Cơ sở lí luận khoa học phát triển không ngừng và cách mạng khoa học công nghiệp

I. lêi më ®Çu Trong sù nghiÖp CNH - H§H hiÖn nay KHCN ®ang chiÕm mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng. Bëi v× n­íc ta tiÕn lªn CNXH tõ mét nÒn kinh tÕ phæ biÕn lµ s¶n xuÊt nhá, lao ®éng thñ c«ng lµ phæ biÕn. C¸i thiÕu thèn cña chóng ta lµ mét nÒn ®¹i c«ng nghiÖp. ChÝnh v× vËy, chóng ta ph¶i tiÕn hµnh CNH - H§H. Trong thêi ®¹i ngµy nay, CNH ph¶i g¾n liÒn víi H§H. CNH - H§H ë n­íc ta lµ nh»m x©y dùng CSVC kü thuËt cho CNXH. §ã lµ nhiÖm vô trung t©m trong suèt thêi kú qu¸ ®é tiÕn lªn CNXH ë n­íc ta. Ngay tõ khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh ®æi míi, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· quan t©m hoµn thiÖn vµ ®æi míi quan ®iÓm, c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch trong lÜnh vùc khoa häc vµ c«ng nghÖ. NghÞ quyÕt 26 cña Bé ChÝnh trÞ (Kho¸ VI) ®· nªu râ: "§¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi, coi khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ mét ®éng lùc m¹nh mÏ cña sù nghiÖp ®æi míi, æn ®Þnh t×nh h×nh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi theo ®Þnh h­íng XHCN, coi nh÷ng ng­êi lµm khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ ®éi ngò c¸n bé tin cËy, quý b¸u cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ nh©n d©n ta". NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ lÇn thø 7 BCHTW (Kho¸ VII) trong phÇn vÒ chñ tr­¬ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ c«ng nghÖ ®Õn n¨m 2000 ®· nªu râ quan ®iÓm: "Khoa häc, c«ng nghÖ lµ nÒn t¶ng cña CNH - H§H. KÕt hîp c«ng nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tranh thñ ®i nhanh vµo hiÖn ®¹i ë nh÷ng kh©u quyÕt ®Þnh". Trong B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi VIII võa qua §¶ng l¹i nhÊn m¹nh: "Kh¬i dËy trong nh©n d©n lßng yªu n­íc, ý trÝ quËt c­êng, ph¸t huy tµi trÝ cña ng­êi ViÖt Nam, quyÕt t©m ®­a n­íc nhµ ra khái nghÌo nµn vµ l¹c hËu b»ng KHCN". §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng ®· chØ ra: "Con ®­êng CNH - H§H ë n­íc ta cÇn vµ cã thÓ rót ng¾n thêi gian võa cã nh÷ng b­íc tuÇn tù, võa cã b­íc nh¶y vät ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ cña ®Êt n­íc, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ sinh häc, tranh thñ øng dông ngµy cµng nhiÒu h¬n, ë møc cao h¬n vµ phæ biÕn h¬n nh÷ng thµnh tùu míi vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, tõng b­íc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc. Ph¸t huy nguån lùc trÝ tuÖ vµ søc m¹nh tinh thÇn cña ng­êi ViÖt Nam, coi ph¸t triÓn GD vµ §T, khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ nÒn t¶ng vµ ®éng lùc cña sù nghiÖp CNH - H§H". Tõ n¨m 1996 ®Êt n­íc ta chuyÓn sang giai ®o¹n ®Èy m¹nh CNH - H§H, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. §©y còng lµ mét yÕu tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh chèng l¹i "nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi". Sù nghiÖp XDCNXH ë n­íc ta chØ thùc sù thµnh c«ng chõng nµo thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp CNH - H§H ®Êt n­íc. KHCN n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ®æi míi s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng, XD n¨ng lùc c«ng nghÖ quèc gia. Do ®ã viÖc nghiªn cøu, t×m tßi ph¸t triÓn KHCN lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng. §Ò tµi cña em ®­îc chia lµm ba phÇn: I. Lêi më ®Çu II. PhÇn néi dung III. PhÇn kÕt luËn Do ph¹m vi ®Ò tµi réng mµ tÇm hiÓu biÕt cña em cßn h¹n chÕ nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em mong ®­îc sù ®ãng gãp ch©n thµnh cña thÇy gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó ®Ò tµi cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n ! II. PhÇn néi dung 1. Nguyªn lý triÕt häc cña ®Ò tµi 1.1. C¸ch m¹ng khoa häc - C«ng nghÖ ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së lý luËn khoa häc ph¸t triÓn kh«ng ngõng: §ã lµ ®iÓm kh¸c biÖt quan träng nhÊt cña cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc - Kü thuËt lÇn nµy (C¸ch m¹ng Khoa häc - c«ng nghÖ míi ®èi víi chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i) víi c¸c lÇn tr­íc. Nh×n l¹i lÞch sö ph¸t triÓn cña Khoa häc - Kü thuËt cã thÓ thÊy r»ng, tuy hai cuéc c¸ch m¹ng tr­íc còng dùa trªn sù ®ét ph¸ vÒ mÆt lý luËn cña Khoa häc tù nhiªn, lÊy ®ã ®Ó dÉn ®­êng, nh­ nhiÖt lùc häc vµ lùc häc cña NiuT¬n xuÊt hiÖn tr­íc cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc - Kü thuËt lÇn thø nhÊt vµ ®iÖn häc xuÊt hiÖn tr­íc cuéc c¸ch m¹ng KHKT lÇn hai, nh­ng kho¶ng c¸ch gi÷a sù ®ét ph¸ lý luËn vµ s¸ng t¹o kü thuËt còng nh­ øng dông kü thuËt vµo thùc tÕ lµ rÊt dµi, mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng yÕu tè ®ã kh«ng trùc tiÕp l¾m, rÊt nhiÒu ph¸t minh vÒ kü thuËt ®Òu lµ nh÷ng s¸ng t¹o riªng cña nh÷ng ng­êi thùc hµnh giái. Ng­êi ph¸t minh ra m¸y h¬i n­íc J.O¸t, hay vua ph¸t minh £®ix¬n ®Òu tÝch luü kiÕn thøc trªn c¬ së thùc tiÔn råi míi ph¸t minh, s¸ng t¹o. Trong t×nh h×nh ®ã, th«ng th­êng lµ cã ph¸t minh s¸ng t¹o tr­íc råi sau ®ã míi cã gi¶i thÝch vµ thuyÕt minh lý luËn. Cßn cuéc c¸ch m¹ng KHCN sau chiÕn tranh th× hoµn toµn kh«ng ph¶i nh­ vËy. Nã dùa trªn c¬ së ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i lý luËn KHKT vµ lÊy ®ã lµm chØ dÉn ®Ó thùc hiÖn. Cã thÓ nãi, nÕu kh«ng cã sù ph¸t minh to lín vµ nh÷ng ®ét ph¸ vÒ lý luËn cña nhiÒu ngµnh KHKT trong thÕ kû nµy, th× kh«ng thÓ cã cuéc c¸ch m¹ng KHCN ngµy nay. Do ®ã, vai trß chñ yÕu trong viÖc h×nh thµnh cuéc c¸ch m¹ng KHCN lÇn nµy lµ c¸c nhµ khoa häc vµ nh©n viªn kü thuËt. Tõ sau chiÕn tranh ®Õn nay, chÝnh trªn c¬ së ph¸t triÓn lý luËn KHKT, mµ ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi mçi n¨m trung b×nh cã ®Õn trªn 300. 000 ®¬n xin b¶n quyÒn ph¸t minh KHCN, cã nghÜa lµ mçi ngµy cã chõng 800 - 900 b¶n quyÒn ra ®êi. NÕu kh«ng cã chØ dÉn cña lý luËn KHKT th× c¨n b¶n kh«ng thÓ cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhanh chãng ®Õn nh­ vËy cña KHCN, ®ã lµ mét sù thùc rÊt râ rµng. 1.2. Nguyªn lý ph¸t triÓn cña KHCN Mèi quan t©m gÇn ®©y ®èi víi c«ng nghÖ phôc vô ph¸t triÓn lµ sù thÓ hiÖn tÇm quan träng cña viÖc ph¸t triÓn vµ ®­a vµo øng dông c¸c c«ng nghÖ míi nh»m c¬ cÊu l¹i nÒn c«ng nghiÖp, n©ng cao n¨ng suÊt vµ ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ sù phån vinh th«ng qua kh¶ n¨ng c¹nh tranh. PhÇn th­ëng khao kh¸t trong cuéc ch¹y ®ua c«ng nghÖ lµ søc m¹nh kinh tÕ. Mét d©n téc thËm trÝ kh«ng thÓ tån t¹i ®­îc nÕu thiÕu c«ng nghÖ. MÆc dï cßn ch­a ®Çy ®ñ, nh­ng c«ng nghÖ ®· d¹y cho nh©n lo¹i Ýt nhÊt mét bµi häc quan träng, ®ã lµ kh«ng g× lµ kh«ng thÓ. Trong mét thÕ giíi kh«ng ch¾c ch¾n hiÖn nay, sù thay ®æi c«ng nghÖ lµ ®iÒu ch¾c ch¾n. ViÖc thay ®æi c«ng nghÖ kÐo theo nh÷ng rñi ro. Song kh«ng chÊp nhËn rñi ro l¹i chÝnh lµ sù rñi ro lín h¬n c¶! Mçi n­íc cÇn cã kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dùa trªn c«ng nghÖ riªng cña m×nh. Tuy nhiªn, mét nguyªn lý mang tÝnh ph­¬ng ph¸p luËn chung còng nh­ sù ph©n tÝch so s¸nh quèc tÕ cã thÓ cung cÊp th«ng tin cã gi¸ trÞ cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ c¸c nhµ lËp kÕ ho¹ch trong khu vùc Nhµ n­íc vµ khu vùc t­ nh©n. ViÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dùa trªn c«ng nghÖ ph¶i b»ng sù lùa chän chø kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn. §iÒu ®ã cã thÓ ®¹t ®­îc b»ng sù thuyÕt phôc, tÝnh quyÕt ®Þnh, sù quyÕt t©m vµ h¬n hÕt ph¶i lµ ý trÝ chÝnh trÞ m·nh liÖt - ý trÝ kiÕn t¹o t­¬ng lai cña mét quèc gia sö dông c«ng nghÖ nh­ mét c«ng cô ®Ó ph¸t triÓn. Trong m«i tr­êng c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng t¨ng hiÖn nay, c«ng nghÖ lµ mét biÕn sè chiÕn lù¬c sèng cßn cho sù ph¸t triÓn nhanh chãng kinh tÕ - x· héi. NÕu cã mét kÕ ho¹ch sö dông c«ng nghÖ thÝch hîp, nã cã thÓ lµ mét chiÕc ch×a kho¸ cho mét x· héi phån vinh, cho toµn thÓ nh©n lo¹i. Do ®ã, c«ng nghÖ lµ hi väng lín nhÊt ®Ó n©ng møc sèng cña mét sè lín nh÷ng ng­êi nghÌo trªn thÕ giíi. MÆc dï nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c n­íc trong khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng ph¶i ®èi phã lµ Ýt trÇm träng h¬n so víi nh÷ng khu vùc kh¸c, nh­ng chóng vÉn ®ñ nghiªm träng ®Ó g©y ra nh÷ng c¨ng th¼ng x· héi ®¸ng kÓ. V× vËy, cÇn thiÕt ph¶i cã mét hµnh ®éng khÈn cÊp ®Ó t×m c¸ch gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c¨ng th¼ng nh­: T¨ng d©n sè, thÊt nghiÖp t¨ng, gi¶m møc sèng, suy kiÖt tµi nguyªn vµ huû ho¹i m«i tr­êng. Môc tiªu lµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi bÒn v÷ng th«ng qua viÖc ¸p dông kh«n ngoan c«ng nghÖ sao cho c¸c thÕ hÖ hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai sÏ ®­îc h­ëng mét cuéc sèng tèt ®Ñp. §¸nh gi¸ tr×nh ®é c«ng nghÖ §éi ngò CB KHKT vµ chi phÝ cho NC - TK T×nh tr¹ng CS h¹ tÇng vµ dÞch vô hç trî C¸c khÝa c¹nh PT KT - XH kinh ®iÓn So s¸nh §¸nh gi¸ hµm l­îng c«ng nghÖ CÊp bËc tinh x¶o CÊp c«ng ty T. hîp c¸c ®ãng gãp cña c«ng nghÖ HÖ thèng ®ãng gãp cña c«ng nghÖ C¸c thµnh phÈm cña c«ng nghÖ ThÞ tr­êng quèc tÕ Gi¸ trÞ kinh tÕ gia t¨ng Hµm l­îng nhËp khÈu CÊp Nhµ n­íc CÊp giai ®o¹n CÊp ngµnh CN ®¸nh gi¸ m«i tr­êng c«ng nghÖ Møc ®é ®æi míi Hµm l­îng xuÊt khÈu C¸c chuçi ph¸t triÓn c«ng nghÖ Khoa häc vµ C«ng nghÖ trong hÖ thèng s¶n xuÊt Lo¹i giai ®o¹n chuyÓn ®æi Khoa häc vµ c«ng nghÖ hµn l©m §¸nh gi¸ cÊu tróc cña C«ng nghÖ C¸c t¸c nh©n thóc ®Èy c«ng nghÖ CS d÷ liÖu vÒ c¸c lo¹i biÕn ®æi chuÈn Nh÷ng tiÕn bé vµ nç lùc trong nh÷ng khu vùc chuyªn m« ho¸ ®­îc lùa chän C¸c mÆt cña CS h¹ tÇng ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c«ng nghÖ §¸nh gi¸ nhu cÇu c«ng nghÖ Xu h­íng quèc tÕ vµ c¸c c¬ héi Cam kÕt cña cÊp vÜ m« ®èi víi khoa häc vµ C«ng nghÖ v× sù ph¸t triÓn C¸c nguån lùc KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi quèc gia s¬ ®å lËp kÕ ho¹ch triÓn khai dùa trªn c«ng nghÖ 2. C¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ - vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt thêi ®¹i. 2.1. Nguyªn nh©n cña cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc - C«ng nghÖ: 2.1.1. T¸c dông vµ ¶nh h­ëng cña chiÕn tranh thÕ giíi: ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai lµ mét tai ho¹ to lín ch­a tõng cã trong lÞch sö loµi ng­êi, nh­ng l¹i cã t¸c dông thóc ®Èy nhÊt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña KHKT. §Ó dµnh th¾ng lîi trong chiÕn tranh c¸c n­íc ®Õ quèc ®· dèc søc vµ nghiªn cøu KHKT qu©n sù. C¸c bªn tham chiÕn c¹nh tranh kÞch liÖt trong viÖc ph¸t minh vµ sö dông c¸c vò khÝ vµ trang bÞ míi nh­: Ra ®a, tªn löa, m¸y bay ph¶n lùc, bom nguyªn tö... Trong chiÕn tranh §øc lµ n­íc ®Çu tiªn dïng tªn löa mang ®Çu ®¹n cã ®iÒu khiÓn, cßn Mü lµ n­íc ®Çu tiªn sö dông bom nguyªn tö. ViÖc ph¸t minh vµ sö dông vò khÝ, trang thiÕt bÞ míi kh«ng quyÕt ®Þnh th¾ng b¹i cuèi cïng, song qu¶ thùc nã ¶nh h­ëng quan träng ®èi víi cuéc chiÕn. Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, rÊt nhiÒu bé m«n KHKT qu©n sù ®­îc øng dông vµo ngµnh c«ng nghiÖp d©n dông, ®iÒu ®ã kh«ng nh÷ng më ra rÊt nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp míi, mµ cßn n©ng cao nhanh chãng n¨ng suÊt lao ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ quècd©n. ChØ riªng ®iÓm nµy cã thÓ thÊy r»ng nh÷ng thµnh tùu KHKT giµnh ®­îc sau chiÕn tranh, lµ do loµi ng­êi ®· ph¶i tr¶ c¸i gi¸ rÊt ®¾t míi cã ®­îc. 2.1.2. Sù thóc ®Èy cuéc ch¹y ®ua vò trang gi÷a c¸c siªu c­êng quèc Sau chiÕn tranh, do thÕ giíi h×nh thµnh c¬ cÊu hai cùc Mü vµ Liªn X«, sù ®èi lËp vµ ®èi kh¸ng §«ng - T©y rÊt nghiªm träng, khiÕn c¸c quèc gia nµy chiÕn tranh ¸c liÖt trong cuéc ch¹y ®ua vò trang. Chi phÝ cho ch¹y ®ua vò trang hµng n¨m cña hä chiÕm kho¶ng trªn d­íi 10% gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm quèc d©n, thËm chÝ cßn h¬n n÷a trong lÞch sö loµi ng­êi, ch­a bao giê cã cuéc ch¹y ®ua vò trang ¸c liÖt nh­ vËy trong thêi b×nh. ChØ riªng n­íc Mü, ®Ó chiÕm ­u thÕ trong ch¹y ®ua vò trang, ®· ®Ò ra kÕ ho¹ch "ChiÕn tranh gi÷a c¸c v× sao" nÕu thùc hiÖn tÊt c¶ hä sÏ ph¶i chi kho¶ng 1000 tû ®« la. Víi sù thóc ®Èy cña hai siªu c­êng Mü vµ Liªn X« (Cò), mét sè n­íc ph¸t triÓn kh¸c còng ®æ mét l­îng lín tiÒn cña vµ søc ng­êi vµo s¶n xuÊt vò khÝ vµ nghiªn cøu KHKT qu©n sù. Theo tÝnh to¸n, trong thËp kû 80, chi phÝ cho nghiªn cøu KHKT qu©n sù mçi n¨m trªn thÕ giíi t¨ng lªn tíi 50 - 70 tû ®« la, chiÕm kho¶ng 1/3 - 1/2 toµn bé chi phÝ nghiªn cøu KHKT thÕ giíi. Mét l­îng lín tiÒn cña ®æ ra, ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña KHKT qu©n sù, c¸c lo¹i vò khÝ vµ trang thiÕt bÞ qu©n sù liªn tiÕp ra ®êi, kh«ng ngõng ®æi míi c¸c thÕ hÖ. §iÒu ®ã còng gièng nh­ thêi kú chiÕn tranh nã lµm cho KHKT qu©n sù trë thµnh mét ngµnh ®i ®Çu trong viÖc ph¸t triÓn toµn diÖn KHCN, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn nhanh chãng trong thêi kú nhÊt ®Þnh. 2.1.3. Chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn Nhµ n­íc t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn t­¬ng ®èi cã lîi. Ngµy nay viÖc nghiªn cøu KHCN ®· ngµy cµng x· héi ho¸. RÊt nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®ßi hái ngµy cµng nhiÒu søc ng­êi søc cña vµ g¸nh chÞu nh÷ng rñi ro ngµy cµng lín. NhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu KHKT v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cña c¸c nhµ t­ b¶n c¸ biÖt, thËm chÝ c¸c tËp ®oµn t­ b¶n ®éc quyÒn. Mèi liªn quan gi÷a c¸c ngµnh KHCN còng ngµy cµng réng r·i vµ chÆt chÏ. Mét ph¸t triÓn míi cña ngµnh KHCN ®ßi hái sù ph¸t triÓn t­¬ng øng cña rÊt nhiÒu ngµnh cã liªn quan. VÝ dô: ViÖc nghiªn cøu vµ øng dông n¨ng l­îng nguyªn tö, viÖc t×m tßi nghiªn cøu hµng kh«ng vµ vò trô... ®Òu kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc khai th¸c sö dông vËt liÖu míi, kh«ng thÓ t¸ch rêi sù ph¸t triÓn cao ®é cña kü thuËt ®iÖn tö vµ tù ®éng hãa... §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù hîp t¸c vµ phèi hîp m¹nh mÏ. Trong t×nh h×nh ®ã sù ph¸t triÓn cao ®é cña chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn Nhµ n­íc, ë møc ®é rÊt lín ®·®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái vÒ mÆt nµy cña sù ph¸t triÓn KHCN hiÖn ®¹i. ChØ nãi riªng vÒ chi phÝ cho nghiªn cøu mçi n¨m chÝnh phñ c¸c n­íc t­ b¶n bá ra xÊp xØ mét nöa sè kinh phÝ cña toµn bé viÖc nghiªn cøu cña c¸c n­íc nµy. H¬n n÷a, sè kinh phÝ ®ã phÇn lín tËp trung vµo c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc t­¬ng ®èi lín vµ c¬ b¶n, nªn t¸c dông thóc ®Èy KHCN cña nã cµng m¹nh mÏ. Ngoµi ph­¬ng diÖn kinh phÝ nghiªn cøu KHKT, chÝnh phñ c¸c n­íc t­ b¶n ngµy nay cßn cã t¸c dông rÊt to lín trong viÖc båi d­ìng nh©n tµi ®Ó ph¸t triÓn nghiªn cøu khoa häc. Mét vÊn ®Ò then chèt cña tiÕn bé KHCN hiÖn nay lµ ph¶i cã mét lo¹i nh©n tµi KHKT phï hîp vµ cã chÊt l­îng cao, ngay c¶ nh÷ng c¸ nh©n b×nh th­êng còng cÇn n©ng cao tr×nh ®é KHKT míi cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. T¸c dông thóc ®Èy tiÕn bé KHCN cña chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn Nhµ n­íc cßn thÓ hiÖn ë chç nã lµm cho sù hîp t¸c quèc tÕ vÒ KHKT ngµy cµng më réng. 2.1.4. C¹nh tranh ®éc quyÒn ¸c liÖt vÉn lµ mét nh©n tè quan träng thóc ®Èy tiÕn bé KHKT. B­íc vµo giai ®o¹n chñ nghÜa t­ b¶n ®éc quyÒn Nhµ n­íc, ®éc quyÒn cµng kh«ng thÓ tiªu diÖt ®­îc c¹nh tranh, quy m« cña c¹nh tranh më réng, møc ®é c¹nh tranh ¸c liÖt. C¹nh tranh cµng ¸c liÖt, cµng buéc c¸c nhµ t­ b¶n ®éc quyÒn kh«ng ngõng nghiªn cøu kü thuËt c«ng nghÖ míi, sö dông c«ng nghÖ míi ®Ó lµm ra c¸c s¶n phÈm míi, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ n¨ng lùc c¹nh tranh. Do ®ã, c¹nh tranh vÉn nh­ tr­íc ®©y, lµ mét søc m¹nh bªn ngoµi thóc ®Èy tiÕn bé KHCN. C¸c xÝ nghiÖp t­ b¶n ®éc quyÒn ë c¸c n­íc t­ b¶n ngµy nay kh«ng tiÕc cña, bá ra nh÷ng l­îng tiÒn khæng lå ®Ó x©y dùng bé m¸y nghiªn cøu khoa häc riªng, hoÆc uû th¸c cho c¸c c¬ quan häc thuËt nghiªn cøu kü KHKT, râ rµng kh«ng ph¶i lµ xÕp vµo ng¨n kÐo. c¸c xÝ nghiÖp Mü bá ra nh÷ng kho¶n kinh phÝ cho nghiªn cøu khoa häc trong nh÷ng n¨m 80 lín gÊp 22 lÇn so víi nh÷ng n¨m 50, cßn c¸c xÝ nghiÖp ë Céng hoµ Liªn bang §øc, kinh phÝ ®ã trong cïng mét thêi gian nµy t¨ng lªn tíi 83 lÇn, ®iÒu ®ã nãi lªn mét c¸ch ®Çy ®ñ r»ng, cuéc c¹nh tranh gi÷a c¸c xÝ nghiÖp ®éc quyÒn ®· ngµy cµng cuéc c¹nh tranh trong lÜnh vùc KHCN. 2.2. Néi dung chñ yÕu cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ Cuéc c¸ch m¹ng KHCN ph¸t triÓn s©u réng ch­a tõng cã, trùc tiÕp t¸c ®éng vµo mäi ngµnh kinh tÕ quèc d©n, mäi lÜnh vùc XH cña c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn, hiÖn nay vÉn ®ang tiÕp tôc ph¸t triÓn, ¶nh h­ëng cña nã ®èi víi nÒn chÝnh trÞ x· héi vµ kinh tÕ tõ nay vÒ sau sÏ cµng to lín. Sau ®©y lµ nh÷ng lÜnh vùc khoa häc, c«ng nghÖ míi ®· vµ ®ang cã triÓn väng nhÊt hiÖn nay. 2.2.1. Kü thuËt ®iÖn tö: §©y lµ ngµnh h¹t nh©n cã tÝnh quyÕt ®Þnh cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN, lµ ngµnh ph¸t triÓn nhanh nhÊt, øng dông réng r·i nhÊt trong sè c¸c ngµnh KHCN míi næi lªn. HiÖn nay bÊt kÓ nh÷ng s¸ng t¹o KHCN míi hay c¶i t¹o kü thuËt trong c¸c ngµnh kinh tÕ truyÒn thèng ®Òu kh«ng thÓ t¸c rêi kü thuËt ®iÖn tö. ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn, ngµnh nµy ®· trë thµnh mét ngµnh míi, ®éc lËp gi¸ trÞ s¶n l­îng cña nã kh«ng ngõng t¨ng lªn. Thµnh tùu næi bËt nhÊt cña kü thuËt ®iÖn tö biÓu hiÖn ë viÖc ph¸t minh vµ ¸p dông m¸y vi tÝnh ®iÖn tö. M¸y vi tÝnh ®iÖn tö lµ mét trong nh÷ng ph¸t minh KHCN vÜ ®¹i nhÊt cña thÕ kû nµy. M¸y tÝnh ®iÖn tö tõ khi ra ®êi vµo gi÷a thËp kû 40 ®Õn nay, nã ®· tr¶i qua 4 thÕ hÖ lµ: Bãng ®iÖn tö, bãng b¸n dÉn, m¹ch vi ®iÖn tö, m¹ch vi ®iÖn tö quy m« lín. ë mét sè n­íc ®· b¾t ®Çu nghiªn cøu, chÕ t¹o m¸y tÝnh sinh häc. Nã cã ­u ®iÓm lín nhÊt lµ tèc ®é tÝnh to¸n cùc nhanh. Ngoµi m¸y tÝnh sinh häc ra, c¸c lo¹i m¸y tÝnh m« pháng ãc ng­êi, m¸y tÝnh quang häc còng ®ang trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu chÕ t¹o. Sù ph¸t triÓn cña m¸y tÝnh ®iÖn tö tuy tr¶i qua chõng nöa thÕ kû nh­ng triÓn väng cña nã vÉn v« cïng réng lín ®ang lµm phÊn chÊn lßng ng­êi. 2.2.2. C«ng nghÖ th«ng tin NÕu nãi kü thuËt ®iÖn tö lµ c¬ së cña kü thuËt th«ng tin, th× kü thuËt th«ng tin lµ bé phËn mÊu chèt cña c«ng nghÖ tin häc ngµy nay. Th«ng tin lµ hÖ thèng thÇn kinh cña XH hiÖn ®¹i, kh«ng cã sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin sÏ kh«ng thÓ cã sù truyÒn b¸ vµ sö dông hµng ngµn hµng v¹n th«ng tin trong XH hiÖn ®¹i. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin ®­îc ®o b»ng chØ tiªu: Tû sè gi¸ c¶/ HiÖu suÊt. ë c¸c OECD, ng­êi ta ­íc tÝnh ®· thu ®­îc 20% lîi nhuËn tõ c«ng nghÖ th«ng tin. Trong 10 n¨m tíi, gi¸ c¶ cña c«ng nghÖ th«ng tin sÏ gi¶m nhanh vµ hiÖu qu¶ cña th«ng tin sÏ cµng lín h¬n. T¹i Mü, n­íc chiÕm 20% thÞ tr­êng s¶n phÈm c«ng nghÖ th«ng tin thÕ giíi ®ang bïng næ cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin. Mét sè c«ng ty lín ®ang thö nghiÖm viÖc x©y dùng "HÖ thèng th«ng tin cao cÊp". §©y lµ hÖ thèng liªn kÕt gi÷a m¸y ®iÖn tho¹i + M¸y thu h×nh + M¸y vi tÝnh cho phÐp truyÒn th«ng 2 chiÒu vµ ®a chiÒu, lµm cho viÖc truyÒn tin vµ l­u tin ®­îc nhanh chãng, tù do h¬n. Cuéc c¸ch m¹ng vÒ th«ng tin ®ang lµm cho nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn v­ît bËc, trong ®ã ®Æc biÖt lµ ngµnh vËt liÖu míi. 2.2.3. C«ng nghÖ vËt liÖu míi. C«ng nghÖ vËt liÖu míi lµ c«ng nghÖ th«ng qua ph­¬ng ph¸p khoa häc ®Ó chÕ t¹o ra c¸c vËt liÖu thay thÕ cho vËt liÖu thiªn nhiªn. Sù xuÊt hiÖn cña c¸c läai vËt liÖu míi kh«ng nh÷ng gi¶m bít sù phô thuéc cña con ng­êi vµo tµi nguyªn thiªn nhiªn, mµ cßn lµm cho sù nghiªn cøu chÕ t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i s¶n phÈm cã tr×nh ®é KHKT cao trë thµnh hiÖn thùc. Trong c¸c lo¹i kü thuËt vËt liÖu míi, hiÖn nay nh÷ng thø ph¸t triÓn nhanh nhÊt vµ cã triÓn väng nhÊt lµ vËt liÖu cho th«ng tin, vËt liÖu tæng hîp vµ nguyªn liÖu n¨ng l­îng míi... Trong nh÷ng kü thuËt vËt liÖu míi, ®¸ng chó ý nhÊt lµ vËt liÖu n¨ng l­îng míi lµ c¬ së quan träng ®Ó ph¸t triÓn kü thuËt n¨ng l­îng míi. Trong thêi gian tíi, nhu cÇu cña vËt liÖu míi sÏ t¨ng nhanh h¬n nhiÒu so víi c¸c vËt liÖu truyÒn thèng. Trong thêi kú 1986 - 2000 c¸c vËt liÖu siªu dÉn sÏ t¨ng 32%, Gali t¨ng 10,1% gåm cÊu tróc ®Þnh s½n t¨ng 30% trong khi b¹c chØ t¼ng 0,8%, thiÕc 1,2%. nhu cÇu vËt liÖu míi cña Mü sÏ t¨ng tõ 243 tû ®« la (1970) lªn 379 tû ®« la (2000). NhËt B¶n do phô thuéc nÆng vµo nguån nguyªn liÖu tõ bªn ngoµi, tõ l©u ®· tÝch cùc ph¸t triÓn c«ng nghÖ vËt liÖu míi. ThÞ tr­êng vËt liÖu cña NhËt B¶n dù tÝnh t¨ng tõ 2,2 tû ®« la (1981) lªn 24 tû ®« la (2000). 2.2.4. C«ng nghÖ sinh häc C«ng nghÖ sinh häc lµ mét bé m«n khoa häc míi næi lªn tõ nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû nµy. Nã lµ s¶n phÈm kÕt hîp cña khoa häc vÒ sù sèng vµ KHKT hiÖn ®¹i. C«ng nghÖ sinh häc ®ang ®­îc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn hiÖn nay chñ yÕu lµ gen, dung häc tÕ bµo, m«i tÕ bµo, ph¶n øng sinh vËt vµ c«ng nghÖ g©y men... C«ng nghÖ sinh häc tuy hiÖn nay míi ë giai ®o¹n ®Çu nh­ng nã ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn, b¾t ®Çu cã t¸c dông vµ ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng KT - XH. 2.2.5. C«ng nghÖ h¶i d­¬ng BiÓn chiÕm 71% diÖn tÝch tr¸i ®Êt nh­ng viÖc lîi dông biÓn cña loµi ng­êi cßn hÕt søc nhá bÐ. Cïng víi sù tiÕn bé cña KHCN, con ng­êi ®· dÇn dÇn coi träng viÖc khai th¸c vµ sö dông biÓn. Xem xÐt t×nh h×nh hiÖn nay th× thÊy r»ng c«ng nghÖ h¶i d­¬ng ®· bao gåm rÊt nhiÒu lÜnh vùc chuyªn m«n nh­: N¨ng l­îng biÓn, nu«i trång h¶i s¶n, khai th¸c kho¸ng s¶n biÓn, lµm nh¹t n­íc biÓn, ho¸ chÊt biÓn... Trong ®ã ngµnh khai th¸c kho¸ng s¶n biÓn cã triÓn väng lín rÊt hÊp dÉn. 2.2.6. C«ng nghÖ vò trô. C«ng nghÖ vò trô bao gåm viÖc nghiªn cøu vµ chÕ t¹o c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc cho viÖc bay vµo vò trô nh­: VÖ tinh nh©n t¹o, phi thuyÒn chë ng­êi, phãng tªn löa... Còng bao gåm viÖc sö dông c¸c lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc phôc vô viÖc bay vµo vò trô nh­: KhÝ t­îng, tµi nguyªn, khoa häc ®êi sèng... VÒ mÆt th«ng tin truyÒn dÉn, viÖc sö dông kü thuËt kh«ng gian cµng t­¬ng ®èi réng r·i. Do kho¶ng kh«ng vò trô cã nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc ®Æc biÖt nh­: §é ch©n kh«ng rÊt cao; träng lùc cùc nhá, v« trïng... nªn cã thÓ chÕ t¹o ë ®ã nh÷ng s¶n phÈm mµ trªn tr¸i ®Êt kh«ng thÓ chÕ t¹o ®­îc: S¶n phÈm cã ®é s¹ch cao, vËt liÖu siªu dÉn, tinh thÓ thuÇn khiÕt... 2.3. Quan ®iÓm cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ. Trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o c¸ch m¹ng, §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ngµy cµng nhËn thøc s©u s¾c vai trß quan träng cña KHCN trong sù nghiÖp XD vµ b¶o vÖ Tæ quèc. C¸c quan ®iÓm cña §¶ng vÒ KHCN ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ vµ ph¸t triÓn qua mçi thêi kú, nh»m gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô chñ yÕu cña c¸ch m¹ng, ®ång thêi XD tiÒm lùc khoa häc cho nh÷ng b­íc ph¸t triÓn kÕ tiÕp cña ®Êt n­íc. Cho ®Õn nay, hÖ quan ®iÓm ®ã ®· ph¸t triÓn qua 5 thêi kú. 2.3.1. Thêi kú 1945 - 1954: Ngay sau c¸ch m¹ng th¸ng 8/1945 thµnh c«ng, n­íc VNDCCH ®· ph¶i ®­¬ng ®Çu víi v« vµn nh÷ng khã kh¨n nghiªm träng: Kinh tÕ kiÖt quÖ, v¨n ho¸ GD hÕt søc l¹c hËu, thï trong giÆc ngoµi ©m m­u bãp chÕt nÒn céng hoµ non trÎ vµ x©m chiÕm n­íc ta mét lÇn n÷a. Trong t×nh thÕ hiÓm nghÌo Êy §CSVN ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Ých th©n vËn ®éng mét phong trµo toµn d©n chèng n¹n thÊt häc, coi "Chèng giÆc dèt" lµ mét trong 3 nhiÖm vô lín cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam lóc bÊy giê. NhËn râ vai trß cña kiÕn thøc trong viÖc b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc vµ kiÕn quèc, §CSVN ®· tá ra quan ®iÓm quý träng vµ x¸c ®Þnh ®óng ®¾n vÞ trÝ trÝ thøc trong XH míi, trong n­íc ViÖt Nam míi "TrÝ thøc lµ vèn quý cña mét d©n téc, kh«ng cã trÝ thøc hîp t¸c víi c«ng n«ng th× c¸ch m¹ng kh«ng thÓ thµnh c«ng vµ sù nghiÖp XD mét n­íc ViÖt Nam míi kh«ng hoµn thµnh ®­îc".Do ®ã ChÝnh phñ ®· tuyÓn chän vµ göi ®i ®µo t¹o mét lùc l­îng kh¸ ®«ng c¸n bé khoa häc. N¨m 1954, hoµ b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c, líp c¸n bé khoa häc ®Çu tiªn lÇn l­ît trë vÒ vµ cïng víi líp trÝ thøc tham gia kh¸ng chiÕn phôc vô c«ng cuéc kh«i phôc vµ XD ®Êt n­íc. 2.3.2. Thêi kú 1954 - 1964. Hoµ b×nh lËp l¹i n¨m 1954, ®Êt n­íc t¹m chia lµm 2 miÒn. MiÒn B¾c b­íc vµo giai ®o¹n kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¾t ®Çu thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø nhÊt. LÇn ®Çu tiªn trong v¨n kiÖn cña §CSVN kh¼ng ®Þnh vai trß cña KHCN trong sù nghiÖp XD ®Êt n­íc "Khoa häc vµ kü thuËt lµ mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong c«ng cuéc XDCNXH". Th¸ng 9-1960 §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø III cña §¶ng quyÕt ®Þnh "§­a miÒn B¾c tiÕn lªn CNXH cã c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, v¨n ho¸ vµ khoa häc tiªn tiÕn". Ph¸t triÓn luËn ®iÓm cña §¹i héi lÇn thø III, Héi nghÞ BCHTW §¶ng lÇn thø 10 ®· chØ râ: "Chóng ta ph¶i ®Èy m¹nh c¸ch m¹ng vÒ quan hÖ s¶n xuÊt, c¸ch m¹ng kü thuËt, c¸ch m¹ng v¨n ho¸ vµ t­ t­ëng. C¸c mÆt nãi trªn ph¶i ®ång thêi ®­îc tiÕn hµnh, kh«ng thÓ xem nhÑ mét mÆt nµo, song ph¶i tËp trung søc ®Èy m¹ng c¸ch m¹ng KHKT lµ then chèt, nh»m tõng b­íc trang bÞ c¬ khÝ vµ nöa c¬ khÝ cho c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, tr­íc hÕt lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt chñ yÕu, tiÕp tôc XDCSVC vµ kü thuËt cña CNXH". Trong vßng 10 n¨m (KÓ tõ khi hoµ b×nh lËp l¹i n¨m 1954), trªn mÆt trËn khoa häc vµ c«ng nghÖ, mét lo¹t tæ chøc khoa häc ®­îc thµnh lËp tõ Uû ban khoa häc Nhµ n­íc ®¶m nhËn chøc n¨ng qu¶n lý ®Õn c¸c c¬ së nghiªn cøu vµ ®µo t¹o ®¹i häc nh»m thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ vµ XH do §¶ng v¹ch ra. 2.3.3. Thêi kú 1965 - 1975 Th¸ng 2/1967 trong lóc chiÕn tranh ph¸ ho¹i ¸c lÞªt ®ang diÔn ra ë miÒn B¾c, Ban bÝ th­ TW §¶ng ban hµnh NghÞ quyÕt 157-NQ/TW "VÒ t¨ng c­êng c«ng t¸c khoa häc vµ kü thuËt trong t×nh h×nh vµ nhiÖm vô míi". NghÞ quyªt nhÊn m¹nh: "§Ó giµnh th¾ng lîi trong sù nghiÖp chèng Mü, cøu n­íc, nÒn kinh tÕ miÒn B¾c n­íc ta ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu cña chiÕn ®Êu, cña ®êi sèng nh©n d©n vµ kh«ng ngõng t¨ng c­êng tiÒm lùc kinh tÕ vµ quèc phßng... Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng lµ ®Èy m¹nh c¸ch m¹ng kü thuËt trong thêi chiÕn. V× vËy, cÇn ®éng viªn lùc l­îng hiÖn cã vÒ khoa häc vµ kü thuËt cña chóng ta ®Ó phôc vô cuéc c¸ch m¹ng KHKT trong thêi chiÕn. Ban bÝ th­ nhËn ®Þnh: "Kh¶ n¨ng tr­íc m¾t vÒ khoa häc vµ kü thuËt cña ta cßn xa míi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt Êy, vµ tÝch cùc chuÈn bÞ ®Ó phôc vô ®¾c lùc cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt trªn quy m« lín víi tr×nh ®é cao vµ trong ph¹m vi c¶ n­íc sau khi chiÕn tranh chèng Mü kÕt thóc th¾ng lîi". 2.3.4. Thêi kú 1975 - 1985 Ngµy 20/4/1981 Bé ChÝnh trÞ cã NghÞ quyÕt 37-NQ/TW vÒ chÝnh s¸ch khoa häc vµ kü thuËt, trong ®ã thÓ hiÖn mét quan ®iÓm: "CÇn kh¼ng ®Þnh r»ng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ cµng khã kh¨n, tr×nh ®é kü thuËt cña s¶n xuÊt cµng thÊp kÐm, th× cµng ph¶i chó träng ®Çu t­ cho c¸c ho¹t ®éng khoa häc vµ kü thuËt, cho c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé khoa häc vµ c«ng nh©n kü thuËt - ChÝnh ®ã lµ con ®­êng gãp phÇn nhanh chãng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng XH vµ gi¶i quyÕt triÖt ®Ó nh÷ng khã kh¨n trong s¶n xuÊt vµ trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay". Th¸ng 3/1982 §¹i héi lÇn thø V cña §¶ng ®· nªu râ ph­¬ng h­íng nhiÖm vô vµ nh÷ng môc tiªu chñ yÕu vÒ kinh tÕ vµ XH n¨m 1981 - 1985, trong ®ã nhÊn m¹nh: "Tr­íc hÕt khoa häc vµ kü thuËt ph¶i phôc vô tèt nhÊt cho viÖc ®­a n«ng nghiÖp mét bø¬c lªn s¶n xuÊt lín XHCN trong c¬ cÊu c«ng - n«ng nghiÖp hîp lý". §èi víi nhiÖm vô l©u dµi cña khoa häc vµ c«ng nghÖ NghÞ quyÕt §¹i héi lÇn thø V cña §¶ng ®· chØ ra: "XD tõng bø¬c nÒn khoa häc vµ kü thuËt tiªn tiÕn cña n­íc CHXHCNVN cã c¬ cÊu phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ XH, cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu tr­íc m¾t vµ nh÷ng môc tiªu l©u dµi cña nÒn s¶n xuÊt, ®êi sèng vµ quèc phßng, ®ãn tr­íc vµ më ra cho nÒn kinh tÕ vµ XH nh÷ng ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn míi, chó träng ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh khoa häc vµ kü thuËt g¾n liÒn víi thÕ m¹nh vÒ tµi nguyªn, ®iÒu kiÖn nhiÖt ®íi vµ con ng­êi ViÖt Nam. 2.3.5. Thêi kú 1986 ®Õn nay. Sau h¬n 10 n¨m th«ng nhÊt ®Êt n­íc nÒn kinh tÕ XH gÆp nhiÒu khã kh¨n do c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung bao cÊp. §¹i héi lÇn thø VI cña §CSVN th¸ng 12/1986 ®· më ra mét b­íc ngoÆt trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng cña n­íc ta, ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi, tr­íc hÕt lµ ®æi míi trong lÜnh vùc kinh tÕ víi néi dung chñ yÕu lµ chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ tËp trung quan liªu bao cÊp sang s¶n xuÊt hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng XHCH. §¹i héi kh¼ng ®Þnh khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ ®éng lùc thóc ®Èy c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn ®Êt n­íc vµ chØ râ ph­¬ng h­íng hµnh ®éng "Nh»m tr­íc hÕt phôc vô cho 3 ch­¬ng tr×nh môc tiªu": L­¬ng thùc - thùc phÈm, hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu. Th¸ng 6/1991 §¹i héi §CSVN lÇn thø VII kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm: "Khoa häc vµ c«ng nghÖ, GD - §T ph¶i ®­îc xem lµ quèc s¸ch hµng ®Çu". §¶ng cßn chØ ra ph­¬ng h­íng cô thÓ cho khoa häc vµ c«ng nghÖ "Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i ®¶m b¶o c¬ së khoa häc cho c¸c quyÕt ®Þnh quan träng cña c¸c c¬ quan l·nh ®¹o, qu¶n lý lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cho mäi ho¹t ®éng KT - XH gãp phÇn XD nÒn v¨n hãa míi, con ng­êi míi, thóc ®Èy c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn ®Êt n­íc". Tr­íc §¹i héi VII, NghÞ quyÕt 26 cña Bé ChÝnh trÞ 30-3-1991 "VÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ trong sù nghiÖp ®æi míi" vµ ®· kh¼ng ®Þnh râ quan ®iÓm cña §¶ng ta vÒ vai trß quan träng cña khoa häc vµ c«ng nghÖ trong viÖc ®­a ®Êt n­íc tho¸t ra khái khñng ho¶ng, æn ®Þnh t×nh h×nh KT - XH. §¶ng thõa nhËn ®éi ngò c¸n bé khoa häc vµ lùc l­îng nßng cèt cña c«ng cuéc ®æi míi vµ XD thµnh c«ng CNXH ë n­íc ta. 2.4. ¶nh h­ëng cña cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc - C«ng nghÖ ¶nh h­ëng cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN míi ®èi víi CNTB hiÖn ®¹i lµ hÕt søc to lín, v­ît xa ¶nh h­ëng cña c¸c cuéc c¸ch m¹ng KHKT tr­íc ®©y ®èi víi ®êi sèng chÝnh trÞ, kinh tÕ cña XH ®­¬ng thêi. 2.4.1. Cuéc c¸ch m¹ng Khoa häc - C«ng nghÖ liªn quan ®Õn hÇu nh­ toµn bé c¸c lÜnh vùc KHKT víi møc ®é réng lín ch­a tõng cã. 2 cuéc c¸ch m¹ng KHKT tr­íc næ ra chñ yÕu trong ngµnh ®éng lùc vµ ngµnh chÕ t¹o, cßn cuéc c¸ch m¹ng KHCN lÇn nµy th× x©m nhËp vµo mäi mÆt ®êi sèng cña loµi ng­êi nh­: N«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, n¨ng lù¬ng, giao th«ng, dÞch vô, thËm trÝ m«i tr­êng sinh th¸i... V× vËy, mµ ¶nh h­ëng cña nã ®èi víi chÝnh trÞ - KT - XH lµ toµn diÖn vµ s©u s¾c. NÕu nãi tiÕn bé KHKT tr­íc ®©y chñ yÕu nh»m vµo ®ßi hái ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, th× mét ®Æc ®iÓm quan träng cña c¸ch m¹ng KHKT lÇn nµy lµ ®ång thêi víi viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, nã chñ yÕu cßn nh»m vµo duy tr× vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng sèng cña con ng­êi. 2.4.2. cuéc c¸ch m¹ng KHCN rót ng¾n nhanh chãng qu¸ tr×nh biÕn KHCN thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt, lµm cho khoa häc vµ c«ng nghÖ phôc vô sù ph¸t triÓn KT - XH cµng nhanh h¬n, tèt h¬n. LÊy viÖc ph¸t minh vµ øng dông m¸y h¬i n­íc lµm vÝ dô: N¨m 1705, ng­êi ta ®· ph¸t minh ra m¸y h¬i n­íc cí lín, n¨m 1925 Stivenson míi ph¸t minh ra xe löa ch¹y b»ng m¸y h¬i n­íc. Tõ khi ph¸t minh ra m¸y h¬i n­íc ®Õn khi nã ®­îc øng dông réng r·i vµo s¶n xuÊt vµ vËn t¶i, ph¶i tíi h¬n 100 n¨m. ViÖc ph¸t minh ra ®éng c¬ ®èt trong, qu¸ tr×nh rót ng¾n cßn l¹i 80 n¨m. Cßn viÖc t×m ra vµ øng dông n¨ng l­îng nguyªn tö chØ cÇn ®Õn 40 n¨m. L¹i lÊy vÝ dô nh­ m¸y ®iÖn tho¹i tõ khi ph¸t minh ra ®Õn khi sö dông réng r·i ph¶i mÊt 60 n¨m, cßn v« tuyÕn truyÒn h×nh phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu, nh­ng qu¸ tr×nh ®ã chØ cã 14 n¨m. M¸y tÝnh ®iÖn tö chØ trong vßng thêi gian ng¾n (14 n¨m) ®· tr¶i qua 4 thÕ hÖ. Cã thÓ thÊy râ lµ, tõ KHKT chuyÓn thµnh søc s¶n xuÊt, ®óng nh­ mét sè nhµ khoa häc ®· kÕt luËn, cã xu h­íng ph¸t triÓn "T¨ng tèc". 2.4.3. C¸ch m¹ng KHCN trë thµnh nguyªn tè trùc tiÕp quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt XH cña c¸c n­íc t­ b¶n sau chiÕn tranh. Nã ®­îc uû nhiÖm chñ yÕu trªn c¸c mÆt sau ®©y: C¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi dùa trªn c¬ së KHKT c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ra ®êi vµ ph¸t triÓn rÊt nhanh, trë thµnh nh÷ng ngµnh tiªn phong, chñ ®¹o cña sù ph¸t triÓn KT - XH. Nhê KHCN hiÖn ®¹i, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng phÇn lín lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c¬ së, kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi t¸i s¶n xuÊt XH, ®· ®­îc c¶i t¹o kh«ng ngõng, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng liªn tôc. C¬ cÊu ngµnh thay ®æi, chuyÓn dÞch n©ng cÊp lªn tr×nh ®é míi phï hîp víi nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, kü thuËt cao, hµm l­îng trÝ tuÖ lín. Ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Chuyªn m«n ho¸ chi tiÕt trong tõng ngµnh, ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ chi tiÕt gi÷a c¸c ngµnh, ph©n c«ng liªn kÕt chuyªn m«n ho¸ gi÷a c¸c n­íc, trong mét sè ngµnh ®· xuÊt hiÖn d©y chuyÒn s¶n xuÊt quèc tÕ. T¸i s¶n xuÊt më réng ngµy cµng ph¸t triÓn theo chiÒu s©u lÊy ®Çu t­ KHKT lµm chÝnh ®Ó n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. §iÒu nµy ®· dÉn ®Õn mét thùc tÕ mµ nhµ kinh tÕ Mü Simon Kuznetz trong cuèn "T¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ kÕt cÊu viÖc lµm" cña m×nh ®· rót ra kÕt luËn: Tèc ®é t¨ng tr­ëng cao cña c¸c n­íc ngµy nay kh«ng ph¶i do lao ®éng ®Çu vµo cïng nh­ t¨ng t­ b¶n ®Çu vµo quyÕt ®Þnh, mµ lµ do n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng víi nhÞp ®é cao quyÕt ®Þnh. 2.4.4. Cuéc c¸ch m¹ng KHCN thóc ®Èy sù xuÊt hiÖn hµng lo¹t ngµnh nghÒ míi vµ lµm cho nh÷ng ngµnh nghÒ cò ®­îc c¶i t¹o "Thay da ®æi thÞt", lµm cho c¬ cÇu ngµnh nghÒ ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn nhê ®ã mµ cã sù thay ®æi lín. Trong thêi kú kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh sau chiÕn tranh, c«ng nghiÖp ho¸ dÇu lµ tæ hîp ngµnh nghÒ míi, cã t¸c dông rÊt quan träng. Ngµy nay, nh÷ng ngµnh nghÒ míi xuÊt hiÖn nhê cã sù ph¸t triÓn s©u s¾c cña c¸ch m¹ng KHCN ®· kh«ng chØ cã mét, hai ngµnh, mµ lµ xuÊt hiÖn hµng lo¹t ngµnh c«ng nghiÖp míi nh­: C«ng nghiÖp ®iÖn tö, c«ng nghiÖp khoa häc, c«ng nghiÖp nguyªn tö, c«ng nghiÖp sinh vËt, c«ng nghiÖp tµu vò trô... ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Cïng víi sù xuÊt hiÖn hµng lo¹t ngµnh nghÒ míi, c¸c ngµnh nghÒ cò kh«ng bÞ xo¸ bá, mµ ®ù¬c c¶i t¹o mét c¸ch triÖt ®Ó. ViÖc sö dông réng r·i m¸y dÖt kh«ng cã thoi, ®Çu m¸y h¬i n­íc, sù ph¸t triÓn réng r·i cña lß luyÖn thÐp ®iÖn vµ ®óc gang liªn hoµn, sù t¨ng vät cña hÖ thèng m¸y c«ng cô ®iÒu khiÓn... TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã khiÕn cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cò nh­ dÖt vµ xe löa, gang thÐp... ®Òu ®æi míi vÒ chÊt l­îng. Sù ph¸t triÓn cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN míi vµ c¸c ngµnh nghÒ cò ngµy cµng kÕt hîp chÆt chÏ víi nhau. C¸c ngµnh míi lÊy c«ng nghiÖp truyÒn thèng lµm chç dùa vµ thÞ tr­êng chñ yÕu cho sù ph¸t triÓn cña m×nh, c¸c ngµnh cò th× dùa vµo c¸c ngµnh c¶i t¹o kü thuËt mµ t¨ng thªm søc sèng míi. Sù kÕt hîp chÆt chÏ 2 mÆt nµy sÏ lµ xu thÕ quan träng cña sù ph¸t triÓn KHKT tõ nay vÒ sau. 2.5. Qu¸ tr×nh ®æi míi chÝnh s¸ch KHCN ë n­íc ta: Qu¸ tr×nh ®æi míi chÝnh s¸ch KHCN ë n­íc ta thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t­ duy lý luËn khoa häc b»ng nh÷ng bæ sung thùc tiÔn vËn ®éng KT - XH. Mét qu¸ tr×nh hoµn thiÖn lý luËn h­íng tíi ch©n lý kh¸ch quan: KHCN lµ ®éng lùc ph¸t triÓn KT - XH ®Êt n­íc. 2.5.1. C¸c giai ®o¹n c¶i c¸ch chÝnh s¸ch KHCN trong tiÕn tr×nh c¶i c¸ch KT - XH. C¨n cø b¶n chÊt néi dung tõng chÆng ®­êng ph¸t triÓn cña chÝnh s¸ch KHCN trong t­¬ng lai, chóng ta cã thÓ ph©n chia qu¸ tr×nh c¶i c¸ch trong chÝnh s¸ch KH vµ CN ë n­íc ta theo 3 giai ®o¹n víi nh÷ng néi dung kh¸ ®Æc tr­ng. 2.5.1.1. Giai ®o¹n I (1975 - 1980): C¶i c¸ch trong khu«n khæ Nhµ n­íc tæ chøc mäi ho¹t ®éng KH vµ CN víi mét hÖ thèng chØ huy tËp trung. Néi dung c¶i c¸ch trong giai ®o¹n nµy ë n­íc ta còng nh­ hµng lo¹t n­íc XHCN lµ nh»m vµo viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸, h×nh thµnh ph­¬ng thøc kÕ ho¹ch ho¸ theo ch­¬ng tr×nh c¸c môc tiªu sao cho Nhµ n­íc cã kh¶ n¨ng tËp trung c¸c nguån lùc thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu KH ®· ®Ò ra. Tuy nhiªn, c¸c biÖn ph¸p c¶i c¸ch trong giai ®o¹n nµy kh«ng ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ mong muèn do gÆp ph¶i nh÷ng h¹n chÕ kh«ng trùc tiÕp b¾t nguån tõ b¶n th©n c¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch KH vµ CN. 2.5.1.2. Giai ®o¹n II (1981 - 1986): Phi tËp trung ho¸ hÖ thèng chØ huy nh­ng vÉn trong khu«n khæ Nhµ n­íc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng KH vµ CN. QuyÕt ®Þnh nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ quan KH vµ CN ®­îc më réng quan hÖ hîp t¸c víi nhau vµ víi s¶n xuÊt th«ng qua c¸c hîp ®ång nghiªn cøu, triÓn khai, dÞch vô KH vµ KT, dÉn ®Õn viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng cña c¬ quan KH vµ CN; Vµ do vËy, ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån kinh phÝ ®i vµo c¸c c¬ quan nµy, còng tõ ®©y lµm xuÊt hiÖn nhu cÇu tù chñ tµi chÝnh ®èi víi c¸c c¬ quan KH vµ CN. 2.5.1.3. Giai ®o¹n III (1987 - nay): Thõa nhËn c¸c s¸ng kiÕn c¸ nh©n vµ sù tån t¹i nh÷ng tæ chøc vµ ho¹t ®éng KH vµ CN trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c tæ chøc XH kh«ng thuéc Nhµ n­íc. NghÞ ®Þnh 35 - H§BT ban hµnh n¨m 1992 ®· ghi mét mèc hÕt søc quan träng trong tiÕn tr×nh ®æi míi qu¶n lý KH vµ CN. Ngay trong ®iÒu 1 cña NghÞ ®Þnh ®· thÓ hiÖn râ quan ®iÓm ph¸t huy s¸ng t¹o cña mçi con ng­êi vµ c¸c tæ chøc XH trong ho¹t ®éng KH vµ CN. 2.5.2. Néi dung cña c¶i c¸ch trong KH vµ CN ë ViÖt Nam. C«ng cuéc c¶i c¸ch KT - XH ®ang lµm nµy sinh hµng lo¹t vÊn ®Ò c¶i c¸ch trong thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch KH vµ CN. C¸c vÊn ®Ò ®ã ®­îc bao hµm trong 3 néi dung c¬ b¶n lµ c¬ cÊu l¹i m¹ng l­íi nghiªn cøu vµ triÓn khai; C¶i c¸ch chÝnh s¸ch, thÓ chÕ vµ qu¶n lý nhµ n­íc vÒ KH vµ CN. 2.5.2.1. C¬ cÊu l¹i m¹ng l­íi nghiªn cøu vµ triÓn khai. M¹ng l­íi nghiªn cøu vµ triÓn khai ®­îc tæ chøc nh­ mét s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ chØ huy tr­íc ®©y râ rµng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cña viÖc t¹o ­u thÕ c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn XH trong 1 nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng v× nhiÒu lý do kh¸c nhau. M¹ng l­íi nghiªn cøu vµ triÓn khai ®­îc tæ chøc theo ®ßi hái cña nÒn KT chØ huy tr­íc ®©y ®ang tù nã chuyÓn ®æi thÝch øng víi tiÕn tr×nh c¶i c¸ch, cÇn ph©n tÝch tiÕn tr×nh nµy ®Ó ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp. Thùc tr¹ng m¹ng l­íi nghiªn cøu vµ triÓn khai ®· ®­îc ph©n tÝch trong c¸c b¸o c¸o cña ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý KH. Nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊy hiÖn nay cÇn ®­îc tËp trung th¶o luËn ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p vÒ c¸c vÊn ®Ò sau. 2.5.2.1.1. Tæ chøc nghiªn cøu KH trong tr­êng ®¹i häc. Theo m« h×nh tæ chøc KH cò tr­íc ®©y, trong hÖ thèng tr­êng ®¹i häc kh«ng cã c¸c ®¬n vÞ nghiªn cøu KH. ChÕ ®é hîp ®ång nghiªn cøu KH ®­îc thiÕt lËp n¨m 1981 lµm n¶y sinh nhu cÇu kh¸ch quan vÒ thµnh lËp c¸c ®¬n vÞ nghiªn cøu KH cã t­ c¸ch ph¸p nh©n ®éc lËp. 2.5.2.1.2. Tæ chøc nghiªn cøu c«ng nghÖ. C¸c tæ chøc nghiªn cøu c«ng nghÖ vèn lµ nh÷ng viÖn trùc thuéc c¸c bé "S¶n xuÊt - Kinh doanh" ho¹t ®éng d­íi sù "ChØ huy trùc tiÕp" cña Bé, tån t¹i song song víi c¸c xÝ nghiÖp thuéc Bé. C¸c tæ chøc nµy hiÖn ®ang ®øng tr­íc nh÷ng thö t¸ch tr­íc nhu cÇu tån t¹i vµ ®ang tr¶i qua nh÷ng diÔn biÕn cña tr×nh tù s¾p xÕp m¹ng l­íi nghiªn cøu vµ triÓn khai trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý KT ë ViÖt Nam. 2.5.2.1.3. C¸c ViÖn Quèc gia Khuynh h­íng tæ chøc c¸c ViÖn Quèc gia theo m« h×nh ViÖn Hµn l©m Liªn X« (cò) ®· tõng tån t¹i trong 1 thêi gian dµi ë n­íc ta. HiÖn nay khuynh h­íng nµy hÇu nh­ kh«ng cßn n÷a. Nhµ n­íc ®· cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp mét sè Trung t©m KH Quèc gia ®Ó nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò phôc vô c¸c nhiÖm vô ­u tiªn cña nhµ n­íc, hoÆc nh÷ng vÊn ®Ò tuy kh«ng phôc vô nhiÖm vô ­u tiªn cña Nhµ n­íc, nh­ng ®­îc Nhµ n­íc dµnh cho sù quan t©m ­u tiªn. 2.5.2.2. C¶i c¸ch chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ. C¸c vÊn ®Ò ®ang thu hót sù quan t©m ®¸ng kÓ lµ. 2.5.2.2.1. Söa ®æi chÕ ®é tuyÓn dông nh©n c«ng kü thuËt. 2.5.2.2.2. §æi míi chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng cña nh©n lùc KH vµ KT. 2.5.2.3. Qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ KH. 2.6. Dù b¸o ph¸t triÓn KHCN ®Çu thÕ kû XXI. Trong thÕ kû XXI sù ph¸t triÓn tiÕp diÔn nh­ vò b·o cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN hiÖn ®¹i, dùa trªn c¬ së c¸c cuéc c¸ch m¹ng lín trong c¸c lÜnh vùc: VËt lý ®iÖn tö, c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu míi, c«ng nghÖ n¨ng l­îng míi, c«ng nghÖ chÕ t¹o cÊp siªu vi m«... ®ang më ®­êng cho nh©n lo¹i tiÕn vµo kû nguyªn lín vÒ KH vµ CN nh­ sau: 2.6.1. Kû nguyªn th«ng tin (b¾t ®Çu vµo kho¶ng n¨m 2010 - 2015) - TiÕp theo 2 kû nguyªn - Kû nguyªn n«ng nghiÖp (h¬n 17 thÕ kû) vµ kû nguyªn c«ng nghiÖp ( kho¶ng 3 thÕ kû) - Víi nÒn kinh tÕ tri thøc lµ cèt. 2.6.2. Kû nguyªn sinh häc - Víi cuéc c¸ch m¹ng sinh häc lµ then chèt, kÓ tõ sau khi ph¸t hiÖn ra m· ADN vµo nöa sau thÕ kû XX. 2.6.3. Kû nguyªn vËt liÖu míi - Víi sù ph¸t hiÖn ra c¸c vËt liªô siªu dÉn ë nhiÖt ®é thÊp vµ nhiÖt ®é cao cïng c¸c vËt liÖu ®Æc biÖt kh¸c. 2.6.4. Kû nguyªn siªu c¬ b¶n - Dùa trªn nh÷ng kh¸m ph¸ míi nhÊt cña vËt lý l­îng tö ë cÊp siªu c¬ b¶n trªn con ®­êng t×m hiÓu mét c¸ch thèng nhÊt sù phong phó ®a d¹ng cña tù nhiªn. 2.6.5. Kû nguyªn n¨ng l­îng míi- Víi nguån n¨ng l­îng tæng hîp nhiÖt h¹ch (T×m ra n¨m 1991) lµ nguån n¨ng l­îng s¹ch cña t­¬ng lai, kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng cho nh©n lo¹i. 2.6.6. Kû nguyªn vò trô - Dùa trªn nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña c«ng nghÖ n¨ng l­îng míi, c«ng nghÖ vËt liÖu, c«ng nghÖ chÕ t¹o cÊp vi - §iÖn tö (vi m«) vµ tíi ®©y lµ c«ng nghÖ vi - quang tö (siªu vi m«). 2.7. MÆt tr¸i cña c¸ch m¹ng KHCN ®èi víi sù ph¸t triÓn cña CNTB hiÖn ®¹i. C¸ch m¹ng KHCN ®· thùc sù nh­ mét cøu c¸nh cho CNTB ngµy nay, nh­ng mÆt kh¸c, nã còng ®Æt CNTB tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò gay cÊn. 2.7.1. Sù tiªu vong cña c¸c nghÒ nghiÖp truyÒn thèng vµ n¹n thÊt nghiÖp c¬ cÊu. Trong c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn, lùc l­îng lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt gi¶m ®i theo ®µ ¸p dông ng­êi m¸y, R« bèt vµ hÖ thèng m¸y mãc s¶n xuÊt vµ ®iÒu khiÓn s¶n xuÊt tù ®éng ho¸. Do ®ã lµm cho nh÷ng nghÒ nghiÖp truyÒn thèng ®ßi hái nhiÒu søc b¾p, nhiÒu hao phÝ lao ®éng sèng ngµy cµng bÞ tiªu vong. Lao ®éng trÝ ãc ngµy cµng ®­îc ®Ò cao vµ ph¸t triÓn, do ®ã lµm n¹n thÊt nghiÖp c¬ cÊu t¨ng lªn. 2.7.2. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng lín h¬n. Ngoµi c¸c quèc gia giµu cã ®ang b­íc vµo thêi ®¹i "hËu c«ng nghiÖp", 3/4 d©n sè cña thÕ giíi ngµy nay ®ang ph¶i vËt lén víi sù nghÌo khæ. §¹i ®a sè c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã tèc ®é ph¸t triÓn chËm, CN l¹c hËu, kh¶ n¨ng tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ yÕu, c¸c lîi thÕ nh©n c«ng, nguyªn liÖu mÊt dÇn... Gi÷a hä vµ c¸c n­íc giµu cã cã mét kho¶ng c¸ch CN kh¸ xa. Vµ nÕu kh«ng cÈn thËn, hä dÔ trë thµnh n¬i chøa c¸c chÊt "phÕ th¶i"do yªu cÇu ph¸t triÓn KHCN ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn ®­a tíi. MÆc dï c¸c n­íc ®· vËn dông nh÷ng ph¸t minh s¸ng chª cña n­íc ngoµi råi biÕn thµnh bÝ quyÕt c«ng nghÖ cña riªng m×nh ®· më ra nhiÒu kh¶ n¨ng vËn dông cho c¸c n­íc ®i sau. Song, trong ®iÒu kiÖn cña CNTB, sè n­íc vËn dông ®­îc c¬ may nh­ trªn khã cã thÓ trë thµnh phæ biÕn. Kho¶ng c¸ch giµu - nghÌo, tiªn tiÕn vµ l¹c hËu trªn thÕ giíi vÉn lµ vÊn ®Ò nan gi¶i cña CNTB ngµy nay. III. PhÇn kÕt luËn Tãm l¹i ! KHCN cã mét vai trß rÊt quan träng trong sù ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. Trong sù nghiÖp CNH - H§H hiÖn nay, KHCN cµng thÓ hiÖn râ vai trß cña nã ®èi víi ViÖt Nam nh­: CÊu tróc l¹i nÒn kinh tÕ, thay ®æi vµ chuyÓn h­íng c¸c c¬ së h¹ tÇng cña s¶n xuÊt, t¨ng c­êng c¸c xu thÕ toµn cÇu ho¸ nhiÒu lÜnh vùc ho¹t ®éng quan träng cña ®Êt n­íc. ViÖt Nam chóng ta cßn nghÌo KHKT cßn l¹c hËu, th« s¬ nªn cÇn ¸p dông c¸c thµnh tùu KHCN mµ nh©n lo¹i t¹o ra. Ngoµi ra, chóng ta cßn ph¶i kh«ng ngõng nghiªn cøu, s¸ng t¹o, t×m tßi... ®Ó cho ra nh÷ng ph¸t minh khoa häc cña riªng m×nh. Nhµ n­íc ta cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn, khuyÕn khÝch ®Ó ph¸t triÓn KHCN: §µo t¹o nh÷ng c¸n bé cã chuyªn m«n cao vÒ KHKT, ­u ®·i nh÷ng nhµ khoa häc cã tµi t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh, n©ng cao c¬ së vËt chÊt cho nghiªn cøu khoa häc, t¨ng c­êng hîp t¸c víi c¸c ViÖn nghiªn cøu trªn thÕ giíi. Víi thÕ hÖ sinh viªn trÎ - Lùc l­îng nßng cèt cña sù nghiÖp CNH - H§H ngµy nay, mçi chóng ta cÇn ph¶i tù m×nh trau dåi thªm kiÕn thøc vÒ KHCN nãi riªng vµ vÒ mäi mÆt nãi chung kh«ng chØ trong tr­êng häc mµ cßn c¶ trong thùc tiÔn cuéc sèng ®Ó cã thÓ ®­a n­íc ta v÷ng b­íc ®i lªn con ®­êng XHCN ®óng nh­ mong muèn cña B¸c Hå vÜ ®¹i "Non s«ng ViÖt Nam cã trë nªn vÎ vang hay kh«ng chÝnh nhê mét phÇn lín ë c«ng häc tËp cña c¸c ch¸u". Tµi liÖu tham kh¶o 1. Mét sè vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn KH vµ CN - Phã TiÕn sÜ NguyÔn V¨n Thuþ (Chñ biªn) - Nxb ChÝnh TrÞ Quèc gia Hµ Néi, 1994 Tõ trang 163 - 211 2. KH vµ CN lùc l­îng s¶n xuÊt hµng ®Çu - GS TiÕn sÜ Vò §×nh Cù - Nxb ChÝnh TrÞ Quèc gia Hµ Néi, 1996 Tõ trang 9 - 17 3. Chñ nghÜa t­ b¶n hiÖn ®¹i (T.1) Khoa häc - c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - Lª V¨n San (Chñ biªn ), §µo Lª Minh, TrÇn Quang L©m - Nxb ChÝnh TrÞ Quèc gia Hµ Néi, 1995 Trang 20 - 79 4. Ph­¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn n¨ng lùc c«ng nghÖ (T1)- Nguyªn lý ph¸t triÓn dùa trªn c¬ së c«ng nghÖ. Ng­êi dÞch: T¹ B¸ H­ng, TrÇn Thu Lan, NguyÔn NhËt Huy Trung T©m th«ng tin th­ viÖn khoa häc vµ C«ng nghÖ Quèc gia Trung T©m th«ng tin KHKT Ho¸ chÊt Hµ Néi, 1997 Trang 39 - 49 5. V¨n kiÖn ®¹i biÓu Toµn quèc lÇn thø IX, Nxb ChÝnh TrÞ Quèc gia Hµ Néi, 2001 Trang 112 - 113 6. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c - LªNin, Nxb ChÝnh TrÞ Quèc gia Hµ néi, 2004 Trang 372 - 373