Công tác chi trả Bảo hiểm xã hội ở trát hiển huyện Cẩm Xuyên - Hà Tĩnh giai đoạn huyện xuyên 2000-2002 Thực trạng và giải pháp Thực trạng và giải pháp

0 - 2002 I. Vài nét khái quát về BHXH ở Huyện Cẩm xuyên 1. Quá trình hình thành và phát triển BHXH huyện Cẩm xuyên Chính sách BHXH đã đợc Đảng và Nhà nớc ta quan tâm và tổ chức thực hiện ngay từ khi thành lập nớc, trên cơ sở Hiến pháp năm 1946 của nớc Việt Nam dân chủ cộng hoà, Chính phủ đã ban hành sắc lệnh 29/SL ngày 12/3/1947 quy định về các chế độ trợ cấp ốm đau, tai nạn lao động, hu trí cho công nhân viên chức Nhà nớc. Giai đoạn này (1945), đất nớc trong hoàn cảnh kháng chiến, kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, thiếu thốn nên BHXH mới thực hiện đợc một số chế độ cơ bản với mức trợ cấp thấp, mức hởng còn mang tính bình quân, cha có tính chất lâu dài. Chính sách BHXH cha có quỹ riêng để thực hiện, 100% nguồn quỹ lấy từ ngân sách. Tuy vậy, trong suốt những năm kháng chiến chống xâm lợc, chính sách BHXH nớc ta cũng đã góp phần ổn định về mặt thu nhập ổn định cuộc sống cho công nhân viên chức, quân nhân và gia đình họ, góp phần rất lớn trong việc động viên sức ngời sức của cho thắng lợi của cuộc kháng chiến chống xâm lợc thống nhất đất nớc. Và khi Bộ luật lao động đợc quốc hội nớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 15/7/1995 cho các đối tợng hởng BHXH là công nhân viên chức và lực lợng vũ trang. Nhng kể từ ngày 1/1/1995 các chế độ BHXH đợc thực hiện theo quy định của Bộ lao động và đợc cụ thể hoá bằng Điều lệ BHXH ban hành kèm theo Nghị định 12/CP ngày 26/1/1995 của Chính phủ. Nhng nghị định này đợc bổ sung bằng NĐ số 01/2003/NĐ - CP ngày 09/01/2003 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Điều lệ Bảo Hiểm Xã Hội ban hành. Hệ thống BHXH Việt Nam ra đời có 61 cơ quan tại 61 tỉnh, thành trong cả nớc. Ngày 11/7/1995, BHXH huyện Cẩm Xuyên chính thức đợc thành lập theo quyết định của BHXH tỉnh Hà Tĩnh và BHXH Việt Nam, cơ sở biên chế từ công đoàn Lao động và Phòng thơng binh xã hội chuyển sang, chịu sự quản lý theo ngành dọc: • Bảo hiểm xã hội Việt Nam • Bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố trực thuộc trung ơng • Bảo hiểm xã hội huyện thị, thành phố thuộc tỉnh. BHXH tỉnh nói chung và BHXH Huyện Cẩm Xuyên nói riêng là đơn vị dự toán cấp 3 của hệ thống BHXH Việt Nam, chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của BHXH tỉnh Hà Tĩnh. 2. Cơ cấu tổ chức của BHXH Huyện Cẩm Xuyên. BHXH huyện Cẩm Xuyên có cơ cấu tổ chức theo sơ đồ sau: Sơ đồ tổ chức của BHXH Huyện Cẩm Xuyên Giám đốc BHXH - Làm việc theo chế độ thủ trởng, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ. - Là ngời chịu trách nhiệm trớc nhà nớc và cơ quan cấp trên về việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ kế hoạch đợc giao. - Tổ chức, chỉ đạo và đề ra các biện pháp cụ thể nhằm hoàn thiện kế hoạch đợc giao. ỉ Bộ phận phụ trách kế toán, có chức năng: Tiếp nhận chuyển đến, chuyển đi của các đối tợng hởng lơng hu và trợ cấp BHXH. - Duyệt chế độ ốm đau, thai sản - Duyệt hồ sơ hu trí - Duyệt chế độ tử tuất. ỉ Bộ phận kế toán chi: - Lập dự toán chi hàng năm tích duyệt cấp trên - Tổ chức chi trả lơng hu và trợ cấp BHXH, chế độ thai sản, nghỉ dỡng sức - Đầu mối ngân hàng để tiền mặt chi trả hàng tháng theo kế hoạch cụ thể và thực hiện thanh quyết toán với BHXH cấp trên. ỉ Bộ phận kế toán thu: Thu BHXH các đơn vị trực thuộc thành phố, tổ chức thực hiện để hoàn thành kế hoạch hàng năm và phấn đấu thu năm sau cao hơn năm trớc, tận thu các đơn vị tồn đọng nợ… 3. Nhiệm vụ và quyền hạn cụ thể của BHXH huyện Cẩm Xuyên. Huyện Cẩm Xuyên có địa bàn gồm 27 xã có đối tợng hởng lơng hu và trợ cấp BHXH hàng tháng hơn 11.555 ngời, trên 85 đơn vị tham gia BHXH. + Nhiệm vụ: BHXH huyện Cẩm Xuyên là cơ quan trực thuộc BHXH tỉnh Hà Tĩnh, thực hiện nhiệm vụ do BHXH tỉnh giao, bao gồm: - Tiếp nhận đăng ký hởng chế độ BHXH do BHXH tỉnh chuyển đến. - Thực hiện việc đôn đốc, theo dõi nộp BHXH đối với ngời sử dụng lao động và ngời lao động trên địa bàn huyện. - Tổ chức mạng lới hoặc trực tiếp chi trả các chế độ BHXH cho ngời đợc hởng trên địa bàn huyện. + Quyền hạn: - Tạm ngừng hoặc từ chối chi trả cho đối tợng hởng BHXH khi có kết luận của cơ quan nhà nớc có thẩm quyền về hành vi sai phạm để hởng chế độ BHXH. - Uỷ quyền cho đơn vị sử dụng lao động chi trả trợ cấp ốm đau, thai sản. 4. Khó khăn, thuận lợi ỉ Khó khăn: – Là đơn vị có đông đối tợng hởng lơng hu và trợ cấp hàng tháng (hơn 15.579 ngời) lại thờng xuyên biến động. – BHXH của huyện cha nắm chắc tình hình tăng , giảm đối tợng, nhất là khi đối tợng hết hạn hởng chế độ hoặc khi đã chết. Các trờng hợp sai, hởng khống. – Việc chi trả cho các chế độ ngắn hạn đang diễn ra tràn lan do cha có các quy định cần thiết. – Quá trình chi trả cũng có nhiều bất cập, một số địa phơng mới chú tâm đến việc chi trả cho đối tợng mà cha quan tâm đến các yếu tố khác để quản lí đối tợng. Nh vậy BHXH vẫn cha đi sâu đi sát thực tế. ỉ Thuận lợi: – Đợc sự quan tâm chỉ đạo trực tiếp của BHXH tỉnh Hà Tĩnh, huyện ủy, hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân huyện . – Sự phối hợp của các ban ngành hữu quan các đơn vị sử dụng lao động, các phờng xã trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. – Sự nổ lực phấn đấu của tập thể cán bộ công chức khắc phục khó khăn hoàn thành kế hoạch đợc giao. 5. Những kết quả đạt đợc Qua những năm thực hiện chính sách BHXH đổi mới, đến nay có thể khẳng định rằng những quan điểm, nội dung và phơng pháp đổi mới chính sách BHXH của Đảng và Nhà nớc ta đã hoàn toàn đúng đắn phù hợp với mục tiêu đổi mới toàn diện đất nớc. Công tác BHXH đã từng bớc khẳng định tầm quan trọng và vị thế của mình đối với việc phát triển kinh tế – xã hội của đất nớc nói chung và BHXH huyện Cẩm Xuyên nói riêng, cũng nh việc đảm bảo quyền lợi về BHXH cho ngời lao động bằng những kết quả cụ thể. Trong những năm vừa qua, BHXH huyện Cẩm Xuyên đã đạt đợc những thành tích chủ yếu sau : ỉ Về đối tợng tham gia BHXH. Bảng 1 : Số lao động đóng BHXH ở huyện Cẩm Xuyên 2000-2002 Năm 2000 2001 2002 Số lao động(ngời) 3.196 3.260 3300 (Nguồn số liệu : BHXH huyện Cẩm Xuyên) Dựa vào bảng số liệu trên có thể thấy, số lao động tham gia BHXH ở huyện Cẩm Xuyên tăng dần qua các năm. Năm 2001 tăng 64 ngời so với năm 2000 tơng ứng với tỷ lệ tăng là 2%, còn năm 2002 tăng 40 ngời so với năm 2001 tức là tăng 1.2%. Nguyên nhân của sự tăng thêm này là do nền kinh tế xã hội phát triển. Mặt khác do sự tuyên truyền hớng dẫn tận tình của cán bộ trong cơ quan mà mọi ngời lao động cũng nh ngời sử dụng lao động hiểu rõ tầm quan trọng của BHXH và sẵn sàng tham gia đóng BHXH. ỉ Về đối tợng đợc hởng BHXH. Từ khi mới thành lập, BHXH Cẩm Xuyên đợc tỉnh Hà tĩnh giao cho quản lý gần 7000 lao động thuộc địa bàn huyện Cẩm Xuyên. Và tính đến nay số đối tợng hởng BHXH thờng xuyên trên địa bàn huyện đợc thể hiện dới bảng thống kê sau : Bảng 2 : Số lao động hởng BHXH ở huyện cẩm Xuyên 2000-2002 Năm 2000 2001 2002 Số lao động (ngời) 10.681 10. 940 11.555 (Nguồn số liệu : BHXH huyện Cẩm Xuyên) Dựa vào bảng số liệu trên ta thấy, số lợng đối tợng hởng BHXH ở huyện Cẩm Xuyên biến đổi qua các năm. Sự biến đổi không ngừng của số lợng đối tợng hởng BHXH do những nguyên nhân chính sau : - Hàng năm, có những ngời trong độ tuổi lao động đến tuổi nghỉ hu do quy định của Bộ luật lao động (nam : 60, nữ : 55 ) về hu và hởng trợ cấp hu trí. - Có những ngời đang trong độ tuổi lao động có tham gia BHXH không may gặp phải những tai nạn rủi ro trong qua trình lao động, làm giảm hoặc mất khả năng lao động cũng đợc hởng trợ cấp tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp theo điều lệ BHXH Việt Nam.... Nhìn chung, sự biến đổi này là không nhiều lắm và tăng dần qua các năm. ỉ Công tác thu BHXH Từ tháng 1/1995 đến tháng 9/1995, nhiệm vụ thu BHXH do ngành thuế và tài chính thu, chỉ đến tháng 10/1995 BHXH huyện Cẩm Xuyên mới trực tiếp thu. Theo điều lệ BHXH, bộ phận thu phải theo nghi chép đóng của từng đơn vị chính xác đến từng ngời, từng tháng. Đây là nghiệp vụ mới đặt ra mà trớc đây cha có nên bớc đầu thực hiện gặp rất nhiều khó khăn. Nhận thức đợc nhiệm vụ quan trọng đó BHXH huyện Cẩm Xuyên đã đề ra những biện pháp sau : - Cử cán bộ thờng xuyên bám sát cơ sở, nắm vững chắc tình hình lao động- quỹ lơng, tình hình sản xuất kinh doanh, tận tình hớng dẫn các chế độ và các biểu mẫu mới. - Đối chiếu thu hàng quý cũng nh thanh toán chế độ ốm đau, thai sản kịp thời, chính xác đợc cơ sở ghi nhận. - Kết hợp chặt chẽ với phòng Lao động- Thơng binh và Xã hội huyện, Công đoàn lao động huyện và uỷ ban nhân dân các xã trong việc vận động hớng dẫn cơ sở t nhân có sử dụng từ 10 lao động trở lên thực hiện chế độ BHXH theo qui định của pháp luật. Nhờ những biện pháp trên, BHXH đã xác định tơng đối đầy đủ số đơn vị đóng trên địa bàn huyện cùng với số lao động và tổng quỹ tiền lơng để xác định đợc số thu BHXH. Nhìn chung, công tác thu đạt đợc kết quả tốt, tổng thu BHXH năm sau cao hơn năm trớc. Số đơn vị và số lao động tham gia BHXH tăng lên cũng là một nguyên nhân cơ bản làm cho số thu của huyện Cẩm xuyên tăng lên. Thực tế, số thu của BHXH huyện Cẩm xuyên trong những năm qua nh sau : Bảng 3 : Công tác thu BHXH ở huyện Cẩm Xuyên 2000-2002 Năm Kế hoạch thu (đơn vị : triệu VNĐ) Số tiền thu đợc (đơn vị : triệu VNĐ) 2000 3.017 3.014 2001 3.610 3.613 2002 3.660 3.590 (Nguồn số liệu : BHXH huyện Cẩm Xuyên) Bằng những cố gắng, BHXH huyện Cẩm xuyên đã thực hiện công tác thu với một kết quả khả quan. Hàng năm, tổng thu luôn xấp xỉ bằng chỉ tiêu kế hoạch đã đề ra. Cụ thể, năm 2000, số tiền thu BHXH là hơn 3 tỉ đồng, đạt tỉ lệ 99,90% so với kế hoạch đã đề ra.Năm 2002, con số này lên tới gần 3,6 tỉ đồng, đạt 98,09% so với kế hoạch đã đề ra. Đặc biệt năm 2001, số tiền thu đợc là hơn 3,6 tỉ, vợt mức kế hoạch đã đề ra là 0,08%. ỉ Công tác chi trả các chế độ BHXH. Đây là một trong những nhiệm vụ chủ yếu của ngành BHXH. Trong 3 năm qua, mặc dù gặp rất nhiều khó khăn nhng cơ quan vẫn không ngừng phấn đấu để hoàn thành tốt nhiệm vụ đợc giao. Bảng 4 : Tình hình chi trả BHXH ở huyện Cẩm Xuyên 2000-2002 Năm 2000 2001 2002 Tổng chi (đơn vị : triệu VNĐ) 17.212,829 19.793,537 20.298,888 (Nguồn số liệu : BHXH huyện Cẩm Xuyên) Tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2002, số tiền đã chi trả BHXH cho các đối tợng là hơn 57,3 tỉ. Số chi BHXh tăng dần qua các năm là một dấu hiệu cho thấy số ngời tham gia BHXH ngày càng tăng. Nếu năm 2000, tổng chi BHXH chỉ đạt hơn 17,2 tỉ đồng thì đến năm 2002 tổng chi lên đến gần 20,3 tỉ đồng.Tỷ lệ chi BHXH thông qua hai nguồn thể hiện qua bảng thống kê sau. Bảng 5 : Bảng thống kê các nguồn chi BHXH ở huyện Cẩm Xuyên 2000-2002 Chỉ tiêu năm Chi từ ngân sách Nhà nớc (đơn vị: triệuVNĐ) Chi từ quỹ BHXH (đơn vị : triệuVNĐ) Tỉ lệ chi từ ngân sách so với tổng chi (đơn vị:triệuVNĐ) 2000 16.110,875 1.101,954 93,60% 2001 18.661,953 1.131,584 94,28% 2002 18.689,492 1.609,396 92,07% (Nguồn số liệu : BHXH huyện Cẩm Xuyên) ỉ Công tác đối chiếu tờ khai và cấp sổ BHXH. Thực hiện theo kế hoạch chỉ đạo của BHXH huyện cẩm xuyên, BHXH huyện tập trung đôn đốc cơ sở hoàn thiện tờ khai cấp sổ BHXH đã đợc đối chiếu, viết bổ sung sổ BHXH đã đợc cấp và tiếp tục đối chiếu tờ khai cấp sổ BHXH ở những đơn vị còn đông ngời lao động cha đợc cấp sổ BHXH. Đến ngày 31/12/2002, toàn huyện đã : - Đối chiếu đợc 2.955 tờ khai cấp sổ BHXH đạt 89,54% so với số lao động đóng BHXH năm 2002. - Đã cấp đợc 2.843 sổ BHXH, đạt 86,15% so với số lao động đóng BHXH năm 2002. Qua công tác cấp sổ BHXH, công tác quản lý lao động, quản lý hồ sơ của các đơn vị sử dụng lao động cũng đợc chấn chỉnh, kiện toàn và đợc quan tâm hơn trớc. 6. Một số điểm còn tồn tại: Bên cạnh những kết quả đạt đợc công tác chi trả còn một số tồn tại cần đợc khắc phục. - Quá trình chuyển đổi nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị trờng kéo theo sự chuyển đổi cơ chế BHXH. Sự chuyển đổi này gây ra một số vớng mắc trong việc giải quyết quyền lợi một số chính sách cũ và chính sách mới, giữa thời gian đóng bảo hiểm và thời gian hởng…mặt khác, trong quy định về BHXH còn những điểm cha thật sự phù hợp nh tuổi nghỉ hu- giữa nam và nữ, giữa các nhóm lao động…Điều này gây khó khăn trong tổ chức thực hiện của BHXH huyện với các đơn vị, với ngời lao động khi đi giải quyết quyền lợi cụ thể của họ. - Số ngời trong độ tuổi lao động tăng nhanh nhng số ngời tham gia BHXH chỉ chiếm khoảng 40% tống số lao trong địa bàn huyện. Phần lớn số ngời tham gia BHXH đều nằm trong đối tợng bắt buộc. Các chủ sử dụng lao động trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh luôn tìm cách tránh né hoặc cố tình vi phạm luật lao động, kí hợp đồng ngắn hạn, thậm chí không kí hợp đồng lao động, kí quyết định lơng thấp hơn mức hởng để không thực hiện tốt việc trích nộp BHXH hoặc thực hiện hiện ở mức tợng trng nhằm đối phó. - Nhận thức của ngời lao động còn hạn chế, cha thấy rõ đợc ý nghĩa của 5% tiền lơng đóng BHXH để hởng cao hơn do có phần của chủ sử dụng lao động đóng 15% tổng quỹ lơng và đợc Nhà nớc hỗ trợ, là lợi ích thiết thực lâu dài nh ốm đau, thai sản…Bên cạnh đó còn nhiều cơ quan chầy ỳ, né tránh nợ BHXH ý thức chấp hành điều lệ BHXH còn lỏng lẻo. Do đó cần phải có những luật định chặt chẽ hơn. - Địa bàn huyện rộng lớn, số đơn vị đóng trên địa bàn nhiều, số lao động đông trong khi số cán bộ làm việc tại BHXH huyện còn rất ít, nơi làm việc chật hẹp… các đơn vị sử dụng, thờng ỷ vào cán bộ BHXH (trong việc tăng giảm và đối chiếu mức đóng) nên cán bộ công nhân ở phòng BHXH phải làm việc rất căng thẳng. Tất cả những khó khăn đó đã trực tiếp hoặc gián tiếp gây ra ảnh hởng không nhỏ đến việc thực hiện công tác BHXH trên địa bàn huyện. 7. Phơng hớng phát triển BHXH của huyện Cẩm Xuyên trong thời gian tới. Nhằm phát triển BHXH huyện Cẩm Xuyên năm 2003 cơ quan cố gắng phấn đấu để hoàn thành tốt những kế hoạch đã đề ra, cụ thể : - Công tác đốc thu đạt chỉ tiêu tỉnh giao. - Công tác chi lơng đảm bảo an toàn đúng đối tợng, chính sách và xong trớc ngày 15 hàng tháng. - 100% ngời lao động đợc đối chiếu tờ khai và cấp sổ BHXH. - Xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện. Để thực hiện tốt những nhiệm vụ đó BHXH huyện Cẩm Xuyên phải tiếp tục hoàn thiện mình nâng cao uy tính chất lợng phục vụ, luôn tự đổi mới để phù hợp với chiến lợc phát triển kinh tế thị trờng. Kinh tế phát triển sẽ thu hút nhiều lao động, thu nhập của họ tăng lên, tạo điều kiện thuận lợi việc mở rộng đối tợng tham gia BHXH, tăng nguồn đóng góp vào quỹ. Ngoài sự nổ lực của bản thân BHXH huyện Cẩm Xuyên cũng cần đến sự phối hợp của các ngành có liên quan, của BHXH tỉnh Hà Tĩnh cũng nh sự khuyến khích hỗ trợ của nhà nớc để BHXH ngày càng phát triển bền vững. II. Thực trạng công tác chi trả BHXH ở huyện cẩm Xuyên năm 2000-2002. Có thể nói rằng : chi trả là kết quả cuối cùng của quá trình thực hiện chính sách BHXH, là khâu cuối cùng của công tác giải quyết các chính sách BHXH liên quan đến ngời lao động bị suy giảm sức lao động, chế độ TNLĐ- BNN, chế độ thai sản, ốm đau...cho đối tợng hởng lơng hu và trợ cấp BHXH khi hoàn thành nghĩa vụ. Bảo đảm chi trả các chế độ BHXH cho đối tợng đủ điều kiện thụ hởng đầy đủ và nhanh chóng là một trong những nhiệm vụ trọng yếu của hệ thống BHXH huyện Cẩm Xuyên. Hiện nay có 11.555 ngời hởng BHXH. Đặc biệt những ngời đã đóng góp rất nhiều công tác của mình cho sự nghiệp xây dựng tổ quốc, phần lớn trong số họ cuộc sống hàng ngày do các chế độ BHXH nhất là chế độ trợ cấp thờng xuyên đảm bảo hiểu rõ vai trò quan trọng đó, ngành BHXH huyện đã thực hiện tốt công tác chi trả các chế độ BHXH. Để thấy rõ hơn về hoạt động này tại BHXH huyện Cẩm Xuyên chúng ta cùng đi vào nghiên cứu các chế độ chi trả. 1. Tổ chức chi trả các chế độ BHXH tại huyện Cẩm Xuyên Phần chi trả lơng hu và trợ cấp BHXH sẽ giao cho UBND các xã chịu trách nhiệm chi tận tay ngời hởng. Phần chi trả 3 chế độ ốm đau, thai sản và dỡng sức chuyển cho ngời lao động thông qua các chủ sử dụng lao động. Còn danh sách bảng lơng đợc lập trớc một tháng và gửi lên BHXH tỉnh Hà tĩnh để BHXH tỉnh quản lý chính xác số chi của huyện. Vào ngày 4 hàng tháng, cơ quan sẽ đi lĩnh tiền ở Kho bạc và chi trả lơng hu và trợ cấp BHXH, BHXH huyện luôn tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo của huyện uỷ, uỷ ban nhân dân huyện, phối kết hợp chặt chẽ với các phờng trong việc rà soát, nắm chắc sự biến động của các đối tợng hởng lơng hu và trợ cấp BHXH, nhờ đó đã kịp thời phát hiện và xử lý các trờng hợp hởng sai, hởng quá thời gian...Đồng thời, cơ quan cũng phân công cán bộ theo dõi chi trả lơng hu và trợ cấp BHXH của từng xã, tổ chức kiểm tra luân phiên việc chi trả lơng hu và trợ cấp của các xã, qua đó kịp thời cùng xã giải quyết những phát sinh hoặc rút kinh nghiệm để tổ chức chi trả ngày càng tốt hơn. Mặc dù đối tợng hởng lơng hu và trợ cấp BHXH đông, số tiền chi trả lớn song BHXH huyện đã cùng với các xã có sự tham gia tích cực các đồng chí công an trong huyện đã thực hiện chi trả kịp thời, đủ số, đúng đối tợng, an toàn tuyệt đối, đảm bảo đến tận tay ngời hởng trớc ngày 10 hàng tháng. 2. Thực hiện chi trả các chế độ a. Chi trả chế độ ốm đau. Những ngời bị ốm đau, tai nạn (Không phải tai nạn lao động) có xác nhận của y tế phải nghỉ việc thì đợc hởng trợ cấp ốm đau thay bằng tiền lơng hoặc tiền công đợc quy định trong Nghị định 12/CP của Chính phủ nh sau : ỉ Các trờng hợp đợc nghỉ hởng trợ cấp ốm đau: - Bản thân ngời lao động có tham gia BHXH bị ốm - Ngời lao động có con dới 7 tuổi bị ốm - Ngời lao động thực hiện các biện pháp kế hoạch hoá dân số. ỉ Điều kiện đợc hởng trợ cấp - Phải đóng BHXH, thời hạn hởng trợ cấp phụ thuộc vào thời gian đóng BHXH - Có giấy xác nhận của tổ chức y tế (do Bộ y tế quy định) ỉ Thời hạn trợ cấp và mức trợ cấp ã Đối với ngời lao động làm việc trong điều kiện bình thờng - 30 ngày trong một năm nếu đã đóng BHXH dới 15 năm - 40 ngày trong một năm nếu đã đóng BHXH từ 15 đến 30 năm - 50 ngày trong một năm nếu đóng BHXH từ 30 năm trở lên. ã Đối với ngời làm trong ngành nghề hoặc công việc nặng nhọc, độc hại, làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0.7 trở lên đợc nghỉ dài hơn 10 ngày so với ngời lao động làm việc trong điều kiện bình thờng có thời gian tơng ứng nh trên. ã Ngời lao động bị mắc các loại bệnh cần chữa trị dài ngày (theo quy định của Bộ y tế) thì thời gian hởng trợ cấp tối đa là 180 ngày không phụ thuộc vào thời gian đã đóng BHXH. Trờng hợp hết 180 ngày mà vẫn tiếp tục điều trị thì đợc hởng trợ cấp tiếp nhng mức thấp hơn. ã Ngời lao động thực hiện các biện pháp kế hoạch hoá dân số thì đợc nghỉ từ 7-20 ngày tuỳ từng trờng hợp cụ thể. ã Ngời lao động đợc nghỉ chăm sóc con ốm 20 ngày trong năm đối với con dới 3 tuổi và 15 ngày trong năm đối với con từ 3- 7 tuổi. ã Trong thời gian nghỉ theo quy định ngời lao động đợc hởng trợ cấp BHXH bằng 75% mức tiền lơng làm căn cứ đóng BHXH dới 30 năm. Tiền lơng làm căn cứ đóng BHXH bao gồm lơng theo cấp bậc, chức vụ, phụ cấp chức vụ, phụ cấp khu vực, phụ cấp đắt đỏ (nếu có). Và đây là kết quả mà BHXH huyện đạt đợc nh bảng số liệu sau. Bảng6 : Chi trả chế độ ốm đau năm 2000-2002. NĂM CHỈ TIÊU TĂNG GIẢM QUA CÁC NĂM SỐ NGỜI ĐỢC HỞNG CHI TRỢ CẤP ỐM ĐAU (NGỜI) SỐ TIỀN ĐỢC HỞNG (ĐV : 1000 đồng) SỐ TIỀN (ĐV :1000 đồng) TỶ LỆ (%) 2000 398 87.405 - - 2001 417 90.574 3.169 3,63 2002 662 121.973 31.399 34,6 7 (Nguồn số liệu : BHXH huyện Cẩm Xuyên) Từ bảng số liệu trên chúng ta thấy: Số tiền đợc hởng của năm 2001 tăng 3.169.000 đồng tơng ứng với tỉ lệ 3,63% so với năm 2000. Đặc biệt là năm 2002 số tiền đợc hởng có sự tăng đột biến về số tuyệt đối lên tới 31.399.000 đồng tức là tăng 34,67% so với năm 2001. Sở dĩ qua các năm số tiền đợc hởng đều tăng nh vậy là do số ngời đợc hởng BHXH tăng lên, mà số ngời tăng lên là do Nhà nớc ngày càng quan tâm đến sức khoẻ của ngời lao động nên các khoản trợ cấp đợc giải quyết nhanh và các khoản trợ cấp cũng đợc tăng lên.Bên cạnh đó, số ngời tham gia vào BHXH càng nhiều nên khoản trợ cấp cũng tăng lên. Một số ngời đợc hởng vì phải chăm sóc con cái ốm đau, có ngời đợc hởng vì bận việc riêng của gia đình và còn một số ngời nữa vì mắc bệnh cần điều trị dài ngày. b. Chi trả chế độ thai sản. Trong Nghị định 12/CP của Chính phủ quy định : 4Các trờng hợp đợc hởng - Lao động nữ có thai, sinh con thứ nhất, thứ hai. - Lao động nữ nuôi con sơ sinh. 4Điều kiện - Có tham gia đóng góp BHXH. 4 Thời hạn hởng và mức hởng BHXH i Thời hạn. - Khi có thai đợc nghỉ khám thai 3 lần, mỗi lần 1 ngày. - Sẩy thai nghỉ từ 20 ngày đến 30 ngày tuỳ theo tháng thai. - Khi sinh con đợc nghỉ từ 4 đến 6 tháng tuỳ theo điều kiện làm việc - Sinh 1 lần nhiều con thì tính từ con thứ 2 trở đi, mỗi con sinh thêm mẹ đợc nghỉ thêm 30 ngày. - Trờng hợp sau khi sinh con chết, ngời mẹ đợc nghỉ 75 ngày kể từ ngày sinh, nếu con dới 60 ngày tuổi bị chết thì ngời mẹ đợc nghỉ thêm 15 ngày kể từ khi con bị chết nhng không quá thời hạn nghỉ sinh con theo quy định chung. - Nếu nuôi con sơ sinh thì ngời nuôi đợc nghỉ cho đến khi con đủ 4 tháng tuổi. iMức trợ cấp - Đợc hởng trợ cấp bằng 100% mức tiền lơng làm cơ sở đóng BHXH trớc khi nghỉ trong thời hạn đã nêu. - Đợc trợ cấp thêm một tháng tiền lơng. Với đặc điểm là huyện tập trung nhiều nhà máy thuộc công nghiệp dệt, may, thực phẩm…nên việc thực hiện chế độ trợ cấp thai sản là nhu cầu đòi hỏi thờng xuyên của ngời lao động bởi vì số lao động trong huyện đa phần là nữ. Chế độ này nhằm giúp ngời lao động nữ có khoản trợ cấp để thay thế cho khoản thu nhập bị mất đi do không làm việc vì sinh con. Hơn nữa, việc quy định thời gian nghỉ đã tính đến yếu tố điều kiện và môi trờng lao động nhằm đảm bảo sức khoẻ cho sản phụ thuộc các nhóm lao động khác nhau.Và đây là kết quả đạt đợc khi thực hiện chế độ này. Bảng 7: Chi trả chế độ thai sản 2000 -2002 . NĂM CHỈ TIÊU TĂNG GIẢM QUA CÁC NĂM SỐ NGỜI ĐỢC HỞNG (NGỜI) SỐ TIỀN ĐỢC HỞNG (ĐV :1000 đồng) SỐ TIỀN (ĐV :1000 đồng) TỶ LỆ (% ) 2000 117 186.404 - - 2001 129 187.402 + 998 0,54 2002 119 275.378 + 87.976 46,9 5 (Nguồn số liệu: BHXH huyện Cẩm Xuyên) Từ bảng số liệu trên chúng ta thấy: Năm 2001 số tiền đợc hởng tăng 998.000 đồng hay 0,54% điều này là do số ngời đợc hởng trợ cấp thai sản năm 2001 nhiều hơn năm 2000, số ngời đợc hởng tăng lên nh vậy là do số lao động nữ trong độ tuổi sinh đẻ và những ngời sinh con thứ nhất, thứ hai tơng đối lớn cho nên việc tăng số tiền chi trả trợ cấp thai sản cho ngời tham gia đóng BHXH đó là điều tất yếu. Năm 2002 số tiền đợc hởng tăng số tuyệt đối là 87.976.000 đồng tức 46,95%, nhng số nguời đợc hởng chế độ thai sản giảm so với năm 2001. Số ngời đợc hởng giảm đi mà số tiền đợc hởng lại tăng lên đột biến nh vậy là do năm 2002 số ngời sinh con ít hơn năm 2001 và đặc biệt là do điều kiện và trang thiết bị y tế, thuốc men ngày càng hiện đại hơn, giá cả những trang thiết bị y tế ngày một đắt hơn, và hơn nữa ngày càng có nhiều doanh nghiệp, xuất hiện trong nhiều thành phần kinh tế, nên mức độ chi trả ngày một nhiều và tăng lên một cách đáng kể. c. Chi trả chế độ Dỡng sức. Điều kiện hởng : Ngời lao động đã đóng đủ BHXH theo quy định thì đợc nghỉ dỡng sức phục hồi sức khoẻ khi có trong 3 điều kiện sau đây : - Có đủ 3 năm đóng BHXH trở lên tại đơn vị mà bị suy giảm sức khoẻ. - Sau khi điều trị nội trú hoặc ngoại trú do ốm đau, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp mà cha phục hồi sức khoẻ. - Lao động nữ yếu sức khoẻ sau khi nghỉ thai sản( kể cả trờng hợp nghỉ việc do sẩy thai). Đây là kết quả BHXH huyện đã chi trả. Bảng 8: Chi trả chế dỡng sức 2000-2002 NĂM CHỈ TIÊU TĂNG GIẢM QUA CÁC NĂM SỐ NGỜI ĐỢC HỞNG ( NGỜI) SỐ TIỀN ĐỢC HỞNG (ĐV :1000 đồng) SỐ TIỀN (ĐV :1000 đồng) TỶ LỆ (%) 2001 195 14.650 - - 2002 612 101.750 + 87.100 594, 54 (Nguồn số liệu:BHXH huyện Cẩm Xuyên) Từ bảng số liệu trên ta thấy: Năm 2000 cha có số liệu về chế độ dỡng sức, vì chế độ này đợc thực hiện vào năm 2001 khi có quyết định số 37/2001/QĐ- TTG của Chính phủ. Còn 2 năm tiếp theo khi đợc thực hiện thì BHXH đă đạt đợc những kết quả rất khả quan. Năm 2002 tăng rất mạnh so với năm 2001 là 87.100.000 đồng tức là tăng 594,54%( nghĩa là tăng gần 7 lần). Lí do số tiền hởng đạt đợc kết quả nh vậy là do số ngời đợc nghỉ dỡng sức nhiều hơn, có sự thay đổi về số lợng ngời tham gia đóng BHXH. Và số ngời lao động ốm đau, thai sản đều ảnh hởng đến nhu cầu nghỉ dỡng sức của ngời lao động. d. Chi trả chế độ Hu trí. Nghị định số 12/CP của Chính phủ ban hành ngày 26/01/1995 quy định những đối tợng sau đây đợc hởng chế độ hu trí : 4Điều kiện Trong chế độ hu trí điều kiện để hởng trợ cấp gồm tuổi đời và sổ năm đóng BHXH. Trong chế độ hu trí điều kiện để hởng trợ cấp gồm tuổi đời và số năm đóng BHXH. iĐể đợc hởng trợ cấp hu trí đầy đủ thì về tuổi đời. + Nam phải đủ 60 tuổi trong điều kiện lao động bình thờng và đủ 55 tuổi nếu làm ở ngành nghề hoặc công việc nặng nhọc, độc hại, hoặc ở nơi khó khăn có phụ cấp khu vực với hệ số 0,7 trở lên, hoặc công tác ở chiến trờng B,C,K. + Nữ phải có đủ 55 tuổi trong điều kiện lao động bình thờng hoặc đủ 50 tuổi nếu làm ở các công việc và khu vực nêu trên nh nam giới. i Về thời gian đóng BHXh có phải đủ 20 năm đóng đối với các loại lao động và đối với các trờng hợp giảm tiền thì trong đó phải có 15 năm ở ngành nghề hoặc công việc nặng nhọc độc hại hoặc ở nơi khó khăn gian khổ có phụ cấp với hệ số 0,7 trở lên, hoặc công tác ở chiến trờng B, C, K. i Những ngời nghỉ hu nhng đợc hởng trợ cấp thấp hơn với các điều kiện sau : + Nam đủ 60 tuổi, nữ 55 tuổi nhng có thời gian đóng BHXH đủ 15 năm đến dới 20 năm. + Nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi thời gian đóng BHXH đủ 20 năm trở lên mà bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên. + Ngời lao động có ít nhất 15 năm làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại đã đóng BHXH đủ 20 năm mà bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên, không phụ thuộc vào tuổi đời. 4Sự thay đổi chế độ hu Ngày 12/11/1998 Chính phủ ban hành Nghị định 39/CP sửa đổi một số quy định đối với chế độ hu nh sau : - Đối với những ngời đủ 55 tuổi ( đối với nam ) và 50 tuổi (đối với nữ) mà có đủ 30 năm đóng BHXH trở lên thì hởng đủ 75% tiền lơng bình quân của 5 năm cuối mà không bị trừ tỷ lệ % nh trớc. Còn đối với những ngời không đủ điều kiện đợc hởng hu đầy đủ thì thay vì trừ 2% nay chỉ trừ 1%. - Đối với những ngời đã từng có 15 năm làm công việc nặng nhọc độc hại mà sau đó chuyển sang làm công việc khác có mức tiền lơng thấp hơn thì khi tính tiền lơng bình quân, đợc tính bình quân của 5 năm liền kề có mức lơng cao nhất. Chi trả lơng hu chiếm tỉ lệ lớn nhất trong tổng chi của BHXH trong các năm. Những ngời hởng lơng hu đợc phân chia thành hai loại đối tợng; hu quân đội và hu công nhân viên chức. Thông qua bảng thống kê dới đây chúng ta sẽ thấy rõ đợc thực trạng chi trả lơng hu của BHXH huyện trong những năm qua. Bảng 9: Chi trả chế độ hu trí 2000-2002 NĂ M CHỈ TIÊU SỐ TIỀN TĂNG GIẢM QUA CÁC NĂM SỐ NGỜI ĐỢC HỞNG TRỢ CẤP SỐ TIỀN TRỢ CẤP (ĐV :1000 đồng) SỐ TIỀN (ĐV :1000 đồng) TỶ LỆ(%) NSN N QBHX H NSNN QBHX H NSNN QBHX H NS NN QBH XH 200 0 8.949 230 15.004.5 18 988.000 - - - - 200 1 9.050 164 17.460.9 74 1.008.7 62 +2.456. 456 +20.76 2 16,3 7 2,10 200 2 9.066 140 17.282.9 37 1.447.3 02 - 178.037 +438.5 40 1,01 43,47 (Nguồn số liệu: BHXH huyện Cẩm Xuyên) Từ bảng số liệu trên ta thấy: Chi trả chế độ hu trí BHXH lấy từ nguồn ngân sách lớn hơn nhiều so với nguồn quỹ BHXH. Vì nguồn quỹ chỉ dùng để chi trả cho các đối tợng nghỉ việc trớc 01/01/1995 trở đi. Nếu so sánh cụ thể số chi trong từng nguồn thì : * Chế độ hu trí BHXH chi trả từ Nguồn Ngân Sách : Năm 2001 số tiền BHXH huyện Cẩm Xuyên chi trả lớn hơn năm 2000 là: 2.456.456.000 đồng tức tăng 16,37%. Đó là do có sự điều chỉnh lơng hu theo NĐ 175/CP. Năm 2002 số tiền hởng trợ cấp giảm 178.037.000 đồng tức giảm 1,01%. Nguyên nhân giảm là do : những cán bộ hu trí ở tuổi cao, già yếu, ốm đau, bệnh tật chết tơng đối lớn và BHXH huyện đã cắt giảm kịp thời, và vì điều kiện hoàn cảnh gia đình nên số cán bộ hu trí chuyển đi các tỉnh khác. * Chế độ Hu trí BHXH chi trả từ nguồn quỹ: Trong năm 2001 số tiền trợ cấp so với năm 2000 tăng 20.762.000 đồng tức là tăng 2,10% và năm 2002 cũng tăng so với năm 2001 là 438.540.000 đồng tức là tăng 43,47%. Nguyên nhân của việc tăng chi từ quỹ là do tỷ lệ cán bộ công chức Nhà nớc nghỉ hu tăng tơng đối lớn. Và số cán bộ công chức nghỉ hu trớc tuổi tăng do quá trình sắp xếp lại các doanh nghiệp Nhà nớc, các đơn vị hành chính sự nghiệp tinh giảm biên chế và nghỉ theo các chế độ khác của Nhà nớc. e. Chế độ Tử tuất. Nghị định 12/CP của Chính phủ quy định : 4 Các trờng hợp - Ngời lao động đang làm việc bị ốm đau bệnh tật hoặc tai nạn chết. - Những ngời đang nghỉ chờ hu bị chết. - Những ngời đang hởng trợ cấp BHXH hàng tháng (nh hu, mất sức lao động, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp) bị chết những trờng hợp trên thân nhân đợc hởng chế độ trả trớc. 4 Điều kiện hởng Tham gia BHXHdới 15 nămmà chết thân nhân đợc hởng trợ cấp 1 lần. Tham gia BHXH từ 15 năm trở lên mà chết thì đợc hởng trợ cấp hàng tháng kèm theo các điều kiện của thân nhân. 4 Các loại trợ cấp - Mai táng phí : chung cho tất cả mọi ngời chết là bằng 8 tháng tiền lơng tối thiểu. - Trợ cấp 1 lần : ngời lao động cha đủ 15 năm đóng BHXH hoặc thân nhân cha đủ điều kiện hởng trợ cấp hàng tháng. Mức trợ cấp là mỗi năm đóng BHXH thì đợc một tháng tiền lơng bình quân làm căn cứ đóng BHXH nhng không quá 12 tháng. Đối với ngời đang hởng hu chết mà thân nhân không đủ điều kiện trợ cấp hàng tháng thì nếu chết trong năm hởng hu thứ nhất thì đợc hởng 12 tháng lơng hu. nếu chết từ năm hởng hu thứ 2 trở đi, mỗi năm đã hởng BHXH giảm đi một tháng lơng, nhng tối thiểu cũng bằng 3 tháng lơng hu. - Trợ cấp tuất hàng tháng : khi thân nhân của ngời đủ điều kiện hởng trợ cấp hàng tháng ở vào một trong các trờng hợp sau: + Con cha đủ 15 tuổi hoặc đến 15 tuổi nếu đang đi học. + Bố mẹ đẻ, bố mẹ vợ chồng đã hết tuổi lao động (nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi). Mức trợ cấp đợc hởng đối với mỗi thân nhân bằng 40% tiền lơng tối thiểu nhng không quá 4 suất. Những ngời cô đơn, không ngời nuôi dỡng thì đợc trợ cấp bằng 70% tiền lơng tối thiểu. BHXH huyện còn chịu trách nhiệm quản lý đối tợng là ngời về hu, lão thành cách mạng và mất sức lao động. Khi những ngời này chết thì thân nhân tiến hành làm hồ sơ xin hởng tiền tuất tuỳ theo điều hởng một lần hoặc hàng tháng. Chi trả BHXH ở BHXH huyện chủ yếu là cho đối tợng hu là công nhân viên chức chiếm tỷ lệ lớn còn lại là hu trí quân đội và lão thành cách mạng chiếm tỷ lệ nhỏ. Các đối tợng hởng chế độ tuất trên địa bàn huyện nh sau: Bảng 10: Chi trả chế độ tử tuất 2000-2002 NĂ M CHỈ TIÊU SỐ TIỀN TĂNG GIẢM QUA CÁC NĂM SỐ NGỜI ĐỢC HỞNG TRỢ CẤP SỐ TIỀN TRỢ CẤP (ĐV :1000 đồng) SỐ TIỀN (ĐV :1000 đồng) TỶ LỆ(%) NSN N QBHX H NSN N QBHX H NSNN QBH XH NSN N QBH XH 200 0 836 116 812.9 90 95.746 - - - - 200 1 865 89 969.9 08 97.744 +156.9 18 + 1.980 19,30 2,07 200 2 871 60 880.9 39 131.163 - 88.969 +33.4 19 9,17 34,19 (Nguồn số liệu: BHXH huyện Cẩm Xuyên.) Qua bảng số liệu trên chúng ta thấy từ nguồn ngân sách Nhà nớc và từ nguồn quỹ bảo hiểm xã hội : Trong năm 2001 nguồn ngân sách Nhà nớc chi trả lớn hơn nguồn quỹ BHXH cụ thể là tăng 156.918.000 đồng tức là tăng 19,30 so với năm 2000 và nguồn quỹ BHXH cũng tăng nhng với số tiền bé hơn là 1.980.000 đồng hay tăng 2,07% . Nguyên nhân hai nguồn này tăng lên là do chi trả cho con của ngời lao động bị chết cha đủ 15 tuổi hoặc bố, mẹ, vợ hoặc chồng ngời nuôi dỡng hợp pháp đã hết tuổi lao động. Năm 2002 số tiền trợ cấp từ nguồn quỹ BHXH cũng tăng 33.419.000 đồng tức là tăng 34,19% so với năm 2001. Nhng số tiền trợ cấp đối với nguồn NSNN giảm 88.969.000 đồng hay giảm 9,17% (so với năm 2001). Nguyên nhân giảm là qua quá trình rà soát hồ sơ của các đối tợng hởng tuất, BHXH huyện phát hiện và cắt giảm kịp thời một số lợng tơng đối lớn các đối tợng ở tuổi trởng thành hết hạn hởng. g. Chế độ Tai nạn lao động và Bệnh nghề nghiệp (TNLĐ - BNN) Nghị định 12/CP của Chính phủ quy định : 8 Trờng hợp đợc xác định là TNLĐ và BNN. - Bị tai nạn trong giờ làm việc, tại nơi làm việc và ngoài giờ làm việc theo yêu cầu của chủ sử dụng lao động. - Bị tai nạn lao động ngoài giờ làm việc theo yêu cầu của chủ sử dụng lao động. - Bị tai nạn trên tuyến đờng đi và về từ nơi ở đến nơi làm việc. - Bị các bệnh nghề nghiệp do môi trờng và điều kiện lao động. Danh mục BNN do Bộ y tế và Bộ lao động- thơng binh xã hội quy định. 8 Điều kiện đợc hởng trợ cấp - Có tham gia đóng BHXH - Có giám định thơng tật, bệnh tật theo quy định của pháp luật hiện hành. 8Các loại trợ cấp i Khi bị TNLĐ, BNN trong thời gian điều trị ngời lao động vẫn đợc hởng lơng và các chi phí điều trị do chủ sử dụng lao động chi trả (không thuộc trợ cấp BHXH). i Khi đã ổn định thơng tật, đợc giám định thơng tật thì đợc hởng trợ cấp BHXH tính từ khi ra viện, gồm : - Trợ cấp 1 lần (nếu bị suy giảm khả năng lao động từ 5-30% bằng từ 4 đến 12 tháng tiền lơng tối thiểu). - Trợ cấp hàng tháng( nếu bị suy giảm từ 31% trở lên) bằng từ 0,1-1,6 lần mức lơng tối thiểu tuỳ thuộc vào tỷ lệ suy giảm khả năng lao động. - Đợc phụ cấp cho ngời phục vụ bằng 0,8 mức tiền lơng tối thiểu đối với những ngời mất khả năng lao động từ 81% trở lên và bị liệt cột sống, mù hai mắt, cụt hai tay, tâm thần nặng. - Nếu bị TNLĐ hoặc BNN mà chết thì gia đình đợc hởng trợ cấp một lần bằng 20 tháng tiền lơng tối thiểu và đợc hởng trợ cấp trớc, không phụ thuộc vào thời gian đóng BHXH. - Ngời bị TNLĐ và BNN có đủ điều kiện đợc hởng trợ cấp hu trí. Cùng với sự phát triển kinh tế, điều kiện lao động và cống tác an toàn vệ sinh lao động trong các doanh nghiêp ở nớc ta hiện nay đã có sự thay đổi đáng kể. Mặc đã có nhiều cải cách nhng để xoá bỏ hoàn toàn TNLĐ và BNN là điều không thể. Vì vậy chế độ này đợc quan tâm đặc biệt ở những nớc thực hiện BHXH đối với ngời lao động. Kết quả chi trả chế độ trợ cấp TNLĐvà BNN tại BHXH huyện nh sau : Bảng 11: Chi trả chế độ TNLĐ- BNN 2000-2002 NĂ M CHỈ TIÊU SỐ TIỀN TĂNG GIẢM QUA CÁC NĂM SỐ NGỜI ĐỢC HỞNG TRỢ CẤP SỐ TIỀN TRỢ CẤP (ĐV :1000 đồng) SỐ TIỀN (ĐV :1000 đồng) TỶ LỆ(%) NSN QBHX NSN QBHX NSN QBH NSN QBHX N H N H N XH N H 200 0 16 19 19.55 8 18.208 - - - - 200 1 16 15 29.01 9 25.078 +9.46 1 +6.87 0 48,37 37,73 200 2 15 10 26.51 5 30.931 -2.504 +5.85 3 8,63 23,34 (Nguồn số liệu: BHXH huyện Cẩm Xuyên.) Qua số liệu trên chúng ta thấy: Số tiền chi trả qua các năm đều có sự tăng, giảm khác nhau cụ thể : Từ nguồn ngân sách, năm 2001 tăng là 9.46.000 đồng tức tăng 48,37% so với năm 2000. Nguyên nhân dẫn đến sự biến động trên là do có sự điều chỉnh lơng hu và trợ cấp BHXH theo nghị định 176/CP. Năm 2002 giảm 8,63% hay giảm là 2.504.000 đồng so với năm 2001. Nguyên nhân là do các đối tợng lao động di chuyển đến các tỉnh bạn, và có nhiều trờng hợp bị chết… Nguồn quỹ: năm 2001 tăng hơn năm 2000 là 6.870.000 đồng tức là tăng 37,73% và năm 2002 tăng hơn năm 2001 là 5.853.000 đồng hay là tăng 23,34%. Nguyên nhân dẫn đến sự tăng số tiền chi trả qua các năm là do số cán bộ công chức làm việc trong các cơ quan nhà nớc, các xí nghiệp sản xuất bị tai nạn ngày càng tăng vì gặp nhiều rủi ro trong lao động sản xuất, chế độ bảo hộ lao động không đảm bảo an toàn trong quá trình làm việc, công tác… 3. Đánh giá chung. Trong những năm qua BHXH huyện Cẩm Xuyên đã gặt hái đợc nhiều thành công đáng kể. Cụ thể là các khoản thu trong các năm qua tăng dần. BHXH huyện Cẩm Xuyên đã có nhiều cố gắng nhằm đạt đợc những chỉ tiêu đã đề ra. Nhìn chung các khoản chi từ ngân sách nhà nớc vẫn chiếm một khoản lớn trong tổng chi BHXH trong những năm qua. Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế huyện Cẩm Xuyên cha phát triển mạnh so với một số quận huyện khác trên toàn quốc nên tỷ lệ thu so với chi vẫn cha cao. Ngoài ra, những hiện tợng tiêu cực trong cơ quan là không đáng kể đội ngũ cán bộ trong cơ quan hết sức tận tình trong việc giải thích, hớng dẫn những ngời làm chế độ. Công tác chi trả các chế độ BHXH ngày càng đợc cải thiện, việc chi trả diễn ra nhanh chóng kịp thời, an toàn và chính xác. Chính vì vậy đã đợc đông đảo những ngời hởng chế độ hoan nghênh, tạo niềm tin đối với BHXH tỉnh Hà Tĩnh. CHƠNG III MỘT SỐ GIẢI PHÁP BHXH Việt Nam là ngành mới đợc thành lập theo NĐ 19/CP ngày 16/2/1995 của Chính phủ để giúp Thủ tớng Chính phủ chỉ đạo công tác quản lý BHXH và thực hiện các chế độ, chính sách BHXH theo pháp luật của Nhà nớc. Ngay từ những ngày đầu mới thành lập, BHXH Việt nam đã nhanh chóng ổn định tổ chức và từ ngày 01/10/1995 toàn bộ hệ thống BHXH Việt nam đã chính thức đi vào hoạt động. Đến nay, mặc dù bớc đầu còn gặp nhiều khó khăn nhng BHXH đã có nhiều cố gắng và đạt đợc những thành tích nhất định, khẳng định đợc vị trí của mình, khẳng định đợc sự tồn tại và phát triển thông qua các hoạt động của ngành. Đó là số thu BHXH ngày càng tăng, năm sau cao hơn năm trớc, chi trả cho các chế độ BHXH kịp thời, đúng đối tợng, đúng chế độ chính sách và đủ số lợng, bớc đầu đã có những biện pháp đầu t tăng trởng quỹ mang lại hiệu quả. Tuy nhiên, qua một thời gian ngắn hoạt động, BHXH Việt nam nhận thấy còn có những thiếu sót tồn tại trong chính sách BHXH và trong quá trình thực hiện. Để chính sách BHXH bảo đảm tốt hơn đời sống cho ngời lao động, góp phần tích cực vào việc ổn định an toàn xã hội và sự nghiệp phát triển kinh tế. Dới đây em xin đa ra một số ý kiến của mình nhằm hoàn thiện và đổi mới chính sách BHXH. 1.Về văn bản pháp luật Chuyển sang nền kinh tế thị trờng cùng với sự thay đổi trong nội dung và đối tợng điều chỉnh các quan hệ xã hội – pháp luật nói chung và chế độ BHXH nói riêng cũng có sự thay đổi. Tuy nhiên, trong các chế định thì chế định pháp lí về BHXH dờng nh mang tính chất ổn định nhất, điều này rất thuận lợi trong việc xây dựng lại hệ thống quy định về BHXH cho tơng lai. Tất nhiên, vẫn cần thiết phải có điều chỉnh trợ cấp cho phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội và sự phát triển kinh tế. Yêu cầu ở đây là cần phải có chính sách lao động đồng bộ. Việc xây dựng chế độ BHXH phải khắc phục đợc tính giải quyết tình thế vì chế độ BHXH ban hành hôm nay không chỉ áp dụng để giải quyết các chế độ cho ngời lao động đã làm việc trớc đây nay về nghỉ chế độ mà còn áp dụng trong hiện tại và tơng lai. Mặt khác, sự sát nhập của BHXH và BHYT sẽ gây ra nhiều khó khăn cho công tác quản lý hai nghiệp vụ này.Vì vậy, theo em cần sớm ban hành Luật BHXH và hệ thống hoá văn bản về BHXH pháp quy về BHXH ở mức cao hơn để thực hiện rõ tầm quan trọng của BHXH và có thể quản lý thống nhât hai nghiệp vụ này. Song song với việc ban hành Luật BHXH, chúng ta cũng nên thay đổi lại tỉ lệ đóng BHXH. Hiện nay, do mức sống của xã hội ngày càng đợc nâng cao đã làm cho tuổi thọ trung bình của con ngời cũng tăng theo. Cách đây 30 năm, tuổi thọ trung bình của ngời Việt nam chỉ vào khoảng 50 –60 tuổi thì đến nay tuổi thọ trung bình của ngời Việt nam đã khoảng 75 tuổi. Tuổi thọ trung bình tăng lên sẽ làm cho số tiền chi trả lơng hu tăng, điều này không đảm bảo nguyên tắc cân bằng thu – chi trong BHXH bởi vì tỉ lệ thu BHXH nh hiện nay la hơi thấp. Vì vậy theo tôi, tỷ lệ đóng BHXH nên tăng lên 25% tổng quỹ lơng và đợc phân chia nh sau : + Ngời sử dụng lao động đóng góp 18% tổng quỹ lơng. + Ngời lao động đóng góp 7% tổng quỹ lơng. 2. Về đối tợng hởng, chế độ hởng BHXH Do nhu cầu tham gia BHXH của các đối tợng lao động ngày càng cao cho nên trong những năm gần đây BHXH Việt nam đã cho triển khai loại hình BHXH tự nguyện (thí điểm ở 5 tỉnh, thành) song song với loại hình BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, những quy định cụ thể về loại hình BHXH tự nguyện vẫn cha có và loại hình BHXH này cũng cha đợc áp dụng rộng rãi. Vì vậy, theo em BHXH Việt nam nên triển khai rộng rải loại hình BHXH tự nguyện kèm theo những quy định cụ thể, rõ ràng để BHXH huyện cũng nh BHXH các huyện khác có thể nhanh chóng triển khai rộng rãi loại hình BHXH này. -Đối tợng tham gia BHXH là những ngời làm nông nghiệp, tiểu thơng, những ngời làm việc trong các đơn vị sử dụng dới 10 ngời lao động có một khoản thu nhập tơng đối ổn định. - Các khoản đóng góp cho quỹ BHXH tự nguỵện chủ yếu dựa vào sự đóng góp của ngời tham gia. Tuy nhiên tỷ lệ đóng góp này phải đợc đảm bảo hợp lí. - Hiện nay chỉ nên triển khai BHXH tự nguyện cho 4 chế độ sau + Chi trả lơng hu + Trợ cấp ốm đau + Trợ cấp thai sản + Trợ cấp tử tuất Riêng 2 chế độ, chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp thì cha nên triển khai vội, bởi vì cha thể kiểm soát đợc rủi ro sẽ xẩy ra cũng nh khó quản lí đối tợng này. Còn chế đô dỡng sức mới đợc đi vào hoạt động (2001) nên cha thể tìm ra đợc những nguyên nhân cụ thể để triển khai nên cũng có thể triển khai sau. 3. Về chế độ, chính sách BHXH a. Chế độ hu trí Chế độ hu trí là một chính sách lớn của xã hội, nó quyết định đời sống của ngời lao động trong những năm còn lại của cuộc đời sau khi đã về hu. Vì vậy, các chế độ chính sách cần hoàn thiện song hành với sự phát triển chung của toàn xã hội. Hiện nay, tuổi thọ trung bình quân của ngừơi dân ở các nớc có xu hớng ngày càng tăng lên và mức sinh ngày càng giảm. Đa số các nớc độ tuổi nghỉ hu đợc quy định tăng tơng ứng nhằm giảm bớt gánh nặng xã hội về chi BHXH cũng nh tận dụng chất xám của ngời lao động. Quy định độ tuổi nghỉ hu hợp lý sẽ hạn chế sự mất cân đối quỹ BHXH, đồng thời thu hút lực lợng lao động có trình độ cao cống hiến cho công cuộc xây dựng đất nớc. Pháp luật cần có quy định mềm dẻo hơn trong chế độ này sao cho phù hợp với tính chất nghề nghiệp, điều kiện kinh tế – xã hội, vừa khai thác đợc hiệu quả tiềm năng và chất lợng lao động. Cụ thể, những đề xuất của em đối với chế độ hu trí nh sau : iNên quy định lại tuổi nghỉ hu : - Đối với những ngời làm trong điều kiện bình thờng thì nên quy định bắt buộc tuổi nghỉ hu nh sau : + Nam : 60 tuổi nghỉ hu + Nữ : 60 tuổi nghỉ hu - Đối với những ngời làm việc trong môi trờng độc hại, điều kiện làm việc kém an toàn, nên điều chỉnh sao cho họ có thể nghỉ sớm hơn bình thờng từ 10 năm trở xuống (nếu họ muốn). Tuy nhiên họ phải đảm bảo thời gian đóng BHXH là 25 năm. iChính sách BHXH vẫn có đan xen với chính sách u đãi xã hội. Những ngời đi B, C, K phải do pháp luật u đãi, xã hội điều chỉnh chứ không phải do pháp luật BHXH điều chỉnh. Vì vậy cần phải tách chính sách này ra khỏi chính sách BHXH để đảm bảo cho sự chi trả của quỹ BHXH. i Mức trợ cấp BHXH cha phù hợp với quan hệ đóng- hởng giữa các nhóm lao động trong việc quy định sau 30 năm đóng BHXH thì từ năm thứ 31 mổi năm đóng thêm đợc hởng một lần bằng 1/2 tháng lơng nhng không quá 5 tháng. Việc quy định nh vậy là không đảm bảo công bằng xã hội. Vì vậy, theo em nên không nên khống chế số thời gian chi trả lần đầu cho số tháng trên 30 năm là 5 tháng, mà tính chi trả tơng ứng thời gian đóng BHXH vợt trội trên 30 năm, mỗi năm 1/2 tháng lơng bình quân. iViệc tính lơng hu dựa vào mức lơng bình quân 5 năm cuối trớc khi nghỉ hu cũng nên xem xét lại, bởi vì có ngời trong 5 năm cuối hệ số lơng chỉ thay đổi 2 lần nhng cũng có ngời hệ số lơng trong 5 năm cuối lại thay đổi 3 lần. Nếu chỉ dựa vào mức lơng bình quân trong 5 năm cuối để tính lơng hu cũng không đảm bảo công bằng xã hội. b. Chế độ trợ cấp ốm đau, thai sản Quy định rõ cơ sở y tế nào đợc khám chữa bệnh và điều trị bệnh cho ngời lao động hởng BHXH. Đối với những ngời lao động có thời gian nghỉ nhiều hơn 180 ngày thì mức hởng trợ cấp BHXH là 65% hoặc70% mức lơng đóng BHXH. Thực tế, đây là những ngời thực sự gặp khó khăn, cần có sự hỗ trợ lớn về thu nhập để đảm bảo đời sống. Vì vậy, để đảm bảo công bằng xã hội, Nhà nớc nên chăng quy định lại tỉ lệ hởng trợ cấp với nhóm ngời này là75% tiền lơng đóng BHXH trớc khi nghỉ không phân biệt số năm đóng BHXH. Quy định rõ trách nhiệm của y, bác sỹ, lơng y xác nhận ngày nghỉ ốm cho ngời lao động. c. Chế độ Tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp (TNLĐ và BNN) TNLĐ và BNN xẩy ra ngoài ý muốn của ngời lao động. Khi xét hởng trợ cấp BHXH chỉ căn cứ vào tỉ lệ suy giảm khả năng lao động thì cha đủ và thoả đáng vì cha tính đến sự đóng góp của ngời lao động. Ngời lao động bị tai nạn lao động là một thiệt thòi lớn đối với bản thân. Vì vậy, mức hởng BHXH không tính đến sự đóng cho quỹ BHXH sẽ làm cho ngời lao động thiệt thòi hơn. Vì vậy, một mặt Nhà nớc nên chăng tính toán mức trợ cấp dựa trên tỷ lệ tiền lơng hiện hành mà ngời lao động đóng BHXH ; mặt khác, tiếp tục nghiên cứu để có thể định tỷ lệ trợ cấp tỷ lệ thuận với tỷ lệ suy giảm khả năng lao động để tránh tình trạng có ngời lợi dụng cơ sở để cố ý làm sai. d. Chế độ Tử tuất. Ở đây chế độ tiền tuất hàng tháng còn có điểm cha hợp, điều kiện hởng không căn cứ vào tình trạng kinh tế của gia đình và sự đóng góp của ngời chết khi còn sống. Phần lớn thân nhân của ngời chết cha đến tuổi lao động hoặc quá tuổi lao động đều đợc hởng trợ cấp, dẫn đến mức trợ cấp hàng tháng thấp, không đảm bảo ý nghĩa nhân đạo của chế độ trợ cấp này. Vì vậy, nên chăng Nhà nớc tính mức trợ cấp dựa trên mức lơng bình quân của ngời lao động trớc khi chết ; mặt khác, Nhà nớc quy định đại diện đối tợng hởng trợ cấp, chẳng hạn thân nhân có ngời nuôi dỡng trực tiếp có mức thu nhập lớn hơn 10 lần mức lơng tối thiểu thì không đợc hởng trợ cấp tuất tháng. 4. Về tổ chức quản lí chi BHXH - Từ nay đến những năm tiếp theo BHXH huyện Cẩm Xuyên trong đó phòng Quản lý chế độ chính sách tiếp tục tăng cờng quản lý đối tợng đợc hởng BHXH. Thực hiện chặt chẽ quy trình xét duyệt hởng các chế độ về thời gian, mức đóng góp... chỉ tiến hành giải quyết chi trả các chế độ cho ngời lao động thông qua tổ chức sử dụng lao động( trừ chi lơng hu). Không trực tiếp giải quyết với ngời lao động để đảm bảo sự công tâm và tránh mọi biểu hiện gây phiền hà, tiêu cực. - Rà soát lại hồ sơ của đối tợng để lập phiếu trung gian và đa vào hệ thống máy tính nhằm đáp ứng yêu cầu công tác và quản lý đối tợng thuận tiện lâu dài và chính xác. Đặc biệt đối với đối tợng đang hởng trợ cấp mất sức lao động khi hết 1/2 thời gian hởng trợ cấp phải cắt giảm kịp thời theo quyết định số 60/HĐBT nay là Chính Phủ. - BHXH huyện kết hợp với uỷ ban nhân dân xã, phờng, thị hớng dẫn uỷ ban nhân các xã, phờng , thị trấn thực hiện tốt hợp đồng đã ký kết về chi trả BHXH, quản lý an toàn tiền mặt trong thời gian chi trả lơng hu và trợ cấp BHXH. - Tổ chức chi trả chế độ ốm đau, thai sản, dỡng sức, tai nạn lao động đúng nguyên tắc, đúng chứng từ gốc và đảm bảo đúng quy định hiện hành. Thực hiện chi quản lý tiết kiệm hiệu quả. - Tổ chức quản lý an toàn và đảm bảo sử dụng đúng mục đích nguồn kinh phí chi BHXH tiếp tục gắn trách nhiệm thu nộp BHXH với việc xét duyệt và chi trả. - Năm 2002, BHXH và BH Y TẾ sát nhập thành một cơ quan thống nhất từ trên xuống dới. Vì vậy số cán bộ trong cơ quan sẽ tăng lên. Song, trụ sở cơ quan chật hẹp, nếu có thể cơ quan nên xây dựng một trụ sở mới rộng hơn, giúp cho cán bộ trong cơ quan có điều kiện làm việc thoải mái hơn. 5. Thực hiện công tác cấp sổ BHXH Công tác này không chỉ có vai trò quan trọng đối với ngời lao động mà còn đối với cơ quan BHXH. Đối với ngời lao động, nó ghi nhận sự đóng góp vào quỹ BHXH của từng ngời, trong từng giai đoạn theo lơng tháng. Trên cơ sở đó tính mức lơng hởng BHXH theo chế độ, giúp ngời lao động giám sát kết quả đóng BHXH của ngời sử dụng lao động, việc thực hiện các chế độ của cơ quan BHXH thu đợc tiền đóng BHXH một cách chính xác, đúng đối tợng. Tuy nhiên, vấn đề vớng mắc trong công tác cấp sổ BHXH là cha chặt chẽ do những năm đầu ngành BHXH mới thành lập. Sổ đợc cấp đồng loạt hoá với một số lợng lớn, nên việc thống kê quản lý sổ đã cấp không chính xác gây nên một số trờng hợp ngời lao động tự ý tẩy xoá vào sổ, ghi sai mức lơng, phụ cấp, chức danh nên sau khi kiểm tra phát hiện phải đổi lại sổ gây mất thời gian, kinh phí cho ngời lao động, chủ sử dụng lao động và cơ quan BHXH khi xét duyệt chế độ chính sách. Nh vậy, để nâng cao hiệu quả quản lý công tác cấp sổ BHXH : - Về phía cơ quan sử dụng lao động : thống kê đầy đủ số lao động, tài liệu về ngời lao động nh tờ khai cấp sổ, hồ sơ trong cơ quan. - Về phía cơ quan BHXH: Công tác thu, công tác quản lý sổ BHXH phải đảm bảo chặt chẽ, thu, xác nhận sổ đúng chức danh, đúng mức lơng, phụ cấp của ngời lao động, khớp đúng giữa sổ BHXH với danh sách lao động và quỹ lơng trích nộp BHXH. Bên cạnh đó, bổ sung đội ngũ cán bộ ngành BHXH, nâng cao kỹ năng thực hiện các nghiệp vụ BHXH. Chơng trình này có thể thông qua các chuyên đề chuyên sâu nh : những nội dung cơ bản của luật BHX, đầu t các quỹ BHXH, quản lý hồ sơ trên máy vi tính để nâng cao tốc độ cấp sổ. KẾT LUẬN Bảo hiểm xã hội là một chính sách lớn của Đảng và Nhà nớc ta, đã và đang phát huy vai trò hết sức to lớn đối với ngời lao động, góp phần ổn định đời sống của hàng triệu ngời lao động và gia đình họ khi gặp phải những trờng hợp ốm đau, bệnh tật, khó khăn trong cuộc sống. Có thể nói, BHXH luôn gắn liền trách nhiệm và quyền lợi của ngời lao động và chủ sử dụng lao động với nhau. Đây cũng là tổng hợp các quan hệ Kinh tế - Xã hội giữa các thành viên trong xã hội, giữa các cơ quan, doanh nghiệp, các thành phần kinh tế khác. Do đó, không thể không thực hiện chính sách BHXH có hiệu quả. Kể từ khi thành lập cơ quan BHXH huyện Cẩm Xuyên đã góp phần ổn định ngân sách Nhà nớc, giảm gánh nặng cho ngân sách, giúp Nhà nớc tập trung vốn đầu t phát triển kinh tế xã hội, giúp ngời lao động ổn định cuộc sống, an tâm lao động… Hoàn thành luận văn về hoạt động công tác chi BHXH- một vấn đề lớn và quan trọng nên chắc chắn em không tránh khỏi những thiếu sót, kính mong nhận đợc sự đóng góp ý kiến của thầy cô và các bạn để luận văn hoàn thành tốt hơn. Em xin chân thành cảm ơn Thạc sỹ Đoàn Thị Thu Hơng và cơ quan BHXH huyện Cẩm Xuyên - Hà Tĩnh đã hớng dẫn và giúp đỡ em hoàn thành luận văn này. Hà nội, ngày…tháng…năm 2003 Sinh viên Phạm Thị Quế TÀI LIỆU THAM KHẢO. 1. Giáo trình BHXH - Trờng ĐH Quản lý và Kinh doanh Hà Nội. 2. Hỏi đáp về những chính sách trợ cấp xã hội chủ yếu của Nhà nớc nhà xuất bản Lao động - Xã hội 2003 3. Báo Bảo Hiểm Xã Hội số 3/ 2003 . 4. Tạp chí Lao động Xã hội. 5. BHXH- Những điều cần biết - Nhà xuất bản Thống kê - Hà nội/ 2001