Cơ hội và thách thức của các doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập

Lêi më ®Çu ThÕ giíi ®ang trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸,khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ.TiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ më ra cho c¸c quèc gia c¶ nh÷ng quèc gia ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn nh÷ng c¬ héi thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi.,Héi nhËp quèc tÕ võa lµ c¬ héi ®ång thêi còng lµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong c«ng cuéc t×m ®­îc chç ®øng cña m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ.Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta cßn thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi.Mét trong nh÷ng yÕu kÐm hiÖn nay cña toµn nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng ®ã lµ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng c¶ trong n­íc lÉn n­íc ngoµi.ViÖc nh×n nhËn ®­îc nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña m×nh sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam rót ra nh÷ng bµi häc bæ Ých vµ t×m ®­îc lêi gi¶i ®óng nhÊt trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi tiÓu luËn “C¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay”.Bµi viÕt cña em sÏ ®Ò cËp vÒ c¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tr­íc hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng (H§TM) ViÖt-Mü,viÖc gia nhËp AFTA.§Ó hoµn thµnh ®Ò tµi nµy em nhËn ®­îc sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« trong khoa Qu¶n Lý Doanh NghiÖp ®Æc biÖt lµ thÇy Ph¹m V¨n Minh em xin ch©n thµnh c¸m ¬n c¸c thÇy c« ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi. Tuy nhiªn ®Ò tµi cßn nhiÒu bÊt cËp, kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt em rÊt mong ®­îc sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c thÇy c« ®Ó ®Ò tµi ®­îc ®i vµo thùc tiÔn . PhÇn I C¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tr­íc hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü. I/Sù ra ®êi cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt-Mü. Chóng ta biÕt r»ng ®èi víi quan hÖ ViÖt Nam-Hoa Kú th× mét sù hîp t¸c b×nh ®¼ng cïng cã lîi trong lÜnh vùc kinh tÕ th­¬ng m¹i sÏ gióp hai n­íc mau chãng khÐp l¹i qu¸ khø ,nh×n vÒ t­¬ng lai v× lîi Ých chung cña hai d©n téc.Tuy nhiªn, nÕu trong quan hÖ ngo¹i giao ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch nhÊt ®Þnh nh­ b·i bá lÖnh cÊm vËn vµo n¨m 1994, b×nh th­êng ho¸ quan hÖ hai n­íc vµo n¨m 1995,thµnh lËp ®¹i sø qu¸n hai n­íc vµo n¨m 1997, th× trong quan hÖ kinh tÕ bao gåm th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ l¹i ph¸t triÓn kh¸ chËm ch¹p, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña hai n­íc.ChÝnh v× thÕ H§TM song ph­¬ng ViÖt-Mü ®­îc ký kÕt ngµy 14/7/2000 ®¸nh d©ó mét b­íc tiÕn míi trong quan hÖ kinh tÕ ViÖt Nam-Hoa Kú. Hai bªn ®· cam kÕt thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c mËu dÞch phï hîp víi c¸c th«ng lÖ cña WTO, bao gåm thùc hiÖn quy chÕ tèi hËu quèc vµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö,nh÷ng nç lùc chung vÒ th­¬ng m¹i, më réng vµ thóc ®Èy th­¬ng m¹i,b»ng viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan vµ xo¸ bá c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn phi thuÕ quan nh­ quota(h¹n ngh¹ch),®¶m b¶o quyÒn bu«n b¸n cho c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi vµ trong n­íc .Ngoµi ra cßn cã nh÷ng can kÕt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ph¸t triÓn quan hÖ ®Çu t­. II/C¬ héi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tr­íc H§TM ViÖt-Mü 1/ H§TM ViÖt-Mü më c¬ héi ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng ho¸ sang Mü mét thÞ tr­êng m¹nh nhÊt thÕ giíi víi h¬n 245 triÖu ng­êi.Hµng ho¸ cña ViÖt Nam sÏ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n do møc thuÕ suÊt chØ cßn trªn 3%,trong khi tr­íc kia ph¶i tõ 40% ®Õn 80%.C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ xuÊt khÈu sang Mü nh÷ng mÆt hµng mµ chóng ta cã lîi thÕ nh­ dÇu th«, dÖt may, giµy dÐp, mÆt hµng n«ng h¶i s¶n. C¬ héi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü lµ rÊt lín.N¨m 1999 gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü chØ ®¹t 601 triÖu USD/n¨m,thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c n­íc trong khu vùc mµ Mü ®· ¸p ®Æt quy chÕ quan hÖ b×nh th­êngvµ lµ thµnh viªn cña WTO.Kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü chØ b»ng 1/35 cña Malaixia vµ b»ng 1/23 cña Th¸i Lan (do mét l­îng hµng cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü ph¶i qua n­íc thø ba, chñ yÕu lµ Singapore nªn sè liÖu cña ViÖt Nam vµ Mü vÒ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ Mü vÒ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü lµ kh¸ lín.Khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®­îc thùc hiÖn, do gi¶m hµng ho¸ qua trung gian nªn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü sÏ cã c¬ héi t¨ng m¹nh h¬n.Cã ý kiÕn cho r»ng n¨m 1999 ”Gi¸ trÞ kim ngh¹ch nhËp khÈu cña Mü lµ 1227 tû USD, do ®ã dï ViÖt Nam cã sang Mü tíi 1 tû USD th× còng nh­ muèi bá bÓ ”). Cßn nÕu xÐt vÒ c¬ cÊu xuÊ nhËp khÈu sang thÞ tr­êng Mü trong tæng xuÊt nhËp khÈu còng rÊt nhá bÐ.Trong suèt giai ®o¹n 1994-1999, xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng chØ ®¹t 2,4% tæng gi¸ trÞ kim ngh¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Trong khi ®ã tØ lÖ nµy cña Th¸i Lan lµ 17,4% vµ 10,3% vµ Malaixia lµ 19,4% vµ 11,9% (So víi c¸c thÞ tr­êng cã møc thu nhËp vµ tiªu dïnh b×nh qu©n ®Çu ng­êi t­¬ng ®­¬ng, hiÖn nay thÞ tr­êng Mü chØ chiÕm 4,8% gi¸ trÞ kim ngh¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam so víi c¸c n­íc Ch©u ¢u lµ 24% vµ NhËt B¶n lµ 28,7%). 2/H§TM ViÖt-Mü sÏ t¹o c¬ héi lµm ¨n míi cho c¸c nhµ ®Çu t­ Mü t¹i ViÖt Nam d­íi h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp hoÆc liªn doanh víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam qua ®ã sÏ t¨ng kh¶ n¨ng thµnh c«ng còng nh­ häc hái ®­îc c¸ch qu¶n lý cña c¸c nhµ kinh doanh hµng ®Çu thÕ giíi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.§ång thêi nã còng më ra c¬ héi ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i næ lùc kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh, häc tËp mét c¸ch lµm ¨n bµi b¶n, phï hîp víi luËt lÖ kinh doanh quèc tÕ. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng cã thÓ tiÕp thu c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kü thuËt hiÖn ®¹i, gãp phÇn thóc ®Èy nhanh h¬n tiÕn trinh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 3/H§TM ViÖt-Mü gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu mét l­îng hµng lín vµo Mü do ®ã c¸c doanh nghiÖp sÏ gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò viÖc lµm cho c«ng nh©n cña m×nh ®ång thêi còng t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm míi gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d©n sè vµ viÖc lµm ë ViÖt Nam. III/Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam 1/Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a hai n­íc rÊt chªnh lÖch, l¹i cã nh÷ng ®iÓm rÊt kh¸c nhau vÒ thÓ chÕ chÝnh trÞ x· héi, vÒ quan niÖm ,vÒ tËp qu¸n ,së thÝch, thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng.NÕu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng tÝnh ®Õn c¸c nh©n tè nµy th× cã thÓ dÉn ®Õn t­ t­ëng n«n nãng ,sèt ruét hoÆc chñ quan hay bi quan trong khi gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh lµm ¨n víi Mü do ®ã rÊt dÉn ®Õn thÊt b¹i. 2/HÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam cßn nhiÒu thiÕu sãt l¹i ch­a ®ång bé vµ cã nhiÒu ®iÓm kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ.Mü lµ mét n­íc cã hÖ thèng ph¸p luËt hÕt søc chÆt chÏ víi t­ c¸ch lµ mét siªu c­êng vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ Mü ®· tù ®Æt ra nh÷ng ®iÒu luËt cña riªng m×nh do ®ã viÖc míi tiÕp xóc víi mét thÞ tr­êng míi mÎ sÏ khiÕn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng khái bì ngì rÊt khã tr¸nh khái nh÷ng sai lÇm bëi ë Mü “kiÖn tông còng ®­îc coi nh­ mét nghÒ” mµ b»ng chøng chÝnh lµ viÖc xuÊt khÈu c¸ Tra c¸ Basa cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sang Mü. 3/Sau mét thêi gian ng¾n(3-7 n¨m), khi H§TM cã hiÖu lùc nhiÒu hµng ho¸ cña Mü sÏ ®­îc nhËp khÈu vµo ViÖt Nam víi viÖc b·i bá h¹n ng¹ch vµ gi¶m thuÕ sÏ ®Æt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ë trong mét ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t h¬n tr­íc ®©y.§ång thêi c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng tµi chÝnh ,ng©n hµng b¶o hiÓm ,viÔn th«ng, ph¸p lý, gi¸o dôc,y tÕ sÏ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ViÖt Nam lµm cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh trong nh÷ng ngµnh nµy cña ViÖt Nam sÏ gÆp ph¶i nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh hÕt søc gay g¾t v× nh÷ng lîi thÕ h¬n h¼n cña hä .NÕu chóng ta kh«ng cã nh÷ng chuÈn bÞ ngay tõ b©y giê th× ng­êi tiªu dïng ViÖt Nam chØ h­íng tíi nh÷ng dÞch vô tiÖn lîi h¬n cña c¸c nhµ ®Çu t­ Mü. 4/ C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, nh÷ng ng­êi trùc tiÕp lµm ¨n víi Mü l¹i ch­a th«ng hiÓu luËt lÖ cung c¸ch kinh doanh cña ng­êi Mü.ChÝnh ®iÒu nµy ch¼ng nh÷ng cã thÓ dÉn ®Õn viÖc bá lì c¬ héi trong kinh doanh mµ ®«i khi cßn bÞ thiÖt thßi v× nh÷ng lý do kh«ng ®¸ng cã. Bªn c¹nh ®ã ,víi tr×nh ®é qu¶n lý cßn yÕu kÐm, l¹i ch­a cã kinh nghiÖm lµm ¨n theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cïng víi tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn l¹c hËu, tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng cßn ch­a cao.TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã lµm cho s¶n phÈm cña chóng ta cßn kÐm vÒ chÊt l­îng, xÊu vÒ h×nh thøc khã lßng c¹nh tranh víi biÕt bao b¹n hµng mËu dÞch cña Mü tõ c¸c n­íc Nam Mü, tõ Trung Quèc, tõ c¸c n­íc Nics, c¸c n­íc ASEAN. §©y chÝnh lµ th¸ch thøc lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi H§TM cã hiÖu lùc. PHÇN HAI I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - AFTA. ASEAN (asscociation of Southeast asian Nation), hiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 1976 víi môc ®Ých hîp t¸c toµn diÖn trªn mäi lÜnh vùc kinh tÕ - chÝnh trÞ, khoa häc, x· héi. §Õn nay, ASEAN ®· ph¸t triÓn lín m¹nh víi 10 thµnh: Brunei, Indonesia, Malaysia, Phillipin, Singapore, Th¸i lan, ViÖt Nam, Campuchia, Lµo vµ Mianmar. Tuy vËy lµ mét khu vùc kinh tÕ ph¸t triÓn vµo lo¹i n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi, vÊn ®Ò hîp t¸c kinh tÕ trong khu vùc l¹i ®­îc ra ®êi kh¸ muén, n¨m 1992, 25 n¨m sau khi thµnh lËp ASEAN. Tõ n¨m 1976, vÊn ®Ò hîp t¸c kinh tÕ ASEAN ®· ®­îc chó träng víi kÕ ho¹ch hîp t¸c kinh tÕ mµ lÜnh vùc ­u tiªn lµ cung øng vµ s¶n xuÊt c¸c hµng ho¸ c¬ b¶n, c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp lín, c¸c tho¶ thuËn th­¬ng m¹i ­u ®·i vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Tuy ®· cã nhiÒu nç lùc ®Ó thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ trong ASEAN nh­ng kÕt qu¶ cña nh÷ng nç lùc ®ã kh«ng ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu mong ®îi. ChØ ®Õn n¨m 1992, khi c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ký kÕt mét hiÖp ®Þnh vÒ khu vùc mËu dich tù do AFTA hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc ASEAN míi thùc sù ®­îc ®­a lªn mét tÇm møc míi.Môc tiªu cña AFTA lµ : Tù do ho¸ th­¬ng m¹i ASEAN b»ng viÖc lo¹i bá c¸c hµng rµo thuÕ quan trong néi bé khu vùc vµ cuèi cïng lµ c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan. Thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo khu vùc b»ng viÖc ®­a ra mét khèi thÞ tr­êng thèng nhÊt. Lµm cho ASEAN thÝch nghi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ quèc tÕ ®ang thay ®æi, ®Æc biÖt lµ viÖc ph¸t triÓn cña c¸c tho¶ thuËn th­¬ng m¹i khu vùc (Regional trade arrangement - RTA) trªn thÕ giíi. II. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cña nÒn th­¬ng m¹i ViÖt Nam khi gia nhËp AFTA. 1. Th¸ch thøc. Qua ph©n tÝch cô thÓ nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam vµ c¸c n­íc, chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc nh÷ng khã kh¨n cña ViÖt Nam khi tham gia vµo tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ khu vùc. Tr­íc hÕt ®ã lµ sù kh¸c biÖt vÒ thÓ chÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ. N­íc ta ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c quan hÖ thÞ tr­êng trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam thùc sù ch­a tr­ëng thµnh (c¸i qu¸n tÝnh cña cung c¸ch quan liªu, bao cÊp trong qu¶n lý cßn nÆng nÒ). §iÒu nµy thÓ hiÖn møc ®é s½n sµng ®ãn nhËn tiÕn tr×nh AFTA ch­a cao xÐt vÒ mÆt c¬ chÕ qu¶n lý. Quan träng h¬n n÷a kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN (vÒ thu nhËp b×nh qu©n trªn ®Çu ng­êi, dù tr÷ ngo¹i tÖ, tû lÖ l¹m ph¸t, vèn ®Çu t­, tr×nh ®é c«ng nghÖ... ) cho thÊy sù c¸ch biÖt qu¸ lín bÊt lîi cho ViÖt Nam còng lµ mèi lo ng¹i cho qu¸ tr×nh héi nhËp nµy. Tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn nay ë ta, ®Æc biÖt trong c¸c ngµnh chñ chèt nh­ c«ng nghiÖp chÕ t¹o, chÕ biÕn, cßn ë møc yÕu kÐm th× liÖu cã ®ñ søc c¹nh tranh, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng hay chØ lµ n¬i tiªu thô hµng ho¸ cña c¸c n­íc ASEAN thËm chÝ nhiÒu doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp theo ®ã t¨ng... Do c¬ cÊu ngµnh hµng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ phÇn lín c¸c n­íc ASEAN t­¬ng ®èi gièng nhau, v× vËy cã thÓ g©y ra sù c¹nh tranh néi bé khu vùc trong viÖc thu hót ®Çu t­, t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ c«ng nghÖ (ë møc ®é kh¸c nhau). Ngoµi ra cß ph¶i kÓ ®Õn sù c¹nh tranh cña c¶ khèi víi Trung Quèc trong c¶ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Mét trong nh÷ng khã kh¨n vµ cã lÏ ®©y lµ khã kh¨n lín nhÊt mµ ViÖt Nam sÏ ph¶i ®­¬ng ®Çu trong qu¸ tr×nh héi nhËp lµ nh©n tè vÒ con ng­êi do tr×nh ®é, kÓ c¶ c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ vµ c¸c doanh nh©n cßn ch­a ®¸p øng ®­îc víi nhu cÇu ®Æt ra cña t×nh h×nh míi. NÕu chØ xÐt riªng vÒ thùc tr¹ng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong m«i tr­êng c¹nh tranh th× phÇn lín c¸c doanh nghiÖp cßn rÊt non trÎ, thiÕu vèn kinh doanh còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý, tÝn nhiÖm vµ bÒ dµy kinh nghiÖm. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp ®Òu míi b­íc vµo th­¬ng tr­êng nªn cã nhiÒu h¹n chÕ, thÓ hiÖn ë c¸c mÆt nh­: kinh doanh trªn diÖn mÆt hµng réng nh­ng thiÕu chuyªn ngµnh; m¹ng l­íi tiªu thô cßn mong manh; c¸c doanh nghiÖp cßn ch­a quan t©m vµ Ýt thµnh c«ng trong viÖc x©y dùng khèi c¸c kh¸ch hµng tin cËy vµ l©u bÒn; thiÕu th«ng tin vµ thiÕu hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng; ThiÕu c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i d­íi nhiÒu h×nh thøc nh­ th«ng tin th­¬ng m¹i, hç trî triÓn l·m qu¶ng c¸o, t­ vÊn vÒ thÞ tr­êng, m«i tr­êng ®Çu t­, t×m ®èi t¸c kinh doanh... Ngoµi ra, t¸c ®éng kh«ng thuËn lîi ®Õn c¸c doanh nghiÖp cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng vÜ m« thiÕu æn ®Þnh víi mét hÖ thèng c¸c thñ tôc hµnh chÝnh phøc t¹p vµ kh«ng râ rµng. Thñ tôc lËp doanh nghiÖp, lËp chi nh¸nh, ®¹i diÖn, m¹ng l­íi kinh doanh trong tØnh, ngoµi tØnh, ngoµi n­íc nãi chung cã t¸c dông k×m h·m h¬n lµ khuyÕn khÝch kinh doanh. Tãm l¹i, cã thÓ thËt sù héi nhËp ®­îc víi khu vùc, chóng ta ph¶i v­ît lªn nh÷ng tr× trÖ cña chÝnh m×nh, ®¹t ®­îc sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi ®i kÌm víi sù t¨ng tr­ëng vÒ kinh tÕ. Sù t¨ng tr­ëng cïng nhÞp ®é víi c¸c n­íc trong khu vùc sÏ lµ c¬ së ®¶m b¶o vÒ l©u dµi ®Ó cã sù liªn kÕt gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ®­îc bÒn chÆt trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi. Bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n rÊt lín, chóng ta còng cã nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh khi héi nhËp víi ASEAN. ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN lµ nh÷ng n­íc l¸ng giÒng ®· cã truyÒn thèng giao l­u kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ t­¬ng ®èi hiÓu biÕt lÉn nhau. Bªn c¹nh ®ã, ®­êng lèi ®æi míi cña ViÖt Nam ®ang tiÕn tíi ®Ó héi nhËp trong sù thèng nhÊt cña khu vùc. Liªn kÕt kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ ASEAN lµ xu thÕ tÊt yÕu cña mçi n­íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu, bëi lÏ nã phï hîp víi lîi Ých cña mçi quèc gia. 2. C¬ héi. Tham gia hîp t¸c kinh tÕ, th­¬ng m¹i víi khu vùc, ViÖt Nam cã thÓ thu ®­îc mét sè c¬ héi vµ thuËn lîi sau ®©y: Thø nhÊt, ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN lµ sù kiÖn ®¸nh dÊu b­íc ph¸t triÓn cña ViÖt Nam trong quan hÖ quèc tÕ ®Ó héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Cã ViÖt Nam trong ASEAN sÏ gãp phÇn quan träng t¹o ra sù thèng nhÊt míi trong ASEAN, tõ ®ã t¹o ra nhiÒu lîi Ých cho ViÖt Nam vµ c¸c n­íc thµnh viªn. Träng t©m cña hîp t¸c kinh tÕ trong ASEAN nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ hîp t¸c ph¸t triÓn th­¬ng m¹i, trong ®ã cèt lâi lµ viÖc h×nh thµnh AFTA, thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung CEPT, h×nh thµnh nªn mét thÞ tr­êng thèng nhÊt cho mäi n­íc thµnh viªn. ViÖc tham gia vµo ch­¬ng tr×nh nµy lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ViÖt Nam t¨ng nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i, thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Khi c¸c n­íc c¾t gi¶m dÇn thuÕ th× hµng ho¸ ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi tèt h¬n ®Ó x©m nhËp vµo thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. Thø hai, ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng thÞ tr­êng ­u ®·i cña AFTA. Kinh nghiÖm c¸c n­íc trong khèi cho thÊy r»ng, gia nhËp ASEAN, ViÖt Nam cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó më réng thÞ tr­êng sang c¸c n­íc trong vµ ngoµi khu vùc. HiÖn nay, kho¶ng 30% kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam lµ tõ c¸c n­íc thuéc ASEAN. C¸c mÆt hµng ®­îc Nhµ n­íc ­u tiªn nhËp khÈu nh­ m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt c«ng nghiÖp khi tham gia vµo AFTA, CEPT th× c¸c mÆt hµng nµy sÏ gi¶m thuÕ nhËp khÈu tíi 5%. Nh­ vËy, khi ®ã luång hµng nhËp khÈu sÏ ®­îc më réng nhanh chãng. H¬n n÷a, do c¬ cÊu danh môc hµng ho¸ tham gia CEPT bao gåm c¶ n«ng s¶n th« vµ n«ng s¶n chÕ biÕn nªn nÕu ViÖt Nam t¨ng c­êng s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n th× sù c¾t gi¶m vÒ thuÕ sÏ trë thµnh yÕu tè kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt mÆt hµng nµy ®Ó xuÊt khÈu sang ASEAN vµ c¸c n­íc ngoµi khu vùc. §©y còng lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam t¨ng dung l­îng cung hµng ho¸ cña m×nh trªn thÞ tr­êng vµ tham gia c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi . Thø ba, tham gia hîp t¸c kinh tÕ, th­¬ng m¹i víi khu vùc, ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vµo xuÊt khÈu. Thø t­, cã ®iÒu kiÖn ®Ó thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ tõ nh÷ng n­íc thõa vèn vµ ®ang cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu m¹nh sang c¸c ngµnh cã hµm l­îng kü thuËt cao, sö dông Ýt nh©n c«ng trong khu vùc nh­ Singapore, Malaysia, Th¸i Lan... Thø n¨m, cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp thu c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o kü thuËt cao ë c¸c ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng mµ c¸c n­íc ®ã ®ang cÇn chuyÓn giao. Sö dông vèn vµ kü thuËt cao cña c¸c n­íc trong khu vùc ®Ó khai th¸c kho¸ng s¶n vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng Thø s¸u, tËn dông ­u thÕ vÒ lao ®éng rÎ vµ cã hµm l­îng chÊt x¸m cao ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang c¸c n­íc trong khu vùc. Thø b¶y, mét trong nh÷ng quy ®Þnh vÒ s¶n phÈm ®­îc h­ëng quy chÕ HÖ thèng ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GPS) cña Mü lµ "trÞ gi¸ nguyªn liÖu cho phÐp nhËp ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ã ph¶i d­íi 65% toµn bé gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ®ã khi vµo l·nh thæ h¶i quan Mü" vµ "gi¸ trÞ mét s¶n phÈm ®­îc chÕ t¹o ë hai hoÆc trªn hai n­íc lµ héi viªn cña mét hiÖp héi kinh tÕ, liªn minh thuÕ quan, khu mËu dÞch tù do th× ®­îc coi lµ s¶n phÈm cña mét n­íc". V× vËy, viÖc ViÖt Nam tham gia AFTA sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam vÉn cã thÓ nhËp nguyªn liÖu cña c¸c n­íc ASEAN kh¸c ®Ó s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm ®ã vÉn ®­îc GPS.  KÕt luËn ViÖc nh×n nhËn ®­îc nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Nã gióp c¸c doanh nghiÖp nh×n nhËn ®­îc nh÷ng mÆt cßn yÕu kÐm ph¸t huy nh÷ng mÆt m¹nh ®ång thêi häc hái ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm quý gi¸ tõ nh÷ng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.Qua ®ã sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp t×m ®­îc chç ®øng cho m×nh trªn ®Êu tr­êng quèc tÐ.Sù thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng vµ cña nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam nãi chung nh­ kh¼ng ®Þnh mét c¸ch ®óng ®¾n chñ tr­¬ng héi nhËp quèc tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. Tµi liÖu tham kh¶o 1.T¹p chÝ th­¬ng m¹i sè :12(2000);17;19;24(2001) 2.Ngo¹i th­¬ng sè 21-27/4/2000 3.HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü 4.Kinh tÕ vµ dù b¸o sè 1,4,5(2000);4(2001) 5.T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ sè 23(2000) 6.T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn sè 10+11(2001) 7.Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn(9/8/2001) 8.B¶n tin néi bé c©u l¹c bé chÊt l­îng 9.§æi míi chÊt l­îng s¶n phÈm trong thêi kú ®æi míi-Hoµng M¹nh TuÊn 10.ChiÕn l­îc chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ s¶n phÈm xuÊt khÈu cña c¸c lo¹i doanh nghiÖp ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ-Hµ Néi n¨m 2000 11.Bé tµi chÝnh:Thêi b¸o tµi chÝnh ViÖt Nam sè 30(9/3/2001) 12.HiÖp ®Þnh khung vÒ khu vùc ®Çu t­ ASEAN tµi liÖu Bé KH-§T Môc lôc Lêi më ®Çu 1 PhÇn mét. C¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸ch doanh nghiÖp ViÖt Nam tr­íc hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü 2 I. Sù ra ®êi cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt - Mü 2 II. C¬ héi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tr­íc H§TM ViÖt - Mü 2 III. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam 4 PhÇn hai I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - AFTA 6 II. Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cña nÒn th­¬ng m¹i ViÖt Nam khi gia nhËp AFTA 7 1. Th¸ch thøc 7 2. C¬ héi 9 KÕt luËn 12