Để dạy – học tốt văn thuyết minh

céng hßa x· héi chñ nghÜa viÖt nam §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc. -------------------- ®Ò tµi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm I- S¬ yÕu lý lÞch: Hä vµ tªn: NguyÔn ThÞ Ph­¬ng Ngµy th¸ng n¨m sinh: 13- 12- 1974 N¨m vµo ngµnh: 1995 Chøc vô vµ ®¬n vÞ c«ng t¸c: Gi¸o viªn Tr­êng THCS Cao Viªn Tr×nh ®é chuyªn m«n: §¹i häc M«n Ng÷ v¨n Bé m«n gi¶ng d¹y: M«n Ng÷ v¨n 8 Ngo¹i ng÷: Tr×nh ®é chÝnh trÞ: - S¬ cÊp - Trung cÊp - §¹i häc - Sau ®¹i häc - Khen th­ëng (ghi h×nh thøc cao nhÊt): §¹t danh hiÖu Gi¸o viªn giái cÊp c¬ së II/ néi dung ®Ò tµi - Tªn ®Ò tµi: §Ó d¹y – häc tèt v¨n thuyÕt minh - Lý do chän ®Ò tµi: LÇn ®Çu tiªn, v¨n b¶n thuyÕt minh ®­îc ®­a vµo ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n THCS. So víi c¸c lo¹i v¨n b¶n tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, nghÞ luËn th× ®©y lµ mét kh¸i niÖm míi mÎ víi c¶ ng­êi d¹y vµ ng­êi häc. Tuy nhiªn trong thùc tÕ lo¹i v¨n b¶n nµy ngµy cµng trë nªn th«ng dông, phæ biÕn, cã ph¹m vi sö dông réng r·i trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng, Mua mét c¸i tivi, xe m¸y,... ®Òu ph¶i kÌm b¶n thuyÕt minh ®Ó ta hiÓu tÝnh n¨ng, cÊu t¹o, c¸ch sö dông, c¸ch b¶o qu¶n. §Õn mét th¾ng c¶nh, tr­íc cæng ra vµo thÕ nµo còng cã b¶ng ghi lêi giíi thiÖu vÒ lai lÞch, s¬ ®å.... CÇm quyÓn s¸ch, b×a sau cã thÓ cã lêi giíi thiÖu tãm t¾t néi dung. Trong s¸ch gi¸o khoa cã bµi tr×nh bµy thÝ nghiÖm, sù kiÖn lÞch sö, tiÓu sö nhµ v¨n....tÊt c¶ ®Òu lµ v¨n b¶n thuyÕt minh. VËy trong ®êi sèng kh«ng lóc nµo ta thiÕu ®­îc v¨n b¶n thuyÕt minh. ViÖc häc vµ lµm tèt kiÓu bµi nµy ë häc sinh ®Ó sö dông trong cuéc sèng lµ ®iÒu tÊt yÕu. V× vËy t«i ®· chän ®Ò tµi nµy. Ph¹m vi vµ thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi: §Ò tµi nµy lµ suy nghÜ, kinh nghiÖm t«i tÝch luü vµ ¸p dông trong suèt qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. ë ®©y, t«i tr×nh bµy nh÷ng néi dung, biÖn ph¸p vµ kÕt qu¶ n¨m häc 2005- 2006. ë líp 8A, 8B. III. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi 1.Kh¶o s¸t thùc tÕ: §­a v¨n b¶n thuyÕt minh vµo nhµ tr­êng lµ nh»m cung cÊp cho häc sinh mét kiÓu v¨n b¶n th«ng dông rÌn luyÖn kü n¨ng tri thøc kh¸ch quan, khoa häc; n©ng cao n¨ng lùc t­ duy vµ biÓu ®¹t cho häc sinh. Muèn lµm ®­îc v¨n b¶n thuyÕt minh kh«ng ®¬n thuÇn chØ dõng l¹i ë suy nghÜ, quan s¸t mµ ph¶i ®iÒu tra, nghiªn cøu, häc hái th× míi lµm ®­îc. §iÒu nµy kh¸c h¼n víi kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn, tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m hay hµnh chÝnh c«ng vô nªn häc sinh gÆp nhiÒu khã kh¨n trong häc tËp. §iÒu nµy lµ hîp lý, bëi xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn thùc tÕ lµ häc sinh ë n«ng th«n chóng ta Ýt ®­îc ®i tham quan du lÞch, tµi liÖu tra cøu kh«ng nhiÒu, l­îng kiÕn thøc häc hái tõ c¸c bËc phô huynh còng rÊt h¹n chÕ. §©y thùc sù lµ khã kh¨n cho viÖc d¹y cña gi¸o viªn vµ häc cña häc sinh. VËy ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó d¹y – häc v¨n thuyÕt minh? T«i ®· suy nghÜ vµ ¸p dông mét sè néi dung, biÖn ph¸p trong gi¶ng d¹y kiÓu v¨n b¶n nµy. Qua thùc hiÖn, t«i thÊy häc sinh thùc sù cã tiÕn bé vµ b¶n th©n còng tù ph¸t huy, n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n. 2. Nh÷ng biÖn ph¸p thùc hiÖn ( Néi dung chñ yÕu cña ®Ò tµi) A. H×nh thµnh vµ cñng cè nh÷ng ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n thuyÕt minh 1) ThuyÕt minh lµ g×? Tr­íc hÕt cÇn gióp häc sinh hiÓu ®©y lµ lo¹i v¨n b¶n kh¸c h¼n tù sù( v× kh«ng cã sù viÖc vµ diÔn biÕn), kh¸c víi miªu t¶( v× kh«ng ®ßi hái miªu t¶ cô thÓ ®Ó ng­êi ®äc c¶m thÊy mµ cèt lµm ng­êi ta hiÓu), kh¸c víi nghÞ luËn( v× kh«ng cã luËn ®iÓm, luËn cø), kh¸c víi hµnh chÝnh c«ng vô( v× kh«ng tr×nh bµy yªu cÇu nguyÖn väng). Gi¸o viªn sÏ gióp häc sinh n¾m v÷ng sù kh¸c biÖt cña c¸c kiÓu lo¹i v¨n b¶n b»ng nh÷ng ®o¹n v¨n cô thÓ vÒ cïng mét ®èi t­îng. Miªu t¶: T¸n l¸ ph­îng réng, xanh r×, trïm kÝn c¶ mét gãc s©n. Nh÷ng cµnh c©y khoÎ kho¾n nh­ nh÷ng c¸nh tay khæng lå to¶ ra mäi phÝa. Gèc c©y xï x×, mµu n©u sÉm s¨n ch¾c nh­ mét c¬ thÓ d¸m n¾ng trong lao ®éng... HÌ ®Õn, c©y ph­îng bõng në nh÷ng trïm hoa rùc rì nh­ nh÷ng ®èm löa bËp bïng. BiÓu c¶m: Cã ai l¹i ch­a tõng mét lÇn ngÈn ng¬ ng¾m nh÷ng c¸nh ph­îng th¾p löa gi÷a t¸n ph­îng xanh. Mµu ®á cña hoa ph­îng nh­ søc sèng cña tuæi trÎ, dï cã r¬i, cã l¹c khái chïm vÉn vÑn nguyªn s¾c ®á. ThuyÕt minh: C©y ph­îng thuéc lo¹i c©y bãng m¸t, th©n gç, vá mµu n©u sÉm. C©y cã thÓ cao hµng chôc mÐt. L¸ ph­îng thuéc hä l¸ kÐp, nh÷ng phiÕn l¸ chi chÝt nh÷ng chiÕc l¸ li ti mµ che rîp c¶ s©n tr­êng. §Ñp nhÊt lµ hoa. Thuéc hä ®Ëu, hoa ph­îng nh­ c¸nh b­ím xoÌ ra, rùc rì s¾c ®á, thØnh tho¶ng xen vµi c¸nh vµng nh¹t t¹o nªn sù hµi hoµ ®éc ®¸o. Qua ®©y cã thÓ thÊy v¨n b¶n thuyªt minh lµ v¨n b¶n sö dông ph­¬ng thøc tr×nh bµy, giíi thiÖu, gi¶i thÝch nh»m tr¶ lêi nh÷ng c©u hái: Sù vËt ( hiÖn t­îng) Êy lµ g×? Cã ®Æc ®iÓm g× ? V× sao nh­ vËy? Nã cã lîi Ých g×? Sö dông, ch¨m sãc vµ b¶o qu¶n ra sao?. 2) §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n thuyÕt minh - Cung cÊp tri thøc kh¸ch quan: Muèn vËy ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra,häc hái, nghiªn cøu, tÝch luü tri thøc vÒ ®èi t­îng. Ng­êi thuyÕt minh kh«ng ®­îc phÐp h­ cÊu, t­ëng t­îng, kh«ng dïng c¶m quan c¸ nh©n ®Ó thay ®æi th«ng tin vÒ ®èi t­îng, sù viÖc. TÊt c¶ nh÷ng g× tr×nh bµy trong bµi thuyÕt minh ph¶i chÝnh x¸c, ®óng ®Æc tr­ng, b¶n chÊt, tr×nh tù cña ®èi t­îng. Tøc lµ ph¶i t«n träng sù thËt. - TÝnh thùc dông: Cung cÊp tri thøc x¸c thùc, h÷u Ých, gióp con ng­êi cã hiÓu biÕt, hµnh ®éng, th¸i ®é, sö dung, b¶o qu¶n....®óng ®¾n víi sù vËt, hiÖn t­îng quanh m×nh. - C¸ch diÔn ®¹t: Ph¶i tr×nh bµy tri thøc râ rµng Ng«n ng÷ ph¶i chÝnh x¸c, sinh ®éng. ThuyÕt minh thuéc lÜnh vùc nµo th× sö dông nh÷ng thuËt ng÷, kh¸i niÖm cã tÝnh chÊt chuyªn ngµnh ®ã. §Ó thu hót ng­êi ®äc, t¨ng thªm nhËn thøc, tin t­ëng vµo vÊn ®Ò, ng­êi viÕt cã thÓ kÕt hîp sö dông linh ho¹t mét sè ph­¬ng thøc biÓu ®¹t kh¸c nh­ miªu t¶, biÓu c¶m, tù sù. 3) C¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh lµ vÊn ®Ò then chèt cña bµi v¨n thuyÕt minh. N¾m ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p th× häc sinh biÕt sÏ ph¶i ghi nhËn th«ng tin, lùa chän sè liÖu ®Ó thuyÕt minh mét c¸ch râ rµng, hÊp dÉn. Cô thÓ cã 6 ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh: - Ph­¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch : Lµ ph­¬ng ph¸p vËn dông tri thøc ®Ó nªu kh¸i niÖm vÒ sù vËt hiÖn t­îng. Th­êng ë c©u më ®Çu cña bµi v¨n. Cã m« h×nh cÊu t¹o “ C lµ V”. - Ph­¬ng ph¸p liÖt kª: Tr×nh bµy tri thøc theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh, t¹o sù phong phó trong néi dung thuyÕt minh, t¨ng søc thuyÕt phôc víi ng­êi ®äc. - Ph­¬ng ph¸p nªu vÝ dô: §­a nh÷ng dÉn chøng cô thÓ, x¸c thùc tõ thùc tÕ cuéc sèng, tµi liÖu.... - Ph­¬ng ph¸p dïng sè liÖu: Lµ dïng mét lo¹i vÝ dô vµo tr­êng hîp c¸c sù vËt cã biÓu hiÖn ®Æc tr­ng ë sè l­îng, sè liÖu cã thÓ lÊy tõ thùc tÕ kh¶o s¸t, tµi liÖu x¸c thùc - Ph­¬ng ph¸p so s¸nh: §èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c nh»m lµm næi bËt b¶n chÊt cña vÊn ®Ò ®ang ®­îc thuyÕt minh. - Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch, ph©n lo¹i: Lµ chia vÊn ®Ò, ®èi t­îng, thuyÕt minh thµnh nhiÒu lo¹i....®Ó lµm râ tõng ý. Ph­¬ng ph¸p nµy lµm cho néi dung thuyÕt minh m¹ch l¹c, tr¸nh chung chung hoÆc qu¸ tØ mØ. Mçi ph­¬ng ph¸p ®Òu ®­îc cô thÓ qua nh÷ng vÝ dô cho häc sinh n¾m v÷ng. Gi¸o viªn gióp häc sinh thÊy râ: trong mét bµi thuyÕt minh, th­êng sö dông kÕt hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. B. TÝch hîp c¸c v¨n b¶n thuyÕt minh trong ch­¬ng tr×nh ThËt ra v¨n b¶n thuyÕt minh kh«ng xa l¹ g× víi häc sinh. Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nhí l¹i, t×m hiÓu nh÷ng v¨n b¶n thuyÕt minh ®· häc trong ch­¬ng tr×nh. Theo trôc tÝch hîp däc, ë líp 6 cã : CÇu Long Biªn - chøng nh©n lÞch sö §éng Phong Nha Líp 7 cã : Ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng Theo trôc tÝch hîp ngang cã nh÷ng v¨n b¶n: Th«ng tÝn vÒ ngµy Tr¸i ®Êt n¨m 2000 ¤n dÞch, thuèc l¸ Bµi to¸n d©n sè §©y lµ nh÷ng v¨n b¶n thuyÕt minh mÉu mùc ®Ó häc sinh häc tËp vµ vËn dông. Trong giê d¹y t×m hiÓu v¨n b¶n ¤n dÞch, thuèc l¸,gi¸o viªn bªn c¹nh gióp häc sinh t×m hiÓu vÒ tÝnh nhËt dông, c¸ch lËp luËn, ®Æc s¾c vÒ néi dung, còng cÇn ®Ó c¸c em hiÓu râ vÒ c¸c khÝa c¹nh cña v¨n b¶n thuyÕt minh qua ®©y: - §èi t­îng thuyÕt minh: T¸c h¹i cña thuèc l¸ - Cung cÊp tri thøc chÝnh x¸c, kh¸ch quan, h÷u Ých vÒ t¸c h¹i cña thuèc l¸ víi søc khoÎ, kinh tÕ, ®¹o ®øc.... - Phèi kÕt hîp nhiÒu ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh: LiÖt kª, nªu ®Þnh nghÜa, dïng sè liÖu, so s¸nh, nªu vÝ dô ®Ó thuyÕt minh sinh ®éng, râ rµng vÒ thuèc l¸ vµ t¸c h¹i cña nã/ - Tõ ng÷, h×nh ¶nh, diÔn ®¹t trong s¸ng, chÆt chÏ, gîi c¶m. TÝch hîp viÖc d¹y TËp lµm v¨n víi c¸c v¨n b¶n lµ viÖc lµm th­êng xuyªn, liªn tôc cña ng­êi gi¸o viªn. Vµ chØ cã nh­ thÕ, sù t­¬ng t¸c gi÷a c¸c ph©n m«n sÏ gióp viÖc d¹y vµ häc thùc sù cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. C. RÌn kü n¨ng lµm bµi thuyÕt minh B­íc 1: X¸c ®Þnh ®èi t­îng thuyÕt minh §Ò v¨n thuyÕt minh rÊt ®a d¹ng víi nhiÒu kiÓu cÊu tróc diÔn ®¹t kh¸c nhau: cã khi lµ mét c©u v¨n, nhiÒu khi lµ mét c©u ®Æc biÖt, chØ dÒ cËp tíi ®èi t­îng. Nh÷ng ®Ò mµ s¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 8 giíi thiÖu ®Òu thuéc d¹ng nµy.Muèn lµm bµi, häc sinh ph¶i x¸c ®Þnh ®èi t­îng thuyÕt minh. Do ®Æc ®iÓm cña häc sinh líp 8 cßn nhá, l­îng kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, nªn s¸ch gi¸o khoa chØ yªu cÇu thuyÕt minh vÒ nh÷ng ®èi t­îng rÊt gÇn gòi, chØ cÇn c¸c em cã ý thøc quan s¸t, t×m hiÓu th× sÏ lµm ®­îc. VÝ dô: - §Ò : “ ChiÕc nãn l¸ ViÖt Nam” yªu cÇu thuyÕt minh vÒ nãn l¸ ViÖt Nam. - §Ò : Giíi thiÖu mét g­¬ng mÆt trÎ cña thÓ thao ViÖt Nam yªu cÇu häc sinh chän ®èi t­îng thuyÕt minh lµ ng­êi cô thÓ mµ m×nh hiÓu biÕt, yªu thÝch. Nh­ng ph¶i ®¶m b¶o mÊy tiªu chuÈn: + Lµ vËn ®éng viªn næi tiÕng + Cã nhiÒu thµnh tÝch + Cßn trÎ Tõ ®ã häc sinh sÏ chän: NguyÔn Thuý HiÒn §µm Thanh Xu©n .... B­íc 2: Kh«ng cã tri thøc, hiÓu biÕt vÒ ®èi t­îng th× kh«ng thÓ lµm v¨n thuyÕt minh ®­îc. T«i h­íng dÉn vµ yÒu cÇu c¸c em tÝch luü tri thøc tõ s¸ch b¸o, tµi liÖu, häc hái ng­êi lín. §ång thêi cho c¸c em thÊy muèn cã tri thøc, b¶n th©n cÇn biÖt: - Quan s¸t ®Ó t×m hiÓu b¶n chÊt cña ®èi t­îng, ®Æc ®iÓm chÝnh- phô, ý nghÜa, t¸c dông... VÝ dô: §Çu giun ®Êt cã c¬ ph¸t triÓn vµ tr¬n ®Ó ®µo chui trong ®Êt. M×nh giun ®Êt cã chÊt nhên ®Ó da lu«n ­ít, gi¶m ma s¸t khi chui trong ®Êt. - Tra cøu tµi liÖu cã ghi chÐp. Thùc tÕ cho thÊy v¨n b¶n thuyÕt minh cã thÓ sö dông nhiÒu nguån th«ng tin, tri thøc vÒ vÊn ®Ò ®ang ®Ò cËp. - BiÕt ph©n tÝch : Chia t¸ch ®èi t­îng theo cÊu t¹o cña nã; tõ ®ã ®i vµo träng t©m vÊn ®Ò. B­íc 3: T×m ý vµ x©y dùng bè côc * Më bµi: Giíi thiÖu ®èi t­îng thuyÕt minh * Th©n bµi: Lµ träng t©m, gåm nhiÒu ý s¾p xÕp theo tr×nh tù nhÊt ®Þnh, liªn kÕt nhau ®Ó lÇn l­ît thuyÕt minh vÒ ®èi t­îng. Tuú tõng ®èi t­îng thuyÕt minh mµ lùa chän, s¾p xÕp ý cho phï hîp. Cô thÓ: 1. ThuyÕt minh vÒ ®å vËt: CÊu t¹o – c«ng dông – c¸ch sö dông... 2. ThuyÕt minh vÒ loµi vËt: §Æc ®iÓm sinh häc- lîi Ých- ch¨m sãc.... 3. ThuyÕt minh vÒ danh nh©n: Th©n thÕ – sù nghiÖp 4. ThuyÕt minh vÒ mét thÓ lo¹i v¨n häc: §Æc ®iÓm h×nh thøc... 5. ThuyÕt minh vÒ mét ph­¬ng ph¸p, c¸ch lµm: Nguyªn vËt liÖu- c¸ch lµm – yªu cÇu thµnh phÈm. 6. ThuyÕt minh vª mét danh th¾ng: vÞ trÝ ®Þa lý – lÞch sö – gi¸ trÞ v¨n ho¸, kinh tÕ... 7. ThuyÕt minh vÒ t¸c phÈm: hoµn c¶nh ra ®êi, gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt, vÞ trÝ trong dßng, nÒn v¨n häc. 8. ThuyÕt minh vÒ sù vËt – hiÖn t­îng .............. ë Th©n bµi, c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh hÇu nh­ ®Òu ®­îc sö dông * KÕt bµi: ý nghÜa, c«ng dông.... cña ®èi t­îng thuyÕt minh. B­íc 4: ViÕt ®o¹n v¨n lµ kh©u quan träng. Ngoµi ®o¹n më ®Çu vµ kÕt thóc, c¨n cø c¸c ý lín h­íng dÉn häc sinh h×nh thµnh c¸c ®o¹n v¨n t­¬ng øng. Gi÷a c¸c ®o¹n v¨n ph¶i cã sù liªn kÕt: C¸c c©u, tõ ng÷ më ®Çu hay kÕt thóc ®o¹n v¨n. XÐt vÒ cÊu t¹o, ®o¹n v¨n thuyÕt minh cã mét sè m« h×nh s¾p xÕp th­êng gÆp: - Theo thø tù cÊu t¹o cña sù vËt ( 1 ®å dïng, loµi vËt...) - Theo thø tù nhËn thøc( vÒ 1 danh th¾ng ...) - Theo thø tù diÔn biÕn cña sù viÖc ( vÒ 1 trß ch¬i, mét thÝ nghiÖm...) - Theo thø tù chÝnh - phô ( 1 danh th¾ng, mét s¶n phÈm...) §o¹n v¨n thuyÕt minh cã thÓ viÕt theo lèi quy n¹p, diÔn dÞch hoÆc song hµnh VÝ dô: Giíi thiÖu vÒ nhµ v¨n Nam Cao Më bµi: Nam Cao tªn thËt lµ TrÇn H÷u TrÞ, quª ë lµng §¹i Hoµng, tæng Cao §µ, huyÖn Nam Sang, Phñ Lý Nh©n, tØnh Hµ Nam( Nay lµ x· Hoµ HËu, huyÖn Lý Nh©n, Nam Hµ). ¤ng sinh ngµy 29 – 10 – 1915 trong mét gia ®×nh trung n«ng. Th©n bµi: - VÒ th©n thÕ, cuéc ®êi - VÒ sù nghiÖp v¨n häc, Nam Cao b¾t ®Çu cÇm bót tõ 1936. Mét sè t¸c phÈm ®Çu tay cña «ng ®­îc ®¨ng b¸o víi c¸c bót danh NguyÖt, Thuý R­, Xu©n Du... Nh­ng ph¶i ®Õn 1941, khi t¸c phÈm ChÝ PhÌo ra ®êi th× Nam Cao míi thùc sù chøng tá ®­îc tµi n¨ng nghÖ thuËt vµ t­ t­ëng ®éc ®¸o cña m×nh. Dï xuÊt hiÖn muén nh­ng «ng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng c©y bót xuÊt s¾c cña trµo l­u hiÖn thùc phª ph¸n ViÖt Nam.... Tr×nh tù diÔn biÕn theo thêi gian + Phong c¸ch nghÖ thuËt cña Nam Cao võa tØnh t¸o, s¾c l¹nh, võa nÆng trÜu suy t­ vµ ®»m th¾m yªu th­¬ng. V¨n Nam Cao võa ®¶m b¶o tÝnh ch©n thùc, võa thÊm ®­îc ý vÞ triÕt lý tr÷ t×nh. Tr×nh tù nhËn thøc, ph­¬ng ph¸p liÖt kª Khèi l­îng t¸c phÈm v¨n häc cña Nam Cao ®Ó l¹i kh¸ lín. ChØ ®iÓm qua mét sè t¸c phÈm chÝnh còng ®· thÊy ®­îc ®ãng gãp v« cïng to lín cña «ng. VÒ truyÖn ng¾n cã ChÝ PhÌo, Tr¨ng S¸ng, T­ c¸ch mâ, §êi thõa, L·o H¹c, §«i m¾t... TiÓu thuyÕt th× cã Sèng mßn... ký th× cã ë rõng. §o¹n v¨n diÔn dÞch, ph­¬ng ph¸p liÖt kª KÕt bµi: Cuéc ®êi lao ®éng nghÖ thuËt vÒ lý t­ëng nh©n ®¹o, lý t­ëng c¸ch m¹ng còng nh­ sù hi sinh anh dòng cña Nam Cao ®· trë thµnh tÊm g­¬ng ®Ñp – tÊm g­¬ng cña nhµ v¨n – chiÕn sÜ. Víi häc sinh, trong giê häc, khi lµm bµi tËp ë nhµ, t«i lu«n nh¾c nhë, yªu cÇu häc sinh vËn dông viÕt ®o¹n v¨n, tù söa, gãp ý cho nhau d­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn. B­íc 5: ViÕt bµi hoµn chØnh vµ kiÓm tra l¹i bµi. Tõ 4 b­íc trªn, häc sinh dÔ dµng hoµn thµnh bµi thuyÕt minh hoµn chØnh cña m×nh. §Ó lµm tèt, nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh lÇn l­ît c¸c b­íc trªn. Trong khi viÕt, rÌn cho häc sinh diÔn ®¹t ng¾n gän, râ rµng kÕt hîp c¸c ph­¬ng thøc tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m. Cã nh­ vËy th× bµi thuyÕt minh míi thùc sù chÝnh x¸c, ®¸ng tin cËy, chÆt chÏ vµ hÊp dÉn. D. TÝch luü cña gi¸o viªn T¹o høng thó vµ lµm bµi thuyÕt minh ®¹t kÕt qu¶ cao ë häc sinh lµ viÖc lµm kh«ng dÔ dµng. Muèn ®¹t môc ®Ých, ng­êi gi¸o viªn ph¶i thùc sù t©m huyÕt, nhiÖt t×nh gi¶ng d¹y. Tù trau dåi, n©ng cao nghiÖp vô cña b¶n th©n. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, t«i lu«n t×m ®äc c¸c s¸ch, tµi liÖu tham kh¶o vÒ kiÓu lo¹i thuyÕt minh. T×m hiÓu, tra cøu c¸c tõ ®iÓn. TÝch hîp víi c¸c m«n häc kh¸c ®Ó bæ sung thªm kiÕn thøc cho b¶n th©n vµ häc sinh. S­u tÇm c¸c v¨n b¶n thuyÕt minh, cÈm nang du lÞch, c¸c bµi giíi thiÖu.... ®Ó häc sinh thªm høng thó trong giê häc. RÌn cho häc sinh c¸ch tÝch luü tri thøc, tõ nhiÒu nguån vµ cã ghi chÐp. Bªn c¹nh ®ã, t«i lu«n cã ý thøc trao ®æi, häc hái tõ ®ång nghiÖp ®Ó rót ra nh÷ng néi dung, ph­¬ng ph¸p ®Ó c«ng t¸c ®¹t kÕt qu¶. IV. KÕt qu¶ thùc hiÖn cã so s¸nh ®èi chøng Sau 5 tiÕt häc vÒ v¨n b¶n thuyÕt minh, häc sinh cã bµi viÕt sè 3, kÕt qu¶ cña bµi viÕt nµy cßn h¹n chÕ: Líp Giái Kh¸ Trung b×nh YÕu 8A 8 hs = 16% 18hs = 37% 22hs = 45% 1hs = 2% 8B 6hs = 13% 12hs = 26% 25hs = 45% 2hs = 5% §a sè c¸c em ®Òu biÕt c¸ch lµm vµ ®¸p øng mét phÇn ®Æc ®iÓm yªu cÇu cña v¨n b¶n thuyÕt minh. ViÖc s¾p xÕp ý cßn lén xén vµ diÔn ®¹t kh« cøng khiÕn bµi viÕt thiÕu hÊp dÉn khã hiÓu. N¾m b¾t ®­îc kÕt qu¶ vµ nguyªn nh©n ®ã, t«i kÞp thêi kh¾c phôc, uèn n¾n häc sinh. §Õn bµi viÕt sè 4, sè 5 kÕt qu¶ thùc sù cã sù ®æi thay tÝch cùc: Líp Giái Kh¸ Trung b×nh YÕu 8A 13 hs = 26% 16hs = 34% 20hs = 40% 0 8B 9hs = 20% 16hs = 35% 20hs = 45% 0 V. Nh÷ng kiÕn nghÞ vµ ®Ò nghÞ sau qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi RÊt mong c¸c cÊp l·nh ®¹o ngµnh gi¸o dôc phæ biÕn c¸c ®Ò tµi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm ®Ó gi¸o viªn chóng t«i ®­îc häc hái vµ ¸p dông, n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc. Do n¨ng lùc cßn h¹n chÕ, kinh nghiÖm chuyªn m«n ch­a cao nªn ®Ò tµi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt, rÊt mong Héi ®ång khoa häc c¸c cÊp xem xÐt, ®¸nh gi¸ vµ gãp ý. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Cao Viªn, ngµy 11 th¸ng 5 n¨m 2006 Ký tªn NguyÔn ThÞ Ph­¬ng ý kiÕn nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ cña Héi ®ång khoa häc c¬ së Chñ tÞch héi ®ång (Ký tªn, ®ãng dÊu)