa chöõa, thôøi gian naøy ñöôïc tröø vaøo keá hoaïch vaän chuyeån. Thí duï: thôøi gian ñöa xe ñi söûa chöõa lôùn, thôøi gian baûo döôõng caáp cao (caáp 2) vaø goàm moät nöûa thôøi gian quy ñònh cho söûa chöõa nhoû. Thôøi gian naøy coù aûnh huôûng tröïc tieáp ñeán heä soá ngaøy xe toát cuûa xí nghieäp vaän taûi. Thôøi gian naèm ngoaøi giôø khai thaùc laø thôøi gian xe naèm baûo döôõng haøng ngaøy, baûo döôõng caáp thaáp (caáp 1) vaø nöûa thôøi gian söûa chöõa nhoû. Thôøi gian naøy khoâng ñöôïc tröø vaøo keá hoaïch vaän chuyeån xe. Ñôn vò thôøi gian cho BD1, BD2, SCTX, laø giôø coøn BD2, SCL laø ngaøy. Löu yù: Söûa chöõa thöôøng xuyeân öôùc löôïng tính cho 1000 km xe chaïy. Ñònh möùc xe naèm ñeå baûo döôõng vaø söûa chöõa phuï thuoäc vaøo trình ñoä quaûn lyù kyõ thuaät, tay ngheà cuûa coâng nhaân, khaû naêng cung öùng cuûa vaät tö, möùc ñoä trang thieát bò phuïc vuï cho baûo döôõng söûa chöõa. 2.5. Ñònh möùc khoái löôïng lao ñoäng trong baûo döôõng söûa chöõa Ñònh möùc khoái löôïng lao ñoäng laø soá giôø coâng ñeå thöïc hieän toaøn boä noäi dung cuûa caáp baûo döôõng hoaëc söûa chöõa. Vieäc tieán haønh tính ñònh möùc khoái löôïng lao ñoäng ngöôøi ta coù theå baám giôø thao taùc, thoáng keâ khoái löôïng lao ñoäng thöïc teá ñeå tính bình quaân. Khi söû duïng ñònh möùc treân caùc ñôn vò tuøy theo ñieàu kieän cuï theå cuûa ñôn vò mình nhö maùc, kieåu xe, ñòa baøn hoaït ñoäng, ñieàu kieän khai thaùc, trình ñoä quaûn lyù vaø toå chöùc saûn xuaát maø nghieân cöùu öùng duïng moät caùch hôïp lyù. Ñoái vôùi SCTX khoái löôïng lao ñoäng tính bình quaân 1.000 km xe chaïy Xe söû duïng ôû ñöôøng xaáu khoái löôïng lao ñoäng taêng (10-15)%. Xe keùo mooùc khoái löôïng lao ñoäng taêng (5-10)%. Trong 5 noäi dung baûo döôõng vaø söûa chöõa thì 3 noäi dung ñaàu laø quan troïng nhaát khoâng theå thieáu, coøn 2 noäi dung sau seõ hoaøn chænh vaø boå sung trong quaù trình thöïc hieän. Bảo dưỡng chia làm 2 cấp.(theo quyết định số 992/2003/QĐ-BGTVT ngày 09/04/2003). - Bảo dưỡng hàng ngày. - Bảo dưỡng định kỳ. 3.2.1. Bảo dưỡng hàng ngày Bảo dưỡng hàng ngày do lái xe, phụ xe hoặc công nhân trong trạm bảo dưỡng chịu trách nhiệm và được thực hiện trước hoặc sau khi xe đi hoạt động hàng ngày, cũng như trong thời gian vận hành. Nếu kiểm tra thấy tình trạng xe bình thường thì mới chạy xe. Ví dụ: Khó khởi động, máy nóng quá, tăng tốc kém, hệ thống truyền lực quá ồn hoặc có tiếng va đập, hệ thống phanh, hệ thống lái không trơn tru, hệ thống đèn, còi làm việc kém hoặc có trục trặc... Phương pháp tiến hành kiểm tra chủ yếu là dựa vào quan sát, nghe ngóng, phán đoán và dựa vào kinh nghiệm tích luỹ được. Yêu cầu thời gian kiểm tra phải ngắn. 3.2.2. Bảo dưỡng định kỳ: Bảo dưỡng định kỳ do công nhân trong trạm bảo dưỡng chịu trách nhiệm và được thực hiện sau một chu kỳ hoạt động của ôtô được xác định bằng quãng đường xe chạy hoặc thời gian khai khác. Công việc kiểm tra thông thường dùng thiết bị chuyên dùng. 3.2.2.1 Mục Đích Của Bảo Dưỡng định kỳ: Xe ôtô được cấu tạo bởi một số lượng lớn các chi tiết, chúng có thể bị mòn, yếu hay ăn mòn làm giảm tính năng, tùy theo điều kiện hay khoảng thời gian sử dụng. Các chi tiết cấu tạo nên xe, mà có thể dự đóan được rằng tính năng của chúng giảm đi, cần phải được bảo dưỡng định kỳ, sau đó điều chỉnh hay thay thế để duy trì tính năng của chúng. Bằng cách tiến hành bảo dưỡng định kỳ, có thể đạt được những kết quả sau, nhằm đảm bảo sự tin tưởng và yên tâm cho khách hàng: 1. Có thể ngăn chặn được những vấn đề lớn có thể xảy ra sau này. 2. Xe ôtô có thể duy trì được trạng thái mà thỏa mãn được những tiêu chuẩn của pháp luật. 3. Kéo dài tuổi thọ của xe. 4. Khách hàng có thể tiết kiệm và lái xe an toàn. Lịch Bảo Dưỡng Những hạng mục công việc của bảo dưỡng định kỳ và chu kỳ sửa chữa của xe được chỉ rõ trong bảng lịch bảo dưỡng định kỳ trong Hướng dẫn sử dụng, Bổ sung hướng dẫn sử dụng hay Sổ bảo hành v.v. Lịch bảo dưỡng được quy định bởi những yếu tố sau: kiểu xe, tuổi của xe, nước sử dụng, hay cách sử dụng xe. T, R, I, A, L là viết tắt của các thao tác bảo dưỡng. T = Xiết chặt đến mômen tiêu chuẩn. R = Thay thế hay thay đổi. I = Kiểm tra và chỉnh sửa hay thay thế nếu cần. A = Kiểm tra và/hay điều chỉnh nếu cần. L = Bôi trơn. Chu kỳ bảo dưỡng được xác định tùy theo quãng đường xe đi được và khoảng thời gian sử dụng xe tính từ lần bảo dưỡng trước. Ví dụ, nếu lịch bảo dưỡng cho một chi tiết nào đó được nêu ra là 40,000 km hay 24 tháng, việc bảo dưỡng sẽ đến hạn tại thời điểm mà một trong hai điều kiện này thỏa mãn. Xe này do đó đến hạn bảo dưỡng như sau: Lái xe 40,000 km/12 tháng sau lần bảo dưỡng trước (1) hay lái xe 5,000 km/24 tháng sau lần bảo dưỡng trước (2). III. TOÅ CHÖÙC BAÛO DÖÔÕNG KYÕ THUAÄT VAØ SÖÛA CHÖÕA OÂ TOÂ 3.1. Xí nghieäp vaän taûi oâ toâ Theo soá lieäu thoáng keâ veà chi phí cho moät ñôøi xe môùi goàm: Chi phí cho thieát keá cheá taïo chieám 13%. Chi phí cho söûa chöõa thöôøng xuyeân chieám 50%. Chi phí cho baûo döôõng kyõ thuaät chieám 25%. Chi phí cho söûa chöõa lôùn 12%. Qua caùc soá lieäu ta thaáy chi phí cho baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa thöôøng xuyeân laø raát lôùn (tôùi 75%) chi phí naøy naèm trong keát caáu cuûa giaù thaønh vaän chuyeån, neáu toå chöùc maïng löôùi baûo döôõng vaø söûa chöõa hôïp lyù seõ naâng cao chaát löôïng, giaûm chi phí cho baûo döôõng, söûa chöõa ñoàng thôøi giaûm chi phí vaän chuyeån. Muoán toå chöùc toát coâng taùc baûo döôõng vaø söûa chöõa oâ toâ tröôùc heát phaûi coù maïng löôùi xí nghieäp baûo döôõng, söûa chöõa hôïp lyù. Xí nghieäp vaän taûi oâ toâ Loaïi xí nghieäp naøy vöøa thöïc hieän chöùc naêng vaän chuyeån haøng hoùa hoaëc haønh khaùch vöøa laøm caùc chöùc naêng baûo döôõng vaø söûa chöõa nhoû, baûo quaûn oâ toâ, töï cung caáp caùc vaät tö: daàu, môû, nhieân lieäu, baùnh xe, phuï tuøng thay theá… nhaèm duy trì tình traïng kyõ thuaät toát cuûa xe cho xí nghieäp. Quy moâ cuûa xí nghieäp tính theo soá löôïng xe coù trong danh saùch phoå bieán töø 200-400 xe. Sô ñoà coâng ngheä quaù trình saûn xuaát cuûa xí nghieäp naøy nhö hình 2.1. Baûo quaûn Traïm kieåm tra xe töø treân ñöôøng veà Söûa chöõa thöôøng xuyeân Baûo döôõng thöôøng xuyeân Kieåm tra vaø giao xe ra saûn xuaát Chaån ñoaùn kyõ thuaät Baûo döôõng kyõ thuaät caùc caáp Qua sô ñoà ta thaáy xe hoaøn thaønh nhieäm vuï veà phaûi qua traïm kieåm tra, nhaän xe ñeå kieåm tra traïng thaùi kyõ thuaät khi thaáy khoâng coù nhu caàu baûo döôõng, söûa chöõa ta röûa xe, queùt doïn saïch seõ roài ñöa xe veà khu baûo quaûn. Nhöõng oâ toâ caàn baûo döôõng haøng ngaøy ñöôïc baûo döôõng roài ñöa veà baûo quaûn, nhöõng oâ toâ caàn chaån ñoaùn kyõ thuaät baûo döôõng, söûa chöõa… ñöôïc ñöa sang caùc gian töông öùng, sau ñoù ñöa veà khu baûo quaûn vaø giao xe ñi hoaït ñoäng khi caàn thieát. Hình 2.1. Sô ñoà coâng ngheä quaù trình saûn xuaát cuûa xí nghieäp vaän taûi. Xí nghieäp chuyeân baûo döôõng kyõ thuaät (BDKT) vaø söûa chöõa nhoû Hình 2.2. Sô ñoà quaù trình saûn xuaát cuûa xí nghieäp chuyeân BDKT vaø söûa chöõa nhoû. Nhieäm vuï cuûa xí nghieäp naøy chæ ñôn thuaàn laø baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa nhoû. Noù khoâng coù chöùc naêng vaän taûi vaø khoâng caáp phaùt nhieân lieäu. Xí nghieäp chuyeân naøy chæ phuïc vuï cho caùc ñôn vò vaän taûi nhoû khoâng coù cô sôû baûo döôõng hoaëc xe tö nhaân hoaëc xe caùc cô quan haønh chính söï nghieäp… coù nhu caàu baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa khi caàn thieát. Nhaø maùy söûa chöõa lôùn. Nhieäm vuï cuûa nhaø maùy naøy chuyeân söûa chöõa lôùn oâ toâ vaø caùc toång thaønh. Ga ra ñoã xe Coù nhieäm vuï nhaän vaø baûo quaûn oâ toâ laø chính nhöng cuõng coù ga ra nhaän theâm nhieäm vuï baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa nhoû. ÔÛ caùc nöôùc tieân tieán ngöôøi ta thöôøng laøm ga ra nhieàu taàng coù taàng ngaàm, taàng noåi, caùch ñöa xe leân caùc taàng baûo döôõng vaø söûa chöõa cuõng khaùc nhau. Chuû yeáu baûo quaûn xe tö nhaân, ga ra ñöôïc xaây döïng gaàn khu nhaø ga, khaùch saïn, coâng sôû lôùn, khu chung cö lôùn, caùc ñieåm nghæ maùt, khu du lòch… Traïm baûo döôõng maët ngoaøi, tra daàu môõ, caáp nhieân lieäu Nhieäm vuï traïm naøy laø baûo döôõng maët ngoaøi, tra daàu môõ, röûa xe, xì khoâ, cung caáp nhieân lieäu chaïy xe, chaát loûng laøm maùt. 3.2. Toå chöùc quaù trình coâng ngheä baûo döôõng kyõ thuaät vaø söûa chöõa oâ toâ 3.2.1. Moät soá khaùi nieäm Nguyeân coâng Baûo döôõng kyõ thuaät oâ toâ bao goàm 6 vieäc chuû yeáu ñöôïc thöïc hieän trong moät chu kyø kheùp kín (nhö baûo döôõng maët ngoaøi, kieåm tra chaån ñoaùn kyõ thuaät, ñieàu chænh, sieát chaët, coâng vieäc boâi trôn, nhieân lieäu, loáp xe). Nhöõng coâng vieäc chuû yeáu ñoù laïi ñöôïc chia thaønh nhöõng phaàn vieäc nhoû. Thí duï: kieåm tra sieát chaët, coù kieåm tra sieát chaët naép maùy, oáng naïp, oáng xaû, maët bích caùc ñaêng…) hoaëc coâng vieäc boå sung daàu ñoäng cô, daàu hoäp soá, daàu tay laùi… ta goïi phaàn vieäc nhoû cuûa coâng vieäc chính laø nguyeân coâng. Quaù trình coâng ngheä Laø trình töï tieán haønh nhöõng coâng vieäc chuû yeáu hay nhöõng nguyeân coâng baûo döôõng phuø hôïp vôùi nhöõng ñieàu kieän kyõ thuaät ñaõ choïn. Quaù trình baûo döôõng kyõ thuaät oâ toâ caàn phaûi toå chöùc sao cho ñaït chaát löôïng cao maø chi phí thaáp. Phieáu coâng ngheä Laø vaên baûn phaùp leänh, quy ñònh nhöõng nhieäm vuï baûo döôõng hoaëc söûa chöõa baét buoäc phaûi thöïc hieän. Treân phieáu coâng ngheä ghi roõ: thöù töï caùc nguyeân coâng, vò trí thöïc hieän, duïng cuï, thieát bò caàn duøng, baäc thôï, ñònh möùc thôøi gian, caùc tieâu chuaån kyõ thuaät. Döïa vaøo phieáu coâng ngheä coâng nhaân tieán haønh baûo döôõng kyõ thuaät theo ñuùng thöù töï, ñaûm baûo ñuùng yeâu caàu kyõ thuaät neân ta coù theå kieåm tra ñöôïc chaát löôïng hoaøn thaønh coâng vieäc. Traïm baûo döôõng, söûa chöõa Goàm dieän tích xaây döïng ñeå tieán haønh coâng vieäc baûo döôõng vaø söûa chöõa. ÔÛ traïm coù theå trang bò nhöõng thieát bò, duïng cuï, ñoà ngheà caàn thieát, coù caùc gian baûo döôõng, caùc gian saûn xuaát. Vò trí laøm vieäc (vò trí baûo döôõng vaø söûa chöõa) Nôi ñöa xe vaøo laøm coâng taùc baûo döôõng söûa chöõa noù bao goàm dieän tích ñoã xe, dieän tích xung quanh ñeå thieát bò duïng cuï ñoà ngheà, nôi laøm vieäc cuûa coâng nhaân. Thöïc hieän ñöôïc caùc thao taùc thuaän lôïi, an toaøn. 3.2.2. Caùc phöông phaùp baûo döôõng kyõ thuaät Tuøy theo caùc yeáu toá: Qui moâ saûn xuaát cuûa xí nghieäp. Soá löôïng caùc kieåu xe. Trình ñoä quaûn lyù kyõ thuaät. Caùc loaïi trang thieát bò phuïc vuï cho baûo döôõng. Khaû naêng cung caáp vaät tö… maø ta löïa choïn phöông phaùp toå chöùc baûo döôõng cho hôïp lyù, hieän nay thöôøng aùp duïng hai phöông phaùp toå chöùc baûo döôõng kyõ thuaät Baøi 3: THIEÁT KEÁ QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ BAÛO DÖÔÕNG VAØ SÖÛA CHÖÕA OÂ TOÂ Noäi dung baûo döôõng ñöôïc boá trí theo trình töï döïa treân cô sôû trang thieát bò cuûa xí nghieäp, bieän phaùp toå chöùc saûn xuaát… ñeå ñaït ñöôïc yeâu caàu kyõ thuaät ñaõ ñeà ra thì goïi laø quy trình baûo döôõng kyõ thuaät. Moät quy trình baûo döôõng kyõ thuaät phaûi gaén lieàn vôùi thôøi gian thöïc hieän, trình ñoä, trang thieát bò kyõ thuaät, bieän phaùp toå chöùc… Muïc ñích cuûa vieäc thieát keá quy trình coâng ngheä baûo döôõng nhaèm naâng cao chaát löôïng baûo döôõng, tieát kieäm caùc chi phí, giaûm thôøi gian xe naèm baûo döôõng. I. CAÙC TÖ LIEÄU CAÀN THIEÁT ÑEÅ LAÄP QUY TRÌNH BAÛO DÖÔÕNG KYÕ THUAÄT 1.1. Nhöõng tö lieäu veà toå cöùc saûn xuaát Nhöõng tö lieäu veà toå chöùc saûn xuaát bao goàm: Soá, kieåu, loaïi xe caàn baûo döôõng kyõ thuaät. Soá löôïng xe cuûa moät loaïi caàn baûo döôõng ñoái vôùi moãi caáp trong moät ngaøy ñeâm. Trình ñoä baäc thôï, möùc ñoä chuyeân moân hoùa cuûa cuûa thôï, soá löôïng thôï. Möùc ñoä öu tieân khaùc nhau giöõa thôøi gian xe naèm vaø chi phí saûn xuaát. Tình hình trang thieát bò, cung caáp vaät tö, nguyeân lieäu … 1.2. Nhöõng tö lieäu veà kyõ thuaät Cheá ñoä baûo döôõng hieän haønh, xu theá phaùt trieån cuûa chaån ñoaùn, baûo döôõng kyõ thuaät, ñaëc ñieåm khai thaùc vaø söû duïng xe cuûa xí nghieäp. Caùc ñaëc tính vaø yeâu caàu kyõ thuaät cuûa caùc chi tieát laép gheùp, caùc cuïm, caùc toång thaønh, caùc thoâng soá kyõ thuaät ñeå kieåm tra, ñieàu chænh… II. THÖÙ TÖÏ VAØ NOÄI DUNG THIEÁT KEÁ QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ BAÛO DÖÔÕNG KYÕ THUAÄT 2.1. Löïa choïn caùc phöông phaùp toå chöùc saûn xuaát Vôùi moãi phöông phaùp toå chöùc khaùc nhau ta coù theå thöïc hieän ñöôïc noäi dung baûo döôõng kyõ thuaät theo moät trình töï, phöông thöùc khaùc nhau. Döïa vaøo ñieàu kieän thöïc teá cuûa xí nghieäp ta löïa choïn phöông phaùp toå chöùc saûn xuaát cho phuø hôïp taïi traïm baûo döôõng (vaïn naêng, chuyeân moân hoùa, hoaëc chuyeân moân hoùa theo toång thaønh…). 2.2. Xaây döïng chæ tieâu kyõ thuaät cuûa quy trình Khi ñaõ löïa choïn ñöôïc phöông phaùp toå chöùc saûn xuaát ta tieán haønh xaây döïng caùc chæ tieâu kyõ thuaät cuûa quy trình theo: Löïa choïn phaân boá ñònh möùc thôøi gian, nhaân löïc Nghieân cöùu noäi dung baûo döôõng caùc caáp. Nghieân cöùu baûn veõ keát caáu ñeå xaùc ñònh phöông phaùp thaùo laép caàn thieát khi baûo döôõng, Döïa vaøo phöông phaùp toå chöùc saûn xuaát ñaõ choïn, döïa vaøo coâng vieäc ta löïa choïn ñònh möùc thôøi gian cho phuø hôïp vôùi trình ñoä baäc thôï. Xaùc ñònh caùc tieâu chuaån kyõ thuaät, thoâng soá vaø giaù trò kieåm tra, ñieàu chænh. 2.3. Löïa choïn caùc thieát bò cô baûn, caùc thieát bò coâng ngheä Döïa vaøo kieåu maùc xe, soá löôïng xe, ñieàu kieän cuûa xí nghieäp ñeå trang bò nhöõng thieát bò phuø hôïp vôùi phöông phaùp toå chöùc saûn xuaát ñeå phaùt huy heát tính naêng taùc duïng cuûa thieát bò. 2.4. Xaây döïng sô ñoà coâng ngheä cuûa quy trình baûo döôõng Sô ñoà coâng ngheä cuûa quy trình baûo döôõng toát nhaát laø theå hieän döôùi daïng sô ñoà thaùo laép keát hôïp vôùi baûo döôõng. Tuy nhieân veà noäi dung khi baûo döôõng khoâng thaùo hoaëc laép taát caû caùc chi tieát nhö khi söûa chöõa lôùn. Treân sô ñoà phaûi chæ roõ ñöôïc thôøi ñieåm, ñoái töôïng baét ñaàu taùc ñoäng vaø thôøi ñieåm, ñoái töôïng keát thuùc taùc ñoäng baûo döôõng kyõ thuaät. Chæ roõ thöù töï, thôøi gian hoaøn thaønh caùc coâng vieäc baûo döôõng. Kieåm tra, ñieàu chænh hoaëc ngöôøi ta laäp sô ñoà coâng ngheä theo daïng baét ñaàu vaø keát thuùc laø toång thaønh hoaëc cuïm. 2.5. Tieán haønh baûo döôõng kyõ thuaät theo maãu ñaõ laäp Döïa vaøo caùc böôùc tính toaùn ta tieán haønh laáy nhoùm coâng nhaân caàn thieát nhö ñaõ tính ñeå baûo döôõng maãu quy trình coâng ngheä ñaõ laäp vaø theo doõi, baám giôø ñeå hieäu chænh laïi caùc tính toaùn ban ñaàu cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän kyõ thuaät, ñaûm baûo chaát löôïng. 2.6. Laäp phieáu coâng ngheä Sô ñoà coâng ngheä coù tính toång quaùt giuùp cho ngöôøi toå chöùc giaùm saùt, theo doõi nhöng chöa ñaày ñuû vì vaäy phaûi laäp phieáu coâng ngheä chi tieát hôn. Trong phieáu coâng ngheä seõ chæ roõ thöù töï, vò trí, chi tieát, noäi dung thao taùc, trang thieát bò söû duïng, tieâu chuaån kyõ thuaät, soá löôïng thôï, caáp baäc thôï, thôøi gian hoaøn thaønh cuûa töøng coâng vieäc vaø toaøn boä quy trình. Sô ñoà coâng ngheä vaø phieáu coâng ngheä laø hai vaên baûn chính thöùc vaø ñaày ñuû cuûa moät quy trình baûo döôõng kyõ thuaät. Ngoaøi ra ngöôøi ta döïa vaøo ñieàu kieän thöïc teá coù khi caàn thieát theâm nhöõng duïng cuï, ñoà gaù chuyeân duøng ñeå söû duïng nhaèm naâng cao naêng suaát lao ñoäng vaø chaát löôïng baûo döôõng kyõ thuaät. III. CAÙC THIEÁT BÒ DUØNG TRONG BAÛO DÖÔÕNG VAØ SÖÛA CHÖÕA. Baøi 4: COÂNG NGHEÄ BAÛO DÖÔÕNG OÂ TOÂ 4.1. COÂNG NGHEÄ CHAÅN ÑOAÙN VAØ BAÛO DÖÔÕNG ÑOÄNG CÔ 4.1.1. Chaån ñoaùn, baûo döôõng kyõ thuaät cô caáu truïc khuyûu thanh truyeàn, pít-toâng xy lanh vaø cô caáu phaân phoái khí. Khi cô caáu naøy bò moøn bieåu hieän qua caùc trieäu chöùng. + Trieäu chöùng nhoùm pít-toâng – xy lanh bò moøn. + Trieäu chöùng khi nhoùm truïc khuyûu –thanh truyeàn bò moøn. + Trieäu chöùng khi nhoùm cô caáu phoái khí bò moøn. 4.1.1.1. Kieåm tra, chaån ñoaùn tình traïng kyõ thuaät a) Chaån ñoaùn theo kinh nghieäm + Quan saùt maøu saéc khí xaû. + Quan saùt hôi thöøa ôû loã ñoå daàu hoaëc loã thoâng gioù caùc-te. + Quan saùt chaân söù bugi. + Theo doõi tieâu hao daàu nhôøn. 4.1.1.2. Baûo döôõng cô caáu truïc khuyûu - thanh truyeàn, pít-toâng - xy lanh vaø cô caáu phoái khí. a) Kieåm tra, vaën chaët caùc buloâng, gu-doâng naép maùy vaø oáng naïp, oáng xaû b) Laøm saïch muoäi than c) Kieåm tra ñieàu chænh khe hôû nhieät xupaùp 4.1.2. Chaån ñoaùn, baûo döôõng kyõ thuaät heä thoáng laøm maùt. 4.1.2.1. Nhöõng hö hoûng vaø bieán xaáu tình traïng kyõ thuaät cuûa heä thoáng laøm maùt 4.1.2.2. Kieåm tra, baûo döôõng heä thoáng laøm maùt. a) Kieåm tra, ñieàu chænh ñoä caêng daây ñai daãn ñoäng. b) Kieåm tra van haèng nhieät c) Xuùc röûa heä thoáng laøm maùt 4.1.3. Chaån ñoaùn vaø baûo döôõng kyõ thuaät heä thoáng boâi trôn. 4.1.3.1 Nhöõng hö hoûng vaø bieán xaáu tình traïng kyõ thuaät cuûa heä thoáng boâi trôn. 4.1.3.2. Kieåm tra baûo döôõng heä thoáng boâi trôn. a) Kieåm tra, xem xeùt beân ngoaøi b) Kieåm tra chaát löôïng daàu boâi trôn. c) Baûo döôõng caùc baàu loïc vaø ñöôøng oáng daãn d) Thay daàu boâi trôn 4.1.4. Chaån ñoaùn vaø baûo döôõng kyõ thuaät heä thoáng cung caáp nhieân lieäu ñoäng cô xaêng 4.1.4.1. Nhöõng hö hoûng vaø bieán xaáu tình traïng kyõ thuaät cuûa heä thoáng cung caáp nhieân lieäu ñoäng cô xaêng Hieän nay ñoäng cô xaêng thöôøng söû duïng loaïi coù cheá hoøa khí vaø loaïi phun xaêng ñieän töû, bôûi vaäy khi nghieân cöùu heä thoáng cung caáp nhieân lieäu coù nhieàu ñieåm chung nhöng cuõng coù nhieàu ñieåm rieâng khaùc nhau. Nhöõng phaàn töû chính cuûa heä thoáng cung caáp nhieân lieäu kieåu cheá hoøa khí bao goàm: thuøng xaêng, loïc xaêng, bôm xaêng, caùc ñöôøng oáng daãn, cheá hoøa khí, heä thoáng ñieàu khieån ga. Trong quaù trình laøm vieäc coù theå gaëp caùc hö hoûng sau: a) Vieäc cung caáp nhieân lieäu bò thieáu, thöøa hoaëc taéc vaø giaùn ñoaïn b) Ñaëc tính laøm vieäc cuûa boä cheá hoøa khí bò thay ñoåi 4.1.4.2. Chaån ñoaùn vaø baûo döôõng kyõ thuaät heä thoáng cung caáp nhieân lieäu ñoäng cô xaêng a) Chaån ñoaùn chung tình traïng kyõ thuaät b) Kieåm tra, baûo döôõng kyõ thuaät * Baûo döôõng thuøng chöùa, ñöôøng oáng daãn vaø coác loïc: * Kieåm tra, baûo döôõng bôm xaêng * Kieåm tra, baûo döôõng boä cheá hoøa khí. * Kieåm tra löu löôïng thoâng qua caùc giclô. c) Chaån ñoaùn vaø baûo döôõng moät soá boä phaän chính cuûa heä thoáng cung caáp nhieân lieäu kieåu phun xaêng ñieän töû + Kieåm tra caùc caûm bieán: caùc caûm bieán cuûa heä thoáng phun xaêng ñieän töû ñöôïc kieåm tra baèng thieát bò chuyeân duøng maùy hieän soùng, VOM… + Kieåm tra baûo döôõng bôm xaêng - Kieåm tra aùp suaát toái ña cuûa bôm. Khi khôûi ñoäng, aùp löïc xaêng bôm leân heä thoáng oáng chia ñaït (500 ÷ 600) kPa hay (5 ÷ 6,5) kg/cm2 seõ taùc ñoäng ñeán maøng, loø xo ñeán van vaø veà bình chöùa laøm cho aùp löïc giaûm. Khi aùp löïc giaûm coøn (250 ÷ 270) kPa hay (2,1 ÷2,7) kG/cm2 loø xo neùn maøng khoâng cho xaêng veà bình chöùa. - Thoâng thöôøng aùp suaát toái ña cuûa bôm oån ñònh ôû (230 ÷ 270) kPa, (2,3 ÷2,7) kg/cm2 coù xe ñaït 350kPa (3,5 kg/cm2). + Kieåm tra söï thoâng maïch vaø ñoùng ngaét cuûa caùc rô le. + Kieåm tra voøi phun xaêng. 4.1.5. Chaån ñoaùn baûo döôõng kyõ thuaät heä thoáng cung caáp nhieân lieäu ñoäng cô diesel 4.1.5.1. Nhöõng hö hoûng vaø bieán xaáu tình traïng kyõ thuaät cuûa heä thoáng cung caáp nhieân lieäu lieäu ñoäng cô diesel. - Thieáu hoaëc thöøa nhieân lieäu. - Taéc nhieân lieäu, cung caáp lieäu khoâng ñeàu hoaëc khoâng cung caáp nhieân lieäu.