Dạy kiểu bài cung cấp lý thuyết về từ loại qua phân môn luyện từ và câu lớp 3

o ®Ó ng­êi thÇy lµ ng­êi chØ ®¹o, häc sinh ho¹t ®éng tÝch cùc nhiÒu h¬n. Trong ph¹m vi m«n TiÕng viÖt ë TiÓu häc nhiÒu c¬ héi vÒ ph­¬ng ph¸p, vÒ néi dung kiÕn thøc ®­îc ®Æt ra tõ thùc tÕ lªn líp, ®ßi hái mçi gi¸o viªn ph¶i t×m lêi gi¶i ®¸p nh»m phôc vô yªu cÇu gi¶ng d¹y. XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých ®ã mµ trong tõng m«n häc, tiÕt häc, cÇn ph¶i biÕt vËn dông, kÕt hîp, ®­a vµo nh÷ng ph­¬ng ph¸p d¹y häc sao cho phï hîp, ®Êy lµ vÊn ®Ò thiÕt thùc h­ëng øng cuéc vËn ®éng s©u réng trong toµn ngµnh vÒ ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc ë TiÓu häc. 1- Lý do chän ®Ò tµi: 1.1/ HiÖn nay ®Ó héi nhËp víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®ßi hái Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o triÓn khai ®æi míi toµn diÖn vµ ®ång bé gi¸o dôc - ®µo t¹o. Xu h­íng ph¸t triÓn ch­¬ng tr×nh vµ ®æi míi vÒ s¸ch gi¸o khoa cña gi¸o dôc phæ th«ng nãi chung, ë TiÓu häc nãi riªng theo 4 cét trô gi¸o dôc cña thÕ kû XXI do UNESCO ®Ò x­íng: Häc ®Ó biÕt, häc ®Ó lµm, häc ®Ó cïng chung sèng vµ häc ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh. Ch­¬ng tr×nh TiÓu häc míi nh»m kÕ thõa vµ ph¸t triÓn nh÷ng thµnh tùu, kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i cña ch­¬ng tr×nh cò. §©y lµ ch­¬ng tr×nh sÏ ®­îc ¸p dông thèng nhÊt trong c¶ n­íc ®Ó gãp phÇn thùc hiÖn b×nh ®¼ng trong gi¸o dôc. Cïng víi nh÷ng ®æi míi vÒ néi dung d¹y häc lµ sù ®æi míi vÒ ph­¬ng ph¸p d¹y häc vµ t¨ng c­êng thêi l­îng d¹y häc ë tiÕt häc nh»m khuyÕn khÝch c¸c tr­êng, líp d¹y häc nhiÒu h¬n 5 buæi trªn tuÇn tiÕn tíi d¹y 2 buæi trªn ngµy. Ch­¬ng tr×nh tiÓu häc 2000 tËp trung vµo c¸ch häc ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i ®æi míi cÊu tróc vµ c¸ch thÓ hiÖn néi dung s¸ch gi¸o khoa. Nh÷ng dÊu hiÖu ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc lµ häc sinh ph¶i ho¹t ®éng. Nh­ vËy, néi dung häc rÊt ®¬n gi¶n ®ßi hái ng­êi häc ph¶i tù t×m tßi kh¸m ph¸, chiÕm lÜnh vµ vËn dông. Ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc TiÓu häc khuyÕn khÝch gi¸o viªn ph¶i sö dông ®óng lóc, ®óng møc, ®óng chç c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng còng nh­ c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn ®¹i. §Ó ph¸t huy tèi ®a c¸c mÆt m¹nh vµ tõng ph­¬ng ph¸p sù phèi hîp c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc, ®æi míi ®ång bé vÒ néi dung, vÒ s¸ch vµ thiÕt bÞ d¹y häc vÒ n©ng cao tr×nh ®é cña gi¸o viªn… 1.2/ Kh¸i niÖm ng÷ ph¸p mang tÝnh trõu t­îng vµ kh¸i qu¸t cao. ViÖc t×m hiÓu vèn tõ cña häc sinh TiÓu häc lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. LuyÖn tõ vµ c©u lµ mét ph©n m«n khã, Ýt l«i cuèn häc sinh TiÓu häc. §©y chÝnh lµ khã kh¨n trong qóa tr×nh h×nh thµnh ng÷ ph¸p ë häc sinh. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c kh¸i niÖm ng÷ ph¸p còng ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh häc sinh n¾m nh÷ng thao t¸c t­ duy. Nh÷ng häc sinh gÆp khã kh¨n trong viÖc t¸ch ý nghÜa ng÷ ph¸p cña tõ ra khái ý nghÜa cña tõ vùng cña nã, kh«ng ®èi chiÕu ®­îc tõ vµ tËp hîp ®­îc chóng mét nhãm theo nh÷ng dÊu hiÖu néi dung, b¶n chÊt sÏ gÆp khã kh¨n trong viÖc h×nh thµnh kh¸i niÖm vµ sÏ bÞ m¾c lçi. §Ó häc sinh n¾m ®­îc nh÷ng kh¸i niÖm ng÷ ph¸p thuËn lîi cÇn ®¶m b¶o nguyªn t¾c thèng nhÊt gi÷a h×nh thøc vµ néi dung khi d¹y ng÷ ph¸p ®©y còng lµ mét vÊn ®Ò khã ®èi víi gi¸o viªn, ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó gióp häc sinh nhËn ra ®­îc dÊu hiÖu néi dung vµ dÊu hiÖu h×nh thøc cña hiÖn t­îng ng÷ ph¸p ®­îc nghiªn cøu ®ång thêi n¾m ®­îc chøc n¨ng cña nã trong lêi níi. ViÖc h×nh thµnh kü n¨ng nghe, ®äc, nãi, viÕt lµ mét môc tiªu cña ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u gióp cho häc sinh cã ®iÒu kiÖn vµ ph­¬ng tiÖn cÇn thiÕt trong häc tËp. ViÖc h×nh thµnh kü n¨ng nµy lµ ch×a kho¸ cho sù ph¸t triÓn nhËn thøc ®óng ®¾n. N¾m ®­îc ng«n ng÷ lêi nãi còng lµ ®iÒu thiÕt yÕu cña viÖc h×nh thµnh tÝch cùc x· héi ho¸ cña nh©n c¸ch. Môc ®Ých d¹y luyÖn tõ vµ c©u còng nh»m trang bÞ cho häc sinh nh÷ng hiÓu biÕt vÒ tõ vùng, ng÷ ph¸p ®Ó thùc hiÖn t­ t­ëng, t×nh c¶m trong h×nh thøc nãi vµ viÕt. KÕt qu¶ häc tËp cñ häc sinh ph¶n ¸nh chÊt l­îng cña mét nÒn gi¸o dôc ®Ó häc sinh häc tèt th× gi¸o viªn ph¶i d¹y tèt. Trªn c¬ së n¾m v÷ng néi dung ch­¬ng tr×nh ng­êi gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh tiÕn hµnh ho¹t ®éng häc ®Ó chiÕm nh÷ng tri thøc. Nh­ vËy, mçi gi¸o viªn ph¶i tù biÕn qu¸ tr×nh d¹y häc cña gi¸o viªn thµnh qu¸ tr×nh tù häc cña häc sinh, biÕt d¹y häc sinh c¸ch häc vµ tù häc. §iÒu ®ã ®ßi hái mçi gi¸o viªn ph¶i cã mét tr×nh ®é s­ ph¹m lµnh nghÒ, lu«n lu«n t×m tßi, s¸ng t¹o, cã ph¸t kiÕn míi trong d¹y häc, n¾m v÷ng néi dung kiÕn thøc líp m×nh, trang bÞ cho m×nh mét kiÕn thøc vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng vµ chñ ®éng cña häc sinh, t¹o cho häc sinh kh¶ n¨ng lµm viÖc ®éc lËp vµ tù gi¶i quyÕt c¸c t×nh huèng n¶y sinh trong cuéc sèng. 1.3/ §Ó thùc hiÖn ®­îc kÕt qu¶ d¹y häc nh­ mong muèn, phï hîp víi xu thÕ hiÖn ®¹i cña thÕ giíi th× ch­¬ng tr×nh TiÕng viÖt n¨m 2000 ®· ®æi míi. Theo quan niÖm míi th× ch­¬ng tr×nh tiÓu häc lµ sù cô thÓ ho¸ môc tiªu gi¸o dôc tiÓu häc b»ng mét kÕ ho¹ch ho¹t ®éng s­ ph¹m. Môc tiªu cuèi cïng cña ch­¬ng tr×nh TiÓu häc n¨m 2000 nh»m ®em l¹i. - ChÊt l­îng míi cho phæ cËp tiÓu häc trong ®ã tËp trung vµo: + C¸c kü n¨ng c¬ b¶n vÒ ®äc, viÕt, tÝnh to¸n vµ c¸c c¬ së ban ®Çu + Tr×nh ®é häc tËp toµn diÖn, thiÕt thùc ë TiÓu häc. + C¸c n¨ng lùc chñ chèt ®Ó b­íc ®Çu thÝch øng víi cuéc sèng. - Ph­¬ng ph¸p häc tËp dùa trªn c¸c ho¹t ®éng tÝch cùc chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh nh»m: Thay ®æi c¬ b¶n vÒ c¸ch d¹y thô ®éng hiÖn nay; n©ng cao hiÖu qu¶ ®µo t¹o con ng­êi, ®Æc biÖt vÒ ph­¬ng ph¸p suy nghÜ, lµm viÖc khoa häc ®æi míi vµ s¸ng t¹o. - Gãp phÇn b­íc ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn hÖ thèng gi¸ trÞ con ng­êi ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ héi nhËp quèc tÕ. D¹y TiÕng viÖt trong ®ã cã luyÖn tõ vµ c©u th«ng qua ho¹t ®éng giao tiÕp nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c chØ ®¹o cña viÖc x©y dùng ch­¬ng tr×nh míi v× vËy ®Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña ch­¬ng tr×nh cò vµ ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña x· héi Bé GD&§T ®· chñ tr­¬ng so¹n th¶o vµ ®­a vµo nhµ tr­êng bé s¸ch gi¸o khoa míi vµ ch­¬ng tr×nh 2000 trong ®ã cã s¸ch gi¸o khoa m«n TiÕng viÖt vµ ®­îc thùc hiÖn d¹y trªn kh¾p ®Êt n­íc. Lµ ng­êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý b¶n th©n t«i thÊy cÇn ph¶i t×m hiÓu vµ n¾m v÷ng néi dung ch­¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa ®Æc biÖt lµ ch­¬ng tr×nh 2000 ®Ó trang bÞ ngµy cµng nhiÒu h¬n cho m×nh vèn kiÕn thøc tõ ®ã thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu, yªu cÇu cña ch­¬ng tr×nh míi ®Ò ra. Qua viÖc t×m hiÓu néi dung s¸ch gi¸o khoa ®Æc biÖt lµ ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u líp 4 b¶n th©n t«i còng ®­îc trao ®æi thªm vèn kiÕn thøc TiÕng viÖt cã thªm nh÷ng nhËn ®Þnh cô thÓ (¦u ®iÓm, tån t¹i) cña s¸ch gi¸o khoa ®Ó bé s¸ch hoµn thiÖn h¬n. Víi lýdo c¬ b¶n trªn ®©y nªn t«i ®· chän ®Ò tµi: “D¹y kiÓu bµi cung cÊp lý thuyÕt vÒ tõ lo¹i qua ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u líp 3 - Ch­¬ng tr×nh n¨m 2000”. Qua nghiªn cøu ®Ò tµi nµy b¶n th©n ®· ®Þnh ra ®­îc môc ®Ých sau: + T×m hiÓu néi dung luyÖn tõ vµ c©u ch­¬ng tr×nh líp 3 ®Ó thÊy ®­îc sù thay ®æi so víi ch­¬ng tr×nh 165 tuÇn kÓ c¶ néi dung cÊu tróc ph­¬ng ph¸p. + So s¸nh néi dung gi÷a c¸c líp trong cïng mét ch­¬ng tr×nh ®Ó thÊy tÝnh liªn tôc vµ sù kÕ thõa c¸c néi dung TiÕng viÖt ë c¸c líp tiÓu häc. + ThÊy ®­îc nh÷ng ­u ®iÓm, nh÷ng bÊt cËp, bÊt hîp lý (nÕu cã) cña s¸ch gi¸o khoa TiÕng viÖt ch­¬ng tr×nh 2000 vµ ®Ò ra ph­¬ng ph¸p d¹y häc phï hîp víi môc ®Ých yªu cÇu cña tõng bµi häc. 2/ Giíi h¹n, ph¹m vi nghiªn cøu: §Ò tµi t×m hiÓu néi dung “D¹y kiÓu bµi cung cÊp lý thuyÕt vÒ tõ lo¹i qua ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u líp 3 - ch­¬ng tr×nh n¨m 2000” vÒ cÊu tróc ch­¬ng tr×nh, néi dung d¹y häc hÖ thèng bµi tËp, cÊu t¹o bµi häc (cã so s¸nh, ®èi chiÕu víi ph­¬ng ph¸p¬ ë ch­¬ng tr×nh 165 tuÇn). §Ó tµi t×m hiÓu quy tr×nh vµ ph­¬ng ph¸p d¹y tõ lo¹i trong ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u cho häc sinh líp 3 trong s¸ch gi¸o viªn ch­¬ng tr×nh n¨m 2000 3/ NhiÖm vô nghiªn cøu ®Ò tµi: Trong ®Ò tµi nµy b¶n th©n ®Ò ra nhiÖm vô sau ®©y: - T×m hiÓu néi dung vÒ tõ lo¹i trong ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u trong s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn TiÕng viÖt líp 3 ch­¬ng tr×nh 2000. - B­íc ®Çu ®Ò xuÊt ý kiÕn vÒ néi dung vµ ph­¬ng ph¸p d¹y häc tõ lo¹i trong ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u líp 3 ch­¬ng tr×nh 2000. - D¹y thùc nghiÖm 2 tiÕt ®Ó b­íc ®Çu ®¸nh gi¸ vÒ tÝnh kh¶ thi cña quy tr×nh (vµ gãp phÇn ®¸nh gi¸ vÒ néi dung) d¹y kiÓu bµi tõ lo¹i trong ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u cho häc sinh líp 3 ch­¬ng tr×nh 2000. 4/ §èi t­îng nghiªn cøu: - Häc sinh líp 3A - tr­êng tiÓu häc Thanh Thuû-Thanh Ch­¬ng - NghÖ an - Gi¸o viªn d¹y líp 3 Tr­êng tiÓu häc Thanh Thuû - Thanh Ch­¬ng - NghÖ an 5/ Thêi gian nghiªn cøu: Tõ 01/11/2005 ®Õn 15/01/2005 6/ Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: 6.1/ Thu thËp, nghiªn cøu vµ xö lý c¸c tµi liÖu d¹y häc trong ch­¬ng tr×nh TiÕng viÖt TiÓu häc míi vµ ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch gi¸o dôc cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò tõ lo¹i trong luyÖn tõ vµ vµ c©u líp 3 bao gåm: - S¸ch gi¸o khoa TiÕng viÖt líp 3 ch­¬ng tr×nh 2000 tËp 1, 2 - Tµi liÖu h­íng dÉn d¹y häc TiÕng viÖt 3 ch­¬ng tr×nh 2000 tËp 1, 2 - SGK vµ s¸ch h­íng dÉn TiÕng viÖt 3, líp 5 ch­¬ng tr×nh 2000. - S¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch h­íng dÉn TiÕng viÖt líp 3, líp 4, líp 5 ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch gi¸o dôc. - Ph­¬ng ph¸p d¹y häc TiÕng viÖt ë bËc tiÓu häc - S¸ch gi¸o khoa TiÕng viÖt ë bËc tiÓu häc hiÖn hµnh vµ ch­¬ng tr×nh TiÕng viÖt ë bËc tiÓu häc sau n¨m 2000. - Ch­¬ng tr×nh tiÓu häc n¨m 2000 vµ dù th¶o ch­¬ng tr×nh tiÓu häc. 6.2/ Ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu, so s¸nh. §èi chiÕu so s¸nh néi dung TiÕng viÖt 3 ch­¬ng tr×nh 2000 vµ s¸ch TiÕng viÖt 3 ch­¬ng tr×nh 165 tuÇn. 6.3/ T×m hiÓu thùc tÕ d¹y häc ch­¬ng tr×nh míi T×m hiÓu thùc tÕ d¹y häc ch­¬ng tr×nh míi kiÓu bµi tõ lo¹i ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u ë tr­êng tiÓu häc Thanh Thuû - Thanh Ch­¬ng - N.An 6.4/ D¹y thùc nghiÖm: TiÕn hµnh so¹n vµ d¹y thùc nghiÖm 2 bµi Bµi 1: Chñ ®iÓm “Trªn ®åi c¸nh ­íc m¬” tuÇn 9 Bµi: §éng tõ Bµi 2: Chñ ®iÓm “Cã chÝ th× nªn” tuÇn 11 Bµi: LuyÖn tËp vÒ ®éng tõ Néi dung chÝnh Ch­¬ng I C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi 1/ C¬ së lý luËn: - Trong ®iÒu kiÖn ®Êt n­íc ®ang ngµy cµng ph¸t triÓn, ®æi míi, viÖc ®µo t¹o mét líp ng­êi míi biÕt sö dông thµnh th¹o, ®iªu luyÖn ng«n ng÷ ®Ó diÔn ®¹t c¸i míi, s¸ng t¹o cña t­ duy lµ cÇn thiÕt. Ng«n ng÷ lµ c«ng cô cña t­ duy, t­ duy lµ hiÖn thùc trùc tiÕp cña ng«n ng÷. ViÖc rÌn luyÖn ng«n ng÷ g¾n liÒn víi viÖc rÌn luyÖn t­ duy. Qu¸ tr×nh chiÕm lÜnh TiÕng viÖt v¨n ho¸ ë häc sinh lµ qu¸ tr×nh dÇn dÇn th«ng hiÓu cÊu tróc TiÕng viÖt, trªn c¬ së ®ã h×nh thµnh kü n¨ng, kü x¶o. - Trong d¹y häc ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u, gi¸o viªn t¹o cho häc sinh sö dông tèt c¸c ph­¬ng ph¸p t­ duy nh­: Ph©n tÝch, tæng hîp, trõu t­îng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸. TiÕng viÖt cã vÞ trÝ ngang hµng víi c¸c ng«n ng÷ ph¸t triÓn kh¸c trªn thÕ giíi, v× thÕ vÞ trÝ, vai trß cña TiÕng viÖt ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh vµ ®Ò cao. TiÕng viÖt lµ ng«n ng÷, lµ ph­¬ng tiÖn giao tiÕp quan träng nhÊt cña x· héi. §ång thêi thÓ hiÖn chÊt liÖu nghÖ thuËt ng­êi viÕt, lµ c«ng cô nhËn thøc, t­ duy cña con ng­êi, lµ ph­¬ng tiÖn tæ chøc vµ ph¸t triÓn cña x· héi. Do vËy TiÕng viÖt ®­îc ®­a vµo d¹y häc trong tÊt c¶ c¸c cÊp häc víi l­îng kiÕn thøc vµ thêi gian nhiÒu. §©y lµ m«n häc quan träng trong qu¸ tr×nh gióp häc sinh cã thÓ sö dông TiÕng viÖt nh­ mét ph­¬ng tiÖn s¾c bÐn ®Ó giao tiÕp. - M«n TiÕng viÖt lµ mét trong nh÷ng bé m«n trong nhµ tr­êng nªn ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c gi¸o dôc häc. Nguyªn t¾c d¹y vµv häc TiÕng viÖt ph¶i cô thÓ ho¸ môc tiªu vµ nguyªn t¾c d¹y häc nãi chung vµo bé m«n cu¶ m×nh. Ngoµi ra, viÖc d¹y tõ lo¹i trong ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u cho häc sinh cÇn dùa trªn c¬ së quy luËt chi phèi qu¸ tr×nh d¹y häc TiÕng viÖt. Bëi v×, m«n TiÕng viÖt cã nh÷ng quy luËt riªng ®­îc kh¸i qu¸t tõ thùc tiÔn d¹y häc bé m«n nµy. Trªn c¬ së nh÷ng quy luËt nguyªn t¾c ®Ó ®Ò ra mét ph­¬ng ph¸p d¹y häc còng nh­ c¸ch tæ chøc qu¸ tr×nh d¹y vµ TiÕng viÖt x¸c ®Þnh néi dung d¹y häc cô thÓ h¬n, khoa häc h¬n. - Sù ph¸t triÓn t©m lý ë tõng løa tuæi, tõng giai ®o¹n cã liªn quan ®Õn viÖc tiÕp nhËn tiÕng mÑ ®Î. Ph­¬ng ph¸p d¹y häc TiÕng viÖt ®· vËn dông quy luËt tiÕp thu tri thøc, h×nh thµnh kü n¨ng, kü x¶o cña häc sinh TiÓu häc vµo bé m«n cña m×nh. ë giai ®o¹n ®Çu cña bËc tiÓu häc, tri gi¸c cña trÎ mang tÝnh ®¹i thÓ, Ýt ®i s©u vµo chi tiÕt mang tÝnh kh«ng chñ ®Þnh, ph©n biÖt ®èi t­îng ch­a chÝnh x¸c. V× vËy trong d¹y häc gi¸o viªn cÇn sö dông ®å dïng trùc quan, tµi liÖu häc sinh ®éng, tæ chøc nhiÒu h×nh thøc d¹y häc phong phó, hÊp hÉn. 1.1/ Môc tiªu m«n TiÕng viÖt ch­¬ng tr×nh 2000: Gi¸o dôc trong nhµ tr­êng tiÓu häc hiÖn nay nhÊn m¹nh môc ®Ých ®µo t¹o con ng­êi ph¸t triÓn toµn diÖn: Cã ®øc, cã tµi, cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi cuéc sèng. Môc tiªu cña m«n TiÕng viÖt ë nhµ tr­êng tiÓu häc nãi chung lµ: a/ H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng nghe - nãi - ®äc - viÕt cho häc sinh nh»m gióp c¸c em sö dông TiÕng viÖt cã hiÖu qu¶ trong häc tËp vµ giao tiÕp ë gia ®×nh, nhµ tr­êng vµ x· héi. b/ Gãp phÇn cïng víi m«n häc kh¸c ph¸t triÓn n¨ng lùc t­ duy cho häc sinh. c/ Trang bÞ cho häc sinh nh÷ng hiÓu biÕt ban ®Çu vÒ v¨n häc, v¨n ho¸ vµ ng«n ng÷ v¨n ho¸ th«ng qua mét sè s¸ng t¸c v¨n häc vµ mét sè lo¹i v¨n b¶n kh¸c cña ViÖt Nam vµ thÕ giíi, nh»m h×nh thµnh ë c¸c em nhu cÇu th­ëng thøc c¸i ®Ñp, kh¶ n¨ng rung c¶m tr­íc c¸i ®Ñp, nh÷ng buån vui, yªu ghÐt cña con ng­êi. d/ Gãp phÇn h×nh thµnh nhËn thøc, t×nh c¶m, th¸i ®é vµ hµnh vi ®óng ®¾n cña con ng­êi ViÖt Nam hiÖn ®¹i trong quan hÖ gia ®×nh vµ x· héi. So víi ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch gi¸o dôc, môc tiªu ch­¬ng tr×nh 2000 ®­îc diÔn ®¹t sóc tÝch, râ rµng, dÔ hiÓu, dÔ nhí h¬n. ë môc tiªu thø nhÊ, c¸c so¹n gi¶ng ®· ®Æc biÖt chó träng viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng lêi nãi, kü n¨ng giao tiÕp, ë môc tiªu hai ®· ®­îc hiÓu vµ ph¸t triÓn c¶ t­ duy l«gÝc lÉn t­ duy trõu t­îng. Ch­¬ng tr×nh TiÕng viÖt TiÓu häc n¨m 2000 ®Æc biÖt chó träng nhiÖm vô h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn 4 kü n¨ng sö dông TiÕng viÖt. Ph¸t triÓn 4 kü n¨ng lêi nãi lµm c¬ së ®Ó ph¸t triÓn t­ duy cho trÎ vµ gióp trÎ sö dông tèt TiÕng viÖt trong giao tiÕp. So víi ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch gi¸o dôc, ch­¬ng tr×nh 2000 tuy vÉn coi träng c¸c kü n¨ng nghe, ®äc, nãi, viÕt nh÷ng ®· chó ý ®óng møc h¬n tíi nhiÖm vô rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng nghe, nãi. C¸c bµi tËp thùc hµnh trong ch­¬ng tr×nh cã nhiÒu c¸i míi nh­: TËp ®ãng vai, tËp ph¸t biÓu ý kiÕn, nãi viÕt theo t­ëng t­îng, trÝ nhí. Ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch gi¸o dôc cã chó ý d¹y giao tiÕp vµ h×nh hµnh ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng lêi nãi nh­ng sù chó ý ch­a ®Çy ®ñ, ®óng møc vµ coi nhÑ viÖc rÌn luyÖn kü n¨ng nghe, nãi. Cô thÓ lµ nÆng vÒ d¹y lý thuyÕt, ch­a cã bµi tËp d¹y cho häc sinh biÕt nghe, tæ chøc d¹y nãi häc sinh nãi ch­a tèt, kü n¨ng ®äc ®­îc rÌn qua c¸c bµi tËp ®äc song chó ý ®Õn sè l­îng bµi h¬n lµ chÊt l­îng, ®äc diÔn c¶m cã ®­îc d¹y song dùa vµo kinh nghiÖm cña mçi gi¸o viªn ch­a cã bµi tËp d¹y cho häc sinh ®äc thÇm, ®äc l­ít, n¾m ý. Kü n¨ng viÕt ®­îc d¹y nhiÒu ë c¸c d¹ng bµi tËp lµm v¨n song l¹i cã xu h­íng chØ chó ý ®Õn nh÷ng thÓ v¨n mang s¾c th¸i nghÖ thuËt…. Ch­¬ng tr×nh 2000 ®¹t ®­îc môc tiªu rÌn luyÖn kü n¨ng lªn hµng ®Çu nh­ng kh«ng coi nhÑ viÖc d¹y tri thøc TiÕng viÖt. Nh÷ng tri thøc ®­îc chän läc ®­a vµo ch­¬ng tr×nh lµ nh÷ng tri thøc lµm c¬ së cho viÖc h×nh thµnh kü n¨ng, ®ång thêi còng cung cÊp cho häc sinh mét sè vèn ban ®Çu ®Ó c¸c em n¾m v÷ng vµng häc lªn cÊp 2, chuÈn bÞ cho viÖc phæ cËp THCS ë ViÖt Nam vµo n¨m 2010. 1.2/ Nguyªn t¾c x©y dùng ch­¬ng tr×nh: Bé m«n TiÕng viÖt tong nhµ tr­êng tiÓu häc lµ sù kÕt hîp cña 6 ph©n m«n tõng ph©n m«n ®Òu tu©n theo nguyªn t¾c d¹y häc nãi chung… Song viÖc chØ ®¹o x©y dùng ch­¬ng tr×nh TiÕng viÖt 2000 tu©n theo 3 nguyªn t¾c chñ yÕu lµ: Nguyªn t¾c d¹y häc TiÕng viÖt th«ng qua ho¹t ®éng giao tiÕp; Nguyªn t¾c tËn dông nh÷ng kinh nghiÖm sö dông TiÕng viÖt cña häc sinh; Nguyªn t¾c tÝch hîp. D¹y TiÕng viÖt ph¶i qua ho¹t ®éng giao tiÕp th× nãi, nghe, ®äc, viÕt lµ 4 kü n¨ng giao tiÕp chØ ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn th«ng qua giao tiÕp mµ kh«ng thÓ qua con ®­êng nµo kh¸c. ViÖc lùa chän néi dung ch­¬ng tr×nh ®· coi träng quan ®iÓm “dung hoµ” tøc lµ ®­a vµo ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa nh÷ng v¨n b¶n cã s½n ®Ó rÌn kü n¨ng tiÕp nhËn vµ s¶n sinh v¨n b¶n, ®ång thêi vÉn cã mét tû lÖ cÇn thiÕt nh÷ng bµi d¹y g¾n víi nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp tù nhiªn mµ vÉn lµ ®iÓn h×nh vµ giµu tÝnh s­ ph¹m. Dùa trªn mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a 2 qu¸ tr×nh lÜnh héi vµ s¶n sinh v¨n b¶n trong giao tiÕp, ch­¬ng tr×nh s¾p xÕp néi dung häc ®äc, häc viÕt song song víi néi dung häc nghe, häc nãi ë tÊt c¶ c¸c líp. Néi dung häc ®äc, häc viÕt chiÕm tû lÖ cao h¬n s¬ víi néi dung häc nghe, häc nãi ë c¸c líp 1, 2, 3 néi dung häc nghe chiÕm tû lÖ cao h¬n so víi néi dung häc nghe, nãi ë líp 4, 5. Sù s¾p xÕp ®ã cã dông ý: Dïng h×nh thøc giao tiÕp b»ng lêi (nghe nãi) lµm c¬ së ®Ó häc c¸ch giao tiÕp b»ng ch÷ (®äc, viÕt) sau ®ã dïng h×nh thøc giao tiÕp b»ng ch÷ lµm c¬ së ®Ó hoµn thiÖn h×nh thøc giao tiÕp b»ng lêi Nh÷ng häc sinh coi TiÕng viÖt lµ tiÕng mÑ ®Î b­íc vµo líp 1 ®· cã trong hµnh trang mét sè vèn tõ, mét sè kiÓu c©u, quy t¾c giao tiÕp vµ c¸c em ®· biÕt sö dông chóng trong giao tiÕp ë møc tù gi¸c cßn thÊp, gi¸o viªn d¹y TiÕng viÖt trong nhµ tr­êng TiÓu häc kh«ng thÓ quen ®Æc ®iÓm nµy ®Ó khai th¸c c¸i vèn mµ trÎ ®· cã. M«n TiÕng viÖt ®Æc biÕt chó träng d¹y TiÕng viÖt tÝch hîp víi d¹y v¨n ho¸ c¸c bµi häc dïng ng÷ ®iÖu lµ c¸c t¸c ph¶am hay ®o¹n trÝch t¸c phÈm v¨n häc cã gi¸ trÞ néi dung nghÖ thuËt cao. Nhê ®ã trÎ em b­íc ®Çu ®­îc tiÕp xóc víi ng«n ng÷ v¨n häc, rung c¶m tr­íc vÎ ®Ñp cña nã, n¾m ®­îc mét sè ®Æc ®iÓm chÝnh cña nã. §Ó vËn dông trong viÖc tiÕp nhËn c¸c t¸c phÈm v¨n häc phï hîp víi løa tuæi vµ trong viÖc s¸ng taä lêi nãi. Nhê d¹y TiÕng viÖt tÝch hîp víi d¹y häc sinh cßn ®­îc b­íc ®Çu lµm quen víi mét sè kh¸i niÖm (T¸c phÈm, t¸c gi¶, nh©n vËt, thÓ lo¹i…) cã mét sè kü n¨ng c¬ b¶n, kÓ chuyÖn, tãm t¾t, t×m ®¹i ý… ®Ó vËn dông trong häc tËp trªn líp, th­ëng thøc nghÖ thuËt ngoµi líp; B­íc ®Çu tiÕp xóc víi c¸c h×nh t­îng v¨n häc, rung c¶m tr­íc nh÷ng buån, vui, yªu, ghÐt cña con ng­êi, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nhËn thøc, th¸i ®é, t×nh c¶m vµ hµnh vi ®óng ®¾n trong cuéc sèng. 1.3/ C¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc TiÕng viÖt chñ yÕu: Ch­¬ng tr×nh TiÕng viÖt n¨m 2000 coi träng h×nh thøc häc c¸ nh©n vµ häc theo nhãm ngay trong giê häc víi nh÷ng tµi liÖu häc tËp phong phó vÒ thÓ lo¹i vµ hÊp dÉn häc sinh. Coi träng ph­¬ng ph¸p d¹y häc ®Æc tr­ng cña m«n TiÕng viÖt lµ d¹y häc theo t×nh huèng nh»m kÝch thÝch nh÷ng øng xö b»ng ng«n ng÷ mang tÝnh s¸ng t¹o cña trÎ em, ®ång thêi ph¸t huy nh÷ng ­u thÕ cña c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn thèng (nªu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i, gîi më…) ë giai ®o¹n ®Çu cña bËc tiÓu häc, viÖc sö dông h×nh ¶nh minh häa, trß ch¬i ng«n ng÷, trß ch¬i ®ãng vai, h×nh thøc häc b»ng th¶o luËn, ®µm tho¹i cã vai trß quan träng, ë giai ®o¹n thø hai cÇn phèi hîp thªm nhiÒu ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc kh¸c khi tæ chøc d¹y c¸c bµi häc, nh­ ph­¬ng ph¸p ch­¬ng tr×nh ho¸ nªu vÊn ®Ò, thùc hµnh giao tiÕp, tæ chøc häc nhãm, c¸ nh©n tù häc… nh»m ph¸t triÓn n¨ng lùc n¨ng lùc t­ duy, n©ng cao n¨ng lùc øng xö b»ng TiÕng viÖt cho häc sinh, gióp c¸c em n¾m ®­îc ph­¬ng ph¸p häc, tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o trong häc tËp. C¸ thÓ ho¸ viÖc häc vµ ®¶m b¶o nhÞp ®é ph¸t triÓn cña mçi c¸ nh©n. Víi c¸c ph©n m«n tÝch hîp d¹y TiÕng viÖt víi v¨n häc nh­ tËp ®äc, kÓ chuyÖn, tËp lµm v¨n, gi¸o viªn cÇn ®Æc biÖt t«n träng vµ khuyÕn khÝch c¸i riªng, c¸i míu, c¸i ®éc ®¸o, s¸ng t¹o trong suy nghÜ vµ c¶m thô cña mçi em. ViÖc sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc trªn cÇn ®¹t ®­îc môc ®Ých. Lµm cho giê häc ®­îc thùc hiÖn vui, nhÑ nhµng, thiÕt thùc lµm cho mçi häc sinh ®Òu cã niÒm vui v× ®· thµnh c«ng. §æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét nhiÖm vô träng t©m. S¸ch gi¸o khoa cã nhiÖm vô thÓ hiÖn vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gi¸o viªn vµ häc sinh thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña ng­êi häc; Trong ®ã thÇy c« ®ãng vai trß tæ chøc ho¹t ®éng cña häc sinh, mçi häc sinh ®Òu ®­îc ho¹t ®éng, ®­îc béc lé ý kiÕn cña m×nh vµ ®­îc ph¸t triÓn. So víi s¸ch gi¸o khoa c¶i c¸ch gi¸o dôc vµ c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y TiÕng viÖt mµ s¸ch gi¸o viªn h­íng dÉn, c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y TiÕng viÖt, ®Æc biÖt lµ d¹y luyÖn tõ vµ c©u ch­¬ng tr×nh 2000 mang tÝnh­u viÖt h¬n, ®iÓm næi bËt nhÊt lµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng vµ g©y høng thó häc tËp cho häc sinh, gãp phÇn ®µo t¹o thÕ hÖ míi n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, tÝch øng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi. 1.4/ Ph©n bè ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa: Tu©n theo nh÷ng môc tiªu vµ nguyªn t¾c ®· tr×nh bµy trªn ®©y néi dung ch­¬ng tr×nh TiÕng viÖt ë TiÓu häc bao gåm nh÷ng bé phËn sau: - Kü n¨ng sö dông TiÕng viÖt (nghe, ®äc, nãi, viÕt) - Tri thøc TiÕng viÖt (Mét sè hiÓu biÕt, tèi thiÓu vÒ h÷u Ých, vÒ ng÷ ©m, chÝnh t¶, ng÷ nghÜa, ng÷ ph¸p…) - Tri thøc vÒ v¨n häc, vÒ x· héi vµ tù nhiªn (mét sè hiÓu biÕt tèi thiÓu vÒ s¸ng t¸c v¨n häc, c¸c tiÕp cËn chóng vÒ con ng­êi vµ ®êi sèng tinh thÇn, vËt chÊt cña häc sinh, vÒ ®Êt n­íc vµ d©n téc ViÖt Nam). Néi dung nµy ®­îc s¾p xÕp theo 2 giai ®o¹n ph¸t triÓn: a/ Giai ®o¹n 1 (c¸c líp 1, 2, 3). Néi dung cã nhiÖm vô h×nh thµnh nh÷ng c¬ së ban ®Çu cho viÖc häc ®äc, häc viÕt, ®Þnh h­íng, viÖc häc nghe, häc nãi trªn c¬ së vèn TiÕng viÖt mµ trÎ em ®· cã. Nh÷ng bµi häc ë giai ®o¹n nµy chñ yÕu lµ nh÷ng bµi thùc hµnh: §äc, viÕt, nghe, nãi. Tri thøc TiÕng viÖt kh«ng ®­îc d¹y thµnh bµi riªng mµ ®­îc rót ra tõ bµi thùc hµnh, ®­îc thÊm vµo häc sinh mét c¸ch tù nhiªn qua ho¹t ®éng thùc hµnh. PhÇn “tri thøc” cã trong néi dung ch­¬ng tr×nh cña líp 1, 2, 3 chØ cã ý nghÜa x¸c ®Þnh nh÷ng tri thøc cÇn häc sinh lµm quen. b/ Giai ®o¹n 2 (c¸c líp 4, 5) Néi dung ch­¬ng tr×nh nh»m ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng ®äc, viÕt, nghe, nãi lªn mét møc ®é cao h¬n, trong ®ã cã yªu cÇu: ViÕt hoµn chØnh mét sè v¨n b¶n vµ ®äc hiÓu ®­îc ®Æc biÖt coi träng. Häc sinh ë giai ®o¹n nµy ®· b­íc ®Çu ®­îc cung cÊp nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ mét sè ®¬n vÞ ng«n ng÷ vµ quy t¾c sö dông TiÕng viÖt, lµm nÒn mãng v÷ng ch¾c cho sù ph¸t triÓn kü n¨ng. Bªn c¹nh nh÷ng bµi häc thùc hµnh c¸c em cßn häc vÒ nh÷ng bµi tri thøc TiÕng viÖt (tõ vùng, ng÷ ph¸p, v¨n b¶n, phong c¸ch…) nh÷ng bµi häc nµy còng kh«ng ph¶i lµ lý thuyÕt ®¬n thuÇn trùc tiÕp nhËn hoµn toµn b»ng con ®­êng t­ duy, trõu t­¬ng mµ chñ yÕu b»ng nhËn diÖn ph¸t hiÖn trªn nh÷ng ng÷ ®iÖu ®· häc, viÕt, nghe, nãi råi míi kh¸i qu¸t b»ng kh¸i niÖm ban ®Çu. Ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa 2000 víi l­îng kiÕn thøc kh«ng nhiÒu nh­ng ®a d¹ng, phong phó trong khi ®ã ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch gi¸o dôc nÆng phÇn kiÕn thøc, nhÊn m¹nh kiÕn thøc lµm cho viÖc d¹y TiÕng viÖt cña häc sinh TiÓu häc cã phÇn nÆng nÒ vµ trë thµnh viÖc ®µo t¹o nh÷ng nhµ nghiªn cøu. Ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa 2000 vËn dông s©u s¾c quan ®iÓm tÝch hîp. TÝch cùc trong néi bé m«n TiÕng viÖt, kÕt hîp c¸c kü n¨ng nghe, ®äc, nãi, viÕt trong tõng bµi häc, kÕt hîp d¹y thùc hµnh víi c¸c kü n¨ng trªn vµ d¹y kiÕn thøc TiÕng viÖt, tÝch hîp TiÕng viÖt víi kiÕn thøc v¨n häc nhê ®ã c¸c ph©n m«n TiÕng viÖt nay ®­îc tËp hîp l¹i xung quanh trôc chñ ®iÓm vµ c¸c bµi häc, c¸c nhiÖm vô cung cÊp kiÕn thøc vµ rÌn luyÖn kü n¨ng còng g¾n bã chÆt chÏ víi nhau h¬n tr­íc. ViÖc ph©n bè néi dung ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa TiÕng viÖt tiÓu häc 2000 vÉn ®­îc tu©n theo nguyªn t¾c ®ång t©m, kiÕn thøc kü n¨ng líp trªn bao hµm kiÕn thøc kü n¨ng líp d­íi nh­ng cao h¬n, s©u h¬n. 2/ C¬ së thùc tiÔn: Trong qu¸ tr×nh d¹y häc chóng ta th­êng quan t©m ®Õn 3 vÊn ®Ò quan träng ®ã lµ s¸ch gi¸o khoa vµ c¸c tµi liÖu kh¸c, tr×nh ®é gi¸o viªn, tr×nh ®é häc sinh. S¸ch gi¸o khoa cã chøc n¨ng gióp häc sinh lÜnh héi, cñng cè, ®µo s©u nh÷ng tri thøc tiÕp thu ®­îc trªn líp, ph¸t triÓn n¨ng lùc trÝ tuÖ vµ cã t¸c dông gi¸o dôc häc sinh ®ång thêi gióp gi¸o viªn x¸c ®Þnh néi dung kiÕn thøc vµ lùa chän ph­¬ng ph¸p, ph­¬ng tiÖn d¹y häc, tæ chøc c«ng t¸c d¹y häc cña m×nh, v× vËy mçi gi¸o viªn cÇn ph¶i t×m hiÓu nghiªn cøu ®Ó cã hiÓu biÕt vÒ ch­¬ng tr×nh. Sù ra ®êi cña bé s¸ch TiÕng viÖt ch­¬ng tr×nh 2000 lµ sù biªn so¹n c«ng phu vµ chu ®Êo cña c¸c nhµ so¹n nh»m ®æi míi cho phï hîp víi t×nh h×nh míi hiÖn nay, phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc. VÒ phÝa gi¸o viªn tiÓu häc ®­îc ®µo t¹o chuyªn ngµnh víi nhiÒu h×nh thøc tr×nh ®é ®µo t¹o kh¸c nhau, cã sù chªnh lÖch nhau vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng kh«ng Ýt gi¸o viªn gÆp khã kh¨n trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. V× vËy d¹y häc ë tiÓu häc cßn ®¬n ®iÖu, nÆng nÒ, häc sinh ch­a tÝch cùc chñ ®éng tiÕp thu bµi, gi¸o viªn còng kh«ng Ýt gÆp khã kh¨n vÒ c¬ së vËt chÊt, vÒ ph­¬ng tiÖn d¹y häc… Nguyªn nh©n trªn lµ do tr­íc kia chóng ta ch­a ®¸nh gi¸ ®óng møc tÇm quan träng cña gi¸o dôc TiÓu häc - BËc häc nÒn t¶ng, ch­a cã sù ®Çu t­ tho¶ ®¸ng cho bËc häc. Ngµy nay ng­êi gi¸o viªn tiÓu häc ®· vµ ®ang thÓ hiÖn râ hÕt träng tr¸ch cña m×nh trong giai ®o¹n ph¸t triÓn míi cña x· héi ng­êi gi¸o viªn sÏ t×m nh÷ng ®iÒu cÇn d¹y trong s¸ch gi¸o khoa nh­ng ph¶i biÕt chän d¹y c¸i g×? D¹y nh­ thÕ nµo? chß phï hîp víi tõng ®èi t­îng häc sinh. §èi víi häc sinh trong nhµ tr­êng, häc sinh kh«ng chØ lµ ®èi t­îng ®­îc gi¸o dôc mµ chñ yÕu lµ chñ thÓ nhËn thøc, rÌn luyÖn kü n¨ng vµ th«ng qua ®ã h×nh thµnh nh©n c¸ch con ng­êi míi. V× vËy ho¹t ®éng gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn ®Òu h­íng vµo häc sinh lµm sao cho häc sinh cã høng thó víi bµi häc th«ng qua ®ã rót ra ®­îc kiÕn thøc. Tuy nhiªn häc sinh TiÓu häc ng¹i häc m«n tõ ng÷, ng÷ ph¸p v× ®©y lµ m«n häc khã, trõu t­îng. NÕu gi¸o viªn tæ chøc kh«ng linh ho¹t c¸c h×nh thøc d¹y häc th× häc sinh thô ®éng tiÕp thu kiÕn thøc vµ kh«ng høng thó häc bé m«n nµy. Dùa trªn c¬ së lý luËn thùc tiÔn trªn ®©y chóng t«i ®i s©u viÖc t×m hiÓu d¹y vÒ tõ lo¹i qua ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u ë líp 4 ch­¬ng tr×nh 2000 ®Ó thÊy râ nh÷ng ®æi míi cña mét ph©n m«n trong hÖ thèng TiÕng viÖt bËc TiÓu häc. Ch­¬ng II c¸c kiÓu bµi cung cÊp lý thuyÕt vÒ tõ lo¹i qua ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u ë líp 3 ch­¬ng tr×nh 2000 2.1/ Môc ®Ých yªu cÇu cña kiÓu bµi cung cÊp lý thuyÕt vÒ tõ lo¹i qua ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u ë líp 3 ch­¬ng tr×nh 2000: - Cung cÊp cho häc sinh mét sè hiÓu biÕt s¬ gi¶ng vÒ tõ lo¹i. - RÌn luyÖn cho häc sinh kü n¨ng dïng tõ lo¹i ®Ó ®Æt c©u - Båi d­ìng cho häc sinh thãi quen sö dông tõ lo¹i: Danh, §éng, TÝnh. Cã ý thøc thøc dông TiÕng viÖt v¨n ho¸ trong giao tiÕp vµ thÝch hîp TiÕng viÖt. 2.2/ Thèng kª néi dung c¸c chñ ®iÓm ®­îc d¹y cña kiÒu bµi cung cÊp lý thuyÕt dïng tõ laäi cho häc sinh líp 3 th«ng qua ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u. Néi dung d¹y TiÕng viÖt líp 4 tËp trung vµo viÖc h×nh thµnh c¬ së ban ®Çu cho viÖc häc ®äc, häc viÕt. C¸c kiÕn thøc TiÕng viÖt rót ra tõ bµi thùc hµnh ®äc, viÕt, nghe, nãi mµ kh«ng ®­îc d¹y phÇn bµi riªng. Häc sinh ch­a ph¶i ghi nhí nh÷ng ®Þnh h­íng kh¸i qu¸t vÒ c¸c ®¬n vÞ cña TiÕng viÖt hay c¸c quy t¾c sö dông TiÕng viÖt song ph¶i biÕt c¸ch gäi tªn chóng, nhËn diÖn vµ sö dông ®­îc chóng trong lóc ®äc, nghe, nãi, viÕt. V× vËy c¸c chñ ®iÓm ®­îc d¹y ë TiÕng viÖt 4 ch­¬ng tr×nh ®­îc bè trÝ nh­ sau: 2.3/ D¹y luyÖn tõ vµ c©u: PhÇn luyÖn tõ vµ c©u líp 3 (62 tiÕt: 32 tiÕt häc kú I vµ 3 tiÕt häc kú II) bao gåm c¸c néi dung sau: a/ Më réng vèn tõ: 19 tiÕt - C¸c tõ ng÷ ®­îc më réng vµ hÖ thèng ho¸ theo c¸c chñ ®iÓm + Häc kú I: 9 tiÕt Nh©n hËu, ®oµn kÕt, (TuÇn 2 vµ 3); Trung thùc, tù träng (tuÇn 5 vµ 6); ­íc m¬ (tuÇn 9); ý chÝ, nghÞ lùc (tuÇn 12 vµ 13); §å ch¬i, trß ch¬i (TuÇn 15 vµ 16). + Häc kú II: 9 tiÕt Tµi n¨ng, (TuÇn 19); Søc khoÎ (tuÇn 20); C¸i ®Ñp (tuÇn 22 vµ 23); Dòng c¶m (tuÇn 25 vµ 26); Du lÞch, thÇm hiªm (tuÇn 29 vµ 30); L¹c quan, yªu ®êi (tuÇn 33 vµ 34). - C¸c tõ ng÷ ®­îc më réng vµ hÖ thèng ho¸ th«ng qua c¸c bµi tËp. + T×m tõ ng÷ theo chñ ®iÓm + T×m hiÓu, n¨m nghÜa cña tõ ng÷ + Ph©n lo¹i tõ ng÷ + T×m hiÓu nghÜa cña tõ ng÷, tôc ng÷ theo chñ ®iÓm + LuyÖn sö dông tõ ng÷ b/ TiÕng, cÊu t¹o tõ: 5 tiÕt Cung cÊp mét sè kiÕn thøc s¬ gi¶n vÒ cÊu t¹o cña tiÕng, cÊu t¹o cña tõ: CÊu t¹o cña tiÕng (TuÇn 1 - 2 tiÕt). Tõ ®¬n vµ tõ phøc (TuÇn 3 - 1 tiÕt). Tõ ghÐp vµ tõ l¸y (TuÇn 4 - 2 tiÕt); th«ng qua c¸c bµi tËp: - NhËn diÖn, ph©n tÝch cÊu t¹o cña tiÕng, tõ - Ph©n lo¹i tõ theo cÊu t¹o. - T×m tõ theo kiÓu cÊu t¹o - LuyÖn sö dông tõ c/ Tõ lo¹i: 9 tiÕt Cung cÊp mét sè kiÕn thøc s¬ gi¶n vÒ c¸c tõ lo¹i c¬ b¶n cña TiÕng viÖt: Danh tõ (tuÇn 5, 6 , 7 vµ 8 - 5 tiÕt: Gåm c¶ c¸ch viÕt danh tõ riªng). §éng tõ (TuÇn 9 vµ 11 - 2 tiÕt), tÝnh tõ (tuÇn 11 vµ 12 - 2 tiÕt) ; th«ng qua c¸c bµi tËp. - NhËn diÖn tõ theo tõ lo¹i - LuyÖn viÕt danh tõ riªng - T×m vµ ph©n lo¹i tõ theo tõ lo¹i - LuyÖn sö dông tõ d/ C©u: 26 tiÕt Cung cÊp c¸c kiÕn thøc s¬ gi¶n vÒ cÊu t¹o, c«ng dông vµ c¸ch sö dông c¸c kiÓu c©u: C©u hái (tuÇn 13, 14 vµ 15 - 4 tiÕt), c©u kÕ (tuÇn 16, 17, 1+, 20, 21, 22, 24, 25 vµ 26 - 12 tiÕt, bao gåm c¸c kiÓu c©u: Ai lµm g×, Ai thÕ nµo, Ai lµ g×) C©u khiÕn (TuÇn 27, 29 - 3 tiÕt), C©u c¶m (tuÇn 30 - 1 tiÕt), Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u (TuÇn 31, 32, 33, 34 - 6 tiÕt); th«ng qua c¸c bµi tËp. - NhËn diÖn c¸c kiÓu c©u - Ph©n tÝch cÊu t¹o c©u - §Æt c©u theo mÉu nh»m thùc hiÖn c¸c môc ®Ých cho tr­íc - Lùa chän c©u ®Ó ®¶m b¶o lÞch sö trong giao tiÕp - LuyÖn sö dông c©u trong c¸c t×nh huèng kh¸c nhau - LuyÖn më réng c©u. e/ DÊu c©u: 3 tiÕt Cung cÊp kiÕn thøc vÒ c«ng dông vµ luyÖn tËp sö dông c¸c dÊu c©u: DÊu hai chÊm (tuÇn 2 - 1 tiÕt) DÊu ngoÆc kÐp (tuÇn 8 - 1 tiÕt). DÊu chÊm hái (tuÇn 13 - häc cïng c©u hái), DÊu g¹ch ngang (tuÇn 23 - 1 tiÕt); th«ng qua c¸c bµi tËp: T×m c«ng dông cña dÊu c©u. - LuyÖn sö dông dÊu c©u + §Æc dÊu c©u vµo chç thÝch hîp + TËp viÕt c©u, ®o¹n cã sö dông dÊu c©u. 2/ BiÖn ph¸p d¹y häc chñ yÕu: a/ Cung cÊp kiÕn thøc míi: Gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh lµm c¸c bµi tËp ë phÇn NhËn xÐt theo c¸c h×nh thøc: - Trao ®æi chung c¶ líp - Trao ®æi tõng nhãm (tæ, bµn, hoÆc 2, 3 häc sinh) - Tù lµm c¸ nh©n. Qua ®ã, häc sinh tù rót ra kÕt luËn theo c¸c ®iÓm cÇn ghi nhí vµ kiÕn thøc. Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh tù ghi vµo vë c¸c kiÕn thøc cÇn nhí. b/ LuyÖn tËp vµ më réng vèn tõ: Gi¸o viªn cho häc sinh nh¾c l¹i mét sè kiÕn thøc cã liªn quan (nÕu cÇn), råi tæ chøc h lµm c¸c bµi tËp theo c¸c h×nh thøc trao ®æi nhãm, thi ®ua gi÷a c¸c nhãm, c¸ nh©n. Chó ý: - H­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu kü yªu cÇu cña bµi tËp - Ch÷a mÉu cho häc sinh mét phÇn hoÆc mét bµi - H­íng dÉn häc sinh lµm vµo vë (hoÆc b¶ng con, hoÆc vë bµi tËp) - H­íng dÉn häc sinh tù kiÓm tra kÕt qu¶ luyÖn tËp. Ch­¬ng III Quy tr×nh d¹y kiÓu bµi cung cÊp lý thuyÕt vÒ tõ lo¹i Qua ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u líp 3 ch­¬ng tr×nh 2000 3.1/ BiÖn ph¸p d¹y kiÒu bµi cung cÊp lý thuyÕt vÒ tõ lo¹i qua ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u líp 4 ch­¬ng tr×nh 2000: 3.1.1/ H­íng dÉn häc sinh lµm bµi tËp: - Gi¸o viªn gióp häc sinh n¾m v÷ng yªu cÇu cña bµi tËp (b»ng c©u hái, b»ng lêi gi¶i thÝch). - Gi¸o viªn gióp häc sinh ch÷a mét phÇn cña bµi tËp mÉu. - Häc sinh lµm bµi tËp vµo vë - Gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh trao ®æi, nhËn xÐt kÕt qu¶, rót ra nh÷ng ®iÓm ghi nhí vµ kiÕn thøc. 3.2.1/ Cung cÊp cho häc sinh mét sè kiÕn thøc s¬ gi¶n vÒ tõ lo¹i: VÒ vèn tõ: Ngoµi nh÷ng tõ lo¹i ®­îc d¹y trong c¸c bµi tËp viÕt, häc sinh b­íc ®Çu lµm quen víi mét sè tõ ®Þa ph­¬ng. BiÖn ph¸p: Th«ng qua c¸c bµi tËp chøa ®ùng c¸c néi dung kiÕn thøc cÇn cung cÊp cho häc sinh, gi¸o viªn tæ chøc líp häc d­íi c¸c h×nh thøc phï hîp, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh ®Ó: + Häc sinh ph¸t hiÖn kiÕn thøc míi + Häc sinh nhËn diÖn kiÕn thøc míi + Häc sinh kiÓm nghiÖm kiÕn thøc míi + N¾m v÷ng b¶n chÊt kiÕn thøc + VËn dông luyÖn tËp thùc hµnh. 3.2/ Qu¸ tr×nh d¹y c¸c kiÓu bµi cung cÊp lý thuyÕt vÒ tõ lo¹i cho häc sinh líp 3 qua ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u: C¸c b­íc lªn líp cña mét tiÕt d¹y luyÖn tõ vµ c©u gi÷ mét vÞ trÝ quan träng, víi néi dung kiÕn thøc mçi bµi kh¸c nhau, song l¹i t­¬ng ®­¬ng nhau vµ “®ång d¹ng” nªn cã quy tr×nh chung lµ : 3.2.1 KiÓm tra bµi cò: Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh gi¶i ®­îc c¸c bµi tËp ë nhµ hoÆc nªu ng¾n gän nh÷ng ®iÒu ®· häc ë tiÕt tr­íc, cho vÝ dô minh ho¹. 3.2.2/ D¹y bµi míi: Giíi thiÖu bµi: Cã thÓ giíi thiÖu gi¸n tiÕp (nh­ liªn hÖ víi bµi cò) Giíi thiÖu trùc tiÕp. H­íng dÉn häc sinh luyÖn tËp: Gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh thùc hiÖn tõng bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa theo mét tr×nh tù chung lµ: + §äc vµ x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi tËp + Häc sinh gi¶i mét phÇn bµi tËp lµm mÉu + Häc sinh lµm bµi tËp theo h­íng dÉn cña gi¸o viªn. + Tæ chøc trao ®æi, nhËn xÐt vÒ kÕt qu¶, rót ra nh÷ng ®iÓm ghi nhí vµo kiÕn thøc. 3.2.3/ Cñng cè, dÆn dß: Gi¸o viªn chèt l¹i nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng cÇn n¾m v÷ng ë bµi luyÖn tËp, nªu yªu cÇu thùc hµnh, luyÖn tËp ë nhµ. 3.3/ Ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y kiÓu bµi cung cÊp lý thuyÕt vÒ tõ lo¹i cho häc sinh líp 3 qua ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u ch­¬ng tr×nh 2000: Theo ®Þnh h­íng d¹y TiÕng viÖt th«ng qua c¸c ho¹t ®éng giao tiÕp ch­¬ng tr×nh 2000. §Æc biÖt coi träng ph­¬ng ph¸p gi¸o viªn tæ chøc cho c¸ nh©n häc nhãm, trong giê víi nh÷ng tµi liÖu häc tËp phong phó, ®a d¹ng vµ hÊp dÉn häc sinh ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh m«n TiÕng viÖt rÊt coi träng ph­¬ng ph¸p ®Æc tr­ng cña m«n häc. Ph­¬ng ph¸p d¹y häc theo t×nh huèng. VÒ ®¹i thÓ, d¹y häc theo ph­¬ng ph¸p nµy gi¸o viªn ®­a ra mét tËp hîp c¸c yÕu tè thuéc ng÷ c¶nh nh­: Hoµn c¶nh giao tiÕp, nh©n vËt giao tiÕp, ®Ò tµi giao tiÕp råi cho häc sinh nhËp vai, c¸c nh©n vËt giao tiÕp ®Ó c¸c em chñ ®éng ®äc, viÕt, nghe, nãi sao cho ®¹t môc ®Ých cña tõng ho¹t ®éng giao tiÕp do t×nh huèng giao tiÕp ®Æt ra. Ph­¬ng ph¸p d¹y häc theo t×nh huèng cã t¸c dông kÝch thÝch nh÷ng øng sö b»ng ng«n ng÷ mang tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh. Bªn c¹nh ®ã c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c (nÕu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i, gîi më) còng ®­îc dïng ë líp 3 viÖc sö dông h×nh ¶nh minh ho¹, trß ch¬i ng«n ng÷, trß ch¬i ®ãng vai, h×nh thøc häc tËp b»ng th¶o luËn ®Ó tæ chøc bµi häc cã mét vai trß ®Æc biÖt quan träng. Giê TiÕng viÖt lµ giê t­¬ng ®ãi khã ®èi víi häc sinh líp 3. V× vËy khi thùc hiÖn c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc gi¸o viªn cÇn tËn dông khÐo lÐo sao cho häc sinh c¶m thÊy giê häc nhÑ nhµng thiÕt thùc mçi häc sinh ®Òu cã thÓ ®¹t ®­îc thµnh c«ng, cã høng thó häc tËp. Ch­¬ng tr×nh 2000 chó träng thùc hµnh nªn bªn c¹nh hÖ thèng kh¸i niÖm, chó träng hÖ thèng quy t¾c ng÷ ph¸p d¹y luyÖn tõ vµ c©u ph¶i rót ra ®­îc quy t¾c ng÷ ph¸p. Ngoµi ra tÝnh thùc hµnh thÓ hiÖn ra viÖc d¹y luyÖn tõ vµ c©u ë tiÓu häc ®­îc th«ng qua hÖ thèng bµi tËp thÝch hîp, võa søc cña lÖnh bµi tËp vµ ng÷ liÖu ®Ó tõ ®ã b»ng sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn th× häc sinh cã thÓ tù gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu cña bµi tËp ®ång thêi rót ra ®­îc tri thøc míi b»ng viÖc lµm nhiÒu bµi tËp cã thÓ hiÓu râ, hiÓu b¶n chÊt vÊn ®Ò. Trong qu¸ tr×nh lµm bµi tËp cã thÓ ®Ó häc sinh tù x©y dùng biÓu b¶ng, s¬ ®å lµm c¸c em sÏ tÝch cùc lµm viÖc víi tµi liÖu dÔ dµng ghi nhí c¸c dÊu hiÖu cña kh¸i niÖm ho¹t ®éng häc cña häc sinh ®­îc hiÓu lµ ho¹t ®éng giao tiÕp, ho¹t ®äng ph©n tÝch tæng hîp thùc hµnh, lý thuyÕt. C¶ 2 ho¹t ®éng trªn cña häc sinh cã thÓ ®­îc tæ chøc theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­: Lµm viÖc ®éc lËp; Tr¶ lêi c©u hái thuyÕt tr×nh hoÆc lµm mÉu tr­íc líp tæng hîp thùc hµnh, lý thuyÕt, tham gia trß ch¬i… Ho¹t ®éng nhËn thøc tÝch cùc cña häc sinh cßn thÓ hiÖn trong giê häc, häc sinh biÕt kÕt hîp c¸c kü n¨ng vµ tù hoµn thµnh c«ng viÖc trong nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau cña giê häc vµ biÕt tù kiÓm tra b¶n th©n ®iÒu nµy ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i cã n¨ng lùc s­ ph¹m, tr×nh ®é s­ ph¹m lµnh nghÒ. 3.4/ Nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n cña gi¸o viªn vµ häc sinh khi thùc hiÖn quy tr×nh lªn líp ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u líp 3: 3.4.1/ ThuËn lîi: Quy tr×nh lªn líp tiÕt luyÖn tõ vµ c©u líp 3 ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c b­íc lªn líp chÝnh cña 1 tiÕt häc. Trong b­íc “D¹y bµi míi” phÇn h­íng dÉn cho häc sinh luyÖn tËp lµ träng t©m, nh×n chung kiÕn thøc c¸c bµi ®¸p øng ®­îc môc tiªu cña ch­¬ng tr×nh. Néi dung kiÕn thøc võa ph¶i më réng, ®a d¹ng, phong phó, hÖ thèng hÖ thèng bµi tËp ®ßi hái c¸ch thøc tæ chøc cho häc sinh lÜnh héi tri thøc cña gi¸o viªn. Gi¸o viªn tæ chøc ho¹t ®éng sinh ®éng, linh ho¹t hÊp dÉn h¬n phÇn néi dung kiÕn thøc kh«ng chØ giíi thiÖu nh÷ng kiÕn thøc míi mµ cßn cñng cè «n luyÖn nh÷ng kiÕn thøc ®· häc tËp trung vµo c¸c kiÕn thøc kü n¨ng c¬ b¶n thiÕt thùc tÝch hîp ®­îc nhiÒu mÆt gi¸o dôc. Trong ch­¬ng tr×nh TiÕng viÖt khi triÓn khai thùc hiÖn gi¸o viªn chñ ®éng lùa chän c¸c néi dung vµ ph­¬ng ph¸p thÝch hîp víi tõng ®èi t­îng häc sinh ®Ó tæ chøc, h­íng d·n häc sinh tù häc, tù ph¸t triÓn vµ chiÕm lÜnh tri thøc míi. H×nh thøc tæ chøc d¹y häc th­êng linh ho¹t phèi hîp gi÷a d¹y häc trong vµ ngoµi líp ë nhµ tr­êng vµ ë hiÖn tr­êng. Ph­¬ng ph¸p hiÖn nay ®· thay ®æi vÒ c¨n b¶n c¸ch d¹y, c¸ch häc thô ®éng tr­íc kia, gi¸o viªn cã thÓ sö dông phiÕu bµi tËp trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y v× phiÕu bµi tËp lµ c¸ thÓ ho¸ cña viÖc häc, thóc ®Èy häc sinh ho¹t ®éng trÝ tuÖ thùc sù, lµ mét ph­¬ng tiÖn d¹y häc theo h­íng thùc hµnh giao tiÕp ng«n ng÷. Ngoµi ra gi¸o viªn cã thÓ ®­a ra c¸c bµi tËp theo h×nh thøc tr¾c nghiÖm ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ bµi lµm cña häc sinh chÝnh x¸c h¬n. Trong phÇn h­íng dÉn häc sinh luyÖn tËp hÖ thèng bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa gióp häc tù häc sinh ®­îc nhiÒu h¬n, c¸c em ®­îc tham gia c¸c ho¹t ®éng h­íng tíi sù ph¸t triÓn vÒ n¨ng lùc. 3.4.2/ Khã kh¨n: ViÖc thay ®æi néi dung s¸ch gi¸o khoa, ph­¬ng ph¸p vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc t¹o ra mét b­íc chuyÓn khã kh¨n ®èi víi gi¸o viªn nhÊt lµ nh÷ng gi¸o viªn ®· cã thêi gian c«ng t¸c l©u n¨m trong b­íc h­íng dÉn häc sinh luyÖn tËp nÕu gi¸o viªn kh«ng cô thÓ ho¸ bµi tËp, h­íng dÉn, gi¶i thÝch cho häc sinh hiÓu môc ®Ých cña bµi tËp th× dÉn ®Õn thiÕu thêi gian v× cã nh÷ng bµi tËp lÖnh ®­a ra cÇn cô thÓ h¬n, cã lÖnh bµi tËp mang tÝnh trõu t­îng khã hiÓu. ë phÇn tõ ng÷ cÇn ®­a thªm mét sè d¹ng bµi tËp cho häc sinh. S¸ch gi¸o khoa còng cã mét sè h¹n chÕ trong tõng b­íc lªn líp nh­ ch­a chØ ra môc tiªu cô thÓ cña tõng bµi tËp; chØ cã ®¸p ¸n mµ kh«ng nªu c¸ch thùc hiÖn, c¸ch tiÕn hµnh mét bµi tËp cô thÓ nh­ thÕ nµo? Kh«ng chèt l¹i kiÕn thøc bµi häc… NÕu gi¸o viªn Ýt n¨ng ®éng líp häc trë nªn ®¬n ®iÖu, hiÖu qu¶ kÐm. Ch­¬ng IV Thùc nghiÖm thiÕt kÕ bµi gi¶ng Qua viÖc nghiªn cøu c¸c tµi liÖu vµ s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn ch­¬ng tr×nh 2000 trong viÖc d¹y kiÓu bµi luyÖn tõ vµ c©u líp 3 chóng t«i ¸p dông thiÕt kÕ mét sè bµi gi¶ng ®Ó thÊy râ tÝnh thiÕt thùc cña c¸c vÊn ®Ò nghiªn cøu ®Ò cËp tíi trong ®Ò tµi nµy ®ång thêi ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thùc tÕ cña b¶n th©n trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, hiÖu qu¶ cña viÖc x©y dùng ®Ò tµi Bµi 1: LuyÖn tõ vµ c©u ®éng tõ I - Môc tiªu: * HiÓu ®­îc ý nghÜa cña ®éng tõ * T×m ®­îc ®éng tõ trong c©u v¨n, ®o¹n v¨n * Dïng nh÷ng ®éng tõ hay, cã ý nghÜa khi nãi hoÆc viÕt II - §å dïng d¹y - häc * B¶ng phô ghi s½n ®o¹n v¨n ë BT 1 phÇn nhËn xÐt * GiÊy khæ to vµ bót d¹ * Tranh minh häa trang 94, SGK (Phãng to nÕu cã ®iÒu kiÖn) III - C¸c ho¹t ®éng d¹y - häc chñ yÕu: Ho¹t ®éng d¹y Ho¹t ®éng häc 1/ KiÓm tra bµi cò: - Gäi häc sinh ®äc bµi tËp ®· giao tõ tiÕt tr­íc. - 2 häc sinh ®äc bµi - Gäi häc sinh ®äc thuéc lßng vµ t×nh huèng sö dông c¸c c©u tôc ng÷ - 3 häc sinh ®äc thuéc lßng vµ nªu t×nh huèng sö dông - NhËn xÐt vµ cho ®iÓm tõng häc sinh 2/ D¹y - häc bµi míi 2.1/ Giíi thiÖu bµi: - ViÕt c©u v¨n lªn b¶ng: Vua Mi-®¸t thö bÎ mét cµng såi, cµnh ®ã liªn biÕn thµnh vµng - Häc sinh ®äc c©u v¨n trªn b¶ng - Yªu cÇu häc sinh ph©n tÝch c©u - Ph©n tÝch c©u Vua/Mi-®¸t/thö/bÎ/mét/cµnh/såi, cµnh / ®ã/liÒn/biÕn thµnh/vµng - Nh÷ng tõ lo¹i nµo trong c©u mµ em ®· biÕt? + Em ®· biÕt: * Danh tõ chung: Vua, mét, cµnh / såi / vµng * Danh tõ riªng: Mi - ®¸t - VËy lo¹i tö bÎ, biÕn thµnh lµ g×? - L¾ng nghe Bµi häc h«m nay sÏ gióp c¸c em tr¶ lêi c©u hái ®ã. 2.2/ T×m hiÓu vÝ dô: - Gäi häc sinh ®äc phÇn nhËn xÐt - 2 häc sinh tiÕp nèi nhau ®äc thµnh tiÕng tõng bµi tËp - Yªu cÇu häc sinh th¶o luËn trong nhãm ®Ó t×m c¸c tõ theo yªu cÇu - 2 häc sinh ngåi bµn th¶o luËn, viÕt c¸c tõ t×m ®­îc vµo vë nh¸p - Gäi häc sinh ph¸t biÓu ý kiÕn. C¸c häc sinh kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Ph¸t biÓu, nhËn xÐt, bæ sung - KÕt luËn lêi gi¶i ®óng - Ch÷a bµi (nÕu sai) C¸c tõ: - ChØ ho¹t ®éng cña anh chiÕn sÜ hoÆc cña thiÕu nhi: Nh×n, nghÜ, thÊy. - ChØ tr¹ng th¸i cña c¸c sù vËt + Cña dßng th¸c: §æ, (®æ xuèng) + Cña l¸ cê: bay - C¸c tõ nªu trªn chØ ho¹t ®éng, tr¹ng th¸i cña ng­êi cña vËt. §ã lµ ®éng tõ. VËy ®éng tõ lµ g×? - §éng tõ lµ tõ chØ ho¹t ®éng tr¹ng th¸i cña sù vËt. 2.3/ Ghi nhí - Gäi häc sinh ®äc phÇn Ghi nhí - 3 häc sinh ®äc thµnh tiÕng, c¶ líp ®äc thÇm ®Ó thuéc ngay t¹i líp - VËy tõ bÎ, biÕn thµnh cã lµ ®éng tõ kh«ng? V× sao? - BÎ, biÕn thµnh lµ ®éng tõ. V× bÎ lµ tõ chØ ho¹t ®éng cña ng­êi, biÕn thµnh lµ tõ chØ tr¹ng th¸i cña vËt. - Yªu cÇu häc sinh lÊy vÝ dô vÒ ®éng tõ chØ ho¹t ®éng, ®éng tõ chØ tr¹ng th¸i. - VÝ dô: * Tõ chØ ho¹t ®éng: ¡n cø, xem ti vi, kÓ chuyÖn, móa, h¸t, ®i ch¬i, th¨m «ng bµ, ®i xe ®Ñp, ch¬i ®iÖn tö… * Tõ chØ tr¹ng th¸i: Bay lµ lµ, l­în vßng, yªu lÆng… 2.4/ LuyÖn tËp Bµi 1: - Gäi häc sinh ®äc yªu cÇu vµ mÉu - 1 häc sinh ®äc thµnh tiÕng - Ph¸t giÊy vµ bót d¹ cho tõng nhãm. Yªu cÇu häc sinh th¶o luËn vµ t×m tõ. Nhãm nµo xong tr­íc d¸n phiÕu lªn b¶ng ®Ó c¸c nhãm kh¸c bæ sung. - Ho¹t ®éng trong nhãm - KÕt luËn vÒ c¸c tõ ®óng. Tuyªn d­¬ng nhãm t×m ®­îc nhiÒu ®éng tõ - ViÕt vµo VBT C¸c ho¹t ®éng ë nhµ C¸c ho¹t ®éng ë tr­êng §¸nh r¨ng, röa mÆt, ¨m c¬m, uèng n­íc, ®¸nh cèc chÐn, tr«ng em, quÐt nhµ, t­íi c©y, tËp thÓ dôc, cho mÌo ¨n, cho gµ ¨n, nhÆt rau, vo g¹o, ®un n­íc, pha trµ, nÊu c¬m, gÊy quÇn ¸o, lµm bµi tËp, xem ti vi, ®äc chuyÖn, ch¬i ®iÖn tö… Häc bµi, lµm bµi, nghe gi¶ng, lau bµn, lau b¶ng, kª bµn ghÕ, ch¨m sãc c©y, t­íi c©y, tËp thÓ dôc, sinh ho¹t sao, chµo cê, h¸t, móa, kÓ chuyÖn, tËp lµm v¨n nghÖ, diÔn kÞch. Bµi 2: - Gäi häc sinh ®äc yªu cÇu vµ néi dung. - 2 häc sinh ®äc thµnh tiÕng - Yªu cÇu häc sinh th¶o luËn cÆp ®«i. Dïng bót ghi vµo vë nh¸p - 2 häc sinh ngåi cïng bµn trao ®æi, lµm bµi. - Gäi häc sinh tr×nh bµy, Häc sinh kh¸c theo dâi, bæ sung lêi gi¶i ®óng - Häc sinh tr×nh bµy vµ nhËn xÐt, bæ sung. - KÕt luËn lêi gi¶i ®óng - Ch÷a bµi (nÕu sai) a/ §Õn - YÕt kiÕn - cho - nhËn - xin - lµm - dïi - cã thÓ - lÆn b/ MØm c­êi - ­ng thuËn - thö - bÎ - biÕn thµnh - ng¾t - thµnh - t­ëng - cã. Bµi 4: - Gäi häc sinh ®äc yªu cÇu - 1 häc sinh ®äc thµnh tiÕng - Treo tranh minh ho¹ vµ gäi häc sinh lªn b¶ng chØ vµo tranh ®Ó m« t¶ trß ch¬i - 1 häc sinh ®äc thµnh tiÕng - 2 häc sinh lªn b¶ng m« t¶ * B¹n nam lµm ®éng t¸c cói gËp ng­êi xuèng. B¹n n÷ ®o¸n ho¹t ®éng cói * B¹n n÷ lµm ®éng t¸c gèi ®Çu vµo tay, m¾t nh¾m l¹i. B¹n nam ®o¸n ®ã lµ ho¹t ®éng ngñ. - Hái häc sinh ®· hiÓu c¸ch ch¬i ch­a. - Tæ chøc cho häc sinh thi biÓu diÔn kÞch c©m. + Ho¹t ®éng trong nhãm. GV ®i gîi ý c¸c ho¹t ®éng cho tõng nhãm VÝ dô: + Tõng nhãm 4 häc sinh biÓu diÔn c¸c ho¹t ®éng cã thÓ nhãm b¹n lµm b»ng c¸c cö chØ, ®éng t¸c. §¶m b¶o häc sinh nµo còng ®­îc biÓu diÔn vµ ®o¸n ho¹t ®éng. * §éng t¸c trong häc tËp: M­în s¸ch (bót, th­íc kÎ), ®äc bµi, biÕt bµi, më cÆp, cÊt s¸ch vë, viÕt, ph¸t biÓu ý kiÕn * §éng t¸c khi vÖ sinh th©n thÓ hoÆc m«i tr­êng: §¸nh r¨ng, röa mÆt, röa dÐp, ch¶i tãc, quÐt líp, lau b¶ng, kª bµnghÕ, t­íi c©y, nhæ cá, hãt r¸c… * §éng t¸c khi vui ch¬i, gi¶i trÝ: Ch¬i cê, nh¶y d©y, trång nô trång hoa, kÐo co, ®¸ cÇu, b¬i tËp thÓ dôc, ch¬i ®iÖn tö, ®äc truyÖn… - Tæ chøc cho tõng l­ît häc sinh thi: 2 nhãm thi, mçi nhãm 5 häc sinh - NhËn xÐt, tuyªn d­¬ng nhãm diÔn ®­îc nhiÒu ®éng t¸c khã vµ ®o¸n ®óng ®éng tõ chØ ho¹t ®éng cña nhãm b¹n. 3/ Cñng cè, dÆn dß: + Hái: ThÕ nµo lµ ®éng tõ? + §éng tõ ®­îc dïng ë ®©u? - NhËn xÐt tiÕt häc - DÆn häc sinh vÒ nhµ viÕt 10 tõ chØ ®éng t¸c ®· ch¬i ë trß ch¬i xem kÞch c©m Bµi 2: LuyÖn tõ vµ c©u LuyÖn tËp vÒ ®éng tõ I - Môc tiªu: * HiÓu ®­îc mét sè tõ bæ sung ý nghÜa thêi gian cho ®éng tõ * BiÕt sö dông c¸c tõ bæ sung ý nghÜa thêi gian cho ®éng tõ II - §å dïng d¹y - häc: * B¶ng líp viÕt s½n 2 c©u v¨n cña BT 1 vµ ®o¹n v¨n kiÓm tra bµi cò * Bµi tËp 2a vµ 2b viÕt giÊy khæ o vµ bót d¹ III - C¸c ho¹t ®éng d¹y - häc chñ yÕu: Ho¹t ®éng d¹y Ho¹t ®éng häc 1/ KiÓm tra bµi cò: - Gäi häc sinh lªn b¶ng g¹ch ch©n nh÷ng ®éng tõ cã trong ®o¹n v¨n sau: - 2 häc sinh lªn b¶ng lµm, häc sinh d­íi líp viÕt vµo vë nh¸p Nh÷ng m¶nh l¸ m­íp to b¶n ®Òu cóp uèn xuèng ®Ó lé ra c¸nh hoa mµu vµng g¾t. Cã tiÕng vç c¸nh sÌ sÌ cña vµi con «ng bß vÏ ®en bãng, bay rËp rên trong bôi c©y chanh. - Hái: §éng tõ lµ g×? Cho vÝ dô? - 2 häc sinh tr¶ lêi vµ nªu vÝ dô - Gäi häc sinh nhËn xÐt bµi b¹n lµm trªn b¶ng. - 2 häc sinh tr¶ lêi vµ nªu vÝ dô - NhËn xÐt chung vµ cho ®iÓm häc sinh 2/ D¹y - häc bµi míi 2.1/ Giíi thiÖu bµi: - Trong tiÕt LuyÖn tõ vµ c©u h«m nay c¸c em sÏ luyÖn tËp vÒ tõ sæ sung ý nghÜa cho ®éng tõ vµ biÕt c¸ch dïng nh÷ng tõ ®ã. - L¾ng nghe 2.2/ H­íng dÉn lµm bµi tËp: Bµi 1: - Gäi häc sinh ®äc yªu cÇu vµ néi dung - Häc sinh ®äc yªu cÇu vµ néi dung - Yªu cÇu häc sinh g¹ch ch©n d­íi c¸c ®éng tõ ®­îc bæ sung ý nghÜa trong tõng c©u. - 2 häc sinh lµm b¶ng líp. Häc sinh d­íi líp g¹ch b»ng ch× vµo GSK + Trêi Êm l¹i pha lµnh l¹nh. TÕt s¾p ®Õn + RÆng ®µo ®· trót hÕt l¸ - Hái: Tõ s¾p bæ sung ý nghÜa g× cho ®éng tõ ®Õn? Nã cho biÕt ®iÒu g×? + Tõ s¾p bæ sung ý nghÜa thêi gian cho ®éng tõ ®Õn . Nã cho biÕt sù viÖc sÏ gÇn tíi lóc diÔn ra + Tõ ®· bæ sung ý nghÜa g× cho ®éng tõ trót? Nã gîi cho em biÕt ®iÒu g×? + Tõ ®· bæ sung ý nghÜa thêi gian cho ®éng tõ trót. Nã gîi cho em ®Õn nh÷ng sù viÖc ®­îc hoµn thµnh råi. - KÕt luËn: Nh÷ng tõ bæ sung ý nghÜa thêi gian cho ®éng tõ rÊt quan träng. Nã cho biÕt sù viÖc ®ã s¾p diÔn ra, ®ang diÔn ra hay ®· hoµn thµnh råi - Yªu cÇu häc sinh ®Æt c©u cã tõ bæ sung ý nghÜa thêi gian cho ®éng tõ - Tù do ph¸t biÓu: - VËy lµ bè em s¾p ®i c«ng t¸c vÒ + S¾p tíi lµ sinh nhËt cña em + Em ®a lµm xong bµi tËp To¸n + MÑ em ®ang nÊu c¬m + BÐ Bi ®ang ngñ ngon lµnh - NhËn xÐt, tuyªn d­¬ng häc sinh hiÓu biÕt, ®Æt c©u hay, ®óng - L¾ng nghe Bµi 2: - Gäi häc sinh ®äc yªu cÇu vµ néi dung - 2 häc sinh tiÕp nèi nhau ®äc tõng phÇn - Yªu cÇu häc sinh trao ®æi vµ lµm bµi. GV ®i gióp ®ì c¸c nhãm yÕu. Mçi chç chÊm chØ ®iÒn 1 tõ vµ l­u ý ®Õn nghÜa sù viÖc cña tõ. - 2 häc sinh tiÕp nèi nhau ®äc tõng phÇn - HS trao ®æi, th¶o luËn trong nhãm 4 HS. Sau khi hoµn thµnh 2 HS lªn b¶ng lµm phiÕu, HS d­íi líp viÕt b»ng bót ch× vµo vë nh¸p. - Gäi HS nhËn xÐt, ch÷a bµi - NhËn xÐt, ch÷a bµi cho b¹n - KÕt luËn lêi gi¶i ®óng - Ch÷a bµi (nÕu sai) a/ Míi d¹o nµo nh÷ng c©y ng« non cßn lÊm tÊm nh­ m¹ non. ThÕ mµ chØ Ýt l©u sau, ng« ®· biÕn thµnh c©y rung rung tr­íc giã vµ n¾ng. Sao ch¸u kh«ng vÒ víi bµ Chµo mµo ®· hãt v­ên na mçi chiÒu Sèt ruét, bµ nghe chim kªu TiÕng chim r¬i víi rÊt nhiÒu h¹t na HÕt hÌ, ch¸u vÉn ®ang xa Chµo mµo vÉn hãt. Mïa na s¾p tµn. - Hái HS: T¹i sao chç trèng nµy em ®iÒn tõ (®· s¾p, sang)? - Tr¶ lêi theo tõng chç trèng ý nghÜa cña tõ víi sù viÖc (®·, ®ang, s¾p) xÈy ra. - NÕu häc sinh nµo l¸mai, GV gi¶ng kü cho c¸c em hiÓu ý nghÜa thêi gian cña tõng tõ qua sù viÖc trong ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬ - L¾ng nghe Bµi 3: - Gäi häc sinh ®äc yªu cÇu vµ truyÖn vui - 2 häc sinh ®äc thµnh tiÕng - Yªu cÇu häc sinh tù lµm bµi - Häc sinh trao ®æi trong nhãm vµ dïng bót ch× g¹ch ch©n, viÕt tõ cÇn ®iÒn - Gäi häc sinh ®äc c¸c tõ m×nh thay ®æi hoÆc bá bít tõ häc HS nhËn xÐt bµi lµm cña b¹n - HS ®äc vµ ch÷a bµi ®· thay b»ng ®ang, bá tõ ®ang, bá sÏ hoÆc thay sÏ b»ng ®ang. - NhËn xÐt vµ kÕt luËn lêi gi¶i ®óng - Gäi HS ®äc l¹i truyÖn ®· hoµn thµnh - 2 häc sinh ®äc l¹i §·ng trÝ: Mét nhµ b¸c häc ®ang lµm viÖc trong phßng. Bçng nhiªn ng­êi phôc vô b­íc vµo, nãi nhá víi «ng: - Th­a gi¸o s­, cã trém lÎn vµo th­ viÖn cña ngµi. Gi¸o s­ hái: - Nã ®äc g× thÕ? (Nã ®ang ®äc g× thÕ?) - Hái HS tõng chç: T¹i sao l¹i thay ®· b¨ng ®ang (bá ®·, bá sÏ)? - Tr¶ lêi: + Thay ®· b»ng ®ang v× nhµ b¸c häc ®ang lµm viÖc trong phßng lµm viÖc. + Bá ®ang v× ng­êi phôc vô ®i vµo phßng råi míi nãi nhá víi gi¸o s­. + Bá sÏ v×tªn trém ®· lÎn vµo phßng råi + TruyÖn ®¸ng c­êi ë ®iÓm nµo? + TruyÖn ®¸ng c­êi ë chç vÞ gi¸o s­ rÊt ®·ng trÝ. ¤ng ®ang tËp trung lµm viÖc nªn ®­îc th«ng b¸o cã trém lÎn vµo th­ viÖn th× «ng chØ hái tªn trém ®äc s¸ch g×? ¤ng nghÜ vµo th­ viÖn chØ ®Ó ®äc s¸ch mµ quyªn r»ng tªn trém ®©u cÇn ®äc s¸ch. Nã cÇn nh÷ng ®å ®¹c quý gi¸ cña «ng. 3/ Cñng cè, dÆn dß: + Hái: Nh÷ng tõ nµo th­êng bæ sung ý nghÜa thêi gian cho ®éng tõ? - Gäi HS kÓ l¹i truyÖn §·ng trÝ b»ng lêi cña m×nh - NhËn xÐt tiÕt häc - DÆn häc sinh vÒ nhµ häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi sau. C - KÕt qu¶ thÝ nghiÖm: Víi hai bµi thiÕt kÕ trªn ®©y chóng t«i ®· tiÕn hµnh thö nghiÖm tr­êng tiÓu häc Thanh Thuû - Thanh Ch­¬ng - NghÖ an. KÕt qu¶ thö nghiÖm cho thÊy: Líp Tæng sè Sè phiÕu ®¹t giái Sè phiÕu ®¹t kh¸ Sè phiÕu ®¹t TB Sè phiÕu yÕu 4A 30 7em = 23,1% 10em = 34% 13em = 49,9% 0 * NhËn xÐt: Qua thö nghiÖm chóng t«i thÊy néi dung kiÕn thøc c¸c bµi häc ®¸p øng ®­îc môc tiªu chung cña ch­¬ng tr×nh. - Néi dung yªu cÇu cña tõng bµi tËp râ rµng, häc sinh hiÓu ®­îc ý ®å cña phiÕu bµi tËp, häc sinh tÝch cùc trong khi lµm phiÕu häc tËp. - Kh¶ n¨ng hiÓu bµi vµ tiÕp thu b¶i cña c¸c em cã nhiÒu chuyÓn biÕn. - Tuy nhiªn, mét sè em cßn Ø l¹i trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nhãm. - PhÇn lín khai qu¸t néi dung kiÕn thøc bµi häc cßn h¬i r­êm. D - H­íng ®i tiÕp cña b¶n th©n: Qua nghiªn cøu vµ thö nghiÖm chóng t«i thÊy râ thùc tÕ d¹y vµ häc ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u líp 3 ch­¬ng tr×nh 2000. Lµ mét gi¸o viªn tiÓu häc vµ lµ ng­êi chØ ®¹o chuyªn m«n tr­íc nh÷ng ®æi míi lín lao cña ngµnh, b¶n th©n t«i sÏ kh«ng ngõng t×m tßi, ph¸t hiÖn häc hái vµ ®óc rót nhiÒu kinh nghiÖm h¬n n÷a trong qu¸ tr×nh theo dâi, qu¶n lý, x©y dùng chuyªn m«n, thùc hiÖn x©y dùng c¸c tiÕt d¹y luyÖn tõ vµ c©u s¸ng t¹o, hiÖu qu¶ nh»m n©ng cao chÊt l­îng häc cho häc sinh. KÕt luËn Sù ra ®êi cña ch­¬ng tr×nh 2000 ®¸nh gi¸ mét sù kiÖn lín ®èi víi ngµnh gi¸o dôc, ch­¬ng tr×nh 2000 ®· nhanh chãng t¹o mét sù quan t©m ®Æc biÖt cña toµn ngµnh tõ ®©y viÖc tiÕp nhËn mét nÒn gi¸o dôc hiÖn ®¹i tiªn tiÕn chøa ®ùng nhiÒu triÓn väng h¬n. Nh»m ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña tõng ®èi t­îng häc sinh, ch­¬ng tr×nh TiÕng viÖt líp 3 - 2000 ®· chuyÓn tõ ch­¬ng tr×nh “tÜnh” thµnh ch­¬ng tr×nh “®éng” bëi vËy ch­¬ng tr×nh tËp trung vµo d¹y c¸ch häc. Muèn truyÒn ®¹t ®­îc néi dung bµi häc hiÖu qu¶ gi¸o viªn ph¶i thùc sù ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc, h×nh thøc tæ chøc d¹y… Gi¸o viªn lu«n lµ ng­êi lËp kÕ ho¹ch chØ ®¹o, h­íng dÉn häc sinh lu«n chñ ®éng, n¨ng ®éng trong häc tËp. Tµi liÖu tham kh¶o --------------------------------- 1/ Ph­¬ng ph¸p d¹y häc TiÕng viÖt 1 (Lª Ph­¬ng Nga - §ç Xu©n Th¶o Lª H÷u TØnh). 2/ Ph­¬ng ph¸p d¹y häc TiÕng viÖt 2 (Lª Ph­¬ng Nga - NguyÔn TrÝ) 3/ Tµi liÖu båi d­ìng cèt c¸n cÊp TØnh, m«n TiÕng viÖt líp 3. 4/ TËp san gi¸o dôc tiÓu häc 5/ S¸ch gi¸o khoa TiÕng viÖt 3 (Ch­¬ng tr×nh n¨m 2000) 6/ S¸ch gi¸o viªn TiÕng viÖt 3 (Ch­¬ng tr×nh n¨m 2000) 5/ S¸ch gi¸o khoa TiÕng viÖt 3 (Ch­¬ng tr×nh 165 tuÇn).