Đề tài Bài tập lớn Quản trị nhân sự

PhÇn i: lý thuyÕt Ch­¬ng 1: Ph©n tÝch c«ng viÖc vµ ®Þnh møc lao ®éng I. Møc lao ®éng- §Þnh møc kü thuËt lao ®éng : Mét sè kh¸i niÖm vÒ møc lao ®éng : Møc lao ®éng : lµ l­îng lao ®éng hao phÝ cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hay mét khèi l­îng c«ng viÖc nµo ®ã trong ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt nhÊt ®Þnh Møc lao ®éng bao gåm : + Møc s¶n l­îng : lµ khèi l­îng s¶n phÈm quy ®Þnh cho mét c«ng nh©n hoÆc mét nhãm c«ng nh©n ph¶i hoµn thµnh trong mét ®¬n vÞ thêi gian trong ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt nhÊt ®Þnh (Ms) + Møc thêi gian : lµ l­îng thêi gian hao phÝ cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hay mét khèi l­îng c«ng viÖc nµo ®ã víi tr×nh ®é thµnh th¹o t­¬ng øng víi møc ®é phøc t¹p nhÊt ®Þnh cña c«ng viÖc trong ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt nhÊt ®Þnh víi c­êng ®é lao ®éng trung b×nh (Mt) + Møc phôc vô : lµ sè l­îng ®¬n vÞ thiÕt bÞ quy ®Þnh cho mét c«ng nh©n hoÆc mét nhãm c«ng nh©n ph¶i phôc vô hoÆc sè l­îng c«ng nh©n quy ®Þnh ph¶i phôc vô mét ®¬n vÞ thiÕt bÞ hay mét n¬i lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt nhÊt ®Þnh. +) §iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt nhÊt ®Þnh bao gåm : . Ph©n c«ng lao ®éng hay tæ chøc lao ®éng. . C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña doanh nghiÖp. Dùa vµo n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó x¸c ®Þnh xem c«ng nh©n hoµn thµnh hay kh«ng hoµn thµnh c«ng viÖc; v­ît møc hay kh«ng v­ît møc. Møc lao ®éng : lµ l­îng lao ®éng hay sè l­îng s¶n phÈm do doanh nghiÖp quy ®Þnh giao cho mét hoÆc mét nhãm c«ng nh©n ph¶i ®¹t ®­îc trong mét ®¬n vÞ thêi gian. N¨ng suÊt lao ®éng : lµ l­îng lao ®éng mµ thùc tÕ c«ng nh©n ®¹t ®­îc. §Æc ®iÓm cña møc lao ®éng : + Møc lao ®éng ph¶i x©y dùng trong mét ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt nhÊt ®Þnh. + Møc lao ®éng bao gåm c¶ sè l­îng lÉn chÊt l­îng lao ®éng. + Møc lao ®éng do mét c«ng nh©n hoÆc mét nhãm c«ng nh©n thùc hiÖn theo yªu cÇu cña ph©n c«ng lao ®éng. + Møc lao ®éng ph¶i lµ møc trung b×nh tiªn tiÕn. + Møc lao ®éng ph¶i ®­îc x©y dùng trªn c¬ së cña ngµy lµm viÖc 8 tiÕng. §Þnh møc kü thuËt lao ®éng: * Kh¸i niÖm : §Þnh møc kü thuËt lao ®éng lµ qu¸ tr×nh nghiªn cøu dù kiÕn tÝnh to¸n møc lao ®éng cho tõng h×nh thøc lao ®éng trªn c¬ së ¸p dông nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc cña khoa häc kü thuËt vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc lao ®éng khoa häc. §Þnh møc kü thuËt lao ®éng ph¶i lu«n lu«n thÓ hiÖn tÝnh khoa häc. TÝnh khoa häc ®ã ®­îc thÓ hiÖn qua viÖc x©y dùng c¸c møc lao ®éng cã c¨n cø kü thuËt. * Møc lao ®éng cã c¨n cø kü thuËt lµ møc lao ®éng ®­îc x©y dùng trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn tæ chøc kü thuËt , nghiªn cøu c¸c thao t¸c vµ ph­¬ng ph¸p lao ®éng hîp lý, ¸p dông khoa häc kü thuËt vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc lao ®éng khoa häc. §Þnh møc lao ®éng cã mét vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi qu¶n trÞ nh©n sù. Nã lµ c¬ së ®Ó hoµn thiÖn c¸c néi dung ph©n tÝch c«ng viÖc. §Þnh møc lao ®éng vµ ph©n tÝch c«ng viÖc lu«n tån t¹i mèi quan hÖ hai chiÒu. Mét mÆt, ®Þnh møc lao ®éng dùa trªn ph©n tÝch c«ng viÖc ®Ó t¹o ra nh÷ng møc lao ®éng cã c¨n cø kü thuËt vµ nh÷ng møc lao ®éng cã c¨n cø kü thuËt lµ c«ng cô ®Ó hoµn thiÖn c¸c h×nh thøc tæ chøc lao ®éng. * C«ng t¸c ®Þnh møc kü thuËt lao ®éng t¹o ra nh÷ng møc lao ®éng cã c¨n cø kü thuËt. Nh÷ng møc ®ã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh mét sè c¸c chØ tiªu quan träng trong doanh nghiÖp. Nh­ lËp kÕ ho¹ch n¨ng suÊt lao ®éng, x¸c ®inh nguån nh©n sù, x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng vµ tr¶ l­¬ng hîp lý cho ng­êi lao ®éng. Néi dung cña ®Þnh møc kü thuËt lao ®éng : (C¸c b­íc tiÕn hµnh x©y dùng møc lao ®éng cã c¨n cø kü thuËt) * B­íc 1: Nghiªn cøu vµ ph©n chia qu¸ tr×nh lao ®éng ra c¸c bé phËn hîp thµnh, lo¹i bá nh÷ng bÊt hîp lý g©y l·ng phÝ thêi gian lao ®éng, x¸c ®Þnh kÕt cÊu vµ tr×nh tù thùc hiÖn hîp lý cña c¸c bé phËn hîp thµnh ®Ó ®i ®Õn x©y dùng mét ph­¬ng ph¸p vµ thao t¸c lao ®éng hîp lý. * B­íc 2 : Nghiªn cøu n¨ng lùc s¶n xuÊt t¹i c¸c n¬i lµm viÖc nh­ t×nh h×nh tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc, t×nh h×nh sö dông c«ng nh©n vµ m¸y mãc thiÕt bÞ, chÕ ®é lµm viÖc vµ nghØ ng¬i. Tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc : + Tæ chøc n¬i lµm viÖc : ThiÕt kÕ n¬i lµm viÖc. Trang bÞ n¬i lµm viÖc. Bè trÝ n¬i lµm viÖc. + Phôc vô n¬i lµm viÖc : ®¸p øng c¸c nhu cÇu ë n¬i lµm viÖc sao cho phï hîp nhÊt : nhu cÇu vÖ sinh, ¸nh s¸ng, nguyªn nhiªn vËt liÖu, ®iÖn n¨ng, c¸c trang thiÕt bÞ. T×nh h×nh sö dông c«ng nh©n : + ChÕ ®é lµm viÖc nghØ ng¬i : th­êng x©y dùng trong mét ca, b¾t ®Çu vµ kÕt thóc cho phï hîp , x¸c ®Þnh thêi ®iÓm nghØ gi÷a ca vµ ®é dµi nghØ. Thêi gian nghØ gi÷a ca = 45’- 60’. X¸c ®Þnh ®Ó kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh lµm viÖc cña c«ng nh©n vµ c«ng nh©n cã thÓ kh«i phôc ®­îc kh¶ n¨ng lµm viÖc. * B­íc 3 : Nghiªn cøu vµ ph©n chia hao phÝ thêi gian lµm viÖc trong mét ca ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian lµm viÖc hîp lý sau khi ®· lo¹i trõ thêi gian l·ng phÝ. * B­íc 4 : ¸p dông mét sè ph­¬ng ph¸p kh¶o s¸t thêi gian lµm viÖc ®Ó x¸c ®Þnh c¸c lo¹i hao phÝ thêi gian cña tõng bé phËn. X¸c ®Þnh thêi gian l·ng phÝ vµ nguyªn nh©n ph¸t sinh chóng, tiÕn hµnh xö lý vµ ph©n tÝch c¸c sè liÖu thu thËp ®­îc ®Ó x©y dùng mét møc thêi gian, ®ã chÝnh lµ møc lao ®éng cã c¨n cø kü thuËt. * B­íc 5 : ¸p dông møc nµy víi thùc tÕ s¶n xuÊt. Th«ng qua thùc tÕ, møc cã khi ph¶i chØnh l¹i mét lÇn n÷a sao cho phï hîp. Cã nh­ vËy møc míi míi tån t¹i vµ ph¸t triÓn. II. Ph©n lo¹i hao phÝ thêi gian lµm viÖc trong ca: * Kh¸i niÖm: Thêi gian lµm viÖc trong mét ca lµ thêi gian trong ®ã c«ng nh©n cã nhiÖm vô hoµn thµnh c«ng viÖc ®­îc giao. - §é dµi cña thêi gian nµy phô thuéc vµo tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ ®Æc ®iÓm lao ®éng cña tõng ngµnh. - Theo thùc tÕ ph¸t sinh, thêi gian lµm viÖc trong mét ca chia lµm ba bé phËn: + Thêi gian nghØ gi÷a ca do ph¸p luËt quy ®Þnh khi x©y dùng chÕ ®é lµm viÖc vµ nghØ ng¬i. §é dµi cña thêi gian nµy biÕn ®éng trong kho¶ng: 45’-60’. Th«ng th­êng ®èi víi lao ®éng ch©n tay thêi gian nghØ gi÷a ca lµ 60’. §èi víi ca lµm viÖc 6 tiÕng kh«ng cã thêi gian nghØ gi÷a ca. + Thêi gian ®Þnh møc: lµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó c«ng nh©n thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt. Bao gåm: thêi gian chuÈn kÕt, thêi gian t¸c nghiÖp, thêi gian phôc vô vµ thêi gian nhu cÇu. + Thêi gian kh«ng ®Þnh møc hay thêi gian l·ng phÝ. * §Æc ®iÓm cña c¸c thµnh phÇn thêi gian lµm viÖc trong 1 ca: 1.Thêi gian chuÈn kÕt (Tck): - Thêi gian chuÈn kÕt lµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó nguêi c«ng nh©n chuÈn bÞ n¬i lµm viÖc, ph©n c«ng c«ng viÖc, thu dän n¬i lµm viÖc vµ bµn giao c«ng viÖc cho ca sau. - §Æc ®iÓm cña thêi gian nµy lµ ph¸t sinh ë ®Çu ca vµ cuèi ca, chØ tiªu hao mét lÇn trong ca vµ ®é dµi cña thêi gian chuÈn kÕt kh«ng phô thuéc vµo s¶n l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. - Thêi gian chuÈn kÕt phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau: + §Æc ®iÓm c«ng nghÖ cña s¶n xuÊt. + §Æc ®iÓm cña m¸y mãc thiÕt bÞ. + Tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n. + T×nh h×nh tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc. 2. Thêi gian t¸c nghiÖp (Ttn): Thêi gian t¸c nghiÖp lµ thêi gian thùc hiÖn b­íc c«ng viÖc, lµ thêi gian ng­êi c«ng nh©n sö dông c«ng cô lao ®éng t¸c ®éng lªn ®èi t­îng lao ®éng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. §Æc ®iÓm cña thêi gian nµy lµ ph¸t sinh nhiÒu lÇn trong ca vµ ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn. Thêi gian t¸c nghiÖp chia lµm 2 thµnh phÇn: + Thêi gian t¸c nghiÖp chÝnh (Tctn): lµ thêi gian ng­êi c«ng nh©n trùc tiÕp t¸c ®éng vµo ®èi t­îng lao ®éng, lµm biÕn ®æi ®èi t­îng lao ®éng vÒ mÆt tÝnh chÊt h×nh d¸ng, kÝch th­íc, träng l­îng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. + Thêi gian t¸c nghiÖp phô (Tptn): lµ tæng- thêi gian ng­êi c«ng nh©n thùc hiÖn mét sè c¸c thao t¸c phôc vô cho qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm. §é dµi cña thêi gian t¸c nghiÖp phô thuéc vµo: + §Æc ®iÓm cña ®èi t­îng lao ®éng. + M¸y mãc thiÕt bÞ. + Tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n. Thêi gian t¸c nghiÖp phô thuéc trùc tiÕp vµo sè l­îng vµ chÊt l­îng cña s¶n phÈm. 3. Thêi gian phôc vô (Tpv): Thêi gian phôc vô lµ thêi gian cÇn thiÕt ph¶i tiªu hao ®Ó duy tr× kh¶ n¨ng lµm viÖc cña m¸y mãc thiÕt bÞ dông cô, ®¶m b¶o trËt tù n¬i lµm viÖc vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho n¬i lµm viÖc ho¹t ®éng liªn tôc. Theo tÝnh chÊt phôc vô, thêi gian phôc vô chia lµm hai thµnh phÇn: + Phôc vô tæ chøc (Tpvtc): lµ nh÷ng phôc vô mang tÝnh tæ chøc; nh­ di chuyÓn n¬i lµm viÖc, chuÈn bÞ nhiªn vËt liÖu. + Phôc vô kÜ thuËt (Tpvkt): lµ nh÷ng phôc vô mang tÝnh kÜ thuËt; nh­ thêi gian söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ, thêi gian khëi ®éng m¸y mãc thiÕt bÞ. §é dµi cña thêi gian phôc vô phô thuéc vµo: + T×nh h×nh tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc. + §Æc ®iÓm vÒ kÜ thuËt t¹i n¬i lµm viÖc. §Æc ®iÓm cña thêi gian phôc vô lµ x¶y ra mét vµi lÇn trong ca: sè lÇn vµ ®é dµi cña c¸c lÇn kh«ng phô thuéc vµo sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. 4. Thêi gian nhu cÇu (Tnc): Thêi gian nhu cÇu lµ thêi gian cÇn thiÕt ®Ó duy trú kh¶ n¨ng lµm viÖc cña c«ng nh©n vµ ®Ó gi¶i quyÕt mét sè nhu cÇu c¸ nh©n. §é dµi cña thêi gian nhu cÇu phô thuéc vµo: + Møc ®é nÆng nhäc cña c«ng viÖc, sù c¨ng th¼ng vÒ thÓ lùc thÇn kinh. + C¸c ®iÒu kiÖn lao ®éng Thêi gian nhu cÇu ®­îc x¸c ®Þnh qua viÖc hîp lý ho¸ chÕ ®é lµm viÖc vµ nghØ ng¬i. Thêi gian nhu cÇu gåm 2 lo¹i: + Thêi gian nghØ gi¶i lao (Tngl). + Thêi gian gi¶i quyÕt nhu cÇu c¸ nh©n (Tgqnccn). 5.Thêi gian l·ng phÝ (Tlp): Theo nguyªn nh©n ph¸t sinh, thêi gian l·ng phÝ chia lµm 4 lo¹i: + L·ng phÝ do c«ng nh©n (Tlpcn); nh­ c«ng nh©n ®i muén, vÒ sím, kh«ng cè g¾ng, nghØ gi¶i lao tuú tiÖn.. + L·ng phÝ do tæ chøc (Tlptc): lµ nh÷ng l·ng phÝ do thiÕu sãt trong c«ng t¸c tæ chøc g©y nªn; nh­ chê giao nhiÖm vô, m¸y háng kh«ng cã thî söa. + L·ng phÝ do kü thuËt (Tlpkt): lµ nh÷ng l·ng phÝ do thiÕu sãt trong c«ng t¸c kÜ thuËt g©y nªn; nh­ thùc hiÖn sai quy tr×nh, m¸y háng ®ét xuÊt. + L·ng phÝ do kh¸ch quan (Tlpkq); nh­ mÊt ®iÖn hoÆc do thêi tiÕt. III. Mét sè ph­¬ng ph¸p kh¶o s¸t thêi gian lµm viÖc: 1.Ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh: Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh: Kh¸i niÖm: Ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh lµ ph­¬ng ph¸p cho phÐp nghiªn cøu x¸c ®Þnh hao phÝ thêi gian trong suèt 1 ca tõ lóc b¾t ®Çu cho ®Õn lóc kÕt thóc ca. Môc ®Ých cña viÖc nghiªn cøu: + Ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông thêi gian lµm viÖc, ph¸t hiÖn c¸c l·nh phÝ thêi gian vµ nguyªn nh©n ph¸t sinh chóng. + LÊy tµi liÖu ®Ó x©y dùng møc, ®Ó x¸c ®Þnh tiªu chuÈn thêi gian chuÈn kÕt, thêi gian t¸c nghiÖp, thêi gian phôc vô vµ thêi gian nhu cÇu. + LÊy tµi liÖu ®Ó x©y dùng b¶n m« t¶ c«ng viÖc, b¶n yªu cÇu c«ng viÖc vµ b¶n tiªu chuÈn c«ng viÖc. + LÊy tµi liÖu ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc lao ®éng, nghiªn cøu kinh nghiÖm s¶n xuÊt tiªn tiÕn ®Ó phæ biÕn réng r·i cho c«ng nh©n. Ph©n lo¹i: + Theo ®èi t­îng kh¶o s¸t; gåm cã: chôp ¶nh c¸ nh©n ngµy lµm viÖc vµ chôp ¶nh tæ nhãm ngµy lµm viÖc. + Theo ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh; gåm cã: chôp ¶nh b»ng ph­¬ng ph¸p ®o ghi vµ tù chôp ¶nh. + Theo ph­¬ng ph¸p quan s¸t; gåm cã: chôp ¶nh liªn tôc vµ chôp ¶nh theo thêi ®iÓm. Néi dung: * ChuÈn bÞ kh¶o s¸t : Chän ®èi t­îng kh¶o s¸t thÝch hîp, ®èi t­îng cã thÓ lµ mét c«ng nh©n hoÆc mét tæ c«ng nh©n cã tr×nh ®é lµnh nghÒ trung b×nh tiªn tiÕn, søc khoÎ b×nh th­êng vµ gi¶i thÝch cho c«ng nh©n n¾m râ môc ®Ých cña viÖc kh¶o s¸t. Nghiªn cøu t×nh h×nh tæ chøc n¬i lµm viÖc, t×nh h×nh sö dông cong nh©n, m¸y mãc thiÕt bÞ, dông cô vµ c¸c ®iÒu kiÖn lao ®éng. * TiÕn hµnh kh¶o s¸t: Ng­êi quan s¸t theo dâi suèt qu¸ tr×nh lµm viÖc cña mét c«ng nh©n hoÆc mét tæ c«ng nh©n vµ ghi toµn bé qu¸ tr×nh ®ã vµo mét phiÕu chôp ¶nh. Ph­¬ng ph¸p ghi ph¶i ng¾n gän, râ rµng, cô thÓ, ph¶i t¸ch tõng lo¹i thêi gian hao phÝ, kh«ng ghi kÕt hîp. Yªu cÇu khi ghi ph¶i x¸c ®Þnh thêi gian hao phÝ cña tõng c«ng viÖc, x¸c ®Þnh thêi gian l·ng phÝ vµ nguyªn nh©n ph¸t sinh chóng. §ång thêi tranh thñ ghi thªm c¸c ®iÒu kiÖn ghi chó ®Ó gi¶i thÝch sau nµy. * Tæng hîp vµ ph©n tÝch kÕt qu¶: X¸c ®Þnh thêi gian hao phÝ vµ l­îng lao ®éng hao phÝ cña tõng c«ng viÖc ph¸t sinh trong ca. Ph©n lo¹i thêi gian hao phÝ. ViÖc ph©n lo¹i ph¶i theo ®óng néi dung vµ môc ®Ých cña tõng c«ng viÖc ph¸t sinh trong ca. LËp b¶ng tæng hîp hao phÝ thêi gian cïng lo¹i. X¸c ®Þnh thêi gian l·ng phÝ vµ nguyªn nh©n ph¸t sinh chóng. X¸c ®Þnh tû lÖ t¨ng thêi gian t¸c nghiÖp trong mét ca, c©n ®èi gi÷a c¸c lo¹i thêi gian hao phÝ vµ x¸c ®Þnh kÕt cÊu hîp lý gi÷a chóng. L­îng lao ®éng hao phÝ = e*t e: Sè c«ng nh©n trong tæ t: thêi gian hao phÝ c«ng viÖc ®ã. * KÕt luËn: X¸c ®Þnh tû lÖ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng do kh¾c phôc c¸c l·ng phÝ thêi gian trong mét ca: Iw1 = *100 (%) Tlp: thêi gian l·ng phÝ tr«ng thÊy trong mét ca. Ttn: thêi gian t¸c nghiÖp thùc tÕ ph¸t sinh. X¸c ®Þnh tû lÖ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng do tiÕt kiÖm c¸c thµnh phÇn thêi gian chuÈn kÕt, thêi gian phôc vô vµ thêi gian nhu cÇu. Iw2 = *100 (%) X¸c ®Þnh tû lÖ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng do gi¶m c¸c l·ng phÝ thêi gian tr«ng thÊy vµ thêi gian l·ng phÝ kh«ng tr«ng thÊy trong 1 ca. Iw = Iw1 + Iw2 X¸c ®Þnh nguyªn nh©n g©y l·ng phÝ. Ph©n tÝch c¸c nguyªn nh©n nµy tiÕn hµnh ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc. 2. Ph­¬ng ph¸p bÊm giê: KhÝa niÖm vµ c¸c h×nh thøc bÊm giê: * Kh¸i niÖm: lµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu x¸c ®Þnh hao phÝ thêi gian cña tõng bé phËn b­íc c«ng viÖc, x¸c ®Þnh c¸c ®éng t¸c thao t¸c kÕt cÊu gi÷a c¸c bé phËn vµ thêi h¹n hoµn thµnh chóng. Nã kh¸c víi ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh lµ chØ cho phÐp x¸c ®Þnh thêi gian hao phÝ cña tõng bé phËn b­íc c«ng viÖc trong thêi t¸c nghiÖp. X¸c ®Þnh thêi gian l·ng phÝ kh«ng tr«ng thÊy vµ nguyªn nh©n ph¸t sinh chóng nh­ng cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh. ThÓ hiÖn qua c«ng thøc sau: MS = (sp/tg) Ttn: thêi gian t¸c nghiÖp trong 1 ca do ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh x¸c ®Þnh ttn: thêi gian t¸c nghiÖp ®Ó t¹o ra 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm do bÊm giê x¸c ®Þnh. * C¸c h×nh thøc bÊm giê: Quan s¸t b»ng m¾t th­êng vµ ®ång hå bÊm gi©y ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian hao phÝ cña tõng ®éng t¸c thao t¸c. Quan s¸t c¸c m¸y ®o vµ m¸y ghi h×nh. §èi t­îng quan s¸t cña c¸c m¸y nµy lµ qu¸ tr×nh diÔn biÕn t©m sinh lý cña c«ng nh©n vµ sù thay ®æi vÞ trÝ cña tõng bé phËn c¬ thÓ con ng­êi dùa vµo ®å thÞ vµ h×nh ¶nh ghi ®­îc cña c¸c m¸y nµy tiÕn hµnh ph©n tÝch tØ mØ ®Ó x¸c ®Þnh thêi h¹n hoµn thµnh tõng ®éng t¸c thao t¸c. Néi dung cña ph­¬ng ph¸p bÊm giê: * ChuÈn bÞ kh¶o s¸t: Chän ®èi t­îng kh¶o s¸t vµ chç ®øng cña ng­êi kh¶o s¸t thÝch hîp. §èi t­îng lµ mét c«ng nh©n cã tr×nh ®é lµnh nghÒ lµ trung b×nh tiªn tiÕn, søc khoÎ b×nh th­êng. Nghiªn cøu ph©n chia b­íc c«ng viÖc thµnh c¸c thao t¸c, ®éng t¸c vµ cö ®éng lao ®éng, tiÕn hµnh lo¹i bá c¸c cö ®éng, ®éng t¸c thõa, kh«ng cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng b­íc c«ng viÖc cã kÕt cÊu hîp lý h¬n. X¸c ®Þnh râ chÝnh x¸c giíi h¹n gi÷a c¸c ®éng t¸c thao t¸c dùa vµo sù thay ®æi vÞ trÝ cña tõng bé phËn c¬ thÓ con ng­êi. X¸c ®Þnh sè lÇn kh¶o s¸t. ViÖc x¸c ®Þnh sè lÇn kh¶o s¸t dùa trªn 2 nguyªn t¾c sau: + Thêi gian hoµn thµnh tõng ®éng t¸c thao t¸c cµng ng¾n th× sè lÇn bÊm giê cµng ph¶i nhiÒu. + Chªnh lÖch gi÷a c¸c kÕt qu¶ kh¶o s¸t cµng lín th× sè lÇn bÊm giê cµng ph¶i nhiÒu ®Ó lÊp ®­îc nh÷ng kho¶ng trèng trong kÕt qu¶ kh¶o s¸t. Sè lÇn bÊm giê ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc thùc nghiÖm sau: N=+3 ky: lµ hÖ sè æn ®Þnh tiªu chuÈn cña d·y sè bÊm giê. Nã phô thuéc vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt vµ thêi h¹n hoµn thµnh tõng ®éng t¸c khai th¸c. a2: lµ hÖ sè thÓ hiÖn gi¸ trÞ x¸c suÊt cho phÐp. a=2: víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng khèi vµ hµng lo¹t lín. a=3: víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng ®¬n chiÕc vµ hµng lo¹t nhá. ∂: lµ gi¸ trÞ sai sè t­¬ng ®èi cho phÐp, lÊy tõ 3- 10% Gi¶i thÝch cho c«ng nh©n thÊy râ môc ®Ých cña viÖc kh¶o s¸t, chuÈn bÞ ®Çy ®ñ giÊy bót ®ång hå bÊm gi©y, phiÕu bÊm giê cã ghi ®Çy ®ñ c¸c ®Ò môc yªu cÇu ®Çu tiªn cña phiÕu. * TiÕn hµnh kh¶o s¸t: Ng­êi quan s¸t dïng ®ång hå bÊm gi©y theo dâi tõng ®éng t¸c thao t¸c cña c«ng nh©n vµ ghi vµo phiÕu bÊm giê thêi ®iÓm b¾t ®Çu vµ kÕt thóc cña tõng ®éng t¸c thao t¸c ®è. Nh÷ng lÇn ®o gi¸n ®o¹n hoÆc háng ph¶i cã ghi chó râ rµng. * Tæng hîp vµ ph©n tÝch kÕt qu¶: C¸c kÕt qu¶ kh¶o s¸t thêi h¹n hoµn thµnh cña tõng ®éng t¸c thao t¸c lËp nªn mét d·y sè. Trong d·y sè ®ã cã c¸c con sè hoµn toµn kh¸c nhau. §Ó ®¸nh gi¸ xem d·y sè ®ã cã ®¶m b¶o chÊt l­îng hay kh«ng, ta dïng chØ tiªu hÖ sè æn ®Þnh cña d·y sè: K«® = xmax, xmin: lµ gi¸ trÞ lín nhÊt, nhá nhÊt cña d·y sè quan s¸t ®­îc. NÕu +K«® d·y sè ®¶m b¶o chÊt l­îng. +K«® > ky =>d·y sè kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng. Trong tr­êng hîp nµy ta lo¹i bá 2 gi¸ trÞ Xmax vµ Xmin cña d·y sè råi tiÕn hµnh kiÓm tra theo ®iÒu kiÖn trªn. NÕu lo¹i trõ tõ 20% c¸c gi¸ trÞ trong d·y sè mµ d·y sè vÉn ch­a ®¶m b¶o chÊt l­îng th× ta ph¶i lo¹i bá d·y sè ®ã vµ tiÕn hµnh kiÓm tra l¹i tõ ®Çu. Céng d·y sè vµ chia chóng cho sè lÇn quan s¸t cßn l¹i ta ®­îc thêi h¹n hoµn thµnh tõng ®éng t¸c thao t¸c vµ thêi h¹n hoµn thµnh b­íc c«ng viÖc. KÕt luËn: LËp kÕ ho¹ch vµ tæ chøc thùc hiÖn viÖc ¸p dông réng r·i c¸c thao t¸c vµ biÖn ph¸p lao ®éng. So s¸nh thêi gian t¸c nghiÖp do chôp ¶nh x¸c ®Þnh víi thêi gian t¸c nghiÖp do bÊm giê x¸c ®Þnh. TiÕn hµnh x¸c ®Þnh c¸c l·ng phÝ tr«ng thÊy vµ nguyªn nh©n ph¸t sinh chóng, ®Ò xuÊt biÖn ph¸p kh¾c phôc. Ch­¬ng 2 : Tr¶ c«ng lao ®éng I. Kh¸i niÖm vµ c¸c nguyªn t¾c cña tæ chøc tiÒn l­¬ng trong c¸c doanh nghiÖp: 1. Thùc chÊt cña tiÒn l­¬ng (TiÒn c«ng) Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cña n­íc ta hiÖn nay ®· t¸ch rêi quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt víi c¸c møc ®é kh¸c nhau. §èi víi thµnh phÇn khinh tÕ t­ nh©n, søc lao ®éng ®· râ rµng trë thµnh hµng ho¸ v× ng­êi lao ®éng lµ ng­êi lµm thuª, ng­êi b¸n søc lao ®éng cho ng­êi chñ së h÷u. Cßn ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ hµ n­íc, t­ liÖu s¶n xuÊt thuéc së h÷u cña nhµ n­íc tËp thÓ lao ®éng tõ gi¸m ®èc ®Õn nh©n viªn trong doanh nghiÖp lµ ng­êi lµm thuª cho nhµ n­íc vµ ®­îc nhµ n­íc tr¶ l­¬ng. ¥ ®©y nhµ n­íc giao quyÒn sö dông vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt chø kh«ng giao quyÒn së h÷u. Søc lao ®éng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn tiÒn l­¬ng hay tiÒn c«ng lµ vèn ®Çu t­ øng tr­íc quan träng nhÊt, lµ gi¸ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng,lµ ph¹m trï cña s¶n xuÊt, yªu cÇu ph¶i tÝnh ®óng , tÝnh ®ñ khi thùc hiÖn qu¸ tr×nh lao ®éng. Søc lao ®éng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn cÇn ph¶i ®­îc bï ®¾p sau khi ®· hao phÝ cho nªn tiÒn l­¬ng hay tiÒn c«ng cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn th«ng qua qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n dùa trªn hao phÝ lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng cña mçi ng­êi. Do vËy, tiÒn l­¬ng hay tiÒn c«ng lµ mét ph¹m trï cña ph©n phèi. Søc lao ®éng cÇn ph¶i ®­îc t¸i s¶n xuÊt th«ng qua viÖc sö dông c¸c t­ liÖu sinh ho¹t tiªu dïng, th«ng qua quü tiªu dïng c¸ nh©n. Do vËy mµ tiÒn l­¬ng hay tiÒn c«ng lµ mét ph¹m trï cña tiªu dïng. Nh­ vËy tiÒn l­¬ng hay tiÒn c«ng lµ mét ph¹m trï kinh tÕ tæng hîp quan träng nhÊt trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cña n­íc ta hiÖn nay. 2. Kh¸i niÖm: TiÒn c«ng lµ sè tiÒn mµ ng­êi sö dông søc lao ®éng tr¶ cho ng­êi b¸n søc lao ®éng ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n. TiÒn l­¬ng lµ sè tiÒn mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc tõ ng­êi sö dông lao ®éng cña hä thanh to¸n l¹i, c¨n cø vµo sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng mµ hä ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Hay nãi c¸ch kh¸c: tiÒn l­¬ng lµ sè tiÒn mµ nhµ n­íc tr¶ cho ng­êi lao ®éng dùa vµo c¸c thang b¶ng l­¬ng vµ phô cÊp. TiÒn l­¬ng danh nghÜa lµ sè tiÒn mµ ng­êi sö dông søc lao ®éng tr¶ cho ng­êi b¸n søc lao ®éng. TiÒn l­¬ng thùc tÕ ®­îc biÓu hiÖn qua sè l­îng hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c mµ ng­êi lao ®éng mua ®­îc b»ng tiÒn l­¬ng danh nghÜa cña hä. Thu nhËp bao gåm tiÒn l­¬ng, phô cÊp , tiÒn th­ëng vµ c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc. Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng thùc tÕ vµ tiÒn l­¬ng danh nghÜa: Itt= Itt: chØ sè tiÒn l­¬ng thùc tÕ Idn: chØ sè tiÒn l­¬ng danh nghÜa Igc: chØ sè gi¸ c¶ 3. C¸c nguyªn t¾c cña tæ chøc tiÒn l­¬ng: a) Phï hîp víi quy luËt ph©n phãi theo lao ®éng: Quy luËt nµy ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c l­îng lao ®éng hao phÝ vµ tiÒn l­¬ng cã thÓ bï ®¾p ®­îc l­îng lao ®éng hao phÝ ®ã. L­îng lao ®éng hao phÝ cã thÓ x¸c ®Þnh theo 2 c¸ch : + X¸c ®Þnh theo thêi gian nh­ ngµy, giê, th¸ng. + X¸c ®Þnh b»ng n¨ng lùc tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Cßn tiÒn l­¬ng cã thÓ x¸c ®Þnh theo nhiÒu c¸ch, song ph¶i nhÊt trÝ víi l­îng lao ®éng hao phÝ ®· bá r¶o ra. b) Tr¶ l­¬ng ngang nhau cho lao ®éng nh­ nhau: Nguyªn t¾c nµy b¾t nguån tõ nguyªn t¾c ph©n phèi theo sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng vµ nã ®­îc cô thÓ ho¸ ë mét ®iÓm khi quy ®Þnh tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng vµ c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c kh«ng ph©n biÖt tuæi t¸c, d©n téc giíi tÝnh. NÕu l­îng lao ®éng hao phÝ bá ra trong mét ®¬n vÞ thêi gian nh­ nhau th× ®­îc h­ëng l­¬ng vµ c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c b»ng nhau. c) §¶m b¶o n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh h¬n tiÒn l­¬ng b×nh qu©n: Nguyªn t¾c nµy ®¶m b¶o cho nÒn s¶n xuÊt x· héi kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Nã lµ c¬ së ®Ó h¹ gi¸ thµnh, h¹ gi¸ c¶, t¨ng tÝch luü vµ t¨ng thu nhaaapjcho ng­êi lao ®éng. Iw= = Iw: chØ sè t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng Wth: n¨ng suÊt lao ®éng kú thùc hiÖn Wkh: n¨ng suÊt lao ®éng kú kÕ ho¹ch : chØ sè t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n : tiÒn l­¬ng b×nh qu©n kú thùc hiÖn : tiÒn l­¬ng b×nh qu©n kú kÕ ho¹ch d) §¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l­¬ng b×nh qu©n gi÷a nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm nh÷ng ngµnh kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nguyªn t¾c nµy do c¸c nh©n tè sau ®©y quy ®Þnh: Do ®iÒu kiÖn lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh lµ kh¸c nhau. Do ý nghÜa kinh tÕ cña mçi ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ kh¸c nhau. Do møc ®é phøc t¹p vÒ kü thuËt gi÷a c¸c ngµnh lµ kh¸c nhau ®ßi hái tr×nh ®é lµnh nghÒ b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh lµ kh¸c nhau, dÉn ®Õn tiÒn l­¬ng b×nh qu©n còng kh¸c nhau. Do møc sinh ho¹t gi÷a c¸c vïng lµ kh¸c nhau cho nªn c¸c ngµnh phæ biÕn æ c¸c vïng cã ®iÒu kiÖn sinh ho¹t kh¸c nhau dÉn ®Õn tiÒn l­¬ng b×nh qu©n còng kh¸c nhau. L= Ldntt*( + pc) Ldntt: l­¬ng tèi thiÓu cña doanh nghiÖp. : hÖ sè l­¬ng b×nh qu©n. : hÖ sè phô cÊp b×nh qu©n. Ni, hi: sè ng­êi vµ hÖ sè l­¬ng ë bËc i. Ni, hpci: sè ng­êi vµ sè phô cÊp ®­îc h­ëng ë møc thø i Ldntt = Lnntt ÷ Lnntt*(1+k®c) k®c= k1+k2 k1: hÖ sè ®iÒu chØnh theo ngµnh ( Ngµnh nµo cã tÇm quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n th× hÖ sè ®iÒu chØnh lín) Cã 3 møc: k1=1,2; 1,1; 1 k2: hÖ sè ®iÒu chØnh theo vïng Cã 3 møc k2=0,1; 0,2; 0,3 e) §¶m b¶o mèi quan hÖ hîp lý gi÷a tiÒn l­¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l­¬ng thùc tÕ Hîp lý khi: møc tiÒn l­¬ng danh nghÜa ph¶i chi tr¶ ®­îc cho sè l­îng hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c. §ã lµ c¸c nhu cÇu chÝnh ®¸ng cña ng­êi lao ®éng nh­ ¨n, mÆc ë, ®i l¹i, kh¸m ch÷a bÖnh, häc tËp. II. C¸c chÕ ®é tiÒn l­¬ng: 1. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng cÊp bËc: ChÕ ®é tiÒn l­¬ng cÊp bËc ®­îc thiÕt kÕ ®Ó tr¶ c«ng cho c«ng nh©n s¶n xuÊt c¨n cø vµo chÊt l­îng lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng khi hä thùc hiÖn mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. ChÊt l­îng lao ®éng thÓ hiÖn ë tr×nh ®é lµnh nghÒ cña ng­êi lao ®éng. Tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n lµ tæng hîp cña sù hiÎu biÕt vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô, cñ nh÷ng kü n¨ng, kü s¶o vµ kinh nghiÖm tÝch luü trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng lao ®éng. Do ®ã, chÊt l­îng lao ®«ng ®­îc thÓ hiÖn ë tr×nh ®é gi¸o dôc, ®µo t¹o, c¸c kü n¨ng vµ kinh nghiÖm cña ng­êi lao ®éng ®­îc sö dông ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng cÊp bËc cã 3 yÕu tè : thang l­¬ng, møc l­¬ng vµ tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt. + Thang l­¬ng: lµ b¶ng x¸c ®Þnh quan hÖ tû lÖ vÒ tiÒn l­¬ng gi÷a nh÷ng c«ng nh©n trong cïng mét nghÒ hoÆc nhãm nghÒ gièng nhau theo tr×nh ®é lµnh nghÒ cña hä. Mét thang l­¬ng gåm cã mét sè bËc l­¬ng vµ hÖ sè phï hîp víi c¸c bËc l­¬ng ®ã. + Møc l­¬ng: lµ sè tiÒn dïng ®Ó tr¶ c«ng lao ®éng trong mét ®¬n vÞ thêi gian phï hîp víi c¸c bËc trong thang l­¬ng. Theo c¸ch tÝnh tiÒn c«ng theo chÕ ®é hiÖn hµnh th× møc l­¬ng tèi thiÓu cã hÖ sè b»ng 1, møc tiÒn l­¬ng cña c¸c bËc trong c¸c thang, b¶ng l­¬ng ®­îc tÝnh dùa vµo c«ng thøc: M1 = Mi * Ki M1: Møc l­¬ng tèi thiÓu. Mi : Møc l­¬ng bËc i. Ki : HÖ sè l­¬ng bËc i. + Tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt: lµ v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ møc ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc vµ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña c«ng nh©n ë mét bËc nµo ®ã ph¶i cã sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ mÆt kiÕn thøc lý thuyeetsvaf ph¶i lµm ®­îc nh÷ng c«ng viÖc nhÊt ®Þnh trong thùc hµnh. §é phøc t¹p cña c«ng viÖc ®­îc hiÓu lµ nh÷ng ®Æc tÝnh vèn cã cña c«ng viÖc ®ßi hái ng­êi lao ®éng cã sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô, cã kü n¨ng, kü x¶o vµ kinh nghiÖm ë møc ®é cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc. Trong b¶n tiªu chuÈn cÊp bËc kü thuËt th× cÊp bËc c«ng viÖc vµ cÊp bËc c«ng nh©n cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau. 2. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng chøc vô: ChÕ ®é tiÒn l­¬ng chøc vô ®­îc thiÕt kÕ ®Ó tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng trong c¸c tæ chøc qu¶n lý nhµ n­íc, c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi vµ c¸c lo¹i lao ®éng qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp tuú theo chøc danh viªn chøc vµ th©m niªn nghÒ nghiÖp cña ng­êi lao ®éng. §Ó ¸p dông ®­îc c¸c b¶ng l­¬ng, c¸c tæ chøc ph¶i x©y dùng c¸c tiªu chuÈn nghiÖp vô viªn chøc vµ thùc hiÖn viÖc tiªu chuÈn ho¸ c¸n bé. 3. ChÕ ®é c¸c kho¶n phô cÊp: ChÕ ®é c¸c kho¶n phô cÊp nh»m ph©n biÖt tíi c¸c ®iÒu kiÖn lao ®éng kh¸c nhau, tr¸ch nhiÖm lao ®éng kh¸c nhau gi÷a c¸c c«ng nh©n vµ c¸c nÒn kinh tÕ. ChÕ ®é c¸c kho¶n phô cÊp bao gåm: + Phô cÊp khu vùc. + Phô cÊp ®éc h¹i nguy hiÓm. + Phô cÊp tr¸ch nhiÖm. + Phô cÊp thu hót. +Phô cÊp l­u ®éng. III. Mét sè h×nh thøc tr¶ l­¬ng: 1. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm: Kh¸i niÖm: lµ h×nh thøc dïng ®Ó tr¶ l­¬ng cho 1 c«ng nh©n hoÆc 1 nhãm c«ng nh©n theo sè l­îng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm mµ hä lµm ra trong thêi gian x¸c ®Þnh. T¸c dông cña h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm: + Qu¸n triÖt ®Çy ®ñ h¬n nguyªn t¾c tr¶ l­¬ng theo sè l­îng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. Nã g¾n viÖc tr¶ l­¬ng víi kÕt qu¶ lao ®éng cña mçi ng­êi. Do ®ã kÝch thÝch c«ng nh©n n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó t¨ng thu nhËp. + KhuyÕn khÝch c«ng nh©n ra søc häc tËp ®Ó n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ, ra søc ph¸t huy s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p lao ®éng, sö dông tèt c«ng suÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng + Gãp phÇn thóc ®Èy c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp, nhÊt lµ qu¶n lý lao ®éng, ®Èy m¹nh viÖc c¶i tiÕn vµ tæ chøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn tèt chÕ ®é ho¹ch to¸n kinh tÕ. §iÒu kiÖn ¸p dông: + Ph¶i x©y dùng ®­îc c¸c møc lao ®éng cã c¨n cø kü thuËt. §ã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng chÝnh x¸c, + Lµm tèt c«ng t¸c thèng kª, kiÓm tra nghiÖm thu vËt liÖu s¶n xuÊt ra. + Tæ chøc vµ phôc vô tèt n¬i lµm viÖc. + Lµm tèt c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ t­ t­ëng . *) C¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm: a) H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n: H×nh thøc nµy th­êng ¸p dông cho nh÷ng c«ng nh©n trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm mµ qu¸ tr×nh lao ®éng cña hä mang tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi cã thÓ ®Þnh møc kiÓm tra vµ nghiÖm thu s¶n phÈm mét c¸ch riªng biÖt cô thÓ. Khi ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy th× tiÒn l­¬ng cña ng­êi c«ng nh©n phô thuéc trùc tiÕp vµo sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cho 1 s¶n phÈm: §g = §g = Lcb * Mt §g: §¬n gi¸ l­¬ng. Lcb: l­¬ng cÊp bËc céng c¸c kho¶n phô cÊp cña c«ng nh©n. MS: møc s¶n l­îng . Q0: s¶n l­îng kÕ ho¹ch. Mt: møc thêi gian. Vµ l­¬ng cña c«ng nh©n: Lcn = Q1* §g Q1: s¶n l­¬ng thùc hiÖn. ¦u ®iÓm: + Mèi quan hÖ gi÷a tiÒn l­¬ng vµ kÕt qu¶ lao ®éng cña c«ng nh©n ®­îc thÓ hiÖn râ rµng cô thÓ. + Ph­¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n râ rµng dÔ hiÓu. Ng­êi c«ng nh©n cã thÓ tÝnh l­¬ng cña hä sau khi hoµn thµnh mét khèi l­îng c«ng viÖc nµo ®ã. Nh­îc ®iÓm: + C«ng nh©n Ýt quan t©m ®Õn viÖc tiÕt kiÖm nguyªn nhiªn vËt liÖu, sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ. b) H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ: H×nh thøc nµy th­êng ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái ph¶i cã 1 tæ hoÆc 1 nhãm c«ng nh©n cïng hoµn thµnh. Sè l­îng s¶n phÈm kh«ng thÓ tÝnh riªng cho tõng c«ng nh©n mµ chØ cã thÓ tÝnh cho c¶ tæ c«ng nh©n. Tæ c«ng nh©n nµy bao gåm nhiÒu ng­êi, nhiÒu ngµnh nghÒ vµ cã tr×nh ®é lµnh nghÒ kh¸c nhau. §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña c¶ tæ ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: §g = =Ltæcb * Mt (®/sp) - L­¬ng cña tæ c«ng nh©n ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Ltæsp = Q1*§g (®) Q1: s¶n l­îng thùc hiÖn cña c¶ tæ. Theo h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy, ®iÒu quan träng cÇn quan t©m ®Õn lµ ph¶i tÝnh l­¬ng cho tõng thµnh viªn trong tæ c¨n cø vµo tr×nh ®é lµnh nghÒ vµ thêi gian t¸c nghiÖp cña hä. ViÖc tÝnh l­¬ng cho tõng thµnh viªn cã thÓ ¸p dông 1 trong 4 c¸ch sau: C¸ch 1: Dïng hÖ sè ®iÒu chØnh: X¸c ®Þnh tæng tiÒn l­¬ng cÊp bËc cña c¶ tæ: LtæCB = Ni*Si*ti (®) Ni, Si, ti: sè ng­êi, suÊt l­¬ng vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña ng­êi thø i. X¸c ®Þnh hÖ sè ®iÒu chØnh: K®/c = L­¬ng cña c«ng nh©n bËc i: Lcni= Si*ti*k®/c (®) C¸ch 2: Dïng giê hÖ sè Thùc chÊt cña ph­¬ng ph¸p chia l­¬ng nµy lµ tÝnh ®æi sè giê lµm viÖc thùc tÕ cña c¸c c«ng nh©n cã bËc thî kh¸c nhau vÒ sè giê lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n bËc 1 ®Ó so s¸nh X¸c ®Þnh tæng sè giê hÖ sè cña c¶ tæ: Tgh = Ni*ti*ki (h) Ni, ti, ki:sè ng­êi, thêi gian lµm viÖc thùc tÕ vµ hÖ sè l­¬ng cña c«ng nh©n bËc i X¸c ®Þnh l­¬ng cho 1 giê hÖ sè: Kgh= (®/h) - L­¬ng cña c«ng nh©n bËc i: Lcni= ki*ti*kgh (®) C¸ch 3: TÝnh l­¬ng cho c«ng nh©n c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ vµ møc ®é ®ãng gãp cña mçi thµnh viªn ®èi víi kÕt qu¶ lao ®éng cña c¶ tæ vµ l­¬ng cña ng­êi thø i ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Li = *ni*ki*hi (®) m: sè ng­êi trong tæ. ni: thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña ng­êi thø i ki: hÖ sè l­¬ng theo cÊp bËc cña ng­êi thø i hi: hÖ sè møc ®é ®ãng gãp ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc cña ng­êi thø i. hi= dij:tæng sè ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é ®ãng gãp cña ng­êi thø i theo c¸c chØ tiªu j. d1j: tæng sè ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é ®ãng gãp cña ng­êi thÊp nhÊt trong tæ theo c¸c chØ tiªu j. ViÖc x¸c ®Þnh hi ph¶i ph¶n ¸nh ®­îc sè l­îng vµ chÊt l­îng lao ®éng thùc tÕ cña tõng ng­êi do tËp thÓ bµn b¹c d©n chñ quyÕt ®Þnh vµ ph¶i thÓ hiÖn ®­îc ë c¸c néi dung sau: + Ng­êi ®­îc h­ëng hÖ sè cao nhÊt lµ ng­êi cã tr×nh ®é tay nghÒ cao, tay nghÒ v÷ng vµng, chÊp hµnh sù ph©n c«ng cña ng­êi phô tr¸ch, ®¶m b¶o ngµy giê c«ng cao, ®¹t vµ ®¹t v­ît møc n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n, ®¶m b¶o kÕt qu¶ lao ®éng cña c¶ tæ, ®¶m b¶o chÊt l­îng cña s¶n phÈm vµ an toµn lao ®éng. + Nh÷ng ng­êi ®­îc h­ëng hÖ sè trung b×nh lµ ng­êi ®¶m b¶o ngµy giê c«ng ®¹t n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n, chÞu sù ph©n c«ng cña ng­êi phô tr¸ch vµ ®¶m b¶o an toµn lao ®éng. + Nh÷ng ng­êi ®­îc h­ëng hÖ sè thÊp lµ ng­êi kh«ng ®¶m b¶o ngµy giê c«ng theo quy ®Þnh, kh«ng chÊp hµnh sù ph©n c«ng cña ng­êi phô tr¸ch . HoÆc hÖ sè hi cã thÓ ®­îc lùa chän theo c¸c ph­¬ng ¸n sau: Ph­¬ng ¸n A B C 1 2 1,5 1 2 1,8 1,4 1 3 1,7 1,4 1 4 1.6 1,4 1 5 1,5 1,3 1 6 1,4 1,2 1 7 1,3 1,2 1 8 1,2 1 1 9 1,1 1,05 1 C¸ch 4: Chia l­¬ng cho tæ c«ng nh©n c¨n cø vµo hÖ sè l­¬ng theo cÊp bËc c«ng viÖc mµ ng­êi ®ã ®¶m nhiÖm vµ tæng sè ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é ®ãng gãp cña ng­êi thø i ®èi víi kÕt qu¶ lao ®éng cña c¶ tæ. L­¬ng cña ng­êi thø i ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Li = *ki*di (®) ki: hÖ sè l­¬ng theo c«ng viÖc mµ ng­êi ®ã ®¶m nhiÖm. di: tæng sè ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é ®ãng gãp ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc cña ng­êi thø i. ViÖc x¸c ®Þnh di cña tõng ng­êi ®­îc ®¸nh gi¸ hµng ngµy th«ng qua b×nh xÐt tËp thÓ. Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ bao gåm : + §¶m b¶o sè giê c«ng cã Ých. + ChÊp hµnh nghiªm chØnh sù ph©n c«ng cña ng­êi phô tr¸ch. + §¶m b¶o chÊt l­îng c«ng viÖc. + TiÕt kiÖm nguyªn nhiªn vËt liÖu vµ ®¶m b¶o an toµn lao ®éng. Ngoµi 4 tiªu chuÈn trªn ta cã tiªu chuÈn c«ng ®iÓm bæ sung : + Lµm c«ng viÖc cã cÊp bËc c«ng viÖc cao h¬n cÊp bËc c«ng nh©n mµ ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ thêi gian th× ®­îc céng tõ 1 ®Õn 2 ®iÓm. + Lµm nh÷ng c«ng viÖc khi kh«ng bè trÝ ®ñ ng­êi theo d©y truyÒn nh­ng vÉn ®¶m b¶o c«ng viÖc th× ®­îc céng tõ 1 ®Õn 2 ®iÓm. *)¦u nh­îc ®iÓm: + ¦u ®iÓm: KhuyÕn khÝch c«ng nh©n trong tæ n©ng cao tr¸ch nhiÖm tr­íc tËp thÓ vµ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña c¶ tæ. + Nh­îc ®iÓm : S¶n l­îng cña mçi c«ng nh©n kh«ng trùc tiÕp quyÕt ®Þnh tiÒn l­¬ng cña hä do ®ã Ýt khuyÕn khÝch c«ng nh©n n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n. c) H×nh thøc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp : H×nh thøc nµy ¸p dông cho nh÷ng c«ng nh©n phô mµ c«ng viÖc cña hä cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cña c«ng nh©n chÝnh vµ tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n phô, phô thuéc trùc tiÕp vµo sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cña c«ng nh©n chÝnh vµ ®¬n gi¸ l­¬ng s¶n phÈm cña c«ng nh©n phô. §¬n gi¸ l­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc : §g = (®/sp) LPCB : l­¬ng cÊp bËc céng c¸c kho¶n phô cÊp cña c«ng nh©n phô. Q0 : møc s¶n l­îng cña c«ng nh©n chÝnh. L­¬ng cña c«ng nh©n phô ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Lpcn = Q1* §g (®) Lpcn = Lpcb* ksl (®) Q1: s¶n l­îng thùc hiÖn cña c«ng nh©n chÝnh. ksl: hÖ sè hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n l­îng cña c«ng nh©n chÝnh. d) H×nh thøc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm cã th­ëng : Thùc chÊt cña h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm kÓ trªn víi tiÒn th­ëng. TiÒn th­ëng ë ®©y ®Ó khuyÕn khÝch c«ng nh©n hoµn thµnh vµ hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch s¶n l­îng. Theo h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy, toµn bé sè l­îng s¶n phÈm thùc tÕ hoµn thµnh ®­îc tÝnh theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh cßn tiÒn th­ëng sÏ c¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh vµ hoµn thµnh v­ît møc c¸c chØ tiªu xÐt th­ëng trong chÕ ®é tiÒn th­ëng quy ®Þnh. ChÕ ®é tiÒn th­ëng gåm: + ChØ tiªu xÐt th­ëng: Sè l­îng vµ ChÊt l­îng. + §iÒu kiÖn th­ëng. + Nguån tiÒn th­ëng. + Tû lÖ th­ëng, c¨n cø vµo nguån tiÒn th­ëng lín hay nhá. L­¬ng s¶n phÈm cã th­ëng ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Lthsp = Q1*§g + Q1*§g*KT (LCB*KT) + Q1*§g*KT’ ® Lthsp = Q1*§g +Q1*§g*KT (LCB*KT) + (Q1-Q0)*Cc®*TTK ® KT: tû lÖ th­ëng hoµn thµnh kÕ ho¹ch so víi l­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp hoÆc so víi l­¬ng cÊp bËc. Cc®: chi phÝ gi¸n tiÕp cè ®Þnh cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm. TTK: tû lÖ trÝch tiÒn tiÕt kiÖm ®Ó th­ëng. KT’: tû lÖ th­ëng v­ît møc kÕ ho¹ch. Trong tr­êng hîp th­ëng v­ît møc kÕ ho¹ch th× nguån tiÒn th­ëng sÏ lÊy trong kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ gi¸n tiÕp cè ®Þnh ®Ó th­ëng vµ tû lÖ th­ëng cao nhÊt cho 1% v­ît møc kÕ ho¹ch ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: mmax = dC§ * 100 (%) (dl*h) dC§: tû träng chi phÝ gi¸n tiÕp cè ®Þnh trong gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña 1 ®¬n vÞ s¶n l­îng. dC§ = Cc® *100 (%) G G: gi¸ thµnh kÕ ho¹ch s¶n l­îng cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm. dl: Tû träng chi phÝ l­¬ng trong gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm. d1 = C1 *100 (%) G Cl: chi phÝ l­¬ng cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm. h: møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch cña c«ng nh©n. h = Q1 *100 (%) Q0 NÕu ta tiÕt kiÖm ®­îc bao nhiªu chi phÝ gi¸n tiÕp cè ®Þnh mµ ®em th­ëng cho c«ng nh©n bÊy nhiªu th× kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó h¹ thÊp gi¸ thµnh, h¹ gi¸ c¶, t¨ng tÝch luü, t¨ng thu nhËp cho ng­êi c«ng nh©n. V× vËy ta ph¶i x¸c ®Þnh tû lÖ th­ëng hîp lý cho c«ng nh©n: mhl = mmax*TTK (%) NÕu gäi h’ lµ sè % v­ît møc kÕ ho¹ch th× tû lÖ th­ëng v­ît møc kÕ ho¹ch KT’ ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: KT’ = mhl*h’ (%) 100 PhÇn II: TÝnh to¸n TiÕn hµnh kh¶o s¸t qu¸ tr×nh lµm viÖc thùc tÕ cña mét tæ c«ng nh©n s¶n xuÊt s¶n phÈm xe ®¹p trong mét ca lµm viÖc 6h nh­ sau: Thêi gian chuÈn bÞ c«ng viÖc vµ ph©n c«ng c«ng viÖc cho c«ng nh©n : 25’ Thêi gian lÜnh nguyªn vËt liÖu : 10’ Thêi gian ch¹y thö m¸y mãc : 10’ Thêi gian ®iÒu chØnh thiÕt bÞ : 10’ Thêi gian gi¶i quyÕt nhu cÇu c¸ nh©n : 20’ Thêi gian c«ng nh©n ®i muén vÒ sím : 10’ Thêi gian m¸y háng ®ét xuÊt : 15’ Thêi gian thu dän, vÖ sinh n¬i lµm viÖc: 10’ Nh­ vËy ta sÏ cã : 1. Tck : 35’ 2. Tpv :30’ Tpvtc :10’ Tpvkt : 20’ 3. Tnc : 20’ 4. Tngc : 0’ 5. Tlp : 25’ Tlpcn : 10’ Tlpkt : 15’ 6. Ttn : 250’ Sau khi kh¶o s¸t doanh nghiÖp ®Ò ra biÖn ph¸p nh»m gi¶m thêi gian l·ng phÝ vµ ®Þnh møc l¹i c¸c thµnh phÇn thêi gian nh­ sau: Tck : 25’ Tpv : 20’ Tpvtc : 5’ Tpvkt : 15’ Tnc : 15’ B¶ng Tæng Hîp C©n §èi Hao PhÝ Thêi Gian Trong Ca STT Thµnh phÇn thêi gian Thùc tÕ ph¸t sinh Dù kiÕn thay ®æi Thùc tÕ ph¸t sinh Thêi gian Tû lÖ(%) Thêi gian Tû lÖ(%) 1 TCK 35’ -10’ 25’ 2 TPV 30’ -10’ 20’ TPVTC 10’ -5’ 5’ TPVKT 20’ -5’ 15’ 3 TNC 20’ -5’ 15’ 4 TNGC 5 TLP 25’ -25’ 0 TLPCN 10’ -10’ 0 TLPKT 15’ -15’ 0 6 TTN 250’ +50’ 300’ TCA 360' 360' *) Theo ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh : Cho biÕt s¶n l­îng thùc tÕ cña tæ c«ng nh©n gåm 20 ng­êi lµ : 200 s¶n phÈm Møc s¶n l­îng cho tæ c«ng nh©n lµ : MS = (Ttn ®Þnh møc * Slg thùc TÕ) Ttn thùc tÕ MS = (300*150) = 240 (S¶n phÈm) 250 *) Theo ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh kÕt hîp bÊm giê : XÐt cho mét c«ng nh©n trong tæ c«ng nh©n ®ã. Cho biÕt thêi gian ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm lµ : 20’ Møc s¶n l­îng cho mét c«ng nh©n lµ : MS = TTN ®Þnh møc = 300' = 15 ( s¶n phÈm) tTN 20' NhËn xÐt : Qua hai ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh vµ ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh kÕt hîp bÊm giê, ta ®Òu cã thÓ ®­a ra ®Þnh møc s¶n phÈm cho ng­êi c«ng nh©n, ®Òu x¸c ®Þnh thêi gian hao phÝ vµ cã cïng môc ®Ých tæ chøc lao ®éng vµ tæ chøc s¶n xuÊt cho doanh nghiÖp. Tuy nhiªn : Ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh kÕt hîp bÊm giê cho ta møc s¶n l­îng cña 1 c«ng nh©n lµ 15 s¶n phÈm. Theo ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh møc s¶n l­îng cña tæ c«ng nh©n lµ 240 s¶n phÈm, víi gi¶ thiÕt lµ tæ c«ng nh©n nµy gåm 20 ng­êi, th× møc s¶n l­îng b×nh qu©n cho 1 ng­êi lµ 12 s¶n phÈm, Ýt h¬n so víi ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh kÕt hîp bÊm giê. Lý gi¶i cho sù chªnh lÖch trªn lµ: Ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh kÕt hîp bÊm giê x¸c ®Þnh ®­îc thêi gian l·ng phÝ kh«ng tr«ng thÊy vµ c¸c nguyªn nh©n ph¸t sinh chóng, chÝnh lµ x¸c ®Þnh ®­îc thêi gian cña c¸c cö ®éng, ®éng t¸c thõa, kh«ng cÇn thiÕt, tõ ®ã cã c¸c biÖn ph¸p lo¹i bá. Khi sö dông ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh kÕt hîp bÊm giê, chóng ta cã thÓ tiÕn hµnh ph©n tÝch tØ mØ ®Ó x¸c ®Þnh thêi h¹n hoµn thµnh tõng ®éng t¸c thao t¸c. Do ®ã sÏ x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c thêi gian cÇn thiÕt ®Ó mét c«ng nh©n s¶n xuÊt ®­îc mét s¶n phÈm sau khi ®· lo¹i bá c¸c ®éng t¸c thõa, kh«ng cÇn thiÕt. Theo ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh, ta x¸c ®Þnh ®­îc møc s¶n l­îng cho c¶ tæ c«ng nh©n, nh­ng kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c thêi gian ®Ó 1 ng­êi c«ng nh©n s¶n xuÊt ra 1 s¶n phÈm nh­ ph­¬ng ph¸p bÊm giê. Nh­ng ng­îc l¹i, nÕu chØ sö dông ph­¬ng ph¸p bÊm giê th× ta còng kh«ng thÓ x¸c ®inh ®­îc møc s¶n l­îng, mµ ph¶i kÕt hîp víi ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh. Trong khi ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh x¸c ®Þnh hao phÝ trong suèt thêi gian lµm viÖc tõ khi b¾t ®Çu ®Õn lóc kÕt thóc thi ph­¬ng bÊm giê x¸c ®Þnh ®­îc hao phÝ cña tõng bé phËn b­íc c«ng viÖc trong thêi gian t¸c nghiÖp. V× vËy, khi muèn x¸c ®Þnh møc s¶n l­îng cho c«ng nh©n, ta nªn sö dông ph­¬ng ph¸p chôp ¶nh kÕt hîp bÊm giê. 2. TÝnh l­¬ng cho tæ c«ng nh©n trong th¸ng: Trong th¸ng tæ c«ng nh©n lµm ®­îc 6000 s¶n phÈm. L­¬ng cÊp bËc céng c¸c kho¶n phô cÊp cña tæ c«ng nh©n lµ 30000000®/th¸ng. §Ò bµi cho c¸c sè liÖu nh­ sau: Kt = 10% Cc® = 5500®/sp Ttk = 50% KT : lµ tû lÖ th­ëng hoµn thµnh kÕ ho¹ch so víi l­¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp hoÆc so víi l­¬ng cÊp bËc. Cc® : chi phÝ gi¸n tiÕp cè ®Þnh cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm. TTK : tû lÖ trÝch tiÒn th­ëng v­ît møc kÕ ho¹ch. V× møc s¶n l­îng cho tæ c«ng nh©n trong 1 ca lµ 240 s¶n phÈm, nªn møc s¶n l­îng cho tæ c«ng nh©n trong 1 th¸ng víi møc thêi gian 26 ca/th¸ng lµ: 240*26= 6240 s¶n phÈm. Do ®Çu bµi cho tû lÖ trÝch tiÒn th­ëng hoµn thµnh kÕ ho¹ch vµ tû lÖ trÝch tiÒn th­ëng v­ît møc kÕ ho¹ch nªn ta sÏ x¸c ®Þnh l­¬ng cho c¶ tæ c«ng nh©n gåm 20 ng­êi theo h×nh thøc tr¶ l­¬ng s¶n phÈm cã th­ëng. Ta cã c«ng thøc sau: Lthsp = Q1*§g + Q1*§g*Kt + (Q1- Q0)*Cc®*Ttk Trong ®ã: Q1 = 6000 sp Q0 = 6240 sp §g = Lcb/ Q0 = 30000000 / 6240 = 4808 (®/ sp) 31070769 (d) 3. Chia l­¬ng cho tæ c«ng nh©n theo 2 ph­¬ng ph¸p : CÊp bËc Ni Ti Ki Hi 1 4 180 1,00 1,4 2 3 210 1,15 1,3 3 2 180 1,30 1,2 4 2 200 1,45 1,1 5 3 192 1,78 1 6 4 212 2,34 1,2 7 1 180 2,56 1,5 C¸ch 1: Dïng hÖ sè giê. Thùc chÊt cña ph­¬ng ph¸p chia l­¬ng nµy lµ tÝnh ®æi sè giê lµm viÖc thùc tÕ cña c¸c c«ng nh©n cã bËc thî kh¸c nhau vÒ sè giê lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n bËc 1 ®Ó so s¸nh. *) Tæng sè giê hÖ sè cña c¶ tæ : Tgh = åNi*ti*ki = 5962,9(h) *) TiÒn l­¬ng cho 1h hÖ sè lµ: Kgh = Ltæsp = 31070769 = 5211 (®/h) Tgh 5962,9 *) L­¬ng cña c«ng nh©n : Lcni= ki*ti*Kgh L­¬ng cña c«ng nh©n bËc 1 lµ: Lcn 1,2 = 5211*180*1,00= 937980 ® L­¬ng cña c«ng nh©n bËc 2 lµ: Lcn 3,4,5 = 5211*1,15*210 = 1258457 ® L­¬ng cña c«ng nh©n bËc 3 lµ: Lcn 6,7 = 5211*180*1,30 = 1219374 ® L­¬ng cña c«ng nh©n bËc 4 lµ: LCN 8,9= 5211*1,45*200 = 1511190 ® L­¬ng cña c«ng nh©n bËc 5 lµ: Lcn 10,11,12 = 5211*192*1,78 = 1780911 ® L­¬ng cña c«ng nh©n bËc 6 lµ: Lcn 13 = 5211*212*2,34= 2585073 ® L­¬ng cña c«ng nh©n bËc 7 lµ: Lcn 14,15 = 5211*180*2,56 = 2401229 ® C¸ch 2 : TÝnh l­¬ng cho c«ng nh©n c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ vµ møc ®é ®ãng gãp cña mçi thµnh viªn ®èi víi kÕt qu¶ lao ®éng cña c¶ tæ. Ltæsp = 31070769 ® åTi*ki*hi*Ni = 7247,1 (sè ng­êi*hÖ sè l­¬ng*hÖ sè thµnh tÝch) *) L­¬ng cña c«ng nh©n lµ : Lcni=(Ltæsp/ni*ki*hi) ni*ki*hi L­¬ng cña c«ng nh©n cÊp bËc 1 lµ: (31070769 *180*1,4)/ 7247,1= 1080407® L­¬ng cña c«ng nh©n cÊp bËc 2 lµ: Lcn3,4,5 = (31070769 *210*1,15*1,3)/ 7247,1 = 1346007® L­¬ng cña c«ng nh©n cÊp bËc 3 lµ: Lcn6,7 = (31070769 *180*1,30*1,2)/ 7247,1 = 1203882® L­¬ng cña c«ng nh©n cÊp bËc 4 lµ: Lcn8,9 = (31070769 *1,45*200*1,1)/ 7247,1 = 1367658® L­¬ng cña c«ng nh©n cÊp bËc 5 lµ: Lcn10,11,12 = (31070769 *192*1,78*1)/ 7247,1 = 1465238® L­¬ng cña c«ng nh©n cÊp bËc 6 lµ: Lcn13 = (31070769 *212*2,34*1,2)/ 7247,1 = 2552230® L­¬ng cña c«ng nh©n cÊp bËc 7 lµ: Lcn14,15 = (31070769 *180*2,56*1,5)/ 7247,1 = 2963402® NhËn xÐt: Qua 2 c¸ch chia l­¬ng nh­ trªn ta thÊy, tæng sè l­¬ng cña c¶ tæ theo 2 c¸ch lµ b»ng nhau, vµ b»ng Lthsp.Nh­ vËy kh«ng cã sù thay ®æi vÒ tæng sè l­¬ng doanh nghiÖp tr¶ cho tæ c«ng nh©n. Tuy nhiªn, l­¬ng cña mçi c«ng nh©n chia theo 2 c¸ch l¹i cã sù chªnh lÖch. T¹i sao l¹i cã sù kh¸c biÖt nh­ vËy? §ã lµ do, ë c¸ch thø nhÊt ta chØ quan t©m ®Õn thêi gian lµm viÖc vµ tr×nh ®é lµnh nghÒ, tøc lµ cÊp bËc cña 1 c«ng nh©n, vµ viÖc chia l­¬ng cho nh÷ng c«ng nh©n trong tæ còng dùa trªn c¸c yÕu tè ®ã. Tuy nhiªn ë c¸ch chia thø 2, ta chia l­¬ng cho mçi ng­êi c«ng nh©n c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ, tr×nh ®é lµnh nghÒ vµ ®Æc biÖt cã thªm møc ®é ®ãng gãp cña mçi thµnh viªn trong tæ ®èi víi kÕt qu¶ lao ®éng cña c¶ tæ. Nh­ ta ®· thÊy ë vÝ dô trªn, l­¬ng cña 4 c«ng nh©n bËc 1 t¨ng lµ do møc ®é ®ãng gãp cña nh÷ng c«ng nh©n ®ã lµ 1,4 , lín h¬n møc ®é ®ãng gãp cña 2 c«ng nh©n bËc 3 (1,2). Tøc lµ viÖc chia l­¬ng ë ®©y dùa trªn møc ®é ®ãng gãp cña mçi c«ng nh©n lµ chÝnh. C«ng nh©n nµo cã møc ®é ®ãng gãp nhiÒu th× sÏ ®­îc h­ëng l­¬ng cao, cßn nh÷ng c«ng nh©n cã møc ®é ®ãng gãp Ýt sÏ ®­îc h­ëng 1 møc l­¬ng thÊp xuèng so víi c¸ch thø nhÊt. Nh­ng c¸ch chia l­¬ng nµy còng quan t©m ®Õn tr×nh ®é lµnh nghÒ hay th©m niªn nghÒ nghiÖp, tøc lµ nã còng phô thuéc vµo hÖ sè l­¬ng cña mçi c«ng nh©n, ®iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç : Tuy nh÷ng c«ng nh©n bËc 3 cã møc ®é ®ãng gãp lµ 1,2, Ýt h¬n nh÷ng c«ng nh©n bËc 1 cã møc ®é ®ãng gãp lµ 1,4; tiÒn l­¬ng cña hä tuy cã gi¶m so víi c¸ch chia l­¬ng thø nhÊt nh­ng vÉn cao h¬n l­¬ng cña nh÷ng c«ng nh©n bËc 1 do hÖ sè l­¬ng bËc 3 lµ 1,30 cao h¬n hÖ sè l­¬ng bËc 1. Trong c¸ch chia l­¬ng thø 2, khi doanh nghiÖp quan t©m vµ tr¶ l­¬ng theo møc ®é ®ãng gãp cña mçi c«ng nh©n, c«ng nh©n nµo lµm nhiÒu th× sÏ ®­îc chia nhiÒu, lµm cho c«ng nh©n h¨ng h¸i thi ®ua, lµm viÖc. ChØ cã nh÷ng ng­êi ch¨m chØ míi ®­îc h­ëng 1 møc l­¬ng cao, chÝnh ®iÒu ®ã sÏ gióp c«ng nh©n cã tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc, t¹o tinh thÇn thi ®ua trong khi lµm viÖc, khuyÕn khÝch vµ kÝch thÝch tÝnh h¨ng h¸i, ch¨m chØ cña ng­êi c«ng nh©n. Mµ c¸ch chia l­¬ng nµy vÉn quan t©m ®Õn tr×nh ®é hay th©m niªn cña c«ng nh©n, tøc lµ nh÷ng ng­êi cã hÖ sè l­¬ng cao vÉn kh«ng bÞ thiÖt thßi. ë c¸ch chia l­¬ng thø nhÊt, phô thuéc nhiÒu vµo hÖ sè l­¬ng. Nh÷ng c«ng nh©n bËc 1 tuy lµm nhiÒu giê h¬n (180 h/th¸ng) so víi nh÷ng c«ng nh©n bËc 3 (180 h/th¸ng), nh­ng møc l­¬ng l¹i Ýt nhÊt trong tæ (937980 ®). Nªn viÖc ®­a thªm hÖ sè thµnh tÝch khi tÝnh l­¬ng cho c«ng nh©n sÏ lµm gi¶m bít sù chªnh lÖch gi÷a nh÷ng c«ng nh©n lµm nhiÒu giê so víi c«ng nh©n lµm Ýt, vµ khi ®ã tÝnh c«ng b»ng trong viÖc ®èi xö víi c«ng nh©n sÏ cao h¬n, khuyÕn khÝch c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc h¬n, g¾n bã víi doanh nghiÖp h¬n.