Công tác đoán đọc điều vẽ ảnh hàng không thành lập bản đồ địa hình

ai sè trung b×nh x¸c ®Þnh ®é cao 1: m - Tû lÖ ¶nh Tõ nh÷ng c¬ së trªn mµ trong quy tr×nh thµnh lËp b¶n ®å phôc vô c«ng tr×nh thuû ®iÖn B¶n Ch¸t ®· sö dông c¸c m¸y chôp RMK.TOP 15 víi c¸c th«ng sè kü thuËt: fk = 152,09mm; L (cì phim) = 23 x 23cm; 1/ma (mÉu sè tû lÖ ¶nh) = 1/36000. ¶nh ®­îc chôp theo h­íng T©y B¾c - §«ng Nam víi ph­¬ng vÞ a=1350. ¶nh chôp cã chÊt l­îng tèt vÒ mÆt quang häc vµ h×nh häc víi ®é phñ däc q=50%, ®é phñ ngang p = 80% do ®ã hoµn toµn tho¶ m·n c¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt ®Ó thµnh lËp B§§H tû lÖ lín. 2.3.3. QuÐt ¶nh NhiÖm vô cña nã lµ biÕn ®æi quang ¶nh ( hoÆc c¸c b¶n vÏ ) thµnh sè hay cßn gäi lµ sè ho¸ h×nh ¶nh. Qu¸ tr×nh nµy lµ biÕn ®æi t­¬ng tù thµnh tÝn hiÖu rêi r¹c ( lÊy mÉu ) vµ l­îng tö ho¸ ®Ó cung cÊp d÷ liÖu cho c«ng ®o¹n xö lý ¶nh. Trong c«ng nghÖ xö lý ¶nh sè. M¸y quÐt lµ thiÕt bÞ ®¶m nhiÖm th«ng tin ®Çu vµo nh»m biÕn ®æi h×nh ¶nh t­¬ng tù ( ¶nh hµng kh«ng thµnh d¹ng sè hoµn toµn tù ®éng. C¸c m¸y quÐt dïng ®Ó quÐt phim hµng kh«ng th­êng dïng c¸ch c¸ch chiÕu xuyªn. ¸nh s¸ng Khe quÐt TÕ bµo quang ®iÖn §èi víi ph­¬ng ph¸p ¶nh sè th× mét ¶nh ®­îc biÓu diÔn b»ng c¸c phÇn tö ®Æc tr­ng cña ¶nh lµ pixel. Nh­ vËy mét ¶nh lµ mét tËp hîp c¸c pixel. Mçi ®iÓm ¶nh t­¬ng øng víi mét pixel ®­îc m« t¶ b»ng hµm sè ¶nh víi c¸c biÕn to¹ ®é ®iÓm ¶nh ( x, y ) vµ c¸c gi¸ trÞ ®é x¸m cña nã ( D ) nh­ sau. f( x,y,D ) víi gi¸ trÞ hµm ®­îc giíi h¹n trong ph¹m vi sè nguyªn d­¬ng tøc lµ : 0 £ f( x,y,D )£ f max Trong ®ã fmax lµ l­îng th«ng tin tèi ®a ®· ®­îc l­u tr÷ fmax = 28 = 256 Trong tr­êng hîp nµy mét ¶nh sè lµ mét ma trËn gi¸ trÞ ®é x¸m cã m cét vµ n hµng. C¸c phÇn tö cña ma trËn ¶nh sè lµ nh÷ng ®iÓm ¶nh rêi r¹c víi to¹ ®é cña nã ®­îc x¸c ®Þnh b»ng mét sè nguyªn d­¬ng n»m gi÷a ( 1 ÷ m ) cét vµ ( 1 ÷ n ) hµng, tøc lµ : 1 £ x £ m ; 1 £ y £ n M¸y quÐt ®­îc nhiÒu h·ng s¶n xuÊt nh­ m¸y optronics ( Isracl ) ; Syscan (Nauy) ; LaSerScal ( Anh ) ; Scal ( §øc ). M¸y quÐt cña h·ng Carl - Zeiss cã nhiÒu lo¹i nh­ Scal, PS1, ... lµ nh÷ng lo¹i m¸y cã ®é ph©n gi¶i cao nhÊt hiÖn nay : 7 mm víi ®é chÝnh x¸c 2 mm. ë ViÖt Nam ®ang dïng hai lo¹i m¸y quÐt nµy. M¸y quÐt phim SCAN vµ phÇn mÒm quÐt phim cña h·ng Carl - Zeiss ®­îc sö dông t¹i Tæng Côc §Þa ChÝnh, cã ®é chÝnh x¸c h×nh häc cña m¸y lµ 2 mm vµ ®é ph©n gi¶i quÐt phim tuú chän theo thang bËc : 7, 14, 21, 28, 56, 112, 224 mm, kÝch th­íc phim lín nhÊt cã thÓ quÐt ®­îc lµ 250 x 250 mm , cã thÓ quÐt ®­îc phim mÇu vµ phim ®en tr¾ng, phim cuén vµ phim tÊm, phim ©m hay phim d­¬ng cho ta h×nh ¶nh lµ ©m b¶n hay d­¬ng b¶n tuú chän, file ®­a ra nªn chän lµ file TIF kh«ng nÐn míi cã thÓ sö dông ®­îc cho d©y chuyÒn xö lý ¶nh cña h·ng Intergraph. M¸y quÐt phim PS1 cña h·ng Intergraph hîp t¸c víi h·ng Carl - Zeiss víi phÇn mÒm quÐt phim cña h·ng Intergraph, cã ®é ph©n gi¶i lµ 7.5, 15, 22.5, 30, 60, 120 mm ®­îc sö dông t¹i Côc B¶n §å Qu©n §éi. M¸y nµy trùc tiÕp cho ra file ¶nh nÐn d¹ng JPEG nh­ng m¸y quÐt kh«ng cã chøc n¨ng quÐt phim cuén. Trªn m¸y quÐt PS1, c¸c tia quÐt ®­îc thiÕt kÕ nh÷ng dßng song song nhau, tia quÐt xuyªn qua tÊm phim vµ t¸c ®éng lªn tÕ bµo quang ®iÖn. Trªn mçi tuyÕn quÐt cã v« vµn c¸c ®iÓm rêi r¹c kÕ tiÕp nhau, ë mçi ®iÓm cã ®é x¸m lµ ®¹i l­îng biÓu thÞ møc ®é cña qu¸ tr×nh l­îng tö ho¸. Ngµy nay ng­êi ta cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt ®é x¸m trªn ¶nh 256 møc ®é x¸m kh¸c nhau. KÝch th­íc cña c¸c phÇn chøa ®é x¸m ®ã rÊt bÐ, ta gäi lµ phÇn tö ®é x¸m ( Pixel ). KÝch th­íc cña c¸c phÇn tö ®é x¸m cµng bÐ th× kh¶ n¨ng ph©n gi¶i cña hµm rêi r¹c c¸c ®é x¸m cµng cao. Mçi phÇn tö nµy ®­îc biÓu thÞ b»ng hai ®¹i l­îng chØ vÞ trÝ t­¬ng øng víi x vµ y cña fixel vµ mét ®¹i l­îng chØ ®é x¸m. Ngµy nay con ng­êi ®ang t×m c¸ch hoµn thiÖn dÇn ®Ó cã thÓ n©ng cao ®é chÝnh x¸c quÐt ¶nh ( thu hÑp kÝch th­íc pixel ). Tuy nhiªn khi kÝch th­íc cña c¸c pixel cµng bÐ th× kÝch th­íc ma trËn chøa c¸c pixel cµng lín vµ bé nhí cña m¸y tÝnh ph¶i lín theo. 2.3.4. §o nèi khèng chÕ ¶nh. §iÓm khèng chÕ ¶nh ngo¹i nghiÖp (KCNN) lµ c¬ së trùc tiÕp x¸c ®Þnh to¹ ®é vµ ®é cao cña c¸c ®iÓm t¨ng dµy phôc vô cho c«ng t¸c ®Þnh h­íng m« h×nh. V× vËy môc ®Ých chñ yÕu cña c«ng t¸c nµy lµ x¸c ®Þnh to¹ ®é vµ ®é cao cña c¸c ®iÓm KCNN cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng vµ b×nh sai l­íi KCNN. KCNN lµ ®iÓm ¶nh râ nÐt ®­îc nhËn biÕt trªn ¶nh vµ ngoµi thùc ®Þa; to¹ ®é tr¾c ®Þa cña chóng ®­îc x¸c ®Þnh trùc tiÕp ngoµi trêi. Lo¹i ®iÓm KCNN: Tæng hîp (X, Y, Z) mÆt ph¼ng (X, Y) ®é cao (Z) Mét sè yªu cÇu ®èi víi ®iÓm KCNN trong c«ng t¸c ®o nèi. a. Sè l­îng: KCNN ®­îc bè trÝ cho tõng tuyÕn bay hoÆc tõng khèi. Trong mét khèi tèi thiÓu cã 4 ®iÓm bè trÝ t¹i c¸c ®iÓm ®Çu mót nh­ng ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vµ kÕt cÊu v÷ng ch¾c cña ®å h×nh l­íi mµ cã thÓ bè trÝ thªm c¸c ®iÓm ë c¹nh tuyÕn bay. ViÖc bè trÝ ®iÓm linh ho¹t theo yªu cÇu ®é chÝnh x¸c ®iÓm t¨ng dµy vµ ph­¬ng ph¸p t¨ng dµy. Trong c«ng tr×nh thuû ®iÖn nµy do thùc tÕ yªu cÇu s¶n xuÊt vµ ®¶m b¶o chÆt chÏ vÒ ®é cao mµ sè l­îng ®iÓm t¨ng rÊt nhiÒu (h¬n 100 ®iÓm kÓ c¶ ®iÓm t¨ng dµy) b. §å h×nh bè trÝ: Yªu cÇu n»m ®óng vÞ trÝ ®· thiÕt kÕ trªn ¶nh c. §é chÝnh: XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ®é chÝnh x¸c thµnh lËp b¶n ®å cÇn thÓ hiÖn ë mÆt ph¼ng (mX, Y) vµ ®é cao (mH). + §é chÝnh x¸c cho phÐp thÓ hiÖn ®Þa vËt trªn b¶n ®å tû lÖ 1: 10000 theo quy ph¹m mB§ = 0,3mm (trªn thùc ®Þa lµ 3,3m) suy ra: §é chÝnh x¸c KCNN lµ: mKCNN £ ± mB§/2 = 3,3/2 = ± 1,7m + Kho¶ng cao ®Òu h = 5m ®­îc thÓ trªn b¶n ®å tû lÖ 1: 10000 theo quy ph¹m cã ®é chÝnh x¸c mB§ = 1/3 x h = 1,7m, th× ta cã §é chÝnh x¸c KCNN lµ mKCNN £ ± mB§/2 = 1,7/2 = ± 0,9m d. Ph­¬ng ph¸p ®o: C«ng tr×nh nµy ®· x©y dùng c¸c l­íi ®­êng chuyÓn cÊp 1, 2 vµ c¸c l­íi tam gi¸c nhá ®­îc ph¸t triÓn tõ c¸c ®iÓm khèng chÕ cÊp cao. HiÖn nay viÖc ¸p dông c«ng nghÖ GPS ®Ó ®o nèi lµ chñ yÕu v× nh÷ng ­u ®iÓm nh­: hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, kh«ng ph¶i ph¸t c©y th«ng tuyÕn khi lµm l­íi, ®o ®­îc tÊt c¶ vÞ trÝ ¶nh yªu cÇu vµ sè liÖu ®o ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c ®Æt ra, Ýt chÞu ¶nh h­ëng cña ngo¹i c¶nh. C«ng tr×nh nµy sö dông m¸y GPS 1 tÇn sè cña h·ng Trimble 5600 LS. Ph­¬ng ph¸p ®o GPS t­¬ng ®èi víi ®å h×nh ®o tam gi¸c hoÆc tø gi¸c. §iÓm khèng chÕ ¶nh sau khi ®o ngoµi thùc ®Þa ®­îc ch©m chÝnh trªn ¶nh ®­îc thÓ hiÖn víi: sè hiÖu ®iÓm, ®é cao, ®iÓm ch©m chÝnh ®­îc khoanh trßn 0,8mm, mÆt sau cña ¶nh cã s¬ ho¹ ®iÓm. 2.3.5. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh. Môc ®Ých: Hoµn thiÖn néi dung m« t¶ cña b¶n ®å b»ng c¸c ký hiÖu t­¬ng øng vµ ®­a c¸c ghi chó vÒ ®Þa danh, vÒ c¸c tÝnh chÊt ®Æc tr­ng cña ®èi tuîng. Trong c«ng tr×nh nµy ®· lùa chän ®o¸n ®äc vµ ®iÒu vÏ ngo¹i nghiÖp theo ph­¬ng ph¸p ngoµi trêi dµy ®Æc. T­ liÖu sö dông: ¶nh in Ðp, ¶nh phãng to, b¶n ®å 1: 25000, 1: 50000 cò ®· cã trªn khu ®o. C¸c yÕu tè cÇn ®o¸n ®äc vµ ®iÒu vÏ trªn khu vùc ®o vÏ: + X¸c ®Þnh tÊt c¶ tªn s«ng suèi, hÖ thèng cÇu cèng, h­íng dßng ch¶y. + §iÒu vÏ hÖ thèng giao th«ng nh­: Tªn ®­êng quèc lé, ®­êng r¶i nhùa, bê lë, t¶ ly, h­íng ®i cña ®­êng. + §iÒu vÏ d©n c­: X¸c ®Þnh c¸c c«ng tr×nh c«ng céng, v¨n ho¸ x· héi (trô së UBND, tr­êng häc, bÖnh x¸...) x¸c ®Þnh tªn c¸c b¶n lµng, sè hé sinh sèng. + Th¶m thùc vËt: §iÒu vÏ c¸c lo¹i rõng, x¸c ®Þnh ®é cao trung b×nh cña tõng côm rõng. + X¸c ®Þnh c¸c ®­êng biªn ranh giíi, ®åi träc, nói ®¸ + §iÒu vÏ hÖ thèng ®­êng d©y ®iÖn, ®­êng d©y th«ng tin, tr¹m biÕn ¸p... KÕt qu¶ ®iÒu vÏ ®­îc thÓ hiÖn trªn ¶nh phãng to vµ chó gi¶i trong sæ s¸ch kÌm theo. 2.3.6. T¨ng dµy khèng chÕ ¶nh. Môc ®Ých: X¸c ®Þnh to¹ ®é cña c¸c ®iÓm khèng chÕ ¶nh cÇn thiÕt ®Ó ®Þnh h­íng c¸c néi dung ®o vÏ nh­: ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi m« h×nh (ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh lËp thÓ); n¾n ¶nh (ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh ®¬n) §iÓm khèng chÕ ¶nh t¨ng dµy lµ nh÷ng ®iÓm ¶nh râ nÐt ®­îc nhËn biÕt trªn ¶nh vµ ®­îc x¸c ®Þnh to¹ ®é trong phßng. + §é chÝnh x¸c cho phÐp thÓ hiÖn ®Þa vËt trªn b¶n ®å tû lÖ 1: 10000 theo quy ph¹m mB§= 0,3mm (trªn thùc ®Þa lµ 3,3) suy ra: §é chÝnh x¸c t¨ng dµy lµ mTD £ ± mB§/ = 3,3/ = ± 2,3m + Kho¶ng cao ®Òu h = 5m ®­îc thÓ trªn b¶n ®å tû lÖ 1: 10000 theo quy ph¹m cã ®é chÝnh x¸c mB§= 1/3 x h = 1,7m th× ta cã §é chÝnh x¸c t¨ng dµy lµ mTD £ ± mB§/ = 1,7/ = ± 1,2m Sè l­îng ®iÓm t¨ng dµy phô thuéc vµo ph­¬ng ph¸p ®o vÏ + Ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh ®¬n: 5 ®iÓm trªn mçi ¶nh ®¬n + Ph­¬ng ph¸p ®o ¶nh tËp thÓ: 4 ®iÓm trªn mçi m« h×nh ®¬n Cã 2 ph­¬ng ph¸p t¨ng dµy chñ yÕu lµ ph­¬ng ph¸p m« h×nh vµ chïm tia, chóng ®­îc thÓ hiÖn b»ng 2 c«ng nghÖ t¨ng dµy: gi¶i thÝch vµ ¶nh sè. Víi ­u ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ n¨ng xuÊt lao ®éng mµ trong c«ng tr×nh nµy ®· lùa chän c«ng nghÖ t¨ng dµy ¶nh sè. C«ng nghÖ ¶nh sè ®­îc thÓ hiÖn tr¹m ¶nh sè trong mét chu tr×nh ®o vÏ ¶nh khÐp kÝn. ¶nh ®­îc quÐt phô thuéc vµo ®é ph©n gi¶i quÐt ¶nh, ®é ph©n gi¶i phô thuéc vµo ®é chÝnh x¸c ®iÓm ¶nh trong c«ng t¸c t¨ng dµy. Víi ®é chÝnh x¸c t¨ng dµy nh­ trªn th× ¶nh quÐt ®­îc sö dông trong c«ng tr×nh nµy cã ®é ph©n gi¶i 30mm. To¹ ®é c¸c ®iÓm ¶nh t¨ng dµy ®­îc ®o trùc tiÕp trªn tr¹m ¶nh sè. Sau ®ã tiÕn hµnh x©y dùng trªn tõng m« h×nh ®¬n, liªn kÕt m« h×nh ®¬n thµnh tuyÕn, liªn kÕt tuyÕn thµnh khèi. Khèi ®­îc b×nh sai theo phÇn mÒm cã s½n trªn tr¹m. KÕt qu¶ cña c«ng t¸c t¨ng dµy cho chóng ta tÊt c¶ to¹ ®é cña c¸c ®iÓm khèng chÕ ¶nh t¨ng dµy to¹ ®é t©m chôp, gi¸ trÞ vµ sai sè trung ph­¬ng cña c¸c nguyªn tè ®Þnh h­íng ¶nh. Nh÷ng gi¸ trÞ nµy ®­îc sö dông ®Ó ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi tõng m« h×nh ®¬n. 2.3.7. §o vÏ ®Þa h×nh, ®Þa vËt trªn tr¹m ¶nh sè. HiÖn nay ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt cña n­íc ta ®· cã c¸c tr¹m ®o ¶nh sè cña c¸c h·ng Intergraph, Photomod, 3D Mapper... Qu¸ tr×nh ®o vÏ ®­îc thùc hiÖn trªn tr¹m Intergraph, gåm c¸c b­íc sau: 1. §Þnh h­íng trong. Môc ®Ých lµ chuyÓn to¹ ®é hµng cét cña pixel vÒ hÖ to¹ ®é ph¼ng cña ¶nh Cã thÓ tiÕn hµnh ®Þnh h­íng trong ¶nh ®Çu vµ cuèi d¶i bay, c¸c ¶nh cßn l¹i ®­îc ®Þnh h­íng tù ®éng. 2. §Þnh h­íng t­¬ng ®èi. Chän s¬ ®å c¸c ®iÓm chuÈn phô thuéc vµo yªu cÇu cña tõng tr¹m ¶nh sè mµ chóng ta sö dông (6, 9, 12 ®iÓm) TiÕn hµnh ®o to¹ ®é vµ thÞ sai cña c¸c ®iÓm trong vïng chuÈn. Sau ®ã m¸y tÝnh sÏ thùc hiÖn ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi, cuèi cïng cho ra kÕt qu¶ vÒ gi¸ trÞ vµ ®é chÝnh x¸c c¸c nguyªn tè ®Þnh h­íng t­¬ng ®èi còng nh­ c¸c ®iÓm ®o ®óng, ®o sai KiÓm tra vµ lo¹i bá c¸c ®iÓm ®o sai lín, ®o bæ sung vµ tiÕn hµnh ®Þnh h­íng l¹i. 3. §Þnh h­íng tuyÖt ®èi. §o to¹ ®é m« h×nh cña c¸c ®iÓm khèng chÕ t¨ng dµy vµ ®iÓm khèng chÕ ngo¹i nghiÖp. Sau ®ã m¸y tÝnh sÏ ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi. KÕt qu¶ cho ra gi¸ trÞ vµ ®é chÝnh x¸c c¸c nguyªn tè ®Þnh h­íng tuyÖt ®èi. 4. C«ng t¸c vÏ m« t¶ c¸c yÕu tè ®Æc tr­ng cña ®Þa h×nh. C¸c yÕu tè d¹ng ®iÓm, d¹ng ®­êng vµ d¹ng vïng sÏ tiÕn hµnh. Sau ®ã thµnh lËp m« h×nh sè ®Þa h×nh råi thùc hiÖn néi suy ®­êng b×nh ®é tù ®éng; kÕt hîp víi c¸c tµi liÖu ®iÒu vÏ, chØnh söa c¸c ®­êng b×nh ®é. Thµnh lËp b×nh ®å ¶nh trùc giao nh­: n¾n ¶nh sè, ghÐp ¶nh vµ c¾t ¶nh. TiÕp ®ã sè ho¸ chi tiÕt ®Þa vËt trªn m¸y tÝnh víi sù trî gióp cña kÕt qu¶ ®o¸n ®äc vµ ®iÒu vÏ ¶nh. 2.3.8. Biªn tËp b¶n ®å. §©y lµ c«ng ®o¹n hoµn thiÖn cuèi cïng tr­íc khi nép s¶n phÈm. TiÕn hµnh ghÐp c¸c yÕu tè ®Þa h×nh vµ ®Þa vËt vµo cïng m«i tr­êng chØnh söa c¸c ®­êng b×nh ®é c¾t qua ®­êng x¸, nhµ cöa... G¾n tªn thuéc tÝnh cho c¸c líp ®Þa vËt nh­: tªn s«ng, tªn suèi, ao hå, tªn khu hµnh chÝnh, ®é cao c¸c ®­êng b×nh ®é, lªn c¸c ký hiÖu b¶n ®å theo ®óng quy ph¹m thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10000. * NhËn xÐt Nh×n qua quy tr×nh c«ng nghÖ nªu trªn cã thÓ thÊy r»ng c«ng t¸c ®o¸n ®äc vµ ®iÒu vÏ ®ãng vai trß chñ chèt kh«ng thÓ thiÕu ®Ó thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ¶nh hµng kh«ng kÕt hîp víi c«ng nghÖ xö lý sè. V× vËy em ®· chän c«ng ®o¹n nµy lµm néi dung chÝnh cho ®å ¸n cña m×nh. Theo yªu cÇu cña ®Ò tµi vµ víi sù lùa chän ph­¬ng ph¸p thµnh lËp B§§H nh­ nãi trªn, phÇn sau em ®i s©u vµo nghiªn cøu c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh vµ phÇn nµy còng lµ c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn cho phÇn thùc nghiÖm cña ®Ò tµi. Ch­¬ng 3 C«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ®Þa h×nh 3.1. C¸c chuÈn cña ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh Trong c«ng t¸c ®o¸n ®äc vµ ®iÒu vÏ ¶nh, ®Ó nhËn biÕt ®èi t­îng, ng­êi ta sö dông c¸c ®Æc ®iÓm t¹o ¶nh h×nh häc, quang häc còng nh­ mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®èi t­îng tù nhiªn ®Ó nhËn biÕt chóng trªn ¶nh. C¸c dÊu hiÖu, ®Æc ®iÓm ®­îc gäi lµ c¸c chuÈn ®o¸n ®äc vµ ®iÒu vÏ ¶nh. Chóng bao gåm; 1. ChuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trùc tiÕp C¸c ®Þa vËt ®­îc nhËn biÕt dùa vµo c¸c ®Æc tÝnh cã ë trªn ¶nh mµ m¾t ng­êi c¶m thô ®­îc. Nh÷ng ®Æc tr­ng ®ã gäi lµ chuÈn trùc tiÕp, chóng bao gåm h×nh d¸ng, kÝch th­íc, nÒn mµu, mµu s¾c vµ ¶nh bãng cña ®Þa vËt. a. ChuÈn h×nh d¸ng §©y lµ chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trùc tiÕp c¬ b¶n, theo chuÈn nµy ta x¸c ®Þnh ®­îc sù cã mÆt cña ®Þa vËt vµ tÝnh chÊt cña ®Þa vËt ®ã. Khi sö dông chuÈn h×nh d¸ng ta ph¶i l­u ý mét sè ®Æc ®iÓm t¹o h×nh ®èi víi c¸c ®èi t­îng trªn ¶nh b»ng c¸c ®Þa vËt biÓu thÞ b»ng h×nh d¸ng nh­ trªn b¶n ®å, tøc lµ gi÷ nguyªn tÝnh ®ång d¹ng víi ®Þa vËt nh­ng cã kÝch th­íc nhá h¬n phô thuéc vµo tû lÖ ¶nh, c¸c ®èi t­îng nh­ nhau ë c¸c vïng kh¸c nhau cña ¶nh sÏ cã h×nh d¹ng kh¸c nhau (khi ¶nh cã gãc nghiªng nhá) Cã mét sè lo¹i ®èi t­îng cã h×nh ¶nh x¸c ®Þnh nh­ nhµ cöa vµ h×nh d¹ng kh«ng x¸c ®Þnh nh­ ao hå tù nhiªn, ®ång cá... H×nh tuyÕn, h×nh vÕt, h×nh khèi, h×nh ph¼ng còng ®­îc xem lµ chuÈn h×nh d¸ng rÊt quan träng khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ, nh­ c¸c yÕu tè giao th«ng, thuû lîi. D­íi kÝnh lËp thÓ ta cã thÓ ph©n biÖt c¸c ®Þa vËt ph¼ng vµ ®Þa vËt khèi. D¹ng kh«ng gian cña ®Þa vËt lµ chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ®Ó nhËn biÕt c¸c môc tiªu nh©n t¹o vµ môc tiªu tù nhiªn. b. ChuÈn kÝch th­íc §©y còng lµ chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trùc tiÕp, song Ýt ch¾c ch¾n h¬n chuÈn h×nh d¸ng. KÝch th­íc ¶nh ®Þa vËt trªn ¶nh phô thuéc vµo tû lÖ ¶nh, cã thÓ x¸c ®Þnh kÝch th­íc thùc tÕ cña ®Þa vËt theo tû lÖ ¶nh hay b»ng c¸ch so s¸nh kÝch th­íc h×nh ¶nh cña ®Þa vËt kh¸c ®· biÕt theo c«ng thøc. l L = L’--- (3.1.6) l' Trong ®ã: L - ChiÒu dµi cña ®Þa vËt ®­îc x¸c ®Þnh ngoµi thùc ®Þa (m) l - ChiÒu dµi ¶nh ®Þa vËt cÇn x¸c ®Þnh ë trªn ¶nh (mm) L’ - ChiÒu dµi cña ¶nh ®Þa vËt ®· biÕt ngoµi thùc ®Þa (m) l' -ChiÒu dµi cña ¶nh ®Þa vËt ®· biÕt trªn ¶nh (mm) Theo chuÈn kÝch th­íc ta biÕt ®­îc mét sè tÝnh chÊt ®Æc tr­ng cña ®Þa vËt b»ng c¸ch gi¸n tiÕp, vÝ dô theo kÝch th­íc cÇu ta cã thÓ biÕt ®­îc träng t¶i cña cÇu. c. ChuÈn nÒn ¶nh NÒn ¶nh lµ ®é ho¸ ®en cña phim chôp ë chç t­¬ng øng cña ¶nh ®Þa vËt vµ sau nµy lµ ®é ®en trªn ¶nh. C­êng ®é kh¸c nhau cña tia s¸ng ph¶n x¹ tõ vËt chôp chiÕu lªn vËt chiÕu ¶nh sÏ lµm ho¸ ®en líp nhñ ¶nh ë møc ®é kh¸c nhau. NÒn ¶nh cña ®Þa vËt ®­îc chôp lªn ¶nh phô thuéc vµo: Kh¶ n¨ng ph¶n x¹ cña ®Þa vËt, cÊu tróc bªn ngoµi cña ®Þa vËt vµ ®é Èm cña ®èi t­îng chôp. d. ChuÈn bãng ¶nh cña bãng ®Þa vËt trªn ¶nh lµ chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ng­îc, chØ cã bãng míi cho phÐp ta x¸c ®Þnh tÝnh chÊt cña ®Þa vËt, ngoµi ra bãng cßn che lÊp bªn c¹nh g©y ¶nh h­ëng cho ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. Cã 2 lo¹i: Bãng b¶n th©n lµ bãng n»m ngay chÝnh b¶n th©n ®Þa vËt ®ã, tøc lµ ®Þa vËt kh«ng ®­îc chiÕu s¸ng. Bãng b¶n th©n lµm næi tÝnh kh«ng gian cña ®Þa vËt. Bãng ®æ lµ bãng cña ®Þa vËt h¾t xuèng mÆt ®Êt hay xuèng ®Þa vËt kh¸c, bãng ®æ cã h×nh d¹ng quen thuéc cña ®Þa vËt. Bãng ®æ ®­îc t¹o ra b»ng tia chiÕu nghiªng nªn h×nh d¸ng cña bãng ®æ vµ h×nh d¹ng cña ®Þa vËt nh×n bªn c¹nh kh«ng hoµn toµn ®ång d¹ng. ChiÒu dµi cña bãng ®æ phô thuéc vµo ®é dèc cña ®Þa h×nh vµ ®é cao cña mÆt trêi ë ®iÓm chôp ¶nh. Khi biÕt ®­îc ®é dµi cña bãng h×nh ¶nh ta cã thÓ tÝnh ®­îc ®é cao cña ®èi t­îng theo c«ng thøc h = ma.l.tga (3.1.7) Trong ®ã: h - §é cao ®èi t­îng ma – MÉu sè tû lÖ b¶n ®å l - §é dµi cña bãng trªn ¶nh a - Gãc hîp bëi tia mÆt trêi vµ mÆt ph¼ng Gãc a cã thÓ tÝnh ®­îc dùa vµo ®èi t­îng kh«ng gian biÕt chiÒu cao hbd vµ tõ ¶nh ta ®o ®­îc ®é dµi bãng lbd t­¬ng øng h tga = ------- ( 3.1.8 ) ma.l 2. ChuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ gi¸n tiÕp ChuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ gi¸n tiÕp ®Ó chØ ra sù cã mÆt c¸c tÝnh chÊt cña ®Þa vËt kh«ng thÓ hiÖn trªn ¶nh hoÆc kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc theo c¸c chuÈn trùc tiÕp. §­îc x©y dùng trªn c¬ së mèi quan hÖ t­¬ng hç cã tÝnh quy luËt xuÊt hiÖn trong tù nhiªn cña c¸c ®Þa vËt hay mét nhãm ®Þa vËt nµo ®ã gi÷a c¸c ®Þa vËt tù nhiªn vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ cña con ng­êi. Mèi quan hÖ t­¬ng hç cã tÝnh quy luËt gi÷a c¸c ®Þa vËt cña khu ®o xuÊt hiÖn theo 2 h­íng c¬ b¶n: tÝnh kÐo theo t­¬ng øng cña ®Þa vËt nµy víi ®Þa vËt kh¸c vµ sù thay ®æi tÝnh chÊt cña ®Þa vËt nµy do ¶nh h­ëng cña ®Þa vËt kh¸c. Theo tÝnh kÐo theo t­¬ng øng cña ®Þa vËt nµy ®èi víi ®Þa vËt kh¸c ng­êi ta cã thÓ nhËn biÕt trªn ¶nh: - C¸c ®Þa vËt mµ theo chuÈn trùc tiÕp cña chóng kh«ng thÓ nhËn biÖt ®­îc v× chóng thÓ hiÖn kh«ng râ rµng hay kh«ng ®Çy ®ñ. - C¸c ®Þa vËt ®­îc chôp lªn trªn ¶nh cïng mét nÒn mÇu - C¸c ®Þa vËt bÞ c¸c ®Þa vËt kh¸c che lÊp Theo sù thay ®æi tÝnh chÊt cña ®Þa vËt nµy do ¶nh h­ëng cña ®Þa vËt kh¸c ta cã thÓ ®o¸n nhËn: - C¸c ®Þa vËt bÞ ®Þa vËt kh¸c che khuÊt - C¸c ®Þa vËt kh«ng cã trªn bÒ mÆt ®Êt nh­ng cã ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh chÊt cña ®Þa vËt ë trªn chóng, do ®ã lµm cho chuÈn trùc tiÕp cña ®Þa vËt nµy thay ®æi. ChuÈn dÊu vÕt ho¹t ®éng lµ chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ gi¸n tiÕp quan träng khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ c¸c ®Þa vËt ®éng nh­ s«ng suèi, ®­êng x¸, khu d©n c­... 3. ChuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ tæng hîp Lµ tËp hîp tÊt c¶ c¸c chuÈn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. Ng­êi ta thµnh lËp chuÈn nµy trªn c¬ së cña ph­¬ng ph¸p ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ c¶nh quan. CÊu tróc nÒn cña h×nh ¶nh ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c thµnh phÇn: h×nh d¸ng, diÖn tÝch, nÒn mµu. 3.2. C¸c c¬ së cña ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ 3.2.1. C¬ së ®Þa lý cña ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ a. Nghiªn cøu ®Þa lý c¸c chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ Trong tù nhiªn c¸c ®Þa vËt kh«ng ph¶i ph©n bè, s¾p xÕp mét c¸ch tuú tiÖn mµ theo mét quy luËt nhÊt ®Þnh. TËp hîp cã tÝnh quy luËt c¸c ®Þa vËt t¹o ra mét quÇn thÓ l·nh thæ tù nhiªn. Khi biÕt ®­îc tÝnh quy luËt cña quÇn thÓ nµy lµ cã thÓ x¸c ®Þnh vµ sö dông tèt c¸c chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ gi¸n tiÕp vµ chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ tæng hîp. §Ó ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh chÝnh x¸c ta ph¶i nghiªn cøu kü c¸c ®Æc ®iÓm ®Þa lý cña quÇn thÓ tù nhiªn dùa vµo tµi liÖu cã liªn quan kh¸c. Theo c¸c tµi liÖu nµy, ng­êi ta ph©n vïng khu vùc nghiªn cøu vµ x¸c ®Þnh nh÷ng chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cÇn dïng cho tõng khu vùc ®ã. C¸c chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ®Þa vËt chØ ®­îc x¸c ®Þnh cho mét khu vùc ®iÓn h×nh nhÊt ®Þnh. C¸c chuÈn ®o¸n nµy ®­îc tËp hîp l¹i vµ ®i kÌm theo ¶nh mÉu dïng ®Ó ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ khu vùc nhÊt ®Þnh. b. C¸c chØ b¸o bªn trong cña c¶nh quan ViÖc nghiªn cøu c¸c chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ tæng hîp ph¶n ¸nh cÊu tróc cña c¶nh khu lµ ph­¬ng phµp ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ chØ b¸o. khi cã vËt chØ b¸o - c¸c dÊu hiÖu dÔ quan s¸t trªn ¶nh nh­ líp phñ thùc vËt, h×nh d¹ng ®Þa h×nh, hÖ thèng thuû v¨n ... SÏ x¸c ®Þnh ®­îc ®Æc tÝnh cña ®Þa vËt kh«ng quan s¸t ®­îc trªn ¶nh nh­ n­íc ngÇm, cÊu tróc ®Þa chÊt ...Cßn ®Þa vËt chØ b¸o lµ c¸c ®Þa vËt khã quan s¸t hoÆc kh«ng quan s¸t trùc tiÕp ®­îc trªn ¶nh nh­ng nhê sö dông c¸c quy luËt chØ b¸o lµ quan hÖ trõu t­îng nh©n t¹o cña thµnh phÇn bªn ngoµi c¶nh quan. Quan hÖ t­¬ng hç bªn trong cña c¶nh quan vµ quan hÖ phô thuéc gi÷a c¸c thµnh phÇn bªn ngoµi cña khu ®ã, nh­ quan hÖ ®Þa h×nh vµ thùc vËt, n­íc ngÇm lµ c¬ së viÖc ®o¸n nhËn n­íc ngÇm theo chuÈn ®o¸n ®äc gi¸n tiÕp trªn ¶nh. §Þa h×nh lµ vËt chØ b¸o quan träng cho cÊu tróc bªn trong cña c¶nh quan. ®Æc ®iÓm cña ®Þa h×nh phô thuéc vµo qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Þa h×nh, cÊu tróc ®Þa chÊt, n­íc mÆn, n­íc ngÇm, líp thùc phñ, thæ nh­ìng vµ c¸c yÕu tè tù nhiªn kh¸c. Ngoµi ®Þa h×nh ra thùc vËt còng chØ b¸o quan träng vÒ cÊu tróc bªn trong cña c¶nh quan v× thùc vËt chÞu ¶nh h­áng rÊt lín vÒ ®iÒu kiÖn sinh tr­ëng nh­ thæ nh­ìng, ®é Èm, ®é chiÕu s¸ng. Thuû v¨n còng lµ vËt chØ b¸o vÒ cÊu tróc bªn trong cña c¶nh quan. Do ®ã tÝnh ho¹t ®éng cña s«ng, chÕ ®é vµ quy luËt vËn ®éng dßng ch¶y nªn ®Æc ®iÓm cña ®Þa h×nh, thæ nh­ìng cña suèi phô thuéc vµ suèi chÝnh ta cã thÓ ph¸n ®o¸n ®­îc ®é dèc chung cña ®Þa h×nh . Qua viÖc nghiªn cøu kh¶ n¨ng cña ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ chØ b¸o ta ®i ®Õn kÕt luËn lµ c¸c ®Þa vËt vµ hiÖn t­îng khu ®o ®Òu cã c¸c chØ b¸o nhÊt ®Þnh.ViÖc nghiªn cøu chØ b¸o rÊt quan träng, ®Æc biÖt khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ c¸c ®Þa vËt, c¸c hiÖn t­îng kh«ng thÓ hiÖn trªn ¶nh nh­ n­íc ngÇm , ®Þa h×nh, thæ nh­ìng d­íi th¶m thùc vËt...Do vËy, khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh trong phßng ®Ó thµnh lËp b¶n ®å ng­êi ta ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ph¶i nghiªn cøu ,ph¸t hiÖn ®Çy ®ñ c¸c qui luËt chØ b¸o, qui luËt ph©n bè ®Þa chÊt còng nh­ tËp hîp c¸c yÕu tè c¶nh quan, chØ cã nghiªn cøu ®Çy ®ñ c¸c quan hÖ chØ b¸o, quy luËt ph©n bè cña ®Þa vËt míi ®¶m b¶o chÊt l­îng cña viÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh. c. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ gi¸n tiÕp trªn c¬ së mèi quan hÖ t­¬ng hç gi÷a c¸c ®i¹ vËt trªn khu ®o. Trong tËp hîp tù nhiªn cïng lo¹i gi÷a c¸c yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi cã mèi quan hÖ t­¬ng hç nhÊt ®Þnh. Mèi quan hÖ ®ã ®­îc biÓu thÞ b»ng phÇn tr¨m. ChØ tiªu chÊt l­îng c¸c yÕu tè bªn trong cña c¶nh quan x¸c ®Þnh theo c¸c ph­¬ng tr×nh t­¬ng quan lËp tõ tham sè ®· biÕt vµ Èn sè cÇn x¸c ®Þnh. d. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ trªn c¬ së ¶nh mÉu MÉu ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ lµ h×nh ¶nh cña mét khu ®o nµo ®ã ®· ®­îc kh¶o s¸t vµ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi víi tèc ®é tin cËy nhÊt ®Þnh, nã ph¶n ¸nh toµn bé h×nh ¶nh ®Þa vËt trªn vËt trong ®iÒu kiÖn chôp ¶nh x¸c ®Þnh. MÉu ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ th­êng ®uîc thµnh lËp tõ c¸c cÆp ¶nh lËp thÓ. MÉu ho¸ lµ chän mÉu ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cho tÊt c¶ c¸c ®Þa vËt cña c¶nh quan cã cÊu tróc nÒn kh¸c nhau. ViÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ c¸c ®Þa vËt ®ång lo¹i trªn c¸c khu vùc t­¬ng tù ®­îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch so s¸nh ¶nh chôp khu vùc ®ã víi ¶nh mÉu theo ph­¬ng ph¸p t­¬ng tù chø kh«ng ph¶i theo ph­¬ng ph¸p ®ång nhÊt. Ngoµi ¶nh mÉu ra ta cßn thµnh lËp c¸c chØ dÉn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. §èi víi c¸c ®iÒu kiÖn bay chôp , c¸c ®Æc ®iÓm ®Þa lý cô thÓ, chØ dÉn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cã thÓ ®­îc biÓu hiÖn d­íi d¹ng ¶nh mÉu hÖ thèng vµ d­íi d¹ng b¶ng kª chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. 3.2.2 C¬ së sinh häc cña ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. a. C¸c qui luËt thô c¶m thÞ gi¸c vÒ giíi h¹n thÞ gi¸c. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh lµ qu¸ tr×nh sinh häc liªn quan tíi bé ph©n tÝch thÞ gi¸c, gåm 3 phÇn : HÖ thèng thu nhËn h×nh ¶nh , bé truyÒn , trung t©m cña bé ph©n tÝch thÞ gi¸c. Giíi h¹n thô c¶m cña bé phËn thÞ gi¸c ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ cña c¶m nhËn thÞ gi¸c. Cã 3 lo¹i giíi h¹n thô c¶m: Giíi h¹n ph©n biÖt, giíi h¹n cho phÐp vµ giíi h¹n lËp thÓ . b. C¸c ®Æc ®iÓm cña thô c¶m thÞ gi¸c. Kh¶ n¨ng thu nhËn th«ng tin cña ph­¬ng ph¸p ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trùc tiÕp phô thuéc vµo kh¶ n¨ng thô c¶m h×nh ¶nh cña m¾t ng­êi, kh¶ n¨ng ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cña h×nh ¶nh phô thuéc vµo thiÕt bÞ kü thuËt cña ng­êi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. Kh¶ n¨ng thô c¶m h×nh ¶nh cña cña m¾t phô thuéc vµo ®é tinh cña m¾t vµ ®é t­¬ng ph¶n cña thÞ gi¸c. Kh¶ n¨ng nh×n thÊy kh«ng chØ phô thuéc vµo kÝch th­íc cña ¶nh ®Þa vËt mµ cßn phô thuéc vµo ®é t­¬ng ph¶n cña h×nh ¶nh quan s¸t. Khi ®é t­¬ng ph¶n nÒn bÞ gi¶m , ®é tinh cña m¾t còng bÞ gi¶m theo, do vËy ®é tinh cña m¾t cÇn ph¶i bï trõ b»ng c¸ch t¨ng kÝch th­íc h×nh ¶nh cña ®Þa vËt. c.¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè chñ yÕu ®Õn ®é chÝnh x¸c cña viÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. Kh¶ n¨ng cho qua bé ph©n tÝch thÞ gi¸c cña m¾t ng­êi ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ cña viÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. Kh¶ n¨ng nµy ®­îc ®Æc tr­ng b»ng sè l­îng th«ng tin mµ m¾t ng­êi thô c¶m ®­îc trong mét ®¬n vÞ thêi gian (70 bit/s). C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn ®Õn ®é chÝnh x¸c cña viÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ lµ sù mÖt mái cña m¾t. Sù ®iÒu tiÕt vµ thÝch nghi cña m¾t, sù thiÕu sãt th«ng tin, ¶o gi¸c vµ kh¶ n¨ng ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cña ¶nh. §Ó n©ng cao ®é chÝnh x¸c cña viÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cÇn chó ý ®Õn kh¶ n¨ng ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cña ¶nh, tøc lµ kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t lªn h×nh ¶nh c¸c chi tiÕt nhá cña ®Þa vËt, kh¶ n¨ng nµy do ®é t­¬ng ph¶n cña h×nh ¶nh, ®é râ nÐt vµ tû lÖ cña ¶nh quyÕt ®Þnh. 3.2.3. C¬ së chôp ¶nh cña ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. a. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc x©y dùng ¶nh. ¶nh lµ mét tµi liÖu quan träng ®Ó thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh, nã quyÕt ®Þnh chÊt l­îng c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ, ¶nh thu ®­îc lµ kÕt qu¶ cña t¸c ®éng lÉn nhau cña nhiÒu yÕu tè vËt lý gåm: §é s¸ng vµ mµu s¾c kh¸c nhau cña ®Þa vËt, ®Æc ®iÓm cña m¸y chôp ¶nh, ®Æc ®iÓm chôp ¶nh trªn c¸c ph­¬ng tiÖn bay vµ chÕ ®é xö lý ho¸ ¶nh. C¸c tham sè cña m¸y chôp ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cña ¶nh bao gåm: Tiªu cù cña m¸y chôp ¶nh, ®é s¸ng cña kÝnh vËt, mÐo h×nh kÝnh vËt, kÝnh läc mµu, ®é chuyÓn dÞch h×nh ¶nh vµ ®é chíp nhanh cña m¸y chôp ¶nh. b. §Æc tr­ng quang häc cña bÒ mÆt tr¸i ®Êt. H×nh ¶nh cña khu ®o ®­îc chôp lªn trªn ¶nh phô thuéc vµo ®Æc tr­ng quang häc c¸c ®èi t­îng cña bÒ mÆt tr¸i ®Êt, ®­îc x¸c ®Þnh b»ng viÖc kÕt hîp hµng lo¹t c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ kü thuËt. C¸c yÕu tè tù nhiªn bao gåm: BÒ ngoµi c¶nh quan, kho¶ng ®é chãi cña c¶nh quan vµ ®é s¸ng, ®é mï cña kh«ng khÝ. §Æc ®iÓm cña viÖc kh«i phôc h×nh ¶nh. C¸c yÕu tè kü thuËt quyÕt ®Þnh viÖc kh«i phôc h×nh ¶nh cña ®Þa vËt khi chôp ¶nh, do vËy ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng th«ng tin cña ¶nh. Bao gåm: Phim ®Ó chôp ¶nh, ®é nh¹y, hÖ sè ®é t­¬ng ph¶n, ®é réng chôp ¶nh, ®é mê... lµ c¸c ®Æc tr­ng quan träng cña phim chôp. Xø lý ho¸ ¶nh phim chôp cã mét ý nghÜa quan träng ®Ó nhËn ®­îc c¸c tÊm ¶nh cã kh¶ n¨ng ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ tèi ­u. §Ó in ¶nh cã chÊt l­îng ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ta sö dông m¸y in ¶nh ®iÖn tö d¹ng Elcop, nã cã thÓ tù ®éng ®iÒu s¸ng cho tõng phÇn phim ©m cÇn lé quang. d. §Æc tr­ng ®é chãi cña c¶nh quan. Khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh, c¸c ®Þa vËt ®­îc nhËn biÕt riªng biÖt ë trªn ¶nh nhê sù kh¸c nhau vÒ nÒn (®é chãi) cña chóng. §Ó cã ®­îc tÊm ¶nh cã l­îng th«ng tin lín nhÊt, khi ta chôp ph¶i biÕt ®­îc chØ sè ®é chãi vµ c¸c ®Þa vËt (hÖ sè ®é chãi, ®é t­¬ng ph¶n ®é chãi vµ kho¶ng ®é chãi) ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng h×nh ¶nh. e. Lùa chän tham sè quang häc tèi ­u ®Ó chôp ¶nh. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng ®o¸n ®äc vµ ®iÒu vÏ ¶nh ta cÇn chän chÝnh x¸c c¸c tham sè chôp ¶nh nh­ thêi gian chôp ¶nh, lo¹i phim, ®iÒu kiÖn kü thuËt hµng kh«ng, ®iÒu kiÖn quan häc, m¸y chôp ¶nh. §é cao bay chôp vµ tiªu cù m¸y chôp ¶nh quyÕt ®Þnh ®Õn tû lÖ n»m ngang cña ¶nh chôp, quyÕt ®Þnh tû lÖ th¼ng ®øng cña m« h×nh lËp thÓ khu ®o. C¸c yÕu tè kü thuËt hµng kh«ng nh­ tèc ®é bay vµ tÝnh æn ®Þnh cña m¸y bay còng nh­ ®é phñ cña c¸c gi¶i bay kÒ vµ trong d¶i bay ®èi víi viÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ rÊt quan träng. 3.3- C¸c ph­¬ng ph¸p ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. §iÒu vÏ ¶nh hµng kh«ng lµ mét trong qu¸ tr×nh c¬ b¶n cña viÖc thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh. Phô thuéc vµo quy tr×nh c«ng nghÖ cña c«ng t¸c tr¾c ®Þa ®Þa h×nh, ®Æc ®iÓm ®Þa lý khu ®o, phô thuéc vµo tµi liÖu bay chôp vµ c¸c tµi liÖu cã ý nghÜa b¶n ®å cã ®­îc trªn khu ®o, ng­êi ta sö dông mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi, ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng, ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ kÕt hîp. 3.3.1- Ph­¬ng ph¸p ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi a. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi dµy ®Æc. Khi ®o vÏ lËp thÓ nhiÒu c«ng tr×nh x©y dùng kh¸c nhau vµ khi ®iÒu vÏ phèi hîp ng­êi ta ¸p dông ph­¬ng ph¸p ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ dµy ®Æc. Ph­¬ng ph¸p nµy cßn sö dông lµm míi b¶n ®å khu vùc cã nh÷ng thay ®æi lín do t¸c ®éng cña con ng­êi hoÆc nh÷ng khu vùc cã nh÷ng thay ®æi vÒ ®Þa h×nh. ViÖc ph©n chia diÖn tÝch c«ng t¸c ®­îc ng­êi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ thùc hiÖn ë ngoµi trêi. §Ó ®iÒu vÏ, tr­íc tiªn ta nhËn ®Þnh mét ®Þa vËt ®Æc tr­ng trªn ¶nh råi tiÕn hµnh ®Þnh h­íng ¶nh, xong ®o¸n nhËn ®­îc ®Þa vËt cßn l¹i vµ ®¸nh dÊu chóng lªn ¶nh b»ng c¸c ký hiÖu ®¬n gi¶n. Qu¸ tr×nh nµy cßn tiÕn hµnh cho c¶ nh÷ng ®Þa vËt ®o¸n nhËn ®­îc ngay, Khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi kh«ng ®­îc tin vµo trÝ nhí v× ®iÒu ®ã dÉn ®Õn viÖc bá sãt c¸c ®Þa vËt. C¸c ®Þa vËt cã chôp trªn ¶nh nh­ng khi vÏ kh«ng cã ë ngoµi thùc ®Þa th× ph¶i xo¸ ®i, khi cã ®Þa vËt míi xuÊt hiÖn, sau khi chôp ¶nh ph¶i ®­a chóng lªn ¶nh b»ng c¸ch ®o ®¹c, giao héi tõ c¸c ®iÓm kh¸c. Trong qu¸ tr×nh ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi ta ghi chó bæ sung c¸c ®Þa vËt ®Æc tr­ng vµ vÏ s¬ ho¹ c¸c vÞ trÝ phøc t¹p. S¬ ®å giao héi ®­îc vÏ mÆt sau cña ¶nh hay trong sæ ®o. C¸c ®Þa vËt dóng ®Ó giao héi c¸c ®iÓm cÇn ®­a lªn ¶nh ph¶i chÊm lªn trªn ¶nh vµ ®¸nh dÊu trªn s¬ ®å. §Ó quan s¸t lËp thÓ cÆp ¶nh khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi dÇy ®Æc ta dïng c¸c dông cô lËp thÓ cÇm tay mang theo ng­êi. §iÒu nµy rÊt quan träng khi ®o¸n nhËn vµ vÏ l­íi thuû v¨n, ®­êng mßn d­íi t¸n c©y, khi khoanh vïng thùc phñ theo ®ai ®é cao cña ®Þa h×nh. Cïng víi viÖc ®o¸n nhËn c¸c ®Þa vËt ta cßn ph¶i x¸c ®Þnh c¸c ®Æc tr­ng vÒ sè l­îng, chÊt l­îng cña chóng ta vµ ghi chó lªn trªn ¶nh. b. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi theo tuyÕn. Khi lËp b¶n ®å theo ph­¬ng ph¸p lËp thÓ hoÆc khi hiÖn chØnh b¶n ®å ng­êi ta øng dông ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi theo tuyÕn kÕt hîp víi viÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng ë vïng gi÷a cña c¸c tuyÕn ®· ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi. Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho nh÷ng khu vùc th­a d©n, khu vùc phøc t¹p cho ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng, khu vùc ch­a ®­îc nghiªn cøu ®Þa lý ®Çy ®ñ vµ Ýt tµi liÖu cã ý nghÜa b¶n ®å. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi theo tuyÕn ®­îc thùc hiÖn theo hai h×nh thøc mÆt ®Êt vµ hµng kh«ng. BiÖn ph¸p ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ lµ thiÕt kÕ tuyÕn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ tr­íc khi ra thùc ®Þa, sau ®ã ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi theo tuyÕn ®· thiÕt kÕ råi míi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng vïng gi÷a c¸c tuyÕn ®· ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi. Th­êng khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ, ®Ó lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1: 25000 c¸c tuyÕn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ dµi 40 - 50 km ®èi víi vïng khã kh¨n, 20 - 30 km ®èi víi vïng trung b×nh lµ 10 - 15 km ë vïng ®¬n gi¶n; cßn ®èi víi b¶n ®å tû lÖ 1:10000 th× ®é dµi c¸c tuyÕn nµy nhá h¬n 2,5 - 3 lÇn. C¸c tuyÕn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi ph¶i bè trÝ sao cho khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi c¸c tuyÕn ®ã xong, ta cã thÓ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ toµn bé ®Þa vËt trªn c¸c thµnh phÇn cßn l¹i cña khu ®o. C¸c tuyÕn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ph¶i bè trÝ däc theo c¸c con ®­êng lín, c¸c con ®­êng d©y t¶i ®iÖn, c¸c ®­êng tô thuû bÞ c©y cèi che khuÊt. Trong tr­êng hîp ®Þa h×nh ®i l¹i khã kh¨n, trong ®iÒu kiÖn kü thuËt cho phÐp, ng­êi ta ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi theo tuyÕn b»ng m¸y bay trùc th¨ng. 3.3.2. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh trong phßng. 1- C«ng t¸c chuÈn bÞ C«ng t¸c chuÈn bÞ khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh trong phßng bao gåm: Nghiªn cøu chØ thÞ kü thuËt, nghiªn cøu vµ ph©n tÝch c¸c tµi liÖu gèc, khoanh diÖn tÝch ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trªn ¶nh hµng kh«ng, ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ thö. a. Nghiªn cøu chØ thÞ kü thuËt. Lµ qu¸ tr×nh ng­êi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ lµm quen víi ®Æc ®iÓm ®Þa lý tù nhiªn cña khu ®o, ®Æc ®iÓm cña tµi liÖu gèc vµ ®Ò nghÞ vÒ viÖc sö dông chóng, vÒ ph­¬ng ph¸p ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng vµ vÒ viÖc sö dông ¶nh mÉu ®Ó ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng. b. Nghiªn cøu vµ ph©n tÝch tµi liÖu gèc. Tr­íc tiªn ta xem xÐt c¸c b¶n ®å ®Þa h×nh cã tû lÖ lín nhÊt cã ®­îc, c¸c b¶n ®å vµ tµi liÖu tra cøu kh¸c, ¶nh cña khu ®o vµ so s¸nh khu ®o víi ¶nh hµng kh«ng ®Ó gi¶m nhÑ viÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ, nghiªn cøu thuyÕt minh ¶nh mÉu ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ, nghiªn cøu nh÷ng kÕt qu¶ ®o¸n ®äc ngoµi trêi. Khi xem xÐt ¶nh hµng kh«ng cÇn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ta tiÕn hµnh t­¬ng tù: tû lÖ ¶nh vµ chÊt l­îng ¶nh. Sau ®ã ta ®¸nh c¸c dÊu cña vÞ trÝ trªn b¶n ®å, lËp b¶n liÖt kª c¸c ®Þa vËt cÇn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng , ®¸nh dÊu chç ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ®Æc tr­ng cña ®Þa vËt cÇn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ . ViÖc nghiªn cøu ¶nh mÉu ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ( ¶nh hµng kh«ng cã kÕt qu¶ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi) vµ ¶nh cÇn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ nhê kÝnh lËp thÓ hay bé lóp ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. c. DiÖn tÝch ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ: §­îc v¹ch lªn ¶nh theo tuyÕn vµ c¸ch ¶nh (theo ¶nh ch½n vµ ¶nh lÎ) theo quy ®Þnh sau: - §iÓm ®Ønh cña gãc giíi h¹n diÖn tÝch ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ph¶i chung cho c¸c ¶nh kÒ c¹nh vµ ph¶i chän trªn ®Þa vËt râ rµng gÇn trung t©m cña ®é phñ däc vµ ®é phñ ngang nh­ng kh«ng ®­îc gÇn mÐp ¶nh nhá h¬n 1cm. - Danh giíi diÖn tÝch ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cÇn ph¶i tr¸nh vÏ qua c¸c ®Þa vËt phøc t¹p . - Danh giíi diÖn tÝch ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trªn ¶nh kÒ ph¶i ®­îc vÏ l¹i trªn c¸c ®Þa vËt cïng tªn cã chó ý tíi ®é xª dÞch ®iÓm ¶nh do ®Þa h×nh. khi vÏ l¹i danh giíi diÖn tÝch ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trªn c¸c ¶nh kÒ cÇn dïng kÝnh lËp thÓ. d. Sau khi nghiªn cøu tµi liÖu gèc vµ khoanh diÖn tÝch ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trªn ¶nh ta tiÕn hµnh ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ lÇn thø 2-3 tÊm ¶nh trªn c¸c vïng ®Æc tr­ng nhÊt cña khu ®o. 2. §o¸n ®äc ¶nh. Dông cô ®Ó ®o¸n ®äc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng ph¶i dïng kÝnh lËp thÓ vµ bé kÝnh lóp. C¬ së ®Ó ®o¸n ®äc ®iÔu vÏ trong phßng lµ sö dông c¸c chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trùc tiÕp vµ chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ gi¸n tiÕp cña ®Þa vËt trªn khu ®o. H×nh d¸ng, kÝch th­íc, nÒn ¶nh vµ bãng cña ®Þa vËt trªn khu ®o h×nh d¸ng, kÝch th­íc, nÒn ¶nh vµ bãng cña ®Þa vËt c¸c chuÈn ®o¸n ®iÒu vÏ trùc tiÕp, cßn c¸c quy luËt ph©n bè vµ mèi quan hÖ t­¬ng hç cña c¸c ®Þa vËt ®­îc ph¸t hiÖn tõ tr­íc lµ c¸c chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ gi¸n tiÕp. C¸c chuÈn ®o¸n ®äc vÏ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cña c¸c ®Þa vËt cÇn thÓ hiÖn lªn b¶n ®å khu ®o ®­îc ph¸t hiÖn trªn c¬ së nghiªn cøu chi tiÕt ¶nh mÉu ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ vµ thuyÕt minh ¶nh mÉu, còng nh­ trªn c¬ së so s¸nh hµng kh«ng víi tµi liÖu b¶n ®å thu thËp ®­îc. Khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh trong phßng, tr­íc tiªn sö dông chuÈn trùc tiÕp råi sau míi sö dông chuÈn gi¸n tiÕp. C¸c chuÈn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ th­êng thay ®æi phô thuéc vµo thêi gian, ®iÒu kiÖn chôp ¶nh vµ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ®Þa lý cña khu ®o. Quy tr×nh c«ng nghÖ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng cã ®Æc thï cña nã, c«ng t¸c nµy tiÕn hµnh ®ång thêi víi viÖc ®o vÏ b¶n ®å trªn m¸y ¶nh lËp thÓ toµn n¨ng ( hoÆc trªn tr¹m ¶nh sè). Khi ®iÒu vÏ trong phßng, tr­íc tiªn ta nghiªn cøu h×nh d¸ng, kÝch th­íc, nÒn ¶nh, bãng cña ®Þa vËt trªn ¶nh b»ng m¾t th­êng, sau ®ã dïng kÝnh lóp ®Ó so s¸nh ®èi chiÕu ¶nh cÇn cÇn ®iÒu vÏ víi ¶nh mÉu ®iÒu vÏ. Sau ®ã ta dïng kÝnh lËp thÓ ®Ó quan s¸t c¸c ¶nh cÇn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ råi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ c¸c ®Þa vËt dÔ nhËn biÕt cña ¶nh. Dùa vµo c¸c ®Þa vËt ®· ®­îc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ta tiÕp tôc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cßn l¹i. Khi ®iÒu vÏ trong phßng tiÕn hµnh ®ång thêi víi ®o vÏ ®Þa h×nh ®Þa vËt trªn m¸y toµn n¨ng hoÆc trªn tr¹m ¶nh sè th× viÖc ®iÒu vÏ ®­îc tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh ®o vÏ trªn m¸y toµn n¨ng (hoÆc trªn tr¹m ¶nh sè) b»ng quan s¸t m« h×nh khu ®o vµ ®­a c¸c ®Þa vËt ®· ®iÒu vÏ lªn trªn b¶n gèc cña b¶n ®å cÇn lËp. ViÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng b¾t ®Çu tõ khu ®o cã ¶nh mÉu hay ®· ®­îc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi vµ b¾t ®Çu tõ ph©n khu ®o cã tµi liÖu b¶n ®å, tµi liÖu tra cøu, b¾t ®Çu tõ ph©n khu ®o trùc tiÕp biªn víi c¸c m¶nh b¶n ®å ®· thµnh lËp. ViÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong ph¹m vi diÖn tÝch cña tÊm ¶nh ®­îc thùc hiÖn theo c¸c yÕu tè riªng biÖt cña néi dung b¶n ®å, cô thÓ lµ: Thuû v¨n vµ c«ng tr×nh thuû lîi; c¸c yÕu tè ®Þa h×nh kh«ng thÓ biÓu thÞ b»ng ®­êng ®ång møc; ®iÓm d©n c­, c¸c môc tiªu c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ v¨n ho¸ x· héi; c¸c vËt ®Þnh h­íng, c¸c c«ng tr×nh ®éc lËp n»m ngoµi ®iÓm d©n c­; l­íi ®­êng x¸ vµ c«ng tr×nh giao th«ng; d©y th«ng tin vµ líp phñ thùc vËt, thæ nh­ìng. Khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng, ta cã thÓ sö dông ®Çy ®ñ nhÊt quan hÖ gi÷a c¸c ®Þa vËt trªn khu ®o ®Ó ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cã thÓ tæng hîp ®óng ®¾n c¸c yÕu tè néi dung b¶n ®å vµ lÇn l­ît c¸c yÕu tè ®ã. ChØ sau khi ®iÒu vÏ vµ tr×nh bµy xong ¶nh nµy míi chuyÓn sang ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ tiÕp theo. Khi lùa chän kÝch th­íc, ký hiÖu quy ­íc ph¶i l­u ý ®Õn tû lÖ ¶nh cho phï hîp. 3. Tæng hîp vµ chØnh lý ¶nh ®· ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. Sau khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ xong c¸c tÊm ¶nh trªn khu ®o, ng­êi ta tæng hîp chóng l¹i theo c¸c ¶nh kÒ c¹nh kÓ c¶ ¶nh ®· ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi. Sau ®ã ng­êi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ph¶i tù kiÓm tra chÊt l­îng c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng b»ng c¸ch ®o¸n nhËn l¹i c¸c ®Þa vËt trªn ¶nh. Khi chØnh lý ¶nh ®· ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng ph¶i ®­îc kiÓm tra: - Møc ®é phï hîp cña kÕt qu¶ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng. - TÝnh ®Çy ®ñ cña viÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. - TÝnh ®óng ®¾n cña viÖc ®o¸n nhËn ®Þa vËt vµ viÖc sö dông ký hiÖu nhÊt lµ viÖc sö dông kÕt hîp c¸c ký hiÖu. - §é chÝnh x¸c vµ tÝnh ®Çy ®ñ cña viÖc x¸c ®Þnh c¸c ®Æc tr­ng sè l­îng cña ®Þa vËt. - TÝnh ®óng ®¾n cña viÖc tæng hîp c¸c yÕu tè néi dung cho tû lÖ b¶n ®å cÇn lËp. - ChÊt l­îng cña viÖc tæng hîp, vÏ vµ tr×nh bµy ¶nh ®o¸n ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. 3.3.3. §o¸n ®äc ®iÒu vÏ theo ph­¬ng ph¸p kÕt hîp. KÕt hîp gi÷a ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng vµ ngoµi trêi lµ ph­¬ng ph¸p hîp lý nhÊt cã 2 ph­¬ng ¸n: a. Ph­¬ng ¸n ®o¸n ®äc ngoµi trêi theo tuyÕn råi ®iÒu vÏ trong phßng tiÕp theo. Ph­¬ng ¸n nµy tiÕn hµnh cho c¸c tr­êng hîp: - Khu ®o lµ khu vùc míi hoµn toµn, ng­êi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ch­a cã ®iÒu kiÖn nghiªn cøu kü ®Þa h×nh vµ tµi liÖu trong khu vùc kh«ng cã ®ñ. - Khu vùc cã nhiÒu ®Þa vËt kÝch th­íc nhá vµ ®é t­¬ng ph¶n bÐ, ë trªn ¶nh kh«ng thÓ hiÖn râ hoÆc kh«ng ®o¸n nhËn ®­îc. - Khu vùc cã nhiÒu ®Þa vËt kh¸c biÖt nh­ng l¹i cã cïng h×nh d¹ng, nÒn mµu trªn ¶nh. - Khu vùc sau khi chôp cã nhiÒu thay ®æi. - Khu vùc cã nhiÒu ®Þa vËt khã x¸c ®Þnh ®Þnh l­îng theo ¶nh cña chóng (khu vùc bÞ líp phñ thùc vËt che lÊp). Ph­¬ng ¸n ®­îc tiÕn hµnh theo quy tr×nh sau: - Nghiªn cøu khu ®o, tµi liÖu vµ chØ thÞ ®iÒu vÏ. - LËp thiÕt kÕ kh¶o s¸t ngoµi trêi. - §iÒu vÏ ngoµi trêi theo tuyÕn vµ trªn cïng mÉu ®· chän. - §iÒu vÏ trong phßng c¸c phÇn cßn l¹i cña khu ®o dùa vµo kÕt qu¶ ®iÒu vÏ ngoµi trêi ®· tiÕn hµnh. - KiÓm tra nghiÖm thu kÕt qu¶. b. Ph­¬ng ¸n ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng tr­íc råi ®o¸n ®äc ngoµi trêi bæ sung. Ph­¬ng ¸n ®­îc tiÕn hµnh cho khu vùc cã ®Çy ®ñ tµi liÖu tham kh¶o vµ viÖc ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng cã thÓ ®o¸n nhËn chÝnh x¸c nhiÒu ®Þa vËt. Tr­êng hîp nµy ®­îc tiÕn hµnh theo quy tr×nh sau: - Nghiªn cøu khu ®o, kh¶o s¸t s¬ bé ®Ó lËp mÉu chän mÉu ®iÒu vÏ, ph©n tÝch tµi liÖu cã ®­îc vµ chØ thÞ ®iÒu vÏ. - §iÒu vÏ trong phßng. - LËp thiÕt kÕ kh¶o s¸t, ®iÒu vÏ ngoµi trêi. - §iÒu vÏ ngoµi trêi bæ sung vµ kiÓm tra kÕt qu¶ ®· ®iÒu vÏ trong phßng. - NghiÖm thu thµnh qña. ë trong phßng ta ®iÒu vÏ tÊt c¶ ®Þa vËt rÔ nhËn biÕt b»ng ký hiÖu quy ­íc, ®¸nh dÊu l¹i c¸c ®Þa vËt khã nhËn biÕt chÝnh x¸c, dùa vµo chç ®¸nh dÊu trªn ¶nh ta lËp thiªt kÕ c«ng t¸c ngoµi trêi, tiÕn hµnh ®iÒu vÏ ngoµi trêi bæ sung ®ång thêi nghiÖm thu kÕt qu¶ ®· ®iÒu vÏ trong phßng. 3.4. Mét sè vÊn ®Ò kü thuËt liªn quan ®Õn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ®Þa h×nh thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh. 3.4.1. C«ng t¸c biªn tËp khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. C«ng t¸c biªn tËp nh»m ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c, tÝnh ®Çy ®ñ cña néi dung b¶n ®å ®Þa h×nh, ®¶m b¶o tÝnh trùc quan râ rµng khi hiÓn thÞ c¸c yÕu tè cïng lo¹i cña khu ®o trªn tÊt c¶ c¸c tê b¶n ®å. C«ng t¸c biªn tËp bao gåm viÖc so¹n th¶o c¸c chØ thÞ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ, chØ dÉn viÖc biÓu thÞ ®Þa h×nh, ®Þa vËt vµ kiÓm tra chÊt l­îng thùc hiÖn chóng, chØ dÉn nghiªn cøu tµi liÖu cã ý nghÜa b¶n ®å. 3.4.2. Thu thËp vµ sö lý b¶n ®å cã ý nghÜa b¶n ®å. HiÖn nay n­íc ta tiÕn hµnh hµng lo¹t c¸c c«ng t¸c kh¶o s¸t hµng lo¹t, ®o vÏ chuyªn nghµnh trªn tõng vïng cho c¸c môc ®Ých kinh tÕ quèc d©n kh¸c nhau. Do vËy, cã nhiÒu tµi liÖu b¶n ®å, tµi liÖu tra cøu ®ang n»m ë c¸c c¬ quan, c¸c bé, c¸c ngµnh. ViÖc ph¸t hiÖn kÞp thêi, nghiªn cøu vµ sö dông c¸c tµi liÖu nµy kh«ng chØ cho phÐp gi¶m ®¸ng kÓ khèi l­îng c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi cho phÐp ®­a lªn ¶nh c¸c ®Æc tr­ng cÇn thiÕt cña ®Þa vËt vµ c¸c ®Þa danh. Nh÷ng tµi liÖu gåm: B¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å giao th«ng, b¶n ®å quy ho¹ch ruéng ®Êt, b¶n ®å ®Þa giíi hµnh chÝnh... 3.4.3. Thu thËp vµ lùa chän c¸c ®Þa danh khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh. ViÖc thu thËp vµ lùa chän c¸c ®Þa danh ®­îc tiÕn hµnh theo quy ®Þnh cña Côc §o §¹c B¶n §å Nhµ n­íc. Tr­íc khi b¾t tay vµo c«ng t¸c ngo¹i nghiÖp ta ph¶i nghiªn cøu vµo b¶n ®å ®· xuÊt b¶n vµ c¸c tµi liÖu kh¸c ( tµi liÖu tra cøu vÒ ph©n chia ®Þa giíi hµnh chÝnh, c¸c tµi liÖu cña bé v¨n ho¸ th«ng tin, Bé giao th«ng vËn t¶i,...). KiÓm tra tÝnh thèng nhÊt cña viÖc viÕt c¸c thuËt ng÷, danh tõ riªng, x¸c ®Þnh c¸c ®Þa danh vµ tiÕp tôc chÝnh x¸c ho¸ ë ngoµi thùc ®Þa. ViÖc thu thËp vµ kiÓm tra c¸c ®Þa danh trªn khu ®o do nh©n viªn ®o vÏ ®Þa h×nh tiÕn hµnh khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ hoÆc khi kh¶o s¸t ®Ó hiÖn chØnh b¶n ®å thùc hiÖn. C¸c ®Þa danh kh«ng cã gèc ViÖt cÇn ph¶i ghi vµo sæ sau khi tham kh¶o ý kiÕn cña thæ d©n. Trong tr­êng hîp khi ph¸t hiÖn ra sù kh«ng phï hîp cña ®Þa danh ta ph¶i kiÓm tra vµ x¸c ®Þnh thªm víi ®¹i ®iÖn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. ë vïng ®ång bµo d©n téc Ýt ng­êi, viÖc ®Æt tªn ph¶i ®¶m b¶o ng«n ng÷ d©n téc ®ã. 3.4.4. C«ng t¸c kh¶o s¸t tr¾c ®Þa- ®Þa h×nh ngoµi trêi khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. Trong mét khu ®o, c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cÇn ph¶i ®­îc dùa trªn nh÷ng nghiªn cøu kh¶o s¸t vÒ tr¾c ®Þa - ®Þa h×nh v× c¶nh quan rÊt ®a d¹ng. Phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña ¶nh chôp vµ kinh nghiÖm cña ng­êi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ mµ khèi l­îng c«ng t¸c kh¶o s¸t, nghiªn cøu tr¾c ®Þa - ®Þa h×nh khu ®o nhiÒu hay Ýt. ë vïng cã nhiÒu c©y cèi che phñ, nh÷ng vïng ®Þa vËt dµy ®Æc th× ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c nµy nh»m thu thËp tµi liÖu cÇn thiÕt cho ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh vµ c«ng t¸c ®o vÏ ®Þa h×nh sau nµy. ViÖc kh¶o s¸t ngoµi trêi bao gåm: X¸c ®Þnh ®Æc tr­ng gièng nhau cña c¸c yÕu tè c¶nh quan vµ kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn theo c¸c chi tiÕt nh×n thÊy cña ¶nh, ph©n tÝch c¸c thay ®æi tÇng bªn trªn cña líp phñ thùc vËt vµ mèi quan hÖ cña chóng víi ®é Èm bÒ mÆt, víi khe n­íc, víi ®é chia c¾t vµ ®é dèc cña s­ên dèc, ®o chiÒu cao c©y, ®é chªnh cao cña ruéng bËc thang, ®é s©u ®é réng cña hè, X¸c ®Þnh nh÷ng vïng ph¶i lËp ¶nh mÉu ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ, x©y dùng c¸c mÉu vÏ ®Þa h×nh vµ ph¸t hiÖn ra c¸c vïng cÇn kh¶o s¸t bæ sung. Theo c¸c tµi liÖu b¶n ®å cã ®­îc ta ®­a lªn ¶nh c¸c ®Þa vËt kh«ng thay ®æi (giÕng n­íc, nguån n­íc, nghÜa ®Þa...) còng nh­ c¸c ghi chó ®Þa danh. Theo c¸c ®Þa danh d©n c­ trªn ¶nh ta rÔ dµng ®Þnh h­íng khi dß hái thæ d©n, rót ng¾n thêi gian vµ tr¸nh bá sãt khi kh¶o s¸t ngoµi trêi v× theo c¸c ¶nh ®· ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng ta rÔ dµng thÊy ngay c¸c yÕu tè cÇn kh¶o s¸t. KÕt qu¶ kh¶o s¸t ngoµi trêi ®­îc vÏ lªn trªn ¶nh theo c¸c ký hiÖu quy ­íc ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn. 3.4.5. §Æc ®iÓm cña c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ vµ c¸c ®Þa vËt h×nh tuyÕn. Khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ th× viÖc nhËn ®o¸n c¸c ®­êng d©y th«ng tin, c¸c ®­êng giao th«ng kh«ng khã. Ng­êi ta chÝch lªn ¶nh ch©n cét ®iÖn cao thÕ nh×n thÊy râ, cßn tÊt c¶ c¸c ®­êng d©y kh¸c ®­îc vÏ lªn ¶nh theo ký hiÖu quy ­íc. Kh«ng cho phÐp vÏ gi¸n ®o¹n ®­êng d©y th«ng tin khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ cña ¶nh. ë mÆt sau cña ¶nh hoÆc trong sæ tay ta ghi chó thuyÕt minh khi ®o¸n ®äc vÏ ngoµi trêi ®­êng d©y th«ng tin. Khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi, viÖc ph©n lo¹i ®­êng d©y vµ sö dông c¸c ký hiÖu cña c¸c ®­êng d©y rÊt quan träng. Khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ®­êng x¸ cÇn l­u ý chØ ra nh÷ng ®o¹n ®­êng khã ®i theo mïa. Khi kh¶o s¸t ®­êng x¸ cÇn ®¸nh dÊu c¸c c«ng tr×nh giao th«ng phô thuéc lªn ¶nh nh­ cÇu, cèng, cét Km...ë phÝa sau ¶nh hay trong sæ tay cÇn ph¶i ghi chó h­íng ®­êng, thêi gian ®i l¹i thuËn tiÖn trªn ®­êng ®ã. Kh«ng ®­îc vÏ gi¸n ®o¹n ®­êng ®Êt qua lµng trªn ¶nh, chóng ph¶i ®­îc nèi víi ®iÓm d©n c­ l©n cËn hoÆc ®­îc nèi víi ®­êng giao th«ng cÊp cao h¬n. Khi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ®é che phñ cña c©y cèi 2 bªn ®­êng cÇn nhËn biÕt c¸c ®Æc tr­ng cña c©y trång. 3.4.6. Tr×nh bµy kÕt qu¶ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. ViÖc vÏ c¸c ®Þa vËt lªn ¶nh theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc ®Þa ph¶i ®­îc tiÕn hµnh ë ngoµi trêi, do vËy c¸c ký hiÖu ®­êng phè, chç léi, ®­êng cÇu...còng nh­ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ký hiÖu cã thÓ sai kh¸c so víi quy ®Þnh cì 1,5 lÇn nh­ng ®iÒu nµy cã thÓ kh¾c phôc ®­îc trong qu¸ tr×nh vÏ cuèi cïng khi lùa chän c¸c ®Þa vËt chÝnh cÇn biÓu thÞ. Ph¶i chÝnh ng­êi ®i kh¶o s¸t ngoµi trêi míi ®­îc tr×nh bµy kÕt qu¶ ®o¸n ®­îc ®iÒu vÏ. Trong qu¸ tr×nh vÏ ng­êi ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ph¶i cã cuèn ký hiÖu b¶n ®å tr­íc mÆt m×nh. KÕt qu¶ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ®­îc vÏ lªn trªn ¶nh theo tr×nh tù: ®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa, c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp, ®iÓm d©n c­, ghi chó c¸c c«ng tr×nh giao th«ng phô thuéc, l­íi thuû v¨n vµ ghi chó ®Æc tr­ng cña chóng, ®­êng x¸, ®­êng th«ng tin, c¸c yÕu tè ®Þa h×nh (v¸ch ®øng, hang ®éng, khe nói...) c¸c ranh giíi thæ nh­ìng, thùc vËt... Trong qu¸ tr×nh tæng hîp, theo c¸c ranh giíi diÖn tÝch c«ng t¸c ta kh«ng chØ lµm trïng c¸c ®Þa vËt h×nh tuyÕn mµ cßn lµm trïng víi ®­êng biªn chÊt ®Êt, víi ®­êng mÐp n­íc trong s«ng hå, víi c¸c ®Æc tr­ng vµ ghi chó kh¸c. ViÖc chuyÓn c¸c ®Þa vËt ®· ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ tõ tµi liÖu ngo¹i nghiÖp b»ng m¸y toµn n¨ng lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p do sù kh«ng trïng tû lÖ cña s¬ ®å ¶nh vµ ¶nh hµng kh«ng so víi ¶nh trªn m¸y toµn n¨ng. Ngoµi ra, do thêi gian ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi kh¸c víi thêi gian chôp ¶nh cho nªn h×nh d¸ng bªn ngoµi c¶nh quan ngoµi thùc ®Þa cã thÓ sai kh¸c h×nh ¶nh lóc chôp. * Tãm l¹i trªn ®©y lµ c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ®­îc tr×nh bµy ë phÇn thùc nghiÖm (ch­¬ng 4). Do ®iÒu kiÖn thùc tÕ s¶n xuÊt vÒ yªu cÇu ®é chÝnh x¸c khi thµnh lËp b¶n ®å vµ phô thuéc vµo kh¶ n¨ng thùc hiÖn cña ®¬n vÞ thi c«ng, v× vËy trong c«ng tr×nh nµy ®· lùa chän ph­¬ng ph¸p ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ngoµi trêi dµy ®Æc. Ch­¬ng IV PhÇn thùc nghiÖm §Ó minh häa cho c¬ së lý thuyÕt ®· tr×nh bµy, trong thêi gian thùc tËp tèt nghiÖp vµ thùc hiÖn ®å ¸n, em ®· tham gia vµo c¸c kh©u ®o vÏ b¶n ®å vïng hå c«ng tr×nh thñy ®iÖn S¬n La vµ ®o¸n ®äc néi nghiÖp ¶nh nh»m hoµn thiÖn c¸c néi dung m« t¶ cña b¶n ®å trªn b×nh ®å trùc ¶nh, vµ ngay trªn tr¹m ®o vÏ ¶nh sè cña XÝ nghiÖp ®o vÏ ¶nh - C«ng ty ®o ®¹c ¶nh ®Þa h×nh. Khu vùc tiÕn hµnh thùc nghiÖm lµ vïng ng· ba s«ng NËm Mu vµ s«ng M­êng Kim, thuéc huyÖn Than Uyªn - tØnh Lai Ch©u. §©y lµ khu vùc cã nhiÒu nói ®¸ cao vµ cã nói ®Êt ®an xen. §Þa h×nh cã ®é dèc lín, møc ®é chia c¾t nhiÒu bëi c¸c nh¸nh s«ng suèi. Thùc phñ t­¬ng ®èi dµy vµ trªn nh÷ng vïng nói cao vÉn cßn c¸c khu rõng nguyªn sinh. §ång bµo sèng ë ®©y lµ c¸c d©n téc Th¸i, H’m«ng, Dao vµ cã sè Ýt ng­êi Kinh...C¸c ®iÓm d©n c­ r¶i kh¸ ®Òu trªn c¸c triÒn ®åi, vµ däc theo QL 32, víi nghÒ trång trät n­¬ng rÉy, trång lóa n­íc ë c¸c vïng thÊp bªn s«ng NËm Mu vµ s«ng M­êng Kim. B¶n ®å ®Þa h×nh khu vùc ®Çu mèi c¸c c«ng tr×nh thñy ®iÖn dù kiÕn ®­îc thµnh lËp ë tû lÖ 1/10000, kho¶ng cao ®Òu 5m b»ng ¶nh hµng kh«ng, ®­îc ®o vÏ b»ng c«ng nghÖ ®o ¶nh sè. ¶nh cña khu vùc ®­îc chôp n¨m th¸ng 10/2002 b»ng m¸y chôp ¶nh RMK TOP 15 do XÝ nghiÖp bay chôp ¶nh hµng kh«ng - C«ng ty ®o ®¹c ¶nh ®Þa h×nh thùc hiÖn. ChÊt l­îng ¶nh kh¸ tèt vÒ mÆt quang häc vµ h×nh häc, víi c¸c tham sè kü thuËt ®Æc tr­ng nh­ sau: Tû lÖ chôp ¶nh: 1/ma = 1/ 38 000; Tiªu cù m¸y chôp ¶nh: fk = 152,506mm (gi¸ trÞ kiÓm ®Þnh 6/2002); §é phñ trung b×nh: ngang: 70%; däc: 38%. ChiÒu cao bay chôp ¶nh kho¶ng 5800m. ¶nh ®· ®­îc quÐt víi ®é ph©n gi¶i 15. C«ng t¸c ®o nèi khèng chÕ ¶nh b»ng c«ng nghÖ GPS ®· ®­îc Trung T©m Hç trî ph¸t triÓn KHKT- Tr­êng §¹i häc Má - §Þa chÊt thùc hiÖn. Trªn c¬ së ®ã ®· tiÕn hµnh t¨ng dµy toµn khèi ¶nh gåm 5 d¶i bay cho toµn bé khu vùc vïng hå. Sö dông kÕt qu¶ t¨ng dµy, ®· tiÕn hµnh x©y dùng c¸c m« h×nh 394-395 vµ 425-426 ®Ó ®o vÏ vïng tuyÕn ®Çu mèi cña c«ng tr×nh thñy ®iÖn. Tõ m« h×nh sè ®é cao, ®­îc x©y dùng tõ c¸c m« h×nh lËp thÓ ®· tiÕn hµnh n¾n ¶nh trùc giao. ¶nh trùc giao ®­îc in ra giÊy. Qu¸ tr×nh ®o¸n ®äc néi nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh trªn ¶nh trùc giao. Dùa theo chuÈn h×nh d¹ng, ®· dÔ dµng nhËn biÕt ®­îc toµn bé hÖ thèng giao th«ng cña khu vùc. Còng theo chuÈn h×nh d¹ng vµ chuÈn nÒn mµu ®· ph©n biÖt ®­îc QL32 (nÒn mµu tèi); ®­êng liªn huyÖn ch¹y tõ Than Uyªn ®i Mï C¨ng Ch¶i mµu s¸ng h¬n, vµ c¸c hÖ thèng ®­êng mßn liªn x· cã nÒn ¶nh s¸ng nh­ng h×nh d¹ng l¹i cong l­în theo c¸c s­ên nói. Tªn ®­êng, víi c¸c tÝnh chÊt ®Æc tr­ng cña chóng nh­ chÊt r¶i bÒ mÆt, ®é réng, h­íng ®i cña ®­êng ®­îc lÊy tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra ngo¹i nghiÖp cña nhãm ®o nèi. Dùa theo chuÈn h×nh d¹ng vµ nÒn mµu tèi ®· nhËn biÕt râ hÖ thèng thñy v¨n cña khu vùc gåm s«ng NËm Mu vµ s«ng M­êng Kim. Theo vÕt h×nh ¶nh em ®· vÏ ®­îc c¸c ®­êng mÐp n­íc cña s«ng. Theo d¸ng cong l­în tù nhiªn vµ gi¸n tiÕp theo h×nh ¶nh cña th¶m thùc vËt ®· nhËn biÕt ®­îc c¸c nh¸nh s«ng suèi. H­íng dßng ch¶y vµ tªn s«ng suèi ®­îc lÊy tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra ngo¹i nghiÖp cña nhãm ®o nèi. Trªn ¶nh c¸c ®iÓm d©n c­ rÊt dÔ nhËn biÕt nhê c¸c chuÈn h×nh d¹ng cña c¸c ng«i nhµ, vµ chuÈn gi¸n tiÕp phËn bè theo vÞ trÝ. Dùa theo h×nh ¶nh, em ®· vÏ ®­îc nhµ trong khu d©n c­, c¸c ®­êng bao quanh khu d©n c­, hÖ thèng giao th«ng néi bé. Tªn c¸c b¶n nh­ Nµ Ban, Nµ E... vµ sè hé d©n cña tõng b¶n ®­îc lÊy tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra ngo¹i nghiÖp vµ b¶n ®å tû lÖ 1/25000 ®· ®­îc thµnh lËp n¨n 1994. Theo sè liÖu ®o ngo¹i nghiÖp vµ sè liÖu ®o trªn tr¹m, em ®· ®­a ®é cao c©y cña tõng khu vùc cña th¶m thùc vËt. KÕt luËn Sau mét thêi gian thùc tËp vµ lµm ®å ¸n tèt nghiÖp t¹i bé m«n Tr¾c ®Þa ¶nh tr­êng §¹i häc Má - §Þa chÊt, ®­îc sù h­íng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o ThS TrÇn §×nh TrÝ, trªn c¬ së kÕt qu¶ thùc nghiÖm em rót ra mét sè kÕt luËn: C«ng t¸c ®o¸n ®äc vµ ®iÒu vÏ lµ mét trong nh÷ng c«ng ®o¹n quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh b»ng ¶nh hµng kh«ng víi c«ng nghÖ ¶nh sè. KÕt qu¶ c«ng t¸c nµy ®¶m b¶o ®Õn tÝnh ®Çy ®ñ, chi tiÕt vµ phong phó cña néi dung b¶n ®å. §ång thêi hiÖu qu¶ cña c«ng ®o¹n còng quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ thµnh mçi tê b¶n ®å. TiÕn hµnh ®iÒu vÏ ngoµi trêi dµy ®Æc nh»m ®­a c¸c ®èi t­îng míi xuÊt hiÖn lªn b¶n ®å, xo¸ bá c¸c ®Þa vËt cã trªn ¶nh nh­ng kh«ng cßn hoÆc ®· thay ®æi trªn thùc ®Þa. C«ng viÖc nµy gióp khai th¸c tèi ­u t­ liÖu ¶nh cò vµ t¨ng ®é chÝnh x¸c, tuy nhiªn còng lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ. ViÖc thu thËp c¸c tµi liÖu bæ trî, nghiªn cøu vµ sö dông chóng lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ còng nh­ n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ. BiÖn ph¸p kÕt hîp ®iÒu vÏ gi÷a néi nghiÖp vµ ngo¹i nghiÖp lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng ¸n tèi ­u nh»m n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ kü thuËt hiÖn nay. Néi dung cña ®Ò tµi ®· ®­îc hoµn thµnh ®óng thêi gian quy ®Þnh vµ ®¸p øng hÇu hÕt c¸c môc ®Ých còng nh­ yªu cÇu ®Æt ra, xong do ®iÒu kiÖn thêi gian, kinh nghiÖm thùc tÕ cßn Ýt, c«ng viÖc cßn míi mÎ nªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cßn cã nhiÒu thiÕu sãt, kÝnh mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o trong bé m«n vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Ó ®å ¸n ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Qua ®©y, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa tr¾c ®Þa, bé m«n tr¾c ®Þa ¶nh ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o Th.s TrÇn §×nh TrÝ, ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh ®å ¸n nµy. Hµ Néi ngµy 10 th¸ng 3 n¨m 2005 Sinh viªn TrÞnh V¨n TÊn Tµi liÖu tham kh¶o 1. Quy ph¹m thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:5000; 1:10000; 1:25000 phÇn néi nghiÖp, côc ®o ®¹c b¶n ®å Nhµ n­íc - Hµ néi 1991. 2. Quy ph¹m ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:5000; 1:10000; 1:25000, côc ®o ®¹c b¶n ®å Nhµ n­íc - 1997. 3. GS-TSKH Tr­¬ng Anh KiÖt. Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh, phÇn t¨ng dµy khèng chÕ ¶nh - Hµ néi 2000. 4. GS-TSKH Tr­¬ng Anh KiÖt. Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh, phÇn c¬ së ®o ¶nh -Hµ néi 2001. 5. GS-TSKH Phan V¨n Léc. Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh, phÇn ®o ¶nh lËp thÓ - Hµ néi 2001. 6. PGS-TS Ph¹m Väng Thµnh. Gi¸o tr×nh tr¾c ®Þa ¶nh, phÇn ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ - Hµ néi 2003.