Con người và các mối quan hệ

Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 2 Ch­¬ng I: C¸ch nh×n tæng thÓ vÒ thuyÕt con ng­êi 3 1. B¶n chÊt con ng­êi lµ tæng hoµ nh÷ng mèi quan hÖ x· héi 3 2.Ng­êi lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh lùc l­îng s¶n xuÊt 4 3. Vai trß cña con ng­êi trong c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay 5 4. Môc ®Ých cña t¹o ®éng lùc ng­êi lao ®éng trong c¸c Doanh nghiÖp 7 Ch­¬ng II. ¸p dông thùc tiÔn qu¶n lý trong quan hÖ con ng­êi vµo ®iÒu kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam 8 1. Thùc tr¹ng vÒ quan hÖ con ng­êi trong c¸c doanh nghiÖp n­íc ta 8 2. Gi¶i ph¸p chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong Doanh nghiÖp 10 KÕt luËn 13 Tµi liÖu tham kh¶o 14 Lêi nãi ®Çu ViÖt Nam tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc tõ mét nÒn kinh tÕ cßn phæ biÕn lµ s¶n xuÊt nhá, ruéng ®Êt canh t¸c b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp,tµi nguyªn kho¸ng s¶n tuy ®a d¹ng phong phó, song tr÷ l­îng kh«ng lín nh­ nhiÒu n­íc kh¸c, c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cßn nghÌo, l¹i bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ, ®ang ®øng tr­íc nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa h¬n vÒ kinh tÕ, khoa häc, kü thuËt so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. V× vËy, nÒn kinh tÕ muèn ph¸t triÓn nhanh, m¹nh vµ bÒn v÷ng, th× ph¶i ph¸t huy tèt mäi nguån lùc, nh­ng quan träng nhÊt lµ ph¶i biÕt ph¸t huy ngußn lùc con nguêi. Ngµy nay, nhiÒu n­íc ®ang tiÕn vµo lµn sãng v¨n minh míi, víi nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, khoa häc, kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn. NhiÒu n­íc c¸ch ®©y mÊy chôc n¨m cã ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp h¬n ViÖt Nam, nh­ng hä ®· ph¸t triÓn nhanh chãng nhê cã chiÕn l­îc phï hîp, cã nh÷ng chÝnh s¸ch kh«n ngoan, n¨ng ®éng. NhiÒu quèc gia vèn cïng nghÌo vÒ tµi nguyªn kho¸ng s¶n, nh­ng nhê biÕt ph¸t huy yÕu tè con ng­êi, ®Æt con ng­êi ë vÞ trÝ trung t©m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, nªn ®· v­¬n lªn ®uæi kÞp vµ v­ît c¸c n­íc kh¸c. Do lÇn ®Çu viÕt mét bµi tiÓu luËn mang tÝnh chÊt khoa häc nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, RÊt mong sù gióp ®ì ®ãng gãp cña thÇy c« trong khoa. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Sinh viªn : TrÇn H¶i S¬n Ch­¬ng I: C¸ch nh×n tæng thÓ vÒ thuyÕt Con ng­êi Con ng­êi lµ chñ thÓ s¸ng t¹o ra mäi gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña x· héi. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt, con ng­êi võa lµ chñ thÓ tæ chøc nÒn s¶n xuÊt x· héi, võa tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt víi t­ c¸ch lµ mét yÕu tè cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Víi ý nghÜa ®ã, con ng­êi chÝnh lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù vph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Lao ®éng s¶n xuÊt lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh nhÊt trong toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña con ng­êi 1. B¶n chÊt con ng­êi lµ tæng hoµ nh÷ng quan hÖ x· héi. * XuÊt ph¸t tõ con ng­êi hiÖn thùc, thùc tiÔn, M¸c ®· nhËn thÊy lao ®éng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ph©n ®Þnh ranh giíi gi÷a con ng­êi vµ ®éng vËt. V× lao ®éng lµ ho¹t ®éng x· héi nªn mäi sù kh¸c biÖt gi÷a con ng­êi vµ ®éng vËt ®Òu lµ kÕt qu¶ cu¶ cuéc sèng con ng­êi trong x· héi. C¸ nh©n lµ thùc thÓ x· héi vµ b¶n chÊt con ng­êi cã tÝnh lÞch sö cô thÓ. §iÒu ®ã quy ®Þnh sù kh¸c nhau cña con ng­êi trong c¸c thêi ®¹i kh¸c nhau, sù kh¸c nhau nµy tuú thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña x· héi, sù thay ®æi c¸c quan hÖ x· héi vµ giao tiÕp. V× vËy, b¶n chÊt con ng­êi lµ tæng hoµ c¸c quan hÖ x· héi trong hiÖn t¹i mµ c¶ trong qu¸ khø. VËy, tõ ®ã rót ra ba kÕt luËn : -B¶n chÊt chung nhÊt, s©u s¾c nhÊt cña con ng­êi lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ gi÷a ng­êi vµ ng­êi trong x· héi diÔn ra trong hiÖn t¹i vµ c¶ trong qu¸ khø. -B¶n chÊt cña con ng­êi kh«ng ph¶i lµ cè ®Þnh, bÊt biÕn mµ cã tÝnh lÞch sö cô thÓ. -Kh«ng thÓ hiÓu b¶n chÊt con ng­êi bªn ngoµi mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi. * Mèi quan hÖ trong lao ®éng: §ã lµ bµn kh«ng khÝ tËp thÓ trong C«ng ty, bao gåm c¸c mèi quan hÖ nh­ : quan hÖ gi÷a ng­êi l·nh ®¹o víi c«ng nh©n , quan hÖ gi÷a nh÷ng ng­êi c«ng nh©n víi víi nhau… c¸c mèi quan hÖ nµy nÕu tèt, thuËn tiÖn sÏ t¹o ra m«i tr­êng Êm cóng, bÇu kh«ng khÝ hoµ thuËn mäi ng­êi cã chÝnh kiÕn cïng nhau gãp ý x©y dùng xÝ nghiÖp. Ng­êi giái gióp yÕu hoµn thµnh c«ng viÖc cÊp trªn gÇn gòi víi cÊp d­íi, thÊu hiÓu vµ chia sÎ nh÷ng khã kh¨n, cÊp d­íi hoµn thµnh tèt c¸c nhiÖm vô ®­îc giao… lµm cho ho¹t ®éng cña C«ng ty, xÝ nghiÖp tèt h¬n, hiÖu qu¶ h¬n, ng­êi lao ®éng cã thÓ ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh. NÕu c¸c mèi quan hÖ nµy kh«ng tèt nã sÏ lµm ¶nh h­ëng lµm tíi doanh nghiÖp, néi bé lôc ®ôc, g©y xÝch mÝch mÊt ®oµn kÕt, c«ng nh©n tr× trÖ, kh«ng hµo høng víi c«ng viÖc. Tõ c¸c vÊn ®Ò trªn ta thÊy vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng lµ mÊu chèt quan träng viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét doanh nghiÖp hay mét xÝ nghiÖp v÷ng m¹nh trong c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc cña n­íc ta hiÖn nay. §Ó lµm râ h¬n ta ®i vµo nghiªn cøu thªm vai trß ý nghÜa cña viÖc t¹o ®éng lùc. 2. Ng­êi lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh lùc l­îng s¶n xuÊt. - Con ng­êi ®· tham gia vµo lùc l­îng s¶n xuÊt b»ng chÝnh søc m¹nh c¬ thÓ vµ mét sè khÝ quan cña c¬ thÓ hä víi t­ c¸ch lµ mét bé phËn vËt chÊt cña giíi tù nhiªn ®Ó t¸c ®éng vµo c¸c bé phËn kh¸c cña giíi tù nhiªn. Trong qu¸ tr×nh c¶i t¹o tù nhiªn, con ng­êi ®ång thêi c¶i t¹o b¶n th©n m×nh lµm cho søc m¹nh cña hä tr­íc tù nhiªn ngµy cµng t¨ng lªn kh«ng ngõng. Con ng­êi kh«ng chØ tham gia vµo lùc l­îng s¶n xuÊt b»ng søcv m¹nh c¬ b¾p, mµ cßn cã c¶ trÝ tuÖ vµ toµn bé ho¹t ®éng tam sinh lý, ý thøc cña hä. C¸i phÇn vËt chÊt cña con ng­êi trong lùc l­îng s¶n xuÊt ®­îc ®iÒu khiÓn b»ng trÝ tuÖ nªn nã trë thµnh khÐo lÐo, linh ho¹t, uyÓn chuyÓn, n¨ng ®éng, khiÕn cho kh«ng cã bé phËn vËt chÊt nµo cña giíi tù nhiªn l¹i cã n¨ng lùc s¸ng t¹o nh­ c¸c khÝ quan vËt chÊt cña c¬ thÓ con ng­êi. Con ng­êi kh«ng chØ quyÕt ®Þnh sù ra ®êi cña c«ng cô, m¸y mãc, mµ cßn quyÕt ®Þnh sù vËn hµnh, tÝnh h÷u Ých cña chóng. Mét c¸i m¸y cã thÓ bÞ ph¸ bá bÞ ®­a vµo viÖn b¶o tµng hay v®­îc duy tr× ho¹t ®éng vµ sö dông nh­ thÕ nµo lµ tuú thuéc ë môc ®Ých cña con ng­êi. Cïng mét c¸i m¸y, nh­ng ng­êi bnµy sö dông th× l·ng phÝ vµ s¶n phÈm lµm ra Ýt, kÐm chÊt l­îng, cßn ng­êi kh¸c sö dông th× cã thÓ tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng s¶n phÈm tèt. §iÒu ®ã chøng tá trong qu¸ tr×nh sö dông con ng­êi cßn tiÕp tôc t¸c ®éng ®Õn m¸y mãc vµ b»ng c¶ thÓ lùc vµ trÝ lùc. - Con ng­êi còng lu«n lu«n c¶i t¹o ®èi t­îng lao ®éng. Trong buæi b×nh minh cña lÞch sö, lùc l­îng lao ®éng s¶n xuÊt cßn thÊp kÐm, con ng­êi dùa chñ yÕu vµo nh÷ng ®èi t­îng lao ®éng do tù nhiªn cung cÊp s½n. S¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn, nhËn thøc c¶u con ng­êi cµng lín lªn, ph­¬ng tiÖn vµ c«ng cô lao ®éng cµng tiÕn bé th× c¸c ®èi t­îng lao ®éng nh©n t¹o cµng chiÕm tû lÖ cao h¬n nh÷ng ®èi t­îng cã s½n trong tù nhiªn. Nh­ vËy con ng­êi lµ chñ thÓ s¸ng t¹o lµ chñ thÓ sö dông mäi yÕu tè cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Con ng­êi lµ yÕu tè n¨ng ®éng nhÊt, quyÕt ®Þnh lùc l­îng s¶n xuÊt. Bëi v× chØ cã yÕu tè con ng­êi míi cã trÝ tuÖ vµ còng chØ cã yÕu tè con ng­êi míi cã n¨ng lùc tù ph¸t triÓn vµ tù hoµn thiÖn m×nh. Ng­êi lao ®éng kh«ng chØ sinh con, t¸i s¶n xuÊt ra søc lao ®éng, mµ cßn lu«n n©ng cao chÊt l­îng cña lao ®éng b»ng con ®­êng kÕ thõa c¸c yÕu tè x· héi vµ ph¸t triÓn chóng. Con ng­êi lµm ra lùc l­îng s¶n xuÊt ®Õn ®©u th× ®ång thêi còng tù n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña m×nh ®Õn ®ã. Cã thÓ nãi, con ng­êi lµ chñ thÓ vµ lµ ®éng lùc chñ ®¹o quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Con ng­êi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cña lùc l­îng s¶n xuÊt, nh­ng lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt, lµ chñ thÓ quyÕt ®Þnh. Kh«ng cã con ng­êi th× kh«ng cã qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 3. Vai trß cña con ng­êi trong c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. XÐt vÒ ng­êi lao ®éng: ViÖc t¨ng thªm thu nhËp c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng, bï ®¾p c¸c hao phÝ lao ®éng mµ ng­êi lao ®éng ®· bá ra, ph¸t triÓn hoµn thiÖn c¸ nh©n, t¹o c¬ héi thuËn lîi cho c¸ nh©n tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi (vui ch¬i, gi¶i trÝ…) trau ®åi ®Ó n©ng cao hiÓu biÕt, ph¸t huy n¨ng lùc s½n cã cña m×nh cho c«ng viÖc, cho doanh nghiÖp vµ cho x· héi. XÐt vÒ C«ng ty: Nã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho C«ng ty trong viÖc khai th¸c nguån lùc s¾n cã cña m×nh. Sö dông hiÖu qu¶ cña nã ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt kü thuËt, gi¶m chi phÝ lao ®éng sèng trong s¶n phÈm, qua ®ã gi¶m gi¸ thµnh, gi¸ b¸n s¶n phÈm, thóc ®Èy c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn thÞ tr­êng. XÐt vÒ x· héi: Khi ®éng lùc ng­êi lao ®éng ®­îc ph¸t huy lµm cho n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi ®­îc t¨ng lªn, tõ ®ã nÒn kinh tÕ x· héi sÏ t¨ng tr­ëng theo. §ång thêi khi ®ã con ng­êi khi ®ã con ng­êi sÏ c¶m thÊy yªu thÝch lao ®éng , c¶m thÊy vui khi ®­îc lao ®éng, lóc ®ã x· héi sÏ ph¸t triÓn vµ v¨n minh h¬n. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt con ng­êi t¸c ®éng ®Õn c¸c sù vËt, hiÖn t­îng cña giíi tù nhiªn, mµ c¸c sù vËt hiÖn t­îng Êy l¹i bÞ chi phèi bëi rÊt nhiÒu quy luËt kh¸ch quan. C¸c quy luËt ®ã cã tÝnh tÊt yÕu vµ kh«ng ph¶i khi nµo còng chiÒu theo ý muèn chñ quan cña con ng­êi. Con ng­êi b»ng ý thøc chñ quan thuÇn tuý kh«ng thÓ t¹o ra hay huû bá ®­îc c¸c quy luËt cña thÕ giíi kh¸ch quan nh­ng l¹i cã kh¶ n¨ng hiÓu thÊu c¸c quy luËt ®ã ®Ó vËn dông vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn lµm h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc, cã h¹i, ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc, cã lîi cña mét lo¹i quy luËt nµo ®ã. Con ng­êi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc thÕ giíi kh¸ch quan vµ ph¸t triÓn qu¸ tr×nh Êy ®Õn møc h×nh thµnh c¸c lÜnh vùc khoa häc. Khoa häc khi ®­îc vËn dông vµo thùc tiÔn, ®· gióp con ng­êi lµm t¨ng søc m¹nh, sö dông nh÷ng søc m¹nh tù ph¸t cña tù nhiªn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®Ó s¶n xuÊt ra ngµy cµng nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. NÕu kh«ng cã sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ viÖc vËn dông c¸c tiÕn bé khoa häc, kü thuËt vµo s¶n xuÊt, lµm cho con ng­êi cã thÓ ®¾p ®Ëp, ng¨n s«ng ®Ó lµm ra thuû ®iÖn, t¹o ra c¸c n¨ng l­îng h¹t nh©n … Khi khoa häc cßn ë tr×nh ®é thÊp, lùc l­îng s¶n xuÊt vµ kü thuËt,v c«ng nghÖ cßn kÐm ph¸t triÓn, th× khoa häc t¸c ®éng tíi s¶n xuÊt cßn yÕu. Khi s¶n xuÊt, khoa häc vµ kü thuËt ph¸t triÓn m¹nh mÏ, th× khoa häc t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt cµng m¹nh mÏ vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. §Êy chÝnh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó khoa häc trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp. 4. Môc ®Ých cña t¹o ®éng lùc ng­êi lao ®éng trong c¸c Doanh nghiÖp. XÐt vÒ chøc n¨ng th× t¹o ®éng lùc lµ chøc n¨ng vÒ qu¶n lý con ng­êi, qu¶n lý con ng­êi l¹i lµ mét chøc n¨ng trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Do vËy môc ®Ých cña t¹o ®éng lùc còng chÝnh lµ môc ®Ých chung cña doanh nghiÖp vÒ qu¶n lý lao ®éng. Môc ®Ých quan träng nhÊt cña t¹o ®éng lùc lµ chøc n¨ng vÒ qu¶n lý con ng­êi, qu¶n lý con ng­êi l¹i lµ mét chøc n¨ng trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp. do vËy môc ®Ých cña t¹o ®éng lùc còng chÝnh lµ môc ®Ých chung cña doanh nghiÖp vÒ qu¶n lý lao ®éng. Môc ®Ých quan träng nhÊt cña t¹o ®éng lùc lµ sö dông mét c¸ch hîp lý nguån lao ®éng, khai th¸c mét c¸ch hiÖu qu¶ nguån lùc con ng­êi nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cña doanh nghiÖp. Trong mçi doanh nghiÖp th× nguån lùc con ng­êi lµ mét bé phËn quan träng cña s¶n xuÊt, nã võa ®ãng vai trß lµ chñ thÓ cña s¶n xuÊt nh­ng ®ång thêi l¹i lµ kh¸ch thÓ chÞu t¸c ®éng cña ng­êi qu¶n lý. Nguån lùc con ng­êi võa lµ tµi nguyªn cña doanh nghiÖp võa lµ mét kho¶n chi phÝ lín cho doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp nµo n©ng cao biÖn ph¸p sö dông hiÖu qu¶ nguån lùc lao ®éng th× sÏ kÐo theo ®­îc hiÖn qu¶ trong sö dông may mãc thiÕt bÞ, tiÕt kiÖm vËt chÊt, gi¶m chi phÝ, tõ ®ã hiÖu qu¶ kinh doanh sÏ cao h¬n. Môc ®Ých kh¸c cña t¹o ®éng lùc thu hót vµ g¾n bã ng­êi lao ®éng víi doanh nghiÖp. Bëi khi ng­êi lao ®éng cã ®éng lùc lµm viÖc th× hä sÏ say mª víi c«ng viÖc, nghÒ nghiÖp lµm t¨ng thªm nh÷ng ®iÓm tèt cho doanh nghiÖp. Nhê vËy ng­êi lao ®éng kh«ng chØ g¾n bã víi doanh nghiÖp mµ nhiÒu ®èi t­îng kh¸c còng muèn lµm viÖc cho doanh nghiÖp. Ch­¬ng II : ¸p dông thùc tiÔn qu¶n lý trong quan hÖ con ng­êi vµo ®iÒu kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam 1. Thùc tr¹ng vÒ quan hÖ con ng­êi trong c¸c Doanh nghiÖp n­íc ta. §Êt n­íc ta ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trªn c¬ cë kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cña thêi kú ®æi míi, ®¸p øng víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, th× viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc (ph¸t triÓn gi¸o dôc) lµ yªu cÇu bøc xóc vµ cÇn ®­îc quan t©m hµng ®Çu. Víi nhËn thøc ®ã, §¹i héi §¶ng VIII ®· x¸c ®Þnh: "LÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng" vµ sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ph¶i ®­îc coi lµ môc ®Ých cuèi cïng, cao nhÊt cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m qua chóng ta ®· cè g¾ng n©ng cao hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc, sang møc ®é ®¹t ®­îc cßn thÊp so víi yªu cÇu: * Nh÷ng mÆt ®¹t ®­îc: Cã thÓ nãi, Nhµ n­íc ViÖt Nam rÊt chó ý ®Õn ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ thµnh c«ng trong viÖc thiÕt lËp hÖ thèng gi¸o dôc trong ph¹m vi c¶ n­íc. HÖ thèng gi¸o dôc ngµy cµng phong phó, quy m« gi¸o dôc kh«ng ngõng më réng, ph¸t triÓn ë c¸c vïng, c¸c ngµnh häc vµ c¸c cÊp häc. Nh×n vµo sè l­îng hiÖn cã, víi h¬n 100 tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng, kÓ c¶ ®¹i häc d©n lËp, víi quy m« ®µo t¹o gÇn 600.000 sinh viªn, cã nhiÒu khoa, bé m«n, ngµnh nghÒ míi h×nh thµnh... chóng ta thÊy ®µo t¹o ®¹i häc ®· cã mét b­íc ph¸t triÓn kh¸ nhanh, nhÊt lµ trong 10 trë l¹i ®©y cïng víi nh÷ng cè g¾ng bÒn bØ cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé gi¶ng d¹y vµ sinh viªn. Cã thÓ nãi, ®©y lµ thêi ®iÓm "në ré" cña ph¸t triÓn sè l­îng ®µo t¹o ®¹i häc. H×nh thøc ®µo t¹o ®¹i häc vµ cao ®¼ng n­íc ta kh¸ phong phó, cã kho¶ng 66% sè sinh viªn theo häc hÖ chÝnh quy tËp trung, sè cßn l¹i häc c¸c hÖ ®¹i häc cao ®¼ng t¹i chøc, ng¾n h¹n. Mçi n¨m cã kho¶ng 20 ngµn sinh viªn cao ®¼ng, ®¹i häc tèt nghiÖp hÖ chÝnh quy. HiÖn t¹i ViÖt Nam cã h¬n 700 ngµn ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc cao ®¼ng trë lªn. Tû lÖ sinh viªn ®¹i häc trong ®é tuæi ®i häc cña ViÖt Nam lµ 2,3-2,5%. Tû lÖ nµy cßn h¬n møc 2% cña Trung Quèc, nh­ng thÊp h¬n møc 16% cña Th¸i Lan, 1% cña In®«nªxia, 18% cña Philipin vµ 40% cña Hµn Quèc. * Nh÷ng mÆt yÕu kÐm: - Lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt võa thiÕu vÒ sè l­îng, võa kÐm vÒ chÊt l­îng, bÊt hîp lý vÒ c¬ cÊu: HiÖn nay, c¶ n­íc ta cã 40 triÖu lao ®éng trong ®ã lùc l­îng lao ®éng trÎ cã 26 triÖu (chiÕm trªn 50%). §©y lµ vèn quý nh­ng l¹i nhiÒu bÊt cËp vÒ ph©n bæ, c¬ cÊu vµ tr×nh ®é. Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt chØ chiÕm 12% trong tæng sè trong c«ng nghiÖp vµ x©y dùng. C«ng nh©n bËc cao chiÕm h¬n 4%. T×nh tr¹ng nµy ®· vµ ®ang h¹n chÕ viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt. Tû lÖ lao ®éng kü thuËt chØ chiÕm 13,3% lùc l­îng lao ®éng víi c¬ cÊu lµ: 1 cao ®¼ng, ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc - 1,6 trung häc chuyªn nghiÖp - 3,6 c«ng nh©n kü thuËt (thÓ hiÖn ë b¶ng). Theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn th× tû lÖ trªn ph¶i ®¹t møc 1-1-10 th× míi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. So víi thêi kú tr­íc ®æi míi, sè häc sinh c¸c tr­êng trung häc chuyªn nghiÖp vµ c¸c tr­êng d¹y nghÒ vÉn tiÕp tôc gi¶m ®i nhanh chãng. N¨m häc 1996-1997 c¶ n­íc cã 156 ngµn häc sinh trung häc chuyªn nghiÖp tõ n¨m häc 1995-1996 con sè nµy lµ 116,4 ngµn (gi¶m 25,4%). Tõ n¨m 1991-1992 cho ®Õn nay, sè l­îng nµy cã t¨ng nh­ng møc t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Trong khi ®ã, sè l­îng sinh viªn cao ®¼ng vµ ®¹i häc b¾t ®Çu t¨ng lªn tõ n¨m häc 1992-1993, ®Æc biÖt t¨ng nhanh vµo nh÷ng n¨m gÇn ®©y. N¨m häc 1995-1996 sè sinh viªn cao ®¼ng sè sinh viªn cao ®¼ng lµ 173,1 ngµn, t¨ng 26,4 so víi 1994-1995 vµ 62,7% so víi 1990-1991. Nh­ vËy, t­¬ng quan trong cac cÊp häc ®· thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n. Trong khi sinh viªn cao ®¼ng, ®¹i häc t¨ng lªn nhanh th× sè häc sinh trung häc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. §ã lµ mét vÊn ®Ò bÊt hîp lý v× trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, nhiÒu ngµnh cÇn cã nhu cÇu ®µo t¹o l¹i nghÒ vµ ®µo t¹o nghÒ míi. - ChÊt l­îng gi¸o dôc ch­a ®¸p øng kÞp víi yªu cÇu: Ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng ng­êi ViÖt Nam kh«ng thua kÐm c¸c n­íc kh¸c. §iÒu ®ã ®· ®­îc chøng minh qua c¸c kú thi Olympic quèc tÕ vµ to¸n häc, tin häc, vËt lý... ®oµn ViÖt Nam tõ tr­íc ®Õn nay bao giê còng chiÕm gi¶i cao trong c¸c kú thi. Song do ph­¬ng tiÖn häc tËp nghÌo nµn, tr­êng líp thiÕu, ®êi sèng gi¸o viªn khã kh¨n, ng©n s¸ch dµnh cho gi¸o dôc cßn h¹n chÕ ®· lµm cho chÊt l­îng gi¸o dôc nãi chung ë c¸c cÊp häc cña ta cßn thÊp. - ViÖc ®Çu t­ cho gi¸o dôc ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc: C¸c nhµ kinh tÕ häc gi¸o dôc cho r»ng ®Çu t­ cho gi¸o dôc lµ ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ nhÊt. Tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ bÒn v÷ng ®¹t ®­îc cña c¸c quèc gia Hång K«ng, Hµn Quèc, §µi Loan vµ Th¸i Lan lµ nhê vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong suèt thËp kû qua. MÆc dï Nhµ n­íc ®· chó ý ®Õn viÖc ®Çu t­ cho gi¸o dôc nh­ng so víi c¸c n­íc th× ng©n s¸ch dµnh cho gi¸o dôc cña n­íc ta rÊt thÊp chØ b»ng 1/29 cña Hµn Quèc, 1/22 cña Malaixia, vµ 1/8 cña Th¸i Lan. Do ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu tr­êng häc, phßng häc vµ ®a sè tr­êng häc kh«ng ®ñ tiªu chuÈn. §©y còng chÝnh lµ nguyªn nh©n ®Õn t×nh tr¹ng kÐm chÊt l­îng gi¸o dôc ë n­íc ta. 2. Gi¶i ph¸p chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trong Doanh nghiÖp. * Môc tiªu Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®ang cã nh÷ng b­íc tiÕn hÕt søc t¹o b¹o vµ m¹nh mÏ. Gi¸o dôc - ®µo t¹o trë thµnh lÜnh vùc "®ua tranh" gi÷a c¸c quèc gia ®Ó hoÆc lµ ®i lªn hoÆc lµ tôt hËu. Do ®ã viÖc ®Ò ra c¸c môc tiªu, chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho Nhµ n­íc ®¸p øng yªu cÇu tr­íc m¾t vµ l©u dµi cÇn ®­îc Nhµ n­íc quan t©m ®óng møc. §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ®· quyªt ®Þnh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2020 ®­a n­íc ta trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. §ã lµ nhiÖm vô hµng ®Çu b¶o ®¶m x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô ®ã, ph¸t triÓn gi¸o dôc, ®µo t¹o vµ khoa häc c«ng nghÖ lµm yÕu tè c¬ b¶n "coi ®ã lµ kh©u ®ét ph¸". - Môc tiªu ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o tõ nay ®Õn n¨m 2020. Gi¸o dôc - ®µo t¹o ph¶i ®¶m b¶o môc tiªu gi¸o dôc nh©n c¸ch con ng­êi ViÖt Nam yªu n­íc, g¾n bã víi lý t­ëng ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi, cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi b¶n th©n, gia ®×nh vµ x· héi, ®¸p øng yªu cÇu x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. HÕt søc coi träng gi¸o dôc chÝnh trÞ, t­ t­ëng nh©n c¸ch, kh¶ n¨ng t­ duy s¸ng t¹o vµ n¨ng lùc thùc hµnh. - Ph¸t triÓn nh©n lùc: ®Ó chuÈn bÞ lùc l­îng lao ®éng cho x· héi, môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ tËp trung vµ ®µo t¹o h­íng nghiÖp cho häc sinh thiÕt thùc h¬n ®Ó häc sinh cã kü n¨ng lao ®éng kü thuËt. Tû lÖ häc sinh h­íng nghiÖp t¨ng tõ 10% nh­ hiÖn nay lªn 20% vµo n¨m 2000 vµ 30% vµo n¨m 2020. N©ng tû lÖ lao ®éng ®­îc d¹y nghÒ tõ 12% nh­ hiÖn nay lªn 25% vµo n¨m 2000 vµ 60% vµo n¨m 2020. Cuèi cïng tû lÖ c¸n bé khoa häc - kü thuËt c«ng nghÖ cã tr×nh ®é ®¹i häc trªn 1000 d©n t¨ng tõ 15 møc hiÖn nay lªn 25 vµo n¨m 2000 vµ 50 vµo n¨m 2020. - Båi d­ìng nh©n tµi: nh©n tµi lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn vµ cã t¸c ®éng thóc ®Èy s¶n xuÊt, kinh doanh vµ qu¶n lý. §ång thêi lµ mét ®éng lùc t¹o ra c¸c thÕ m¹nh trong hîp t¸c c¹nh tranh kinh tÕ quèc tÕ. §Ó båi d­ìng nh©n tµi, cÇn ph¶i chñ tr­¬ng thµnh lËp mét bé phËn gi¸o dôc ®µo t¹o cã chÊt l­îng ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ. Cïng víi ®µo t¹o trong n­íc, ®µo t¹o ë n­íc ngoµi còng rÊt quan träng. §Õn n¨m 2000 chóng ta g¾ng n©ng sè l­îng sinh ivªn, nghiªn cøu sinh ®i häc tËp ë n­íc ngoµi ngang víi møc cña tr­íc n¨m 1990 kho¶ng 10% c¸n bé qu¶n lý, khoa häc kü thuËt ®· ®­îc ®µo t¹o ë n­íc ngoµi. N¨m 2010 ph¶i n©ng tû lÖ nµy lªn gÊp ®«i vµ n¨m 2020 ph¶i n©ng lªn gÊp ba so víi hiÖn nay. * C¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn: Nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã trë thµnh hiÖn thùc hay kh«ng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, trong ®ã cã yÕu tè nhËn thøc, c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn, kh¶ n¨ng néi sinh. Tuy vËy c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn cã vÞ trÝ rÊt quan träng. - T¨ng c­êng c¸c nguån lùc cho gi¸o dôc: §Çu t­ cho gi¸o dôc - ®µo t¹o lÊy tõ c¸c nguån chi th­êng xuyªn vµ nguån chi ph¸t triÓn trong ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Ng©n s¸ch Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ yÕu trong tæng nguån lùc cho gi¸o dôc - ®µo t¹o. T¨ng dÇn tû träng chi ng©n s¸ch cho gi¸o dôc - ®µo t¹o ®Ó ®¹t ®­îc 15% tæng chi ng©n s¸ch vµo n¨m 2000 vµ sö dông nguån ng©n s¸ch ®ã mét c¸ch hîp lý. - X©y dùng ®éi ngò gi¸o viªn, t¹o ®éng lùc cho ng­êi cho ng­êi d¹y, ng­êi häc. Gi¸o viªn ph¶i cã ®ñ ®øc, tµi. Båi d­ìng th­êng xuyªn, båi d­ìng chuÈn ho¸, n©ng cao phÈm chÊt vµ n¨ng lùc cho ®éi ngò c¸n bé gi¸o viªn ®Ó ®Õn n¨m 2002 cã Ýt nhÊt 50% gi¸o viªn phæ th«ng vµ 30% gi¸o viªn ®¹i häc ®¹t tiªu chuÈn qui ®Þnh. - TiÕp tôc ®æi míi néi dung, ph­¬ng thøc gi¸o dôc - ®µo t¹o vµ t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt cho c¸c tr­êng häc. ViÖc ®æi míi néi dung ë ®©y kh«ng cã nghÜa lµ mçi n¨m ph¶i thay ®æi néi dung s¸ch gi¸o khoa (®èi víi häc sinh tiÓu häc vµ trung häc) hoÆc gi¸o tr×nh (®¹i häc), mµ ®æi míi ë ®©y cã thÓ lµ ®æi míi ë c¸ch d¹y, c¸ch truyÒn ®¹t kiÕn thøc song ph¶i tr¸nh viÖc d¹y nhåi nhÐt, häc thô ®éng, häc lÖch, häc tñ. T¨ng c­êng h×nh thøc tù gi¸o dôc, tù häc, tù nghiªn cøu cho tõng ng­êi. KÕt luËn Qua nghiªn cøu ®Ò tµi cho thÊy bøc tranh toµn c¶nh vÒ mèi quan hÖ vÒ con ng­êi trong c¸c Doanh nghiÖp vµ nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam. Víi quy m« d©n sè nh­ hiÖn nay chóng ta ®ang cã mét lùc l­îng lao ®éng rÊt dåi dµo. Song viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc ®· vµ ®ang dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp (h÷u h×nh vµ tr¸ h×nh lín). H¬n thÕ n÷a chÊt l­îng nguån nh©n lùc n­íc ta ch­a ®¸p øng kÞp thêi víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt. V× vËy cÇn t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo gi¸o dôc, më réng hÖ thèng gi¸o dôc trªn nhiÒu h×nh thøc: ®µo t¹o chÝnh quy, ®µo t¹o tõ xa, më tr­êng d¹y nghÒ, d©n lËp... Tuy nhiªn, ®iÒu quan träng cèt yÕu lµ ph¶i ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng ®µo t¹o vµ ph¶i ®µo t¹o nh÷ng ngµnh nghÒ mµ hiÖn nay ®Êt n­íc ®ang cÇn. §ång thêi ph¶i biÕt tËn dông lîi thÕ cña kÎ ®i sau, tiÕp thu, nh÷ng kiÕn thøc khoa häc c«ng nghÖ, kinh nghiÖm cña nh÷ng n­íc ®i tr­íc, biÕt tËn dông c¬ héi vµ kÕt hîp víi néi lùc cña ®Êt n­íc mét c¸ch hîp lý sÏ lµ ®éng lùc lín thóc ®Èy n­íc ta ph¸t triÓn tiÕn kÞp víi thêi ®¹i. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh KHQL Tr­êng §¹i Häc KH Qu¶n lý &Kinh doanh 2. Nh©n sù ch×a kho¸ cña thµnh c«ng 3. Qu¶n trÞ nh©n sù 4. Tinh hoa thÕ giíi 5. D©n sè vµ lao ®éng 6. T¹p trÝ Lao §éng vµ x· héi sè 183/2002