Cơ sở lý luận về sử dụng có hiệu quả nguồn lao động nông nghiệp trong quá trình công nghiệp hoá

Lêi nãi ®Çu Trong giai ®o¹n hiÖn nay, cïng víi sù ®æi míi cña c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng cña n­íc ta ®· cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ t¹o tiÒn ®Ò cho c«ng cuéc CNH -H§H ®Êt n­íc. Sù ph¸t triÓn ®ã lµ thµnh c«ng cña x©y dùng c¬ b¶n. Trong c¬ chÕ ThÞ tr­êng, víi quy luËt c¹nh tranh ngµy cµng kh¾c nghiÖt, tån t¹i vµ ph¸t triÓn lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh sèng cßn cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. Muèn th¾ng thÕ trong c¹nh tranh vµ cã mét chç ®øng v÷ng ch¾c trªn ThÞ tr­êng th× môc tiªu hµng ®Çu cña doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, cã lîi nhuËn tÝch luü. §iÒu ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng ph¶i chó träng ®Õn viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm mµ cßn t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý, gi¸m s¸t chÆt chÏ viÖc sö dông vËt t­ tiÒn vèn, lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, kh«ng ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña chÕ ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n. ChÝnh v× vËy, c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n ®­îc coi lµ c«ng t¸c träng t©m cña kÕ to¸n. V× nã cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c vÒ nh÷ng chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ång thêi ®­a ra c¸c biÖn ph¸p, ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn ®Ó n©ng cao vai trß qu¶n lý chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× thÕ kÕt hîp viÖc ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ, ®¶m ®­¬ng ®­îc nhiÖm vô ®­îc giao, yªu cÇu ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp lµ ph¶i hoµn thiÖn hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý trong ®ã cã hoµn thiÖn h¹ch to¸n kÕ to¸n. NhËn thøc ®­îc ®iÒu nµy, ®Æc biÖt lµ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p em m¹nh d¹n ®i s©u nghiªn cøu chuyªn ®Ò "Hoµn thiÖn kÕ to¸n vµ chi phi s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p". Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu lµ ph­¬ng ph¸p kÕt hîp gi¸ lý luËn vµ thùc tiÔn, tõ lý luËn xem xÐt thùc tiÔn vµ tõ thùc tiÔn kh¸i qu¸t thµnh lý luËn. Ngoµi ra cßn sö dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p kh¸c. Néi dung cña chuyªn ®Ò ®­îc tr×nh bµy gåm 2 phÇn. PhÇn I: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n cho phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p vµ mét sè ý kiÕn ®Ò suÊt. PhÇn I Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. A. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n x©y l¾p. I. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p cã ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n. X©y dùng c¬ b¶n (XDCB) lµ mét trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt (SX) quan träng mang tÝnh chÊt c«ng nghiÖp, cã chøc n¨ng x©y dùng vµ l¾p ®Æt t¹o c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. V× vËy phÇn lín thu nhËp quèc d©n nãi chung lµ quü tÝch luü nãi riªng cïng víi vèn tµi trî n­íc ngoµi ®­îc sö dông trong l­îng c¬ b¶n. So víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, ngµnh x©y dùng x©y l¾p cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt kh¸c h¼n vµ sù kh¸c biÖt ®ã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý vµ tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n. S¶n phÈm x©y l¾p ®¬n chiÕc lÉn c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, cã thiÕt kÕ riªng, cã kÕt cÊu kü thuËt phøc t¹p thêi gian tiÒn hµnh s¶n xuÊt dµi ®ßi hái ph¶i lËp dù to¸n tr­íc khi tiÕn hµnh thi c«ng. S¶n phÈm x©y l¾p cè ®Þnh t¹i n¬i s¶n xuÊt, n¬i ®Æt s¶n phÈm, c¸c ®iÒu kiÖn phôc vô cho c«ng tr×nh s¶n xuÊt, x©y l¾p ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm ®Æt s¶n phÈm. MÆt kh¸c, ho¹t ®éng x©y l¾p biÕn hµnh ngoµi trêi, th­êng chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè kh¸ch quan nh­ thêi tiÕt, khÝ hËu nªn dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hao hôt, mÊt m¸t l·ng phÝ vËt t­, h­ háng tµi s¶n lµm chi phÝ s¶n xuÊt. §iÒu nµy g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý sö dông vµ h¹ch to¸n chi phÝ. ViÖc bµn giao c«ng tr×nh (tiªu thô s¶n phÈm x©y l¾p)®­îc thùc hiÖn theo gi¸ dù to¸n hoÆc gi¸ ®· tho¶ thuËn tõ tr­íc víi bªn chñ ®Çu t­, do ®ã t×nh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng râ nÐt. ChÊt l­îng c«ng tr×nh x©y l¾p phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­ kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, thi c«ng, thêi gian sö dông s¶n phÈm l©u dµi. Do ®ã trong qu¸ tr×nh x©y l¾p ph¶i tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n sao cho cã thÓ gi¸m s¸t chÆt chÏ c«ng tr×nh, ®¶m b¶o dù to¸n thiÕt kÕ, b¶o hµnh c«ng tr×nh... II. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p. 1. Kh¸i niªm: Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi mét c¸ch cã ý thøc vµ cã môc ®Ých c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Çu vµo thµnh c¸c c«ng tr×nh lao vô nhÊt ®Þnh. VËy chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn hao phÝ lao ®éng sèng, hao phÝ lao ®éng ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp thùc tÕ ®· bá ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. 2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc chi phÝ x¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt nµo tõng lo¹i, tõng nhãm kh¸c nhau theo nh÷ng biÓu thøc nhÊt ®Þnh. ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng lo¹i tiªu thøc sÏ n©ng cao t×nh chi tiÕt cña th«ng tin, lµ c¬ së cho viÖc phÊn ®Êu h¹ chi phÝ, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vµ t¨ng c­êng h¹ch to¸n kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p ®­îc ph©n lo¹i theo l­îng sè biÓu thøc sau: 2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p cã thÓ chÞu thµnh c¸c lo¹i sau: · Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Bao gåm toµn bé trÞ gi¸ NVL chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liªu, thiÕt bÞ, doanh nghiÖp ®· sö dông phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt x©y l¾p. · Chi phÝ tiÒn l­¬ng: TiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn (kÓ c¶ tiÒn thªu nh©n c«ng bªn ngoµi) phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p. · C¸c kho¶n tÝnh trÝch theo l­¬ng: Bao gåm kinh phÝ c«ng ®oµn, BHXH, BHYT, tÝnh trÝch theo l­¬ng ph¶i tr¶, c«ng nh©n viªn trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. · Chi phÝ c«ng cô, dông cô: Lµ trÞ gi¸ cña c«ng cô, dông cô. SuÊt dïng vµ tÝnh ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p. · Chi phÝ KHTSC§ lµ sè tiÒn tÝnh khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng vµ c¸c TSC§ kh¸c sö dông phôc vô cho s¶n xuÊt x©y l¾p. · Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Lµ sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ dÞch vô mua ngoµi phô vô cho s¶n xuÊt x©y l¾p nh­ ®iÖn, n­íc, ®iÖn tho¹i, vËn chuyÓn... · Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt x©y l¾p, doanh nghiÖp ®· thanh to¸n b»ng tiÒn nh­: TiÕp kh¸ch t¹i c«ng tr×nh. Ph©n lo¹i chi phÝ theo tiªu thøc n¨ng cã ý nghÜa rÊt lín trong qu¶n lý chi phÝ nh­ c«ng t¸c kÕ to¸n. Nã cho biÕt kÕt cÊu, tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp c¸c kÕ ho¹ch... 2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng dông cña chi phÝ, môc ®Ých cña chi phÝ. Theo tiªu thøc nµy chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ chia thµnh 4 lo¹i: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ chi phÝ vÒ trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu sö dông phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt x©y l¾p. Nguyªn vËt liÖu chÝnh vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, vËt kÕt c©ó gi¸ trÞ ®i kÌm vËt liÖu kiÕn tróc. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ chi phÝ vÒ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p (bao gåm c¶ l­¬ng chÝnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt c«ng tr×nh, kÓ c¶ l­¬ng c«ng nh©n thuª ngoµi)kho¶n môc nµy kh«ng bao gåm tiÒn l­¬ng phô vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng. Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Lµ c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc sö dông xe, m¸y thi c«ng ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Bao gåm chi phÝ khÊu hao m¸y mãc, tiÒn thuª may, tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y, chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu, ®éng lùc dïng cho m¸y thi c«ng . Kho¶n môc nµy kh«ng bao gåm c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y. Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ trùc tiÕp kh¸c trong s¶n xuÊt x©y l¾p ngoµi 3 kho¶n chi phÝ trùc tiÕp trªn nh­ chi phÝ tiÒn l­¬ng nh©n viªn qu¶n lý tæ ®éi thi c«ng, c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng cña c«ng nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p, c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, nh©n viªn qu¶n lý tæ ®éi thi c«ng, chi phÝ vËt liÖu sö dông qu¶n lý tæ ®éi thi c«ng, chi phÝ c«ng cô, dông cô, chi phÝ khÊu hao TSC§ chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ b»ng tiÒn. Ph©n lo¹i theo tiªu thøc nµy cã t¸c dông phôc vô cho qu¶n lý s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc CPSX vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm cho kú sau. Bëi v× ë ph©n lo¹i nµy mçi lo¹i chi phÝ thÓ hiÖn ®iÒu kiÖn kh¸c nhau cña chi phÝ s¶n xuÊt míi ph¸t sinh chi phÝ, ®èi t­îng chÞu chi phÝ, ®ång thêi nã t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè kh¸c nhau lªn gi¸ thµnh s¶n phÈm phôc vô cho c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mçi quan hÖ chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p víi khèi l­îng s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh. Cã thÓ chia thµnh 3 lo¹i: ·Chi phÝ cè ®Þnh. · Chi phÝ biÕn ®æi. · Chi phÝ hçn hîp III. Gi¸ thµnh vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 1.Kh¸i niªm Trong s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh (CPSXKD) chØ lµ mét mÆt thÓ hiÖn sù hao phÝ. §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ CPSXKD ph¶i ®­îc xem xÐt trong mçi quan hÖ víi mÆt thø hai còng lµ mÆt c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh SXKD ®ã lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®­îc. Quan hÖ so s¸nh ®· h×nh thµnh nªn chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh­ vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô mét khèi l­îng s¶n phÈm dÞch vô nhÊt ®Þnh. 2.Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 2.1. Theo c¬ së tÝnh vµ ý nghÜa cña gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®­îc chia lµm 3 lo¹i. Gi¸ thµnh dù to¸n: Lµ lo¹i gi¸ thµnh thÓ hiÖn tæng chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh khèi l­îng x©y l¾p nhÊt ®Þnh (c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh) giai ®o¹n c«ng viÖc cã ®iÓm dõng kü thuËt. Gi¸ thµnh dù to¸n ®­îc tÝnh ®Õn c¬ së c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt vµ ®¬n gi¸ cña nhµ n­íc. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch x©y l¾p lµ lo¹i gi¸ thµnh ®­îc tÝnh trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp vÒ c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸, biÖn ph¸p thi c«ng. Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh do bé phËn kÕ to¸n c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh c¸c s¶n phÈm x©y l¾p theo quy ®Þnh. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®­îc x¸c ®Þnh mµ cuèi kú kinh doanh. VÒ nguyªn t¾c, mçi quan hÖ gi÷a 3 lo¹i gi¸ thµnh trªn ph¶i ®¶m b¶o. Gi¸ dù to¸n ³ gi¸ thµnh kÕ to¸n ³ gi¸ thµnh thùc tÕ. ViÖc so s¸nh c¸c lo¹i gi¸ trªn cã ý nghÜa rÊt quan träng. Gi¸ dù to¸n mang tÝnh chÊt x· héi, nªn viÖc so s¸nh, gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ dù to¸n cho phÐp ta ®¸nh gi¸ tr×nh ®é qu¶n lý cña ®¬n vÞ x©y l¾p trong mèi quan hÖ víi c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p kh¸c. C¸c viÖc so s¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cho phÐp, ®¸nh gi¸ sù tiÕn bé non yÕu cña cña doanh nghiÖp x©y l¾p trong ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ c¬ së vËt chÊt, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý cña b¶n th©n doanh nghiÖp ®ã. 2.2. C¨n cø vµo ph¹m vi tÝnh gi¸ thµnh. Theo c¨n cø nµy, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p chia thµnh 2 lo¹i: GÝa thµnh s¶n xuÊt : Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt , chÕ t¹o s¶n phÈm g¾n víi qu¸ tr×nh CN SXSP Gi¸ thµnh toµn bé: Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n CP ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc SX vµ tiªu thô SP. Gi¸ thµnh toµn bé = Gi¸ thµnh s¶n xuÊt + chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt . IV. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai chØ tiªu cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Chi phÝ thÓ hiÖn mÆt hao phÝ c©n gi¸ thµnh biÓu hiÖn mÆt kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc tÝnh to¸n trªn c¬ së CPSX ®· h¹ch to¸n vµ khèi l­îng c«ng viÖc ®· hoµn thµnh trong kú. Cßn vÒ mÆt kÕ to¸n, h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ 2 b­íc c«ng viÖc liªn tiÕp vµ g¾n bã h÷u c¬ víi nhau. Tõ mèi quan hÖ gi÷a CPSX nÕu gia thµnh s¶n phÈm ®ã, viÖc qu¶n lý giê thµnh nhÊt thiÕt ph¶i g¾n liÒn víi qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. B. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p I. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p C¸c doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn ®ang ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p theo quyÕt ®Þnh sè Q§/1864/BTC/10.12.1998 th× c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p chØ cã mét ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho lµ ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. Tr­íc khi ®i vµo h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ta ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc: §èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p 1..KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Trong DN x©y l¾p, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ chi phÝ chiÕm tû träng lín nhÊt trong CPSX (70% - 80%). Tµi kho¶n sö dông: §Ó h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu ThÞ tr­êng, kÕ to¸n sö dông TK621- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, dïng ®Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu sö dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp,thùc hiÖn dÞch vô lao ®éng cña DNXL. KÕt cÊu tµi kho¶n 621 nh­ sau. Bªn nî : - TrÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y l¾p, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, kinh doanh dÞch vô trong kú h¹ch to¸n (cã hoÆc kh«ng cã thuÕ GTGT). Bªn cã: - TrÞ gi¸ nguyªn liÖu, vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt ®­îc nhËp l¹i kho. - KÕt chuyÓn hoÆc tÝnh ph©n bæ trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu thùc tÕ sö dông cho ho¹t ®éng x©y l¾p trong kú vµo TK 154 -Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu ph¸t sinh trong kú ®­îc tËp hîp bao nhiªu th× cuèi kú kÕt chuyÓn hÕt hÕt bÊy nhiªu nªn TK nµy cuèi kú kh«ng cã sè d­.Tµi kho¶n 621 ®­îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng h¹ch to¸n. Khi xuÊt nguyªn vËt liÖu sö dông phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt x©y l¾p. Nî TK 621 TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng Cã TK 152 Khi nguyªn vËt liÖu chë th¼ng ®Õn c«ng tr×nh sö dông phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt x©y l¾p. Nî TK 621: Gi¸ nguyªn vËt liÖu ch­a cã thuÕ GTGT. Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ. Cã TK 111, 112, 141, 331 : Sè tiÒn theo giê thanh to¸n. Tr­êng hîp cã nguyªn vËt liÖu sö dông kh«ng hÕt tr¶ l¹i nhËp kho Nî TK 152 TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu nhËp kho Cã TK 621 Cuèi kú kÕt chuyÓn CP NVL trùc tiÕp sang TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh SP x©y l¾p. Nî TK 154 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Cã TK 621 2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. TiÒn l­¬ng lµ mét yÕu tè quan träng kÝch thÝch vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng trong viÖc phÊn ®Êu hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc giao vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong s¶n xuÊt. §Ó ®¹t ®­îc nhiÒu chøc n¨ng lµ c«ng cô phôc vô cho s¶n xuÊt , cho viÖc qu¶n lý lao ®éng tiÒn l­¬ng cã hiÖu qu¶, kÕ to¸n cÇn ph¶i h¹ch to¸n tèt kho¶n môc chi phÝ nµy. Tµi kho¶n sö dông: §Ó h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kÕ ho¹ch sö dông TK 622- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. TK nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ lao ®éng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng x©y l¾p, s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng nghiÖp, cung cÊp dÞch vô. KÕt cÊu TK 622. Bªn nî : Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng x©y l¾p, s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng nghiÖp cung cÊp dÞch vô. Bao gåm tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng lao ®éng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng theo quy ®Þnh. Riªng ®èi víi ho¹t ®éng x©y l¾p kh«ng bµo gåm c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng v× BHXH, BHYT, KPC§. Bªn cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo TK154 - chi phÝ SXKD dë dang. TK 622 kh«ng cã sè d­ cuèi kú, TK nµy ®­îc më chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng CHI PHÝ. Tr×nh tù h¹ch to¸n. Khi tÝnh tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n cña doanh nghiÖp trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p. Nî TK 622 TiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n x©y l¾p Cã TK 3341 Khi trÝch tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n thuª ngoµi. Nî TK 622 TiÒn thuª nh©n c«ng bªn ngoµi Cã TK 3342 Tr­êng hîp doanh nghiÖp tÝnh trÝch tr­íc tiÒn l­¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p. Nî TK 622 TrÝch tr­íc tiÒn l­¬ng nghØ phÐp cña doanh nghiÖp x©y l¾p Cã TK 335 Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp sang TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Nî TK 154 Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK 622 3. KÕ to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng lµ chi phÝ vÒ viÖc sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô cho thi c«ng trong ®ã cã chi phÝ vÒ tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, chi phÝ khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng, söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng, chi phÝ NVL, c«ng cô dông cô phôc vô cho m¸y thi c«ng, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. Tµi kho¶n sö dông: 623 - chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng KÕt cÊu TK 623 nh­ sau: Bªn nî: TËp hîp chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Bªn cã: KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng cã liªn quan. Tr×nh tù h¹ch to¸n 3.1. Tr­êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p kh«ng tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng hoÆc cã tæ chøc nh­ng kh«ng cã kÕ to¸n riªng. Trong tr­êng hîp nµy kÕ to¸n tËp hîp co sö dông m¸y thi c«ng vµo bªn "nî " TK 623 tuú theo tõng kho¶n chi phÝ mµ ghi "cã" TK liªn quan. TÝnh tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng Nî TK 623 TiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ Cã TK 3341 TÝnh khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng Nî TK 623 KhÊu TSC§ Cã TK 214 §ång thêi ghi nî TK 009 sè khÊu hao ®· tÝnh TÝnh trÝch tr­íc chi phÝ söa ch÷a lín m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng Nî TK 623 TÝnh trÝch tr­íc chi phÝ söa ch÷a lín Cã TK 335 Khi xuÊt vËt liÖu c«ng cô dông cô sö dông phôc vô cho m¸y thi c«ng Nî TK 623 TrÞ gi¸ vËt liÖu c«ng cô dông cô xuÊt dïng Cã TK 152, 153 Tr­êng hîp mua nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu hoÆc c¸c kho¶n chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, ®iÖn, n­íc, ®iÖn tho¹i vµ c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn phôc vô cho m¸y thi c«ng. Nî TK 623: Chi phÝ theo gi¸ ch­a cã thuÕ GTGT Nî TK 133: thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK 331, 111, 112, 141: Sè tiÒn theo gi¸ thanh to¸n Cuèi kú tÝnh ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng cho c¸c ®èi t­îng cã liªn quan. Nî TK 154 Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 623 3.2. Tr­êng hîp doanh nghiÖp tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng vµ cã tæ chøc kÕ to¸n riªng. TËp hîp co vµ tÝnh gi¸ thµnh cña ca m¸y. Trong tr­êng hîp nµy kÕ to¸n ®éi m¸y thi c«ng h¹ch to¸n c¸c kho¶n chi phÝ vµo c¸c TK 621, 622, 627. Cuèi kú tËp hîp vµo TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña ca m¸y. - Nî TK 154 Chi phÝ NVL trùc tiÕp Cã TK 621 - Nî TK 154 Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK 622 - Nî TK 154 Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 627 Sau khi tÝnh ®­îc gi¸ thµnh thùc tÕ cña ca m¸y ho¹t ®éng phôc vô thi c«ng, tuú theo quan hÖ gi÷a ®éi m¸y thi c«ng víi bé phËn s¶n xuÊt x©y l¾p kÕ to¸n kÕt chuyÓn gi¸ thµnh ca m¸y sang TK liªn quan. + NÕu ®éi m¸y thi c«ng quan hÖ víi béi phËn x©y l¾p mang tÝnh chÊt phôc vô lÉn nhau mµ kh«ng tÝnh doanh thu kÕ to¸n ghi. Nî TK 136 Gi¸ thµnh cña ca m¸y Cã TK 154 §ång thêi kÕ to¸n bé phËn s¶n xuÊt x©y l¾p sÏ ghi Nî TK 623 Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 336 + NÕu quan hÖ gi÷a ®éi m¸y thi c«ng víi bé phËn x©y l¾p mang tÝnh chÊt mua b¸n dÞch vô. KÕ to¸n ®éi m¸y thi c«ng kÕt chuyÓn gi¸ thµnh ca m¸y. Nî TK 632 Gi¸ thµnh ca m¸y Cã TK 154 - Ph¶n ¸nh doanh thu dÞch vô m¸y thi c«ng Nî TK 136, 111, 112: Sè tiÒn theo gi¸ tÝnh to¸n Cã TK 512: Doanh thu theo gi¸ ch­a cã thuÕ GTGT Cã TK 33311: ThuÕ GTGT ®Çu ra -KÕ to¸n bé phËn x©y l¾p. Nî TK 623: Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ch­a cã thuÕ GTGT Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK 336, 111, 112: Sè tiÒn theo gi¸ tÝnh to¸n 3.3. Tr­êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i thuª bªn ngoµi m¸y phôc vô thi c«ng: Nî TK 623: Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ch­a cã GTGT Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK 331, 111, 112: Sè tiÒn theo gi¸ tÝnh to¸n Cuèi kú ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ theo gi¸ thanh to¸n cho c¸c ®èi t­îng cã liªn quan (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh) Nî TK 154 Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 623 4. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung: Tµi kho¶n sö dông 627 - chi phÝ s¶n xuÊt chung Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ thuéc néi dung ph¹m vi chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n ghi vµo bªn "nî" TK 627, tuú theo tõng kho¶n chi phÝ mµ ghi "cã" TK liªn quan. KÕt cÊu TK 627 Bªn nî: C¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú Bªn cã: C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo bªn nî TK 154 TK 627 cuèi kú kh«ng cã sè d­ - Nî TK 627 TiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y l¾p Cã TK 334 - Nî TK 627 Cã TK 338 TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ c¸c kho¶n phô cÊp l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p, nh©n viªn sö dông m¸y thi c«ng, nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y l¾p - Nî TK 627 Chi phÝ vËt liÖu, dông cô xuÊt dïng cho ®éi x©y l¾p Cã TK 152, 153 - Nî TK 627 Chi phÝ khÊu hao TSC§ cña ®éi x©y l¾p (trõ khÊu hao MTC) Cã TK 214 - Nî TK 627 : Chi phÝ theo gi¸ ch­a thuÕ GTGT Nî TK133 : ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK 331, 111, 112 sè tiÒn theo gi¸ tÝnh to¸n Cuèi kú tÝnh ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi t­îng liªn quan. Nî TK 154 Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 627 5. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p, tÝnh vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh s¶n phÈm. ViÖc tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®­îc thùc hiÖn trªn TK 154. Cuèi kú tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p ph¸t sinh trong kú. - Nî TK 154 Chi phÝ NVL trùc tiÕp Cã TK 621 - Nî TK 154 Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK 622 - Nî TK 154 Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 623 - Nî TK 154 Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 627 TÝnh vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh. Nî TK 632 Gi¸ thµnh cña s¶n phÈm x©y l¾p ®· hoµn thµnh bµn giao cho bªn A Cã TK 154 II. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 1 Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iªm s¶n xuÊt x©y l¾p, ®Æc ®iÓm vÒ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ, ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh vµ kú tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm x©y l¾p mµ c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm x©y l¾p th­êng ®­îc ¸p dông lµ: 1.1. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp: §©y lµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n. HiÖn nay, ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc sö dông phæ biÕn trong c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p bëi tÝnh chÊt ®¬n chiÕc cña s¶n phÈm vµ bëi sù phï hîp gi÷a ®èi t­îng tËp hîp CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. C«ng thøc tÝnh: Z = Ddk + C - Dck Trong ®ã: Z - Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm C - Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp theo ®«i t­îng Ddk, Dck - Gi¸ trÞ c«ng tr×nh dë dang ®Çu kú, cuèi kú 1.2. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng: Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông trong tr­êng hîp doanh nghiÖp kú víi chñ ®Çu t­ hîp ®ång nhËn thÇu thi c«ng bao gåm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau mµ kh«ng cÇn h¹ch to¸n riªng cho tõng c«ng viÖc. Tuy nhiªn ®Ó phôc vô cho viÖc h¹ch to¸n néi bé ng­êi ta còng tÝnh gi¸ thµnh cña tõng h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi l­îng c«ng viÖc trong toµn bé hîp ®ång dùa vµo hÖ sè ph©n bæ sau: H = : Trong ®ã: H- HÖ sè ph©n bæ C- Tæng chi phÝ tËp hîp cho ®¬n vÞ ph¶i tÝnh Z åDi - Tæng gi¸ trÞ dù to¸n cña ®¬n ®Æt hµng Gi¸ thµnh thùc tÕ cña hµng môc c«ng tr×nh dã ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Ztti = Di x H 1.3. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc: Gi¸ thµnh ®Þnh møc cã thÓ lµ cña toµn bé c¸c chi tiÕt cÊu thµnh nªn c«ng tr×nh x©y l¾p hay gi¸ thµnh s¶n phÈm cña tõng giai ®o¹n c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc cã thÓ tÝnh lu«n cho s¶n phÈm x©y l¾p. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm x©y l¾p ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm x©y l¾p = Gi¸ thµnh ®Þnh møc s¶n phÈm x©y l¾p ¸ Chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc ¸ Chªnh lÖch do tho¸t ly ®Þnh møc Trong ®ã: Chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc = §Þnh møc cò - §Þnh møc míi Chªnh lÖch do tho¸t ly ®Þnh møc míi = Chi phÝ thùc tÕ (theo kho¶m môc) - Chi phÝ ®Þnh møc (theo kho¶n môc) 1.4. Ngoµi ba ph­¬ng ph¸p trªn cßn cã mét sè ph­¬ng ph¸p kh¸c nh­: Ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ Ph­¬ng ph¸p hÖ sè Ph­¬ng ph¸p tû lÖ theo kÕ ho¹ch Ph­¬ng ph¸p kÕt hîp 2. H¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: Gi¸ thµnh cña s¶n phÈm hoµn thµnh bµi gi¶i c«ng tr×nh ®­îc ph©n tÝch trªn tõng tµi kho¶n 632 - gi¸ vèn hµng b¸n. KÕt cÊu vµ néi dung cña TK 632 nh­ sau: Bªn nî: TrÞ gi¸ vèn cña s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh trong kú Bªn cã: C¸c kho¶n ghi gi¶m gi¸ vèn hµng b¸n. - KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh ®· ®­îc x¸c ®Þnh vµ tiªu thô vµo bªn nî TK 911 x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh TK 632 khi«ng cã sè d­ cuèi kú. Tr×nh tù h¹ch to¸n: Sau khi ®· x¸c ®Þnh s¶n phÈm sö dông cuèi kú vµ tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm kÕ to¸n ghi. Nî TK 632 gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p (chi tiÕt ®èi t­îng) Cã TK 154 (1541) chi tiÕt ®èi t­îng Nh­ vËy ta cã s¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. TK152,311 TK334 TK152,444 TK334,214 TK621 TK622 TK623 TK627 TËp hîp chi phÝ NC TT TËp hîp chi phÝ NC TT TËp hîp chi phÝ SDMTC TËp hîp chi phÝ SXC TK154 TK632 KÕt chuyÓn CP NVL TT KÕt chuyÓn CP NC TT KÕt chuyÓn CP SD MTC KÕt chuyÓn CP SXC KÕt chuyÓn gi¸ thµnh c«ngtr×nh hoµn thµnh bµn giao PhÇn II Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt. I. Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p: BÊt kú mét doanh nghiÖp nµo tr­íc khi h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®Òu ph¶i cè g¾ng b»ng mäi c¸ch nh»m ®¹t môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn trªn c¬ së gi¶i quyÕt song song c¸c vÊn ®Ò x· héi. §Ó gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò ®ã, c¸c doanh nghiÖp cÇn gi¸m s¸t chÆt chÏ qu¸ tr×nh chi tiªu vËt t­, tµi s¶n, tiÒn vèn, lao ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trªn c¬ së tæ chøc ngµy cµng hîp lý quy tr×nh h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh. Tõ ®ã kÕ to¸n míi cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin qu¶n lý cÇn thiÕt cho nhµ qu¶n lý ®Ó kÞp thêi ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý tèi ­u nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Qua nghiªn cøu vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ta nhËn thÊy c¸c ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nh­ sau: 1. C¸c ­u ®iÓm: VÒ tæ chøc qu¶n lý: Nh×n chung c¸c xÝ nghiÖp ®Òu x©y dùng ®­îc m« h×nh qu¶n lý h¹ch to¸n t­¬ng ®èi khoa häc vµ hîp lý phï hîp víi ®Þa bµn ho¹t ®éng, quy m« vµ nh÷ng ®Æc thï cña tõng doanh nghiÖp m×nh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tõ ®ã dÇn n©ng cao ®­îc uy tÝn cña doanh nghiÖp m×nh. VÒ tæ chøc s¶n xuÊt: Mçi doanh nghiÖp x©y l¾p ®Òu cè g¾ng tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh gän nhÑ n¨ng ®éng, tæ chøc c¸c phßng ban chøc n¨ng phôc vô cã hiÖu qu¶ gióp cho ban l·nh ®¹o qu¶n lý kinh tÕ, tæ chøc s¶n xuÊt, gi¸m s¸t thi c«ng vµ tæ chøc kÕ to¸n khoa häc hîp lý, c¸c ®éi thi c«ng ®Òu ®­îc bè trÝ theo sù chuyªn m«n ho¸ víi quy m« thÝch hîp. VÒ tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n: C¸c doanh nghiÖp ®Òu tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n chÆt chÏ, mäi thµnh viªn lµm viÖc cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao, phèi hîp víi nhau mét c¸ch khoa häc ®Ó cïng ®¹t hiÖu qu¶ cao trong c«ng viÖc. VÒ c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm nãi riªng. C«ng t¸c kÕ to¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp nh×n chung ®· cè g¾ng thÓ hiÖn râ vai trß cung cÊp th«ng tin cho qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét thµnh phÇn phøc t¹p nh­ng mang nhiÒu nÐt ®Æc tr­ng cña ngµnh. TÇm quan träng cña c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· ®­îc c¸c doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®óng møc. KÕ to¸n ®· tËp hîp ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch râ rµng cô thÓ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. HÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n: Chøng tõ võa lµ c¬ së h¹ch to¸n võa lµ c¬ së ph¸p lý cho c¸c nghÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Nh×n chung hÖ thèng chøng tõ ®­îc kiÓm tra kh¸ chÆt chÏ, hîp lý, b¶o ®am tÝnh ®óng ®¾n cña sè liÖu. C¸c doanh nghiÖp sö dông hÖ thèng chøng tõ theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh vµ mét sè chøng tõ kh¸c theo quy ®Þnh cña ngµnh. ViÖc lËp vµ lu©n chuyÓn chøng tõ ë ®a sè c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ®­îc thùc hiÖn theo ®óng chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc. Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n vµ tµi khoan sö dông: Ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn cña c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p cho phÐp ph¶n ¸nh mét c¸ch kÞp thêi vµ th­êng xuyªn t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. HÖ thèng tµi kho¶n c¸c doanh nghiÖp sö dông theo hÖ thèng tµi kho¶n cña chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam vµ tù cô thÓ ho¸ cña doanh nghiÖp m×nh cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña ngµnh. §èi t­îng, ph­¬ng ph¸p tËp hîp co s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh: Nãi chung viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ cña mçi doanh nghiÖp ®Òu phï hîp víi mçi doanh nghiÖp m×nh vµ c¸c doanh nghiÖp ®Òu lùa chän cho m×nh ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh sao cho khoa häc, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña gi¸ thµnh. HÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh: Nãi chung c¸c doanh nghiÖp ®Òu lËp ®ñ vµ ®óng thêi h¹n c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh theo quy ®Þnh b¾t buéc cña bé tµi chÝnh vµ c¸c b¸o c¸o néi bé theo yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. 2. C¸c nh­îc ®iÓm: Bªn c¹nh c¸c ­u ®iÓm mµ doanh nghiÖp ®· ®¹t ®­îc th× vÉn cßn tån t¹i nh÷ng nh­îc ®iÓm ë hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, nã do nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan. 2.1. ViÖc lu©n chuyÓn chøng tõ: Do ®Æc ®iÓm cña c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, c«ng nh©n cã ®Þa bµn ho¹t ®éng rÊt réng nªn viÖc gi¶i chøng tõ cña c¸c ®éi x©y l¾p vÒ doanh nghiÖp m×nh th­êng bÞ chËm trÔ lµm cho viÖc h¹ch to¸n kh«ng kÞp thêi, h¬n n÷a khèi l­îng c«ng viÖc bÞ dån vµo mét thêi ®iÓm cã thÓ g©y ra nh÷ng sai sãt kh«ng ®¸ng cã nh­ bá sãt nghiÖp vô, ghi nhÇm sè liÖu... nh÷ng ®iÒu nµy lµm sai lÖch th«ng tin kÕ to¸n cung cÊp cho qu¶n lý. ViÖc göi chøng tõ chËm khi«ng chØ do nguyªn nh©n kh¸ch quan lµ ®¬n vÞ ë xa mµ cßn do nguyªn nh©n chñ quan tõ phÝa c¸c ®éi thi c«ng. Hä kh«ng thùc hiÖn ®óng tr¸ch nhiÖm lu©n chuyÓn chøng tõ cña m×nh... V× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh viÖc lu©n chuyÓn b»ng c¸ch thùc hiÖn nghiªm tóc quy ®Þnh , nªn rót ng¾n ®Þnh kú göi chøng tõ trong doanh nghiÖp. Nh­ vËy c¸c ®éi sÏ buéc ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm lu©n chuyÓn chøng tõ nhanh chãng vµ ®óng h¹n. 2.2. ViÖc sö dông tµi kho¶n ®Ó h¹ch to¸n: Bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp thùc hiÖn ®óng so víi chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh th× vÉn cã nh÷ng doanh nghiÖp ch­a thùc hiÖn nghiªm tóc ®iÒu nµy. NhiÒu doanh nghiÖp tuy NVL ®Òu xuÊt nhËp th¼ng ®Õn ch©n c«ng tr×nh, kh«ng qua kho nh­ng kÕ to¸n vÉn sö dông TK 152 ®Ó ho¹ch to¸n mµ ®¸ng ra h¹ch to¸n th¼ng chi phÝ NVL vµo c¸c TK 621, TK 627. Ngoµi ra ®èi víi c«ng t¸c thanh to¸n néi bä ë c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ®ang cÇn ph¶i thùc hiÖn ®óng (chÕ ®é) c¸c tµi kho¶n hiÖn hµnh. 2.3. Ph­¬ng ph¸p qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ: Chi phÝ NVL trùc tiÕp: Kho¶n môc nµy cÇn ®­îc c¸c doanh nghiÖp quan t©m h¬n n÷a. Bëi v× hiÖn nay ë hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.VÊn ®Ò gian lËn hoÆc thÊt tho¸t lµ l·ng phÝ trong kh©u mua s¾m, q; sö dông vËt t­. Do vËy mµ c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t chi phÝ vËt t­ ph¶i th­êng xuyªn, chÆt chÏ. KiÓm tra h¬n n÷a c¸c chøng tõ vµ cã c¸c biÖn ph¸p sö lý nghiªm minh. Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: NhiÒu doanh nghiÖp h¹ch to¸n chi phÝ nµy vµo nh÷ng tµi kho¶n khi«ng thÝch hîp rÔ g©y ra nhÇm lÉn vµ khã ph©n biÖt ®­îc. Do vËy viÖc céng sè liÖu vµ t¸ch sè liÖu c¸c kho¶m môc dÔ bÞ nhÇm lÉn, trïng lÆp, lµm cho nh÷ng th«ng tin vÒ chi phÝ phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý ch­a ®¹t hiÖu qu¶ cao. 2.4. VÒ ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ: HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo quü vµ theo dâi trªn c¬ së TK 154. Nªn viÖc cung cÊp th«ng tin cho c«ng t¸c qu¶n lý ®Ó ra quyÕt ®Þnh rÊt chËm trÔ kh«ng phï hîp l¾m víi giai ®o¹n bïng næ th«ng tin nµy. Do vËy c¸c doanh nghiÖp nªn tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo th¸ng, viÖc nµy gióp cho th«ng tin kÕ to¸n ®­îc ®­a tíi nhµ qu¶n lý ®­îc nhanh h¬n, kÞp thêi h¬n. Ngoµi ra ë mét sè doanh nghiÖp x©y l¾p c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ch­a ®­îc thùc hiÖn ®óng ®¾n t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp, nªn nhiÒu khi doanh nghiÖp trong t×nh tr¹ng, l·i gi¶ lç thËt. Do vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tù gi¸c h¬n n÷a trong viÖc tr×nh ®óng vµ tr×nh ®ñ gi¸ thµnh s¶n phÈm. II. Mét sè ý kiÕn ®Ò suÊt: Qua thùc tr¹ng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp x©y l¾p em xin ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn ®Ó hy väng c«ng t¸c kÕ to¸n nµy ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nÒn kinh tÕ më vµ héi nhËp kinh tÕ. 2.1. TiÕt kiÖm chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ®ang ë trong t×nh tr¹ng l·ng phÝ, hao hôt nguyªn vËt liÖu. Do vËy doanh nghiÖp cÇn cã c¸c biÖn ph¸p khen th­ëng, xö ph¹t nghiªm minh. 2.2. VÊn ®Ò vËt liÖu sö dông lu©n chuyÓn: VËt liÖu sö dông lu©n chuyÓn cã nghÜa lµ cã thÓ sö dông nhiÒu lÇn nhiÒu c«ng tr×nh. Nh­ng hiÖn nay ë hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu coi ®ã lµ vËt liÖu vµ tÝnh vµo chi phÝ NVL trùc tiÕp. Theo ý kiÕn riªng em th× nªn ch¨ng ®©y ®­îc coi lµ vËt liÖu mµ chØ lµ c«ng cô dông cô. 2.3. Thay ®æi néi dung ph¶n ¸nh hoÆc më thªm chi tiÕt tµi kho¶n 621: ThËt vËy, theo chÕ ®é hiÖn hµnh, tµi kho¶n 621 - chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp dïng ®Ó ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (bao gåm nguyªn, vËt liÖu chÝnh vµ vËt liÖu phô) ®­îc sö dông trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt x©y l¾p. Do cuèi kú kÕ to¸n khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú, tiÕt kiÖm c«ng søc cña kÕ to¸n th× cã 2 ph­¬ng ¸n ®Ó hoµn thiÖn TK 621 + Më thªm TK cÊp 2 cña TK 621. Theo ph­¬ng ¸n nµy, TK 621 - chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp sÏ ®­îc chi tiÕt thµnh 2 TK cÊp 2: 6211 - chi phÝ nguyªn, vËt liÖu chÝnh. 6212 - chi phÝ vËt liÖu kh¸c + Thay ®æi néi dung ph¶n ¸nh cña TK 621. 2.4. Ph©n lo¹i chi phÝ ngay trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n: Theo c¸ch h¹ch to¸n hiÖn nay, toµn bé chi phÝ kinh doanh ®­îc tËp hîp theo tõng ®èi t­îng liªn quan mµ kh«ng ph©n lo¹i ngay tõ khi ph¸t sinh nªn khi ra c¸c quyÕt ®Þnh liªn quan kh¸c, kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ. ViÖc nµy mÊt thêi gian, c«ng søc, võa kh«ng chÝnh x¸c. Bëi vËy kÕ to¸n cÇn ph©n lo¹i tõng kho¶n chi phÝ ngay tõ khi ph¸t sinh. 2.5. Më thªm c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p võa vµ nhá Lµm ®­îc ®iÒu nµy th× c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ cã ®ñ tµi kho¶n ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung b¶n ch©ts cña chi phÝ. 2.6. T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng: T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ gi¶m møc hao phÝ lao ®éng cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hoµn thµnh. §©y lµ mét nh©n tè quan träng trong viÖc gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Muèn vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¾p xÕp c«ng viÖc khoa häc vµ hîp lý h¬n, sö dông c¸ ®ßn bÈy kinh tÕ, c¸c chÕ ®é tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng ®Ó kÝch thÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt. 2.7. Gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung: Chi phÝ s¶n xuÊt chung th­êng bao gåm nhiÒu kho¶n chi phÝ nªn rÊt khã qu¶n lý, nhiÒu kho¶n môc th­êng kh«ng râ rµng, kh«ng cã chøng tõ gãi ®Ó x¸c minh. ChÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p cÇn ph¶i cã c¸c quy chÕ cô thÓ ®Ó h¹n chÕ kho¶n chi phÝ n¨ng gãp phÇn lµm gi¶m chi phÝ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕt luËn Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, kÕ to¸n ®­îc nhiÒu nhµ kinh tÕ, qu¶n lý kinh doanh chñ doanh nghiÖp quan niÖm nh­ mét "ng«n ng÷ kinh doanh" ®­îc coi nh­ "nghÖ thuËt" ®Ó ghi chÐp, ph©n lo¹i, tæng hîp vµ nghiÖp vô kinh tÕ tµi chÝnh ph¸t sinh trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt phôc vô viÖc ra quyÕt ®Þnh phï hîp víi môc ®Ých cña tõng ®èi t­îng sö dông th«ng tin. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ngµy cµng gi÷ vai trß quan träng trong c«ng t¸c kÕ to¸n ë c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. TÝnh ®óng, tÝnh ®ñ ®Çu vµo lµ c¬ së x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Qua qu¸ tr×nh häc hái, t×m tßi vµ nghiªn cøu ®· gióp em cñng cè kiÕn thøc vµ hoµn thiÖn kiÕn thøc lý luËn ®· ®­îc tiÕp thu vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho em hoµn thiÖn chuyªn ®Ò víi néi dung "Hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p" MÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng, nh­ng do kiÕn thøc cßn h¹n chÕ vµ nguån tµi liÖu tham kh¶o kh«ng nhiÒu, chuyªn ®Ò míi chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n còng nh­ míi chØ ®­a ra nh÷ng ý kiÕn b­íc ®Çu, ch¾c ch¾n kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn vµ chØ b¶o cña c¸c thÇy c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 PhÇn I: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. 2 A. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n x©y l¾p 2 I. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p cã ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n 2 II. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p 2 1. Kh¸i niÖm 2 2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p 3 III. Gi¸ thµnh ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 4 1. Kh¸i niÖm 4 2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 4 IV. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 5 B. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 5 I. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p 5 1. KÕ to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp 6 2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp 7 3. KÕ to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng 8 4. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung 10 5. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p, tÝnh vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh s¶n phÈm 10 II. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 11 1. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 11 2. H¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 12 PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt 14 I. Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm 1trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p 14 1. C¸c ­u ®iÓm 14 2. C¸c nh­îc ®iÓm 15 II. Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt 16 KÕt luËn 18 Tµi liÖu tham kh¶o 1. Bµi gi¶ng líp kÕ to¸n tr­ëng 2. T¹p chÝ kÕ to¸n 3. T¹p chÝ kiÓm to¸n 4. Gi¸ tÝnh kÕ to¸n doanh nghiÖp lý thuyÕt vµ bµi tËp