Dạy học Ngữ văn bằng giáo án điện tử

PhÇn I : §ÆT VÊN §Ò I. LêI Më §ÇU Ngµy nay, vùc lµ mét ®iÒu tÊt yÕu. Trong lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o, CNTT b­íc ®Çu ®· ®­îc øng dông vµo gi¶ng d¹y, häc tËp. Tuy nhiªn, so víi nhu cÇu thùc tiÔn hiÖn nay, viÖc øng dông CNTT trong gi¸o dôc cßn rÊt h¹n chÕ. Thùc tÕ ®ã ®ßi hái cÇn ph¶i nhanh chãng n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y b»ng c¸ch ph¸t huy nh÷ng ­u thÕ cña lÜnh vùc CNTT, ph¶i biÕt tËn dông nã, biÕn nã thµnh c«ng cô hiÖu qu¶ phôc vô cho sù nghiÖp gi¸o dôc. Thùc tÕ cho thÊy trong lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o (GD-§T), c«ng nghÖ th«ng tin cã t¸c dông m¹nh mÏ, lµm thay ®æi néi dung, ph­¬ng ph¸p d¹y häc,. CNTT lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó tiÕn tíi “x· héi häc tËp”. MÆt kh¸c, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®ãng vai trß quan träng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña CNTT th«ng qua viÖc cung cÊp nguån nh©n lùc cho CNTT. Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o còng yªu cÇu “®Èy m¹nh øng dông CNTT trong gi¸o dôc ®µo t¹o ë tÊt c¶ c¸c cÊp häc, bËc häc, ngµnh häc theo h­íng dÉn häc CNTT nh­ lµ mét c«ng cô hç trî ®¾c lùc nhÊt cho ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ë c¸c m«n”. Thùc hiÖn tinh thÇn chØ ®¹o trªn, nhËn thøc ®­îc r»ng, viÖc øng dông CNTT phôc vô cho viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét trong nh÷ng h­íng tÝch cùc nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt trong viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc vµ ch¾c ch¾n sÏ ®­îc sö dông réng r·i trong nhµ tr­êng phæ th«ng trong mét vµi n¨m tíi, t«i ®· m¹nh d¹n t×m hiÓu vµ ®­a CNTT vµo gi¶ng d¹y thÝ ®iÓm mét sè tiÕt trong n¨m häc trong c¸c ®ît sinh ho¹t chuyªn ®Ò. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh øng dông CNTT trong d¹y häc - nhÊt lµ ®èi víi m«n Ng÷ v¨n - vÉn cßn gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n. ChÝnh v× thÕ, trong ®Ò tµi nµy t«i xin tr×nh bµy mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc Ng÷ v¨n cã sù hç trî cña CNTT mµ cô thÓ lµ “D¹y häc Ng÷ v¨n b»ng gi¸o ¸n ®iÖn tö” ®Ó cïng trao ®æi, th¶o luËn vµ ®i ®Õn nh÷ng ý kiÕn thèng nhÊt nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc nãi chung vµ d¹y häc Ng÷ v¨n nãi riªng trong thêi gian tíi. Mong nhËn ®­îc sù ®éng viªn vµ gãp ý cña c¸c thÇy c« ®ång nghiÖp. II. THùC TR¹NG CñA VÊN §Ò NGHI£N CøU: 1. Thùc tr¹ng: 1. 1. Cã thÓ nãi khã kh¨n lín nhÊt khi thùc hiÖn gi¸o ¸n ®iÖn tö (GA§T) ®ã lµ trang thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn. MÆc dï trong xu thÕ CNTT ph¸t triÓn nh­ vò b·o hiÖn nay nh­ng viÖc trang bÞ nh÷ng ph­¬ng tiÖn gi¶ng d¹y nh­ m¸y tÝnh x¸ch tay, m¸y chiÕu ®a chøc n¨ng (Multimedia projector) vÉn cßn lµ mét yªu cÇu rÊt khã kh¨n víi c¸c nhµ tr­êng. 1.2. PhÇn lín c¸c gi¸o viªn ng¹i sö dông GA§T v× cho r»ng mÊt nhiÒu thêi gian ®Ó chuÈn bÞ mét bµi gi¶ng. ViÖc thùc hiÖn bµi gi¶ng mét c¸ch c«ng phu b»ng c¸c dÉn chøng sèng ®éng trªn c¸c slide lµ mét ®iÒu kh«ng ph¶i dÔ dµng víi nhiÒu gi¸o viªn. §Ó cã mét bµi gi¶ng nh­ thÕ ®ßi hái ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian chuÈn bÞ trong khi sè tiÕt cña mçi gi¸o viªn trong tuÇn lµ kh¸ lín, trang thiÕt bÞ cßn thiÕu nªn gi¸o viªn Ýt khi nghÜ ®Õn ®iÒu nµy. Gi¸o viªn cßn ng¹i sö dông GA§T th× nhµ qu¶n lÝ gi¸o dôc còng ch­a mÆn mµ l¾m víi viÖc ®Çu t­ nh÷ng trang bÞ ®¾t tiÒn trªn cho d¹y häc. 1.3. Ngoµi kiÕn thøc chuyªn m«n, ®Ó thùc hiÖn ®­îc GA§T, gi¸o viªn cÇn ph¶i trang bÞ ®­îc cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc c¨n b¶n vÒ vi tÝnh, sö dông thµnh th¹o phÇn mÒm Power Point, biÕt khai th¸c tµi liÖu phôc vô gi¶ng d¹y tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh­ s­u tÇm trªn Internet, tõ c¸c ®Üa phim tµi liÖu… C«ng viÖc nµy ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i cã niÒm ®am mª thËt sù víi c«ng viÖc, sù s¸ng t¹o, sù nh¹y bÐn, tÝnh thÈm mü ®Ó s¨n t×m t­ liÖu tõ nhiÒu nguån. Trong khi tr×nh ®é sö dông m¸y vi tÝnh, sö dông c¸c phÇn mÒm tiÖn Ých vµ khai th¸c th«ng tin tõ m¹ng internet cña ®a sè gi¸o viªn cßn h¹n chÕ th× ®©y còng lµ mét trë ng¹i kh«ng nhá ®Õn viÖc d¹y häc b»ng GA§T. 1.4. Mét sè gi¸o viªn b­íc ®Çu lµm quen víi viÖc so¹n gi¶ng b»ng GA§T nªn ch­a cã nh÷ng kinh nghiÖm xö lÝ sao cho bµi gi¶ng tèt nhÊt. NhiÒu bµi d¹y ®ang cßn qu¸ r­êm rµ, xa rêi néi dung hoÆc lµm gi¸n ®o¹n bµi häc do sö dông qu¸ nhiÒu hiÖu øng hoÆc h×nh ¶nh, phim minh häa cho nªn giê d¹y l¹i thiªn vÒ viÖc tr×nh diÔn nh÷ng kü x¶o tin häc. Ng­îc l¹i, nhiÒu bµi gi¶ng l¹i qu¸ ®¬n ®iÖu, s¬ sµi do ®ã kh«ng n©ng cao ®­îc chÊt l­îng giê d¹y. - NhiÒu tr­êng häc trªn ®Þa bµn huyÖn ®· ®­îc trang bÞ phßng m¸y vi tÝnh, tuy nhiªn hÇu nh­ ch­a cã tr­êng nµo m¹nh d¹n kÕt nèi internet - mÆc dï gi¸ c­íc hiÖn nay rÊt rÎ - v× rÊt nhiÒu “c¸i sî”. V× thÕ kh«ng nhËn thÊy ®­îc hiÖu qu¶ cña viÖc gi¶ng d¹y ë nh÷ng ®Þa ph­¬ng kh¸c, gi¸o viªn còng kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó t×m hiÓu vÒ kü n¨ng sö dông GA§T… ChÝnh v× nh÷ng khã kh¨n trªn mµ viÖc sö dông GA§T trong d¹y häc trªn ®Þa bµn huyÖn Hµ Trung cßn rÊt h¹n chÕ. Víi sè l­îng m¸y chiÕu ®a n¨ng trong ®Þa bµn huyÖn Ýt ái nh­ hiÖn nay th× viÖc ®a sè gi¸o viªn sö dông thµnh th¹o GA§T ®Ó d¹y häc lµ mét môc tiªu mµ cÇn ph¶i mét thêi gian n÷a míi cã thÓ ®¹t ®­îc. 2. KÕt qu¶ (hiÖu qu¶ cña thùc tr¹ng trªn): XuÊt ph¸t tõ nh÷ng thùc tÕ trªn, trong qu¸ tr×nh d¹y häc, t«i nhËn thÊy cã mét sè kÕt qu¶ sau: - Gi¸o viªn rÊt ng¹i sö dông GA§T. NhiÒu gi¸o viªn tá ra bi quan khi nh¾c ®Õn viÖc øng dông CNTT trong d¹y häc, thËm chÝ cã ng­êi cßn cho r»ng kh«ng thÓ lµm ®­îc. ChÝnh v× thÕ kh«ng ph¸t huy ®­îc tÝnh ­u viÖt cña GA§T trong d¹y häc. - ViÖc vËn dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p d¹y häc míi trong nh÷ng n¨m võa qua còng ®· ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ cao, song nh×n chung chÊt l­îng häc sinh ch­a thËt sù tèt, häc sinh nhanh nhí nh­ng còng nhanh quªn vµ trong m«n Ng÷ v¨n, c¸c em chØ häc ®­îc nh÷ng g× c¬ b¶n nhÊt chø ch­a cã sù ®Çu t­, t×m tßi nh÷ng tri thøc míi, ch­a thùc sù “hiÓu” vµ “c¶m” ®­îc néi dung v¨n b¶n. - RÊt nhiÒu häc sinh ch­a ®­îc tiÕp cËn víi c¸ch häc tËp míi vµ rÊt høng thó nµy. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét thiÖt thßi cña c¸c em. Kh¶o s¸t hiÖu qu¶ tõ phÝa HS cho thÊy, nÕu sö dông ph­¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng víi phÊn tr¾ng b¶ng ®en th× hiÖu qu¶ mang l¹i dï cã cao song còng kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c líp, høng thó häc tËp cña häc sinh còng kh«ng cao. §©y lµ kÕt qu¶ thu ®­îc tõ häc sinh líp 8A, 8B tr­êng THCS Hµ Ch©u sau khi häc xong v¨n b¶n “Bµi to¸n d©n sè”: Líp SÜ sè Giái Kh¸ Trung b×nh YÕu - kÐm SL % SL % SL % SL % 8A 36 9 25 11 31 14 39 2 6 8B 37 7 19 8 22 18 49 4 11 Râ rµng kh«ng thÓ phñ nhËn thµnh c«ng cña c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng song kÕt qu¶ kh¶o s¸t nh­ trªn lµ ch­a thùc sù ®ång ®Òu. PhÇn ii : GI¶I QUYÕT VÊN §Ò I. C¸C GI¶I PH¸P THùC HIÖN 1. Tham m­u cïng Tæ chuyªn m«n vµ Ban gi¸m hiÖu, ®Ò nghÞ c¸c cÊp qu¶n lÝ gi¸o dôc t¹o ®iÒu kiÖn trang bÞ nh÷ng thiÕt bÞ cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn GA§T nh­ m¸y tÝnh, m¸y chiÕu ®a n¨ng (Multimedia projector). 2. Tæ chøc mét sè buæi häc tËp vÒ c¸ch sö dông m¸y chiÕu, thiÕt lËp c¸c hiÖu øng trong PowerPoint cho gi¸o viªn ®Ó hä cã thÓ tù thiÕt kÕ GA§T cho m×nh. 3. T×m hiÓu vµ nghiªn cøu thªm nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n vµ n©ng cao trong viÖc sö dông GA§T ®Ó lµm phong phó thªm nh÷ng d¹ng bµi tËp kh¸c nhau. 4. Tham gia c¸c buæi thao gi¶ng ®Ó thu nhËn nh÷ng gãp ý ch©n thµnh tõ ®ång nghiÖp, tõ ®ã n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y theo ph­¬ng ph¸p míi. 5. Th¨m dß vµ ®¸nh gi¸ chÊt l­îng häc sinh sau giê häc ®Ó n¾m b¾t ®­îc thùc chÊt chÊt l­îng cña c¸c em. T«i nghÜ r»ng, víi kh¶ n¨ng s­ ph¹m vèn cã céng thªm mét Ýt båi d­ìng vÒ kiÕn thøc tin häc, c¸c gi¸o viªn hoµn toµn cã thÓ thiÕt kÕ ®­îc bµi gi¶ng ®iÖn tö ®Ó thÓ hiÖn tèt h¬n ph­¬ng ph¸p s­ ph¹m, gãp phÇn ®æi míi ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y. II. c¸c biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn BiÖn ph¸p 1: Ngoµi kiÕn thøc chuyªn m«n cÇn ph¶i trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc tin häc c¬ b¶n nhÊt: MÆc dï GA§T ch­a ®­îc c¸c tr­êng häc ®ãn nhËn réng r·i, ch­a thùc sù phæ biÕn nh­ng b­íc ®Çu nã ®· t¹o ra mét kh«ng khÝ häc tËp vµ lµm viÖc kh¸c h¼n c¸ch häc vµ c¸ch gi¶ng d¹y truyÒn thèng. Ph¶i ch¨ng viÖc d¹y b»ng gi¸o ¸n ®iÖn tö sÏ gióp ng­êi thÇy ®ì vÊt v¶ bëi v× chØ cÇn “click” chuét? Thùc ra, muèn click chuét ®Ó tiÕt d¹y thùc sù hiÖu qu¶ th× ng­êi d¹y còng ph¶i bá c«ng t×m hiÓu, lµm quen víi c¸ch gi¶ng bµi míi nµy. Cô thÓ, ng­êi thÇy cÇn ph¶i: Cã kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ sö dông m¸y tÝnh BiÕt sö dông phÇn mÒm tr×nh diÔn PowerPoint BiÕt c¸ch truy cËp vµ khai th¸c tµi nguyªn Internet. Cã kh¶ n¨ng sö dông mét phÇn mÒm chØnh söa ¶nh, lµm c¸c ¶nh ®éng, c¾t c¸c file ©m thanh … ®¬n gi¶n. BiÕt c¸ch sö dông projector Tho¹t nghe th× cã vÎ phøc t¹p nh­ng thùc sù ®Ó sö dông GA§T vµo gi¶ng d¹y cã b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn hÕt nh÷ng yªu cÇu trªn? C©u tr¶ lêi lµ kh«ng. Tuú thuéc vµo tÝnh chÊt cña mçi m«n häc, mçi bµi häc mµ cã c¸c yªu cÇu kh¸c nhau ®­îc ®Æt ra cho gi¸o viªn. Tuy nhiªn nÕu ®¸p øng ®­îc hÕt c¸c yªu cÇu trªn th× thËt tuyÖt vêi, c¸c ho¹t ®éng cña gi¸o viªn trong giê d¹y sÏ rÊt phong phó vµ hÊp dÉn, l¹i tiÕt kiÖm ®­îc rÊt nhiÒu thêi gian chuÈn bÞ bµi. BiÖn ph¸p 2: Khai th¸c vµ xö lý th«ng tin, t­ liÖu phôc vô cho bµi gi¶ng: Tõ nh÷ng gi¸o ¸n ®­îc so¹n s½n trªn giÊy vµ ®­îc tr×nh bµy l¹i trªn b¶ng ®en lµm thÕ nµo ®Ó chóng trë thµnh c¸c GA§T ®­îc tr×nh bµy trªn m¸y chiÕu? §iÒu nµy ®ßi hái ng­êi thÇy ph¶i biÕt sö dông PowerPoint. §©y lµ mét phÇn mÒm n»m trong bé MS Office dïng ®Ó t¹o c¸c tr×nh diÔn ®a d¹ng trªn m¸y tÝnh. NÕu chØ dõng ë møc ®é gâ nh÷ng néi dung cÇn thiÕt céng thªm mét Ýt ®Þnh d¹ng vÒ mµu s¾c, font ch÷, thiÕt nghÜ gi¸o viªn nµo còng cã thÓ lµm ®­îc. Tuy nhiªn nÕu chØ cã thÕ th× chóng ta ch­a thùc sù khai th¸c hÕt søc m¹nh cña PowerPoint còng nh­ ch­a ph¸t huy hiÖu qu¶ cña ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y míi nµy. VÝ dô trong tiÕt ®äc – hiÓu v¨n b¶n “¤ng ®å”- líp 8, trong phÇn “T×m hiÓu chung”, sau khi yªu cÇu häc sinh tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt vÒ t¸c gi¶, gi¸o viªn cã thÓ chiÕu lªn mµn h×nh ch©n dung nhµ th¬ kÕt hîp thªm vµi lêi giíi thiÖu ng¾n gän sÏ lµm cho häc sinh h×nh dung râ h¬n vÒ t¸c gi¶; hoÆc thay v× gi¸o viªn hay häc sinh cÇm s¸ch ®Ó ®äc bµi th× b©y giê, trªn mµn h×nh hiÖn ra c¸c khæ th¬, bªn d­íi c¸c khæ th¬ lµ h×nh ¶nh «ng ®å ngåi cho ch÷ hoÆc ngåi lÎ loi mét m×nh gi÷a con phè ®«ng ®óc ng­êi qua l¹i. Giäng ®äc (ng©m) th¬ cña nghÖ sÜ nµo ®ã ®­îc thay cho lêi ®äc cña thÇy, cña trß. Ng­êi thÇy chØ cÇn khÐo lÐo dÉn d¾t häc sinh tiÕp cËn vÊn ®Ò. Víi h×nh thøc gi¶ng d¹y nh­ thÕ, ch¾c ch¾n häc sinh ®Òu c¶m nhËn ®­îc c¸i hay cña bµi th¬ còng nh­ c¶m nhËn ®­îc t×nh c¶m, nçi lßng cña t¸c gi¶. Nh÷ng t­ liÖu minh häa cho c¸c néi dung bµi häc t­¬ng ®èi nhiÒu trªn Internet. ThiÕt nghÜ, nÕu chØ cÇn bá chót thêi gian mµ cã ®­îc nh÷ng néi dung, h×nh ¶nh cÇn minh häa cho bµi gi¶ng th× ®ã lµ ®iÒu rÊt nªn lµm bëi lÏ nã võa cung cÊp cho chóng ta t­ liÖu bµi gi¶ng l¹i võa gióp ta n©ng cao kü n¨ng sö dông m¸y tÝnh. §iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc gi¸o viªn cÇn biÕt c¸ch thøc truy cËp Internet ®Ó lÊy th«ng tin. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i h×nh ¶nh nµo chóng ta lÊy tõ Internet ®Òu tháa m·n ý muèn cña chóng ta. Ch¼ng h¹n, khi cÇn ®o¹n phim miªu t¶ vÒ hËu qu¶ cña sù bïng næ d©n sè trªn thÕ giíi ®Ó phôc vô cho bµi “Bµi to¸n d©n sè”, t«i cã truy cËp vµo Website cña Liªn Hîp Quèc (www.un.org ), t×m ®­îc rÊt nhiÒu phim t­ liÖu vÒ néi dung nµy vµ th­êng lµ dung l­îng cña mét bé phim dµi kho¶ng 5 - 10 phót. Do vËy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn ph¶i chän ®o¹n phim nµo lµ phï hîp víi néi dung bµi d¹y vµ c¾t, ghÐp chóng sao cho chØ ng¾n kho¶ng 1 phót. §iÒu nµy cã thÓ lµm ®­îc dÔ dµng trong 5 phót víi sù trî gióp cña phÇn mÒm hç trî. §Ó cã ®­îc nh÷ng t­ liÖu trªn, gi¸o viªn cÇn ph¶i cã sù s­u tÇm vµ m¹ng internet lµ ®Þa chØ s­u tÇm phong phó nhÊt. C¸c b¹n cã thÓ s­u tÇm ®­îc rÊt nhiÒu tµi liÖu tõ c¸c ®Þa chØ nh­: www.tulieu.bachkim.vn; www.dayhoc.vn; www.dayhocintel.org hoÆc t×m kiÕm trong www.google.com víi tõ khãa thÝch hîp… BiÖn ph¸p 3: §­a c¸c t­ liÖu cÇn thiÕt vµo bµi d¹y: Khi ®· s­u tËp ®­îc nh÷ng t­ liÖu cÇn thiÕt cÇn ph¶i cã sù chän läc cÇn thiÕt ®Ó ®­a vµo bµi gi¶ng cña m×nh. Kh«ng nªn sö dông qu¸ nhiÒu h×nh ¶nh t­ liÖu mµ chØ sö dông ë møc ®é võa ph¶i ®Ó tr¸nh lµm ph©n t¸n sù tËp trung cña häc sinh. Sau khi ®­a h×nh ¶nh minh häa vµo bµi gi¶ng, thao t¸c c¬ b¶n nhÊt ®ßi hái ng­êi thÇy ph¶i n¾m ®­îc lµ c¸ch thiÕt lËp c¸c hiÖu øng ®Ó lµm cho bµi gi¶ng sinh ®éng, mang l¹i kh«ng khÝ häc tËp, gi¶ng d¹y míi mÎ. C¸c hiÖu øng cÇn ®­îc sö dông mét c¸ch võa ph¶i ®Ó kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn sù tiÕp thu kiÕn thøc cña häc sinh. Bªn c¹nh ®ã nÕu gi¸o viªn cã thÓ sö dông thµnh th¹o PowerPoint th× cßn cã thÓ thiÕt kÕ ®­îc nhiÒu kiÓu bµi tËp kh¸c nhau rÊt phong phó vµ hÊp dÉn nh­ trß ch¬i « ch÷, lùa chän ®¸p ¸n…b»ng viÖc sö dông c¸c hiÖu øng. Ngoµi ra, viÖc lµm nµy cßn gióp cho gi¸o viªn tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian viÕt néi dung lªn b¶ng, néi dung hiÓn thÞ ®Õn ®©u, gi¸o viªn gi¶ng ®Õn ®ã, lµm cho thêi gian gi¶ng bµi nhiÒu h¬n, c¸c em häc sinh hiÓu bµi s©u h¬n. §Ó t¹o ®­îc hiÖu øng chØ cÇn chän ®èi t­îng cÇn ¸p dông hiÖu øng, chän Slide Show / Custom Animation… sau ®ã trong môc Add Effect chän hiÖu øng hîp lý råi chän c¸ch xuÊt hiÖn vµ thêi gian cho phï hîp víi néi dung. BiÖn ph¸p 4: Lµm phong phó thªm hÖ thèng bµi tËp: Khi ®· biÕt c¸ch sö dông PowerPoint mét c¸ch thµnh th¹o, gi¸o viªn cã thÓ dÔ dµng t¹o ra ®­îc rÊt nhiÒu c¸c d¹ng bµi tËp kh¸c nhau nhê viÖc sö dông c¸c hiÖu øng vÝ dô nh­ d¹ng bµi tËp lùa chän, trß ch¬i « ch÷… Trong bµi “Bµi to¸n d©n sè” t«i ®· thiÕt kÕ mét hÖ thèng bµi tËp tr¾c nghiÖm phôc vô cho phÇn cñng cè luyÖn tËp khiÕn cho häc sinh rÊt høng thó. Mét b¶ng gåm cã 6 lùa chän t­¬ng ®­¬ng víi 6 c©u hái. Häc sinh sÏ ph¶i lùa chän ngÉu nhiªn mµ kh«ng ®­îc biÕt tr­íc néi dung c©u hái. H×nh 1: B¶ng c©u hái ®Ó lùa chän Sau khi ®· chän mét c©u hái, gi¸o viªn click chuét vµo c©u mµ häc sinh chän, néi dung c©u hái vµ ®¸p ¸n ®Ó lùa chä míi hiÖn ra (thùc hiÖn b»ng siªu liªn kÕt - Hyperlink): H×nh 2: C©u hái vµ ®¸p ¸n Khi häc sinh nªu ra ®¸p ¸n lùa chän, gi¸o viªn click vµo ®¸p ¸n Êy. NÕu ®¸p ¸n Êy sai th× xuÊt hiÖn tÝn hiÖu b¸o sai bªn c¹nh ®¸p ¸n kÌm theo mét chuçi ©m thanh, sau ®ã tÝn hiÖu b¸o sai sÏ biÕn mÊt (dïng thñ thuËt tricker): TÝn hiÖu b¸o sai H×nh 3: §¸p ¸n sai NÕu ®¸p ¸n häc sinh chän lµ ®óng th× sÏ ph¸t tÝn hiÖu b¸o ®óng kÌm theo mét chuçi ©m thanh, tÝn hiÖu b¸o ®óng sÏ xuÊt hiÖn c¹nh ®¸p ¸n ®óng: TÝn hiÖu b¸o ®óng H×nh 4: §¸p ¸n ®óng BiÖn ph¸p 5: Linh ho¹t khi h­íng dÉn häc sinh häc tËp Bµi gi¶ng sau khi thiÕt kÕ sÏ ®­îc tr×nh chiÕu lªn mµn h×nh th«ng qua m¸y chiÕu. NghÜa lµ gi¸o viªn buéc ph¶i biÕt c¸ch sö dông nã. §©y lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu b¾t buéc, chØ cÇn mét vµi thao t¸c l¾p m¸y chiÕu víi CPU cña m¸y tÝnh hoÆc kÕt nèi víi m¸y tÝnh x¸ch tay vµ ®iÒu chØnh ®é lín (zoom), ®é nÐt (sharpness) trªn mµn h×nh gi¸o viªn ch¾c h¼n sÏ cã mét bµi gi¶ng chÊt l­îng, häc trß sÏ cã kh«ng khÝ häc tho¶i m¸i h¬n. Thùc tÕ cho thÊy nhê GA§T mµ gi¸o viªn ®· t¹o ra mét kh«ng khÝ kh¸c h¼n so víi giê d¹y truyÒn thèng. Häc sinh sÏ tËp trung cao ®Ó nghe gi¶ng vµ t­ duy nhiÒu h¬n trong c¸c giê häc. Khi chuyÓn tõ bµi gi¶ng truyÒn thèng sang c¸c slide tr×nh diÔn, gi¸o viªn th­êng mang t­ t­ëng cña bµi gi¶ng cò ®Ó ¸p ®Æt vµo. NghÜa lµ sÏ tr×nh bµy tÊt c¶ nh÷ng g× m×nh nãi vµ viÕt vµo slide. §iÒu nµy hoµn toµn sai lÇm v× nh­ thÕ häc sinh sÏ cho r»ng gi¸o viªn chØ nãi nh÷ng ®iÒu trong s¸ch, kh«ng më réng c¸c kiÕn thøc ngoµi, ®ång thêi néi dung tr×nh chiÕu sÏ rÊt dµi, häc sinh khã cã thÓ ghi chÐp ®Çy ®ñ vµo vë ®Ó lµm tµi liÖu häc ë nhµ. V× thÕ chØ nªn coi slide lµ n¬i chØ chøa tªn bµi häc, c¸c ®Ò môc vµ c¸c ý chÝnh phôc vô cho bµi gi¶ng. NÕu slide cÇn h×nh ¶nh minh häa, gi¸o viªn nªn t×m kiÕm h×nh ¶nh ®Ó chÌn vµo. C«ng ®o¹n ®­a néi dung vµo gi¸o viªn còng nªn l­u ý ®Õn sè l­îng ch÷, mÇu s¾c, kÝch th­íc trªn c¸c slide. Nh×n vµo slide gi¸o viªn cã nhiÖm vô gi¶i thÝch kü cµng vµ më réng nã ra chø kh«ng ph¶i lµ ®äc c¸c dßng ch÷ trªn slide. NÕu ch­a quen víi c¸ch gi¶ng d¹y nµy, gi¸o viªn cã thÓ thÊy khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh xem slide tiÕp theo sÏ tr×nh bµy vÒ vÊn ®Ò g×. Kh«ng sao, ®Ó dÔ dµng lµm chñ qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn häc sinh, gi¸o viªn cã thÓ in ra mét b¶n cÇm tay (hand out) ®Ó võa gi¶ng võa nh×n vµo ®ã mµ x¸c ®Þnh vÊn ®Ò sÏ nãi tiÕp theo. BiÖn ph¸p 6: Sö dông GA§T kh«ng cã nghÜa gi¸o ¸n truyÒn thèng bÞ l·ng quªn. Trong gi¸o ¸n truyÒn thèng chóng ta tr×nh bµy tÊt c¶ néi dung bµi gi¶ng. VËy th× ®èi víi GA§T chØ gåm mét sè slide, c¸c slide chØ chøa tõ khãa, h×nh ¶nh… th× lµm thÕ nµo mµ GV cã thÓ quan s¸t hÕt c¸c vÊn ®Ò cÇn ®­îc gi¶ng? §Ó gi¶i quyÕt viÖc nµy, tèt nhÊt gi¸o viªn ph¶i x©y dùng cho m×nh mét ®Ò c­¬ng bµi gi¶ng. §Ò c­¬ng ghi râ sè tiÕt d¹y cña m«n häc, tªn bµi gi¶ng t­¬ng øng víi c¸c tiÕt häc néi dung cô thÓ sÏ ®­îc tr×nh bµy trong mçi tiÕt häc lµ g×? VÊn ®Ò nµo tr×nh bµy tr­íc, vÊn ®Ò nµo tr×nh bµy sau? VÊn ®Ò nµo cÇn ®­îc träng t©m vµ nhÊn m¹nh? Dµnh thêi gian cho tõng vÊn ®Ò lµ bao nhiªu? … Së dÜ cÇn chuÈn bÞ kü l­ìng nh­ vËy lµ v× nÕu tiÕt gi¶ng d¹y ®ã GV ch­a nãi hÕt néi dung c¸c slide hay ®· tr×nh bµy hÕt nh­ng thêi gian cßn thõa lµ ®ång nghÜa víi viÖc “ch¸y gi¸o ¸n” vµ kh«ng ®¶m b¶o ®­îc yªu cÇu cña bµi d¹y. KÕt hîp ®Ò c­¬ng nµy cïng mét b¶n in cÇm tay mét c¸ch hîp lý ch¾c ch¾n sÏ kh«ng m¾c ph¶i sù cè nµy. BiÖn ph¸p 7: KÕt hîp gi÷a tr×nh chiÕu vµ ghi b¶ng: MÆc dï nh÷ng néi dung c¬ b¶n ®· ®­îc gi¸o viªn tãm l­îc vµ tr×nh chiÕu trªn mµn chiÕu, tuy nhiªn nã l¹i kh«ng thÓ l­u l¹i ®­îc bè côc cña bµi d¹y bëi trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y c¸c slide ph¶i ®­îc tr×nh chiÕu nèi tiÕp nhau, do ®ã sau khi kÕt thóc bµi häc häc sinh cã thÓ sÏ ch­a h×nh dung l¹i ®­îc hÖ thèng kiÕn thøc cña bµi häc. Do vËy, song song víi qu¸ tr×nh tr×nh chiÕu, gi¸o viªn nªn ghi lªn b¶ng ®en nh÷ng tiªu ®Ò, ®Ò môc cña bµi häc ®Ó cuèi tiÕt häc häc sinh dÔ h×nh dung l¹i néi dung kiÕn thøc võa lÜnh héi. §ång thêi gi¸o viªn cã thÓ sö dông phÇn ghi b¶ng tãm t¾t nµy ®Ó yªu cÇu häc sinh tr×nh bµy cô thÓ l¹i néi dung cña tõng ý. §èi víi nh÷ng néi dung chÝnh cÇn ghi chÐp vµo vë, gi¸o viªn ®­a lªn mµn chiÕu vµ chiÕu chËm l¹i ®Ó häc sinh cã thÓ ghi chÐp l¹i nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n trªn dïng lµm t­ liÖu häc tËp ë nhµ. PhÇn iii : KÕt luËn 1. KÕt qu¶ nghiªn cøu: Sau mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ tËn dông c¸c ®ît tham gia chuyªn ®Ò ë cÊp côm, huyÖn ®Ó thö nghiÖm, t«i ®· thùc hiÖn ®­îc 2 tiÕt Ng÷ v¨n b»ng GA§T t¹i tr­êng THCS Hµ Th¸i (v¨n b¶n “Bµi to¸n d©n sè”) vµ tr­êng THCS ThÞ TrÊn (v¨n b¶n “¤ng ®å”), sau tiÕt d¹y, t«i ®· cïng c¸c ®ång chÝ chuyªn viªn phßng Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, c¸c ®ång chÝ cèt c¸n bé m«n cña c¸c tr­êng trong huyÖn th¶o luËn, gãp ý, rót kinh nghiÖm vµ ®i ®Õn nhËn xÐt thèng nhÊt: GA§T ®· gãp phÇn c¶i tiÕn râ rÖt chÊt l­îng häc tËp cña häc sinh vµ n©ng cao chÊt l­îng nghiÖp vô cña gi¸o viªn. ChÊt l­îng kh¶o s¸t häc sinh sau tiÕt d¹y ë hai tr­êng kh¸c nhau ®· cho thÊy viÖc sö dông GA§T ®· gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng ®¹i trµ cña häc sinh, chÊt l­îng häc tËp cña häc sinh còng ®ång ®Òu h¬n. Cô thÓ: Tr­êng Líp SÜ sè Giái Kh¸ Trung b×nh YÕu - kÐm SL % SL % SL % SL % THCS Hµ Th¸i 8A 38 8 21,1 15 39,5 13 34,2 2 5,3 THCS ThÞ TrÊn 8A 27 5 18,5 8 21,6 11 40,7 3 11,1 2. KiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt: a. Víi nhµ tr­êng: - Tham m­u víi cÊp ñy, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ c¸c cÊp qu¶n lý gi¸o dôc ®Ó t¨ng c­êng thªm c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i phôc vô cho gi¸o dôc. - Cã biÖn ph¸p tÝch cùc khuyÕn khÝch c¸n bé gi¸o viªn tù häc tËp n©ng cao tr×nh ®é tin häc vµ x©y dùng ý thøc vËn dông CNTT vµo d¹y häc. b. Víi Phßng Gi¸o dôc vµ §µo t¹o: - T¨ng c­êng c¸c ®ît tËp huÊn chuyªn ®Ò vÒ GA§T trªn ®Þa bµn huyÖn ®Ó häc hái vµ n©ng cao kü n¨ng sö dông. - Tham m­u víi c¸c cÊp qu¶n lý, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ trang thiÕt bÞ, c¬ së vËt chÊt cho c¸c tr­êng trong huyÖn, cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn ®Çu t­ cho nh÷ng ®¬n vÞ cã thµnh tÝch gi¸o dôc cao trong n¨m häc, coi ®ã nh­ lµ mét phÇn th­ëng xøng ®¸ng cho c¶ qu¸ tr×nh gi¸o dôc cña ®¬n vÞ. Trªn thùc tÕ, viÖc øng dông s¸ng kiÕn nµy míi chØ trong mét ph¹m vi hÑp, v× thÕ còng ch­a thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc toµn diÖn vµ chÝnh x¸c nhÊt nh÷ng ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña viÖc øng dông CNTT trong d¹y häc. V× vËy, t«i rÊt mong nhËn ®­îc sù cæ vò ®éng viªn cïng nh÷ng lêi gãp ý ch©n thµnh tõ c¸c thÇy c« ®ång nghiÖp ®Ó s¸ng kiÕn ngµy mét hoµn thiÖn h¬n. Hµ Ch©u, ngµy 29 th¸ng 03 n¨m 2008. Môc lôc Trang PhÇn I. §Æt vÊn ®Ò Lêi më ®Çu: 1 Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu 2 Thùc tr¹ng 2 KÕt qu¶ (hiÖu qu¶ cña thùc tr¹ng) 3 PhÇn II. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn 5 C¸c biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn 5 Trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc tin häc c¬ b¶n 5 Khai th¸c vµ xö lý th«ng tin 6 §­a c¸c t­ liÖu vµo bµi d¹y 7 Lµm phong phó thªm hÖ thèng bµi tËp 8 Linh ho¹t khi ®iÒu khiÓn häc sinh häc tËp 10 KÕt hîp gi÷a GA§T vµ gi¸o ¸n truyÒn thèng 10 KÕt hîp gi÷a tr×nh chiÕu vµ ghi b¶ng 11 PhÇn III. KÕt luËn 1. KÕt qu¶ nghiªn cøu 12 2. KiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt 12