Đề tài Biểu hiện bệnh trầm cảm của bệnh nhân ở độ tuổi từ 18–45 đang điều trị tại Bệnh viện tâm thần Đà Nẵng (BVTTĐN) từ tháng 10/08–3/09

nghiên cứu thông tin da dạng về ñối tượng cần nghiên cứu và ñặc biệt là nghiên cứu tự do. + Phác họa các kế hoạch NC, nó mang tính chất dự báo + Xác nhận các kết quả của các phương pháp khác. - Cách tiến hành: Phương pháp này ñược tiến hành song song với phương pháp trắc nghiệm, trong quá trình cho bệnh nhân làm trắc nghiệm và giai ñoạn bác sĩ thăm khám bệnh, nghiệm viên tiến hành quan sát nghiệm thể của mình, quan sát những biểu hiện bên ngoài, cử chỉ, nét mặt, cách diễn ñạt ngôn ngữ…bên cạnh ñó cũng cần quan sát người nhà của bệnh nhân, người thân và người dẫn bệnh nhân ñến khám bệnh. Quan sát và ghi chép cẩn thận. 2.5. Phương pháp trắc nghiệm ( Test ): - Mục ñích: Dùng những kích thích trung tính tác ñộng ñến nghiêm thể ñể bộc lộ ra những hình ảnh tâm lý mong muốn. - Cách tiến hành: Trước khi phát phiếu trắc nghiệm cho bệnh nhân làm, nghiệm viên phải giải thích rõ ràng cho nghiệm viên hiểu như: Anh (chị) hãy ñọc kĩ bảng câu hỏi dưới ñây, chọn những mục nào phù hợp với biểu hiện của cơ thể của mình nhất, bạn có thể chọn hai hay ba mục vẫn ñược… Sau khi nghiệm thể làm xong, tiến hành tính ñiểm theo số mục mà họ ñã ñánh ( 0,1,2,3 ). Trong phạm vi ñề tài này tôi chọn dùng test sau ñể ño ñược mức ñộ biểu hiện bệnh có trên bệnh nhân ở cơ sở mà tôi ñã thực tập: - Thang ñáng giá trầm cảm của Beck: Theo phiên bảng với cấu trúc 13 ñề mục, mỗi ñề mục có 4 câu hỏi, mô tả một triệu chứng trầm cảm ở mức ñộ khác nhau, người bệnh tự lựa chọn mức ñộ triệu chứng phù 44 hợp với trạng thái của mình, bao gồm tất cả các triệu chứng của test tập hợp các thể trầm cảm ( Beck rút gọn ). + Cách thức tính ñiểm như sau: Bệnh nhân ñánh vào mục nào trong test ñiểm sẽ ñược tính tương ứng với câu trả lời ñó của bệnh nhân. Tổng số ñiểm 0 -3 Không có trầm cảm. 4 – 7 Trầm cảm nhẹ. 8 – 15 Trầm cảm trung bình. > 15 Trầm cảm nặng. Sau ñây là nội dung của test: Thang ñánh giá trầm cảm rút gọn của Beck – 13 mục Chỉ dẫn: Bảng câu hỏi này gồm nhiều mục, mỗi mục có 4 câu. Ở mỗi mục, sau khi ñọc kỹ, hãy chọn câu thích hợp nhất tương ứng với tình trạng thực tại của bạn. Khoanh tròn chữ số tương ứng với câu mà bạn ñã chọn. Bạn có thể khoanh tròn nhiều số trong cùng một mục nếu như trong mục ñó những câu dường như ñều thích hợp với tình trạng của bạn. A. 0. Tôi không cảm thấy buồn. 1. Tôi cảm thấy rầu rĩ hoặc buồn bã. 2. Tôi cảm thấy luôn u sầu hoặc buồn bã và không thể thoát ra khỏi sự buồn bã ñó. 3. Tôi buồn và ñau khổ ñến nỗi không thể chụi ñựng ñược. B. 0. Tôi chẳng có chuyện gì ñặc biệt ñể phàn nàn hoặc bi quan ñối với tương lai. 1. Tôi cảm thấy chán nản về tương lai. 2. Tôi không có lý do gì ñể hi vọng về tương lai của mình. 45 3. Tôi chẳng thấy có chút hi vọng nào về tương lai của mình và tình trạng này sẽ không thể cải thiện ñược. C. 0. Tôi không cảm thấy có một chút thất bại nào trong cuộc sống. 1. Tôi có cảm tưởng rằng tôi ñã thất bại trong cuộc sống của mình nhiều hơn với phần lớn mọi người xung quanh. 2. Khi nhìn vào quá khứ của mình, tất cả những gì tôi nhìn thấy chỉ toàn là thất bại. 3. Tôi có cảm giác thất bại hoàn toàn trong cuộc sống riêng của mình ( Trong quan hệ của tôi ñối với ch mẹ, vợ chồng, con cái ) D. 0. Tôi chảng cảm thấy có gì ñặc biệt ñể phàn nàn. 1. Tôi không thấy mình thích thú, dễ chụi với hoàn cảnh xung quanh. 2. Tôi thấy chẳng có chút hài lòng nào cho dù là việc gì ñi chăng nữa. 3. Tôi bất bình và không hài lòng với tất cả. E. 0. Tôi không cảm thấy có tội lỗi gì. 1. Tôi cảm thấy mình xấu xa, tồi tệ gần như thường xuyên. 2. Tôi cảm thấy mình có lỗi ( có tội ). 3. Tôi tự xét mình là người xấu xa và tôi cảm thấy chẳng có chút giá trị nào. F. 0. Tôi không cảm thấy thất vọng về bản thân mình. 1. Tôi thấy thất vọng về bản thân mình. 2. Tôi tự thấy tự ghê tởm mình. 46 3. Tôi cảm thấy căm ghét bản thân mình. G. 0. Tôi không nghĩ ñến chán sống. 1. Tôi cảm giác chán sống. H. 0. Tôi vẫn còn quan tâm ñến những người khác. 1. Hiện nay tôi thấy ít quan tâm ñến những người khác hơn trước ñây. 2. Tôi không còn quan tâm ñến những người khác nữa, tôi ít có cảm tình với họ. 3. Tôi hoàn toàn không quan tâm gì ñến những người khác, họ hoàn toàn chẳng làm tôi bận tâm. I. 0. Tôi vẫn còn khả năng tự quyết ñịnh một cách dễ dàng như trước ñây. 1. Tôi cố gắng tránh quyết ñịnh một công việc nào ñó. 2. Tôi rất khó khăn khi quyết ñịnh một công việc. 3. Tôi không còn có thể quyết ñịnh bất cứ một việc nhỏ nhặt nào nữa. J. 0. Tôi không cảm thấy mình xấu xí hơn so với trước ñây. 1. Tôi thấy sợ rằng dường như mình già nua, xấu xí. 2. Tôi cảm thấy có một sự thay ñổi thường xuyên về bề ngoài cơ thể mình và nó làm tôi có vẻ xấu xí, vô duyên. 3. Tôi có cảm giác mình xấu cí và gớm ghiếc. K. 0. Tôi làm việc cũng dễ dàng như trước ñây. 47 1. Tôi cần phải có thêm cố gắng khi bắt ñầu làm một công việc gì ñó. 2. Tôi phải cố gắng rất nhiều dù là bất cứ việc gì. 3. Tôi hoàn toàn không thể làm bất cứ một việc nhỏ nào. L. 0. Tôi không thấy mệt mỏi so với trước ñây. 1. Tôi thấy sễ bị mệt mỏi hơn so với trước ñây. 2. Dù làm việc gì tôi cũng cảm thấy mệt mỏi. 3. Tôi hoàn toàn không thể làm bất cứ một việc nhỏ nào M. 0. Lúc nào tôi cũng cảm thấy ngon miệng khi ăn. 1. Tôi ăn không còn ngon miệng như trước ñây nữa. 2. Hiện tại tôi ăn thấy kém ngon miệng hơn so với trước ñây rất nhiều. 3. Tôi hoàn toàn không thấy ngon miệng khi ăn. Ngoài hai phương pháp chính ở trên tôi còn dùng các phương pháp bổ trợ khác nữa như: 2.5.3.Thống kê toán học: - Mục ñích: + Đảm bảo tính khách quan, ñộ tin cậy của các kết quả. + Toán học hóa ñã trở thành xu thế chủ ñạo trong nghiên cứu khoa học, kể cả khoa học chủ ñạo. - Cách tiến hành: Sau khi thu ñược số liệu từ phương pháp test, tôi tiến hành áp dụng công thức toán học ñể tính %. - Gồm công thức sau: % = n m 100* - Trong ñó: 48 M: Là tổng số phiếu phát ra. N: Số phiếu thu ñược trong tổng số phát ra. 2.5.4. Phương pháp phân tích tiểu sử: - Mục ñích: Trong khi tiến hành phân tích tiểu sử, quá trình sống của chủ thể, ñặt ra các dữ kiện cơ bản ảnh hưởng ñến quá trình sống ñể từ ñó ñưa ra các phán ñoán về ñặc trưng tâm lý của con người. CHƯƠNG III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN – LẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ: 3.1. Kết quả nghiên cứu thực tiễn của phương pháp trắc nghiệm: 49 Dựa vào nội dung test TC rút gọn của Beck, phát ra và thu ñược của những BN ñang khám và ñiều trị tại BVTT ĐN gồm có 50 BN ( Nữ và nam trong ñộ tuổi từ 18 – 45 ) ñược chọn ngẫu nhiên trong ñó có 30 nữ và 20 nam với kết quả thu ñược như sau. 3.1.1. Biểu hiện bệnh trầm cảm trên bệnh nhân ña dạng, phong phú: Trong phạm vi ñề tài nghiên cứu này tất cả các khía cạnh khác nhau về bệnh trầm cảm, ñể tiến hành ñề tài này tôi ñều dựa vào lý thuyết và cách ñánh giá nhìn nhận theo chẩn ñoán của DSM và của ICD – 10 ñể có thể so sánh thực tế trên BN. Theo bảng ñánh giá các mức ñộ biểu hiện bệnh khác nhau theo test Beck thu gọn, nó phân ra từng mục khác nhau, mỗi mục có 4 mức ñộ khác nhau và tuỳ vào từng ñề mục mà ta có cách ñánh giá nhìn nhận các mức ñộ biểu hiện bệnh khác nhau trên BN. 3.1.1.1. Biểu hiện của bệnh trầm cảm trên bệnh nhân về mặt thực thể: - TC là một căn bệnh có những triệu chứng về mặt thực thể ñược biểu hiện trên BN ña dạng, phong phú theo kết quả nghiên cứu của tôi, theo ñiều tra thông qua của test Beck. Ở mục A của test, mục này ñánh giá cảm giác buồn của BN ñược biểu hiện bằng bảng số liệu sau: ( Bảng 1 ) ND TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 0 8 16 1 18 36 50 2 9 18 3 15 30 → Qua bảng số liệu trên, ta thấy ñược rằng trong số 50 bệnh nhân trầm cảm khi ñược hỏi “ Bạn có cảm thấy buồn không” thì có 16% trả lời là không, có 36% cảm thấy buồn và rầu rĩ, 18% luôn buồn và không thoát ra ñược cảm giác buồn ñó, còn có 30% buồn và ñau khổ ñến nỗi không thể chụi ñựng nổi, trong 50 bệnh nhân ñược khảo sát có tới 30% ở họ có cảm giác buồn và ñau khổ ñến nỗi không thể chụi ñựng nổi, ñây là con số khá cao và biểu hiện buồn ( Giảm khí sắc ) là một biểu hiện ñặc trưng cơ bản nhất của bệnh trầm cảm, có 36% họ cảm thấy mình buồn nhưng không tìm ñược nguyên nhân gây cảm giác ñau buồn cho mình, nó chứng tỏ rằng buồn là một trong những biểu hiên cơ bản của bệnh trầm cảm. Ở mục B của test, ñây là mục ñánh giá nhận thức của bệnh nhân về tương lai, quá khứ và hiện tại của bản thân họ. - Nhận thức là một trong những nội dung cơ bản, có nhận thức bệnh nhân mới có những hành ñộng phù hợp nhằm giúp cho căn bệnh mình ñang mắc phải thuyên giảm ñi hay là tăng thêm.Được biểu hiện bằng bảng số liệu sau: ( Bảng 2 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 0 7 14 1 24 48 2 10 20 51 3 9 18 → Từ bảng số liệu trên, ta thấy rằng có 48% bệnh nhân cho rằng quá khứ của họ là một màu u tối chẳng có gì phải tự hào, họ bi quan chán nản ñối với tất cả mọi thứ. Khi nghĩ về tương lai họ cảm thấy chán nản, 20% họ không hi vọng về tương lai của họ, và 18% họ tuyệt vọng hoàn toàn khi nghĩ về tương lai. Mặc dù trong số 50 bệnh nhân ñược khảo sát, có bệnh nhân có cuộc sống gia ñình hạnh phúc, có công việc ổn ñịnh, vợ ñẹp, con ngoan…Tóm lại là không có gì phải phàn nàn, nhưng khi mắc bệnh họ lại rơi vào tình trạng chán nản, bi quan, thất vọng hoàn toàn ñối với tất cả mọi thứ của bản thân và những người xung quanh. Đây là một trong những ñặc trưng giúp nhận biết trầm cảm sớm. Ở mục C của test: Đây là mục ño mức ñộ cảm nhận của BN ñối với vấn ñề thành công hay thất bại của họ trong cuộc sống , ở quá khứ và hiện tại, ñến gia ñình, ñồng nghiệp…Được biểu hiện bằng bảng số liệu sau: ( Bảng 3 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 0 8 16 1 22 44 2 9 18 3 11 22 52 → Từ bảng số liêụ trên, ta thấy chỉ có 16% bệnh nhân trầm cảm ở trên khi ñược khảo sát nói rằng “ Họ không cảm thấy có một thất bại nào trong cuộc sống”, và có ñến 44% cho rằng họ hoàn toàn thất bại trong cuộc sống của mình nhiều hơn so với phần lớn mọi người xung quanh. Với số liệu này nó chứng tỏ ña số bệnh nhân trầm cảm có nhận thức sai lầm về bản thân họ trong cuộc sống. Đây là một biểu hiện nữa của bệnh trầm cảm trên bệnh nhân. Ở mục D của test: Đây là mục ño mức ñộ thích ứng của bệnh nhân ñối với cuộc sống xung quanh. Được biểu hiện bằng bảng số liệu sau. ( Bảng 4 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 0 13 26 1 20 40 2 7 10 3 10 24 → Theo số liệu trên ta thấy rằng, trong số 50 bệnh nhân ñược khảo sát, họ không thấy thích thú, dễ chịu với hoàn cảnh xung quanh ( 40% ), họ luôn cáu bẩn và không hài lòng với tất cả mọi thứ kể cả của bản thân và những người xung quanh. Khả năng thích ứng của bệnh nhân trầm cảm với cuộc sống xung quanh kém, ñây ñược coi là một biểu hiện nữa của bệnh trầm cảm. Ở mục E của test. Đây là mục ño cảm nhận của bệnh nhân vê bản thân họ. Được biểu hiện bằng bảng số liệu sau ( Bảng 5 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 53 0 21 42 1 10 20 2 9 18 3 10 20 → Qua số liệu ñược thể hiện ở trên, Ta thấy rằng có 42% bệnh nhân cảm thấy họ không có tội lỗi gì trong cuộc sống hiện tại của họ, nhưng bên cạnh ñó số ñược hỏi trả lời có cũng chiếm một phần không nhỏ, có 20% khi tự xét lại mình họ nhận thấy họ là người xấu xa, và cảm thấy bản thân họ chẳng có chút giá trị gì cả ( Mặc dù trong số bệnh nhân ñược khảo sát theo ñiều tra tiểu sử và quan sát ñược trong quá trình khám và ñiều trị tại bệnh viện họ là một thành viên gương mẫu trong gia ñình, là một công dân có ích cho xã hội ). Họ thường ñánh giá thấp bản thân họ, ñây là một biểu hiện của bệnh trầm cảm. Ở mục F của test: Nó ñánh giá mức ñộ nhận thức của bản thân họ về giá trị của họ ñối với chính họ. Được biểu hiện qua bảng số liệu trên: (Bảng 6 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 0 10 20 1 26 52 2 9 18 3 5 10 → Với số liệu trên ñã nói lên rằng, 52% bệnh nhân cảm thấy thất vọng về bản thân họ ( dù theo ñiều tra trước khi mắc bệnh họ là trưởng phòng kinh doanh của một công ti lớn, với một gia ñình hạnh phúc ), nhưng khi mắc chứng trầm 54 cảm họ thất vọng hoàn toàn vè bản thân họ. Bi quan, chán nản ñược coi là một biểu hiện của bệnh trầm cảm. Ở mục G của test: Khảo sát hành vi của bệnh nhân có phù hợp với hoàn cảnh hiện tại hay không?. Được biểu hiện bằng bảng sau: ( Bảng 7 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 0 18 36 1 32 64 → Con người khi ñược ñến sống ở xã hội này là một hạnh phúc nhất, mỗi ngày khi thức dậy, ta phải cảm ơn cuộc sống cho ta thêm cơ hội ñể làm ñược nhiều việc có ích cho xã hội mà ta ñang sống, thế nhưng ñối với những bệnh nhân khi ñã mắc chứng bệnh trầm cảm mỗi ngày ñối với họ là một cực hình, họ không muốn sống, tiếp xúc với bất kỳ một ai, kể cả người thân của họ, họ chỉ muốn mau chóng rời xa cuộc sống ñau buồn mà họ ñã và ñang trải qua mà thôi, theo số liệu khảo sát ở trên thì có ñến hơn một nữa bệnh nhân khi ñược hỏi bạn có cảm giác chán sống không? Thì thu ñược “ Tôi cảm giác chán sống” chiếm 64% số ñối tượng ñược khảo sát. Đây là một ñặc ñiểm cơ bản giúp nhà trị liệu nhận biết bệnh trầm cảm sớm trên bệnh nhân, ñể từ ñó có biện pháp ñiều trị cho hiệu quả ñối với từng bệnh nhân, và nhà trị liệu cũng cần phân biệt rõ giữa ý ñịnh tự sát của bệnh trầm cảm trên bệnh nhân với các thể bệnh khác, tránh nhầm lẫn một cách ñáng tiếc nhất, nhằm giúp cho quá trình trị liệu thu ñược kết quả mà cả bệnh nhân và nhà trị liệu mong muốn. Ở mục H của test: Đây là mục ño mức ñộ quan tâm của bệnh nhân ñối mọi người xung quanh. biểu hiện bằng bảng số liệu sau. ( Bảng 8 ) 55 NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 0 9 18 1 17 34 2 12 24 3 12 24 → Có 34% số BN ñược khảo sát khi ñược hỏi bạn có còn quan tâm ñến mọi người xung quanh nữa không? Thì ñược trả lời “ Hiện nay tôi ít quan tâm ñến nhưng người khác hơn so với trước ñây” và có ñến 24% số họ hoàn toàn không quan tâm gì ñến những người khác, và họ hoàn toàn chẳng bận tâm. Đây là ñặc ñiểm nói lên cho ta rằng BNTC chỉ sống trong thế giới của riêng họ, họ không quan tâm ñến tất cả mọi thứ xung quanh trừ bản thân họ mà thôi, không tiếp xúc, không quan tâm…Khó có khả năng hòa nhập ñược với cuộc sống xã hội, ñây là một ñặc ñiểm dễ nhận ra ở BNTC ( Họ hay chui vào một góc nào ñó trong nhà, hay cứ nhốt mình ở trong phòng hay chỗ tối ). Ở mục I của test: Đây là mục ño khả năng của bệnh nhân, họ có thể tự quyết ñịnh mọi việc của bản thân họ ñược hay không? ( Bảng 9 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 0 11 22 1 17 34 2 16 32 3 6 12 56 → Mỗi con người sống trong xã hội ñều có quyền tự do quyết ñịnh bản thân mình muốn gì, có khả năng tự quyết ñịnh tương lai của mình sẽ như thế nào…Thế nhưng ñối với những BNTC dù là một việc nhỏ của bản thân họ cũng không thể tự quyết ñịnh ñược, với 34% số BN trong nghiên cứu của tôi ñã nói lên ñiều ñó, họ cố gắng tránh mọi việc gì có quyết ñịnh của chính bản thân họ, bên cạnh ñó cũng có 12% họ không còn khả năng quyết ñịnh mọi việc mà phải nhờ người khác quyết hộ bản thân họ. Đây là một biểu hiện ñặc trưng của BTC nó cản trở BNTC hòa nhập với cuộc sống xã hội một cách bình thường ñược. Ở mục J của test. Đo khả năng tự ñánh giá vẻ bề ngoài của BN trong quá trình có những biểu hiện khác của BTC. Được biểu hiện bằng bảng số liệu sau. ( Bảng 10 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 0 11 22 1 19 38 2 12 24 3 8 16 → Với số liệu trên ta thấy rằng, nếu bệnh nhân ñược chẩn ñoán là TC thì có 38% họ sợ rằng mình sẽ già nua và xấu xí hơn trước, có 24% ở họ cảm thấy có một sự thay ñổi thường xuyên về vẻ bề ngoài cơ thể mình và nó làm cho họ co vẻ xấu xí và vô duyên và có 16% BN có cảm giác mình là người xấu xí và gớm ghiếc. Đã là con người ai cũng muốn mình là người xinh ñẹp trong mắt người khác, ñặc biệt trong mắt những người họ thân quen và yêu thương, thế cho nên khi BNTC thì họ cảm thấy bản thân họ về cơ thể sinh học có sự 57 thay ñổi mạnh mẽ mà sự thay ñổi ñó lại theo chiều hướng xấu hơn, dẫn ñến họ mặc cảm về bản thân mình và không muốn tiếp xúc với tất cả mọi người. Đây là một biểu hiện nữa có trên bệnh nhân của bệnh trầm cảm. Ở mục K của test Beck. Nó ño mức ñộ hoà nhập với các hoạt ñộng khác của BN như nghề nghiệp của họ, các nhu cầu khác…Biểu hiện bằng bảng số liệu sau: ( Bảng 11 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 0 5 10 1 26 52 2 12 24 3 7 14 → Ở ñây, ta thấy nếu bệnh nhân ñã mắc chứng TC thì họ phải có thêm cố gắng khi bắt ñầu một việc gì ñó bất kỳ chiếm 52%, và phải cố gắng rất nhiều ñể làm dù bất cứ việc gì ñi nữa chiếm 24%, và có 14% BNTC là hoàn toàn không làm ñược bất kỳ một việc nhỏ nào ( Kể cả việc chăm sóc bản thân, ăn uống, vệ sinh cho mình ..) và chỉ có 10% số BN trong nghiên cứu là làm việc gì cũng dễ dàng như trước ñây thôi. Biểu hiện giảm hứng thú với hoạt ñộng hay không muốn hoạt ñộng là một trong những biểu hiện quan trọng của bệnh trầm cảm ở bệnh nhân. Ở mục L của test. Đây là mục ño mức ñộ mệt mỏi của bệnh nhân trong lúc bệnh với thời gian trước lúc bệnh. Biểu hiện bằng bảng sau: ( Bảng 12 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ % 58 LỰA CHỌN 0 5 10 1 22 44 2 20 40 3 3 6 → Đã là con người sống và hoạt ñộng trong xã hội, thì cũng có lúc cảm thấy mệt mỏi cần một nơi nào ñó ñể giải tỏa tâm trạng nhưng ñối với những người bình thường mệt mỏi trong một thời gian nào ñó rồi trở lại bình thường, còn ñối với BNTC họ mệt mỏi kéo dài mà chẳng có một nguyên nhân cụ thể nào cả, từ số liệu thực tế trên cho thấy có 44% BN trong nghiên cứu thấy dễ mệt mỏi hơn so với trước ñây, có 40% số BN dù làm việc gì họ cũng thấy mệt mỏi ( Như quét nhà, tắm, vệ sinh cá nhân…) và có 6% họ không làm ñược bất cứ việc gì dù nhỏ, trong khi ñó chỉ có 10% họ là không mệt mỏi hơn so với trước ñây. Mệt mỏi kéo dài mà không rỡ nguyên nhân là một biểu hiện ñặc trưng cơ bản của BTC Ở mục M của test. Tìm hiểu khả năng ăn uống của bệnh nhân lúc bệnh có khác gì với lúc chưa bệnh. Biểu hiện bằng bảng sau: ( Bảng 13 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 0 3 6 1 29 58 2 7 14 3 11 22 59 → Qua số liệu ở trên ta thấy ñược biểu hiện giảm hứng thú ăn uống là một biểu hiện thực thể quan trọng trong việc chẩn ñoán BTC, có 58% BN khi ñược hỏi trong thời gian gần ñây bạn ăn uống như thế nào? họ trả lời “ Không còn ngon miệng như trước ñây nữa” và có 22% ăn uống hoàn toàn mất cảm giác ngon miệng, chỉ có 6% là chuyện ăn uống diễn ra bình thường. Như chúng ta ñã biết, cơ thể sinh học có khỏe mạnh thì cơ thể tinh thần mới minh mẫn và hoạt ñộng tốt ñược, ở BNTC, họ giảm một cách nghiên trọng hứng thú ăn uống, hay họ coi ăn ăn uống là một cực hình ( 58% một con số không nhỏ ), thực thể suy yếu, dẫn ñến cơ thể tinh thần mệt mỏi một cách nghiên trọng. Đây ñược coi là một biểu hiện thực thể rõ nét nhất có thể quan sát các biểu hiện khác lạ của BN một cách dễ dàng ( Người có chuyên môn hay không ñều làm ñược ). → Tóm lại, từ các bảng số liệu trên ta có thể khẳng ñịnh rằng, các biểu hiện bệnh trầm cảm trên bệnh nhân ña dạng, phong phú, và rõ nét. Cho nên trong chẩn ñoán bệnh nó ñòi hỏi NTL phải thật thận trọng, xem xét hết tất cả các vấn ñề mà BN và người nhà của họ trình bày, phải quan sát và phân tích tỉ mỉ cần phân biệt ñược ñâu là triệu chứng và ñâu là hội chứng, ñâu là nguyên nhân chính gây nên bệnh cho BN của mình…Để có phương pháp ñiều trị hiệu quả nhất ñối với từng BN cụ thể. Tuy nhiên, các triệu chứng BTC biểu hiện trên BN ña dạng, phong phú nhưng chúng ta có thể phân ra các triệu chứng về thực thể và các triệu chứng về rối loạn tâm thần kín ñáo: ▲ Các triệu chứng về cơ thể: Theo các bảng số liệu thu ñược ở trên, trong nghiên cứu của tôi, nổi bậc nhất là các triệu chứng về cơ thể sau; Mệt mỏi chiếm 58%, tiếp ñó là giảm hứng thú với tất cả các hoạt ñộng chiếm 32%, ñánh giá thấp bản thân mình chiếm 52%, ăn uống kém hay giảm hứng thú không thấy ngon miệng 34%, không quan tâm ñến mọi sự vật hiện tượng 60 xung quanh ngoài vấn ñề mà họ ñang gặp phải chiếm 34%. Và biểu hiện về cơ thể quan trọng nhất mà trong nghiên cứu của tôi ñã thu ñược khi khảo sát trên bệnh nhân, ñó là ý tưởng và hành vi tự sát biểu hiện trên bệnh nhân trầm cảm chiếm tỉ lệ cao 64% họ có cảm giác chán sống. Điều này phù hợp với các nghiên cứu của DSM và ICD – 10 ñã trình bày ở trên. ▲ Các triệu chứng về tâm thần kín ñáo: Từ số liệu thực tế thu ñược ở trên, ta thấy các triệu chứng tâm thần của BTC biểu hiện trên BN như sau; Nhiều lo lắng cho bản thân họ chiếm tỉ lệ cao nhất với 48% ở họ cảm thấy chán nản về tương lai của họ, 44% cảm thấy rằng họ ñã thất bại hoàn toàn trong cuộc sống của cá nhân họ, 40% họ không thích thú và dễ chịu với hoàn cảnh xung quanh, có 34% họ sợ rằng mình già nua, xấu xí hơn so với lúc trước khi chưa bệnh, và với 52% BN có biểu hiện thất vọng về bản thân họ, 44% số ñối tượng khảo sát dễ bị mệt mỏi hơn so với trước ñây. Đây là triệu chứng tâm thần biểu hiên sớm và có tần suất cao nhất, nó xuất phát từ các rối loạn cơ thể kéo dài, BN ñi khám và ñiều trị nhiều nơi khác nhau nhưng không ñược chẩn ñoán và ñiều trị hiệu quả, nó ñã trở thành nhân tố làm tăng thêm lo lắng cho bệnh nhân; Năng lực lao ñộng giảm có tần suất, có 34% BN cố gắng tránh quyết ñịnh một công việc nào ñó, 52% họ cần phải có thêm cố gắng khi bắt ñầu một việc gì ñó…Đây là triệu chứng biểu hiện sự giảm năng lượng tăng mệt mỏi của người BTC. Giảm các hứng thú ñối với tất cả mọi thứ xung quanh có 40% họ biểu hiện không thấy thích thú, dễ chịu với hoàn cản xung quanh và có 24% họ bất bình và không hài lòng với tất cả mọi thứ, biểu hiện giảm khí sắc và giảm quan tâm hứng thú, có 36% số BN cảm thấy rầu rĩ hoặc buồn bã, 30% cảm thấy buồn và ñau khổ không thể chịu ñựng nỗi. Nghiên cứu của tôi cũng phù hợp với kết quả nghiên cứu của Tiến sĩ Trần Hữu Bình, Trường ĐH Y Hà Nội, tăng lo lắng cho bản thân 83,3%, giảm năng lượng, tăng mệt mỏi 85,2%; giảm các thích thú cũ 90,7% ; giảm năng lực lao ñộng 61 79,6%; vòng quan tâm thu hẹp 77,7%. Các rối loạn tâm thần kín ñáo ở bệnh nhân dù không rõ nét nhưng vẫn làm cho người mắc bệnh giảm thích thú, khí sắc giảm nhẹ, bị ức chế với cảm giác bất ổn về thể lực, giảm hoạt ñộng, nét mặt cử chỉ kém linh hoạt làm BN thụ ñộng khi nói chuyện, lo lắng và bị ñộng khi tiếp xúc, dần dần người bệnh trở nên không sáng suốt ñầu óc như trở nên u ám, nặng nề, thu hẹp sự quan tâm ñến xung quanh. Cũng theo nghiên cứu của Kielhol. P, 1973, Avrutski.G.IA, 1987, Lopelbor, 1989 những triệu chứng kín ñáo gặp nhiều ở BNTC, người bệnh không nhận biết ñược sự giảm khí sắc của mình, họ giải thích ñó là hơi khó chịu về thể chất, họ chỉ than phiền là hơi ức chế hoặc không thể vui mừng ñược như trước. Tất cả các BN trong nhóm nghiên cứu của tôi ñều có biểu hiện rối loạn trầm cảm nhưng nó bị che lấp bởi các triệu chứng cơ thể và thực thể nên ñã ñưa người bệnh ñi ñến khám nhiều chuyên khoa khác nhau. Do những triệu chứng TC quá mờ nhạt và kín ñáo, như Schineider mô tả triệu chứng TC ( Bị chôn vùi ), nên BN không biết ñược tình trạng TC của mình, bởi vậy họ không ñến khám chuyên khoa tâm thần mà ñến khám các thầy thuốc chuyên khoa khác. Mà các triệu chứng TC kín ñáo này chỉ có thể phát hiện ñược là nhờ vào kỉ năng khám xét lâm sang chuyên khoa, với các test hỗ trợ chuyên biệt. TrongTC cơ thể, các triệu chứng này ñóng vai trò rất quan trọng trong việc xác ñịnh và chẩn ñoán phận biệt trên lâm sàng giữa bệnh cơ thể và các biểu hiện cơ thể của TC. Vì vậy, ñiều quan trọng là phải phân tích tỉ mỉ các triệu chứng kín ñáo của TC mới có thể làm sáng tỏ vai trò của cảm xúc trong các trường hợp rối loạn TC với các triệu chứng cơ thể. 3.2. Đánh giá mức ñộ bệnh trầm cảm trên bệnh nhân: 3.2.1. Biểu hiện bệnh trầm cảm có sự khác nhau về giới: - Trong 50 BN ñược chọn ngẫu nhiên ở trong nghiên cứu này có 30 BN nữ và 20 BN nam. Được biểu hiện bằng bảng số liệu sau: 62 ( Bảng 14 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % Nam 20 40 Nữ 30 60 Trong bảng phân tích số liệu trên, ta thấy tỉ lệ nữ có biểu hiện TC cao gần gấp hai lần nam giới ( 60 và 40% ). Theo như Dexiatnhicop. VF và cộng sự các triệu chứng TC thường gặp ở nữ lớn hơn nam. Trong “ Nghiên cứu ñặc ñiểm lâm sàng của rối loạn TC với các triệu chứng cơ thể” của bác sĩ Đặng Quốc Tuyên và cộng sự cho thấy, tỉ lệ BN nữ trong trầm cảm lớn gấp hai lần nam ( 70 – 30%) và biểu hiện TC xuất hiện nhiều ở nữ hơn nam. Theo test Beck thu ñược ở trên thì trong 30 BN nữ ñang ñiều trị tại BVTTĐN ( 10/2008 – 3/2009 ) ở họ có tất cả các biểu hiện và mức ñộ TC khác nhau từ nhẹ ñến nặng. Từ thời xa xưa và nhiều tư liệu trước ñây, cho thấy phụ nữ có khả năng TC gấp hai lần nam giới nhưng theo số liệu gần ñây cho thấy nhiều khác biệt về mặt giới tính cũng cần ñược xem xét trong việc ñiều trịTC. Mặc dù trên lý thuyết ñã có nhiều nghiên cứu khác nhau nói về sự khác nhau về giới trong biểu hiện TC nhưng chưa có thuyết nào, quan ñiểm nào thống nhất cả. Theo số liệu mà tôi thu ñược ( Trong phạm vi 50 bệnh nhân của BVTTĐN) thì có 60% là nữ còn 40% là nam, là con số thực tế. Sự khác biệt về giới trong TC, không có thể ñược giải thích hoàn toàn do chu kỳ kinh nguyệt, mang thai và thời kỳ sinh nở của phụ nữ và mãn kinh 63 ñược bởi vì tất cả các vấn ñề ñó kết hợp với nhau tạo thành TC, ngoài ra còn có các yếu tố khác, nếu như nói như trên thì nam giới không trải qua các vấn ñề ñó vì sao họ cũng mắc TC Tóm lại, tỉ lệ mắc TC và biểu hiện trầm cảm ở nữ và nam nhìn từ góc ñộ của nghiên cứu tôi ñang tiến hành là hoàn toàn khác nhau. Được biểu hiện bằng các bảng số liệu sau: Trong 30 bệnh nhân nữ TC: ( Bảng 15 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % Nhẹ 5 16 Trung bình 10 34 Nặng 15 50 → Qua bảng số liệu trên ta thấy, ở nữ biểu hiện bệnh TC và ñặc biệt là trầm cảm nặng chiếm 50%, chiếm một nữa số ñối tượng khảo sát, nó chứng tỏ rằng biểu hiện TC ở nữ giới ña dạng, phong phú. Trong 20 bệnh nhân nam TC: ( Bảng 16 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % Nhẹ 10 50 Trung bình 5 25 Nặng 5 25 → Từ bảng số liệu trên, ta thấy mức ñộ biểu hiện bệnh TC trên BN nam khác biệt hẳn so với nữ, trong khi 50% nữ biểu hiện TC ở mức ñộ nặng thì ở nam chỉ có 25% biểu hiện ở mức ñộ nặng còn có ñến 50% số BN nam có mức ñộ biểu hiện TC nhẹ. 64 Kết luận mục 3.2.2.Từ những số liệu trên, ta có thể khẳng ñịnh rằng trong nghiên cứu này, với việc khảo sát 50 BNTC ñang ñiều trị tại BVTTĐN thì mức ñộ biểu hiện TC ở nam và nữ là hoàn toàn khác nhau, từ mức ñộ biểu hiện khác nhau ñó, nếu nhìn nhận ñược sự khác nhau ñó trong việc chẩn ñoán và ñiều trị thì kết quả mang lại sự thành công cho NTL là ñiều hoàn toàn có thể xảy ra. 3.2.2. Biểu hiện bệnh trầm cảm có sự khác nhau về nghề nghiệp: - Nghề nghiệp là một phần không thể thiếu trong sự sống của con người, có lao ñộng con người mới có thể tồn tại và phát triển trong xã hội loài người, mỗi con người khi sinh ra, và trong suốt quá trình phát triển của mình ñều phải chọn cho mình một công việc làm gì ñó phù hợp với năng lực của bản thân, có thể nuôi sống mình và những người thân của họ, và mỗi người lao ñộng hoạt ñộng trong một lĩnh vực nào ñó thì nghề nghiệp ñó mang mỗi ñặc trưng nghề nghiệp riêng, và bệnh nghề nghiệp là một biểu hiện cụ thể của vấn ñề này. - Trong biểu hiện của BTC cũng vậy, mỗi cá nhân lao ñộng trong một lĩnh vực nào ñó, thì mức ñộ biểu hiện bệnh của họ cũng khác nhau, có thể là do môi trường lao ñộng lâu ngày thành thói quen, do tính chất công việc buộc họ phải như thế này như thế khác. Trong phạm vi ñề tài nghiên cứu này, với mức ñộ khảo sát là 50 BN ñang khám và ñiều trị tại BVTTĐN thì biểu hiện mức ñộ TC trên BN ñược thể hiện bằng bảng sau: ( Bảng 17 ) 65 BỆNH NHÂN NGHỀ NGHIỆP TỔNG SỐ LỰA CHỌN % Lao ñộng chân tay 15 30 Lao ñộng trí óc 10 20 Công nhân xí nghiệp 20 40 Buôn bán 2 4 Nội trợ 3 6 → Từ bảng số liệu trên, ta thấy công nhân làm việc trong các xí nghiệp có mức ñộ biểu hiện bệnh cao nhất ñến 40%, tiếp ñến ñứng ở vị trí thứ hai là lao ñộng chân tay 30%, lao ñộng trí óc 20%, còn lại là buôn bán và những người nội trợ. Nó cho ta thấy rằng, trong tất cả các lĩnh vực khác nhau, nghề nghiệp khác nhau, từ nông dân ñến tri thức, từ người có việc cho ñến người nhàn rỗi …Trong tất cả các ñối tượng ñó ñều có thể mắc chứng BTC, TC nó không chừa bất cứ một ai ñã, ñang và sẽ sống trong xã hội này. Thế nhưng, mức ñộ biểu hiện của BTC trên bệnh nhân trong các nghành nghề khác nhau là khác nhau hoàn toàn ñược thể hiện bằng các bảng số liệu sau: Trong lao ñộng chân tay. ( Bảng 18 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % Nhẹ 2 13 66 Trung bình 5 33 Nặng 10 54 → Từ bảng số liệu trên, ta thấy tỉ lệ lao ñộng chân tay có mức ñộ biểu hiện trầm cảm nặng chiếm tỉ lệ cao ñến 54%, ñiều này ñúng như theo nghiên cứu của Kesoler. R.C – 1994 và Hardy D – 1991, trầm cảm với các biểu hiện của cơ thể thường gặp ở những bệnh nhân sống ở nông thôn hay lao ñộng chân tay có mức thu nhập hàng tháng thấp dưới 500.000 ñồng / một tháng. Công nhân trong các xí nghiệp: ( Bảng 19 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % Nhẹ 5 25 Trung bình 5 25 Nặng 10 50 Đây là lực lượng lao ñộng phổ biến và phát ttiển của xã hội hiện ñại, trong biểu hiện bệnh trầm cảm ở công nhân trong các xí nghiệp có mức ñộ biểu hiện trầm cảm cao nhất, trong số 20 bệnh nhân nữ là công nhân trong các xí nghiệp có ñến 50% họ biểu hiện ở mức ñộ nặng và nó chiếm 40% trên 100% số lao ñộng có trầm cảm. Trong lao ñộng trí óc: ( Bảng 20 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % Nhẹ 5 50 Trung bình 3 30 67 Nặng 2 20 Nội trợ: ( Bảng 21 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % Nhẹ 0 0 Trung bình 1 34 Nặng 2 66 Tóm lại: RLTC với các triệu chứng cơ thể nó gặp trong mọi ngành mọi nghề, trong nghiên cứu của tôi, tỉ lệ công nhân xí nghiệp chiếm 40% ( Trong ñó có 50% biểu hiện TC nặng ), ở lao ñộng trí óc thì biểu hiện TC có 50% thì ở mức ñộ nhẹ, chỉ có 20% ở mức ñộ nặng, những người nội trợ ở nhà hay làm việc gia ñình mức ñộ biểu hiện TC ở ñộ nặng chiếm 60%...Kết quả nghiên cứu này hợp với kết quả của “ Nghiên cứu ñặc ñiểm lâm sàng của RLTC với các rối loạn của cơ thể” của bác sĩ Đặng Quốc Chiến và cộng sự, có 40% công nhân xí nghiệp biểu hiệnTC, lao ñộng chân tay có 26%. Kết luận mục 3.2.3: Theo những số liệu nghiên cứu ñược ở trên, ta thấy ñược rằng, biểu hiện BTC có sự khác nhau cơ bản giữa những người làm những ngành nghề khác nhau trong xã hội, mỗi nghề, mỗi ngành có những ñặc thù cụ thể của ngành mình nên mức ñộ biểu hiện cũng khác nhau. Là một NTL, bạn muốn thành công trong ở lĩnh vực ñó thì việc nắm ñược ngành nghề mà thân chủ mình làm là một trong những yêu cầu cơ bản cho việc ñiều trị mang lại hiệu quả cao nhất. 3.2.3. Biểu hiện bệnh trầm cảm có sự khác nhau về ñộ tuổi: 68 - Trong quá trình phát triển của cơ thể sinh lý, mỗi người phải trải qua tất cả các giai ñoạn khác nhau của cơ thể sinh lý, trong các giai ñọan phát triển ñó, ở mỗi cá nhân có mức ñộ biểu hiện khác nhau, quá trình phát triển khác nhau, có người phát triển nhanh, mạnh, có người phát triển chậm…Nói chung sự phát triển của cơ thể mỗi người ở mỗi giai ñoạn là khác nhau cho nên sự thể hiện tâm lý có ảnh hưởng bởi các giai ñoạn phát triển là khác nhau. Trong biểu hiện của bệnh trầm cảm nó cũng có sự biểu hiện khác nhau theo ñộ tuổi, thông qua các bảng số liệu sau: ( Bảng 22 ) TUỔI TỔNG SỐ LỰA CHỌN % < 25 13 30 25 – 35 20 40 36 – 45 15 30 → Theo bảng số liệu trên thì biểu hiện BTC không phận biệt bạn là ai? ở ñộ tuổi nào… Thì bạn cũng có thể mắc chứng TC cả, nhưng mức ñộ biểu hiện TC ở mỗi ñộ tuổi là không giống nhau như trong ñộ tuổi 25 – 35 có mức ñộ biểu hiện BTC cao nhất là 40%, 36 – 45 chiếm 30% trong tổng số 50 BN ñược khảo sát, ở ñộ tuổi này mức ñộ biểu hiện bệnh ngang bằng với ñộ tuổi < 25. Từ ñó ta có thể khẳng ñịnh trong nghiên cứu của tôi ( Trong phạm vi 50 BN ñang khám và ñiều trị tại BVTTĐN ), mức ñộ biểu hiện trầm cảm khác nhau về ñộ tuổi. Với ñộ tuổi < 25 có các biểu hiện sau: ( Bảng 23 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % 69 Nhẹ 10 66 Trung bình 2 14 Nặng 3 20 Với ñộ tuổi từ 26 – 35 có các biểu hiện như sau: ( Bảng 24 ) NỘI DUNG TỔNG SỐ LỰA CHỌN % Nhẹ 5 25 Trung bình 5 25 Nặng 10 50 Với ñộ tuổi từ 36 – 45 mức ñộ biểu hiện như sau: ( Bảng 25 ) NỘI DUNG TỔNG % Nhẹ 1 7 Trung bình 4 27 Nặng 10 66 → Từ những số liệu thực tế thu ñược ở trên, ta có thể thấy rằng mức ñộ biểu hiện nặng, nhẹ của BNTC theo ñộ tuổi là hoàn toàn khác nhau, ví như ở ñộ tuổi < 25 BNTC chỉ ở mức ñộ nhẹ chiếm tỉ lệ cao tới 66%, nặng chỉ có 20%; ở BN trong ñộ tuổi từ 26 – 35 BN biểu hiện nặng chiếm 50% còn nhẹ có 25%; 36 -45 mức nặng lên 66%, nhẹ chỉ có 7%. Các số liệu trên chứng tỏ cho ta thấy biểu hiện BTC trên BN ở mỗi ñộ tuổi khác nhau là hoàn toàn khác nhau. Kết luận mục 3.2: 70 - Từ những số liệu thực tế thu ñược ở trên, ta nhận thấy rằng, biểu hiện BTC trên BN ñang khám và ñiều trị BVTT Đà Nẵng là rất ña dạng, phong phú, với tất cả các biểu hiện mà test Beck ñã phản ánh, hơn nữa nó lại phù hợp với những biểu hiện ñã ñược các nhà khoa học nghiên cứu từ xưa ñến nay. - Những biểu hiện TC trên BN có sự khác nhau về giới tính, nam biểu hiện TC khác nữ giới, tỉ lệ mắc TC ở nữ cao gần gấp hai lần nam giới, và nguy cơ tự tử thành công ở nam lại cao hơn nữ… - Nó cũng khác nhau ñối với những người hoạt ñộng trong những lĩnh vực khác nhau, trong mỗi ñộ tuổi khác nhau bởi vì mỗi lứa tuổi có một ñặc trưng tâm lý cơ bản nó chi phối toàn bộ những ñặc trưng còn lại, cũng giống như nghề nghiệp của mỗi người khác nhau thì mức ñộ biểu hiện bệnh tùy theo những biểu hiện tâm lý khác nhau là khác nhau, không ai giống ai cả, muôn hình muôn vẻ. 3.3. Kết quả nghiên cứu của phương pháp quan sát: Trong thời gian tiến hành làm ñề tài nghiên cứu này, tôi ñã có một thời gian ñược thực tập ở BVTTĐN, có ñiều kiện cọ sát với việc khám và ñiều trị của các bác sĩ cho bệnh nhân. Nên trong quá trình ñó tôi ñã tiến hành việc quan sát kết quả thực tiễn cho ñề tài của mình. Nghiệm thể mà tôi chọn cho phương pháp này là hai bệnh nhân, một nam và một nữ ( Ngẫu nhiên trong số 50 bệnh nhân ñó), cả hai ñều ñược chẩn ñoán là trầm cảm nặng ( Theo Beck thu gọn ). 3.3.1. Bệnh nhân nam: - Họ và tên : Lê Văn Sinh - Sinh năm : 1965. - Nghề nghiệp : Nông. - Lý do ñến khám bệnh: Mất ngủ, không muốn giao tiếp ngôn ngữ với tất cả mọi người. 71 + Có ý tưởng và hành vi tự sát ( Đã thực hiện hành vi tự sát trước ngày vào viện hai ngày ). - Quan sát thực thể: + Giảm ăn uống, giảm cân. + Giảm khả năng lao ñộng và các ham muốn các hoạt ñộng khác. + Mất ngủ. + Mệt mỏi, hồi hộp lo lắng không yên. + Ít nói, và không muốn nói. + BN có hành vi và ñã thực hiện tự sát trước lúc nhập viện hai ngày. - Quan sát sức khỏe tâm thần: + Khí sắc không trầm buồn mà vui tươi. + Giao tiếp bằng ngôn ngữ tốt, giao tiếp mắt kém. + Dòng tư duy lôgich tốt ( Mô tả chính xác từng ly từng tí biểu hiện cửa cơ thể - qua kiểm chứng người nhà bệnh nhân ) - Tiến triển: Bệnh nhân phát triển bệnh và có nhập viện một lần năm 2007 ñã ñiều trị khỏi và năm 2009 phát bệnh trở lại, hai ngày trước khi nhập viện bệnh nhân có hành vi và ñã thực hiện tự sát nhưng không thành. - Tiền sử: + Bản thân: Từ nhỏ ñến năm 2007, các quá trình phát triển của cơ thể và sức khỏe tâm thần diễn ra bình thường, không có sang chấn gì trong quá trình sống, nhân cách phát triển bình thường và không có các rối loạn tâm thần khác. + Gia ñình: Không có ai biểu hiện bệnh và các rối loạn tâm thần khác. - Khám và ñánh giá một số rối loạn về tâm thần: + Giao tiếp bằng ngôn ngữ tốt ( Bệnh nhân giao tiếp tốt nhưng nhát nói vì khi nói cảm giác ñau ñầu ), tiếp xúc mắt ñược. 72 + Bề ngoài: Ăn mặc sạch sẽ, gọn gàn. + Ý thức: Khả năng ñịnh hướng không gian tốt. + Tư duy: Lời nói chậm nhưng rõ ràng, dòng tư duy hoạt ñộng tốt ( Biểu hiện bệnh nhân mô tả các triệu chứng mình gặp phải rõ ràng khi ñược bác sĩ hỏi). + Xúc cảm: Khí sắc vui không trầm buồn nhưng biểu hiện cảm xúc không phù hợp và khó thay ñổi biểu hiện cảm xúc cho phù hợp với hoàn cảnh thực tại + Hoạt ñộng: Hoạt ñộng bản năng tốt, hoạt ñộng có ý chí giảm, + Chú ý: Mức ñộ tập trung chú ý kém ( Trong quá trình giao tiếp không nhìn người giao tiếp với mình mà nhìn xa xôi về một nơi nào ñó) + Trí nhớ: Tốt. - Các trắc nghiệm tâm lý: Test Beck thu gọn. - Chẩn ñoán: Trầm cảm nặng ( F32.2 ). → Qua quá trình quan sát bệnh nhân Sinh ở trên, ta thấy biểu hiện bệnh trầm cảm trên bệnh nhân ña dạng, phong phú và nó có tất cả các biểu hiện theo chẩn ñoán của DSM và ICD – 10. 3.3.2. Bệnh nhân nữ: - Họ và tên: Huỳnh Thị Thi. - Sinh năm: 1978. - Nghề nghiệp: Nội trợ. - Nguyên nhân ñến khám: Mệt mỏi, lo lắng cho bản thân, mất ngủ. - Quan sát thực thể: + Mất ngủ vào cuối giấc. + Giảm cân nghiêm trọng. + Ăn uống không ngon miệng, không muốn ăn. + Không muốn tham gia vào bất cứ hoạt ñộng nào. 73 + Mệt mỏi, lo lắng cho bệnh tình của mình. - Quan sát sức khỏe tinh thần: + Khí sắc trầm buồn, nét mặt ủ rũ. + Giao tiếp bằng ngôn ngữ khó khăn, không muốn giao tiếp với tất cả mọi người. Giao tiếp bằng mắt kém. + Dòng tư duy hoạt ñộng tốt. - Tiến triển của bệnh: Từ lúc sinh ra ñến năm 30 tuổi, cơ thể, sức khỏe tinh thần của bệnh nhân phát triển bình thường, từ cuối tuổi 30 ñến năm 31 tuổi bệnh nhân phát bệnh nhập viện ña khoa với nhiều khám nghiệm thực thể nhưng không tìm ra nguyên nhân gây bệnh, ngày 22/ 2 bệnh nhân nhập viện với chẩn ñoán trầm cảm nặng ( F 32.2 ). - Tiền sử: + Bản thân: Bệnh nhân phát triển thực thể và tinh thần bình thường trước năm 30 tuổi, và không có các rối loạn thực thể khác, phát bệnh từ cuối năm 30 ñầu 31 tuổi, với các triệu chứng ăn không ngon miệng, mệt mỏi kéo dài, mất ngủ, giảm hứng thú hoạt ñộng hay không tham gia vào bất cứ hoạt ñộng nào cả. + Gia ñình: Gia ñình bệnh nhân có bố là một bệnh nhân tâm thần phân liệt thể nhẹ nhưng ñã ñược chữa khỏi, anh chị em không có ai biểu hiện bệnh giống bố, chỉ một mình bệnh nhân có biểu hiện mệt mỏi kéo dài dù ñược ñiều trị nhiều nơi ( Bệnh viện ña khoa Quãng Ngãi và bệnh viện ña khoa Đà Nẵng ) mà chưa chẩn ñoán ñược bệnh, ngoài ra không có ai có biểu hiện rối loạn tâm thần và các rối loạn khác. - Khám và ñánh giá một số rối loạn tâm thần khác: + Bề ngoài: Ăn mặc sạch sẽ, gọn gàn ( Có người nhà chăm sóc ), bản thân bệnh nhân không thể tự chăm sóc cho mình ( Cả uống thuốc và vệ sinh cá nhân của mình). 74 + Bệnh nhân giao tiếp bằng ngôn ngữ kém, giao tiếp bằng mắt kém. +Ý thức: Khả năng ñịnh hướng không gian, thời gian tốt ( Khi ñược bác sĩ hỏi ngày, tháng, năm và ñang ñiều trị tại bệnh viện nào, ở ñâu… thì bệnh nhân trả lời chính xác). + Tri giác: Không tri giác ñược các biểu hiện cụ thể của bệnh mình mắc phải, chỉ nói ñau khắp mình thôi. Không có ảo tưởng, ảo giác. + Tư duy: Tư duy lôgích tốt, lời nói khi phát âm chậm chạp, khó nói thành lời nội dung cần nói. + Cảm xúc: Khí sắc buồn, trầm mà không phù hợp với hoàn cảnh thực tại. Mức ñộ thay ñổi cảm xúc chậm ( Bệnh nhân khó chuyển từ dòng cảm xúc này sang dòng cảm xúc khác ) + Hoạt ñộng: Cả hoạt ñộng có ý chí và bản năng ñều không thực hiện ñược mà cần phải có người khác giúp ñỡ. + Chú ý: Mức ñộ tập trung chú ý kém ( Mắt nhìn xa xăm, vô cảm với tất cả mọi vấn ñề xung quanh ). + Trí nhớ: Hoạt ñộng tốt. - Các trắc nghiệm ñược dùng: Test Beck thu gọn với tổng số ñiểm trên 15 ñiểm ( Trầm cảm nặng ), test hoàn thành câu chuyện - Chẩn ñoán: F 32.2. → Qua quá trình quan sát hai bệnh nhân thuộc hai giới khác nhau, hai nghề nghiệp khác nhau, hai ñộ tuổi khác nhau ở trên, ta thấy cùng một mức ñộ trầm cảm nặng như nhau cùng F32.2 như nhau, nhưng những biểu hiện của họ theo như quan sát ñược là hoàn toàn khác nhau, chỉ có một số biểu hiện là giống nhau, còn có một số biểu hiện có ở người này nhưng không có ở người kia và ngược lại, ở họ có những biểu hiện nổi trội khác nhau như bệnh nhân nam mức ñộ biểu hiện của mất ngủ, không muốn giao tiếp chiếm ưu thế, còn bệnh 75 nhân nữ thì biểu hiện mệt mỏi kéo dài, lo lắng cho bệnh tình của mình chiếm ứu thế vượt trội. Từ những số liệu quan sát thực tế trên, ñối với NTL cần có cách nhìn nhận, ñánh giá các triệu chứng biểu hiện trên bệnh nhân một cách chính xác, cần xác ñịnh ñâu là biểu hiện chính gây nên bệnh cho từng bệnh nhân khác nhau, có như thế quá trình trị liệu mới mang lại kết quả tốt. Cần kết hợp phương pháp này với các phương pháp nghiên cứu khác như thế hiệu quả thu ñược sẽ cao hơn rất nhiều. CHƯƠNG III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 3.1. Kết luận chung: - Từ việc phân tích cơ sở lý thuyết ở chương I, tôi thấy hiện nay trên thế giới và cả ở Việt Nam có rất nhiều quan ñiểm khác nhau về bệnh trầm cảm và biểu hiện nó trên bệnh nhân, mỗi lý thuyết ñều tiếp cận nó với một góc ñộ khác nhau, từ khía cạnh khác nhau, nên quan ñiểm và cách ñánh giá của mỗi nhà nghiên cứu khác nhau, tuy nhiên dù tiếp cận nó ở phương diện nào ñi nữa thì mỗi lý thuyết, mỗi cách nhìn nhận ñã nói lên ñược những biểu hiện cụ thể của nó. Trên phương diện lý thuyết các nghiên cứu về bệnh trầm cảm cũng biểu hiện ở mức ñộ ña dạng, phong phú, mỗi lý thuyết mỗi nét khác nhau. - Qua ñiều tra thực tiễn, cho thấy rằng, trong 50 bệnh nhân ñang khám và ñiều trị tại BVTTĐN, ở họ biểu hiện về bệnh trầm cảm ña dạng, phong phú, có sự khác nhau về giới tính, nghề nghiệp, ñộ tuổi → Chứng tỏ rằng bệnh trầm cảm là căn bệnh xã hội nguy hiểm, muôn hình muôn vẻ, không ai giống ai mà lại hay gặp trong xã hội hiện ñại mà chúng ta ñang sống, làm việc và học tập này, ñây là một vấn ñề nhức nhối cho những người có liên quan, những nhà chuyên môn về nghiên cứu và chữa những bệnh liên quan ñến sức khỏe tinh thần, trong ñó có trầm cảm.Kết quả nghiên cứu thự tiễn trên những biểu hiện trầm cảm trên bệnh nhân ñược nhìn nhận theo mức ñộ tăng dần như 76 sau:Có 34% BN ăn uống kém và không thấy ngon miệng khi ăn, 34% họ cảm thấy mình già nua xấu xí, 34% họ không quan tâm ñến cuộc sống xung quanh, 34% năng lực lao ñộng giảm một cách nghiên trọng,44% số bệnh nhân cảm thấy thất bại trong cuộc sống, 48% họ lo lắng cho tương lai của bản thân, 52% họ thất vọng hoàn toàn về bản thân, 52% ñánh giá thấp bản thân họ, 58% mệt mỏi không thể làm bất cứ việc gì cả và biểu hiện quan trọng nhất là có ñến 64% có ý tưởng và hành vi tự sát 3.2. Kiến nghị: Qua tìm hiểu về những biểu hiện của bệnh trầm cảm ở trên, mặc dù thời gian nghiên cứu ngắn và chưa có ñược nhiều số liệu về thực tế, nhưng qua nghiên cứu tài liệu và quá trình học tập của bản thân, tôi ñưa ra một số kiến nghị sau: - Đối với bản thân bệnh nhân: Khi phát hiện mình có những triệu chứng ñiển hình của trầm cảm trên, cần ñến khám ở một cơ sở chuyên khoa về vấn ñề sức khỏe tâm thần ñể ñược chẩn ñoán ñúng bệnh, và ñược ñiều trị ñúng cách. Cần tìm cho mình một biện pháp ñiều trị hiệu quả nhất, cần hợp tác, quán triệt rõ ràng những tư tưởng của NTL. Tìm hiểu qua sách, báo, và các phương tiện truyền thông về biểu hiện, nguyên nhân…căn bệnh mình ñang mắc phải nhằm giúp quá trình trị liệu diễn ra nhanh chóng và mang lại hiệu quả tốt nhất. Tuyệt ñối nhận thức ñúng ñắn về căn bệnh của mình, bởi vì, tuy là một căn bệnh thuộc về vấn ñề sức khỏe tinh thần nhưng theo nhiều nghiên cứu và thực nghiệm của các nhà khoa học trong và ngoài nước, nó hoàn toàn có thể ñược ñiều trị khỏi, bệnh nhân cần tin tưởng vào bản thân mình, tin tưởng vào NTL là họ có thể mau chóng thoát khỏi tình trạng hiện tại nếu cả hai có tinh thần hợp tác cao.Cần tổ chức lao ñộng, nghỉ ngơi hợp lý, ñiều hòa giữa lao ñộng chân tay và lao ñộng trí óc, giữa làm việc và hoạt ñộng vui chơi giải trí. Tổ chức ñời sống cá nhân tốt, họ 77 cần chú ý tới không gian, hoàn cảnh nhà ở, nơi làm việc sao cho ngăn nắp thoáng mát chống tiếng ồn, cần ñảm bảo ăn uống có chất lượng tốt, tránh dùng rượu, cà phê, thuốc lá, sinh hoạt ñiều ñộ, ñảm bảo giờ giấc sinh hoạt, ngủ, nghỉ, tránh ñảo lộn nếp sống - Đối với gia ñình bệnh nhân: Khi phát hiện người nhà hay những người thân khác mắc hay có những triệu chứng trầm cảm trên cần nhận thức chính xác mức ñộ nguy hiểm của bệnh ñối với bệnh nhân, cần ñưa bệnh nhân ñi khám ở những cơ sở chuyên khoa tâm thần phù hợp, không mê tín, dị ñoan mà cúng bái ñể chữa bệnh vì nó không giúp hết bệnh mà còn gây tốn kém về mặt kinh tế. Tạo khung cảnh gia ñình vui vẻ, thỏa mái, xây dựng gia ñình là một chỗ dựa, là tổ ấm, là pháo ñài, là nơi ñể những lúc mệt mỏi hay khó khăn mỗi thành viên có thể tâm sự chia sẻ những khó khăn gặp phải trong cuộc sống này… nhằm giúp bệnh nhân trầm cảm sau khi ñiều trị khỏi có thể hòa nhập nhanh chóng vào trong cuộc sống bình thường trước hết là ở gia ñình sau nữa là xã hội. Hạn chế ñến mức thấp nhất những rủi ro, bạo hành hay bất cứ một chấn ñộng mạnh nào về cuộc sống gia ñình cho tất cả các thành viên trong gia ñình giúp họ cảm nhận ñược gia ñình thực sự là một pháo ñài vững chắc. Cần hợp tác một cách có hiệu quả nhất trong quá trình ñiều trị của bệnh nhân, cung cấp những thông tin về bệnh nhân một cách chính xác không mập mờ hay dấu diếm bất cứ một chi tiết nhỏ nào về bệnh tật của bệnh nhân, giúp quá trình trị liệu diễn ra thuận lợi mang lại hiệu qủa ñiều trị như mong muốn. Theo dõi, tìm kiếm những kiến thức chuyên môn liên quan ñến bệnh mà người thân mình mắc phải, ñể giúp các thế hệ tiếp theo của gia ñình hay bản thân, ñặc biệt là người ñã từng mắc bệnh biết cách tổ chức cuộc sống và hoạt ñộng của của cá nhân hợp lý, phòng và tránh ñược bệnh trầm cảm và các bệnh liên quan ñến sức khỏe tinh thần. Ông bà, cha mẹ và những bậc tiền bối trong nhà thực sự là một nơi yên lành và ấm 78 áp cho sự quay về và noi theo của thế hệ con cháu, bởi vì theo bà cựu giám ñốc tổ chức y tế thế giới bác sĩ Gro.Harlem thì “ Ngày nay không một gia ñình nào mà lúc này hay lúc khác không có vấn ñề về sức khỏe , về tinh thần”. Muốn mỗi thành viên khỏe mạnh thì tế bào của xã hội là gia ñình phải khỏe mạnh. - Đối với xã hội: Cần có nhiều chương trình, hoạt ñộng, hội thảo về bệnh trầm cảm sâu rộng trong quần chúng nhân dân, vận ñộng mọi người cùng tham gia chiến dịch phòng chống trầm cảm trong cộng ñồng. Phổ biến cho mọi người dân biết “ Sức khỏe là trạng thái thỏa mái toàn diện cả ba mặt là thể chất, tâm thần và xã hội”, khuyến khích mọi người hãy sống và làm việc như thế nào ñó nhằm ñảm bảo cân bằng cả ba mặt sức khỏe trên. Treo băng rôn, biểu ngữ nêu những triệu chứng, nguyên nhân… của bệnh trầm cảm ở những ñông người giúp nhận thức và cái nhìn của mọi người ñối với bệnh trầm cảm, với những bệnh nhân trầm cảm ñược chính xác tránh sai lệch trong cách nhìn, cách nghĩ mà ñem lại những hậu quả ñáng tiếc từ sự không hiểu biết ñó.Tổ chức giáo dục cả trong xã hội và trường học, cần kết hợp giáo dục cả nhà trường, gia ñình và xã hội nhằm mang lại hiệu quả hiểu biết nhanh , mạnh và tốt nhất. 79 Tài liệu tham khảo. 1. “Tâm thần học”, O.V.Kecbicôp, M.V.Cogkina, R.A.Natigiarôp, A.V.Xnhegionhepxk, NXB “ Mir”- Matxcơva 1980 và NXB Y học Hà Nội. 2. “Cơ sở tâm lý học ứng dụng”, Giáo sư Đặng Phương Kiệt, NXB Đại học quốc gia Hà Nội – 2001. 3. “Những ñiều trọng yếu trong tâm lý học”, Roret f Fedlman, NXB Thống kê. 4. “Tâm lý học giới tính và giáo dục giới tính”, PGS.TS Bùi Ngọc Oanh, NXB Giáo dục – 6/2006. 5. “Tâm thần học và tâm lý học y học”, Học viện quân y - Bộ môn tâm thần và tâm lý học y học, NXB Quân ñội nhân dân, Hà Nội – 2007. 80 6. “Cơ sở của lâm sàng tâm thần học”, Sidney Bloch – Bruces. Singh dịch Trần Viết Nghị và cộng sự, NXB Y học, Qúy I – 2003. 7. “Thực hành và ñiều trị tâm lý”, TS Võ Văn Bản, NXB Y học, Hà Nội – 2002. 8. “Gọi bình yên quay về”, Tự truyện của Lê Quốc Nam – Bác sĩ chuyên khoa tâm thần, NXB Trẻ, Tháng 1/ 2008. 9. “ Bệnh trầm cảm trong xã hội hiện ñại, cách nhận diện và phòng tránh”, Thạc sĩ Nguyễn Thơ Sinh, NXB Phụ nữ, Qúy IV năm 2007. 10. “ Bệnh học tâm thần”, Học viện quân y - Bộ môn tâm thần và tâm lý học y học, NXB Quân ñội nhân dân, Hà Nội – 2007. 11. Tạp chí “ Thông tin y học – chuyên ngành tâm thần”, Hội tâm thần học thành phố Hồ Chí Minh và Bệnh viện tâm thần Biên Hòa, Số 21 – Qúy 2 năm 1999. 12. Tạp chí “Thông tin chuyên ngành – Các vấn ñề liên quan ñến tâm thần”, Bệnh viện tâm thần Biên Hòa, Số 33 – Qúy II năm 2002. 13. Tạp chí “ Thông tin chuyên ngành – Các vấn ñề liên quan ñến tâm thần”, Bệnh viện tâm thần Trung ương II, Số 51 – Qúy IV năm 2006. 14. Tạp chí “ Thông tin chuyên ngành – Các vấn ñề liên quan ñến tâm thần”, Bệnh viện tâm thần Trung ương II, Số 52 – Qúy I năm 2007. 15. Tạp chí “ Thông tin chuyên ngành – Các vấn ñề liên quan ñến tâm thần”, Bệnh viện tâm thần Trung ương II, Số 44 – Qúy I năm 2005. 81 16. “ Khoa học chẩn ñoán tâm lý”, Trần Trọng Thủy, NXB Giáo dục – 1992. 17. “ Sổ tay thầy thuốc thực hành ( Tập 2 ), NXB Y học, Hà Nội – 1994. 18. Tạp chí “ Thông tin chuyên ngành – Các vấn ñề liên quan ñến tâm thần”, Bệnh viện tâm thần Trung ương II, Số 33 – Qúy II – 2002. Hệ thống chữ viết tắt ñược dùng trong bài luận văn: - BVTTĐN: Bệnh viện tâm thần Đà Nẵng. - NTL: Nhà trị liệu. - WHO: Tổ chức y tế thế giới. - ICD – 10: - DSM- IV: Hiệp hội tâm thần Mỹ. - NXB: Nhà xuất bản. - BNTC: Bệnh nhân trầm cảm. - BTC: Bệnh trầm cảm. - BN: Bệnh nhân. - LPTL: Liệu pháp tâm lý. 82