Cổ phần hoá doanh nghiệp Nhà nước, lý luận và thực tiễn ở Việt Nam

Õp thu kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn, øng dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Gãp phÇn ®¾c lùc vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chñ tr­¬ng chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Huy ®éng tèi ®a søc d©n vµo c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc, b»ng biÖn ph¸p kinh tÕ, tiÕt kiÖm trong d©n c­, cæ phÇn ho¸ ®· huy ®éng mét c¸ch tù nguyÖn vµ tèi ®a ch­¬ng tr×nh kinh tÕ. T¹o c¬ së thóc ®Èy qu¸ tr×nh ra ®êi, hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n, tµi chÝnh. 6. Kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë mét sè n­íc 6.1. Vai trß vµ sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc Kinh tÕ quèc doanh ®­îc hiÓu lµ khu vùc kinh tÕ bao gåm "nh÷ng doanh nghiÖp do Nhµ n­íc n¾m toµn bé hoÆc mét phÇn së h÷u vµ Nhµ n­íc kiÓm so¸t tíi mét møc nhÊt ®Þnh qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cña doanh nghiÖp". Kinh tÕ Nhµ n­íc cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi vµ ®· trë thµnh mét bé phËn quan träng cã t¸c dông thiÕt thùc trong c¬ cÊu kinh tÕ cña mçi n­íc. Tuy nhiªn, tuú theo chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi n­íc mµ khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc cã ph¹m vi vµ møc ®é ho¹t ®éng kh¸c nhau. ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn dùa vµo häc thuyÕt kinh tÕ cña Keynes ®Ó thùc hiÖn mét hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ nh»m ®iÒu tiÕt chu kú ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô c«ng céng, c¸c ngµnh thuéc lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ ®­îc coi lµ c«ng cô can thiÖp trùc tiÕp vµ chñ yÕu ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ thu nhËp, kÝch thÝch t¨ng nhu cÇu tiªu dïng, ®¶m b¶o duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ æn ®Þnh. ë c¸c n­íc x©y dùng nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa theo m« h×nh kinh tÕ chØ huy vµ kÕ ho¹ch tËp trung ®· vËn dông häc thuyÕt M¸c - Lªnin ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt mµ Nhµ n­íc lµ ®¹i diÖn, coi ®ã lµ nÒn t¶ng kinh tÕ ®Ó xo¸ bá sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, bÊt c«ng trong x· héi. ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, sau khi ®· tho¸t khái chÕ ®é thùc d©n kiÓu cò vµ dµnh ®­îc ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ th× sù can thiÖp trùc tiÕp cña Nhµ n­íc th«ng qua quèc h÷u ho¸ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña t­ b¶n n­íc ngoµi vµ x©y dùng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp quèc doanh rÊt phæ biÕn. 6.2. Thùc chÊt cña cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc XÐt vÒ mÆt h×nh thøc, cæ phÇn ho¸ lµ viÖc Nhµ n­íc b¸n mét phÇn hay toµn bé gi¸ trÞ cæ phÇn cña m×nh trong xÝ nghiÖp cho c¸c ®èi t­îng, tæ chøc hoÆc c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc hoÆc cho c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n cña xÝ nghiÖp b»ng ®Êu gi¸ c«ng khai hay th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó h×nh thµnh c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hoÆc c¸c c«ng ty cæ phÇn. XÐt vÒ mÆt thùc chÊt, cæ phÇn ho¸ chÝnh lµ ph­¬ng thøc thùc hiÖn x· héi ho¸ së h÷u, chuyÓn h×nh th¸i kinh doanh mét chñ víi së h÷u Nhµ n­íc trong doanh nghiÖp thµnh c«ng ty cæ phÇn víi nhiÒu chñ së h÷u ®Ó t¹o ra mét m« h×nh doanh nghiÖp phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña kinh doanh hiÖn ®¹i. 6.3. Kh¶o cøu thùc tiÔn cæ phÇn ho¸ ë mét sè n­íc ®Æc tr­ng. Trªn thÕ giíi thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc sím nhÊt lµ nhãm c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn. ViÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ cña nhãm n­íc nµy kh«ng ph¶i lµ ®Ó xo¸ bá nh÷ng chøc n¨ng ®Æc biÖt vÒ kinh tÕ mµ chØ cã khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc míi ®¶m nhËn ®­îc mµ lµ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña khu vùc nµy. Do vËy, ChÝnh phñ mçi n­íc ®· lùa chän ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ sao cho kh«ng lµm suy yÕu vai trß khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc, mµ tr¸i l¹i, cñng cè xøng ®¸ng víi vÞ trÝ quan träng cña nã trong nÒn kinh tÕ nh»m thùc hiÖn mét lo¹t chøc n¨ng kinh tÕ vÜ m« v× lîi Ých cña toµn x· héi. 6.3.1. Kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ ë Liªn X«. Cïng thuéc c¸c n­íc XHCN nh­ng mang phong th¸i t­ b¶n chñ nghÜa viÖc cæ phÇn ho¸ cña Liªn X« cã thÓ lµ mét gîi ý cho cæ phÇn ho¸ ë ViÖt Nam chóng ta. Liªn X« b¾t ®Çu cæ phÇn ho¸ n¨m 1992, b­íc khëi ®Çu lµ cæ phÇn ho¸ c¸c xÝ nghiÖp lín. C¸c xÝ nghiÖp nµy sÏ ®­îc c¶i t¹o thµnh xÝ nghiÖp cæ phÇn më. Cæ phÇn cña c¸c xÝ nghiÖp nµy ®­îc b¸n réng r·i ®Ó thu l¹i phiÕu t­ nh©n ho¸ ®· ph¸t cho nh©n d©n. ë cÊp xÝ nghiÖp, ®Ó thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, ban gi¸m ®èc cïng víi tËp thÓ c«ng nh©n sÏ so¹n th¶o ra mét kÕ ho¹ch t­ nh©n ho¸, ph­¬ng ¸n chia quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng, c¸ch thøc vµ tiÕn tr×nh b¸n cæ phiÕu, cã thÓ b¸n ®Êu gi¸ cæ phiÕu khèng chÕ hoÆc c¸c nhãm cæ phiÕu kh¸c. ë cÊp Nhµ n­íc, ch­¬ng tr×nh cã nªu ra mét sè ph­¬ng ¸n ph©n chia quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng. Ng­êi lao ®éng ®­îc chia 25% cæ phiÕu ­u ®·i kh«ng mÊt tiÒn vµ cã quyÒn mua 10% cæ phiÕu, cã quyÒn biÓu quyÕt víi gi¸ gi¶m 30% so víi gi¸ danh nghÜa. L·nh ®¹o xÝ nghiÖp cã thÓ mua 5% tæng sè cæ phiÕu cã quyÒn biÓu quyÕt. C«ng nh©n cã thÓ mua 51% cæ phiÕu cã quyÒn biÓu quyÕt theo nh÷ng ®iÒu kiÖn do Nhµ n­íc quy ®Þnh. C«ng nh©n cã thÓ mua 20% cæ phiÕu cã quyÒn biÓu quyÕt gi¶m gi¸ 30%, vµ mét nhãm c«ng nh©n cã quyÒn mua 20% cæ phiÕu cã quyÒn biÓu quyÕt theo nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt, kh«ng gi¶m gi¸ nÕu hä kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm kh«ng ®Ó cho xÝ nghiÖp bÞ ph¸ s¶n. Ph­¬ng ¸n nµy chØ ®­îc ¸p dông víi nh÷ng xÝ nghiÖp cã quy m« trung b×nh (vèn c¬ b¶n tõ 1 ®Õn 50 triÖu róp) kh«ng ph¶i cæ phÇn ho¸ b¾t buéc. 6.3.2. Kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ ë Trung Quèc. Thùc tÕ cho thÊy qu¸ tr×nh t­ nh©n ho¸ ë Trung Quèc b¾t ®Çu vµo nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 80. Qu¸ tr×nh nµy b¾t ®Çu tr­íc hÕt tõ nh÷ng nhËn thøc cña giíi l·nh ®¹o Trung Quèc khi cã søc Ðp c¶ bªn trong lÉn bªn ngoµi. Song cÇn nhÊn m¹nh r»ng, nh÷ng tham väng ®Ó ®¹t tíi môc tiªu cña ch­¬ng tr×nh 4 hiÖn ®¹i ho¸ ®­îc giíi l·nh ®¹o quan t©m ®Æc biÖt. Tõ ngµy 22 ®Õn 25/8/1987, t¹i Hµng Ch©u (S¬n T©y), ChÝnh phñ tæ chøc héi nghÞ th¶o luËn vÒ 3 n¨m thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. ChØ tÝnh riªng trong 5 tØnh thµnh phè (ThÈm D­¬ng, Th­îng H¶i, B¾c Kinh, Qu¶ng Ch©u, ThiÓm T©y) ®· cã trªn 1.500 xÝ nghiÖp quèc doanh cæ phÇn ho¸ víi tæng sè vèn lªn ®Õn hµng chôc tØ nh©n d©n tÖ. Cã ®­îc kÕt qu¶ nh­ vËy Trung Quèc ®· tiÕn hµnh cæ phÇn theo h×nh thøc sau: C¬ cÊu cæ phÇn: c¬ cÊu cæ phÇn cña doanh nghiÖp bao gåm cæ phÇn Nhµ n­íc, cæ phÇn c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n ngoµi doanh nghiÖp. ChÕ ®é cæ phÇn h÷u h¹n: vèn cæ phÇn cña c¸c xÝ nghiÖp nµy do nh÷ng xÝ nghiÖp Nhµ n­íc, tËp thÓ vµ t­ nh©n ®ãng gãp. Nh÷ng xÝ nghiÖp tham gia liªn hiÖp x· héi cæ phÇn cã thÓ dïng tµi s¶n d­íi nh÷ng h×nh th¸i kh¸c nhau nh­ tiÒn vèn, tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó ®ãng gãp cæ phÇn. ChÕ ®é cæ phÇn hçn hîp: cæ phÇn cña c¸c xÝ nghiÖp lµ sù hçn hîp cæ phÇn trong néi bé vµ cæ phÇn ngoµi x· héi. Chóng bao gåm cæ phÇn Nhµ n­íc, cæ phÇn xÝ nghiÖp, cæ phÇn c¸c tæ chøc kinh doanh vµ cæ phÇn c¸ nh©n. + X¸c ®Þnh cæ phÇn: ViÖc x¸c ®Þnh cæ phÇn nh»m lµm râ vai trß së h÷u cña ng­êi së h÷u cæ phÇn. C¨n cø vµo vèn ®Çu t­ ®Ó chia quyÒn së h÷u cæ phÇn. Tæng sè cæ phÇn ®­îc ph©n chia lµm 4 lo¹i: cæ phÇn Nhµ n­íc, cæ phÇn xÝ nghiÖp, cæ phÇn x· héi vµ cæ phÇn c¸ nh©n. Cæ phÇn Nhµ n­íc chñ yÕu lµ chØ tµi s¶n ®­îc h×nh thµnh do ®Çu t­ cña Nhµ n­íc vµo nh÷ng xÝ nghiÖp thuéc së h÷u toµn d©n, bao gåm tµi s¶n cè ®Þnh, vèn l­u ®éng do Nhµ n­íc cÊp. Cæ phÇn xÝ nghiÖp nãi chung lµ chØ tµi s¶n ®­îc h×nh thµnh tõ lîi nhuËn ®Ó l¹i cho xÝ nghiÖp. Cæ phÇn x· héi lµ cæ phÇn mµ c¸c tÇng líp x· héi ë ngoµi xÝ nghiÖp ®· mua. Cæ phÇn c¸ nh©n mµ c¸ nh©n trong x· héi vµ nh©n d©n mua b»ng nh÷ng thu thËp c¸ nh©n tõ nguån vèn nhµn rçi cña hä. + VÒ ph©n phèi lîi nhuËn: Nh×n chung cã 3 c¸ch ph©n phèi: Lîi nhuËn h×nh thµnh tr­íc hÕt ph¶i tr¶ c¸c kho¶n vay cña ng©n hµng, sau ®ã c¨n cø vµo c¸c luËt thuÕ ®Ó nép c¸c lo¹i thuÕ cho Nhµ n­íc. PhÇn lîi nhuËn cßn l¹i ph©n phèi cho c¸c quü c¨n cø vµo sè l­îng c¸c quü vµ tØ lÖ cô thÓ cho mçi quü do Héi ®ång qu¶n trÞ quyÕt ®Þnh cã liªn quan cña Nhµ n­íc. H¹ thÊp møc thuÕ doanh thu, phÇn lîi nhuËn cßn l¹i sau khi nép thuÕ, tr¶ nî sÏ ®em ph©n bæ cho c¸c quü. Lîi nhuËn thùc hiÖn cßn l¹i cña x· héi ®­îc ph©n bæ cho c¸c quü sau khi nép thuÕ, tiÒn ph¹t (nÕu chiÕm dông vèn cña Nhµ n­íc hoÆc cña c¸c xÝ nghiÖp kh¸c), tr¶ nî vµ tr¶ l·i ng©n hµng. + Ph©n phèi lîi tøc cæ phÇn: c¬ b¶n ®Òu c¨n cø vµo tØ lÖ cæ phÇn ®Ó chia lîi tøc ®­îc h­ëng khi ho¹t ®éng kinh doanh cã l·i vµ chÞu thiÖt h¹i tæn thÊt khi bÞ thua lç. Lîi tøc ®­îc ph©n chia d­íi d¹ng mét kho¶n thu nhËp cè ®Þnh hoÆc d­íi d¹ng biÕn ®éng phô thuéc vµo khèi l­îng lîi nhuËn thu ®­îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. + C¬ chÕ qu¶n lý DNNN: cæ phÇn ho¸ trªn c¬ së gi÷ l¹i nguyªn tr¹ng chñ së h÷u lµ Nhµ n­íc. Trong c¸c c«ng ty cæ phÇn, c¸c cæ ®«ng bao gåm Nhµ n­íc, tËp thÓ vµ c¸c c¸ nh©n. §èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã quy m« lín vµ trung b×nh, Nhµ n­íc vÉn gi÷ sè cæ phÇn khèng chÕ. 6.4. Mét sè ®iÓm rót ra tõ kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi Kinh nghiÖm cæ phÇn ho¸ ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn ®Æc biÖt lµ Trung Quèc, mét n­íc gÇn chóng ta vÒ ®Þa lý, cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ con ng­êi, tù nhiªn vµ x· héi, cïng thuéc nhãm c¸c n­íc XHCN, cã thÓ gîi ý mét sè vÊn ®Ò mang tÝnh kh¸i qu¸t cho qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ë n­íc ta. TÝnh phæ biÕn cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸: Trong nh÷ng n¨m 1980, qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi së h÷u Nhµ n­íc ®· trë thµnh mét hiÖn t­îng kinh tÕ trªn toµn thÕ giíi. ChØ tÝnh tõ n¨m 1984 ®Õn n¨m 1991, trªn thÕ giíi ®· cã 250 tØ USD tµi s¶n Nhµ n­íc ®em b¸n, chØ riªng n¨m 1991 ®· chiÕm kho¶ng 50 tØ USD. Lµn sãng cæ phÇn ho¸ ®­îc khëi ®Çu tõ v­¬ng quèc Anh vµo cuèi nh÷ng n¨m 1970, sau ®ã qu¸ tr×nh nµy lÇn l­ît diÔn ra ë tÊt c¶ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn víi nhiÒu h×nh thøc phong phó. BÞ ¶nh h­ëng bëi qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ tiªn tiÕn, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng gia nhËp vµo xu h­íng cæ phÇn ho¸ ®ang diÔn ra phæ biÕn trªn thÕ giíi. §Õn nay ®· cã h¬n 80 n­íc ®ang ph¸t triÓn víi mäi lo¹i t­ t­ëng chÝnh trÞ vµ kinh tÕ kh¸c nhau ®Òu x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch cæ phÇn ho¸ mét c¸ch tÝch cùc. NÕu qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë nhiÒu n­íc t­ b¶n vµ ®ang ph¸t triÓn nh»m vµo viÖc thu hÑp sù can thiÖp trùc tiÕp, kÐm hiÖu qu¶ cña Nhµ n­íc vµ trao l¹i quyÒn ®ã cho thÞ tr­êng vµ cho khu vùc t­ nh©n th× ®èi víi c¸c n­íc x©y dùng chñ nghÜa x· héi trªn c¬ së nÒn kinh tÕ chØ huy, d­íi chÝnh thÓ míi, vÊn ®Ò chuyÓn ®æi së h÷u Nhµ n­íc ®· trë thµnh mét thö th¸ch chñ yÕu ®èi víi cam kÕt cña Nhµ n­íc trong viÖc t¹o ra mét hÖ thèng kinh tÕ thÞ tr­êng vµ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n mµ tr­íc ®©y nã kh«ng ®­îc phÐp tån t¹i vµ ho¹t ®éng. Sù kh¾c phôc nh÷ng hiÖn t­îng tr× trÖ trong nÒn kinh tÕ do ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc, th©m hôt ng©n s¸ch kÐo dµi vµ g¸nh nÆng nî cña Nhµ n­íc ngµy cµng t¨ng ®· buéc c¸c ChÝnh phñ cã khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc chiÕm tØ träng lín trong tæng t­ b¶n x· héi ®Òu ph¶i t×m c¸ch gi¶m bít xuèng mét tØ träng nhÊt ®Þnh trong nÒn kinh tÕ b»ng ph­¬ng ph¸p cæ phÇn ho¸. Sù gi¶m bít nµy nh»m môc ®Ých t¹o ra mét t­¬ng quan hîp lý gi÷a së h÷u Nhµ n­íc vµ së h÷u t­ nh©n, gi÷a sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc vµ cña thÞ tr­êng ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Nh­ vËy, trong tiÕn tr×nh ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam kh«ng thÓ kh«ng cã néi dung c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ trong ®ã cã vÊn ®Ò thu hÑp së h÷u Nhµ n­íc vµ h¹n chÕ sù can thiÖp trùc tiÕp cña Nhµ n­íc trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn víi së h÷u t­ nh©n vµ së h÷u hçn hîp coi träng h¬n vµi trß ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. V× vËy, tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ DNNN ë ViÖt Nam lµ mét vÊn ®Ò, mét néi dung quan träng cña c«ng cuéc ®æi míi vµ còng lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan ®Ó chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng dùa trªn nh÷ng ®éng lùc cña thÞ tr­êng vÒ vai trß ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc. TÝnh ®Æc thï cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ph¶n ¸nh nh÷ng s¾c th¸i kh¸c nhau vÒ môc tiªu, c¸ch tæ chøc, b­íc ®i vµ c¸c biÖn ph¸p cô thÓ do nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ hoµn c¶nh chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi cña mçi n­íc còng nh­ quan niÖm x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña mçi ChÝnh phñ quy ®Þnh. Quan niÖm vÒ vai trß vµ c¸c lÜnh vùc cÇn ®­îc khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc n¾m gi÷ còng nh­ h×nh thøc tæ chøc c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®Òu cã sù kh¸c nhau, do ®ã dÉn ®Õn vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nµy còng kh¸c nhau tuú thuéc ®Æc ®iÓm cña mçi n­íc. Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta míi võa thµnh lËp thÞ tr­êng chøng kho¸n, cßn non trÎ vµ bì ngì, khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc vÉn cßn chiÕm tû träng lín th× sù vËn dông nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc cÇn ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn tÝnh ®Æc thï cña mçi n­íc ®Ó sµng läc vµ thö nghiÖm kü cµng trong ®iÒu kiÖn n­íc ta. TÝnh qu¸ tr×nh cña viÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ diÔn ra bao gåm nhiÒu giai ®o¹n: chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ mÆt tæ chøc, lùa chän c¸c môc tiªu, ph­¬ng ph¸p thùc hiÖn, kiÓm so¸t vµ ®iÒu chØnh. Trªn thùc tÕ kh«ng thÓ cã sù ph©n ®Þnh râ rÖt, ch¾c ch¾n gi÷a c¸c giai ®o¹n. ViÖc quan niÖm cæ phÇn ho¸ nh­ mét qu¸ tr×nh víi nhiÒu giai ®o¹n cã ý nghÜa chØ ®¹o vÒ mÆt thùc tiÔn: Nã truyÒn ®¹t mét c¸ch râ rµng vµ dÔ hiÓu nh÷ng biÖn ph¸p vµ nhiÖm vô c¬ b¶n, phøc t¹p ®Õn nh÷ng ng­êi cßn ch­a quen víi cæ phÇn ho¸. Nã cho phÐp c¸c nhµ ph©n tÝch, h¹ch ®Þnh vµ phèi hîp chÝnh s¸ch l­êng ®Þnh ®­îc nh÷ng g× sÏ x¶y ra trong giai ®o¹n tiÕp theo. Nã cho thÊy cÇn ph¶i g¹t bá nh÷ng ¶o t­ëng nãng véi muèn lµm tÊt c¶ mét lóc cña nh÷ng ng­êi cùc ®oan cÊp tiÕn vµ khuyÕn khÝch tÝnh thËn träng víi c¸c gi¶i ph¸p tr×nh tù phï hîp ®èi víi mét c«ng viÖc cßn ch­a quen víi c¸c quan chøc ChÝnh phñ. Do vËy, viÖc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ DNNN ë ViÖt Nam lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi vµ võa lµm võa rót kinh nghiÖm, cã b­íc ®i cô thÓ. TÝnh ph¸p lý cña viÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. CÇn t¹o ra mét m«i tr­êng ph¸p lý khi tiÕn hµnh c«ng viÖc cæ phÇn ho¸. §ã lµ c¸c bé luËt quan träng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c lËp vµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, t¹o ra khu«n khæ ph¸p lý cho sù chuyÓn ho¸ vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ vµ c¸c c«ng ty nãi chung. ë ViÖt Nam ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp vµ ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ nãi chung, kh«ng thÓ kh«ng cã vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng ph¸p lý vµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Chi phÝ cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸, thùc tiÔn ë c¸c n­íc ®Òu cho thÊy Nhµ n­íc cÇn ph¶i chÞu mét kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh. §iÒu nµy nãi lªn sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a Nhµ n­íc vµ t­ nh©n. §èi víi t­ nh©n sau khi ®· b¸n cæ phÇn cña m×nh ®Ó thu lêi vµ kh«ng cßn chÞu tr¸ch nhiÖm g× ®èi víi doanh nghiÖp th× ng­îc l¹i, Nhµ n­íc vÉn ph¶i quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cña doanh nghiÖp sau khi ®· cæ phÇn ho¸, còng nh­ nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ n¶y sinh. C¸c kho¶n chi phÝ ®ã ®­îc c¸c ChÝnh phñ quan niÖm vµ xö lý kh¸c nhau. Nã cã thÓ lµ sù ­u ®·i cæ phiÕu khi b¸n hoÆc cho kh«ng ®èi víi nh÷ng tÇng líp d©n c­ nhÊt ®Þnh nh»m nh÷ng môc tiªu vÒ chÝnh trÞ, x· héi, chi phÝ cho viÖc b¶o hiÓm, trî cÊp thêi gian ®µo t¹o l¹i nghÒ vµ t×m viÖc míi ®èi víi nh÷ng ng­êi lao ®éng bÞ mÊt viÖc lµm,... Nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy lµ cÇn thiÕt vµ cã t¸c dông b¶o ®¶m cho sù æn ®Þnh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cho viÖc thùc hiÖn mét ch­¬ng tr×nh cã tÇm quan träng l©u dµi trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ. §iÒu nµy còng hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao ë n­íc ta. Tãm l¹i, gîi ý b­íc ®i cæ phÇn ho¸ ë ViÖt Nam bao gåm: Thø nhÊt, vÒ tæ chøc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, giao cho mét Bé tr­ëng chuyªn ®¶m tr¸ch vÊn ®Ò nµy, ®ång thêi cã mét bé m¸y tæ chøc vµ c¸n bé chuyªn m«n ®Ó gióp viÖc, h×nh thµnh c¸c c«ng ty th¸c qu¶n do nhµ n­íc thµnh lËp chuyªn lo viÖc b¸n, chuyÓn ®æi h×nh thøc së h÷u, cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Thø hai, viÖc cæ phÇn ho¸ xÐt vÒ mÆt thùc chÊt lµ viÖc b¸n c¸c tµi s¶n quèc gia. V× vËy tr­íc khi thùc hiÖn chñ tr­¬ng nµy, n­íc ta ph¶i ban hµnh LuËt hoÆc Ph¸p lÖnh vÒ t­ nh©n ho¸, cæ phÇn ho¸ vµ c¸c LuËt, Ph¸p lÖnh kh¸c cã liªn quan. Thø ba, viÖc cæ phÇn ho¸ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh theo ch­¬ng tr×nh ®· ®­îc chuÈn bÞ chu ®¸o, thùc hiÖn theo tõng b­íc cã quy m« phï hîp víi ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn trong n­íc. Thø t­, cæ phÇn ho¸ lµ c«ng viÖc hÕt søc phøc t¹p cÇn thùc hiÖn trong nhiÒu n¨m, kinh nghiÖm ë nhiÒu n­íc cho thÊy, sù n«n nãng, muèn lµm nhanh ®Òu ®Æt kÕt qu¶ kh«ng nh­ mong muèn. Thø n¨m, ph¶i cã tæ chøc ®Ó thÈm tra, thanh tra viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc, nh»m chèng vµ h¹n chÕ tham nhòng trong khi thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh. Thø s¸u, ph¶i ®¶m b¶o tû suÊt lîi nhuËn ë c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ b»ng hoÆc cao h¬n tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n, nÕu thÊp h¬n, ng­êi mua ph¶i ®­îc bï l¹i b»ng quyÒn cã viÖc lµm,... Thø b¶y, cæ phiÕu cã kh¶ n¨ng chuyÓn nh­îng ®Ó ng­êi mua cã thÓ thay ®æi n¬i ®Çu t­ khi cÇn thiÕt. Ch­¬ng II Doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt Nam vµ thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ 1. Thùc tr¹ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong b­íc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng 1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh doanh nghiÖp Nhµ n­íc C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt Nam ®­îc h×nh thµnh tõ n¨m 1954 (ë miÒn B¾c) vµ tõ n¨m 1975 (ë miÒn Nam). Do h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån gèc kh¸c nhau vµ ®­îc x©y dùng trªn c¬ së cña nhiÒu quan ®iÓm, nªn c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt Nam cã c¸c ®Æc tr­ng kh¸c biÖt. Qui m« doanh nghiÖp phÇn lín nhá bÐ, vèn Ýt (1 tØ) kü thuËt l¹c hËu, c¬ cÊu ph©n t¸n biÓu hiÖn ë sè l­îng lao ®éng vµ møc ®é tÝch luü vèn. Sè lao ®éng trong khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n­íc chiÕm mét tû träng kh¸ nhá trong tæng sè lao ®éng x· héi, kho¶ng 5-6%. Tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ l¹c hËu so víi thÕ giíi 2-3 thÕ hÖ. MÆt kh¸c, ®¹i bé phËn doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc x©y dùng b»ng kü thuËt cña nhiÒu n­íc kh¸c nhau nh­ng tÝnh ®ång bé cña doanh nghiÖp thÊp. V× vËy, khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc khã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¶ trong n­íc vµ quèc tÕ. ViÖc ph©n bè cßn bÊt hîp lý vÒ ngµnh vµ vïng. Khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh«ng cßn ®­îc bao cÊp mäi mÆt nh­ tr­íc n÷a, ®· thÕ l¹i bÞ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c c¹nh tranh khèc liÖt, nªn nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh«ng trô næi, buéc ph¶i ph¸ s¶n, gi¶i thÓ. HÖ thèng qu¶n lý nÆng nÒ, kÐm linh ho¹t ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. C¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­, c¸c ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu thô s¶n phÈm, c¸c ph­¬ng ¸n ®æi míi kü thuËt vµ c«ng nghÖ, ph©n phèi tµi chÝnh cã qu¸ nhiÒu quy ®Þnh, thñ tôc phiÒn hµ. ChÕ ®é tËp thÓ quyÕt ®Þnh, trªn thùc tÕ kh«ng ai chÞu tr¸ch nhiÖm, g©y tæn thÊt lín ®èi víi tµi s¶n cña Nhµ n­íc trong c¸c doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ kinh tÕ trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc rÊt thÊp, nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng b¶o toµn ®­îc vèn, tèc ®é chu chuyÓn ®ång vèn chËm. Theo sè liÖu tÝnh to¸n b­íc ®Çu ®Õn cuèi n¨m 1994 riªng sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý thua lç lªn tíi 496 doanh nghiÖp. Cã thÓ nhËn thÊy r»ng: hÇu hÕt doanh nghiÖp Nhµ n­íc ta h×nh thµnh tõ thêi qu¶n lý tËp trung bao cÊp, khi chuyÓn sang c¬ chÕ míi l¹i thiÕu kiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc thµnh lËp nªn ph¸t triÓn trµn lan. Mét bé phËn quan träng doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn tèi thiÓu ®Ó ho¹t ®éng, thiÕu vèn tèi thiÓu, trang bÞ qu¸ ®¬n s¬, tr¸ch nhiÖm tµi s¶n kh«ng ®­îc ph©n ®Þnh râ rµng. MÆt kh¸c trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ t­ nh©n cßn qu¸ non yÕu, chØ míi ho¹t ®éng chñ yÕu trong lÜnh vùc dÞch vô, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp nªn doanh nghiÖp Nhµ n­íc ch­a thÓ tËp trung toµn lùc cho yªu cÇu ph¸t triÓn ë nh÷ng ngµnh lÜnh vùc then chèt. Sau 10 n¨m ®æi míi, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®· vµ ®ang chuyÓn biÕn kh¸c c¨n b¶n, ®· s¾p xÕp l¹i mét b­íc quan träng, ®· gi¶m gÇn ®­îc mét nöa sè doanh nghiÖp chñ yÕu nh÷ng doanh nghiÖp ®Þa ph­¬ng, nhá bÐ, ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶. Sè lín doanh nghiÖp cßn l¹i ®­îc tæ chøc l¹i vµ tõng b­íc ph¸t huy quyÒn lµm chñ, lµm ¨n n¨ng ®éng cã hiÖu qu¶. Nh×n chung, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vÉn rÊt khã kh¨n, hiÖu qu¶ kinh doanh cßn thÊp. NhiÒu doanh nghiÖp vÉn lµm ¨n thua lç triÒn miªn, ho¹t ®éng cÇm chõng sù ®ãng gãp cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc cho ng©n sach ch­a t­¬ng xøng víi phÇn ®Çu t­ cña Nhµ n­íc cho nã, còng nh­ víi tiÒm lùc cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc. T×nh tr¹ng mÊt vµ thÊt tho¸t lín vÒ vèn ®ang diÔn ra hÕt søc nghiªm träng, viÖc qu¶n lý ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn yÕu kÐm, ®Æc biÖt nghiªm träng lµ t×nh h×nh bu«ng láng qu¶n lý tµi chÝnh lµm Nhµ n­íc mÊt vai trß thùc sù lµ ng­êi chñ së h÷u, t×nh tr¹ng ph©n ho¸, chªnh lÖch trong thu nhËp ngµy cµng t¨ng. 1.2. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng Thø nhÊt, ®ã lµ do sù ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh kÐo dµi, t­ duy kh«ng ®óng cña m« h×nh CNXH tr­íc ®©y. Trong t­ duy còng nh­ trong thùc tiÔn x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña CNXH tr­íc ®©y, ng­êi ta xem nhÑ c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan cña thÞ tr­êng, coi kinh tÕ thÞ tr­êng lµ riªng cã cña CNTB. Tõ ®ã dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ viÖc h¹ch to¸n kinh tÕ ë c¸c doanh nghiÖp mang tÝnh h×nh thøc, kh«ng cã quyÒn tù chñ kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy râ rµng doanh nghiÖp Nhµ n­íc rÊt xa l¹ víi m« h×nh doanh nghiÖp theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Thø hai, ®ã lµ sù yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ, chñ yÕu lµ lùc l­îng s¶n xuÊt, nãi chung c¸c nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ kinh tÕ cña ta tuy phong phó, song chñ yÕu míi ë d¹ng tiÒm n¨ng. §Ó biÕn chóng thµnh hiÖn thùc vµ cã hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã l­îng vèn lín, kü thuËt c«ng nghÖ ®ång bé, ®éi ngò c«ng nh©n, c¸n bé kü thuËt, c¸n bé qu¶n lý cã n¨ng lùc, ®ång thêi ph¶i cã tr×nh ®é tæ chøc vµ qu¶n lý thÝch hîp cña Nhµ n­íc còng nh­ cña mçi doanh nghiÖp. Sù yÕu kÐm cña lùc l­îng s¶n xuÊt ë n­íc ta hiÖn nay biÓu hiÖn râ nhÊt lµ sù thÊp kÐm l¹c hËu cña kÕt cÊu h¹ tÇng cña toµn bé nÒn kinh tÕ, còng nh­ cña mçi doanh nghiÖp. §©y lµ lùc c¶n hµng ®Çu ®èi víi sù cÊt c¸nh cña mçi doanh nghiÖp còng nh­ cña c¶ nÒn kinh tÕ, c¶ n­íc míi cã 32.595 km ®­êng s¾t, quèc lé cã 11 v¹n km th× 7% ®­êng tèt, 47% ®­êng xÊu vµ rÊt xÊu,... Sù yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ cßn thÓ hiÖn ë chç ch­a cã tÝch luü néi bé, ch­a cã kh¶ n¨ng chi tr¶ sè nî ®Õn h¹n vµ qu¸ h¹n. MÆt kh¸c hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cßn thÊp, kinh nghiÖm kinh doanh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cßn yÕu kÐm, c¸c DNNN kh«ng ®­îc ®Æt trong m«i tr­êng c¹nh tranh, kh«ng g¾n víi thÞ tr­êng do ®ã dÉn tíi chËm ®æi míi c«ng nghÖ vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Thø ba, tr×nh ®é qu¶n lý vÜ m« ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung, ®èi víi doanh nghiÖp nãi riªng cßn nhiÒu yÕu kÐm. HÖ thèng p h¸p luËt, chÝnh s¸ch qu¶n lý ch­a hoµn chØnh, phÇn lín vÉn lµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy d­íi luËt, cã nhiÒu quy ®Þnh m©u thuÉn nhau. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý, nhiÒu v¨n b¶n qu¶n lý cò ®· lçi thêi, song ch­a bÞ huû bá nh÷ng v¨n b¶n míi cã nhiÒu s¬ hë, nh­ng kh«ng kÞp söa ®æi nªn ®· bÞ lîi dông phôc vô lîi Ých tr­íc m¾t. Thø t­, trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, §¶ng vµ Nhµ n­íc chËm vµ kh«ng c­¬ng quyÕt trong viÖc c¶i c¸ch chÕ ®é së h÷u cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. T×nh h×nh kh«ng râ ai lµ chñ së h÷u ®Ých thùc lµ nguyªn nh©n tham nhòng cña nh÷ng kÎ cã chøc quyÒn vµ sù l·nh ®¹o thiÕu tr¸ch nhiÖm, thiÕu kû c­¬ng vµ kû luËt cña ng­êi lao ®éng, cã sù gi¶m sót vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶,.,.. trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Tãm l¹i, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë n­íc ta do yÕu tè lÞch sö ®Ó l¹i ®· vµ ®ang ®ãng gãp vai trß to lín gÇn nh­ tuyÖt ®èi trong nhiÒu lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, nh­ng l¹i ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ vµ ph¸t sinh nhiÒu tiªu cùc. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®Êt n­íc sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc tÊt yÕu ph¶i ®æi míi c¨n b¶n doanh nghiÖp Nhµ n­íc. §©y lµ m©u thuÉn lín song b¾t buéc ph¶i gi¶i quyÕt ®æi míi, ph¶i cã gi¶i ph¸p vµ b­íc ®i phï hîp tr×nh ®é thùc tÕ c¬ së. 2. TiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt Nam Chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ DNNN lÇn ®Çu tiªn ®­îc nªu t¹i NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 2 Ban chÊp hµnh TW kho¸ VII (th¸ng 11-1991) vµ tiÕp tôc ®­îc cô thÓ ho¸ t¹i NghÞ quyÕt Héi nghÞ gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII (th¸ng 1-1994), NghÞ quyÕt 10/NQ-TW cña Bé ChÝnh trÞ ngµy 17/3/1995, Th«ng b¸o sè 63/TB-TW ngµy 4/4/1997, vµ ®­îc kh¼ng ®Þnh râ h¬n t¹i NghÞ quyÕt §¹i héi VIII, NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung ­¬ng lÇn thø 4 (kho¸ VIII). Môc tiªu nhÊt qu¸n cña cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN ®Ó huy ®éng vèn, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng ®­îc lµm chñ thùc sù trong doanh nghiÖp, t¹o ®éng lùc bªn trong, thay ®æi ph­¬ng thøc qu¶n lý nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, ®ång thêi lµm t¨ng tµi s¶n vµ thay ®æi c¬ cÊu doanh nghiÖp. Tõ khi cã ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN, chóng ta cã thÓ chia qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë ViÖt Nam thµnh 3 giai ®o¹n: * Giai ®o¹n thÝ ®iÓm (1992 - 1995): Thùc hiÖn ChØ thÞ 202/CT ngµy 8/6/1992 cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng vÒ "chuyÓn mét sè doanh nghiÖp thµnh c«ng ty cæ phÇn" vµ ChØ thÞ 84/TTg ngµy 4/3/1993 vÒ "xóc tiÕn thùc hiÖn thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp vµ c¸c gi¶i ph¸p ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u ®èi víi DNNN". KÕt qu¶ 4 n¨m thÝ ®iÓm, trong 10 doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc lùa chän lµm thÝ ®iÓm th× cuèi n¨m 1995 ®· cã 5 doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn. - C«ng ty cæ phÇn ®¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn (Bé GTVT); - C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh (TP. Hå ChÝ Minh); - C«ng ty cæ phÇn giµy HiÖp An (Bé C«ng nghiÖp); - C«ng ty cæ phÇn chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu (tØnh Long An); - C«ng ty cæ phÇn chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc (Bé N«ng nghiÖp). * Giai ®o¹n më réng cæ phÇn ho¸ (tõ th¸ng 5-1996 ®Õn th¸ng 6-1998): Tõ kÕt qu¶ thÝ ®iÓm cña giai ®o¹n tr­íc, ngµy 7/5/1996 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 28/CP vÒ "chuyÓn mét sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn". NghÞ ®Þnh nµy ®· t¹o khu«n khæ ph¸p lý ®Çy ®ñ h¬n ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc. TÝnh ®Õn th¸ng 5/1998, c¶ n­íc ®· chuyÓn ®­îc 25 doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn víi tæng sè vèn ®iÒu lÖ lµ 281 tû ®ång vµ gåm 6.000 lao ®éng. - Giai ®o¹n ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ (tõ th¸ng 6/1998) NghÞ ®Þnh 44/CP ngµy 29/6/1998 ®· thay thÕ NghÞ ®Þnh 28/CP víi tinh thÇn t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ h¬n cho c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn, còng nh­ ®¬n gi¶n ho¸ mét sè thñ tôc liªn quan. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1999, c¶ n­íc ®· chuyÓn sang ®­îc 370 doanh nghiÖp Nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn (trong ®ã tõ th¸ng 6/1998 ®Õn cuèi 1998 chuyÓn ®­îc 90 doanh nghiÖp vµ 1999 chuyÓn ®­îc 250 doanh nghiÖp, gÊp 7 lÇn so víi 6 n¨m tr­íc ®ã (1992-1997) céng l¹i. §Õn cuèi n¨m 2000, c¶ n­íc cã 523 DNNN chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn chiÕm 8,5% tæng sè DNNN hiÖn cã. §Õn th¸ng 9/2001 th× c¶ n­íc cã kho¶ng 700 DNNN ®­îc cæ phÇn ho¸). KÕt qu¶, sè DNNN cæ phÇn ho¸ t¨ng ch­a tõng thÊy tõ tr­íc ®Õn nay. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2001 c¶ n­íc cã gÇn 1.000 c«ng ty cæ phÇn, cã trªn 500 c«ng ty cæ phÇn víi sè vèn ®¨ng ký 2.000 tØ ®ång. §©y lµ kÕt qu¶ t­¬ng ®èi kh¶ quan cho mét thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn rÊt non trÎ vµ míi l¹ ë ViÖt Nam, ®ã chÝnh lµ b­íc ngoÆt cùc kú quan träng cho c«ng cuéc cæ phÇn ho¸ DNNN ë ViÖt Nam. 3. Thùc tr¹ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt Nam 3.1. Thùc tr¹ng TÝnh ®Õn hÕt quÝ I/2000, chóng ta ®· cæ phÇn ho¸ ®­îc 396 doanh nghiÖp vµ 10 doanh nghiÖp b¸n, kho¸n cho thuª. C¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ cã quy m« vèn Nhµ n­íc kh«ng lín, b×nh qu©n 4 tØ ®ång/1 doanh nghiÖp, chØ cã kho¶ng h¬n 40 doanh nghiÖp cã vèn ®iÒu lÖ tõ 10 tØ ®ång trë lªn vµ cã trªn 50% doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän ®Ó b¸n cæ phÇn ë trung t©m giao dÞch chøng kho¸n. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®· huy ®éng ®­îc kho¶ng gÇn 1.000 tØ ®ång cña c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc kinh tÕ, x· héi trong ®ã sè thu vÒ do b¸n mét phÇn gi¸ trÞ vèn Nhµ n­íc t¹i c¸c DNNN thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ lµ 300 tØ ®ång. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, nhiÒu Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng, c¸c Tæng c«ng ty tÝch cùc thùc hiÖn vµ cã nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ, hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®· râ rµng: lao ®éng, tiÒn l­¬ng, lîi nhuËn, ng©n s¸ch ®Òu t¨ng h¬n so víi tr­íc khi cæ phÇn ho¸. §iÓn h×nh lµ c¸c ®Þa ph­¬ng Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh, Nam §Þnh, Thanh Ho¸,...; c¸c bé, x©y dùng, N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n,..; c¸c Tæng c«ng ty: Hµng h¶i, than, xi m¨ng, dÖt may,... Tuy nhiªn, bªn c¹nh c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng, tæng c«ng ty ®· coi träng cæ phÇn ho¸, cßn mét sè Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng, tæng c«ng ty vÉn cßn chÇn chõ, chê ®îi, cßn nªu ra nhiÒu khã kh¨n, v­íng m¾c, ch­a tÝch cùc tæ chøc häc tËp kinh nghiÖm nh÷ng n¬i lµm tèt ®Ó quyÕt t©m thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ DNNN mét c¸ch triÖt ®Ó h¬n. C¸c bé, ngµnh,... nh×n chung ®· cã ®Ò ¸n s¾p xÕp l¹i DNNN thuéc ph¹m vi qu¶n lý. Song ®a sè l¹i ch­a cã lé tr×nh vµ kÕ ho¹ch hµng n¨m cô thÓ vÒ cæ phÇn ho¸, c«ng viÖc chØ ®¹o cßn chung chung nªn kÕt qu¶ cßn thÊp. Cã thÓ nãi, ý nghÜa, môc tiªu, yªu cÇu cæ phÇn ho¸ DNNN ®· kh¸ râ, nh­ng trªn thùc tÕ qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ch­a t¹o nªn sù chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ vÒ ®æi míi c¬ cÊu DNNN, c¬ cÊu l¹i nguån vèn Nhµ n­íc vµ huy ®éng vèn ngoµi ng©n s¸ch Nhµ n­íc. §ång thêi ch­a t¹o ra sù quan t©m vµ h­ëng øng tÝch cùc cña x· héi ®èi víi viÖc cæ phÇn ho¸. Nh×n chung, qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN thêi gian qua cßn qu¸ chËm vÒ tèc ®é, khiªm tèn vÒ kÕt qu¶ so víi môc tiªu kÕ ho¹ch ®Ò ra. 3.2. Nguyªn nh©n Thø nhÊt, ch­a t¹o ra ®­îc m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó thóc ®Èy nhanh cæ phÇn ho¸ DNNN. C¬ chÕ chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ DNNN ban hµnh cßn ch­a ®ång bé, trong thêi gian dµi chËm quy ®Þnh ph¹m vi DNNN ®­îc phÐp cæ phÇn ho¸, chËm cô thÓ ho¸ môc tiªu vµ kÕ ho¹ch cæ phÇn ho¸ b¾t buéc hµng n¨m cña tõng ngµnh, tõng ®Þa ph­¬ng. H¬n n÷a, thñ tôc x¸c ®Þnh cßn r­êm rµ, th­êng ph¶i kÐo dµi. C¸c quy ®Þnh kh¸c vÒ mua b¸n cæ phiÕu cña DNNN ch­a t¹o ra ®­îc søc hÊp dÉn cho c¶ c¸n bé cña DN lÉn ng­êi ngoµi doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸. Thø hai, viÖc qu¸n triÖt chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ DNNN cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, n©ng cao nhËn thøc cho c¸n bé c¸c cÊp ch­a lµm tèt. T©m lý e ng¹i cßn phæ biÕn trong c¸n bé c«ng nh©n viªn. Thø ba, ch­a cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò c«ng nî (tæng nî cßn kho¶ng 21 ngµn tØ ®ång ®ang tån ®äng ë c¸c DNNN. Trong ®ã nî ng©n hµng 7 ngµn tØ ®ång) vµ lao ®éng d­ thõa cña DNNN ph¶i cæ phÇn ho¸. §iÒu nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp rÊt lín ®èi víi sù thµnh c«ng cña cæ phÇn ho¸ DNNN. Thø t­, ch­a t¹o ®­îc m«i tr­êng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, DNNN vÉn ®­îc ­u ®·i h¬n. MÆt kh¸c ch­a qui ®Þnh râ gi÷a luËt c«ng ty tr­íc ®©y vµ luËt doanh nghiÖp b©y giê, do ®ã cã t×nh tr¹ng mçi n¬i vËn dông theo mét nhËn thøc riªng. Thø n¨m, chËm h×nh thµnh vµ kiÖn toµn mét tæ chøc chuyªn tr¸ch ®ñ søc gióp ChÝnh phñ chØ ®¹o c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ DNNN. Ch­¬ng III: Mét sè quan ®iÓm - gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n tíi 1. Quan ®iÓm thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë n­íc ta Quan ®iÓm ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn trong mét thÞ tr­êng thèng nhÊt víi ba h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n (Nhµ n­íc, tËp thÓ, t­ nh©n) t¹o nªn mét hÖ thèng ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ho¹t ®éng b×nh ®¼ng tr­íc c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ ph¸p luËt cña Nhµ n­íc ®­îc coi lµ quan ®iÓm c¬ b¶n trong chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®èi víi khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. Vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc trong m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc cÇn ph¶i dùa trªn sù c¶i c¸ch vµ cÊu tróc l¹i së h÷u Nhµ n­íc ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®Þnh h­íng cña nã. Quan ®iÓm c¬ b¶n ®Ó c¶i t¹o khu vùc nµy cã thÓ bao gåm: Khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc chØ nªn thu hÑp ë nh÷ng lÜnh vùc cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Ph¹m vi vµ quy m« së h÷u Nhµ n­íc ®­îc sö dông mét c¸ch linh ho¹t trong c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, còng nh­ trong tõng doanh nghiÖp vµ tuú theo môc tiªu, ®Þnh h­íng cña Nhµ n­íc. Së h÷u Nhµ n­íc trong nh÷ng ngµnh, nh÷ng doanh nghiÖp xÐt thÊy kh«ng cÇn cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc th× cã thÓ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ toµn bé hay tõng phÇn ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ nãi chung vµ Nhµ n­íc cã ®iÒu kiÖn thu håi vèn ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c n¬i kh¸c. Do ®ã, cã thÓ kh¼ng ®Þnh: "cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc nh­ng kh«ng lµm suy yÕu vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ n­íc nhµ". 2. Gi¶i ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë n­íc ta. Cæ phÇn ho¸ lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña viÖc s¾p xÕp l¹i vµ ®æi míi doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian qua lµ tÝch cùc song cßn thÊp so víi yªu cÇu ®æi míi DNNN. §Ó thóc ®Èy c«ng t¸c nµy cÇn gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò tõ nhiÒu phÝa. * Hoµn thiÖn viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp vµ gi¶i quyÕt nh÷ng tån ®äng vÒ tµi chÝnh. ViÖc x¸c ®Þnh thùc tÕ cña doanh nghiÖp "lµ gi¸ trÞ toµn bé tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm cæ phÇn ho¸ mµ ng­êi mua vµ ng­êi b¸n ®Òu chÊp nhËn ®­îc" lµ phï hîp víi nguyªn t¾c thÞ tr­êng. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña doanh nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m kh«ng g©y thÊt tho¸t tµi s¶n cña Nhµ n­íc, ®ång thêi còng ph¶i t¹o tiÒn ®Ò thuËn lîi cho c«ng ty cæ phÇn ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. · Ph©n lo¹i tµi s¶n cña Nhµ n­íc ®· ®Çu t­ cho doanh nghiÖp ®Ó cã ph­¬ng ¸n xö lý thÝch hîp. · Víi tµi s¶n doanh nghiÖp vay vèn tù ®Çu t­ vµ ®· hoµn tr¶ hÕt vèn vay nªn chia thµnh 2 phÇn: mét phÇn tÝnh vµo vèn cña Nhµ n­íc víi doanh nghiÖp, mét phÇn tÝnh vµo ng­êi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp. · X¸c ®Þnh hîp lý nh÷ng tån ®äng tµi chÝnh cña DNNN mµ c«ng ty cæ phÇn sÏ kÕ thõa. Cã thÓ xo¸ nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi, kho¶n lç ph¸t sinh do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan nh­ l¹m ph¸t, thay ®æi tØ gi¸ hèi ®o¸i,... g©y nªn. §æi míi tæ chøc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp. §iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn rót ng¾n thêi gian chuyÓn DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn. * Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ­u ®·i víi ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸. Do møc sèng vµ møc sinh ho¹t cña c¸c vïng rÊt kh¸c nhau v× vËy cÇn ®iÒu chØnh tiªu chuÈn x¸c ®Þnh ph¹m vi ­u ®·i víi ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. Xo¸ bá quy ®Þnh rµng buéc møc khèng chÕ tèi ®a cæ phÇn mµ c¸n bé chñ chèt ®­îc mua nh»m thùc hiÖn môc tiªu huy ®éng vèn. §Ó ®¶m b¶o h¹n chÕ chªnh lÖch vÒ thu nhËp, mét mÆt Nhµ n­íc hç trî ng­êi lao ®éng trong viÖc mua cæ phÇn, mÆt kh¸c Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó ®iÒu tiÕt thu nhËp cña nh÷ng ng­êi cã thu nhËp cao. * §æi míi tæ chøc chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ DNNN. X¸c ®Þnh doanh nghiÖp chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn trªn c¬ së ph­¬ng ¸n s¾p xÕp l¹i vµ ®æi míi qu¶n lý DNNN. X©y dùng vµ chØ ®¹o thùc hiÖn kÕ ho¹ch cæ phÇn ho¸ DNNN trªn c¬ së s¾p xÕp, x¸c ®Þnh râ danh s¸ch doanh nghiÖp sÏ chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn, c¸c b­íc c«ng viÖc, tiÕn ®é thêi gian thùc hiÖn, ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm theo dâi chØ ®¹o vµ thùc hiÖn. Hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n mÉu vÒ h­íng dÉn ph­¬ng ¸n kinh doanh vµ ®iÒu lÖ c«ng ty cæ phÇn. * T¹o khu«n khæ ph¸p lý ngµy cµng ®ång bé h¬n cho tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇ. Chó träng viÖc h­íng dÉn thi hµnh c¸c ®iÒu kho¶n vÒ c«ng ty cæ phÇn trong luËt doanh nghiÖp míi cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 1/1/2000. Trªn c¬ së ®ã gióp c¸c c«ng ty cæ phÇn ®iÒu chØnh l¹i ®iÒu lÖ cho phï hîp víi quy ®Þnh míi. H×nh thµnh vµ sím ®­a thÞ tr­êng chøng kho¸n vµo ho¹t ®éng. §©y lµ m«i tr­êng quan träng gióp c«ng ty cæ phÇn t¹o vèn khi thµnh lËp vµ t¨ng vèn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. 3. Môc tiªu cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong giai ®o¹n hiÖn nay ë n­íc ta. Th¸ng 4/1992, Bé Tµi chÝnh tr×nh ChÝnh phñ 5 môc tiªu, ChÝnh phñ chØ gi÷ l¹i 3 môc tiªu (nh­ Q§ 202/CT ngµy 8/6/1992). * ChuyÓn mét phÇn quyÒn së h÷u vÒ tµi s¶n cña Nhµ n­íc thµnh së h÷u cña c¸c cæ ®«ng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ta ph¶i hiÓu r»ng môc ®Ých cæ phÇn ho¸ DNNN lµ chuyÓn quyÒn së h÷u cho c¸c cæ ®«ng nghÜa lµ mua ®øt b¸n ®o¹n chø kh«ng ph¶i nh­ cho thuª, cho vay. Tµi s¶n ë ®©y chñ yÕu ®­îc thÓ hiÖn d­íi h×nh thøc tæng hîp vµ vèn. V× vËy kh«ng cÇn thiÕt ph¶i xem nªn cæ phÇn ho¸ phÇn nµo: t­ liÖu s¶n xuÊt hay vËt phÈm tiªu dïng bëi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× sù chuyÓn ho¸ gi÷a 2 h×nh thøc nµy lµ th­êng xuyªn. Nh­ chóng ta ®· biÕt, hiÖn nay c¸c DNNN lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶. §ã võa lµ g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc, võa lµ nguy c¬ ®èi víi nÒn tµi chÝnh quèc gia. V× vËy môc tiªu cao nhÊt cña cæ phÇn ho¸ lµ ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh­ng nÕu duy tr× së h÷u Nhµ n­íc th× sÏ nhÊt ®Þnh dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kÐm v× vËy cÇn ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò së h÷u, tøc lµ ph¶i ®a d¹ng ho¸ quyÒn së h÷u th× míi cã thÓ n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. * Huy ®éng ®­îc mét sè l­îng vèn nhÊt ®Þnh ë trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ cho s¶n xuÊt kinh doanh. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc ph©n ra lµm ba lo¹i: mét sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc do Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn 100%, kh«ng cæ phÇn ho¸, kh«ng t­ nh©n ho¸. Sè kh¸c sÏ cæ phÇn ho¸, Nhµ n­íc gi÷ cæ phÇn chi phèi hoÆc cæ phÇn ®Æc biÖt lµ nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm hoÆc cung øng cã liªn quan ®Õn nh÷ng c©n ®èi vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n, nh÷ng doanh nghiÖp t¹o ra nguån tÝch luü lín trong ng©n s¸ch Nhµ n­íc, nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« lín, nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn l¹i Nhµ n­íc kh«ng cÇn ®Çut­, nghÜa lµ cã thÓ cæ phÇn ho¸ 100%. Nh­ vËy ph¶i tËp trung gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ vèn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kinh doanh vµ ph¸t triÓn cña c¸c DNNN. * T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp. Chóng ta ®· tr¶i qua mét thêi kú t×m kiÕm l©u dµi vµ vÉn ch­a ®­a l¹i cho ng­êi lao ®éng mét sù lµm chñ thùc sù, "lµm chñ tËp thÓ" ®· biÕn thµnh "vèn chñ" lµm chñ th«ng qua "bé tø" ®· biÕn thµnh "tù bè" tøc lµ gi¸m ®èc quyÕt ®Þnh tÊt c¶ (Q§ 217/H§BT). Víi 3 môc tiªu trªn, cã thÓ thÊy r»ng vÊn ®Ò hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt mét c¸ch c¬ b¶n. Sù lùa chän gi¶i ph¸p cæ phÇn ho¸ lµ con ®­êng hiÖu qu¶ ®Ó gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nµy, ®ång thêi t¹o ra ®­îc m« h×nh doanh nghiÖp h÷u hiÖu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu kinh doanh hiÖn ®¹i, ®ã lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn. 4. Nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë n­íc ta C«ng viÖc cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ë n­íc ta ®­îc tiÕn hµnh trong c¸c ®iÒu kiÖn ®Æc thï víi nh÷ng yÕu tè thuËn lîi vµ khã kh¨n nhÊt ®Þnh. Chóng ta cã thÓ ®­a ra ®©y mét sè yÕu tè quan träng sau: 4.1. C¸c yÕu tè thuËn lîi §iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng ph¸p lý vÒ c¬ b¶n ®· ®­îc x¸c lËp ®Æt tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng viÖc thùc hiÖn "th­¬ng m¹i ho¸" c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ lµ tiÒn ®Ò c¬ b¶n vµ cÇn thiÕt ®Ó tõng b­íc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN. ChÝnh phñ ®· nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN vµ quyÕt t©m thùc hiÖn b»ng viÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n luËt vµ d­íi luËt. T×nh h×nh kinh tÕ cña ®Êt n­íc ®· cã nhiÒu thay ®æi theo h­íng tÝch cùc. Gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®· ®­îc duy tr× theo h­íng t­¬ng ®èi æn ®Þnh, møc l¹m ph¸t ®· ®­îc kiÒm chÕ, ®ång tiÒn ViÖt Nam ®· ®­îc gi¸,... §iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn t©m lý cho mäi ng­êi muèn ®Çu t­ th«ng qua h×nh thøc mua cæ phiÕu. Nhê ®æi míi trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, thu nhËp cña d©n c­ ®­îc n©ng cao. - XuÊt hiÖn ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng kinh doanh lín, ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ®· thÝch øng ®­îc vÒ ý thøc, t¸c phong vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶. - Víi luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ sù xuÊt hiÖn cña nhiÒu chi nh¸nh ng©n hµng kinh doanh cña n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· gãp phÇn t¹o m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ b»ng cæ phiÕu vµo c¸c DNNN sÏ ®­îc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸. - Víi kinh nghiÖm thùc tiÔn phong phó cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN sÏ lµ nh÷ng bµi häc bæ Ých vµ quý gi¸ ®Ó Nhµ n­íc tiÕn hµnh h¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ tæ chøc thùc hiÖn c«ng viÖc cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN t¹i ViÖt Nam. 4.2. C¸c yÕu tè khã kh¨n vµ c¶n trë Khu vùc t­ nh©n nhá bÐ vµ yÕu ít. Sù nhá bÐ vµ yÕu ít nµy ph¶n ¸nh tr×nh ®é chËm ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn cßn xa l¹ víi hÇu hÕt mäi ng­êi. §iÒu nµy g©y ra sù bì ngì, lóng tóng cho c¶ ng­êi ®Çu t­ vµ ng­êi sö dông vèn ®Çu t­ d­íi h×nh thøc cæ phiÕu. ThiÕu v¾ng thÞ tr­êng tµi chÝnh thùc sù, trong ®ã cã thÞ tr­êng chøng kho¸n. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ trung t©m ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty cæ phÇn trong mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, v× vËy sù thiÕu v¾ng thÞ tr­êng chøng kho¸n ®i liÒn víi nã lµ sù thiÕu hÖ thèng qu¶n lý vµ tæ chøc vËn hµnh ®· g©y khã kh¨n vµ c¶n trë cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. Ngoµi ra, cã mét sè yÕu tè ®Æc thï kh¸c còng gãp phÇn kh«ng nhá g©y khã kh¨n vµ c¶n trë cho viÖc cæ phÇn ho¸. Sù ch­a æn ®Þnh trong chÝnh s¸ch vÜ m« cña Nhµ n­íc vÒ ph¸p luËt, thuÕ kho¸, tiÒn tÖ,... NhiÒu chÝnh s¸ch ra ®êi chång chÐo, m©u thuÉn lÉn nhau vµ thay ®æi ®ét ngét, l¹m ph¸t ch­a ®­îc kiÒm chÕ mét c¸ch ch¾c ch¾n, sù ®æi míi cña hÖ thèng ng©n hµng vµ c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ nh÷ng yÕu tè g©y bÊt lîi cho m«i tr­êng ®Çu t­ trong n­íc, do ®ã g©y bÊt lùc cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN. C¸c DNNN hÇu hÕt cã trang bÞ m¸y mãc cò kü, c«ng nghÖ l¹c hËu, kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp,... do ®ã, khã cã thÓ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nµy. Sè doanh nghiÖp cã møc ®é lîi nhuËn ®ñ søc hÊp dÉn ®Ó cæ phÇn ho¸ cßn qu¸ Ýt vµ ngay trong sè nh÷ng doanh nghiÖp cã lîi nhuËn cao th× phÇn lín Nhµ n­íc l¹i ch­a cã ý ®Þnh cæ phÇn ho¸. §iÒu nµy sÏ g©y khã kh¨n cho viÖc lùa chän c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ còng nh­ thu hót sù h­ëng øng cña ®«ng ®¶o nh÷ng ng­êi cã vèn muèn ®Çu t­ b»ng cæ phiÕu. VÒ t­ t­ëng vµ t©m lý cña ®a sè mäi ng­êi trong x· héi cßn ch­a quen víi vÊn ®Ò míi mÎ nµy, thËm chÝ cßn cã nh÷ng ph¶n øng nhÊt ®Þnh ë nh÷ng ng­êi ®ang sèng yªn æn trong khu vùc Nhµ n­íc. VÒ mÆt suy nghÜ, nhiÒu ng­êi lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lý nh­ng vÉn ch­a ®o¹n tuyÖt ®­îc víi quan ®iÓm coi kinh tÕ Nhµ n­íc lµ CNXN vµ v× vËy, thu hÑp khu vùc nµy cã nghÜa lµ xa rêi CNXH lµ ph¸ vì c¬ së kinh tÕ cña CNXH,... §ã lµ nh÷ng trë ng¹i chñ quan kh«ng thÓ kh«ng ®­îc tÝnh ®Õn trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ DNNN. Nhµ n­íc thiÕu mét nguån tµi chÝnh cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ nh­: c¸c kho¶n trî cÊp cho ng­êi lao ®éng thÊt nghiÖp, chi phÝ ®µo t¹o nghÒ míi vµ thêi gian t×m viÖc,... c¸c kho¶n phÝ tæn nµy th­êng rÊt lín. Thªm vµo ®ã, n¹n tham nhòng vµ hèi lé sÏ lîi dông c¬ héi nµy ®Ó tÈu t¸n tµi s¶n cña Nhµ n­íc nÕu thiÕu sù qu¶n lý chÆt chÏ. HÖ thèng kiÓm to¸n ch­a trë thµnh mét ho¹t ®éng phæ biÕn vµ thèng nhÊt. §iÒu nµy g©y nhiÒu trë ng¹i cho viÖc ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp vµ do ®ã g©y khã kh¨n cho viÖc cung cÊp th«ng tin trung thùc, tin cËy cho nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu ®Çu t­ b»ng cæ phiÕu ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp nµy. 5. Mét sè kÕt qu¶ ban ®Çu cña viÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ Qua thùc tiÔn tiÕn hµnh c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ ë n­íc ta vµ qua kinh nghiÖm cña mét sè n­íc xung quanh, ta thÊy viÖc cæ phÇn ho¸ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu bøc thiÕt cña c«ng cuéc c¶i c¸ch DNNN trong viÖc gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò gay cÊn nh­: Kh¾c phôc viÖc bu«ng láng qu¶n lý tµi s¶n cña doanh nghiÖp, xo¸ bá t×nh tr¹ng "v« chñ" cña doanh nghiÖp. Huy ®éng ®­îc nguån vèn trong x· héi cung cÊp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt thÞ tr­êng vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn doanh nghiÖp. T¹o ®éng lùc míi trong qu¶n lý doanh nghiÖp. VÒ kÕt qu¶, tÝnh tõ n¨m 1992 ®Õn hÕt th¸ng 5/1998 ®· cã 29 doanh nghiÖp hoµn thµnh cæ phÇn ho¸ thuéc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, x©y dùng, giao th«ng vËn t¶i víi tæng vèn ®iÒu lÖ ban ®Çu lµ 281 tû ®ång vµ gÇn 6.000 lao ®éng. Trong ®ã cã 12 doanh nghiÖp ®· ho¹t ®éng theo luËt c«ng ty tõ mét n¨m trë lªn. C¸c doanh nghiÖp nµy sau khi cæ phÇn ho¸ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n tr­íc: vèn ®iÒu lÖ (kÓ c¶ vèn cña Nhµ n­íc) t¨ng b×nh qu©n 19,06%/n¨m, doanh thu t¨ng b×nh qu©n 46%/n¨m, lîi nhuËn t¨ng b×nh qu©n 44%/n¨m, c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch t¨ng b×nh qu©n 82%/n¨m, tû suÊt lîi nhuËn n¨m 1997 trªn vèn së h÷u (gåm vèn gãp ban ®Çu vµ vèn tÝch luü) lµ 44%, sè l­îng lao ®éng lµm viÖc t¹i c«ng ty cæ phÇn t¨ng b×nh qu©n 30%/n¨m, thu nhËp cña ng­êi lao ®éng t¨ng b×nh qu©n 14,3%/n¨m. Ngoµi ra ng­êi lao ®éng cã cæ phÇn trong c«ng ty cßn ®­îc chia lîi tøc trªn vèn gãp cæ phÇn tõ lîi nhuËn sau thuÕ 22-24%/n¨m. Tãm l¹i, thùc tÕ ë c¸c doanh nghiÖp ®· chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn ®Òu cho thÊy hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng t¨ng lªn râ rÖt. Nhê hiÖu qu¶ ®­îc n©ng cao nªn t¨ng thªm ®­îc viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho cæ ®«ng. Ngoµi ra, c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc còng t¨ng nhanh. KÕt qu¶ nµy ®· khÝch lÖ mét sè ngµnh, ®Þa ph­¬ng, tæng c«ng ty Nhµ n­íc tÝch cùc h¬n trong viÖc triÓn khai cæ phÇn ho¸. Trong th¸ng 6 cuèi n¨m 1998, sau khi cã NghÞ ®Þnh são 44/CP ®· cã 90 doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ lªn con sè 120. N¨m 1999, cæ phÇn ho¸ ®­îc 250 doanh nghiÖp. Nh­ vËy cho ®Õn nay ®· cæ phÇn ho¸ ®­îc 370 doanh nghiÖp. §©y lµ mét b­íc tiÕn dµi trong tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN. B¸o c¸o ho¹t ®éng cña 50 doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ trong h¬n mét n¨m cho thÊy hÇu hÕt ®Òu cã chuyÓn biÕn tÝch cùc toµn diÖn, kÓ c¶ nh÷ng doanh nghiÖp tr­íc khi cæ phÇn ho¸ bÞ thua lç, doanh thu b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng thªm 25%, cã mét sè t¨ng lªn 50%. Th¸ng 9 ®Çu n¨m 1999 cã nh÷ng c«ng ty cæ phÇn ®¹t gÊp ®«i doanh thu cña c¶ n¨m tr­íc khi cæ phÇn ho¸. §iÓn h×nh lµ c«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh ®¹t 353 tØ ®ång so víi 78 tØ ®ång. C«ng ty cæ phÇn ®¹i lý vËn chuyÓn ®¹t 163 tØ ®ång so víi 16 tØ ®ång. Sè l­îng lao ®éng ch¼ng nh÷ng kh«ng bÞ gi¶m mµ cßn t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 10%, cã c«ng ty t¨ng lªn 20%. VÝ dô c«ng ty chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu Long An tõ 900 lao ®éng t¨ng lªn 1.280 lao ®éng. C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh tõ 34 ng­êi lªn 739 ng­êi,... Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 20%. Lîi nhuËn tr­íc thuÕ hµng n¨m t¨ng b×nh qu©n trªn 26%, cã c«ng ty ®¹t tæng lîi nhuËn gÊp 2-3 lÇn so víi tr­íc khi cæ phÇn ho¸. C«ng ty cæ phÇn ®¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn l·i t¨ng 1,1 tØ ®ång lªn 37 tØ ®ång. C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh l·i t¨ng tõ 8,8 tØ ®ång lªn 34 tØ ®ång. Nép ng©n s¸ch b×nh qu©n hµng n¨m lªn trªn 30%. N¨m 1998, c«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh nép ng©n s¸ch 68 tØ ®ång so víi 5,1 tØ ®ång tr­íc cæ phÇn ho¸. Vèn ®iÒu lÖ (bao gåm tÝch luü tõ lîi nhuËn, ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu trong n­íc vµ mét sè c«ng ty ®­îc huy ®éng ngoµi n­íc) t¨ng b×nh qu©n trªn 25%/n¨m. L·i cæ tøc ®¹t cao h¬n l·i tiÕt kiÖm, b×nh qu©n ®¹t 1,2%/th¸ng. Cã c«ng ty ®¹t trªn 2%/th¸ng nh­ c«ng ty cæ phÇn söa ch÷a vµ ®ãng tµu thuyÒn B×nh §Þnh ®¹t 26% (1998). T¹i Hµ Néi, theo b¸o c¸o cña 22 doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®· chuyÓn sang ho¹t ®éng theo luËt c«ng ty ®· vµ ®ang ho¹t ®éng tõ 6 th¸ng trë lªn cho thÊy tæng lîi nhuËn thùc hiÖn trong quÝ I n¨m 1999 thu ®­îc 7,8 tØ ®ång, t¨ng 32% so víi cïng kú n¨m 1998. Nép ng©n s¸ch cña c¸c DNNN trong quÝ I n¨m 1999 lµ 7,8 tØ ®ång, t¨ng 34%. §Æc biÖt phÇn nép ng©n s¸ch cña c«ng ty th­¬ng nghiÖp tæng hîp Hai Bµ Tr­ng t¨ng 10 lÇn. C«ng ty cæ phÇn th­¬ng m¹i vµ dÞch vô t¨ng 12 lÇn, thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng t¨ng 10%,... SÏ lµ sai lÇm nÕu cho r»ng nh÷ng kÕt qu¶ nãi trªn lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña cæ phÇn ho¸. Nh­ng dï sao còng ph¶i thõa nhËn r»ng cæ phÇn ho¸ lµ nh©n tè ®Æc biÖt quan träng dÉn ®Õn nh÷ng kÕt qu¶ ®ã. kÕt luËn Thµnh tùu cña 10 n¨m ®æi míi võa qua ®· cho ta mét bµi häc lµ chuyÓn nÒn kinh tÕ sang vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng míi ®­a chóng ta tho¸t ra ®­îc t×nh tr¹ng khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi kÐo dµi. Song ®ã chØ lµ nh÷ng thµnh tùu b­íc ®Çu mµ t¸c dông do sù ®æi míi nh÷ng n¨m qua ®· ®Õn møc tíi h¹n cña nã. Trong nh÷ng n¨m s¾p tíi, tr­íc bèi c¶nh ph¸t triÓn míi cña nÒn kinh tÕ, chÝnh trÞ quèc tÕ còng nh­ trong n­íc ®ßi hái chóng ta ph¶i tiÕp tôc qu¸ tr×nh ®æi míi m¹nh mÏ vµ toµn diÖn h¬n. Trªn b×nh diÖn kinh tÕ, trong mét lo¹t nh÷ng vÊn ®Ò tiÕp tôc ®æi míi th× ph¶i ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ së h÷u mµ trong ®ã, cã mét ch­¬ng tr×nh s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®Ó t¨ng c­êng vai trß chñ ®¹o nh­ trªn lµ cã ý nghÜa then chèt. Em cho r»ng sù lùa chän cã hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi vµ do ®ã ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta trong giai ®o¹n tíi lµ ®a d¹ng ho¸ c¸c DNNN v× môc tiªu lîi nhuËn th«ng qua c¸c h×nh thøc thÝch hîp nh­ cæ phÇn ho¸, c«ng ty ho¸, cho thuª thÞ tr­êng, chuyÓn nh­îng quyÒn së h÷u vµ sö dông. Nãi c¸ch kh¸c lµ th«ng qua nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau cña kinh tÕ t­ b¶n Nhµ n­íc. Trªn c¬ së ®a d¹ng ho¸ DNNN nh­ trªn ®Ó ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña nã, cÇn ®æi míi nhËn thøc ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, qu¸n triÖt ®ñ h¬n chiÕn l­îc cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn xo¸ bá nh÷ng quan ®iÓm "con ®Î, con nu«i", con r¬i rít trong t­ t­ëng kinh tÕ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. §Ó qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp Nhµ n­íc tiÕn hµnh v÷ng ch¾c vµ ®óng h­íng, cÇn gi¶i quyÕt ®ång bé tõ nhiÒu phÝa c¸c gi¶i ph¸p kh¸c nhau. D­íi ®©y, xin ®Ò cËp mét sè suy nghÜ ban ®Çu vÒ mét sè vÊn ®Ò cô thÓ: · T¹o sù thèng nhÊt trong nhËn thøc vÒ chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc; · T¹o sù kÝch øng m¹nh mÏ h¬n b»ng nh÷ng ­u ®·i vÒ kinh tÕ; · T¹o khu«n khæ ph¸p lý ngµy cµng ®ång bé cho tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn; · §æi míi c«ng t¸c chØ ®¹o thùc hiÖn cæ phÇn ho¸; Do vËy mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh l¹i r»ng chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ DNNN cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lµ mét chñ tr­¬ng hoµn toµn ®óng ®¾n. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ sÏ thùc hiÖn chñ tr­¬ng nµy ra sao mµ th«i. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Tr­¬ng V¨n B©n vµ TrÇn Khang "Bµn vÒ c¶i c¸ch toµn diÖn doanh nghiÖp Nhµ n­íc" - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia. 2. PTS §oµn V¨n H¹nh "C«ng ty cæ phÇn vµ chuyÓn nh­îng doanh nghiÖp Nhµ n­íc sang c«ng ty cæ phÇn" - NXB Thèng Kª. 3. NguyÔn Ngäc Quang "C¬ së lý luËn vµ kinh nghiÖm thùc tiÔn" - NXB Khoa häc vµ x· héi. 4. PGS - PTS Hoµng C«ng Thi vµ PTS - Phïng ThÞ §oan "Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt Nam" - NXB Th«ng Tin. 5. Hoµng §øc T¶o "Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc - Kinh nghiÖm thÕ giíi" - NXB Thèng Kª. 6. T¹p chÝ Céng s¶n - sè 13/1998. 7. T¹p chÝ Céng s¶n - sè 17/1998. 8. T¹p chÝ Céng s¶n - sè 12/2000. 9. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ sè 64. 10. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn c¸c sè 19,32. 11. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ c¸c sè 6/93; 8/96. 12. T¹p chÝ nghiªn cøu lý luËn sè 6. 13. T¹p chÝ tµi chÝnh doanh nghiÖp c¸c sè 8/96; 1/99; 5/99; 8/99. 14. T¹p chÝ thÞ tr­êng tµi chÝnh sè 2/2000. 15. Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 1999. 16. "Cæ phÇn ho¸ DNNN - c¸c v¨n b¶n hiÖn hµnh" - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia. 17. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam - V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII. 18. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam - V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII. Môc lôc