Đề tài Bước đầu đánh giá độ ổn định và xây dựng tiêu chuẩn cơ sở thuốc mỡ eupolin

Bộ Quốc Phòng Học viện Quân YNguyễn Đức CườngBƯỚC ĐẦU ĐÁNH GIÁ ĐỘ ỔN ĐỊNH VÀ XÂY DỰNGTIÊU CHUẨN CƠ SỞ THUỐC MỠ EUPOLIN.(Khoá luận tốt nghiệp dược sĩ đại học khoá 1999- 2005)  Cán bộ hướng dẫn : TS. NGUYỄN MINH CHÍNH. Phần trình bày tóm tắt khoá luận gồm có ĐÆt vÊn ®Ò . PhÇn 1: Tæng quan. PhÇn 2: Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. PhÇn 3: KÕt quả vµ bµn luËn. PhÇn 4: KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ.   ĐẶT VẤN ĐỀ. Cỏ Lào là một loại cây có tác dụng kháng khuẩn đã được phát hiện từ lâu. Theo các công trình nghiên cứu đã được công bố có Lào có tác dụng: kháng khuản, chống viêm, cầm máu. Trên cơ sở đó đã có nhiều chế phẩm từ cỏ Lào đ­ợc ứng dụng trong lâm sàng. Tại TT NC ƯD SX thuốc HVQY đang tiến hành nghiên cứu thuốc mỡ EUPOLIN dùng trong điều trị vết bỏng và vết thương phần mềm.Theo quy định một loại thuốc muốn sx và sử dụng rộng thì cần thiết phải xây dựng TCCS và đánh giá độ ổn định của thuốc. Xuất phát từ những vẫn đề trên chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Bước đầu đánh giá độ ổn định và xây dựng tiêu chuẩn cơ sở thuốc mỡ EUPOLIN” nhằm mục tiêu: Xây dựng tiêu chuẩn cơ sở cho cao cỏ Lào dùng làm nguyên liệu sản xuất thuốc mỡ EUPOLIN. Xây dựng tiêu chuẩn cơ sở thuốc mỡ EUPOLIN. Đánh giá độ ổn định thuốc mỡ EUPOLIN bằng phương pháp lão hoá cấp tốc, từ đó dự đoán tuổi thọ của thuốc. PhÇn 1 : Tæng quan 1.1C©y cá Lµo C©y Cá Lµo cã nguån gèc tõ ®ảo Antilles ë Trung Mü, råi tõ ®ã lan sang c¸c n­íc Đ«ng Nam ¸ vµ ViÖt Nam năm 1930 . Tªn khoa häc Eupatorium odoratum Linn. Hä Asteraceae Tªn kh¸c : Chromolaena odorata L.R.M Kinh H.Robison Cá Lµo Eupatoriun odoratum Asteraceae   Thµnh phÇn ho¸ häc : Nhãm tinh dÇu Nhãm flavonoid Nhãm saponin Nhãm alcaloid Nhãm tanin T¸c dông D­îc lý vµ øng dông l©m sµng: T¸c dông chèng viªm cÊp tÝnh, T¸c dông kh¸ng khuÈn, T¸c dông cÇm m¸u.   1.2 Thuèc mì  Thuèc mì (TM) lµ d¹ng thuèc cã thÓ chÊt mÒm dïng b«i lªn da hay niªm m¹c, nh»m bảo vÖ da hoÆc ®­a thuèc thÊm qua da. Tiªu chuÈn thuèc mì. Theo quy ®Þnh cña D­îc ®iÓn ViÖt Nam III ( DĐVN III) thuèc mì phải ®¹t c¸c tiªu chuÈn :1.  Phải lµ những hçn hîp hoµn toµn ®ång nhÊt giữa d­îc chÊt vµ t¸ d­îc, d­îc chÊt phải ®¹t ®é ph©n t¸n cao. 2.  Phải cã thÓ chÊt mÒm mÞn mµng, kh«ng chảy ë nhiÖt ®é th­êng, dÔ b¸m thµnh líp máng khi b«i lªn da hoÆc niªm m¹c.3.  Kh«ng g©y kÝch øng da vµ niªm m¹c. 4.  BÒn vững ( lý, ho¸, vi sinh) trong qu¸ trinh bảo quản.5. Đối với thuốc mỡ bôi vết thương phải vô khuẩn Thuèc mì EUPOLIN. C«ng thøc pha chÕ cho 500 tub lo¹i 20 g ·    Cao ®Æc chiÕt tõ c©y Cá Lµo 2000g. ·    Lanolin 1700g ·     S¸p ong 300g ·     Vaselin võa ®ñ 10000g S¬ ®å qui trinh sản xuÊt: Cá Lµo Cao láng Cao ®Æc TMEUPOLIN  Kü thuËt vµ ph­¬ng ph¸p bµo chÕ : Thuèc mì Eupolin ®­îc sản xuÊt theo ph­¬ng ph¸p trén ®Òu nhò ho¸. Đãng trong tuýp nh«m lo¹i 20g 1.3 Đé æn ®Þnh cña thuèc: Đé æn ®Þnh cña thuèc lµ khả năng cña thuèc (nguyªn liÖu hoÆc thµnh phÈm) bảo quản trong ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh giữ ®­îc những ®Æc tÝnh vèn cã vÒ vËt lý, ho¸ häc, vi sinh, t¸c dông d­îc lý vµ ®éc trong giíi h¹n qui ®Þnh tiªu chuÈn chÊt l­îng thuèc.. Đé æn ®Þnh thuèc phô thuéc vµo: C¸c yÕu tè m«i tr­êng, c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn thuèc C¸c kiÓu thö nghiÖm dïng trong nghiªn cøu ®é æn ®Þnh cña thuèc KiÓu thö nghiÖm nhanh. KiÓu thö nghiÖm ng¾n h¹n. KiÓu thö nghiÖm tõng phÇn. KiÓu thö nghiÖm ®Çy ®ñ: thö nghiÖm dµi h¹n, thö nghiÖm l·o ho¸ cÊp tèc, thö nghiÖm kh¾c nghiÖt Thö nghiÖm cÊp tèc. Theo quy ®Þnh, tiÕn hµnh nghiªn cøu ®é æn ®Þnh cña thuèc b»ng ph­¬ng ph¸p l·o ho¸ cÊp tèc phải ®ảm bảo trong ®iÒu kiÖn: nhiÖt ®é :40oC  5oC, ®é Èm :70%  5% RH, Thêi gian: 6 th¸ng Tuæi thä cña thuèc cña thuèc cã thÓ dù ®o¸n theo c«ng thøc: C = kCtn+C0. PhÇn 2 : PhƯƠNG PH¸p NGHIÊN CỨU. 2.1. X©y dùng tiªu chuÈn c¬ së Cao cá Lµo .   - Cảm quan: Quan s¸t mµu s¾c, thÓ chÊt cña 3 mÉu råi rót ra kÕt luËn.   -  Mïi vÞ: Dïng vÞ gi¸c vµ khøu gi¸c ®¸nh gi¸.   -  Hµm Èm : TiÕn hµnh theo PL 5.16 DĐVN III.  - Đé nhiÔm khuÈn: Theo chuyªn luËn t¹i PL10.7 DĐVN III. - ĐÞnh tÝnh: + B»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc: TiÕn hµnh c¸c phản øng ®Þnh tÝnh c©y cá Lµo gåm phản øng ®Þnh tÝnh: tanin, saponin, flavonoid. + B»ng ph­¬ng ph¸p s¾c ký líp máng:Lµm theo DĐVN III PL4.4 Dung dÞch thö: ChiÕt tõ cao cá Lµo Dung dÞch ®èi chiÕu: ChiÕt tõ l¸ cá Lµo t­¬i. - ĐÞnh l­îng: Định lượng Tanin bằng phương pháp Lowenthan 2.2. X©y dùng tiªu chuÈn c¬ së thuèc mì - Hình thøc thÓ chÊt: LÊy mét tuýp thuèc mì, bãp nhÑ, quan s¸t. ĐÓ hai tuýp thuèc ®· më trong tñ Êm ë nhiÖt ®é 370C. Rót ra kÕt luËn. - Đé mÞn : Bãp lÊy khoảng 1g thuèc mì ®Æt lªn mÆt kÝnh ph¼ng dïng ®Çu ngãn tay miÕt cho thuèc dµn thµnh mét líp máng. - Đé ®ång nhÊt: TiÕn hµnh Theo DĐVN III PL 1.10. - Khoảng chảy: Thö theo DĐVNIII - PL5.19. - Độ đồng đều khối lượng : Theo ph­¬ng ph¸p DĐVN III PL 8.3 - Độ nhiễm khuẩn: Theo PL 10.7 DĐVN III. - ĐÞnh tÝnh: ph­¬ng ph¸p ho¸ häc vµ ph­¬ng ph¸p s¾c ký líp máng. Ph­¬ng ph¸p ho¸ häc: TiÕn hµnh theo c¸c phản øng ®Þnh tÝnh c©y cá Lµo. Gåm cã phản øng ®Þnh tÝnh : tanin, saponin, flavonoid. Ph­¬ng ph¸p s¾c ký líp máng: TiÕn hµnh theo DĐVN III. Dung dÞch thö: chiÕt tõ c¸c mÉu thuèc mì Dung dÞch ®èi chiÕu: ChiÕt tõ l¸ cá Lµo t­¬i. - ĐÞnh l­îng: Định lượng tanin bằng phương pháp LOWENTHAN 2.3 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ®é æn ®Þnh cña thuèc. MÉu nghiªn cøu. Chän ba mÊu ë ba l« sản xuÊt kh¸c nhau ĐiÒu kiÖn nghiªn cøu. Trong buång vi khÝ hËu: NhiÖt ®é : 40o  1oC. Đ é Èm: 705%.Tr¸nh ¸nh s¸ng C¸ch ®¸nh gi¸: Thuèc ®­îc bảo quản trong buång vi khÝ hËu, ®Þnh kú 23- 30 ngµy l¹i ®­îc kiÓm tra mét lÇn. C¸c tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ ®­îc c©n nh¾c kü cả vÒ chÊt l­îng vµ ph­¬ng ph¸p ®Ó cã thÓ cho kÕt quả chÝnh x¸c, vµ so s¸nh ®­îc víi tiªu chuÈn ®Ò ra. C¸c tiªu chÝ ®­îc dïng ®Ó ®¸nh gi¸ gåm: hình thøc thÓ chÊt, ®é mÞn, ®é ®ång nhÊt, ®é nhiÔm khuÈn, ®Þnh tÝnh, ®Þnh l­îng. C¸c tiªu chÝ nµy ®­îc so s¸nh víi tiªu chuÈn c¬ së x©y dùng ë trªn. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh c¸c tiªu chÝ: Theo ph­¬ng ph¸p phÇn 2.2 Sau khi x¸c ®Þnh ®­îc thêi gian thuèc vÉn giữ ®­îc c¸c yªu cÇu theo tiªu chuÈn ®Ò ra, chóng t«i sö dông c«ng thøc phÇn 1.3 đo¸n tuæi thä cña thuèc. PhÇn 3 : KẾt QUẢ NGHIÊN CỨU. 3.1 KÕt quẢ nghiªn cøu x©y dùng tiªu chuÈn cao Cá Lµo. Cảm quan, mïi vị Bảng 1: KÕt quả nghiªn cøu cảm quan mïi vÞ cao cá Lµo. Cảm quan mïi vÞ, tiªu chuÈn cao cá Lµo phải ®¹t lµ: cã mµu ®en, thÓ chÊt mÒm dÎo, cã mïi th¬m ®Æc tr­ng cña cá Lµo, vÞ h¬i ch¸t. Hµm Èm . Bảng2: KÕt quả nghiªn cøu hµm Èm cao cá Lµo. VËy tiªu chuÈn hµm Èm cao cá Lµo phải ®¹t lµ : kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 20%.   Đé nhiÔm khuÈn . Bảng 3: KÕt quả nghiªn cøu giíi h¹n nhiÔm khuÈn.     (+): Đ¹t giíi h¹n møc 1 Theo tiªu chuÈn PL 10.7 DĐVN III  ĐÞnh tÝnh . KÕt quả ®Þnh tÝnh b»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc: (+) Phản øng d­¬ng tÝnh. KÕt quả ®Þnh tÝnh b»ng ph­¬ng ph¸p s¾c ký líp máng: Bản mét: ĐiÓm B1 chÊm dung dÞch thö chiÕt tõ cao Cá Lµo mÉu 1, ®iÓm A lµ dÞch ®èi chiÕu chiÕt tõ c©y cá Lµo Bảng 5: KÕt quả ch¹y SKLM mÉu 1 Bản hai: ĐiÓm B2 chÊm dung dÞch thö chiÕt tõ cao Cá Lµo mÉu 2, ®iÓm A lµ dÞch ®èi chiÕu chiÕt tõ c©y cá Lµo. Bảng 6: KÕt quả ch¹y SKLM mÉu 2 Bản ba: ĐiÓm B3 chÊm dung dÞch thö chiÕt tõ cao Cá Lµo mÉu 3, ®iÓm A lµ dÞch ®èi chiÕu chiÕt tõ c©y cá Lµo. Bảng 7: KÕt quả ch¹y SKLM mÉu 3 Tõ những nghiªn cøu trªn ta thÊy c¸c chÊt cã trong cao cá Lµo còng t­¬ng tù nh­ trong c©y cá Lµo, vì vËy tiªu chuÈn vÒ ®Þnh tÝnh mµ cao cá Lµo phải ®¹t ®­îc lµ: cho c¸c phản øng ®Þnh tÝnh cña cá Lµo. ĐÞnh l­¬ng. KÕt quả ®Þnh l­îng tanin ®­îc thÓ hiÖn trong bảng 8 Bảng 8: KÕt quả ®Þnh l­îng tanin trong cao cá Lµo. Căn cø vµo kÕt quả trªn, vµ ®Ó ®ảm bảo chÊt l­îng, tiªu chuÈn khi ®Þnh l­îng tanin trong chÕ phÈm phải ®¹t lµ kh«ng ®­îc phÐp d­íi 10%. 3.2 KÕt quẢ nghiªn cøu x©y dùng tiªu chuÈn cña thuèc mì. KÕt quả nghiªn cøu hình thøc, thÓ chÊt, ®é mÞn, ®é ®ång nhÊt - Hình thøc: Quan s¸t cả ba mÉu thÊy mµu n©u sÉm, thÓ chÊt mÒm. Khi ®Ó ë 370C trong 24 giê kh«ng chảy láng. - Đé mÞn: c¸c mÉu ®Òu tr¬n tay, mÞn ®Òu kh«ng g©y cảm gi¸c gîn cém. - Đé ®ång nhÊt : Đé ph©n t¸n cao, trong cả bèn tiªu bản ®Òu kh«ng ph¸t hiÖn thÊy tiÓu ph©n, mµu s¾c ®ång ®Òu. ChÝnh vì vËy tiªu chuÈn vÒ thÓ chÊt, ®é mÞn, ®é ®ång nhÊt thuèc mì EUPOLIN lµ: Đạt như trên KÕt quả nghiªn cøu khoảng chảy KÕt quả nghiªn cøu khoảng chảy ®­îc trình bµy ë bảng 9 . Bảng 9:KÕt quả nghiªn cøu khoảng chảy cña TM UPOLIN NhiÖt ®é chảy trung bình cña ba mÉu lµ: 44,6oC, SD = 0,6 Tõ kÕt quả trªn ®Ó đảm bảo chÊt l­îng thuèc khi dïng theo quy ®Þnh cña DĐVN chóng t«i lÊy khoảng chảy cña thuèc lµ tõ 42 oC- 46 oC, Đé ®ång ®Òu khèi l­îng. KÕt quả ®­îc trình bµy t¹i bảng 10 Bảng 10: KÕt quả nghiªn cøu ®é ®ång ®Òu khèi l­îng cña TM EUPOLIN. Tiªu chuÈn ®é ®ång ®Òu khèi l­îng chóng t«i lÊy theo DĐVN III, tuýp thuèc phải ®¹t tõ 18g- 22g. (+):Đ¹t giíi h¹n møc 1 Theo tiªu chuÈn PL 10.7 DĐVN III Dùa vµo quy ®Þnh DĐVN vµ kÕt quả nghiªn cøu chóng t«i quy ®Þnh tiªu chuÈn vÒ ®é nhiÔm khuÈn cña thuèc lµ: Đ¹t giíi h¹n møc 1 theo tiªu chuÈn PL 10.7 DĐVN III   Đé nhiÔm khuÈn. KÕt quả ®­îc thÓ hiÖn trong bảng 11. Bảng 11 : KÕt quả ®¸nh gi¸ ®é nhiÔm khuÈn ĐÞnh tÝnh . KÕt quả ®Þnh tÝnh b»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc. (+) Phản øng d­¬ng tÝnh. Các mẫu đều (+) với phản định tính của : Saponin, flavonoid, tanin. Ph­¬ng ph¸p s¾c ký líp máng Bản mét: ĐiÓm C1 chÊm dung dÞch thö chiÕt tõ Thuèc mì EUPOLIN mÉu 1, ®iÓm A lµ dÞch ®èi chiÕu chiÕt tõ c©y cá Lµo. Bảng 13: KÕt quả SKLM mÉu1 TM Bản hai: ĐiÓm C2 chÊm dung dÞch thö chiÕt tõ Thuèc mì EUPOLIN mÉu 2, ®iÓm A lµ dÞch ®èi chiÕu chiÕt tõ c©y cá Lµo. Bảng 14: KÕt quả SKLM mÉu 2 TM Bản ba:ĐiÓm C2 chÊm dung dÞch thö chiÕt tõ thuèc mì EUPOLIN mÉu 3, ®iÓm A lµ dÞch ®èi chiÕu Bảng 15 : KÕt quả SKLM mÉu 3 TM ë cả ba bản s¾c ký, vÕt chÊm chÊt thö vµ vÕt chÊm chÊt ®èi chiÕu ®Òu cho những vÕt mµu gièng nhau víi Rf x100 gÇn b»ng nhau. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh c¸c chÊt trong thuèc mì t­¬ng tù víi c¸c chÊt cã trong cá Lµo. VËy trong ®Þnh tÝnh, thuèc mì EUPOLIN phải cho c¸c phản øng ®Þnh tÝnh c©y cá Lµo. ĐÞnh l­¬ng KÕt quả ®Þnh l­îng tanin ®­îc thÓ hiÖn trong Bảng 16 Bảng 16: KÕt quả ®Þnh l­îng tanin trong TM EUPOLIN. Tõ kÕt quả trªn ®Ó ®ảm bảo chÊt l­îng thuèc giíi h¹n hµm l­îng tanin trong thuèc mì EUPOLIN lµ kh«ng d­íi 2% 3.3 KÕt quả nghiªn cøu ®é æn ®Þnh: Bảng 17: DiÔn biÕn chÊt l­îng cña mÉu 1 theo thêi gian bảo quản Bảng 18: DiÔn biÕn chÊt l­îng cña mÉu 2 theo thêi gian bảo quản. Bảng 19: DiÔn biÕn chÊt l­îng cña mÉu 3 theo thêi gian bảo quản. Bảng 20: Sù biÕn ®æi hµm l­îng tanin theo thêi gian bảo quản trong ®iÒu kiÖn l·o ho¸ cÊp tèc. KÕt quả trªn cho thÊy : Trong ®iÒu kiÖn bảo quản cña nghiªn cøu, sau 190 ngµy hµm l­îng tanin vÉn ®¹t trªn 2%, c¸c chØ tiªu vÒ ®Þnh tÝnh, ®é mÞn, ®é nhiÔm khuÈn, vÉn ®¹t theo tiªu chuÈn c¬ së. Sau 175 ngµy ë cả ba mÉu b¾t ®Çu xuÊt hiÖn c¸c tub kh«ng ®¹t vÒ mµu s¾c vµ mïi vÞ, tû lÖ nµy lµ 2,5%, tiÕp tôc tăng lªn 5% ë ngµy 190. Thêi ®iÓm kÕt thóc nghiªn cøu cña ba mÉu nµy lµ 175 ngµy. Tuæi thä cña thuèc khi bảo quản ë nhiÖt ®é 200C ®­îc dù ®o¸n dùa vµo kÕt quả trªn theo c«ng thøc: C = kCtn+C0. ë ®©y ttn = 400C cßn ttb = 200C nªn cã k = 4 Bảng 21: KÕt quả dù ®o¸n tuæi thä cña thuèc VËy tuæi thä dù kiÕn cña thuèc mì EUPOLIN lµ 760 ngµy, tøc lµ 2 năm 1 th¸ng. PhÇn 4 : KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 4.1 KÕt luËn. Tiªu chuÈn cao cá Lµo. + Cảm quan : Cao cá Lµo cã mµu ®en nh¸nh, thÓ chÊt mÒm vµ dÎo, dÝnh, ®ång nhÊt. + Mïi vÞ : Cã vÞ ch¸t vµ mïi th¬m ®Æc tr­ng cña cá Lµo. + Đé Èm: Kh«ng qu¸ 20% . +Đé nhiÔm khuÈn: Đ¹t giíi h¹n møc 1, theo tiªu chuÈn PL 10.7 DĐVN III. +ĐÞnh tÝnh: Phải thÓ hiÖn c¸c phản øng ®Þnh tÝnh cña Cá Lµo. + ĐÞnh l­îng: Hµm l­îng tanin phải ®¹t tõ 10 % trë lªn. Tiªu chuÈn c¬ së TM EUPOLIN. + Hình thøc thÓ chÊt : Thuèc mì mµu n©u sÉm, ®ång nhÊt, mïi th¬m nhÑ, thÓ chÊt mÒm, kh«ng chảy ë nhiÖt ®é 37oC. + Đé mÞn : mÞn kh«ng cã gîn bät khÝ. + Đé ®ång nhÊt: ph©n bè ®Òu , ®ång nhÊt. + Khoảng chảy : 42 – 46oC. + Khèi l­îng ®¬n vÞ ®ãng gãi: C¸c ®¬n vÞ ®ãng gãi phải ®¹t 20g2g. + ĐÞnh tÝnh: Cho c¸c phản øng ®Þnh tÝnh cña cá Lµo. + ĐÞnh l­îng: Hµm l­îng tanin trong chÕ phÈm phải ®¹t tõ 2% trở lªn. + Đé nhiÔm khuÈn: Đ¹t giíi h¹n møc 1, theo tiªu chuÈn PL 10.7 DĐVN III. Đé æn ®Þnh cña thuèc mì EUPOLIN. Thuèc mì EUPOLIN cã ®é æn ®Þnh kh¸ cao, b­íc ®Çu chóng t«i dù ®o¸n tuæi thä cña thuèc lµ 25 th¸ng. Víi ®é æn ®Þnh nµy thuèc mì EUPOLIN cã thÓ ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu khi ®­a vµo sö dông. 4.2 Kiến nghị. TiÕp tôc nghiªn cøu ®é æn ®Þnh cña thuèc trong ®iÒu kiÖn bảo quản thùc ®Ó x¸c ®Þnh tuæi thä chÝnh x¸c cña thuèc.