Chuyên đề Một số giải pháp nhăm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh ở Xí Nghiệp xây lắp điện

.Tæng vèn. 91.334 5.802.375 2.Vèn l­u ®éng. 84.378 1.965.407 3.Vèn cè ®Þnh. 6.956 3.836.968 4.Vèn chñ së h÷u. 5.328 2.775.280 5.Tæng nî. 86.006 3.027.095 6.Doanh thu. 39.871 4.070.318 7.Doanh thu thuÇn. 39.871 4.070.205 8.Lîi tøc thuÇn tõ ho¹t ®éng sxkd. 197 241.676 9.Lîi tøc tr­íc thuÕ. 115 258.006 10.Lîi tøc sau thuÕ. 86 175.678 11.HiÖu qu¶ sö dông vèn(6/1). 0,437 0,701 12.HÖ sè doanh lîi VKD(8/1). 0,002 0.042 13.HÖ sè doanh lîi doanh thu thuÇn(8/7). 0,005 0.059 14.Tû suÊt lîi nhuËn VCSH (10/4). 0,190 0,063 15.Søc s¶n xuÊt vèn cè ®Þnh (7/3). 5,732 1,061 16.Søc sinh lêi vèn cè ®Þnh (9/3). 0,017 0,067 17.SuÊt hao phÝ vèn cè ®Þnh (3/8). 35,310 15,876 18.Hµm l­îng vèn cè ®Þnh (3/6). 0,174 0,943 19.Søc sinh lêi cña vèn l­u ®éng (8/2). 0,003 0.123 20.Sè vßng quay (7/2). 0,473 2,071 21.Sè ngµy lu©n chuyÓn (360/(20)). 761 174 22.Søc s¶n xuÊt vèn l­u ®éng (6/2). 0,981 2,071 23.Kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn thêi (2/5). 0,942 0,649 24.HÖ sè nî (5/1). 2,116 0,522 25.HÖ sè ®¶m nhiÖm vèn l­u ®éng (2/7). 0,483 Tõ BiÓu 14 ta thÊy, n¨m 2001 hÇu hÕt c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông vèn cña XÝ nghiÖp X©y l¾p §iÖn lµ kÐm h¬n c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông vèn cña C«ng ty §iÖn lùc I. §iÒu nµy cã nghÜa lµ, trong n¨m 2001 XÝ nghiÖp lµ mét trong nh÷ng ®¬n vÞ cña C«ng ty §iÖn lùc I sö dông vèn kÐm hiÖu qu¶. V× vËy, trong nh÷ng n¨m tiÕp theo XÝ nghiÖp cÇn phÊn ®Êu h¬n n÷a, ®Ó qu¶n lý vµ sö dông vèn cña m×nh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, gãp phÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh ë C«ng ty §iÖn lùc I vµ vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr­êng. §¸nh gi¸ tæng qu¸t hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh cña XÝ nghiÖp X©y l¾p §iÖn Nh­ bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo, khi s¶n xuÊt kinh doanh th× môc tiªu ®Çu tiªn bao giê còng lµ lîi nhuËn. Vµ lîi nhuËn chÝnh lµ th­íc ®o ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Muèn cã ®­îc lîi nhuËn lín th× kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn viÖc sö dông vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng mét c¸ch hîp lý, tiÕt kiÖm. Th«ng qua viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ cô thÓ lµ thùc tr¹ng sö dông vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng, chóng ta cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt chung vÒ t×nh h×nh sö dông vèn cña XÝ nghiÖp X©y l¾p §iÖn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. 1. Nh÷ng mÆt tÝch cùc trong viÖc sö dông vèn kinh doanh XÝ nghiÖp ®· cè g¾ng ®Ó ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p tiÕt kiÖm vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn do Ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp còng nh­ vèn tù bæ sung. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn qua viÖc XÝ nghiÖp ®¶m b¶o lîi nhuËn lu«n d­¬ng trong bèn n¨m liªn tiÕp, t¨ng dÇn nguån vèn chñ së h÷u, ®iÒu tiÕt dÇn c¬ cÊu nî ph¶i tr¶, t×m c¸ch sö dông tµi s¶n hîp lý h¬n vµ ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh b»ng nguån vèn chñ së h÷u. §øng tr­íc nh÷ng yªu cÇu th¸ch thøc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, Ban l·nh ®¹o XÝ nghiÖp ®· nhËn thøc ®óng ®¾n vµ ®Ò ra ph­¬ng h­íng, con ®­êng ph¸t triÓn cho XÝ nghiÖp mét c¸ch hîp lý. XÝ nghiÖp rÊt quan t©m ®Õn ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña c¸n bé c«ng nh©n viªn. XÝ nghiÖp lu«n khuyÕn khÝch c«ng nh©n lµm theo n¨ng lùc h­ëng theo nhu cÇu, hµng n¨m XÝ nghiÖp cã tæ chøc c¸c cuéc thi n©ng bËc, n©ng l­¬ng... §Ó c«ng nh©n viªn thªm h¨ng say lao ®éng. Ban l·nh ®¹o cña XÝ nghiÖp lu«n quan t©m ®Õn thu nhËp cña ng­êi lao ®éng, gióp cho hä cã ®­îc mét møc l­¬ng æn ®Þnh ®Ó hä yªn t©m lµ viÖc còng nh­ cã thÓ n©ng cao cao møc sèng cña gia ®×nh (møc thu nhËp trung b×nh cña lao ®éng lµ 1.261.000/th¸ng). XÝ nghiÖp X©y l¾p §iÖn lµ ®¬n vÞ lu«n lµm trän tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña m×nh ®èi víi Nhµ n­íc. XÝ nghiÖp lu«n nép ®óng, nép ®ñ thuÕ, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc t¨ng thu cho ng©n quü quèc gia. Nguån thu nµy ®· gãp Ých rÊt nhiÒu cho x· héi, cho t¨ng tr­ëng chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, gãp phÇn x©y dùng ®Êt n­íc ngµy cµng giµu m¹nh. Nhê sù linh ho¹t, nh¹y bÐn, s¸ng t¹o cña ban gi¸m ®èc vµ nhê cã mét ®éi ngò c«ng nh©n viªn cã n¨ng lùc nªn XÝ nghiÖp ®· dÇn kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng, XÝ nghiÖp ®· lËp ®­îc nh÷ng kÕ ho¹ch huy déng, sö dông vèn l­u ®éng vµ vèn cè ®Þnh mét c¸ch tiÕt kiÖm. XÝ nghiÖp ®· lµm tèt c«ng t¸c thanh to¸n víi kh¸ch hµng nªn kho¶n ph¶i thu ®· gi¶m, v× vËy t¨ng ®­îc nguån vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh. 2. Nh÷ng bÊt hîp lý trong viÖc sö dông vèn Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp ®· cho thÊy mÆc dï trong thêi gian qua ®· liªn tôc cã nh÷ng cè g¾ng v­ît bËc, nh­ng viÖc qu¶n lý vµ sö dông vèn kinh doanh cña XÝ nghiÖp vÉn cßn béc lé nhiÒu yÕu kÐm. 2.1 Nh÷ng bÊt hîp lý trong viÖc sö dông vèn cè ®Þnh Nh­ ®· tr×nh bµy trong phÇn ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh, mÆc dÇu trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã sù t¨ng lªn vÒ vèn cè ®Þnh nh­ng hiÖu suÊt sö dông vèn cè ®Þnh l¹i t¨ng gi¶m thÊt th­êng. §iÒu nµy cho thÊy ®ång vèn ®Çu t­ vµo tµi s¶n cè ®Þnh cã phÇn ch­a hîp lý vµ ch­a ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶ tèi ®a. Thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy, tµi s¶n cè ®Þnh cña XÝ nghiÖp võa Ýt, võa l¹c hËu, nguån tµi trî cho tµi s¶n cè ®Þnh chñ yÕu lµ do C«ng ty bæ sung. §©y còng lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m, v× nÕu cø tr«ng chê vµo nguån do C«ng ty bæ sung th× sÏ kh«ng bao giê cã ®­îc tµi s¶n cè ®Þnh mang tÝnh chÊt céng nghÖ hiÖn ®¹i, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu phôc vô thi c«ng c¸c c«ng tr×nh víi hiÖu qu¶ cao. Nãi tãm l¹i, nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng Ýt ái, chËm ®æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ tµi s¶n cè ®Þnh trong XÝ nghiÖp lµ do thiÕu vèn vµ do cã mét c¬ cÊu nguån vèn bÊt hîp lý. 2.2. Nh÷ng bÊt hîp lý trong sö dông vèn l­u ®éng L­îng vèn b»ng tiÒn lµ qu¸ nhá (n¨m 1998 lµ 2.150 triÖu ®ång chiÕm tû träng 2,79% nguån vèn, n¨m 1999 lµ 1.308 triÖu ®ång chiÕm tû träng 1,39% nguån vèn, n¨m 2000 lµ 2.161 triÖu ®ång chiÕm 3,12% nguån vèn, n¨m 2001 lµ 2.420 triÖu ®ång chiÕm 2,650% nguån vèn), kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ vèn l­u ®éng cña XÝ nghiÖp. C¬ cÊu vèn cña XÝ nghiÖp cßn ch­a hîp lý, cã sù chªnh lÖch rÊt kh¸c biÖt gi÷a c¸c ngu«ng huy ®éng. Vay ng¾n h¹n rÊt Ýt, nî dµi h¹n th× hoµn toµn kh«ng cã. Nguån huy ®éng tËp trung chñ yÕu vµo tÝn dông th­¬ng m¹i lµm cho hÖ sè nî lªn rÊt cao, dÉn ®Õn XÝ nghiÖp khã lßng cã thÓ tiÕp tôc huy ®éng vèn b»ng vay nî, vµ nÕu vay ®­îc th× møc ®é rñi ro rÊt cao vµ cã thÓ mÊt quyÒn tù chñ vÒ tµi chÝnh. Tû lÖ vèn bÞ chiÕm dông vÉn cao, kho¶n ph¶i thu cña XÝ nghiÖp t¨ng lªnlµ do XÝ nghiÖp ch­a cã kÕ ho¹ch gi¸m s¸t chung mét c¸ch chÆt chÏ, ch­a cã kÕ ho¹ch ph©n bæ tr¶ nî ®Òu trong n¨m vµ gi÷a c¸c n¨m. Nh­ng thùc ra lµ do XÝ nghiÖp ngµy cµng më réng quan hÖ víi kh¸ch hµng nªn còng kh«ng tr¸nh khái. XÝ nghiÖp còng ch­a x¸c ®Þnh chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ c¸c nhu cÇu vèn, vµ kh©u qu¶n lý vèn ch­a thËt hoµn chØnh. Do ®ã, lµm vèn bÞ ø ®äng ë mét sè kh©u qu¸ lín (hµng tån kho) kÕ ho¹ch ph©n bæ vèn míi chØ dõng l¹i ë c¶ n¨m chø ch­a lªn mét kÕ ho¹ch cô thÓ cho tõng giai ®o¹n. C¸c nguyªn nh©n nµy dÉn ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng cña XÝ nghiÖp lµ rÊt thÊp. Víi nh÷ng tån t¹i nµy ®ßi hái trong n¨m tíi XÝ nghiÖp ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p, h­íng ®i cô thÓ ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. 3. Nguyªn nh©n Qua nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ mÆt tÝch cùc, nh÷ng bÊt hîp lý trong viÖc sö dông vèn nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n. NhËn biÕt vµ xem xÐt nh÷ng nguyªn nh©n nµy g¾n víi ®iÒu kiÖn, t×nh h×nh thùc tÕ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh sÏ t×m ra h­íng kh¾c phôc nh÷ng bÊt hîp lý vµ ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc. Nguyªn nh©n kh¸ch quan Thø nhÊt, m«i tr­êng kinh doanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã nhiÒu biÕn ®éng. ThÞ tr­êng x©y dùng c¬ b¶n ngµy cµng cã sù c¹nh tranh gay g¾t. ChÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn nhiÒu khóc m¾c, cã qu¸ nhiÒu v¨n b¶n néi dung chång chÐo, m©u thuÉn nhau. C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vÉn ch­a ®­îc h­ëng ­u ®·i do ®ãng vai trß chñ ®¹o mang l¹i. Thø hai, ph¶i kÓ r»ng XÝ nghiÖp lµ mét ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc, trùc thuéc C«ng ty §iÖn lùc I. Do vËy, C«ng ty víi t­ c¸ch lµ c¬ quan chñ qu¶n ®É tiÕn hµnh ®Çu t­ cho ho¹t ®éng cña XÝ nghiÖp. Trong c«ng t¸c huy ®éng vèn, C«ng ty ®· ®Çu t­ cho XÝ nghiÖp b»ng viÖc khèng chÕ møc vay ng©n hµng ë h¹n møc 1 tû ®ång. ChÝnh v× thÕ mµ nguån vay ng¾n h¹n tõ ng©n hµng cña XÝ nghiÖp rÊt thÊp. Nguyªn nh©n chñ quan Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan g©y ¶nh h­ëng ®Õn viÖc b¶o toµn vµ sö dông vèn cña XÝ nghiÖp, nh­ng chóng ta chØ tËp trung xem xÐt ë mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu sau: §èi víi vèn cè ®Þnh. Nguyªn nh©n cña nh÷ng bÊt hîp lý trong sö dông vèn cè ®Þnh cña XÝ nghiÖp X©y l¾p §iÖn chñ yÕu lµ do mét c¬ cÊu nguån vèn kh«ng hîp lý. Trong c¬ cÊu nguån vèn cña XÝ nghiÖp vèn chñ së h÷u chØ chiÕm mét tû lÖ nhá, cßn nî dµi h¹n lµ hoµn toµn kh«ng cã, trong khi nguån vay nµy lµ rÊt cÇn thiÕt víi bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo, ®Ó phôc vô cho nhu cÇu ®Çu t­ thay thÕ thiÕt bÞ ®· l¹c hËu, c¶i t¹o ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ. KÕt qu¶ cña mét kÕt cÊu nguån vèn bÊt hîp lý nh­ thÕ nµy cña XÝ nghiÖp, mét mÆt lµ do nguån vèn ng©n s¸ch ®Çu t­ cho XÝ nghiÖp qu¸ Ýt, mÆt kh¸c lµ khi xÐt chi phÝ bá vèn ra ®Ó tiÕn hµnh vay dµi h¹n th× tÝnh hiÖu qu¶ l¹i kh«ng cã v× l·i suÊt vay dµi h¹n rÊt cao, vµ khi vay ®ßi hái ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp. Mµ thùc tÕ th× XÝ nghiÖp kh«ng cã ®ñ tµi s¶n ®Ó thÕ chÊp nÕu nh­ vay dµi h¹n. H¬n thÕ n÷a, ngoµi nh÷ng sù r­êm rµ vÒ thñ tôc ph¸p lý th× XÝ nghiÖp sÏ cßn ph¶i chÊp nhËn ®Ó ng©n hµng tham gia vµo kiÓm so¸t nguån vèn, ®ã lµ ®iÒu mµ kh«ng cã bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo muèn. §èi víi vèn l­u ®éng. Nh­ trªn ®· nãi, lµ lo¹i h×nh XÝ nghiÖp x©y l¾p, nªn s¶n phÈm cña XÝ nghiÖp kh«ng gièng c¸c ngµnh kh¸c. Thø nhÊt nã lµ s¶n phÈm mang tÝnh chÊt liªn ngµnh. Thø hai, nã ®­îc s¶n xuÊt trong mét thêi gian dµi. Thø ba gi¸ thµnh cña s¶n phÈm rÊt cao. Nh­ng kh«ng v× thÕ mµ XÝ nghiÖp lµm Ýt s¶n phÈm, XÝ nghiÖp lu«n liªn tôc më réng thÞ tr­êng b»ng ph­¬ng ph¸p ®Êu thÇu hoÆc chñ nhiÖm c«ng tr×nh. Bªn c¹nh ®ã XÝ nghiÖp ph¶i hoµn thµnh nhiÖm vô trªn giao. Tuy nhiªn, giíi h¹n vÒ vèn chñ së h÷u lµ qu¸ nhá bÐ vµ kh«ng thÓ ®¶m b¶o ®­îc nhu cÇu vÒ vèn. Do vËy, gi÷a XÝ nghiÖp vµ b¹n hµng còng nh­ víi nhµ cung ÷ng ®· tiÕn hµnh ph­¬ng thøc tÝn dông th­¬ng m¹i. V× gi¸ thµnh mét c«ng tr×nh x©y l¾p th­êng rÊt cao vµ c«ng t¸c nghiÖm thu, quyÕt to¸n chÊm nªn nî ph¶i tr¶, kho¶n ng­êi mua ®Æt tr­íc vµ kho¶n ph¶i thu cña XÝ nghiÖp lµ rÊt lín. Nhu cÇu vèn l­u ®éng ph¶i ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch liªn tôc, nh­ng ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o tiÕt kiÖm. Cã nh­ vËy míi thóc ®Èy ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ph­¬ng thøc kinh doanh cña XÝ nghiÖp. Nh­ng vÊn ®Ò lµ víi thùc tr¹ng biÕn ®éng vèn phøc t¹p nh­ hiÖn nay XÝ nghiÖp ch­a x¸c ®Þnh ®­îc ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n nµo ®Ó nhu cÇu vèn l­u ®éng dù kiÕn sÏ s¸t nhÊt víi nhu cÇu vèn l­u ®éng thùc tÕ cña XÝ nghiÖp. T×m hiÓu râ nh÷ng nguyªn nh©n, ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng vµ t¸c ®éng cña tõng nguyªn nh©n ®Õn viÖc b¶o toµn vµ sö dông vèn cña XÝ nghiÖp. Tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p nh»m b¶o toµn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch ®èi víi XÝ nghiÖp. Do ®ã, ®ßi hái ph¶i ®­îc sù quan t©m cña tÊt c¶ c¸c bé phËn, c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh kinh doanh. Kh«ng nªn t¸ch rêi nh÷ng nguyªn nh©n, cÇn ®Æt nã trong mèi quan hÖ biªn chøng rµng buéc lÉn nhau trªn c¬ së lý luËn khoa häc kÕt hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ nh»m ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p tèt nhÊt. Ch­¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh cña xÝ nghiÖp x©y l¾p ®iÖn C¨n cø vµo môc tiªu cña chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña n­íc ta vµ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ. Th× c«ng nghiÖp ®iÖn lµ mét trong nh÷ng ngµnh ­u tiªn ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh CNH – H§H ®Êt n­íc, ®Ó ®¶m b¶o x©y dùng th¾ng lîi CNXH. XÝ nghiÖp x©y l¾p ®iÖn tuy chØ lµ ®¬n vÞ trùc thuéc C«ng ty ®iÖn lùc I, mÆc dï thêi gian thµnh lËp vµ ho¹t ®éng ch­a l©u, nh­ng XÝ nghiÖp ®· x¸c ®Þnh râ nhiÖm vô vµ môc tiªu ph¸t triÓn cña XÝ nghiÖp ph¶i g¾n liÒn víi ®Þnh h­íng chung cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Tr­íc t×nh h×nh ®Æt ra nh­ vËy, viÖc b¶o toµn, ph¸t triÓn, vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn lµ ®iÒu tèi quan träng. Nh­ ë ch­¬ng II ®· ph©n tÝch, trong nh÷ng n¨m 1998,1999, 2000 vµ 2001, c«ng t¸c qu¶n lÝ vµ sö dông vèn cña XÝ nghiÖp ®· cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng ghi nhËn, nh­ng bªn c¹nh ®ã vÉn cßn kh«ng Ýt nh÷ng mÆt h¹n chÕ cÇn ph¶i kh¾c phôc. §©y lµ nh÷ng h¹n chÕ rÊt khã tr¸nh khái khi ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy. Tuy nhiªn nÕu kh«ng kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ nµy th× tÊt yÕu dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hiÖu qu¶ kinh doanh cña XÝ nghiÖp gi¶m sót, XÝ nghiÖp sÏ khã cã thÓ ®øng v÷ng vµ tån t¹i trong thÞ tr­êng. Do ®ã, mét vÊn ®Ò ®ang ®­îc ®Æt ra ®èi víi XÝ nghiÖp hiÖn nay lµ ph¶i t×m ra nh­ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh, sö dông tiÕt kiÖm vµ sö dông víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt c¸c nguån vèn hiÖn cã, c¸c tiÒm n¨ng vÒ lao ®éng vµ c¸c lîi thÕ kh¸c cña XÝ nghiÖp. D­íi ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu. T¨ng c­êng ®Çu t­ míi tµi s¶n cè ®Þnh, ®Æc biÖt lµ ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, thi c«ng Thùc tÕ hiÖn nay tµi s¶n cè ®Þnh cña XÝ nghiÖp võa Ýt, võa l¹c hËu, ®©y lµ kÕt qu¶ cña viÖc kh«ng chó träng ®Çu t­ míi, hiÖn ®¹i ho¸ tµi s¶n cè ®Þnh. Do vËy, mµ nã ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng c¸c s¶n phÈm, tiÕn ®é thi c«ng c¸c c«ng tr×nh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña XÝ nghiÖp. Nh­ ®· ph©n tÝch trong ch­¬ng II, nguyªn nh©n cña viÖc chËm ®æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ tµi s¶n cè ®Þnh trong XÝ nghiÖp lµ do thiÕu vèn ®Çu t­. Nh÷ng n¨m qua Ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®ang dÇn c¾t gi¶m ®Ó t¨ng c­êng tÝnh n¨ng ®éng, tù chñ cho c¸c doanh nghiÖp. Nhu cÇu vèn th× rÊt lín, nhÊt lµ vèn ®Çu t­ cho ®æi míi, më réng s¶n xuÊt kinh doanh, nh­ng viÖc vay vèn ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c gÆp nhiÒu khã kh¨n. Khã kh¨n lín nhÊt vµ XÝ nghiÖp gÆp ph¶i lµ l·i suÊt cao, trong khi thÞ tr­êng kinh doanh gÆp nhiÒu khã kh¨n – kh«ng ®¶m b¶o cho viÖc tr¶ nî. V× vËy, XÝ nghiÖp chØ cã thÓ vay nh÷ng kho¶n nhá, ®ñ ®Ó c¶i thiÖn chót Ýt t×nh h×nh s¶n xuÊt, do ®ã, ch­a t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. §Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n trªn XÝ nghiÖp cã thÓ t¹o vèn b»ng h×nh thøc thuª mua. V× trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng vèn ch­a ph¸t triÓn, thuª mua lµ h×nh thøc dÔ thùc hiÖn h¬n, nhÊt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhá, khã cã kh¶ n¨ng vay tÝn dông dµi h¹n ®Ó ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh. Khi t¹o vèn b»ng h×nh thøc thu mua ®· b¶o ®¶m tµi trî linh ho¹t nhu cÇu vèn, cho phÐp doanh nghiÖp thùc hiÖn ®Çu t­ kÞp thêi mµ kh«ng ph¶i ®¶o lén c¬ cÊu tµi chÝnh,kh«ng cÇn cã c¸c b¶o l·nh nh­ khi vay mua vµ nã kh«ng lµm t¨ng hÖ sè nî cña doanh nghiÖp, lµm cho doanh nghiÖp cã c¬ héi tèt h¬n ®Ó huy ®éng c¸c nguån vèn kh¸c khi cÇn thiÕt. TÝn dông thuª mua cßn cã t¸c dông nh­ mét biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro, l¹c hËu kÜ thuËt cho doanh nghiÖp. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, lµ lo¹i h×nh XÝ nghiÖp x©y l¾p quy m« nhá viÖc ®Çu t­ qu¸ nhiÒu vµo m¸y mãc thiÕt bÞ còng kh«ng ph¶i lµ tèt, v× XÝ nghiÖp cã thÓ ho¹t ®éng thuª mua, phôc vô cho tõng c«ng tr×nh. Nh­ng dï thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a th× XÝ nghiÖp vÉn ph¶i cã trong tay mét sè m¸y mãc thiÕt bÞ míi, hiÖn ®¹i ®Ó kh«ng chØ phôc vô cho c¸c c«ng t¸c thi c«ng c¸c c«ng tr×nh cña XÝ nghiÖp mµ cßn phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ phô trî cña XÝ nghiÖp. V× vËy XÝ nghiÖp cÇn ph¶i cè g¾ng h¬n n÷a trong viÖc t×m tßi, nghiªn cøu, x©y dùng c¸c ph­¬ng ¸n ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt, x©y dùng ®­îc nh÷ng ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ ®Ó thu hót ®­îc vèn ®Çu t­ cña nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc tÝn dông. Mét ®iÒu rÊt quan träng trong ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ ®ã lµ ®¸nh gi¸ ®­îc hiÖu qu¶ cña viÖc ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ ®ã bªn c¹nh viÖc ph¶i lùa chän c«ng nghÖ phï hîp víi yªu cÇu thi c«ng. Nãi tãm l¹i lµ viÖc ®Çu t­ ®ã ph¶i mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cho XÝ nghiÖp, cã nh­ vËy th× sè vèn ®Çu t­ cho tµi s¶n ®ã míi cã hiÖu qu¶ vµ XÝ nghiÖp míi n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ sö dông vèn cña m×nh. Cã rÊt nhiÒu chØ tiªu hiÖu qu¶ ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ. Sau ®©y em xin nªu ra ba chØ tiªu quan träng: ChØ tiªu gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng (net present value - NPV) lµ sè tiÒn mµ chñ ®Çu t­ cã ®­îc tÝnh t¹i thêi ®iÓm ®Çu t­ sau khi ®· lÊy tÊt c¶ c¸c kho¶n thu khÊu trõ ®i tÊt c¶ c¸c kho¶n chi. NPV = Trong ®ã: Bi : c¸c kho¶n thu n¨m i do c«ng nghÖ mang l¹i Ci : c¸c kho¶n chi n¨m thø i n : tuæi thä cña c«ng nghÖ r : suÊt thu lîi tèi thiÓu do nhµ ®Çu t­ x¸c ®Þnh trªn c¬ së t×nh h×nh kinh doanh thùc tÕ trªn thÞ tr­êng. NÕu NPV > 0 th× nªn ®Çu t­ c«ng nghÖ nµy. ChØ tiªu suÊt hoµn vèn néi bé (Internal Rate of Return - IRR) lµ l·i suÊt chiÕt khÊu r* mµ øng víi nã gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng b»ng kh«ng. Tøc lµ IRR lµ nghiÖm cña ph­¬ng tr×nh: NPV = = 0 NÕu vèn ®Çu t­ lµ vèn vay víi l·i suÊt r th× khi r = r* = IRR th× chñ ®Çu t­ chØ hoµ vèn vµ ng­îc l¹i nÕu r < IRR th× viÖc ®Çu t­ c«ng nghÖ th× cã l·i. Ngoµi ra khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ c«ng nghÖ míi XÝ nghiÖp nªn ®­a ra nhiÒu ph­¬ng ¸n vµ tÝnh to¸n NPV, IRR cho mçi ph­¬ng ¸n. Sau ®ã lùa chän ph­¬ng ¸n nµo cã NPV (IRR) lín h¬n. Trong tr­êng hîp NPV (IRR) cña c¸c ph­¬ng ¸n b»ng nhau th× cÇn tÝnh to¸n thªm chØ tiªu sau: ChØ tiªu thêi h¹n thu håi vèn ®Çu t­ (T) lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh thêi gian cÇn thiÕt ®Ó thu håi vèn ®Çu t­. T lµ nghiÖm cña ph­¬ng tr×nh = Ph­¬ng ¸n ®­îc chän lµ ph­¬ng ¸n cã T nhá nhÊt. Ngoµi ra, cã mét sè tr­êng hîp khi ®Çu t­ thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi kh«ng thÓ tÝnh riªng c¸c kho¶n thu do c«ng nghÖ ®ã mang l¹i ®Ó so s¸nh víi chi phÝ bá ra, lµm c¬ së ®Ó quyÕt ®Þnh cã ®Çu t­ hay kh«ng. Trong tr­êng hîp nµy XÝ nghiÖp cã thÓ so s¸nh trùc tiÕp møc ®é tiÕt kiªm nh©n c«ng, thêi gian rót ng¾n tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh so víi c¸c ph­¬ng ¸n c«ng nghÖ kh¸c. Gi¶i ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt thi c«ng n©ng cao chÊt l­îng s¶n xuÊt thi c«ng c¸c s¶n phÈm, t¹o cho XÝ nghiÖp mét vÞ thÕ v÷ng ch¾c phï hîp víi chñ tr­¬ng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong tiÕn tr×nh ®æi míi ®Êt n­íc. Nh­ng h¹n chÕ cña gi¶i ph¸p nµy lµ thiÕu vèn dÉn ®Õn ph¶i ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ tµi s¶n cè ®Þnh trong mét thêi gian dµi. N©ng cao tèc ®é chu chuyÓn vèn Thùc tr¹ng ë XÝ nghiÖp x©y l¾p ®iÖn hiÖn nay l­îng hµng tån kho lu«n cao vµ cã xu h­íng gia t¨ng. §iÒu nµy mét mÆt chøng tá XÝ nghiÖp ®ang cã nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, nh­ng mÆt kh¸c nã l¹i thÓ hiÖn sù kÐm hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, khi mµ l­îng hµng tån kho t¨ng tËp trung vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. Râ rµng lµ nã lµm cho chi phÝ sö dông vèn t¨ng lªn, nguån vèn tån ®äng lín, trong khi nhu cÇu vèn l­u ®éng cho kinh doanh l¹i bÞ thiÕu trÇm träng. §Ó n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn vèn ta xem xÐt mét sè chØ tiªu: Sè vßng quay VL§ = Kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn thêi = Kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh = Nh­ vËy, ®Ó n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn vèn vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm sao chóng ta t¨ng ®­îc tæng doanh thu, t¨ng tµi s¶n l­u ®éng vµ gi¶m nî ng¾n h¹n. V× vËy XÝ nghiÖp cÇn ph¶i quan t©m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau: Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh XÝ nghiÖp kh«ng nªn ho¹t ®éng ®¬n lÎ mµ tranh thñ sù gióp ®ì cña c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn, cña c¸c c¬ quan chuyªn m«n nh­ Tæng c«ng ty ®iÖn l­c, C«ng ty ®iÖn lùc I, hiÖp héi c¸c nhµ thÇu... §ång thêi thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ v÷ng ch¾c víi kh¸ch hµng, b¹n hµng vµ ®Æc biÖt víi ng©n hµng. Xö lý nhanh c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc ®· cò, c¸c tµi s¶n cè ®Þnh chê thanh lý, ®©y lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p nh»m gi¶i quyÕt ø ®äng vèn qua ®ã t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn cña XÝ nghiÖp. Ngoµi ra, viÖc thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh sÏ cßn gióp cho XÝ nghiÖp bæ sung vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh gi¶i quyÕt mét phÇn t×nh tr¹ng thiÕu vèn. ChØ ®¹o thi c«ng nhanh, døt ®iÓm tõng h¹ng môc c«ng tr×nh rót ng¾n thêi gian x©y dùng ®Ó nhanh chãng cã ®­îc nguån vèn do chñ ®Çu t­ thanh to¸n theo tõng h¹ng môc c«ng tr×nh, ®ång thêi n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng. HiÖu qu¶ cña viÖc rÊt ng¾n thêi gian x©y dùng ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: Rót ng¾n thêi gian x©y dùng, sím bµn giao c«ng tr×nh sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ do vèn ®Çu t­ sím d­îc thu håi: H = V. [] Trong ®ã: r : SuÊt hao phÝ vèn do XÝ nghiÖp tÝnh to¸n V: Vèn ®Çu t­ thi c«ng c«ng tr×nh hoÆc h¹ng môc c«ng tr×nh theo hîp ®ång Tdm : Thêi gian thi c«ng ®Þnh møc Ttt : Thêi gian thi c«ng thùc tÕ H: PhÇn chi phÝ vèn gi¶m ®­îc do rót ng¾n thêi gian sö dông vèn cho thi c«ng Rót ng¾n thêi gian x©y dùng t¨ng nhanh tèc ®é chu chuyÓn vèn l­u ®éng tiÕt kiÖm ®­îc mét l­îng vèn l­u ®éng trong thi c«ng mét c«ng tr×nh lµ: DV = [Ttt - Tdm] Trong ®ã: DV: l­îng vèn l­u ®éng tiÕt kiÖm ®­îc mét n¨m do ®Èy nhanh tiÕn ®é thi c«ng. Ttt, Tdm : thêi gian thi c«ng thùc tÕ vµ thêi gian thi c«ng ®Þnh møc. Thùc tÕ qu¶n lý vµ sö dông vèn trong n¨m 2001 cho thÊy XÝ nghiÖp bÞ chiÕm dông mét l­îng vèn qu¸ lín. §Çu n¨m lµ 15.346 triÖu ®ång, chiÕm 23,412% tæng sè vèn l­u ®éng. Cuèi n¨m lµ 12.385 triÖu ®ång, chiÕm 14,678% tæng sè vèn l­u ®éng. §iÒu nµy chøng tá vèn l­u ®éng cña XÝ nghiÖp bÞ ø ®äng trong kh©u l­u th«ng lµ rÊt lín. L­îng vèn nµy kh«ng nh÷ng kh«ng sinh l·i mµ cßn lµm gi¶m vßng quay cña vèn. Nguyªn nh©n bÞ chiÕm dông vèn lµ do hiÖn t­îng thiÕu vèn kh¸ phæ biÕn hiÖn nay, ®ång thêi khi cã quan hÖ lµm ¨n XÝ nghiÖp kh«ng cã sù lùa chän, ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ®¬n vÞ b¹n. §Ó h¹n chÕ l­îng vèn bÞ chiÕm dông XÝ nghiÖp cÇn triÖt ®Ó thùc hiÖn ph­¬ng ch©m thanh to¸n nhanh nh»m kh«ng g©y ø ®äng vèn. Thùc hiÖn ph­¬ng ch©m nµy XÝ nghiÖp cÇn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cô thÓ sau: Trong qu¸ tr×nh ký kÕt hîp ®ång víi b¹n hµng XÝ nghiÖp cÇn ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña hä, ®Ó tr¸nh ®­îc rñi ro cã thÓ xÈy ra trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång, cô thÓ: + Bªn A (chñ ®Çu t­) ph¶i øng tr­íc mét kho¶n tiÒn trªn 10% gi¸ trÞ hîp ®ång ®· ký. + Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång bªn A cÇn thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n. Thùc hiÖn nghiªm tóc viÖc nghiÖm thu c«ng tr×nh khi hîp ®ång ®· thùc hiÖn xong vµ quy ®Þnh møc ph¹t tõ 5 – 10% gi¸ trÞ hîp ®ång cho viÖc chËm thanh to¸n khi thêi h¹n thanh to¸n kh«ng ®óng nh­ ®· ký kÕt hîp ®ång. + Tr­êng hîp cïng mét lóc thùc hiÖn nhiÒu hîp ®ång thi c«ng, XÝ nghiÖp cÇn thu thËp c¸c th«ng tin vÒ chñ ®Çu t­ qua ®ã ph©n tÝch xem xÐt chñ ®Çu t­ nµo cã kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh th× ­u tiªn thi c«ng døt ®iÓm c«ng tr×nh ®ã. - VÒ phÝa XÝ nghiÖp cÇn nhanh chãng bµn giao c«ng tr×nh cho chñ thÇu sau khi c«ng tr×nh hoµn thµnh vµ sau khi ®· ®­îc nghiÖm thu, XÝ nghiÖp cÇn nhanh chãng tiÕn hµnh biªn b¶n kiÓm nghiÖm vµ yªu cÇu chi tr¶. Nh­ vËy, sau khi kÕt thóc giai ®o¹n s¶n xuÊt vèn l­u ®éng cña XÝ nghiÖp ®· chuyÓn sang lÜnh vùc thanh to¸n. §Ó thu håi c«ng nî, XÝ nghiÖp cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n nh­: thanh to¸n b»ng tiÒn, thanh to¸n b»ng hiÖn vËt, hoÆc thanh to¸n b»ng m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn nhiªn vËt liÖu. ViÖc thanh to¸n b»ng nguyªn vËt liÖu ®em l¹i nhiÒu lîi Ých, XÝ nghiÖp cã thÓ sö dông nguyªn vËt liÖu trong thi c«ng, nhê sö dông nguyªn vËt liÖu nµy mµ XÝ nghiÖp gi¶m ®­îc chi phÝ mua, chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì, chi phÝ kho b·i, chi phÝ dù tr÷ b·o qu¶n... Nh­ vËy, sÏ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. Ngoµi ra, ®Ó thu håi c«ng nî cßn cã thÓ dïng ph­¬ng ph¸p b¸n nî cho ng©n hµng hoÆc c¸c c«ng ty tµi chÝnh. Ph¶i nãi r»ng víi ®Æc ®iÓm nhiÖm vô kinh doanh cña XÝ nghiÖp th× viÖc n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn vèn lµ khã. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy vÉn cã thÓ ®­îc c¶i thiÖn nÕu XÝ nghiÖp gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò trªn vµ XÝ nghiÖp quan t©m h¬n n÷a ®Õn viÖc x©y dùng ph­¬ng ¸n, ch­¬ng tr×nh kinh doanh cô thÓ, thËm chÝ cô thÓ ®èi víi tõng c«ng tr×nh x©y dùng. Kh«ng ph¶i chØ riªng XÝ nghiÖp mµ ®èi víi ®a sè c¸c doanh nghiÖp, khi x©y dùng ph­¬ng ¸n kinh doanh, míi chØ chó träng dÕn viÖc tr×nh bµy nh÷ng kÕt qu¶ chÝnh b¶n th©n ph­¬ng ¸n dù ®Þnh ®Çu t­, mµ ch­a chó ý ®Õn viÖc ®Æt ph­¬ng ¸n ®ã trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c cña XÝ nghiÖp, víi nh÷ng dù ¸n kh¸c. V× vËy, ®«i khi mét dù ¸n ch­a thÓ hiÖn râ t¸c ®éng cña nã ®Õn sù t¨ng tr­ëng vµ triÓn väng ho¹t ®éng cña XÝ nghiÖp. Do ®ã, mét trong nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh lµ ph¶i thÓ hiÖn ®­îc kÕt qu¶ tæng hîp cña XÝ nghiÖp. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, khi tiÕn hµnh tham gia mét ho¹t ®éng x©y dùng nµo, XÝ nghiÖp cÇn ph¶i xem xÐt mét c¸ch tæng qu¸t ®Õn nguån vèn sÏ huy ®éng, c¸c chi phÝ sÏ bá ra, dù kiÕn thêi gian x©y l¾p, c¸c c«ng t¸c vÒ quyÕt to¸n, thanh to¸n c«ng tr×nh, vµ mét vÊn ®Ò còng rÊt quan träng, ®ã lµ ph¶i n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng ng­êi lao ®éng mµ lùc l­îng c«ng nh©n x©y l¾p trùc tiÕp chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o. Ngoµi lùc l­îng lao ®éng cña m×nh, XÝ nghiÖp cã thÓ thuª lao ®éng thêi vô, nh­ng lùc l­îng nµy còng cÇn cã sù qu¶n lý chÆt chÏ vÒ thêi gian vµ vÒ chÊt l­îng lao ®éng. Khi gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò nµy, c«ng tr×nh sÏ ®­îc hoµn thµnh sím, khi c«ng t¸c quyÕt to¸n ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng XÝ nghiÖp míi cã thÓ thu håi vèn vµ nhê ®ã lµm gi¶m l­îng hµng tån kho vµ n©ng cao sè vßng lu©n chuyÓn vèn. III. Lùa chän vµ ¸p dông hîp lý c¸c nguån vèn Tõ ph©n tÝch thùc tr¹ng hiÖu qu¶ sö dông vèn cña XÝ nghiÖp X©y l¾p §iÖn ta thÊy, c¬ cÊu vèn cña XÝ nghiÖp cßn ch­a hîp lý, cã sù chªnh lÖch rÊt kh¸c biÖt gi÷a c¸c nguån huy ®éng. Vay ng¾n h¹n rÊt Ýt, nî dµi h¹n th× hoµn toµn kh«ng cã. ViÖc huy ®éng vèn g¾n liÒn víi chi phÝ huy ®éng, sö dông vèn vµ tû träng cña c¸c nguån trong c¬ cÊu vèn, nªn khi huy ®éng c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tÝnh ®Õn hai nguån rÏ nhÊt lµ tÝn dông th­¬ng m¹i vµ nî tÝch luü. Nh­ng ë XÝ nghiÖp hai nguån nµy ®· ®­îc huy ®éng mét c¸ch triÖt ®Ó vµ hÇu nh­ kh«ng cßn kh¶ n¨ng huy ®éng thªm V× vËy ë ®©y XÝ nghiÖp cÇn ph¶i xem xÐt l¹i nguån vèn huy ®éng tõ tÝn dông th­¬ng m¹i, tû lÖ cña nguån nµy qu¸ cao khiÕn XÝ nghiÖp cã thÓ r¬i vµo t×nh tr¹ng mÊt tù chñ vÒ tµi chÝnh bÊt cø lóc nµo vµ h¬n n÷a nã còng lµ mét nguyªn nh©n khiÕn XÝ nghiÖp kh«ng t¨ng ®­îc h¹n møc tÝn dông tõ phÝa ng©n hµng lªn. B©y giê vÊn ®Ò ®Æt ra lµ XÝ nghiÖp ph¶i ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu nguån vèn. Víi nguån vèn chñ së h÷u: HiÖn nay nguån vèn chñ së h÷u cña XÝ nghiÖp chØ chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá trong nguån vèn cña XÝ nghiÖp (n¨m 1998 lµ 4,294%; n¨m 1999 lµ 3,892%; n¨m 2000 lµ 8,183%; n¨m 2001 lµ 5,834%). Do ®ã, trong thêi gian tíi XÝ nghiÖp ph¶i cè g¾ng t¨ng sè l­îng vµ tû träng cña nguån nµy lªn. Muèn t¨ng nguån nµy lªn mét mÆt ph¶i cã sù gãp søc cña Nhµ n­íc, Nhµ n­íc t¸c ®éng ®Õn nguån nµy b»ng c¸ch t¨ng nguån vèn ng©n s¸ch cho doanh nghiÖp vµ gi¶m thu ®èi víi doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, ®Ó t¨ng nguån vèn nµy th× XÝ nghiÖp ph¶i t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh, ®¶m b¶o ho¹t ®éng cã l·i. Tõ ®©y, XÝ nghiÖp l¹i ph¶i trë vÒ víi viÖc tÝnh to¸n møc ®é hiÖu qu¶ cña tõng dù ¸n vµ vai trß cña nã trong sù ph¸t triÓn cña XÝ nghiÖp, vµ vÊn ®Ò më réng thÞ tr­êng, t¨ng kh¶ n¨ng ®Êu thÇu. Víi nguån vèn vay ng©n hµng: §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò bøc xóc cña XÝ nghiÖp. Lµ mét ®¬n vÞ trùc thuéc, XÝ nghiÖp chÞu sù ®iÒu tiÕt cña C«ng ty §iÖn lùc I vÒ l­îng vèn vay ng¾n h¹n. H¹n møc cña XÝ nghiÖp hiÖn nay lµ 1 tû ®ång, ®©y cã thÓ nãi lµ mét h¹n møc qu¸ thÊp ®èi víi XÝ nghiÖp. ViÖc quy ®Þnh nh­ thÕ nµy mét phÇn lµ do C«ng ty ph¶i c©n ®èi ho¹t ®éng cho c¸c XÝ nghiÖp thµnh viªn chø kh«ng chØ cã XÝ nghiÖp X©y l¾p §iÖn, nh­ng cã lÏ nguyªn nh©n c¬ b¶n ë ®©y lµ do XÝ nghiÖp ch­a chøng tá ®­îc tÝnh hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng cña m×nh. V× vËy muèn t¨ng ®­îc h¹n møc tÝn dông th«ng qua ng©n hµng th× XÝ nghiÖp ph¶i ®Ò xuÊt ra ®­îc nh÷ng ph­¬ng ¸n kinh doanh cã tÝnh hiÖu qu¶ cao. Mét thùc tÕ ë XÝ nghiÖp lµ hµng n¨m vÉn thùc hiÖn theo chØ tiªu ph¸p lÖnh cña C«ng ty ®­a xuèng vµ ®a sè c¸c c«ng tr×nh mµ XÝ nghiÖp thùc hiÖn ®Òu lµ chØ ®Þnh thÇu, ý nghÜa cña ho¹t ®éng chØ ®Þnh thÇu ë ®©y chÝnh lµ viÖc C«ng ty ®· ®Þnh gi¸, ®Þnh doanh thu, ®Þnh thêi gian cho XÝ nghiÖp. Thùc tÕ nµy ®· nãi lªn r»ng b¶n th©n XÝ nghiÖp thùc sù ch­a ®­a ra ®­îc nh÷ng ph­¬ng ¸n cã hiÖu qu¶ b»ng nh÷ng ph­¬ng ¸n C«ng ty ®­a xuèng. C«ng t¸c ®Êu thÇu ë XÝ nghiÖp còng rÊt h¹n chÕ. V× vËy cã thÓ nãi, thø nhÊt, do XÝ nghiÖp ch­a chñ ®éng nhiÒu trong viÖc ®Êu thÇu vµ t¹o thÞ tr­êng; thø hai, XÝ nghiÖp ch­a cã ®­îc nhiÒu ph­¬ng ¸n kinh doanh cã hiÖu qu¶ nªn h¹n møc tÝn dông ng©n hµng kh«ng t¨ng lªn ®­îc. Nh­ vËy, ®Ó t¨ng ®­îc h¹n møc tÝn dông ng©n hµng th× nhiÖm vô ®Æt ra ®èi víi XÝ nghiÖp lµ ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i nµy. §Ó x©y dùng ®­îc ph­¬ng ¸n cã hiÖu qu¶, cã tÝnh thuyÕt phôc th× XÝ nghiÖp ph¶i tËp trung lùc l­îng c¸n bé cã cã kinh nghiÖm, tr×nh ®é cao. §éi ngò c¸n bé cña XÝ nghiÖp cÇn ®­îc th­êng xuyªn ®µo t¹o thªm, cËp nhËp thªm vÒ lÜnh vùc chuyªn m«n, lÜnh vùc lËp dù ¸n..., ®Ó cã ®­îc ®éi ngò c¸n bé giµu n¨ng lùc, b¶n lÜnh vµ biÕt ph¸n ®o¸n t×nh thÕ, ®Ó ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp. Bªn c¹nh ®ã, trong nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh kh«ng thuéc chuyªn m«n cña XÝ nghiÖp hoÆc lÜnh vùc cßn thiÕu c¸n bé giái th× XÝ nghiÖp cã thÓ thuª t­ vÊn cã uy tÝn, kinh nghiÖm gióp ®ì. Ngoµi ra, ®Ó t¨ng ®­îc nguån vèn vay tõ ng©n hµng, t¨ng c­êng tÝnh chñ ®éng trong viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng, mét mÆt XÝ nghiÖp ph¶i trî gióp cho c¸c ®éi, mÆt kh¸c tù b¶n th©n c¸c ®éi mµ ®øng ®Çu lµ ®éi tr­ëng ph¶i më réng h¬n n÷a quan hÖ víi kh¸ch hµng, t¨ng c­êng hiÖu qu¶, chÊt l­îng c¸c c«ng tr×nh thi c«ng, nhê ®ã t¨ng ®­îc sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng vµ cã c¬ héi h¬n n÷a khi kh¸ch hµng tù t×m ®Õn ®Æt hîp ®ång. Thùc hiÖn tèt gi¶i ph¸p nµy sÏ gãp phÇn t¹o dùng cho XÝ nghiÖp mét c¬ cÊu nguån vèn hîp lý h¬n, h¹n chÕ ®­îc t×nh tr¹ng thiÕu vèn trong s¶n xuÊt kinh doanh, gióp XÝ nghiÖp tù chñ h¬n vÒ mÆt tµi chÝnh vµ chñ ®éng h¬n trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. IV. Lùa chän h×nh thøc qu¶n lý tµi chÝnh trong cÊp ph¸t vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n Trong ho¹t ®éng ®Çu t­ x©y dùng, tõ tr­íc ®Õn nay cã n¨m h×nh thøc cÊp ph¸t, cho vay vèn thanh to¸n nh­ sau: Thø nhÊt: CÊp ph¸t vèn thanh to¸n theo gi¸ trÞ khèi l­îng theo tuÇn kú. Thø hai: Lµ h×nh thøc thanh to¸n theo gi¸ trÞ khèi l­îng hoµn thµnh theo quy ­íc hoÆc khèi l­îng thùc hiÖn ®Õn ®iÓm dõng kû thuËt. Thø ba: Lµ h×nh thøc cÊp ph¸t vèn thanh to¸n theo s¶n phÈm hoµn thµnh. Thø t­: Lµ h×nh thøc ®Êu thÇu x©y dùng Thø n¨m: Lµ h×nh thøc kho¸n gän HiÖn nay XÝ nghiÖp ®ang ¸p dông h×nh thøc thø ba, tøc lµ cÊp ph¸t vèn thanh to¸n theo s¶n phÈm hoµn thµnh. Trong x©y dùng c¬ b¶n, s¶n phÈm hoµn thµnh lµ toµn bé c«ng tr×nh hoÆc tõng h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh ®­a vµo sö dông. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc cÊp ph¸t nµy lµ t¹o ra mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a c«ng t¸c cÊp ph¸t vèn víi rót ng¾n thêi gian thi c«ng ®Ó nhanh chãng ®­a dù ¸n vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Nh­îc ®iÓm lín nhÊt cña h×nh thøc nµy lµ chu kú thanh to¸n qóa dµi, c¸c ®¬n vÞ thi c«ng cÇn ph¶i cã mét l­îng vèn l­u ®éng rÊt lín, ®Ó dù tr÷ vËt t­ trong suèt qu¸ tr×nh thi c«ng cho ®Õn khi hoµn thµnh s¶n phÈm, ®­îc nghiÖm thu vµ ®­a vµo sö dông míi cÊp ph¸t vèn thanh to¸n. ChÝnh v× ¸p dông theo ph­¬ng thøc nµy mµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang vµ c¸c kho¶n ph¶i thu cña XÝ nghiÖp lín ®Õn nh­ vËy. BiÓu15: ChØ tiªu 1998 1999 2000 2001 Sè tiÒn % Sè tiÒn % Sè tiÒn % Sè tiÒn % CPSXKDDD + KPT 40.239 45,770 37.348 39,684 42.635 61,592 45.733 50,072 Tæng nguån vèn 87.915 100 94.144 100 69.292 100 91.334 100 Qua biÓu 15 ta thÊy chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang vµ kho¶n ph¶i thu chiÕm mét tû lÖ rÊt lín trong nguån vèn cña XÝ nghiÖp. §©y lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù thiÕu vèn, vßng quay vèn chËm vµ cuèi cïng lµ hiÖu qu¶ sö dông vèn thÊp. Tõ thùc tr¹ng nh­ vËy ta thÊy viÖc lùa chän h×nh thøc qu¶n lÝ tµi chÝnh cÊp ph¸t vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n lµ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi XÝ nghiÖp. Theo em trong n¨m h×nh thøc cÊp ph¸t trªn, h×nh thøc hîp lý nhÊt hiÖn nay mµ XÝ nghiÖp cã thÓ ¸p dông ®ã lµ h×nh thøc ®Êu thÇu x©y dùng. Theo h×nh thøc nµy, th× gi¸ b¸n cña s¶n phÈm x©y dùng ®­îc kh¼ng ®Þnh tr­íc gi÷a bªn A vµ bªn B theo chÊt l­îng s¶n phÈm ®· ®­îc x¸c ®Þnh. Sau khi kÝ xong hîp ®ång th× bªn A sÏ ®Æt tr­íc cho bªn B mét kho¶n vèn ®Ó lµm c«ng t¸c chuÈn bÞ x©y dùng ( chuÈn bÞ mÆt b»ng x©y dùng, mua vËt t­ d÷ tr÷ thi c«ng), trong qu¸ tr×nh x©y dùng khèi l­îng thùc hiÖn ®­îc,®­îc cÊp vèn thanh to¸n vµ trõ dÇn vµo sè t¹m øng. Víi h×nh thøc nµy nã gióp cho XÝ nghiÖp gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng khã kh¨n vÒ vèn cho c«ng t¸c tæ chøc x©y dùng cña XÝ nghiÖp, ®Èy nhanh tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh, tõ ®ã n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ sö dông vèn cña XÝ nghiÖp. V. §Þnh kú hµng n¨m tiÕn hµnh ph©n tÝch tµi chÝnh Ph©n tÝch tµi chÝnh ngµy cµng cã vai trß quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Ph©n tÝch ho¹t ®éng tµi chÝnh doanh nghiÖp mµ träng t©m lµ ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c chØ tiªu tµi chÝnh ®Æc tr­ng, th«ng qua mét hÖ thèng c¸c ph­¬ng ph¸p c«ng cô vµ kü thuËt ph©n tÝch gióp ng­êi sö dông th«ng tin võa ®¸nh gi¸ tæng hîp, toµn diÖn, kh¸i qu¸t, l¹i võa xem xÐt chi tiÕt ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®Ó nhËn biÕt, ph¸n ®o¸n, ph©n tÝch, ®Ó ®­a ra quyÕt ®Þnh tµi chÝnh phï hîp. Víi viÖc kh«ng tiÕn hµnh ph©n tÝch tµi chÝnh sÏ lµm cho doanh nghiÖp rÊt khã kh¨n trong viÖc ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng kinh doanh. Cã thÓ lÊy vÝ dô, khi doanh thu vµ lîi nhuËn ®Òu t¨ng nÕu kh«ng xÐt c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông vèn ta cã thÓ thÊy doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶. Nh­ng nÕu doanh thu vµ lîi nhuËn kh«ng t¨ng cïng chiÒu víi tèc ®é ®Çu t­ th× khi tÝnh to¸n, c¸c chØ tiªu sÏ thÓ hiÖn sù kh«ng hiÖu qu¶ cña ®ång vèn. ë XÝ nghiÖp X©y l¾p §iÖn , sù mÊt c©n ®èi trong nguån vèn, mµ hÖ qu¶ lµ ch­a khai th¸c, ch­a sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn, mét phÇn lµ kÕt qu¶ cña viÖc ch­a chó träng ®Õn ho¹t ®éng ph©n tÝch tµi chÝnh. §Ó cã thÓ sö dông ®ång vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch tµi chÝnh. §Ó ph©nh tÝch tµi chÝnh ®¶m b¶o cã hiÖu qu¶ cÇn chó ý ®Õn mét sè ®iÓm sau: Tr×nh tù ph©n tÝch tµi chÝnh. + Thu thËp th«ng tin: Thu thËp mäi nguån th«ng tin cã kh¶ n¨ng lý gi¶i vµ thuyÕt minh thøc tr¹ng ho¹t ®éng tµi chÝnh doanh nghiÖp, phôc vô cho qu¸ tr×nh dù ®o¸n. nã bao gåm c¶ th«ng tin néi bé vµ bªn ngoµi, th«ng tin kÕ to¸n vµ th«ng tin qu¶n lý kh¸c... nh­ng quan träng nhÊt lµ nh÷ng b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. + Xö lý th«ng tin: Lµ qu¸ tr×nh s¾p xÕp th«ng tin theo nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh nh»m tÝnh to¸n, so s¸nh, gi¶i thÝch, ®¸nh gi¸, x¸c ®Þnh nguyªn nh©n cña nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc phôc vô cho qu¸ tr×nh dù ®o¸n vµ quyÕt ®Þnh. + Dù ®o¸n vµ quyÕt ®Þnh: Tõ c¸c th«ng tin ®· ®­îc xö lÝ, chñ doanh nghiÖp sÏ ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn môc tiªu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp lµ t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn vµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn trªn c¬ së mét nguån vèn nhÊt ®Þnh. §µo t¹o c¸n bé: C¸n bé lµm c«ng t¸c tµi chÝnh ®ßi hái kh«ng nh÷ng tÝnh to¸n chÝnh x¸c mµ ph¶i cã ®­îc c¸i nh×n bao qu¸t ®Ó ®¸nh gi¸ vµ ®­a ra ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp. XÝ nghiÖp hiÖn nay ch­a cã chuyªn viªn tµi chÝnh, trong thêi gian nµy doanh nghiÖp nªn cö nh÷ng c¸n bé lµm c«ng t¸c kÕ to¸n häc thªm mét kho¸ vÒ tµi chÝnh ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng cña c«ng t¸c ph©n tÝch tµi chÝnh cña m×nh. Víi mét ®éi ngò n¾m ch¾c vÒ nghiÖp vô ph©n tÝch tµi chÝnh vµ tu©n thñ tr×nh tù cña viÖc ph©n tÝch sÏ ®¶m b¶o nguån vèn cña XÝ nghiÖp sÏ ®­îc ®­îc sö dông tèt h¬n vµo thêi gian tíi. HiÖu qu¶ sö dông vèn cña XÝ nghiÖp lµ cao hay thÊp ngoµi ¶nh h­ëng cña l­îng vèn sö dông trong kú th× hai nh©n tè cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp lµ doanh thu vµ lîi nhuËn. Do vËy, ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn XÝ nghiÖp cÇn cã gi¶i ph¸p t¨ng doanh thu, gi¶m chi phÝ vµ tõ ®ã lµm cho lîi nhuËn t¨ng lªn. VI. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p trªn 1. VÒ phÝa XÝ nghiÖp 1.1. Ph¶i ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé c«ng nh©n viªn XÝ nghiÖp cÇn ph¶i hoµn thiÖn bé m¸y tæ chøc cña m×nh sao cho hîp lý, gän nhÑ vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. Bé m¸y nµy ph¶i thèng nhÊt tõ trªn xuèng d­íi, cã sù phèi kÕt hîp gi÷a c¸c phßng ban, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì nhau lµm viÖc ®ång thêi còng ph©n c«ng râ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n ®Ó ph¸t huy n¨ng lùc tèi ®a cña ng­êi lao ®éng. XÝ nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn quan t©m vµ ®Çu t­ mét c¸ch tho· ®¸ng cho c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®Ó n©ng cao tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn, n©ng cao n¨ng lùc, tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý. Cïng víi viÖc ®æi míi, hiÖn ®¹i ho¸ m¸y mãc thiÕt bÞ th× viÖc n©ng cao tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng lµ mét vÊn ®Ò tÊt yÕu. XÝ nghiÖp ph¶i më c¸c líp ®µo t¹o, båi d­ìng tay nghÒ, kiÕn thøc cho ng­êi lao ®éng ®Ó hä lµm viÖc víi hiÖu qu¶ cao nhÊt. 1.2. Tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ ph©n tÝch ho¹t ®éng tµi chÝnh kinh doanh Qua c¸c sè liÖu, tµi liÖu kÕ to¸n, ®Æc biÖt lµ c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n tµi chÝnh. XÝ nghiÖp th­êng xuyªn n¾m ®­îc sè vèn hiÖn cã, c¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt, nguån h×nh thµnh vµ c¸c biÕn ®éng t¨ng, gi¶m trong kú, møc ®é ®¶m b¶o vèn l­u ®éng, t×nh h×nh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n...Nhê ®ã, XÝ nghiÖp ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p ®óng ®¾n ®Ó xö lý kÞp thêi c¸c vÊn ®Ò vÒ tµi chÝnh, nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc tiÕn hµnh thuËn lîi theo c¸c ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch ®Ò ra, nh­ huy ®éng vèn bæ sung, xö lý sè vèn thõa, thu håi c¸c kho¶n nî ph¶i thu, thanh to¸n c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n tr¶... 1.3. C¸c biÖn ph¸p tiÕt kiÖm trong s¶n xuÊt vµ tiªu dïng §©y lµ con ®­êng tèt nhÊt ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. TiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt: XÝ nghiÖp ph¶i cã ®Þnh møc s¶n xuÊt cho c¸c ®éi, c¸c ph©n x­ëng mét c¸ch hîp lý trªn c¬ së thiÕt bÞ cña tõng ®¬n vÞ. TiÕt kiÖm chi phÝ vËt t­ b»ng c¸ch t×m nh÷ng ®èi t¸c cung cÊp nguån vËt t­ cho XÝ nghiÖp víi gi¸ c¶ c¹nh tranh. Tuyªn truyÒn cho c¸n bé c«ng nh©n viªn tiÕt kiÖm trong s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao ý thøc tiÕt kiÖm trong ng­êi lao ®éng. Cã chÝnh s¸ch th­ëng ph¹t nghiªm minh ®Ó khuyÕn khÝch nh÷ng ng­êi tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt , h¹n chÕ tèi ®a t×nh tr¹ng l·ng phÝ nguyªn liÖu. TiÕt kiÖm trong tiªu dïng: XÝ nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh rµ so¸t l¹i chi phÝ cho qu¶n lý nh­ chi phÝ cho tiÕp kh¸ch, chi phÝ cho héi nghÞ… §èi víi mét kho¶n nh­ chi phÝ tiÕp kh¸ch. XÝ nghiÖp cÇn ph¶i cã mét ®Þnh møc cô thÓ ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng chi tiªu l·ng phÝ. 2. §èi víi Nhµ n­íc §Ó lµm tèt c«ng t¸c sö dông vèn th× ph¶i cã sù kÕt hîp tõ hai phÝa: Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp. Nhµ n­íc cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho XÝ nghiÖp ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p tõ phÝa Nhµ n­íc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña XÝ nghiÖp. 2.1. VÒ nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc Lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc do Nhµ n­íc thµnh lËp nh­ng nguån vèn ng©n s¸ch cÊp vµ bæ sung lµ rÊt nhá bÐ ch­a t­¬ng xøng víi kh¶ n¨ng hiÖn hµnh cña XÝ nghiÖp. Theo chÕ ®é, mçi doanh nghiÖp ®­îc ®¶m b¶o tèi thiÓu 30% vèn l­u ®éng, nh­ng do ch­a cã nguån vèn ®Ó cung cÊp nªn kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng ®­îc cung cÊp ®Çy ®ñ, trong khi cã c¸c doanh nghiÖp thõa vèn l¹i khã ®iÒu ®Õn c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn. V× thÕ nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc, mµ trong ®ã cã XÝ nghiÖp x©y l¾p ®iÖn ®ang ph¶i ®èi phã víi t×nh tr¹ng thiÕu vèn l­u ®éng nghiªm träng. Thùc tÕ cho thÊy c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn l­u ®éng hoµn toµn kh«ng chØ do ng©n s¸ch kh«ng ®¶m b¶o ®­îc mµ c¸i chÝnh lµ do c¸c doanh nghiÖp chiÕm dông vèn cña nhau dÉn ®Õn t×nh tr¹ng l­u ®éng vèn thanh to¸n trong c¸c quay vßng luÈn quÈn nªn ®· lµm cho t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp phøc t¹p, nî nÇn d©y d­a, thiÕu vèn l­u ®éng nghiªm träng. Theo NghÞ ®Þnh 22/H§BT ngµy 24/1/91 vÒ chÕ ®é thu sö dông vèn NSNN víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp cã sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®Òu ph¶i nép mét kho¶n thu sö dông vèn tõ 3,6% - 4,8%/ n¨m tuú theo ngµnh nghÒ kinh doanh, sè tiÒn thu sö dông vèn trªn ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn, mét mét sè ý kiÕn cho r»ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay mét sè c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®ang thiÕu vèn kinh doanh trÇm träng, kh¶ n¨ng tÝch luü nguån vèn cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc ch­a cao, lîi nhuËn sau thuÕ cßn Ýt, nhu cÇu bæ sung vèn cßn lín, do vËy kh«ng nªn thu kho¶n thu nµy vµ thùc tÕ hiÖn nay tæng sè tiÒn thu sö dông vèn ng©n s¸ch cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc hµng n¨m kh«ng ®¸ng kÓ, bá kho¶n thu nµy doanh nghiÖp Nhµ n­íc sÏ cã thªm ®iÒu kiÖn tù tÝch luü vµ ph¸t triÓn thªm vèn ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Cã thÓ nãi tõ nh÷ng lÝ do nµy viÖc bá kho¶n thu sö dông vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc lµ hoµn toµn hîp lý vµ lµ mét gi¶i ph¸p cùc k× quan träng ®Ó th¸o gì t×nh h×nh thiÕu vèn kinh doanh ®ang diÔn ra ë nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc hiÖn nay. 2.2. Tæ chøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng tr×nh XÐt trªn ph­¬ng diÖn ®Çu t­ ph¸t triÓn tr¸i phiÕu c«ng tr×nh (TPCT) lµ mét h×nh thøc huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶ nhÊt trong ba h×nh thøc: tr¸i phiÕu kho b¹c, tr¸i phiÕu ng©n hµng ®Çu t­ vµ tr¸i phiÕu c«ng tr×nh. Thùc tiÔn ®· chøng minh, gi÷a tiÕn ®é thi c«ng x©y dùng c¬ b¶n vµ kh¶ n¨ng nguån vèn Nhµ n­íc kh«ng ®ång nhÊt tøc lµ khèi l­îng x©y dùng c¬ b¶n trong kÕ ho¹ch bao giê còng lín h¬n nhiÒu so víi kh¶ n¨ng ng©n s¸ch. HÇu hÕt ë c¸c ®Þa ph­¬ng tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 6 ng©n s¸ch rÊt khã kh¨n, chØ ®ñ ®Ó chi l­¬ng duy tr× bé m¸y ho¹t ®éng c¬ quan, chi ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n coi nh­ kh«ng ®¸ng kÓ. Tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 10 tû lÖ cÊp ph¸t ng©n s¸ch cho x©y dùng kho¶ng 40% - 60%, phÇn lín vèn thanh to¸n vµo th¸ng 11 vµ th¸ng12, tËp trung vµo nh÷ng ngµy cuèi n¨m trong khi ®ã tiÕn ®é thi c«ng x©y dùng ®­îc thùc hiÖn c¶ 12 th¸ng. Do ®ã c¸c tæ chøc x©y dùng ph¶i ®i chiÕm dông vèn hoÆc ®i vay c¸c ng©n hµng víi l·i suÊt cao. Nh­ vËy, dÉn ®Õn thêi gian thi c«ng dµi, qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ b¶n t¨ng so víi dù ¸n… §Ó kh¾c phôc hiÖn t­îng nµy, th× huy ®éng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn theo h×nh thøc tr¸i phiÕu c«ng tr×nh lµ mét ®iÒu cÇn thiÕt. Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh cã thÓ ph¸t hµnh nhiÒu lo¹i: 1, 3 hoÆc 5 n¨m. Cã thÓ t¨ng nguån tiÒn ViÖt Nam hay ngo¹i tÖ m¹nh vµ gi¸ trÞ ph¶i phï hîp víi søc mua cña ng­êi d©n. S¬ ®å huy ®éng Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh: C¬ quan ph¸t hµnh tr¸i phiÕu KBNNTW) §¬n vÞ thi c«ng (Bªn B) C¸c chñ ®Çu t­ c«ng tr×nh (bªn A) C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, quü b¶o hiÓm quü HT§TQG (®¬n vÞ cho chiÕt khÊu) Ng­êi mua TPCT (1) (2) (3) (4) (1) C¬ quan ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ Bé tµi chÝnh (Kho b¹c Nhµ n­íc trung ­¬ng). C¸c chñ ®Çu t­ nhËn nî víi Nhµ n­íc ®ång thêi nhËn TPCT tõ c¬ quan ph¸t hµnh. (2) Trªn c¬ së phiÕu gi¸ x©y dùng c¬ b¶n (®èi víi c«ng tr×nh chØ ®Þnh thÇu hoÆc giao thÇu) hoÆc hîp ®ång nhËn thÇu x©y l¾p, mua s¾p thiÕt bÞ, t­ vÊn thiÕt kÕ(®èi víi c«ng tr×nh ®Êu thÇu). C¸c chñ ®Çu t­ thanh to¸n theo khèi l­îng(hoÆc t¹m øng) cho ®¬n vÞ thi c«ng b»ng TPCT. (3) Sau khi nhËn ®­îc tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, ®¬n vÞ thi c«ng ®Õn c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c quÜ HT§TQG xin chiÕt khÊu theo tû lÖ phÇn tr¨m. (4) C¬ quan cho chiÕt khÊu tiÕn hµnh huy ®éng vèn trong mäi tÇng líp d©n c­ trong, ngoµi n­íc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c. Thùc hiÖn tèt huy ®éng TPCT theo s¬ ®å trªn cã ­u ®iÓm: Tõ chç c«ng tr×nh ch­a cã nguån vèn, c¸c chñ ®Çu t­ ®· ®¸p øng ngay vèn cho c«ng tr×nh mµ ch­a cÇn ph¶i cã vèn ng©n s¸ch. §iÒu nµy kh¾c phôc ®­îc hiÖn t­îng thiÕu hôt vèn trong x©y dùng(Gi÷a khèi l­îng XDCB thùc hiÖn vµ kh¶ n¨ng ng©n s¸ch cÊp ph¸t) trªn c¬ së nguån vèn ®¸p øng kÞp thêi gãp phÇn ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn, ®¶m b¶o c«ng tr×nh cã chÊt l­îng cao vµ gi¸ thµnh h¹, t¹o c¬ së ban ®Çu ®Ó dÇn dÇn tiÕn tíi lËp thÞ tr­êng vèn æn ®Þnh vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam. ThÕ nh­ng theo s¬ ®å trªn, còng nh­ tr¸i phiÕu Kho b¹c vµ tr¸i phiÕu Ng©n hµng ®Çu t­. Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh cho dï lµ ph­¬ng tiÖn thÕ chÊp, h×nh thøc thuª mua b¸n, chuyÓn nhù¬ng nh­ng hiÖn t¹i tr¸i phiÕu c«ng tr×nh chØ dõng l¹i ë chøc n¨ng cÊt tr÷. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, t¹o ®iÒu kiÖn cho tr¸i phiÕu c«ng tr×nh vµ c¸c lo¹i tr¸i phiÕu kh¸c thu hót ®­îc m¹nh mÏ c¸c nguån vèn tõ c¸c tæ chøc kinh tÕ c¸c tÇng líp d©n c­ trong n­íc, c¸c ®¬n vÞ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam th× c¸c lo¹i tr¸i phiÕu nµy ph¶i g¾n liÒn víi thÞ tr­êng vèn æn ®Þnh trong n­íc. S¬ ®å vßng chu chuyÓn cña tr¸i phiÕu c«ng tr×nh: C¬ quan ph¸t hµnh TPCT C¸c chñ ®Çu t­ c«ng tr×nh (bªn A) C¸c ®¬n vÞ thi c«ng (bªn B) Ng­êi mua TPCT C¸c NHTM, quÜ BH, quÜ HT§TQG(®¬n vÞ cho chiÕt khÊu ) ThÞ tr­êng vèn æn ®Þnh trong n­íc (1) C¸c chñ ®Çu t­ c«ng tr×nh (bªn A) (2) (6) (3) (4) (5) §©y lµ s¬ ®å khÐp kÝn, ph¶n ¸nh vßng chu chuyÓn cña TPCT trong thÞ tr­êng vèn æn ®Þnh trong n­íc, trong ®ã thÞ tr­êng vèn lµ kh©u trung t©m mua b¸n, trao ®æi tr¸i phiÕu. Nã quan hÖ chÆt chÏ víi ng­êi mua vµ ng­êi b¸n tr¸i phiÕu. Tõ ®©y, TPCT thùc sù lµ c«ng cô huy ®éng vèncã hiÖu qu¶, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ. 2.3. Nhµ n­íc ph¶i ®­a ra hÖ thèng c¸c chØ tiªu ngµnh §Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu tµi chÝnh. ChØ tiªu lµ th­íc ®o ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ nh÷ng cè g¾ng cña XÝ nghiÖp sau mét chu kú ho¹t ®éng. Nh­ng nh÷ng chØ tiªu nµy chØ thùc sù cã ý nghÜa khi cã mét chuÈn mùc ®Ó so s¸nh. Trong thêi gian qua, tuy ®· cã sù cè g¾ng trong viÖc tÝnh to¸n mét sè chØ tiªu, nh­ng XÝ nghiÖp còng ®· gÆp khã kh¨n trong viÖc ®­a ra ®¸nh gi¸, so s¸nh nh÷ng chØ tiªu nµy víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c cïng ngµnh vµ trong toµng x· héi. XÝ nghiÖp ch­a biÕt ®­îc kÕt qu¶ m×nh ®atþ lµ cao hay thÊp, lµ phï hîp hay ch­a phï hîp. ChØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ë mçi ngµnh lµ kh¸c nhau vµ trong tõng giai ®o¹n còng cã sù thay ®æi. Nhµ n­íc cÇn ph¶i nghiªn cøu ®Ó ®­a ra mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu phï hîp víi tõng ngµnh kinh tÕ. Víi viÖc ®­a ra ®­îc nh÷ng con sè chÝnh x¸c sÏ gióp doanh nghiÖp rÊt nhiÒu trong viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn nãi riªng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung. Tõ nh÷ng chØ tiªu ®ã doanh nghiÖp sÏ tÝnh to¸n vµ so s¸nh víi nh÷ng chØ tiªu t¹i ®¬n vÞ m×nh. NÕu chØ tiªu t¹i doanh nghiÖp lín h¬n chØ tiªu trung b×nh ngµnh th× ®ã sÏ lµ mét ®éng c¬ khuyÕn khÝch doanh nghiÖp lµm tèt h¬n. Cßn nÕu ng­îc l¹i, sÏ gióp doanh nghiÖp thÊy ®­îc sù yÕu kÐm cña m×nh vµ cã gi¶i ph¸p kh¾c phôc. 2.4. Nhµ n­íc nªn c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh §©y lµ nh©n tè ¶nh h­ëng tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp. Nh÷ng thñ tôc t¹m thêi g©y nhiÒu phiÒn to¸i, cã khi c¶n trá ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Do ®ã Nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ hµnh chÝnh gän nhÑ, ®óng ®¾n ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tËn dông c¬ héi lµm ¨n, t¹o sù n¨ng ®éng cho doanh nghiÖp ®ång thêi thu hót ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi. 2.5. Nhµ n­íc cÇn ®iÒu chØnh l·i suÊt ng©n hµng cho phï hîp víi t×nh h×nh biÕn ®éng thÞ tr­êng nh­ hiÖn nay L·i suÊt ng©n hµng ®­îc coi nh­ mét chi phÝ vèn mµ viÖc thay ®æi l·i suÊt sÏ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bëi vËy, ng©n hµng ph¶i tÝnh to¸n mét c¸ch hîp lý sao cho l·i suÊt tiÒn vay lu«n nhá h¬n lîi nhuËn b×nh qu©n cña c¸c doanh nghiÖp. Khung l·i suÊt do ng©n hµng Nhµ n­íc qui ®Þnh, ph¶i ®¶m b¶o võa khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i, võa hç trî t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh thuËn lîi. C¸c ho¹t ®éng giao dÞch thanh to¸n qua ng©n hµng ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi nhu cÇu vèn, nªn Nhµ n­íc cÇn ban hµnh qui chÕ chÆt chÏ, t¹o ®iÒu kiÖn thËn lîi cho doanh nghiÖp khi tham gia thanh to¸n, giao dÞch víi ng©n hµng. C¸c ng©n hµng cÇn xem xÐt l¹i ®iÒu kiÖn cho vay vµ thanh to¸n, sao cho thuËn lîi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi tr¸nh ®­îc rñi ro. Ban hµnh qui chÕ cho vay, cÇm cè, thÕ chÊp... râ rµng vµ thùc hiÖn nghiªm tóc. Ng©n hµng cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ®ãn b¾t c¬ héi tèt nhÊt. 2.6. H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c tæ chøc kinh doanh thuª mua tµi chÝnh ®Ó hç trî cho doanh nghiÖp x©y dùng HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp x©y dùng hiÖn nay ®Òu cã nhu cÇu ®æi míi, t¨ng c­êng n¨ng lùc c¸c trang thiÕt bÞ thi c«ng, nh­ng kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng ®ñ n¨ng lùc tµi chÝnh, ®Ó mua s¾m c¸c trang thiÕt bÞ míi. ViÖc më réng h×nh thøc nµy, cïng víi viÖc Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn ¸p dông c«ng nghÖ míi vµo thi c«ng, tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng doanh nghiÖp mua m¸y mãc vÒ, kh«ng sö dông hÕt c«ng suÊt mµ vÉn ph¶i chÞu l·i ng©n hµng. 2.7. H×nh thµnh c¸c tæ chøc t­ vÊn vÒ kinh doanh x©y dùng ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc nªn cã nh÷ng ph­¬ng h­íng h×nh thµnh c¸c tæ chøc, c¸c hiÖp héi trong x©y dùng nh»m thu thËp, qu¶n lý vµ cung cÊp th«ng tin, hç trî lÉn nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh x©y dùng nh­ gi¸ c¶ m¸y mãc thiÕt bÞ, vËt t­, lao ®éng, nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt, qu¶n lý, c¸c thµnh tùu míi...hay cã thÓ hç trî nhau vÒ vèn, vÒ qu¶n lý ®Ó doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn tham gia vµo dù ¸n lín, lùa chän ®­îc ph­¬ng ¸n kinh doanh, tr¸nh nh÷ng thua thiÖt kh«ng ®¸ng cã. KÕt luËn N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn gióp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®­îc nguån lùc, quay nhanh vßng vèn vµ nhê ®ã mµ doanh nghiÖp cã thÓ t¸i ®Çu t­, më réng qui m« s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh. Do ®ã, vÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lu«n ®­îc ®Æt ra vµ rÊt bøc xóc, nã lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp còng nh­ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¶ nÒn kinh tÕ. Trong nh÷ng n¨m qua, XÝ nghiÖp X©y l¾p §iÖn ®· kh«ng ngõng cã nh÷ng chÝnh s¸ch , biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, hiÖu qu¶ sö dông vèn. XÝ nghiÖp ®· tù kh¼ng ®Þnh m×nh, t×m cho m×nh mét vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng. XÝ nghiÖp ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc, n©ng cao ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn XÝ nghiÖp. Tuy nhiªn trong c¬ chÕ hiÖn nay cã sù biÕn ®éng kh«ng ngõng, ®Ó thÝch øng ®­îc víi nã th× XÝ nghiÖp vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, h¹n chÕ ®ßi sù nç lùc kh«ng ngõng cña toµn thÓ XÝ nghiÖp. KÕt hîp gi÷a t×nh h×nh thùc tÕ qua thêi gian thùc tËp t¹i XÝ nghiÖp víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®­îc häc t¹i tr­êng, em xin m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, hy väng r»ng mét sè ý kiÕn nµy sÏ cã t¸c dông thiÕt thùc trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp. Mét lÇn n÷a, em xin thµnh c¶m ¬n sù chØ b¶o tËn t×nh cña thÇy gi¸o PGS.TS NguyÔn KÕ TuÊn vµ sù t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì cña tËp thÓ c« chó ë XÝ nghiÖp X©y l¾p §iÖn ®Ó em hoµn thµnh tèt bµi viÕt nµy. Tµi liÖu tham kh¶o Kinh tÕ vµ tæ chøc s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. Chñ biªn: PGS. PTS Ph¹m H÷u Huy Gi¸o tr×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp. Chñ biªn: TS L­u Linh H­¬ng Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Chñ biªn: PGS. PTS Lª V¨n T©m Gi¸o tr×nh ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh. Chñ biªn: PGS. PTS Ph¹m ThÞ G¸i §äc, lËp, ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh, dù ®o¸n nhu cÇu tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Chñ biªn: §µo Xu©n TiÕn T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ sè 18/99, 14/00. T¹p chÝ tµi chÝnh sè 5/97, 11/98, 9/99, 6/00, 17/00. T¹p chÝ C«ng nghiÖp sè 20/00, 24/00, 25/00, 10/01. T¹p chÝ Th­¬ng m¹i sè 9/99. T¹p chÝ Céng s¶n sè 2/97, 8/00. T¹p chÝ Ng©n hµng sè 6/99. B¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c tµi liÖu thùc tÕ cña XÝ nghiÖp x©y l¾p ®iÖn