Lời giới thiệuCông nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta, nhằm thúc đẩy kinh tế phát triển, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho dân cư nông thôn tạo tiền đề để giải quyết hàng loạt các vấn đề chính trị - xã hội của đất nước, đưa nông thôn nước ta tiến lên văn minh hiện đại. Đại hội Đảng lần thứ VIII đã xác định phải "đặc biệt coi trọng công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp và nông thôn" Trong những năm gần đây nhờ "đổi mới" nông nghiệp nước ta đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ. Tuy vậy nông nghiệp hiện nay vẫn đang đứng trước những thách thức to lớn, có nhiều vấn đề về sản xuất và đời sống của nông dân đang nổi lên gay gắt. Do vậy đẩy nhanh tiOn độ thực hiện chủ trương này của Đảng và Nhà nớc là nhu cầu rất cấp thiết. Công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp là một quá trình lâu dài, cần đợc tiến hành theo cách tuần tự, không nóng vội, không thể tuỳ tiện. Quá trình này được thực hiện không nhằm mục đích tự thân, mà phục vụ các mục tiêu kinh tế xã hội của nông thôn của cả nước.Vì vậy nếu ta không nhìn nhận và phân tích một cách sâu sắc quá trình chuyển đổi và phát triển của nền nông nghiệp hiện nay thì sẽ khó có thể tìm ra những giải pháp vi mô cũng như vĩ mô đúng và phát huy được hiệu quả trong quá trình công nghiệp hoá và hiện đại hoá nền nông nghiệp của đất nớc. Xuất phát to thực tO cấp bách đa, với vốn kiến thức đã đợc truyền thụ, cùng với sự hướng dẫn nhiệt tình của thầy, cô giáo. Tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài "Công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn ở nớc ta thực trạng và giải pháp" đề tài nghiên cứu nội dung sau:
Phần I. Một số vấn đề lý luận chung về CNH - HĐH nông nghiệp.
II. Thực trạng của quá trình CNH - HĐH nông nghiệp Việt Nam hiện nay.
III. Giải pháp phát triển nông nghiệp Việt Nam trong quá trình CNH - HĐH.
Với kiến thức đã được học tập và thời gian tiếp xúc với thực tế , nên tôi nhận thấy việc nghiên cứu đề tài này sẽ không tránh khỏi những mặt hạn chế. Vậy kính mong thầy cô giáo cho nhận xét, đóng góp ý kiến cho đề tài của tôi được tốt hơn.
23 trang |
Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2561 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn ở nớc ta thực trạng và giải pháp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
c lµ nhu
cÇu rÊt cÊp thiÕt.
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, cÇn
®îc tiÕn hµnh theo c¸ch tuÇn tù, kh«ng nãng véi, kh«ng thÓ tuú tiÖn. Qu¸
tr×nh nµy ®îc thùc hiÖn kh«ng nh»m môc ®Ých tù th©n, mµ phôc vô c¸c môc
tiªu kinh tÕ x· héi cña n«ng th«n còng nh cña c¶ níc. V× vËy nÕu ta kh«ng
nh×n nhËn vµ ph©n tÝch mét c¸ch s©u s¾c qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vµ ph¸t triÓn
cña nÒn n«ng nghiÖp hiÖn nay th× sÏ khã cã thÓ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p vi m«
còng nh vÜ m« ®óng vµ ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn n«ng nghiÖp cña ®Êt níc.
XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ cÊp b¸ch ®ã, víi vèn kiÕn thøc ®· ®îc truyÒn thô,
cïng víi sù híng dÉn nhiÖt t×nh cña thÇy, c« gi¸o. T«i m¹nh d¹n nghiªn cøu
®Ò tµi "C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n ë níc ta
thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p" ®Ò tµi nghiªn cøu néi dung sau:
PhÇn I. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ CNH - H§H n«ng nghiÖp.
II. Thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng nghiÖp ViÖt Nam
hiÖn nay.
III. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh
CNH - H§H.
Víi kiÕn thøc ®· ®îc häc tËp vµ thêi gian tiÕp xóc víi thùc tÕ Ýt, nªn t«i
nhËn thÊy viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng mÆt h¹n chÕ.
VËy kÝnh mong thÇy c« gi¸o cho nhËn xÐt, ®ãng gãp ý kiÕn cho ®Ò tµi cña t«i
®îc tèt h¬n.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
2
I. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ CNH - H§H n«ng nghiÖp.
1. Nh÷ng néi dung chñ yÕu cña CNH - H§H n«ng nghiÖp.
C«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp cã nghÜa lµ ®a m¸y mãc, thiÕt bÞ, øng
dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµ c¸c ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt , c¸c
h×nh thøc tæ chøc kiÓu c«ng nghiÖp. TiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp
®· thóc ®Èy m¹nh mÏ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ còng lµ ®éng lùc c¬
b¶n, lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp. Néi
dung chñ yÕu cña tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp lµ c¸c
ph¬ng thøc tiÕn hµnh nh thuû lîi ho¸, c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, ho¸ häc
ho¸ vµ sinh häc ho¸.
Thuû lîi ho¸ lµ g×? nã chÝnh lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p
sö dông c¸c nguån níc trªn mÆt ®Êt vµ díi mÆt ®Êt ®Ó phôc vô s¶n xuÊt vµ
sinh ho¹t trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®ång thêi h¹n chÕ c¸c t¸c h¹i cña
níc g©y ra cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.
C¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh thay thÕ c«ng cô th« s¬ b»ng c«ng
cô c¬ giíi, lao ®éng thñ c«ng b»ng lao ®éng c¬ giíi, thay thÕ ph¬ng ph¸p s¶n
xuÊt l¹c hËu b»ng ph¬ng ph¸p khoa häc.
§iÖn khÝ ho¸ n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh sö dông n¨ng lîng ®iÖn vµ s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp vµ mäi ho¹t ®éng phôc vô ®êi sèng n«ng th«n.
Ho¸ häc ho¸ trong n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh sö dông c¸c ph¬ng tiÖn ho¸
häc do c«ng nghiÖp ho¸ ch©ts s¶n xuÊt vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Ho¸ häc ho¸
cã t¸c dông rÊt quan träng trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång, n¨ng suÊt
s¶n phÈm gia sóc vµ ®a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
Sinh häc ho¸ n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh ¸p dông nh÷ng thµnh tùu míi vÒ
khoa häc sinh vËt vµ khoa häc sinh th¸i vµo n«ng nghiÖp, tiÕn hµnh c¸ch m¹ng
vÒ gièng, c¸ch m¹ng vÒ c¬ cÊu c©y trång, c¬ cÊu vËt nu«i vµ c¸ch m¹ng vÒ
quy tr×nh kü thuËt n«ng nghiÖp.
Nh vËy c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp cßn bao hµm c¶ viÖc t¹o sù g¾n bã
chÆt chÏ gi÷a ph¬ng thøc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
nh»m khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ cña n«ng nghiÖp n©ng cao hµm lîng chÕ biÕn
s¶n phÈm cña n«ng nghiÖp ®Ó t¨ng gi¸ trÞ cña chóng, më réng thÞ trêng cho
chóng.
Cßn hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp lµ qu¸ tr×nh kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh
®é khoa häc - kü thuËt - c«ng nghÖ, tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý s¶n
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
3
xuÊt n«ng nghiÖp. §©y lµ qu¸ tr×nh cÇn ®îc thùc hiÖn mét c¸ch liªn tôc v×
lu«n cã nh÷ng tiÕn bé kü thuËt míi xuÊt hiÖn vµ ®îc øng dông trong s¶n
xuÊt.
2.TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ph¶i thùc hiÖn CNH - H§H n«ng nghiÖp.
a. V× sao ph¶i thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp?
XuÊt ph¸t tõ nÒn kinh tÕ níc ta lµ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp phæ biÕn
s¶n xuÊt nhá, l¹c hËu vµ ®ang ë tr×nh ®é thÊp, ®ã lµ c¬ së vËt chÊt, kü thuËt
cßn l¹c hËu, lao ®éng x· héi ®¹i bé phËn tËp trung trong n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp cßn mang nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc vµ thu nhËp cña n«ng d©n thÊ,
®êi sèng mäi mÆt cña hä cßn hÕt søc khã kh¨n. trong khi ®ã ®Õn nay nhiÒu
níc trªn thÕ giíi ®· cã nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao, mäi ho¹t
®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· ®îc c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, thuû lîi ho¸,
ho¸ häc ho¸. Nhê ®ã n¨ng suÊt ruéng ®Êt, n¨ng xuÊt lao ®éng cña hä ®¹t rÊt
cao, t¹o sù ph©n c«ng lao ®éng s©u s¾c trong n«ng nghiÖp vµ toµn bé nÒn kinh
tÕ quèc d©n.
MÆt kh¸c do yªu cÇu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc, nhu cÇu
vÒ n©ng cao ®êi sèng con ngêi ®ã lµ x· héi cµng ph¸t triÓn, ®êi sèng con
ngêi cµng ®îc n©ng cao th× nhu cÇu cña con ngêi vÒ l¬ng thùc vµ thùc
phÈm còng ngµy cµng t¨ng c¶ vÒ sè lîng, chÊt lîng vµ chñng lo¹i. Nh vËy
chØ cã mét nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao míi hy väng ®¸p øng
®îc nhu cÇu t¨ng lªn thêng xuyªn ®ã.
Xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ, tríc hÕt lµ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸, khu
vùc ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ thÕ giíi, c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt th¬ng m¹i, trao
®æi th«ng tin khoa häc kü thuËt, chuyÓn giao c«ng nghÖ... buéc chóng ta ph¶i
®Èy nhanh viÖc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp ®Ó chóng
ta cã thÓ tËn dông vèn, khoa häc, kü thuËt kinh nghiÖm qu¶n lý níc ngoµi
vµo trong hoµn c¶nh thùc tiÔn vËn dông vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ níc ta nh»m ®Ó tr¸nh nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh tÕ, r¬i vµo t×nh tr¹ng
"b·i r¸c c«ng nghiÖp" cña thÕ giíi, dÉn ®Õn cuéc sèng ®ãi nghÌo, lÖ thuéc
kinh tÕ níc ngoµi...v.v.
Nh vËy ®øng tríc nh÷ng yªu cÇu ®æi míi ®ang diÔn ra tríc m¾t ta cÇn
kh¼ng ®Þnh trong bèi c¶nh quèc tÕ hiÖn nay, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ
xu híng ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi. tr×nh ®é c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸
biÓu hiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi. V× vËy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
nãi chung vµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp nãi riªng lµ con
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
4
®êng ®óng ®¾n mµ ®¶ng ta ®· lùa chän trong qu¸ tr×nh ®i lªn chñ nghÜa x·
héi cña m×nh, nã lµ "nhiÖm vô trung t©m xuyªn suèt thêi kú qu¸ ®é lªn chñ
nghÜa x· héi", nã lµ con ®êng tÊt yÕu ®Ó ®a níc ta tho¸t khái nghÌo nµn,
l¹c hËu vµ "nguy c¬ tôt hËu" x· h¬n so víi c¸c níc trong khu vùc.
b. CÇn lµm g× ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng
nghiÖp?
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi cÇn
®îc tiÕn hµnh theo c¸ch tuÇn tù, kh«ng thÓ nãng véi, kh«ng thÓ tuú tiÖn. §Ó
thùc hiÖn ®îc qu¸ tr×nh nµy cÇn cã vµ thùc hiÖn tèt nh÷ng ch¬ng tr×nh môc
tiªu, gi¶i quyÕt tõng vÊn ®Ò cã liªn quan sau:
Tríc tiªn, ®ã lµ nh÷ng ch¬ng tr×nh víi môc tiªu cô thÓ lµ thùc hiÖn
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mét c¸ch cã träng ®iÓm ë mét sè vïng. Tinh
thÇn chung lµ viÖc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë mçi vïng tríc
hÕt ph¶i do d©n c c¸c vïng ®ã chñ ®éng thùc hiÖn theo híng cña nhµ níc.
Nhµ níc cã thÓ hç trî nhng kh«ng lµm thay, vµ còng chØ hç trî trªn c¬ së
n¨ng lùc néi sinh cña mçi vïng. C¸c ®Þa ph¬ng, dï lµ vïng träng ®iÓm, còng
kh«ng thÓ tr«ng chê vµo nguån tµi trî cña nhµ níc, kh«ng thÓ cè g¾ng "xin"
cña nhµ níc cµng nhiÒu cµng tèt nh tríc kia. H¬n n÷a, c¸c kho¶n hç trî
cña nhµ níc còng ph¶i ®îc tÝnh to¸n, quyÕt ®Þnh trªn c¬ së hiÖu qu¶ cô thÓ,
râ rµng cuèi cïng cña mçi dù ¸n. Nh vËy, c¸c dù ¸n thùc hiÖn c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ kh«ng thÓ kh«ng g¾n víi lîi Ých cña c¸c chñ thÓ cã liªn quan
tíi viÖc thùc hiÖn nã. Tuy nhiªn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp
kh«ng chØ lµ sù nghiÖp cña riªng d©n c n«ng th«n vµ nhµ níc, mµ mçi
ngµnh ®Òu cã tr¸ch nhiÖm nhËn thøc râ sù cÇn thiÕt cña nã ®Ó cã c¸c ch¬ng
tr×nh hµnh ®éng cô thÓ, thÝch hîp. Hä cÇn nhËn thøc râ r»ng tham gia thùc
hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp kh«ng ph¶i lµ ®Ó "gióp n«ng
th«n ph¸t triÓn" mµ còng chÝnh lµ v× lîi Ých cña hä. Ch¬ng tr×nh phôc vô c«ng
nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp cña mçi ngµnh, mçi ®¬n vÞ ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng
cña ngµnh, ®¬n vÞ, ph¶i phôc vô nh÷ng nhu cÇu cô thÓ cña n«ng nghiÖp vµ
n«ng th«n, ®ång thêi cè g¾ng cã nh÷ng ®Þa chØ ¸p dông thu hëng cô thÓ.
Ch¼ng h¹n, c¸c viÖn nghiªn cøu, thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt ®a ra c¸c thiÕt bÞ phôc
vô n«ng nghiÖp (lµm ®Êt, ch¨m sãc hoa mµu, thu ho¹ch, b¶o qu¶n, chÕ biÕn
n«ng s¶n). C¸c c¬ quan nghiªn cøu, chuyÓn giao c«ng nghÖ cã thÓ nghiªn cøu,
øng dông, giíi thiÖu, chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ míi, kÓ c¶ c«ng nghÖ sinh
häc, c©y con, c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n n«ng s¶n... vµ thùc hiÖn c¸c dÞch
vô kü thuËt - c«ng nghÖ phôc vô n«ng th«n. C¸c c¬ së ®µo t¹o c¸c cÊp còng cã
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
5
thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy võa b»ng c¸ch ®µo t¹o nguån nh©n lùc thÝch
hîp cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp võa ho¹t ®éng nh mét c¬
së t vÊn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ c¸c lÜnh vùc cã liªn quan tíi c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ thuéc chuyªn ngµnh cña m×nh...
Nhµ níc, víi chøc n¨ng ®iÒu phèi c¸c ho¹t ®éng cña toµn x· héi, cÇn
t¨ng cêng h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng riªng rÏ cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng,
biÕn c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu riªng rÏ thµnh ch¬ng tr×nh môc tiªu liªn
ngµnh, ®ång bé, híng tíi nh÷ng kÕt qu¶ thiÕt thùuc cuèi cïng, cã kh¶ n¨ng
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch bÒn v÷ng, tr¸nh sù mÊt c©n ®èi kh«ng cÇn thiÕt.
Ch¼ng h¹n trong thêi gian qua, khi ®a m¸y mãc vµo n«ng nghiÖp, vÊn ®Ò t¹o
viÖc lµm cha ®îc gi¶i quyÕt tèt, dÉn ®Õn khã kh¨n trong viÖc duy tr× c¸c
ho¹t ®éng ®ã. HoÆc khi ®· t¹m gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò viÖc lµm, c¸c lo¹i m¸y
mãc l¹i cha ®îc thiÕt kÕ mét c¸ch thÝch hîp; trong khi ruéng ®Êt bÞ chia
ngµy cµng nhá, c¸c lo¹i m¸y n«ng nghiÖp (lµm ®Êt, b¬m níc) l¹i cha ®ù¬c
thiÕt kÕ thÝch hîp. T¬ng tù, khi vËn ®éng n«ng d©n trång c¸c lo¹i c©y chuyªn
canh, c«ng nghiÖp chÕ biÕn l¹i cha ®ùoc x©y dùng kÞp thêi, dÉn ®Õn sù thua
thiÖt hoÆc kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ (vÝ dô c¸c vïng trång da, v¶i, mËn... mµ
chóng ta ®· thÊy ®Ò cËp nhiÒu trªn b¸o). Ngîc l¹i, cã n¬i chñ ®éng x©y dùng
tríc c¸c c¬ së chÕ biÕn th× hoÆc nguyªn liÖu kh«ng ®ñ, hoÆc nguyªn liÖu
kh«ng ®ång nhÊt, hoÆc kh«ng ®¸p øng nhu cÇu vÒ chÊt lîng... lµm chóng
kh«ng ho¹t ®éng ®îc.
Nãi tãm l¹i, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp lµ nhiÖm vô to
lín, cÊp b¸ch l©u dµi vµ gian khã. ViÖc thùc hiÖn nã ®ßi hái nh÷ng nç lùc
chung cña toµn x· héi. Sù nghiÖp nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i cã bíc ®i, biÖn
ph¸p vµ chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó thùc hiÖn.
II. Thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh CNH- H§H n«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay
1. Thùc tr¹ng vÒ c¬ giíi ho¸:
Sau khi thùc hiÖn giao ®Êt cho hé n«ng d©n, hé n«ng d©n lµ ®¬n vÞ kinh
tÕ tù chñ. Hä tù bá vèn mua m¸y mãc, ph¬ng tiÖn ®Ó phôc vô s¶n xuÊt cña
gia ®×nh hoÆc lµm dÞch vô trong c¸c kh©u lµm ®Êt, tíi níc, phun thuèc s©u,
tuèt lóa. Hµng n¨m cã kho¶ng 1,8 triÖu ha ®Êt ®îc c¬ giíi ho¸, cßn c¸c kh©u
phun thuèc s©u, tuèt lóa ®· ®îc c¬ giíi ho¸ phÇn lín.
Trong lÜnh vùc vËn chuyÓn nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c ph¬ng tiÖn vËn t¶i
c¬ giíi, nh xe c«ng n«ng, c¸c xe vËn t¶i cì nhá thÝch hîp víi hÖ thèng ®êng
x¸ cña ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, nªn kh©u vËn chuyÓn n«ng s¶n
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
6
phÈm phÇn lín ®îc c¬ giíi ho¸. Riªng kh©u thu ho¹ch lµm c¬ chñ yÕu vÉn
dïng ph¬ng ph¸p thñ c«ng.
Theo b¸o c¸o sè liÖu thèng kª n«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam 1995-
1997. §Õn n¨m 1997 c¶ níc cã h¬n 115. 487 m¸y kÐo c¸c lo¹i sö dông trong
n«ng nghiÖp víi tæng c«ng suÊt h¬n 2 triÖu CV, t¨ng gÊp 1,5 lÇn so víi n¨m
1985. ®Æc biÖt m¸y kÐo nhá thÝch hîp víi quy m« hé gia ®×nh t¨ng rÊt nhanh,
tõ 17880 c¸i víi 19,60 ngh×n CV n¨m 1990 t¨ng lªn 71208 c¸i víi c«ng suÊt
810027 CV n¨m 1995 vµ 83.289 c¸i víi c«ng suÊt h¬n 863 ngh×n CV n¨m
1997, ®Æc biÖt lµ ë T©y nguyªn n¬i s¶n xuÊt tËp trung c©y c«ng nghiÖp dµi
ngµy nh cµ phª, cao su vµ lµ vïng cßn nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ ®Êt khai hoang
phôc ho¸ nªn sè m¸y n«ng nghiÖp n¨m 1997 so víi n¨m 1992 t¨ng 6,2 lÇn. ë
®ång b»ng S«ng Cöu Long ®Õn n¨m 1997 cã gÇn 38 ngh×n m¸y kÐo c¸c lo¹i,
chñ yÕu lµ m¸y kÐo lín, gÊp gÇn 2 lÇn n¨m 1992. C¸c vïng kh¸c, c¸c lo¹i m¸y
c«ng t¸c còng t¨ng nhanh, nhÊt lµ m¸y b¬m níc víi n¨m 1994 lµ 537809 c¸i,
®Õn n¨m 1997 t¨ng 583.159 c¸i. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 1997 th× sè lîng
m¸y tuèt lóa lµ 190.680 c¸i, m¸y nghiÒn thøc ¨n gia sóc lµ 20.741 c¸i, xe reo
914 c¸i...
Nhê cã sè lîng m¸y mãc t¨ng nhanh nªn nhiÒu c«ng viÖc nÆng nhäc
trong n«ng nghiÖp ®· ®îc c¬ giíi ho¸. Tû lÖ c¬ giíi ho¸ lµm ®Êt trong n«ng
nghiÖp tõ 21% n¨m 1990 ®· t¨ng lªn 26% n¨m 1995 vµ kho¶ng 27% n¨m
1997, trong ®ã vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 80%, nhiÒu tØnh trªn 80% nh
An giang, §ång th¸p.v.v...
C«ng viÖc c¬ giíi ho¸ vËn chuyÓn trong n«ng nghiÖp còng cã nhiÒu khëi
s¾c. Trong n«ng th«n hiÖn nay cã 22.000 « t« c¸c lo¹i (kh«ng kÓ m¸y kÐo vµ
c¸c lo¹i xe c«ng n«ng) trong ®ã cã h¬n 15.000 xe t¶i (90% lµ cña hé gia ®×nh
n«ng d©n) t¨ng gÊp 2 lÇn n¨m 1990. C¸c kh©u c«ng viÖc kh¸c nh xay x¸t lóa
g¹o, chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc, ca xÎ gç, còng ®îc tõng bíc c¬ giíi ho¸
cïng víi sù ph¸t triÓn cña nguån ®iÖn lùc quèc gia. Tuy nhiªn, khã kh¨n cña
c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay lµ quy m« ruéng ®Êt vèn nhá bÐ
(nhÊt lµ ë miÒn B¾c vµ miÒn Trung) l¹i bÞ ph©n chia cho qu¸ nhiÒu chñ ruéng,
nªn m¸y kÐo, xe vËn t¶i vµ m¸y n«ng nghiÖp khã ph¸t huy t¸c dông, chi phÝ
cao, hiÖu qu¶ thÊp.
Cã thÓ nãi, vÊn ®Ò c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp ë níc ta hiÖn nay vÉn ®ang
trong t×nh tr¹ng m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu cña hiÖn ®¹i ho¸ víi lùc lîng lao
®éng d thõa ë n«ng th«n. NÕu kh«ng sím gi¶i quyÕt ®îc m©u thuÉn nµy th×
dï chñ tr¬ng ®óng còng khã ®i vµo cuéc sèng, chØ cã chõng nµo t¹o ®îc
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
7
nhiÒu viÖc lµm phi n«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn n«ng th«n, th× c¬ giíi ho¸ n«ng
nghiÖp míi ph¸t triÓn m¹nh. V× vËy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng
nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam lóc nµy kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ c¬ giíi ho¸ mµ
quan träng h¬n ph¶i ®Èy m¹nh viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng
ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ë n«ng th«n ®Ó chuyÓn ®æi c¬ cÊu lao ®éng
sang phi n«ng nghiÖp, cã nh vËy míi t¹o ®îc m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn ®Ó
®a m¸y vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt.
2. Thùc tr¹ng vÒ thuû lîi ho¸:
NhËn thøc tÇm quan träng cña c«ng t¸c thuû lîi ®èi víi sù ph¸t triÓn cña
n«ng nghiÖp, trong nh÷ng n¨m qua, nhµ níc vµ nh©n d©n ta ®· ®Çu t kh¸ lín
cho viÖc x©y dùng míi, hoµn thiÖn vµ n©ng cÊp hÖ thèng c¸c c«ng tr×nh thuû
lîi.
TÝnh ®Õn 1/10/1996 c¶ níc ®· cã 20.644 c«ng tr×nh thuû lîi lín nhá
trong ®ã cã 20.502 c«ng tr×nh thuû n«ng (6727 hå, ®Ëp chøa níc, 5899 cèng,
2363 tr¹m b¬m ®iÖn, 671 tr¹m b¬m dÇu, 4.842 c«ng tr×nh phô thuéc, 162 tr¹m
thuû ®iÖn kÕt hîp thuû n«ng) c¸c c«ng tr×nh nµy ®· ®¶m b¶o tíi tiªu cho 3
triÖu ha diÖn tÝch ®Êt canh t¸c (chiÕm 53% tæng sè) tiªu trªn 2 triÖu ha, ng¨n
mÆn 0,7 triÖu ha vµ chèng lò cho 2 triÖu ha. So víi nh÷ng n¨m ®Çu 90 th× sè
lîng c«ng tr×nh vµ lîng tíi tiªu ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. So víi c¸c vïng trong
c¶ níc th× ®ång b»ng s«ng cöu Long lµ vïng cã sè lîng c«ng tr×nh vµ n¨ng
lùc tíi tiªu thuû lîi t¨ng nhanh nhÊt. KÓ tõ sau ngµy gi¶i phãng ®Õn nay. Nhµ
níc ®· ®Çu t trªn 1000 tû ®ång cho c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, cha kÓ hµng
tr¨m tû ®ång cña n«ng d©n lµm kªnh m¬ng néi ®ång. §Õn n¨m 1996, tonµ
vïng ®· cã 1185 c«ng tr×nh thuû lîi trong ®ã cã 163 tr¹m b¬m ®iÖn vµ hÖ
thèng kªnh dÉn níc ngät s«ng TiÒn, s«ng HËu ®Ó tíi níc cho c¸c vïng lóa
hµng ho¸, phôc vô khai hoang t¨ng vô, chuyÓn vô vµ th©m canh. Riªng vïng
§ång Th¸p Mêi, chØ tÝnh tõ n¨m 1987 ®Õn 1996, vèn ®Çu t cho thuû lîi cña
nhµ níc vµ nh©n d©n ®· lªn tíi 180,68 tû ®ång ®a níc ngät vÒ ®Ó t¨ng diÖn
tÝch 2 vô tõ 26806 ha n¨m lªn 86400 ha, dïng níc ngät ®Ó Ðm phÌn, ®a
gièng míi vµo, n¨m 1996 s¶n xuÊt ®îc 1,3 triÖu tÊn lóa vµ trë thµnh vïng lóa
hµng ho¸ lín nhÊt ®ång b»ng s«ng Cöu Long.
ë §«ng Nam Bé vèn lµ vïng kh« c»n thiÕu níc ngät tríc ®©y, sau 22
n¨m gi¶i phãng, nhµ níc vµ nh©n d©n ®· x©y dùng ®îc 103 c«ng tr×nh thuû
lîi trong ®ã cã 486 c«ng tr×nh ®éc lËp c«ng xuÊt tíi 200 ngµn ha, nhiÒu nhÊt
lµ T©y Ninh, 175 ngµn ha nhê hå DÇu tiÕng. Víi diÖn tÝch mÆt hå 27000 ha.
Chøa 1,6 tû m3 níc ngät, céng víi tuyÕn kªnh míi T©n Hng cã kh¶ n¨ng
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
8
cung cÊp ®ñ níc tíi cho 172 ha ®Êt trång trät thuéc c¸c tØnh T©y Ninh, B×nh
D¬ng, B×nh Phíc, Long An, thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ cung cÊp hµng triÖu
m3 níc ngät cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n.
C¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c vµ T©y Nguyªn b»ng viÖc ph¸t triÓn thuû ®iÖn
nhá, chñ yÕu lµ x©y dùng c¸c hå, ®Ëp chøa níc kÕt hîp víi c¸c c«ng tr×nh tù
ch¶y ®· gi¶m bít ®¸ng kÓ vÒ khã kh¨n trong viÖc cung cÊp níc cho s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp vµ phôc vô ®êi sèng, ®ång bµo c¸c d©n téc miÒn nói trong mïa
kh«.
Tuy nhiªn sovíi yªu cÇu th©m canh, t¨ng vô vµ ®a d¹ng ho¸ c©y trång,
vËt nu«i th× thùc tr¹ng thuû lîi ho¸ hiÖn nay ë níc ta cßn nhiÒu bÊt cËp. ChÊt
lîng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi cßn thÊp, kh¶ n¨ng tíi tiªu cña thuû lîi míi
®¸p øng ®îc kho¶ng 50% yªu cÇu vÒ níc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Mét sè
c«ng tr×nh ®· xuèng cÊp nghiªm träng nhng thiÕu vèn ®Ó duy tr×, b¶o dìng,
nªn c«ng xuÊt thùc tÕ tíi tiªu chØ ®¹t kho¶ng 30% so víi thiÕt kÕ. Nh vËy
®iÒu ®Æt ra cho chóng ta hiÖn nay lµ cÇn tiÕp tôc t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ®Çu
t, bæ sung, n©ng cÊp vµ x©y dùng míi.
3. Thùc tr¹ng vÒ ho¸ häc ho¸:
Cïng víi c¬ giíi ho¸, thuû lîi ho¸ trong nh÷ng n¨m qua ë níc ta qu¸
tr×nh ho¸ häc ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng cã nhiÒu khëi s¾c: lîng ph©n
bãn vµ thuèc trõ s©u, diÖt cá t¨ng lªn, chñng lo¹i ®a d¹ng, c¬ cÊu ®îc ®iÒu
chØnh phï hîp víi nhu cÇu s¶n xuÊt. Tuy lîng ph©n ho¸ häc b×nh qu©n trªn 1
ha cßn ë møc thÊp (100kg/ha) nhng c¬ cÊu c¸c lo¹i NPK ®· ®îc ®iÒu chØnh
theo híng gi¶m tû lÖ ®¹m, t¨ng tû lÖ lªn vµ ka li ®Ó ®¸p øng tèt h¬n, nhu cÇu
sinh trëng vµ ph¸t triÓn cña c©y trång. Ngoµi ph©n bãn, mét sè ho¸ chÊt kh¸c
nh thuèc diÖt cá, thuèc trõ s©u, thuèc kÝch thÝch c©y trång vµ vËt nu«i còng
kh¸ ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i.
§iÒu ®¸ng mõng lµ quan hÖ gi÷a gi¸ lóa vµ gi¸ ph©n bãn ®· thay ®æi theo
chiÒu híng cã lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ n«ng d©n, tríc ®©y gi¸ cña
1kg ph©n ®¹m thêng øng víi gi¸ cña 2 kg lóa, nay gi¶m xuèng cßn tû lÖ 1
®Õn 1,3. Nh×n chung gi¸ ph©n nhËp khÈu còng nh gi¸ ph©n s¶n xuÊt trong
níc ®Òu cã xu híng gi¶m.
Tuy nhiªn, khã kh¨n cña ho¸ häc n«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay lµ s¶n
phÈm ph©n bãn, ho¸ chÊt s¶n xuÊt trong níc cßn qu¸ nhá bÐ, chñng lo¹i ®¬n
®iÖu, gi¸ thµnh cao nªn cha ®îc n«ng d©n a chuéng (ph©n ®¹m s¶n xuÊt
trong níc chiÕm kho¶ng 10%, 90% cßn l¹i ph¶i nhËp khÈu). Nh×n chung
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
9
c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ph©n bãn ë ViÖt Nam cha ph¸t triÓn t¬ng xøng víi
nhu cÇu trong khi ®ã thÞ trêng vµ gi¸ c¶ nhËp khÈu kh«ng æn ®Þnh. Tæ chøc
nhËp khÈu cßn ph©n t¸n nªn thêng g©y ra t×nh tr¹ng tranh mua, tranh b¸n
c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trªn thÞ trêng, ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp vµ g©y thiÖt h¹i cho n«ng d©n. N¨m 1996, chÝnh phñ ®· tæ chøc
l¹i c¸c ®Çu mèi nhËp khÈu ph©n bãn vµ xuÊt khÈu g¹o, nªn t×nh tr¹ng lén xén
trong nhËp khÈu ph©n bãn ®· bíc ®Çu ®îc h¹n chÕ. Song vÊn ®Ò hç trî gi¸
cña nhµ níc ®èi víi c¸c lo¹i vËt t n«ng nghiÖp quan träng nµy l¹i cha ®îc
®Æt ra.
ViÖc sö dông c¸c lo¹i ho¸ chÊt trong n«ng nghiÖp níc ta còng ngµy
cµng t¨ng lªn, nhng so víi thÕ giíi vÉn chØ thuéc c¸c nhãm níc trung b×nh.
MÆc dï c¸c lo¹i ho¸ chÊt ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc gia t¨ng s¶n
lîng n«ng phÈm, nhng còng ®ang ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i trêng, do
vËy cÇn ®îc qu¶n lý vµ híng dÉn chÆt chÏ ®Ó sö dông hîp lý.
4. VÒ sinh häc ho¸ n«ng nghiÖp:
ViÖc øng dông thµnh tùu c¸ch m¹ng sinh häc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
®· t¹o ra nhiÒu gièng lóa, ng«, rau, c©y ¨n qu¶, c©y l©m nghiÖp, nhÊt lµ c¸c
lo¹i gièng lai cã tÝnh chèng chÞu tèt vµ n¨ng suÊt cao. NhiÒu tiÕn bé khoa häc
kü thuËt trong lÜnh vùc ch¨n nu«i nh lîn cã tû lÖ n¹c cao, bß sinh hãa cã thÓ
trßng lín vµ gµ c«ng nghiÖp cã tèc ®é t¨ng trëng nhanh, tiªu tèn Ýt thøc
¨n...v.v còng ®· ®îc ¸p dông réng r·i. Tuy nhiªn, tr×nh ®é ¸p dông thµnh
c¸ch m¹ng sinh häc cña níc ta cßn thÊp so víi c¸c níc l¸ng giÒng.
5. Thùc tr¹ng vÒ c¬ cÊu nghµnh n«ng nghiÖp níc ta hiÖn nay:
C¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp ®îc xem xÐt qua c¬ cÊu gi÷a trång trät-
ch¨n nu«i.
B¶ng I: C¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp gi¸ trÞ s¶n lîng
Sè lîng (tû ®ång) C¬ cÊu (%)
1985 1995 1985 1995
Tæng sè 11941,55 19029,92 100,00 100,00
1. Trång trät 9389,74 14785,56 78,63 77,70
2. Ch¨n nu«i 2551,81 4237,36 21,37 22,30
Nguån : Sè liÖu thèng kª n«ng- l©m- thuû s¶n ViÖt Nam 1985-1995
(NXB Thèng kª 1996)
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
10
C¬ cÊu trång trät - ch¨n nu«i: Trong giai ®o¹n 1985 - 1995 cã xu híng
chuyÓn dÞch tõ trång trät sang ch¨n nu«i nhng hÕt søc chËm ch¹p, thËm chÝ
kh«ng cã biÕn ®æi ®¸ng kÓ. Thùc tÕ mÊy n¨m qua, s¶n xuÊt l¬ng thùc ®· cã
bíc t¨ng trëng kh¸, cã xuÊt khÈu vµ tÝch luü, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
ph¸t triÓn ch¨n nu«i, song vÉn cha ®ñ gióp ngµnh ch¨n nu«i v¬n lªn thµnh
ngµnh chÝnh vµ cã tû träng cao trong c¬ cÊu trång trät - ch¨n nu«i.
Ngµnh trång trät: C©y l¬ng thùc tËp trung t¹i hai ch©u thæ §ång b»ng
s«ng Cöu long vµ §ång b»ng s«ng Hång. Trong c¬ cÊu c©y l¬ng thùc, c©y
lóa ph¸t triÓn chñ yÕu ë miÒn Nam, c©y mµu chñ yÕu ë miÒn B¾c. Xu híng
chuyÓn dÞch chung lµ ph¸t huy thÕ m¹nh cña tõng vïng, MiÒn Nam t¨ng diÖn
tÝch trång lóa trªn c¬ së khai hoang, thay ®æi c¬ cÊu mïa vô vµ øng dông c¸c
gièng lóa cao s¬n (56,1% n¨m 1985 lªn 62,6% n¨m 1995) riªng ®ång b»ng
s«ng Cöu Long chiÕm 47,1% diÖn tÝch lóa c¶ níc, miÒn B¾c t¨ng diÖn tÝch
trång mµu tõ 60,7% n¨m 1985 lªn 66,4% n¨m 1995 trong ®ã trung du- miÒn
nói t¨ng t¬ng øng tõ 28,6% lªn 34,2% diÖn tÝch mµu c¶ níc.
C©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy cã sù ph©n bè kh«ng chªnh lÖch nhiÒu gi÷a
c¸c vïng ë miÒn B¾c trong khi ë miÒn Nam tËp trung nhiÒu nhÊt ë vïng §ång
b»ng Nam Bé vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Trong 10 n¨m qua c¬ cÊu c©y
c«ng nghiÖp ng¾n ngµy ë c¸c vïng kh«ng cã sù chuyÓn dÞch lín. C©y c«ng
nghiÖp dµi ngµy cã sù chuyÓn dÞch râ dÖt ®Æc biÖt lµ hai vïng T©y nguyªn vµ
§«ng Nam bé (DiÖn tÝch t¨ng tõ 12,8% n¨m 1985 lªn 26,4% n¨m 1995 ë T©y
nguyªn vµ tõ 38% lªn 43,6 ë ®«ng Nam bé).
C©y ¨n qu¶ tËp trung nhiÒu ë miÒn Nam, chñ yÕu ë vïng ®ång b»ng s«ng
Cöu Long chiÕm h¬n phÇn nöa diÖn tÝch cña c¶ níc. Xu híng ph¸t triÓn cña
vïng nµy lµ chuyÓn tõ vên t¹p sang chuyªn canh c¸c lo¹i c©y cã gi¸ trÞ kinh tÕ
cao.
C©y rau ®Ëu tËp trung chñ yÕu ë 2 vïng ®ång b»ng s«ng Hång vµ s«ng
Cöu Long, xu híng chuyÓn dÞch kh¸ râ nÐt qua viÖc t¨ng c¬ cÊu diÖn tÝch. Tõ
20% n¨m 1985 lªn 27,9% n¨m 1995 ë ®ång b»ng S«ng Hång vµ tõ 12% lªn
22,6% ë ®ång b»ng S«ng Cöu Long.
Ngµnh ch¨n nu«i tr©u, lîn vµ gia cÇm ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c vïng phÝa
b¾c trong ®ã tr©u chñ yÕu ë miÒn nói trung du, lîn vµ gia cÇm ph¸t triÓn t¬ng
®èi ®Òu gi÷a c¸c vïng. Bß tËp trung nhiÒu nhÊt ë khu bèn cò vµ Duyªn h¶i
miÒn Trung, ch¨n nu«i gia sóc t¨ng nhanh ë miÒn nói trung du vµ Khu Bèn cò.
(§µn tr©u t¨ng tõ 42% n¨m 1965 lªn 53,6% n¨m 1995 ë miÒn nói vµ trung du,
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
11
®µn bß tõ 11,7% lªn 30,6% ë khu bèn cò) xu híng chuyÓn dÞch nµy lµ phï
hîp víi tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña c¸c vïng.
Thùc tÕ c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong ngµnh n«ng nghiÖp qua c¸c n¨m nh
sau:
B¶ng 2: C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo gi¸ trÞ so s¸nh (%)
N¨m 1995 1996 1997
1. Trång trät 80,4 80,5 80,5
Trong ®ã:
- L¬ng thùc 63,6 64,1 63,9
- Rau ®Ëu 7,5 7,3 7,1
- C©y c«ng nghiÖp 18,4 18,4 18,9
- C©y ¨n qu¶ 8,4 8,2 8,1
2. Ch¨n nu«i 16,6 16,6 16,7
3. DÞch vô n«ng nghiÖp 3,0 2,9 2,8
Nguån: Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam sè 57, ngµy 18/7/1998.
Theo thèng kª trªn, trång trät vÉn chiÕm tû träng cao nhÊt 80,4% -
80,5% trong ®ã, c©y l¬ng thùc vÉn tiÕp tôc ®éc chiÕm nÒn n«ng nghiÖp ViÖt
Nam c©y c«ng nghiÖp vµ c©y ¨n qu¶ chØ chiÕm tû träng nhá. Ngµnh ch¨n nu«i
®¹t tû träng cßn khiªm tèn 16,6% - 16,7% ®Æc biÖt, dÞch vô n«ng nghiÖp
chiÕm tû träng võa nhá bÐ l¹i võa cã xu híng gi¶m sót tõ 3,0% xuèng cßn
2,8%.
Nh vËy, nÒn n«ng nghiÖp níc ta hiÖn nay vÉn cßn mang ®Ëm nÐt cæ
truyÒn, kÐm hiÖu qu¶. Do c¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp chËm thay ®æi nªn c«ng
nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm n«ng nghiÖp ra khã cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. DÞch vô
n«ng nghiÖp cã xu híng gi¶m xÏ t¸c ®éng xÊu tíi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸
trong c¬ chÕ më hiÖn nay. MÆt kh¸c hµng n«ng phÈm cña níc ta ®· kh«ng ®a
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
12
d¹ng vÒ chñng lo¹i, chÊt lîng l¹i cha ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ nªn khã chiÕm
lÜnh thÞ trêng. ThËm chÝ cã nh÷ng lo¹i n«ng phÈm thÞ trêng bÞ thu hÑp do
chÊt lîng, phÈm chÊt qu¸ thÊp, g©y thiÖt h¹i cho ngêi s¶n xuÊt, ¶nh hëng
tíi t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp.
6. Thùc tr¹ng c¸c vïng chuyªn canh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp:
§Õn nay ®· h×nh thµnh c¸c vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ chuyªn canh tËp
trung nh: lóa, cao su, cµ phª, ®iÒu, mÝa, rau qu¶, lîn , bß, t«m, c¸, nhng
nh×n chung s¶n xuÊt cßn ph©n t¸n, manh món, quy m« s¶n xuÊt hé gia ®×nh
nhá bÐ, tríc m¾t cã thÓ cã hiÖu qu¶, nhng vÒ l©u dµi lµ trë ng¹i lín cho qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp.
Trong khi c¸c vïng chuyªn canh cao su, cµ fª vµ chÌ ®· kh¸ æn ®Þnh
th× c¸c vïng chuyªn canh kh¸c cßn ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh, Ýt vÒ sè
lîng, nhá vÒ quy m«, l¹i cha æn ®Þnh, c¸c vïng c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i gia
sóc chñ yÕu ph¸t triÓn dùa trªn c¬ së c¸c vïng truyÒn thèng, thiÕu sù t¸c
®éng tÝch cùc cña khoa häc c«ng nghÖ, cha ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu
nguyªn liÖu cña c«ng nghiÖp.
HiÖn nay c¶ níc cã gÇn 10 triÖu hé gia ®×nh n«ng d©n víi ®Êt n«ng
nghiÖp b×nh qu©n 0,8ha/hé cã tíi hµng triÖu thöa ®Êt nhá vµ manh món, qu¶
thËt chØ phï hîp víi s¶n xuÊt b»ng lao ®éng thñ c«ng, nÕu kh«ng sö lý th×
kh«ng thÓ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, nhÊt lµ ë ®ång b»ng
s«ng Hång vµ miÒn Trung.
§Ó ph¸t triÓn vµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn
thèng, tõng bíc ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt míi cã kh¶ n¨ng, coi träng c¸c
ngµnh s¶n xuÊt n«ng s¶n quý hiÕm cã lîi thÕ ®Ó ph¸t huy tiÒm lùc ®a d¹ng cña
nÒn n«ng nghiÖp, ®¶m b¶o søc c¹nh tranh bÒn v÷ng cña n«ng s¶n hµng ho¸
ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi, th× tríc
hÕt cÇn tËp trung x©y c¸c vïng chuyªn canh s¶n xuÊt trªn quy m« lín vµ tõng
bíc ®îc hiÖn ®¹i ho¸.
C¸c vïng chuyªn canh trång lóa xuÊt khÈu ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long
vµ mét vµi tØnh cña ®ång b»ng S«ng Hång, víi tæng diÖn tÝch kho¶ng 0,8-1
triÖu ha ®Ó hµng n¨m lµm ra kho¶ng 70% lîng g¹o xuÊt khÈu ®¹t chÊt lîng
cao.
C¸c vïng chuyªn canh ng« ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long, §«ng Nam Bé,
T©y nguyªn, ®ång b»ng S«ng Hång vµ miÒn nói phÝa B¾c, víi tæng diÖn tÝch
kho¶ng 1 triÖu ha ®Ó hµng n¨m s¶n xuÊt kho¶ng 4-5 triÖu tÊn ng« hµng ho¸.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
13
C¸c vïng cµ phª ë T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé vµ trung bé kho¶ng 300.000
ha.
C¸c vïng chÌ xuÊt khÈu tËp trung ë miÒn nói phÝa B¾c, víi diÖn tÝch
kho¶ng 100.000ha.
Vïng chuyªn canh ®iÒu ë Duyªn h¶i miÒn Trung, §«ng Nam Bé vµ mét
phÇn ë T©y Nguyªn víi diÖn tÝch kho¶ng 300.000ha.
C¸c vïng c©y ¨n qu¶ tËp trung, gåm c©y ¨n qu¶ nhiÖt ®íi ë Nam Bé vµ
c©y ¨n qu¶ ¸ nhiÖt ®íi ë miÒn nói phÝa B¾c kho¶ng 500.000ha.
C¸c vïng ch¨n nu«i lîn xuÊt khÈu ë c¸c tØnh ®ång b»ng S«ng Hång vµ
§ång b»ng S«ng cöu Long..v.v.
Trªn c¬ së ph¸t huy c¸c lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng vÒ tiÒm n¨ng ®Êt
®ai, khÝ hËu vµ kinh nghiÖm truyÒn thèng, cïng víi viÖc ®Èy nhanh tiÕn ®é ¸p
dông c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt ®Ó t¹o ra nhiÒu lo¹i n«ng s¶n hµng ho¸
®a d¹ng ®¸p øng nhu cÇu trong níc vµ xuÊt khÈu.
Nh vËy ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu trªn kh«ng thÓ kh«ng tiÕn hµnh quy ho¹ch
vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®ång bé ®Ó t¹o ra c¸c vïng chuyªn canh s¶n xuÊt
hµng ho¸ lín g¾n kÕt liªn hoµn gi÷a tríc s¶n xuÊt, trong s¶n xuÊt vµ sau s¶n
xuÊt, gi÷a s¶n xuÊt - chÕ biÕn vµ tiªu thô, t¹o hµnh lang th«ng suèt tõ s¶n xuÊt
cña n«ng d©n ®Õn thÞ trêng tiªu thô.
7. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ n«ng s¶n cña níc ta:
Nh×n chung, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n cña níc ta ®· bíc ®Çu
vît qua ®îc nh÷ng khã kh¨n cña thêi kú ®Çu chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng
vµ ®· cã mét sè tiÕn bé.
N¨m n¨m võa qua, nhÊt lµ hai n¨m 1995- 1996, lµ thêi kú tËp trung ®Çu
t cao cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn
n«ng s¶n ®· ®i vµo ®Çu t x©y dùng vïng nguyªn liÖu, ®æi míi thiÕt bÞ vµ c«ng
nghÖ, t¨ng thªm c¬ së vµ c«ng suÊt, lµm cho n¨ng lùc chÕ biÕn n«ng s¶n t¨ng
nhanh, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn mÝa ®êng.
C¸c doanh nghiÖp còng ®· xóc tiÕn nhanh viÖc tiÕp cËn thÞ trêng trong
vµ ngoµi níc, bè trÝ l¹i s¶n xuÊt, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ c¶i tiÕn mÉu m·
phï hîp víi thÞ hiÕu tiªu dïng cña tõng thÞ trêng. S¶n phÈm chÌ chÕ biÕn tõ 7
mÆt hµng (3 lo¹i chÌ ®en vµ 4 lo¹i chÌ h¬ng) nay ®· cã 45 mÆt hµng chÌ tham
gia vµo thÞ trêng. VÒ cµ fª, ngoµi cµ fª nh©n ®· cã c¸c mÆt hµng cµ fª hoµ
tan, cµ fª rang xay xuÊt khÈu, mÆt hµng g¹o xuÊt khÈu còng ®a d¹ng h¬n...
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
14
S¶n lîng c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n còng ®· t¨ng ®¸ng kÓ. Trong
n¨m 1995 s¶n lîng g¹o, ng« qua chÕ biÕn: 12,5 triÖu tÊn, t¨ng 4,5 triÖu tÊn so
víi n¨m 1990, ®êng mËt c¸c lo¹i 393.000 tÊn, t¨ng 70.000 tÊn, chÌ bóp kh«
chÕ biÕn c«ng nghiÖp 35.000 tÊn, t¨ng 11.000 tÊn; cao su mñ kh« 120.000 tÊn,
t¨ng trªn 50.000 tÊn; cµ fª nh©n trªn 200.000 tÊn, t¨ng gÊp 4 lÇn so víi n¨m
1990.... §Æc biÖt lµ g¹o chÊt lîng cao (tû lÖ tÊm 15 -5%) t¨ng lªn rÊt nhanh,
tõ díi 1% n¨m 1990 lªn trªn 70% vµo n¨m 1995, lµm thay ®æi h¼n c¬ cÊu vµ
gi¸ trÞ g¹o xuÊt khÈu cña níc ta.
Nhê vËy gi¸ trÞ s¶n lîng chÕ biÕn n«ng s¶n liªn tôc t¨ng víi tèc ®é cao,
b×nh qu©n 5 n¨m 1991- 1995, gi¸ trÞ s¶n lîng chÕ biÕn l¬ng thùc t¨ng
17,4% n¨m, gi¸ trÞ s¶n lîng chÕ biÕn thùc phÈm t¨ng 12,7% n¨m.
Nh×n chung lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n ®· cã bíc tiÕn bé ®¸ng kÓ
nhng cßn nhá bÐ vµ cha ph¸t triÓn t¬ng xøng víi kh¶ n¨ng cña nguån
nguyªn liÖu, næi bËt lµ:
Tû träng n«ng s¶n ®îc chÕ biÕn c«ng nghiÖp cßn qu¸ thÊp, míi chØ ®¹t
30% s¶n lîng mÝa, gÇn 60% chÌ, díi 20% rau qu¶...
PhÇn lín c¸c c¬ së chÕ biÕn lóa g¹o, chÌ rau qu¶, mÝa... ®îc x©y dùng
®· l©u, thiÕt bÞ vµ quy tr×nh c«ng nghÖ l¹c hËu. Tuy nhiªn, hiÖn nay ®· cã mét
sè nhµ m¸y xay x¸t, ®¸nh bãng, ph©n lo¹i g¹o, chÕ biÕn ®êng, cao su, ¬m
t¬, chÕ biÕn thøc ¨n ch¨n nu«i....míi ®îc x©y dùng cã m¸y mãc thiÕt bÞ
t¬ng ®èi hiÖn ®¹i, nhÊt lµ c¸c c¬ së liªn doanh hay ®Çu t 100% vèn níc
ngoµi, nhng sè lîng c¸c c¬ së nµy l¹i cha nhiÒu. ChÊt lîng chÕ biÕn n«ng
s¶n nh×n chung cßn thÊp, hiÖu qu¶ chÕ biÕn cha cao nªn søc c¹nh tranh trªn
thÞ trêng quèc tÕ kÐm, lµm cho n«ng d©n níc ta ph¶i chÞu nhiÒu thua thiÖt.
8. Nh÷ng thuËn lîi cña qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng nghiÖp ë níc
ta:
Trong nh÷ng n¨m qua §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· cã nh÷ng chñ tr¬ng,
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh: ViÖc giao quyÒn sö dông
®Êt n«ng nghiÖp l©u dµi cho hé n«ng d©n, chuyÓn ®æi m« h×nh vµ c¸ch thøc tæ
chøc ho¹t ®éng cña c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, c¸c n«ng, l©m trêng, tr¹m
tr¹i; thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh quèc gia vÒ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nh
ch¬ng tr×nh 120 (cho vay gi¶i quyÕt viÖc lµm) ch¬ng tr×nh 327 (phñ xanh ®Êt
chèng, ®åi träc), ch¬ng tr×nh 773 (khai ph¸ vïng b·i båi ven biÓn)... KÕt qu¶ lµ
ngµnh n«ng nghiÖp ®· cã chuyÓn biÕn tÝch cùc. N«ng nghiÖp ®· ®¶m b¶o ®ñ nhu
cÇu l¬ng thùc cho nhu cÇu an toµn l¬ng thùc,trë thµnh mét trong nh÷ng thÕ
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
15
m¹nh xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc; ®Êt ®· ®îc sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n
c¶ vÒ sè lîng lÉn chÊt lîng khai th¸c; ®êi sèng n«ng d©n tõng bíc ®îc c¶i
thiÖn vµ n©ng cao...
Chóng ta cã mét thuËn lîi n÷a cho qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng nghiÖp lµ
hiÖn nay níc ta ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ quan hÖ víi
c¸c níc trong khu vùc vµ ngoµi thÕ giíi, nªn cã thÓ tiÕp thu ®îc nh÷ng kinh
nghiÖm, nh÷ng tiÕn bé khoa häc míi vËn dông vµo trong n«ng nghiÖp cña
m×nh. MÆt kh¸c hiÖn nay ë níc ta vai trß cña kinh tÕ hé ngµy cµng ®îc
kh¼ng ®Þnh, nã lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, rÊt n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong viÖc tiÕp
thu nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ míi vµo trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
9. Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng
nghiÖp níc ta:
* Khã kh¨n:
Khã kh¨n tríc hÕt lµ hiÖn nay nÒn n«ng nghiÖp níc ta vÉn mang mét
nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá lµ phæ biÕn, viÖc c¬ giíi ho¸ th× chËm ph¸t
triÓn, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp th× cßn manh món, ph©n t¸n, ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai
canh t¸c b×nh qu©n trªn ®Çu ngêi cßn thÊp vµ ®Æc biÖt ë n«ng th«n, tr×nh ®é
vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, tr×nh ®é vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ cßn yÕu kÐm vµ
chuyÓn biÕn chËm.
Vai trß cña kinh tÕ hé tuy ®· ®îc kh¼ng ®Þnh, nhng kh¶ n¨ng vÒ mÆt
tµi chÝnh cña hä th× cßn rÊt eo hÑp vµ nhá bÐ. Trªn ®©y còng lµ nh÷ng khã
kh¨n c¬ b¶n mµ nã ®· kh«ng g©y sù k×m h·m nhá ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp hiÖn nay.
* Th¸ch thøc:
Kh¸c víi nhiÒu níc trong khu vùc, sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt ë ViÖt Nam l¹i
diÔn ra trong bèi c¶nh møc t¨ng d©n sè vµ tû lÖ ®ãi nghÌo cao. C«ng t¸c gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o, ®Æc biÖt ë nh÷ng vïng s©u, vïng xa, vïng miÒn nói cao cßn
nhiÒu khã kh¨n, h¹n chÕ. HÖ thèng phóc lîi c«ng céng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt
vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c cßn mét kho¶ng c¸ch xa víi yªu cÇu. Tû lÖ ngêi
nghÌo, hé nghÌo tuy cã xu híng gi¶m nhng møc sèng cßn rÊt thÊp. Chªnh
lÖch møc sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ, gi÷a c¸c vïng
ngµy cµng t¨ng. C¨ng th¼ng x· héi vÒ nguån nh©n lùc d thõa ngµy cµng nãng
báng. Bªn c¹nh ®ã, trong nhiÒu n¨m chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cha
chó ý ®óng møc tíi b¶o vÖ m«i trêng, m«i trêng sèng trong lµnh ë n«ng
th«n còng ®ang bÞ suy tho¸i nghiªm träng. Rõng nói nghÌo kiÖt, nguån níc
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
16
ngµy cµng khan hiÕm vµ ®ang bÞ « nhiÔm, ®Êt ®ai bÞ bµo mßn vµ suy tho¸i, tµi
nguyªn sinh vËt kh«ng ®îc b¶o tån, thiªn tai th× dån dËp trªn diÖn réng....v.v.
ThÞ trêng trong vµ ngoµi níc th× lu«n biÕn ®éng yªu cÇu vÒ n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh tÕ, n©ng cao møc sèng th× ngµy cµng cao, trong khi kh¶ n¨ng
®¸p øng cña kinh tÕ hé cßn giíi h¹n.
Qu¸ tr×nh më cöa nÒn kinh tÕ t¹o ra nhiÒu thuËn lîi nhng còng ®Æt rÊt
nhiÒu nh÷ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ cho ®Êt níc. §iÓn h×nh lµ cuéc
khñng ho¶ng tµi chÝnh- tiÒn tÖ bïng næ ë §«ng Nam ¸ tõ gi÷a n¨m 1997 ngµy
cµng nghiªm träng vµ lan réng, chuyÓn thµnh khñng ho¶ng kinh tÕ, ®a tíi sù
x¸o ®éng vÒ chÝnh trÞ - x· héi ë mét sè níc, thËm chÝ dÉn tíi nh÷ng biÕn ®æi
nhÊt ®Þnh trong quan hÖ quèc tÕ...
Nh vËy ®øng tríc nh÷ng khã kh¨n vµ thö th¸ch nµy, yªu cÇu ®· ®Æt ra
®èi víi chóng ta lµ cÇn ph¶i s¸ng suèt ®Ò ra nh÷ng ®Þnh híng, nh÷ng gi¶i
ph¸p ®óng ®¾n, kÞp thêi ®Ó kh¾c phôc vµ ®æi míi, tiÕp tôc ®a sù nghiÖp c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n v÷ng bíc tiÕn lªn, gi÷ v÷ng
môc tiªu vµ quan ®iÓm cña §¶ng, nhµ níc ®Ò ra.
III/ Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh CNH-
H§H.
1. §Þnh híng vµ môc tiªu:
§Ó c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp trong ®iÒu kiÖn níc ta
th× n«ng nghiÖp cÇn ph¸t triÓn theo ®Þnh híng vµ nh»m ®¹t c¸c môc tiªu sau:
§Èy m¹nh th©m canh s¶n xuÊt l¬ng thùc, ®¶m b¶o an toµn l¬ng thùc
cho ®Êt níc tríc m¾t vµ l©u dµi, ®ång thêi ngµy cµng t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm
cã chÊt lîng cao phôc vô cho xuÊt khÈu, t¨ng thªm nguån ngo¹i tÖ cho ®Êt
níc.
Ph¸t triÓn m¹nh ngµnh ch¨n nu«i, ®a ch¨n nu«i trë thµnh ngµnh s¶n
xuÊt chÝnh trong n«ng nghiÖp.
Ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng, néi dung cña n«ng nghiÖp bÒn
v÷ng cÇn ®îc hiÓu lµ:
Mét nÒn n«ng nghiÖp biÕt gi÷ g×n, ph¸t triÓn, båi dìng vµ sö dông
hîp lý c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cña n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®Êt
®ai vµ nguån níc.
Mét nÒn n«ng nghiÖp cã tr×nh ®é th©m canh cao, biÕt kÕt hîp mét c¸ch
hµi hoµ gi÷a viÖc sö dông c¸c kü thuËt vµ c«ng nghiÖp tiªn tiÕn.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
17
Mét nÒn n«ng nghiÖp s¹ch, biÕt h¹n chÕ tèi ®a viÖc sö dông c¸c chÊt ho¸
häc cã h¹i ®Õn m«i sinh, m«i trêng vµ søc khoÎ con ngêi.
Mét nÒn n«ng nghiÖp cã c¬ cÊu c©y trång vµ con vËt nu«i hîp lý, phï
hîp víi ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña mçi vïng. C¬ cÊu nµy ph¶i ®¶m
b¶o cho n«ng nghiÖp khai th¸c ®îc tèi ®a lîi thÕ so s¸nh, ®¶m b¶o cho n«ng
nghiÖp ph¸t triÓn toµn diÖn víi tèc ®é nhanh.
Môc tiªu tæng qu¸t vµ l©u dµi cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng
nghiÖp lµ x©y dùng mét nÒn n«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn
®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé vµ phï hîp, ®Ó t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶i quyÕt viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, nhanh chãng
n©ng cao thu nhËp vµ ®êi sèng cña d©n c n«ng th«n, ®a n«ng th«n níc ta
tiÕn lªn v¨n minh hiÖn ®¹i.
Nh÷ng môc tiªu cô thÓ ®îc ®Æt ra cho nh÷ng n¨m tíi nh sau:
Tèc ®é t¨ng trëng n«ng nghiÖp tõ 4,5 - 5% n¨m 2000, 4 - 4,5% n¨m
2010 vµ 4 - 4,5% n¨m 2020.
GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi ®¹t 200 USD n¨m 2000, 500 USD n¨m 2010
vµ 1200 - 1400 USD n¨m 2020.
L¬ng thùc ®¹t 30-32 triÖu (tÊn) vµo n¨m 2000, 40 triÖu (tÊn) n¨m 2010
vµ 45 triÖu (tÊn) n¨m 2020.
Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 5 tû (USD) n¨m 2000, 15 tû (USD) n¨m 2010
vµ 20 tû, n¨m 2020.
T¹o viÖc lµm hµng n¨m, 800 (ngh×n/ngêi) n¨m 2000 vµ n¨m 2010 , 500
(ngh×n ngêi) n¨m 2020.
2. NhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p:
§Ó kh¾c phôc tõng bíc nh÷ng khã kh¨n, víng m¾c chñ yÕu cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ tiÕp tôc t¹o ®éng lùc thóc ®Èy cho tiÕn tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô, gi¶i
ph¸p lín, then chèt sau:
TiÕp tôc thùc hiÖn thuû lîi ho¸, c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, ho¸ häc ho¸,
sinh häc ho¸...nh»m ph¸t triÓn n«ng, l©m, ng nghiÖp toµn diÖn theo híng
s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ c¶i thiÖn m«i trêng sinh th¸i, h×nh thµnh c¸c vïng
chuyªn canh cã khèi lîng n«ng s¶n hµng ho¸ lín, chÊt lîng cao, ®¸p øng
nhu cÇu nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
18
Ph¶i g¾n nghiªn cøu víi øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt, c«ng nghiÖp víi
n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn nhanh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n,
t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, ®Æc biÖt chó träng ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ
truyÒn thèng, më mang nghÒ míi híng vÒ xuÊt khÈu.
T¨ng cêng vai trß tù chñ cña kinh tÕ hé x· viªn, tiÕp tôc khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c ®a d¹ng, tù nguyÖn, x©y dùng quan hÖ
liªn kÕt æn ®Þnh gi÷a kinh tÕ nhµ níc víi hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c, hé n«ng d©n
tõ s¶n xuÊt, chÕ biÕn, b¶o qu¶n ®Õn tiªu thô s¶n phÈm, b¶o ®¶m lîi Ých cña
n«ng d©n.
§æi míi c¬ chÕ lu th«ng, trong ®ã doanh nghiÖp nhµ níc ®ãng vai trß
chñ ®¹o, b¶o ®¶m cung øng vËt t, tiªu thô n«ng s¶n æn ®Þnh cho n«ng d©n,
thùc hiÖn b¶o hé gi¸ mét sè mÆt hµng n«ng, l©m, thuû lîi ®Ó duy tr× c¬ cÊu s¶n
xuÊt ë c¸c vïng chuyªn canh.
G¾n xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo víi gi¶i quyÕt viÖc lµm, x©y dùng kÕt cÊu h¹
tÇng víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn kinh tÕ víi n©ng
cao d©n trÝ, b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi. Coi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ lµ cña d©n, vµ do d©n quyÕt ®Þnh, bëi vËy ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh,
t¨ng cêng néi sinh cña tõng hé gia ®×nh, tõng ®Þa ph¬ng, c¬ së, tõng vïng
®Ó tiÕp nhËn cã hiÖu qu¶ sù ®Çu t cña nhµ níc lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c
trong chØ ®¹o vµ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp.
CÇn tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, chÝnh
s¸ch chÝnh lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nhÊt ®Ó ®¹t môc tiªu ®Ò ra.
Nh÷ng chÝnh s¸ch chñ yÕu ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp lµ:
- ChÝnh s¸ch vèn:
Nguån vèn tõ ng©n s¸ch nhµ níc chñ yÕu ®Çu t cho c¬ së h¹ tÇng kinh
tÕ vµ c¬ së h¹ tÇng v¨n ho¸ lµ chñ yÕu.
Kªu gäi ODA kh«ng hoµn l¹i, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi kÌm theo
nh÷ng u ®·i nhÊt ®Þnh nh»m ph¸t triÓn n«ng nghiÖp kiÓu trang tr¹i quy m«
lín lµ chñ yÕu vµ ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh nghÒ trªn ®¹i bµn n«ng th«n.
KhuyÕn khÝch ®Çu t trong níc vµo ph¸t triÓn n«ng nghiÖp kiÓu trang
tr¹i, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ trªn ®¹i bµn n«ng th«n víi c¸c quy m« võa, nhá vµ
mét phÇn cã quy m« lín.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
19
Ph¸t triÓn tÝn dông n«ng th«n, c¸c ng©n hµng ngêi nghÌo, thùc hiÖn
chÝnh s¸ch tÝn dông u ®·i cho n«ng d©n, h¹ møc l·i xuÊt cho vay vµ gi¶m bít
tèi ®a thñ tôc hµnh chÝnh nhng vÉn ®¶m b¶o an toµn vèn.
- ChÝnh s¸ch vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ:
T¨ng cêng ®Çu t c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho viÖc nghiªn cøu g¾n víi
øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt, c«ng nghÖ n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng cña
c¸c lo¹i n«ng, l©m, thuû s¶n vµ hµng chÕ biÕn xuÊt khÈu.
Hç trî vèn víi l·i suÊt u ®·i cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt m¸y mãc, thiÕt bÞ
tiªn tiÕn cho c¸c doanh nghiÖp sö dông c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt
trong níc.
T¹o m«i trêng thuËn lîi cho viÖc nhËp khÈu c«ng nghÖ, ®Çu t vµ
chuyÓn giao c«ng nghÖ níc ngoµi vµo ViÖt Nam: cung cÊp th«ng tin, sö
dông m«i giíi, gi¶m bít thñ tôc xÐt duyÖt, gi¶m hoÆc miÔn thuÕ nhËp khÈu,
b¶o l·nh cho vay vèn...
Cã chÝnh s¸ch ®·i ngé tho¶ ®¸ng ®èi víi nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu vÒ kü
thuËt vµ qu¶n lý trong n«ng nghiÖp ®èi víi c¸c c¸n bé khoa häc - c«ng nghÖ
ho¹t ®éng trùc tiÕp ë ®Þa bµn n«ng th«n.
- ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai:
CÇn cã chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó chØ ®¹o qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung ®Êt ®ai ®Ó
s¶n xuÊt, ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c n«ng tr¹i, xÝ nghiÖp, c«ng ty kinh
doanh n«ng nghiÖp...
Kh¾c phôc t×nh tr¹ng hé n«ng d©n kh«ng cã ®Êt b»ng më réng khai
hoang, phôc ho¸, g¾n ngay tõ ®Çu viÖc cho vay vèn, híng dÉn, ¸p dông khoa
häc kü thuËt víi viÖc h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh tÕ hîp t¸c, cã chÝnh s¸ch
hîp lý ®Ó hé n«ng d©n chuyÓn nhîng ruéng ®Êt cã c¬ héi chuyÓn sang nghÒ
kh¸c...
Xo¸ bá chÕ ®é giao kho¸n b¶o vÖ, khoanh nu«i t¸i sinh rõng chuyÓn sang
giao ®Êt cã rõng æn ®Þnh l©u dµi cho d©n.
- ChÝnh s¸ch tiªu thô n«ng s¶n vµ cung øng vËt t ph©n bãn:
Tæ chøc s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ níc g¾n víi ph¸t triÓn m¹nh
c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c x· , g¾n chøc n¨ng tiªu thô n«ng s¶n vµ cung
øng ph©n bãn lµm mét, kÓ c¶ viÖc xuÊt khÈu g¹o vµ nhËp khÈu ph©n bãn.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
20
Bè trÝ l¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt trong níc cho phï hîp víi lîi thÕ so s¸nh cña
tõng vïng vµ ®¶m b¶o thÞ trêng thèng nhÊt, th«ng suèt c¶ níc.
Thùc hiÖn ®Êu thÇu h¹n ng¹ch xuÊt khÈu g¹o, nhËp khÈu ph©n bãn, cã c¬
chÕ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t×m thÞ trêng xuÊt khÈu g¹o nh: x©y dùng chÕ
®é m«i giíi, tæ chøc hîp t¸c xuÊt khÈu víi c¸c níc trong khu vùc, t¨ng cêng
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña c¸c c¬ quan th¬ng m¹i cña ta ë níc ngoµi ®Ó
kh«ng ngõng më réng thÞ trêng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸.
- ChÝnh s¸ch ®Çu t:
CÇn cô thÓ ho¸ luËt ®Çu t trong níc vµ níc ngoµi b»ng c¸c chÝnh s¸ch
u ®·i cña nhµ níc vµ hç trî cña d©n, nh»m khuyÕn khÝch ®éng viªn c¸c nhµ
®Çu t bá vèn vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng nghiÖp, kinh tÕ n«ng th«n,
®Æc biÖt vµo vïng cao, vïng d©n téc Ýt ngêi, vïng s©u xa trung t©m.
Gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, ph©n cÊp m¹nh h¬n cho chÝnh quyÒn
®Þa ph¬ng xÐt duyÖt c¸c dù ¸n, t¨ng cêng phèi hîp chÆt chÏ, thèng nhÊt
h¬n gi÷a c¸c ngµnh ®Ó nhanh chãng tiÕp cËn vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c dù
¸n ®Çu t níc ngoµi.
T¨ng tû lÖ ®Çu t cña nhµ níc cho khu vùc n«ng th«n lªn 25% tæng
ng©n s¸ch nhµ níc hµng n¨m b»ng c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n cã môc tiªu vµ
®îc ph©n bæ, giao ngay tõ ®Çu n¨m cho c¸c ®Þa ph¬ng.
- ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc:
Kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu gi¸o viªn, trêng líp häc tËp, nhÊt lµ trong
viÖc phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc. Duy tr× vµ më réng trêng phæ th«ng d©n téc
néi tró, c¸c trêng b¸n tró ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho con em ®ång bµo d©n téc,
vïng xa trung t©m c¬ héi ®Õn trêng. TiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch u ®·i ®èi
víi häc sinh nghÌo häc giái, cã quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi dìng sö
dông nh©n tµi.
Cïng víi viÖc nhµ níc t¨ng cêng më réng c¸c trêng d¹y nghÒ ë c¸c
khu vùc n«ng th«n, cÇn khuyÕn khÝch c¸c c¸ nh©n, tæ chøc trong níc vµ níc
ngoµi më trêng líp d¹y nghÒ, híng dÉn phæ biÕn khoa häc kü thuËt, qu¶n
lý, kinh nghiÖm s¶n xuÊt, kinh doanh cho n«ng d©n.
Xo¸ x· "tr¾ng" vÒ tr¹m y tÕ, n©ng cao chÊt lîng phôc vô cña m¹ng líi
y tÕ, v¨n ho¸ c¬ së, thùc hiÖn x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng y tÕ, v¨n ho¸, thÓ dôc
thÓ thao, gi¶m tû lÖ suy dinh dìng ë trÎ em, t¨ng tuæi thä b×nh qu©n, ®éng
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
21
viªn toµn d©n h¨ng h¸i tham gia lao ®éng s¶n xuÊt, t¨ng tÝch luü cho sù nghiÖp
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸...
KÕt luËn
Qua ph©n tÝch toµn diÖn c¶ néi dung, biÖn ph¸p vµ thùc tr¹ng cña qu¸
tr×nh CNH - H§H n«ng nghiÑp ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua,
ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh: c«ng nghiÖp hoa, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp ViÖt Nam lµ
mét qu¸ tr×nh hoµn thiÖn ph¬ng thøc tæ chøc, qu¶n lý vµ øng dông nh÷ng
thµnh tùu tiÕn bé khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
vµ kinh tÕ n«ng th«n phï hîp víi môc tiªu, chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
cña ®Êt níc trong tõng thêi kú vµ lu«n gi÷ v÷ng ®Þnh híng cña §¶ng vµ nhµ
níc ®· ®Æt ra.
Rót kinh nghiÖm tõ bµi häc kh«ng thµnh c«ng cña thêi bao cÊp, trong
nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua vÊn ®Ò CNH - H§H n«ng nghiÖp, ®· ®îc ®iÒu
chØnh c¶ vÒ môc tiªu, néi dung, ph¬ng ph¸p vµ bíc ®a cho phï hîp víi yªu
cÇu cña thùc tiÔn. Tuy vËy, t×nh h×nh CNH - H§H trong n«ng nghiÖp níc ta
hiÖn nay cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò, cha hoµn thiÖn hÕt. §iÒu ®ã còng dÔ hiÓu,
v× CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n vèn lµ vÊn ®Ò phøc t¹p, cã nhiÒu néi
dung liªn quan ®Õn hµng chôc triÖu hé n«ng d©n trªn ®Þa bµn n«ng th«n réng
lín víi 80% d©n sè c¶ níc, sinh sèng. V× vËy qu¸ tr×nh ®ã diÔn ra ph¶i tõ
thÊp ®Õn cao, tõ thÝ ®iÓm ®Õn më réng c¸c m« h×nh kh¸c nhau vµ mçi m« h×nh
®Òu dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ kü thuËt nhÊt ®Þnh cña ngµnh, ®Þa
ph¬ng hoÆc vïng l·nh thæ, ®ång thêi tham kh¶o kinh nghiÖm cña thÕ giíi,
nhÊt lµ c¸c níc trong khu vùc ®· tiÕn hµnh CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng
th«n...
Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû 20 nµy, CNH-
H§H n«ng nghiÖp g¾n liÒn víi yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n
theo híng tiÕn bé, t¨ng tû träng c«ng nghiÖp dÞch vô, gi¶m tû träng n«ng
nghiÖp trong c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n. V× vËy vÊn ®Ò rÊt quan träng mµ CNH
- H§H n«ng nghiÖp kh«ng thÓ thiÕu lµ ph¸t triÓn m¹nh ngµnh nghÒ dÞch vô
phi n«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn n«ng th«n, tõng bíc ®« thÞ ho¸ n«ng th«n, ¸p
dông nhiÒu ph¬ng ph¸p c«ng nghiÖp vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, chuyÓn ®æi
c¬ cÊu ngµnh nghÒ cña lao ®éng n«ng th«n, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm ®Ó t¨ng
thªm thu nhËp cho n«ng d©n. Tõng bíc ®a nÒn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng
th«n ViÖt Nam tho¸t ra khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn, l¹c hËu.
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
22
Nh vËy CNH-H§H n«ng nghiÖp kh«ng chØ lµ mét bé phËn, mµ cßn lµ
gi¶i ph¸p quan träng thóc ®Èy sù nghiÖp CNH-H§H nÒn kinh tÕ ®Êt níc vµ
®©y còng lµ chiÕn lîc l©u dµi cña §¶ng vµ nhµ níc ta nh»m ®¹t tíi môc tiªu
d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
- S¸ch gi¸o tr×nh kinh tÕ n«ng nghiÖp
- S¸ch vÒ thùc tr¹ng CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam
"NXB thèng kª Hµ Néi - 1998"
- CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc
tiÔn
"NXB chÝnh trÞ quèc gia".
- T¹p chÝ céng s¶n "Sè ra th¸ng 1/1999".
- T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ "Sè 95, th¸ng 9/1998".
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
23
Môc lôc
Trang
Lêi giíi thiÖu 1
I/ Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ CNH - H§H n«ng nghiÖp 2
1. Nh÷ng néi dung chñ yÕu cña CNH - H§H n«ng nghiÖp 2
2. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ph¶i thùc hiÖn CNH - H§H n«ng nghiÖp 3
II/ Thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn
nay
6
1. Thùc tr¹ng vÒ c¬ giíi ho¸ 6
2. Thùc tr¹ng vÒ thñy lîi ho¸ 8
3. Thùc tr¹ng vÒ ho¸ häc ho¸ 9
4. VÒ sinh häc ho¸ n«ng nghiÖp 10
5. Thùc tr¹ng vÒ c¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp níc ta hiÖn nay 11
6. Thùc tr¹ng c¸c vïng chuyªn canh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 13
7. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ n«ng s¶n cña níc ta 15
8. Nh÷ng thuËn lîi cña qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng nghiÖp ë níc ta 16
9. Nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh CNH - H§H n«ng
nghiÖp níc ta
17
III/ Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh CNH -
H§H
18
1. §Þnh híng vµ môc tiªu 18
2. NhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p 20
KÕt luËn 24
Tµi liÖu tham kh¶o 26
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- da022_3642.pdf