Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng

Lêi nãi ®Çu ViÖt Nam trong sù ph¸t triÓn cña §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸, hay nãi réng h¬n lµ vßng cung Ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng, hiªn nay ®ang thu hót ®­îc nhiÒu ng­êi trong giíi l·nh ®¹o vµ giíi kinh doanh trªn thÕ giíi. V× sao ViÖt Nam cã sù chó ý ®ã? ch¾c ch¾n lµ do ViÖt Nam ®· vµ ®ang tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn vµ ngµy cµng s©u s¾c vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn chóc th­îng tÇng x· héi. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi ë n­íc ta, cÇn vËn dông vµ qu¸n triÖt quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng. C¬ së h¹ tÇng lµ kÕt cÊu kinh tÕ ®a thµnh phÇn trong ®ã cã thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, tËp thÓ vµ nhiÒu thµnh kinh tÕ kh¸c nhau. TÝnh chÊt ®an xen - qu¸ ®é vÒ kÕt cÊu cña c¬ së kinh tÕ võa lµm cho nÒn kinh tÕ s«i ®éng, phong phó, võa mang t×nh phøc t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Þnh h­íng x· héi. §©y lµ mét kÕt cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, phong phó ®­îc ph¶n chiÕu trªn nÒn kiÕn tróc th­îng tÇng vµ ®Æt ra ®ßi hái kh¸ch quan lµ nÒn kiÕn tróc th­îng tÇng còng ph¶i ®æi míi ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së kinh tÕ. Nh­ vËy kiÕn tróc th­îng tÇng míi cã søc m¹nh ®¸p øng ®ß hái cña c¬ së h¹ tÇng. §· cã rÊt nhiÒu v¨n kiÖn trÝnh trÞ vµ luËn v¨n khoa häc ®Ò cËp s©u s¾c vÒ c«ng cuéc ®æi míi nµy. V× vËy, víi t­ c¸ch lµ mét sinh viªn cßn trªn gi¶ng ®­êng, em chØ mong bµi viÕt nµy cã thÓ nªu mét sè vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt kh¸i qu¸t vÒ c«ng cuéc ®æi míi nµy ë ViÖt Nam. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn cña thÇy gi¸o . Ng­êi ®· tËn t×nh gióp em hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy. Do thêi gian s­u tÇm tµi liÖu kh«ng nhiÒu vµ tr×nh ®é nhËn thøc cña em cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt vµ bÊt cËp, em rÊt mong nhËn ®­îc sù nhËn xÐt cña thÇy, vµ ®ãng gãp cña c¸c b¹n ®Ó bµi tiÓu luËn cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Néi dung A. giíi thiÖu ®Ò tµi TriÕt häc lµ mét trong nh÷ng h×nh th¸i ý thøc x· héi, xÐt cho cïng ®Òu bÞ c¸c quan hÖ cña kinh tÕ qui ®Þnh. Dï ë x· héi nµo, triÕt häc bao giê còng bao gåm hai yÕu tè: YÕu tè nhËn thøc ®· lµ sù hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi sung quanh trong ®ã con ng­êi lµ yÕu tè nhËn ®Þnh lµ sù ®¸nh gi¸ vÒ mÆt ®¹o lý. §Ó phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp ë c¸c giai ®o¹n ®Çu tiªn cña lÞch sö loµi ng­êi, triÕt häc ra ®êi víi tÝnh c¸ch lµ mét khoa häc tæng hîp c¸c tri thøc cña con ng­êi vÒ hiÖn thùc xung quanh vµ b¶n th©n m×nh. Sau ®ã, do sù ph¸t triÓn cña x· héi triÕt häc ®· t¸ch ra khái thµnh khoa häc ®éc lËp, triÕt häc víi tÝnh c¸ch lµ khoa häc, nªn nã cã ®èi t­îng vµ nhiÖm vô nhËn thøc riªng cña m×nh, nã lµ hÖ thèng nh÷ng quan niÖm, quan ®iÓm cã tÝnh chÊt chÝnh thÓ vÒ thÕ giíi, vÒ c¸c qu¸ tr×nh vËt chÊt, tinh thÇn vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng, vÒ nhËn thøc vµ c¶i biªn thÕ giíi. Do vËy, triÕt häc nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò: t­ duy, x· héi vµ tù nhiªn.Trong ®ã vÊn ®Ò x· héi lµ vÊn ®Ò mang tÝnh h×nh th¸i kinh tÕ, ph¶n ¸nh ®éng lùc sù ph¸t triÓn x· héi th«ng qua lùc l­îng s¶n xuÊt. §Ó cã c¬ chÕ, c¸ch thøc trong sù ph¸t triÓn x· héi th× cÇn ph¶i cã c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng. Do vËy c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng lµ mét vÊn ®Ò ®Æc biÖt ph¶i quan t©m tíi. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö, lµ c¬ së thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn khoa häc trong nhËn thøc vµ c¶i t¹o x· héi. B. Néi dung chÝnh: I. C¬ së h¹ tÇng. 1. Kh¸i niÖm: C¬ së h¹ tÇng lµ tæng hîp nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña mét h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi nhÊt ®Þnh. Dùa vµo kh¸i niÖm ®ã, nã ®· ph¶n ¸nh chøc n¨ng x· héi cña c¸c quan hÖ x· héi cña c¸c quan hÖ s¶n xuÊt víi t­ c¸ch lµ c¬ së kinh tÕ cña c¸c hiÖn t­îng x· héi. §óng vËy, mçi mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cã mét kÕt cÊu kinh tÕ ®Æc tr­ng lµ c¬ së hiÖn thùc cña x· héi, h×nh thµnh mét c¸ch quan trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt x· héi. Nã bao gåm kh«ng chØ nh÷ng quan hÖ trùc tiÕp gi÷a ng­êi víi ng­êi trong s¶n xuÊt vËt chÊt mµ nã cßn bao gåm c¶ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ, trao ®æi trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ra ®êi sèng vËt chÊt cña con ng­êi. 2. §Æc ®iÓm, tÝnh chÊt: C¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi cô thÓ th­êng bao gåm: kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ trong nÒn kinh tÕ. §ång thêi trong mçi c¬ së h¹ tÇng x· héi cßn cã nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c nh­: dÊu vÕt, tµn tr÷ quan hÖ s¶n xuÊt cò vµ mÇm mèng, tiÒn ®Ò cña quan hÖ s¶n xuÊt míi. Cuéc sèng cña x· héi cô thÓ ®­îc ®Æt trong tr­íc hÕt bëi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ tiªu biÓu cho cuéc sèng Êy vµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt qu¸ ®é, hay nh÷ng tµn d­ cò, mÇm mèng míi cã vai trß nhÊt ®Þnh gi÷a chóng tuy cã kh¸c nhau nh­ng kh«ng t¸ch rêi nhau võa ®Êu tranh víi nhau, võa liªn hÖ víi nhau vµ h×nh thµnh c¬ së h¹ tÇng cña mçi x· héi cô thÓ ë mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lÞch sö. VÝ dô nh­: Trong x· héi phong kiÕn ngoµi quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ, nã cßn cã quan hÖ s¶n xuÊt tµn d­ cña x· héi chiÕm h÷u n« lÖ, mÇm mèng cña quan hÖ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa vµ chÝnh 3 yÕu tè ®ã cÊu thµnh nªn c¬ së h¹ tÇng phong kiÕn. §Æc tr­ng cho tÝnh chÊt cña mét c¬ së h¹ tÇng lµ do quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ quy ®Þnh. Quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ qui ®Þnh vµ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn xu h­íng chung cña toµn bé ®êi sång kinh tÕ - x· héi. Qui ®Þnh tÝnh chÊt c¬ b¶n cña toµn bé c¬ së h¹ tÇng x· héi ®­¬ng thêi mÆc dï quan hÖ tµn d­, mÇm mèng cã vÞ trÝ kh«ng ®¸ng kÓ trong x· héi cã nÒn kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn ®· tr­ëng thµnh, nh­ng l¹i cã vÞ trÝ quan träng trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cña x· héi ®ang ë giai ®o¹n mang tÝnh chÊt qu¸ ®é. C¬ së h¹ tÇng mang tÝnh chÊt ®èi kh¸ng tån t¹i trong x· héi mµ dùa trªn c¬ së chiÕm h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. TÝnh chÊt ®èi kh¸ng cña c¬ së h¹ tÇng ®­îc b¾t nguån tõ nh÷ng m©u thuÉn néi t¹i kh«ng thÓ ®iÒu hoµ ®­îc trong c¬ së h¹ tÇng ®ã vµ do b¶n chÊt cña kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ quy ®Þnh. §ã lµ sù biÓu hiÖn cña sù ®èi lËp vÒ lîi Ých kinh tÕ gi÷a c¸c tËp ®oµn ng­êi trong x· héi. Nh­ vËy, c¬ së h¹ tÇng lµ tæng thÓ vµ m©u thuÉn rÊt phøc t¹p, lµ quan hÖ vËt chÊt tån t¹i kh¸ch quan ®éc lËp víi ý thøc con ng­êi. Nã ®­îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt vµ trùc tiÕp biÕn ®æi theo sù t¸c ®éng vµ ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. II. KH¸I NIÖM KIÕN TRóC TH¦îNG TÇNG X· HéI: 1. Kh¸i niÖm: KiÕn tróc th­îng tÇng lµ toµn bé nh÷ng quan ®iÓm: chÝnh trÞ, ph¸p quyÒn, ®¹o ®øc, triÕt häc, t«n gi¸o, nghÖ thuËt... víi nh÷ng thÓ chÕ t­¬ng øng: nhµ n­íc, ®¶ng ph¸i, gi¸o héi, c¸c ®oµn thÓ... ®­îc h×nh thµnh trªn mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh. Bëi vËy, kiÕn tróc th­îng tÇng lµ nh÷ng hiÖn t­îng x· héi, biÓu hiÖn tËp trung ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi, lµ bé mÆt tinh thÇn t­ t­ëng cña h×nh th¸i kinh tÕ -x· héi. Nã ®ãng vai trß quan träng cïng c¸c bé phËn kh¸c trong x· héi hîp thµnh c¬ cÊu hoµn chØnh cña h×nh th¸i kinh tÕ-x· héi. 2. §Æc ®iÓm, tÝnh chÊt: Nh­ vËy, c¸c bé phËn kh¸c nhau cña kiÕn truc th­îng tÇng ®Òu ra ®êi vµ cã vai trß nhÊt ®Þnh trong viÖc t¹o nªn bé mÆt tinh thÇn, t­ t­ëng cña x· ph¸t triÓn trªn mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh, lµ ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng. Song kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®Òu liªn quan nh­ nhau víi c¬ së h¹ tÇng cña nã. Mµ trong x· héi cã giai cÊp, t­ t­ëng chÝnh trÞ, t­ t­ëng ph¸p quyÒn cïng nh÷ng tæ chøc t­¬ng øng nh­ chÝnh ®¶ng, nhµ n­íc lµ nh÷ng bé phËn quan träng nhÊt, m¹nh mÏ nhÊt vµ lµ thµnh phÇn chÝnh cña kiÕn tróc th­îng tÇng, tiªu biÓu cho chÕ ®é chÝnh trÞ, x· héi Êy. Ngoµi ra cßn cã c¸c yÕu tè kh¸c ®èi lËp víi nh÷ng t­ t­ëng quan ®iÓm, tæ chøc chÝnh trÞ cña c¸c giai c¸p bÞ trÞ. KiÕn tróc th­îng tÇng cña x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp mang tÝnh giai cÊp s©u s¾c. TÝnh giai cÊp cña kiÕn tróc th­îng tÇng biÓu hiÖn ë sù ®èi ®Þch vÒ quan ®iÓm, t­ t­ëng vµ c¸c cuéc ®Êu tranh vÒ t­ t­ëng cña c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng. Bé phËn cã quyÒn lùc m¹nh nhÊt cña kiÕn tróc th­îng tÇng cña x· héi cã tÝnh chÊt ®èi kh¸ng giai c¸ap lµ nhµ n­íc-§©y lµ c«ng cô cña giai cÊp thèng trÞ tiªu biÓu cho x· héi vÒ mÆt ph¸p lý- chÝnh trÞ. Thêi kú qu¸ ®é tõ CNTB lªn CNCS, nh÷ng tµn d­ t­ t­ëng cña c¸c giai cÊp thèng trÞ bãc lét vÉn cßn tån t¹i trong kiÕn tróc th­îng tÇng. V× vËy, trong kiÕn tróc th­îng tÇng cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa ë thêi kú nµy vÉn cßn sù ®Êu tranh gi÷a t­ t­ëng x· héi chñ nghÜa víi nh÷ng tµn d­ t­ t­ëng kh¸c. ChØ ®Õn chñ nghÜa céng s¶n, tÝnh giai cÊp cña giai cÊp cña giai cÊp th­îng tÇng míi bÞ xo¸ bá. III. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng x· héi. Theo nh­ quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy t©m th× nhµ n­íc vµ ph¸p luËt quyÕt ®Þnh quan hÖ kinh tÕ, ý thøc t­ t­ëng quyÕt ®Þnh tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi. Theo chñ nghÜa duy vËt, kinh tÕ lµ yÕu tè duy nhÊt quyÕt ®Þnh cßn ý thøc t­ t­ëng, chÝnh trÞ kh«ng cã vai trß g× ®èi víi tiÕn bé x· héi. Nh­ng theo chñ nghÜa M¸c- Lª nin, ®· kh¼ng ®Þnh: C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng cã quan hÖ biÖn chøng kh«ng t¸ch rêi nhau, trong ®ã cã c¬ së h¹ tÇng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh kiÕn tróc th­îng tÇng. Cßn kiÕn tróc th­îng tÇng lµ ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng, nh­ng nã cã vai trß t¸c ®éng trë l¹i to lín ®èi víi c¬ së h¹ tÇng ®· sinh ra nã. Trong sù thèng nhÊt biÖn chøng nµy, sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng ®ãng vai trß víi kiÕn tróc th­îng tÇng. KiÕn tróc th­îng tÇng ph¶i phï hîp víi tÝnh chÊt tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng hay c¬ së h¹ tÇng nµo th× kiÕn tróc th­îng tÇng Êy. Sù biÕn ®æi gi÷a hai yÕu tè nµy còng tu©n theo mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a chÊt vµ l­îng diÔn ra theo hai h­íng : Mét lµ: sù ph¸t triÓn ho¹c gi¶m ®i vÒ l­îng dÉn ®Õn sù biÕn ®æi ngay vÒ chÊt. Hai lµ: sù t¨ng hay gi¶m vÒ l­îng kh«ng lµm cho chÊt thay ®æi ngay mµ thay ®æi dÇn dÇn tõng phÇn tõng b­íc . Theo quy luËt nµy th× qu¸ tr×nh biÕn ®æi gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng diÔn ra nh­ sau: Khi c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é giíi h¹n nµo ®ã gäi lµ ®iÓm nót, th× nã ®ßi hái ph¶i kÐo theo sù thay ®æi vÒ kiÕn tróc th­îng tÇng. Qu¸ tr×nh nµy kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ sù biÕn mét hay nhiÒu bé phËn mµ lµ sù chuyÓn ®æi c¶ mét h×nh th¸i kinh tÕ chÝnh trÞ vµ h×nh th¸i kinh tÕ chÝnh trÞ ­u thÕ sÏ chiÕm gi÷ giai ®o¹n lÞch sö nµy: trong giai ®o¹n h×nh th¸i kinh tÕ chÝnh trÞ ®ã chiÕm gi÷ th× c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng cã sù dung hoµ víi nhau hay ®¹t ®­îc giíi h¹n ®é.T¹i ®©y, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng t¸c ®éng biÖn chøng víi nhau theo c¸ch thøc b¾t ®Çu sù thay ®æi tuÇn tù vÒ c¬ së h¹ tÇng (t¨ng hoÆc gi¶m dÇn) nh­ng t¹i ®©y kiÕn tróc th­îng tÇng ch­a cã sù thay ®æi. C¬ së h¹ tÇng ë mçi giai ®o¹n lÞch sö l¹i m©u thuÉn phñ ®Þnh lÉn nhau dÉn ®Õn qu¸ tr×nh ®µo th¶i. M¸c nãi: ”nÕu kh«ng cã phñ ®Þnh nh÷ng h×nh thøc tån t¹i ®· cã tr­íc th× kh«ng thÓ cã sù ph¸t triÓn trong bÊt cø lÜnh vùc nµo”. ChÝnh v× c¬ së h¹ tÇng cò ®­îc thay thÕ b»ng c¬ së h¹ tÇng míi bao hµm nh÷ng mÆt tÝch cùc tiÕn bé cña c¸i cò ®· ®­îc c¶i t¹o ®i trªn nh÷ng nÊc thang míi. ChÝnh v× c¬ së h¹ tÇng th­êng xuyªn vËn ®éng nh­ vËy nªn kiÕn tróc th­îng tÇng lu«n lu«n thay ®æi nh»m ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng. a.Vai trß quÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi kiÕn tróc th­îng tÇng x· héi: Mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cã c¬ së h¹ tÇng, vµ kiÕn tróc th­îng tÇng cña nã. Do ®ã, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng mang tÝnh lÞch sö cô thÓ, gi÷a chóng cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau, vµ c¬ së h¹ tÇng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi kiÕn tróc th­îng tÇng. Vai trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng thÓ hiÖn tr­íc hÕt lµ ë chç: C¬ së h¹ tÇng lµ nh÷ng quan hÖ vËt chÊt kh¸ch quan quy ®Þnh mäi quan hÖ kh¸c: VÒ chÝnh trÞ, tinh thÇn, t­ t­ëng cña x· héi. C¬ së h¹ tÇng nµo sinh ra kiÕn tróc th­îng tÇng Êy, nãi c¸ch kh¸c c¬ së h¹ tÇng ®· sinh ra kiÕn tróc th­îng tÇng, vµ kiÕn tróc th­îng tÇng bao giê còng ph¶n ¸nh mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh, kh«nh cã kiÕn tróc th­îng tÇng chung cho mäi x· héi. C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc th­îng tÇng vÒ tÝnh chÊt, néi dung vµ kÕt cÊu: TÝnh chÊt cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®èi kh¸ng hay kh«ng ®èi kh¸ng, néi dung cña kiÕn tróc th­îng tÇng nghÌo nµn hay ®a d¹ng, phong phó vµ h×nh thøc cña kiÕn tróc th­îng tÇng gän nhÑ hay phøc t¹p do c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh. Vai trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi kiÕn tróc th­îng tÇng cßn thÓ hiÖn ë chç nh÷ng biÕn ®æi c¨n b¶n trong c¬ së h¹ tÇng dÉn ®Õn sù biÕn ®æi c¨n b¶n trong kiÕn tróc th­îng tÇng. M¸c viÕt: ”C¬ së kinh tÕ thay ®æi th× tÊt c¶ tÊt c¶ c¸c kiÕn tróc th­îng tÇng ®å sé còng bÞ thay ®æi Ýt nhiÒu nhanh chãng”. Sù biÕn ®æi cña kiÕn tróc th­îng tÇng diÔn ra râ rÖt khi c¬ së h¹ tÇng nµy thay thÕ c¬ së h¹ tÇng kh¸c. NghÜa lµ, khi c¸ch m¹ng x· héi ®­a ®Õn sù thñ tiªu c¬ së h¹ tÇng cò bÞ xo¸ bá vµ thay thÕ c¬ së h¹ tÇng míi th× sù thèng trÞ cò bÞ xo¸ bá vµ thay thÕ b»ng sù thèng trÞ cña giai cÊp míi. Qua ®ã mµ chÝnh trÞ cña giai cÊp thay ®æi, bé m¸y nhµ n­íc míi thµnh lËp thay thÕ nhµ n­íc cò, ý thøc x· héi còng biÕn ®æi. Trong x· héi cã ®èi kh¸ng giai cÊp, sù biÕn ®æi cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng diÔn ra do kÕt qu¶ cña cuéc ®Êu tranh gay go phøc t¹p gi÷a c¸c giai cÊp thèng trÞ vµ giai cÊp bÞ trÞ, mµ ®Ønh cao lµ c¸ch m¹ng x· héi. Nh÷ng biÕn ®æi cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng xÐt cho cïng lµ do sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Nh­ng lùc lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp g©y ra sù biÕn ®æi cña c¬ së h¹ tÇng vµ sù biÕn ®æi cña c¬ së h¹ tÇng ®Õn l­ît nã l¹i lµm cho kiÕn tróc th­îng tÇng biÕn ®æi. Trong sù biÕn ®æi cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng, kh«ng ph¶i cø c¬ së h¹ tÇng míi xuÊt hiÖn th× kiÕn tróc th­îng tÇng míi mÊt ®i ngay mµ cã bé phËn thay ®æi dÇn dÇn chËm ch¹p. V× trong cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸i cò vµ c¸i míi, nh÷ng tµn d­ cña c¸i cò cßn tån t¹i rÊt l©u. MÆt kh¸c còng cã nh÷ng yÕu tè, nh÷ng h×nh thøc kh«ng c¬ b¶n nµo ®ã cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng cò ®­îc giai cÊp míi gi÷ l¹i, c¶i t¹o ®Ó phôc vô cho yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng míi. Nh­ vËy, chóng ta cã thÓ thÊy c¬ së h¹ tÇng cã quyÕt ®Þnh to lín ®èi víi kiÕn tróc th­îng tÇng, do ®ã trong c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa viÖc x©y dùng c¬ së chñ nghÜa cã t¸c dông v« cïng to lín ®èi víi cuéc sèng cña x· héi. ChÝnh v× tÇm quan träng cña nã mµ khi xem xÐt, c¶i t¹o mét bé phËn nµo ®ã cña kiÕn tróc th­îng tÇng ph¶i xem xÐt c¶i t¹o tõ c¬ së h¹ tÇng x· héi. vµ tÝnh quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng ®èi víi víi kiÕn tróc th­îng tÇng diÔn ra rÊt phøc t¹p trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ mét h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi kh¸c. Tuy vËy, nh÷ng quan hÖ tinh thÇn, t­ t­ëng cña x· héi ®ã lµ kiÕn tróc th­îng tÇng, còng kh«ng hoµn toµn thô ®éng, nã cã vai trß t¸c ®éng trë l¹i to lín ®èi víi c¬ së h¹ tÇng sinh ra nã. b. Sù t¸c ®éng trë l¹i cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng . Trong mèi quan hÖ víi c¬ së h¹ tÇng, kiÕn tróc th­îng tÇng ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng biÓu hiÖn tËp trung ®êi sèng tinh thÇn x· héi, do ®ã cã vai trß t¸c ®éng to lín trë l¹i víi c¬ së h¹ tÇng. Lµ mét bé phËn cÊu thµnh h×nh thµnh kinh tÕ x· héi, ®­îc sinh ra vµ ph¸t triÓn trªn mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh, cho nªn sù t¸c ®éng tÝch cùc cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng ®­îc thÓ hiÖn ë chøc n¨ng x· héi cña kiÕn tróc th­îng tÇng lµ lu«n lu«n b¶o vÖ duy tr×, cñng cè vµ hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng sinh ra nã, ®Êu tranh xo¸ bá c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng ®· lçi thêi l¹c hËu. KiÕn tróc th­îng tÇng t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó xo¸ bá nh÷ng tµn d­ cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng cò, ng¨n chÆn nh÷ng mÇm mèng tù ph¸t cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng míi n¶y sinh trong x· héi Êy. Thùc chÊt trong x· héi cã giai cÊp ®èi kh¸ng, kiÕn tróc th­îng tÇng b¶o ®¶m sù thèng trÞ chÝnh trÞ vµ t­ t­ëng cña giai cÊp gi÷ ®Þa vÞ thèng trÞ trong kinh tÕ. NÕu giai cÊp thèng trÞ kh«ng x¸c lËp ®­îc sù thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ vµ t­ëng, c¬ së kinh tÕ cña nã kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®­îc. V× vËy, kiÕn tróc th­îng tÇng thùc sù trë thµnh c«ng cô, ph­¬ng tiÖn ®Ó duy tr×, b¶o vÖ ®Þa vÞ thèng trÞ vÒ kinh tÕ cña giai cÊp thèng trÞ cña x· héi. Trong c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn kiÕn tróc th­îng tÇng, nhµ n­íc gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng vµ cã t¸c dông to lín ®èi víi c¬ së h¹ tÇng v×, nã lµ mét l­îng vËt chÊt tËp trung søc m¹nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña giai cÊp thèng trÞ . Nhµ n­íc kh«ng chØ dùa trªn hÖ t­ëng, mµ cßn dùa trªn nh÷ng h×nh thøc nhÊt ®Þnh cña viÖc kiÓm so¸t x· héi, sö dông b¹o lùc, bao gåm c¸c yÕu tè vËt chÊt: qu©n ®éi, c¶nh s¸t, toµ ¸n, nhµ tï... ®Ó t¨ng c­êng søc m¹nh kinh tÕ cña giai cÊp thèng trÞ, cñng cè ®Þa vÞ cña quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ. Trong x· héi cã giai cÊp, c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng ®Êu tranh víi nhau giµnh chÝnh quyÒn vÒ tay m×nh, còng chÝnh lµ t¹o cho m×nh søc m¹nh kinh tÕ. Sö dông quyÒn lùc nhµ n­íc, giai cÊp thèng trÞ sÏ kh«ng ngõng më réng ¶nh h­ëng kinh tÕ trªn toµn x· héi. Kinh tÕ v÷ng m¹nh lµm cho nhµ n­íc ®­îc t¨ng c­êng. Nhµ n­íc ®­îc t¨ng c­êng l¹i t¹o thªm ph­¬ng tiÖn vËt chÊt ®Ó cñng cè v÷ng ch¾c h¬n ®Þa vÞ kinh tÕ vµ x· héi cña giai cÊp thèng trÞ. cø nh­ thÕ, sù t¸c ®éng qua l¹i biÖn chøng gi÷a kiÕn tróc th­îng tÇng vµ c¬ së h¹ tÇng ®­a l¹i sù ph¸t triÓn hîp quy luËt cña kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. ë ®©y, nhµ n­íc lµ ph­¬ng tiÖn vËt chÊt, cã søc m¹nh kinh tÕ, cßn kinh tÕ lµ môc ®Ých cña chÝnh trÞ, ®iÒu nµy ®­îc chøng minh qua sù ra ®êi vµ sù tån t¹i cña nhµ n­íc kh¸c nhau . Cïng víi nhµ n­íc, c¸c yÕu tè kh¸c cña kiÕn tróc th­îng tÇng còng ®· t¸c ®éng ®Õn c¬ së h¹ tÇng b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. C¸c yÕu tè cña kiÕn tróc th­îng tÇng kh«ng nh÷ng chØ cã t¸c ®éng lÉn nhau. Song th­êng th­êng nh÷ng sù t¸c ®éng ®ã ph¶i th«ng qua nhµ n­íc, ph¸p luËt vµ thÓ chÕ t­¬ng øng, chØ qua ®ã chóng míi ph¸t huy ®­îc hÕt hiÖu lùc ®èi víi c¬ së h¹ tÇng, vµ ®èi víi toµn x· héi. Sù t¸c ®éng cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng nã t¸c ®éng cïng chiÒu víi quy luËt vËn ®éng cña c¬ së h¹ tÇng. Tr¸i l¹i, khi nã t¸c ®éng ng­îc chiÒu ví qui luËt kinh tÕ kh¸ch quan nã sÏ c¶n trë sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng. HiÖu qu¶ t¸c ®éng cña kiÕn tróc th­îng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng, phô thuéc vµo n¨ng ®éng chñ quan trong nhËn thøc vµ vËn dông quy luËt kinh tÕ- x· héi, vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng­êi. KiÕn tróc th­îng tÇng cã vai trß to lín, ®Þnh h­íng nh÷ng ho¹t ®éng thùc tiÔn ®­a l¹i ph­¬ng ¸n ph¸t triÓn tèi ­u cho kinh tÕ - x· héi. Tuy nhiªn, nÕu nhÊn m¹nh, tuyÖt ®èi ho¸, phñ nhËn tÝnh tÊt yÕu kinh tÕ cña x· héi, sÏ ph¹m sai lÇm cña chñ nghÜa duy t©m chñ quan d­íi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau. Nãi tãm l¹i, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng cã quan hÖ biÖn chøng víi nhau. Do ®ã, khi xem xÐt vµ c¶i t¹o x· héi ph¶i thÊy râ vai trß quyÕt ®Þnh cña c¬ së h¹ tÇng vµ t¸c ®éng trë l¹i cña kiÕn tróc th­îng tÇng, kh«ng ®­îc tuyÖt ®èi ho¸ hoÆc h¹ thÊp yÕu tè nµo. Trung thµnh víi lý luËn M¸c - Lªnin vµ vËn dông s¸ng t¹o vµo t×nh h×nh thùc tiÔn ë ViÖt Nam, §¶ng chñ tr­¬ng tËp chung ®æi míi kinh tÕ, ®¸p øng nh÷nh ®ßi hái cÊp b¸ch cña nh©n d©n vÒ ®êi sèng, viÖc lµm vµ c¸c nhu cÇu x· héi kh¸c coi ®ã lµ nhiÖm vô quan träng ®Ó tiÕn hµnh thuËn lîi ®æi míi trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ: ”Nhµ n­íc ph¶i thùc hiÖn tèt vai trß qu¶n lý vÒ kinh tÕ - x· héi b»ng ph¸p luËt, kÕ ho¹ch, chÝnh trÞ, th«ng tin, tuyªn truyÒn gi¸o dôc vµ c«ng cô kh¸c” ( B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø 7). IV. MèI QUAN HÖ BIÖN CHøNG GI÷A C¥ Së H¹ TÇNG Vµ KIÕN TRóC TH¦îNG TÇNG TRONG THêI Kú QU¸ §é L£N CHñ NGHÜA X· HéI ë N¦íC TA. 1. §Æc ®iÓm h×nh thµnh c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng céng s¶n chñ nghÜa. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng céng s¶n chñ nghÜa kh«ng h×nh thµnh tù ph¸t trong x· héi cò, mµ h×nh thµnh tù gi¸c sau khi giai cÊp v« s¶n giµnh chÝnh quyÒn vµ ph¸t triÓn hoµn thiÖn “Suèt thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t­ b¶n lªn chñ nghÜa céng s¶n ”. Muèn cã c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng céng s¶n chñ nghÜa. Tr­íc hÕt giai cÊp v« s¶n ph¶i dïng b¹o lùc c¸ch m¹ng ®Ëp tan nhµ n­íc cò, lËp nªn nhµ n­íc v« s¶n. Sau khi giµnh ®­îc chÝnh quyÒn, giai cÊp v« s¶n tiÕn hµnh quèc h÷u ho¸, tÞch thu, tr­ng thu nhµ m¸y, xÝ nghiÖp cña giai cÊp t­ s¶n nh»m t¹o ra c¬ së kinh tÕ ban ®Çu cña chñ nghÜa x· héi. ViÖc nhµ n­íc chuyªn chÝnh v« s¶n ph¶i ra ®êi tr­íc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ lµm c«ng cô, ph­¬ng tiÖn cho quÇn chóng nh©n d©n, tiÕn hµnh triÖt ®Ó qu¸ tr×nh Êy hoµn toµn phï hîp víi qui luËt kh¸ch quan cña x· héi. §ã lµ sù ph¸t triÓn kh¸ch quan trong qu¸ trÝnh s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi, ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng tiÕn bé h¬n thay thÕ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng t­ b¶n chñ nghÜa lçi thêi ph¶n ®éng. Tuynhiªn, nhµ n­íc chuyªn chÝnh v« s¶n cã thËt sù v÷ng m¹nh hay kh«ng l¹i hoµn toµn phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng céng s¶n chñ nghÜa. 2. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam D­íi chñ nghÜa x· héi hoµn chØnh, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng thuÇn nhÊt vµ thèng nhÊt. V× c¬ së h¹ tÇng x· héi chñ nghÜa kh«ng cã tÝnh chÊt ®èi kh¸ng, kh«ng bao hµm nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ®èi lËp nhau. H×nh thøc së h÷u bao trïm lµ së h÷u toµn d©n vµ tËp thÓ, hîp t¸c t­¬ng trî nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi s¶n phÈm theo lao ®éng, kh«ng cßn chÕ ®é bãc lét . KiÕn tróc th­îng tÇng x· héi chñ nghÜa ph¶n ¸nh c¬ së h¹ tÇng cña x· héi chñ nghÜa, v× vËy mµ cã sù thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ vµ tinh thÇn. Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa lµ nhµ n­íc kiÓu míi: cña d©n do d©n vµ v× d©n. Ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa lµ c«ng cô ®Ó c¶i t¹o x· héi cò vµ x©y dùng x· héi chñ nghÜa tiÕn bé, khoa häc trë thµnh ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn x· héi. Thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t­ b¶n lªn chñ nghÜa x· héi lµ thêi kú c¶i biÕn c¸ch m¹ng s©u s¾c vµ triÖt ®Ó, lµ mét giai ®o¹n lÞch sö chuyÒn tiÕp. Cho nªn c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng víi ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc tr­ng cña nã. Bëi v×, c¬ së h¹ tÇng mang tÝnh chÊt qu¸ ®é víi mét kÕt cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®an xen cña nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ x· héi kh¸c nhau. Cßn kiÕn tróc th­îng tÇng cã sù ®èi kh¸ng vÒ t­ t­ëng vµ cã sù ®Êu tranh gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t­ s¶n trªn lÜnh vùc t­ tuëng v¨n ho¸. Bëi vËy c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ vµ ®æi míi thÓ chÕ chÝnh trÞ lµ mét qu¸ tr×nh mang tÝnh c¸ch m¹ng l©u dµi, phøc t¹p mµ thùc chÊt lµ cuéc ®Êu tranh gay go, quyÕt liÖt gi÷a hai con ®­êng t­ b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa. ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã mµ n­íc ta tõ mét n­íc thuéc ®Þa nöa phong kiÕn víi nÒn kinh tÕ l¹c hËu s¶n xuÊt nhá lµ chñ yÕu, ®i lªn chñ nghÜa x· héi (bá qua chÕ ®é ph¸t triÓn t­ b¶n chñ nghÜa ) chóng ta ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi. C¬ së h¹ tÇng thêi kú qu¸ ®é ë n­íc ta bao gåm c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh­: kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ hîp t¸c, kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc, kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, cïng c¸c kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau cïng tån t¹i trong mét c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt. §ã lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. C¸c thµnh phÇn ®ã võa kh¸c nhau vÒ vai trß, chøc n¨ng, tÝnh chÊt, l¹i võa thèng nhÊt víi nhau trong mét c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt , chóng võa c¹nh tranh nhau, võa liªn kÕt víi nhau, bæ xung víi nhau. §Ó ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy, nhµ n­íc ph¶i sö dông tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ hµnh chÝnh vµ gi¸o dôc. Trong ®ã biÖn ph¸p kinh tÕ cã vai trß quan träng nhÊt nh»m tõng b­íc x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt víi h×nh thøc vµ b­íc ®i thÝch hîp theo h­íng: kinh tÕ quèc doanh ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn v­¬n lªn gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ tËp thÓ d­íi h×nh thøc thu hót phÇn lín nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá trong c¸c ngµnh nghÒ, c¸c h×nh thøc xÝ nghiÖp , c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn m¹nh, kinh tÕ t­ nh©n vµ gia ®×nh ph¸t huy ®­îc mäi tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, x©y dùng c¬ së kinh tÕ hîp lý. Trong v¨n kiÖn Héi nghÞ ®¹i biÓu §¶ng gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII, §¶ng ghi râ “ph¶i tËp chung nguån vèn ®Çu t­ nhµ n­íc cho viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi vµ mét sè c«ng tr×nh c«ng nghiÖp then chèt ®· ®­îc chuÈn bÞ vèn vµ c«ng nghÖ. N©ng cÊp vµ x©y dùng míi hÖ thèng giao th«ng, s©n bay, bÕn c¶ng, th«ng tin liªn l¹c, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, y tÕ ”. §ång thêi v¨n kiÖn §¶ng còng ghi râ:”T­ nay tíi cuèi thËp kû, ph¶i quan t©m tíi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n, ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng, l©m, ng­ nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu”. VÒ kiÕn tróc th­îng tÇng, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: LÊy chñ nghÜa M¸c-Lª nin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh lµm kim chØ nam cho mäi hµnh ®éng cña toµn §¶ng, toµn d©n ta. Néi dung cèt lâi cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh lµ t­ t­ëng vÒ sù gi¶i phãng con ng­êi khái chÕ ®é bãc lét tho¸t khái nçi nhôc cña m×nh lµ ®i lµm thuª bÞ ®¸nh ®Ëp, l­¬ng Ýt. Bëi vËy, trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña nh©n d©n ta, viÖc gi¸o dôc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c-Lªnin t­ t­ëng Hå ChÝ Minh trë thµnh t­ t­ënh chñ ®¹o trong ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi lµ viÖc lµm th­êng xuyªn, liªn tôc cña cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa trªn lÜnh vùc kiÕn tróc th­îng tÇng. X©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ, x· héi chñ nghÜa mang b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n, do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o ®¶m b¶o cho nh©n d©n lµ ng­êi chñ thùc sù cña x· héi. Toµn bé quyÒn lùc cña x· héi thuéc vÒ nh©n d©n thùc hiÖn d©n chñ x· héi chñ nghÜa ®¶m b¶o ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, tÝch cùc chñ ®éng cña mäi c¸ nh©n. Trong c­¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n­íc thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, §¶ng ghi râ : ”x©y dùng nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa , nhµ n­íc cña d©n, do d©n vµ v× d©n, liªn minh giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n vµ tÇng líp trÝ thøc lµm nÒn t¶ng, do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o ”. Nh­ vËy, tÊt c¶ c¸c tæ chøc, bé m¸y t¹o thµnh hÖ thèng chÝnh trÞ - x· héi kkh«ng tån t¹i nh­ mét môc ®Ých t­ nh©n mµ v× phôc vô con ng­êi, thùc hiÖn cho ®­îc lîi Ých vµ quyÒn lîi thuéc vÒ nh©n d©n lao ®éng. Mçi b­íc ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng lµ mét b­íc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a chóng. ViÖc ph¸t triÓn vµ cñng cè c¬ së h¹ tÇng ®iÒu chØnh vµ cñng cè c¸c bé phËn cña kiÕn tróc th­îng tÇng lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra trong suèt thêi kú qu¸ ®é. 3. Mét sè kiÕn nghÞ Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta, cÇn vËn dông vµ qu¸n triÖt quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng. C¬ së h¹ tÇng lµ kÕt cÊu kinh tÕ ®a thµnh phÇn trong ®ã cã thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh , tËp thÓ vµ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, tËp thÓ vµ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. TÝnh chÊt ®an xen qu¸ ®é vÒ kÕt cÊu cña c¬ së kinh tÕ võa lµm cho nÒn kinh tÕ s«i ®éng, phong phó, võa mang tÝnh chÊt phøc t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §©y lµ mét kÕt cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, phong phó, ®­îc ph¶n chiÕu lªn kiÕn tróc th­îng tÇng vµ ®Æt ra ®ßi hái kh¸ch quan lµ nÒn kiÕn tróc th­îng tÇng vµ ®Æt ra ®ßi hái kh¸ch quan lµ nÒn kiÕn tróc th­îng tÇng còng ph¶i ®­îc ®æi míi ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së kinh tÕ. Nh­ vËy kiÕn tróc th­îng tÇng míi cã søc m¹nh ®¸p øng kÞp thêi ®ßi hái cña c¬ së h¹ tÇng Tuy nhiªn, viÖc ®æi míi c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng lµ viÖc rÊt phøc t¹p. §iÒu quan träng tr­íc hÕt lµ cÇn sím h×nh thµnh vµ thèng nhÊt nh÷ng quan ®iÓm sö lý thiÕt yÕu. Thø nhÊt, cÇn mét ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn vÊn ®Ò mét c¸ch cô thÓ kh«ng lµm theo c¸ch “ch¸y ®©u ch÷a ®Êy” tõ ®ã t×m ra nguyªn nh©n chñ yÕu cña vÊn ®Ò ®Ó ®­a ra nh÷ng luËn chøng cã tÝnh kh¶ thi. Thø hai, cÇn theo dâi chÆt chÏ, khai th¸c sµng läc vµ sö lý c¸c lo¹i tÝn hiÖu cña nÒn kinh tÕ mét c¸ch kÞp thêi trªn c¬ së chñ ch­¬ng chÝnh s¸ch thÝch hîp khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ lµnh m¹nh . ®ång thêi ph¶i x©y dùng mét c¬ chÕ ®iÒu hµnh kinh tÕ cho phÐp th©u l­îm ®¸nh gi¸, sö lý kÞp thêi mäi tÝn hiÖu kinh tÕ trong ph¹m vi c¶ n­íc. Thø ba, hoµn thiÖn c¸c thñ tôc tµi chÝnh, t¨ng c­êng kû c­¬ng ph¸p luËt trong ®iÒu hµnh tµi chÝnh quèc gia tõ trung ­¬ng ®Õn tõng ng­êi s¶n xuÊt. KÕT LUËN N¾m v÷ng phÐp biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng, gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ, vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng chñ ch­¬ng, ®­êng lèi cña §¶ng lµ con ®­êng ®Çy tr«ng gai nh­ng tÊt yÕu sÏ dµnh th¾ng lîi trong c«ng cuéc ®«Ø míi v× môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. §¶ng ta ®· s¸ng suèt khi ®Ò ra b­íc ®Çu thùc hiÖn tèt ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn b»ng c¸ch kÕt hîp chÆt chÏ ®æi míi c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th­îng tÇng. Em tin r»ng víinhËn thøc ®óng ®¾n, s¸ng t¹o cña m×nh cïng víi sù ®ång lßng nhÊt trÝ, ra søc phÊn ®Êu cña toµn ®¶ng , toµn d©n, toµn qu©n, §¶ng ta nhÊt ®Þnh l·nh ®¹o c«ng cuéc ®æi míi ®i ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn, d­íi ®µ ph¸t triÓn cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng hiÖn nay, c«ng cuéc ®æi míi §¶ng l·nh ®¹o nhÊt ®Þnh sÏ ®­a n­íc ta lªn ngang tÇm víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc vµ thÕ giíi. Lµ mét sinh viªn, mét c«ng d©n cña n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam em ®· vµ ®ang ®­îc h­ëng nh÷ng thµnh qu¶ tèt ®Ñp cña c«ng cuéc ®æi míi, em nguyÖn sÏ gãp mét phÇn søc lùc nhá bÐ cña m×nh ®Ó c«ng cuéc ®æi míi ngµy cµng ®i lªn. Tµi liÖu tham kh¶o 1. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¶ng VII,VIII 2. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ 3. T¹p chÝ nghiªn cøu lý luËn 4. Hái ®¸p triÕt häc 5. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c- Lªnin 6. §æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p Môc lôc