Đề tài Chính sách phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam

tæng sè c¸c c«ng ty TNHH, chiÕm 42,37% trong tæng sè c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ 65,88% trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp Nhµ N­íc. Trong tæng sè doanh nghiÖp ®­îc ®iÒu tra lµ 23.708, cã tíi 20.856 DNNVV. Theo sè liÖu thèng kª ®Õn 30/6/1998, trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp d©n doanh lµ 25.517, cã 17.535 doanh nghiÖp t­ nh©n, 6.900 c«ng ty TNHH, 153 c«ng ty cæ phÇn vµ 2.900 hîp t¸c x·. XÐt vÒ lÜnh vùc kinh doanh, còng theo sè liÖu cña cuéc ®iÒu tra nãi trªn, trong sè 20.856 DNNVV cã 77,6% ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh th­¬ng nghiÖp, söa ch÷a vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng nghiÖp, söa ch÷a chiÕm 42,2% vµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn chiÕm 35,4%. Doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong x©y dùng chiÕm gÇn 10%; trong kh¸ch s¹n, nhµ hµng 44,4%; trong ngµnh vËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin liªn l¹c 3,3%; trong ngµnh kinh doanh bÊt ®éng s¶n vµ dÞch vô t­ vÊn 2,1%; trong ngµnh khai th¸c má 1,2%; cßn l¹i d­íi 1% lµ nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc kh¸c. VÒ ph©n bè gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng, DNNVV tËp chung chñ yÕu tËp ë vïng §«ng Nam Bé vµ §ång b»ng S«ng Cöu Long chiÕm 55% tæng sè DNNVV cña c¶ n­íc, ngoµi ra lµ §ång b»ng s«ng Hång chiÕm 18,1%, Duyªn h¶i miÒn Trung 10,1%. 2.Vai trß cña c¸c DNNVV trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay DNNVV cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng thÓ hiÖn qua c¸c mÆt d­íi ®©y: -T¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. §©y lµ mét thÕ m¹nh râ rÖt cña DNNVV vµ lµ nguyªn nh©n chñ yÕu khiÕn chóng ta ph¶i ®Æc biÖt chó träng ph¸t triÓn DNNVV ë n­íc ta hiÖn nay. Sè liÖu ®iÒu tra lao ®éng vµ viÖc lµm (7/2000) cho thÊy ë ViÖt Nam, d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng (nam tõ 15 ®Õn 60, n÷ tõ 15 ®Õn 55) lµ 46,2 triÖu ng­êi chiÕm 59,2% tæng d©n sè (n¨m 1989 míi chØ lµ 55%). ViÖt Nam ®ang chuyÓn tõ giai ®o¹n cÊu tróc d©n sè trÎ sang "c¬ cÊu d©n sè vµng", nghÜa lµ tû lÖ d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng ë møc cao trong khi tû lÖ d©n sè phô thuéc gi¶m. Dù b¸o trong hai thËp kû ®Çu cña thÕ kû XXI tû lÖ d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng tiÕp tôc t¨ng vµ ®¹t ®Ønh cao nhÊt lµ gÇn 70% vµo n¨m 2009 (56 triÖu ng­êi). Tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2009 mçi n¨m sÏ cã thªm 1,8 triÖu ng­êi b­íc vµo ®é tuæi lao ®éng. §©y lµ møc t¨ng nguån nh©n lùc cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay trong lÞch sö d©n sè ViÖt Nam, lµ tiÒm n¨ng, c¬ héi lín vÒ nguån nh©n lùc vµ còng lµ th¸ch thøc rÊt lín vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm. Khu vùc DNNVV thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ hiÖn thu hót kho¶ng 25-26% lùc l­îng lao ®éng phi n«ng nghiÖp cña c¶ n­íc, nh­ng triÓn väng thu hót thªm lao ®éng rÊt lín v× suÊt ®Çu t­ cho mét lµm viÖc ë ®©y thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi doanh nghiÖp lín, chñ yÕu lµ do chi phÝ thÊp vµ thu hót ®­îc c¸c nguån vèn r¶i r¸c trong d©n. Theo tµi liÖu "Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ qui m« vµ hiÖu qu¶ cña 1,9 triÖu c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh trªn l·nh thæ ViÖt Nam " cña Tæng Côc Thèng Kª xuÊt b¶n n¨m 1997, l­îng vèn trung b×nh cho mét chç lµm viÖc trong doanh nghiÖp t­ nh©n chØ cã 35 triÖu ®ång vµ trong c«ng ty TNHH lµ 45 triÖu ®ång, trong khi l­îng vèn trung b×nh cho mét chç lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp Nhµ N­íc lµ 87,5 triÖu ®ång. C¸c DNNVV ®ang lµ n¬i cã nhiÒu thuËn lîi nhÊt ®Ó tiÕp nhËn sè lao ®éng nhÊt lµ ë n«ng th«n t¨ng mçi n¨m; ®ång thêi cßn tiÕp nhËn sè lao ®éng tõ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc d«i ra qua viÖc cæ phÇn ho¸, giao, b¸n, kho¸n, cho thuª, ph¸ s¶n doanh nghiÖp hiÖn ®ang ®­îc triÓn khai. -§ãng gãp t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Mçi n¨m DNNVV ®ãng gãp kho¶ng 25-26% GDP cña c¶ n­íc. N¨m 1995, DNNVV t¹o ra 31% gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp, 78% tæng møc b¸n lÎ, 64% tæng khèi l­îng vËn chuyÓn hµng ho¸, 100% gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ cña mét sè ngµnh nghÒ nh­ chiÕu cãi, giÇy dÐp, hµng thñ c«ng mü nghÖ ... XÐt vÒ t­¬ng quan gi¸ trÞ TSC§ víi doanh thu ®Ó xem xÐt hiÖu qu¶ sö dông ®ång vèn, cã thÓ thÊy hiÖu qu¶ sö dông ®ång vèn ë khu vùc DNNVV ®ang rÊt kh¶ quan: ®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc thuéc Trung ­¬ng qu¶n lý ph¶i ®Çu t­ 0,562 ®ång vèn cè ®Þnh, trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý chØ ®Çu t­ 0,220 ®ång; doanh nghiÖp tËp thÓ 0,298 ®ång; doanh nghiÖp t­ nh©n 0,197 ®ång; c«ng ty TNHH 0,188 ®ång. NÕu so s¸nh c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc Trung ­¬ng qu¶n lý sè vèn cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý sö dông cho mét ®ång doanh thu chØ b»ng 39%; t­¬ng tù nh­ vËy, c¸c doanh nghiÖp tËp thÓ b»ng 53%; c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n b¨ng 35%; cßn c«ng ty TNHH chØ b»ng 33%. -B¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng h¬n. Do yªu cÇu vèn Ýt, qui m« nhá, DNNVV cã nhiÒu kh¶ n¨ng thay ®æi mÆt hµng, chuyÓn h­íng s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ lµm cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng h¬n. Mét sè nÒn kinh tÕ nh­ §µi Loan võa qua Ýt chÞu ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc, chñ yÕu do dùa vµo DNNVV. §èi víi doanh nghiÖp lín, DNNVV còng cã thÓ lµm ®¹i lý, vÖ tinh, tiªu thô hµng ho¸ hoÆc cung cÊp vËt t­ ®Çu vµo víi gi¸ rÎ h¬n do ®ã gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cho doanh nghiÖp lín. -T¨ng thu nhËp cho d©n c­. Thu nhËp cña nh©n d©n ta cßn qu¸ thÊp do kinh tÕ chËm ph¸t triÓn; ngay trong n«ng nghiÖp, dï s¶n l­îng thãc cã t¨ng nhanh th× còng chØ ®ñ no, chø kh«ng giÇu ®­îc nÕu kh«ng cã c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Ph¸t triÓn DNNVV ë thµnh thÞ còng nh­ n«ng th«n lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó t¨ng thu nhËp, ®a d¹ng ho¸ thu nhËp cña c¸c tÇng líp nh©n d©n kh¾p c¸c vïng trong n­íc. ViÖc ph¸t triÓn DNNVV chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n, thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng ph©n bè réng kh¾p trong c¸c vïng n«ng th«n sÏ t¹o nªn bé mÆt míi cho n«ng th«n c¶ vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, gãp phÇn rÊt quan träng thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. -Gãp phÇn thùc hiÖn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. XÐt vÒ c¸c lo¹i c¬ cÊu, nh­ c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ, c¬ cÊu ngµnh, nghÒ, c¬ cÊu l·nh thæ, ph©n bè d©n c­... ViÖc ph¸t triÓn DNNVV sÏ t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn hÕt søc quan träng vÒ c¬ cÊu cña toµn bé nÒn kinh tÕ, tõ mét nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt nhá, thuÇn n«ng lµ chñ yÕu sang mét nÒn kinh tÕ cã ®ñ c¬ cÊu theo h­íng tiÕn lªn x· héi v¨n minh, hiÖn ®¹i. RÊt dÔ nhËn thÊy lµ mÊy n¨m gÇn ®©y, bé mÆt kinh tÕ, x· héi cña nhiÒu vïng ®· cã thay ®æi theo h­íng ®ã: nhiÒu thÞ trÊn, thÞ tø, ®«ng ®óc hîn tr­íc, nhiÒu côm c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp míi ®­îc h×nh thµnh, ®i ®«i víi giao th«ng n«ng th«n ph¸t triÓn vµ nhiÒu ®­êng dÉn to¶ ra nhiÒu vïng n«ng th«n... -Vµ cuèi cïng lµ gãp phÇn ®µo t¹o, båi d­ìng, rÌn luyÖn trong thùc tÕ mét ®éi ngò doanh nh©n míi trong kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong thùc tÕ, cã nh÷ng DNNVV vÉn tiÕp tôc gi÷ tæ chøc cña m×nh lµ nhá hoÆc võa v× qui m« nµy phï hîp víi kh¶ n¨ng kinh doanh ngµnh, nghÒ ®ang theo ®uæi, nh­ng còng cã nh÷ng doanh nghiÖp ph¸t triÓn lªn thµnh nh÷ng doanh nghiÖp cã qui m« lín. §· cã nh÷ng g­¬ng doanh nh©n thµnh ®¹t xuÊt th©n tõ nh÷ng c«ng viÖc rÊt ®¬n gi¶n, do ý chÝ vµ quyÕt t©m rÊt ®¸ng khÝch lÖ, dï ë qui m« nµo, DNNVV còng vÉn lµ nh÷ng v­ên ­¬m nh©n tµi cho c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. II.HÖ thèng thÓ chÕ, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch trî gióp DNNVV ë ViÖt Nam. DNNVV ë n­íc ta hiÖn nay ®ang cßn nhiÒu yÕu kÐm, viÖc trî gióp lµ hÕt søc cÇn thiÕt. §èi víi c¸c doanh nghiÖp, trong ®ã cã DNNVV, tõ nh÷ng n¨m ®æi míi, Nhµ n­íc ta ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt ®Ó tõng b­íc h×nh thµnh hÖ thèng thÓ chÕ, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Cã thÓ kÓ ra ®©y nh÷ng v¨n b¶n quan träng nhÊt. -HiÕn ph¸p n¨m 1992 c«ng nhËn quyÒn tù do kinh doanh cña mäi c«ng d©n theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt; c«ng nhËn quyÒn ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã kinh tÕ Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o. -LuËt ®Êt ®ai n¨m 1993, ®­îc söa ®æi hai lÇn b»ng c¸c luËt söa ®æi, bæ xung mét sè ®iÒu cña luËt ®Êt ®ai cña n¨m 1998 vµ n¨m 2001, qui ®Þnh c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn hîp ph¸p vÒ sö dông ®Êt, cã quyÒn chuyÓn nh­îng hoÆc thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt. -LuËt c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp t­ nh©n n¨m 1990 qui ®Þnh khung ph¸p luËt cho c¸c doanh nghiÖp nµy ho¹t ®éng hoÆc tham gia thÞ tr­êng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. -Ph¸p lÖnh thuÕ thu nhËp ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao n¨m 1994 ®­îc söa ®æi b»ng c¸c ph¸p lÖnh n¨m 1997 vµ n¨m 2001. -LuËt d©n sù n¨m 1995 qui ®Þnh nhiÒu quyÒn d©n sù, trong ®ã cã quyÒn kinh doanh th«ng qua hîp ®ång vµ quyÒn thùc hiÖn hîp ®ång th«ng qua tµi s¶n cÇm cè vµ thÕ chÊp. -LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp n¨m 1997, ®¬n gi¶n ho¸ vµ thùc hiÖn thèng nhÊt mét s¾c thuÕ thu nhËp cho c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp trong n­íc. -LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng n¨m 1997 thay thÕ luËt thuÕ doanh thu bÞ coi lµ thuÕ chång lªn thuÕ b»ng mét s¾c thuÕ ®¬n gi¶n h¬n, c«ng b»ng h¬n. -LuËt th­¬ng m¹i n¨m 1997 t¹o c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña c¸c doanh nghiÖp. -LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc (söa ®æi) n¨m 1998 vµ nghÞ ®Þnh sè 51 (th¸ng 7/1999) cô thÓ ho¸ ®iÒu kiÖn luËt ®ã ®· ®Ò ra kh¸ nhiÒu chÝnh s¸ch cô thÓ ¸p dông cho tÊt c¶ lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, kÓ c¶ c¸ nh©n, nh»m kinh doanh theo nghÞ ®inh 66-H§BT ngµy 2/3/1992. -NghÞ ®Þng sè 57 (7/1998) qui ®Þnh tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký cã quyÒn xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ®· ®¨ng ký kinh doanh (mµ tr­íc ®©y cÇn ph¶i cã giÊy phÐp) trõ mét sè Ýt s¶n phÈm cßn qui ®Þnh h¹n ng¹ch hoÆc xuÊt nhËp khÈu cã ®iÒu kiÖn. -LuËt doanh nghiÖp n¨m 1999 (cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 1/1/2000) qui ®Þnh tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña 4 lo¹i h×nh doanh nghiÖp: c«ng ty TNHH, ®µo t¹o cæ phÇn, doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty hîp danh, trªn c¬ së hîp nhÊt hai luËt vÒ c«ng ty vµ doanh nghiÖp t­ nh©n tr­íc kia. -QuyÕt ®Þnh sè 46/2001 ngµy 4/4/2001 cña Thñ t­íng ChÝnh Phñ vÒ xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001-2005 ®Ò ra mét sè c¬ chÕ 5 n¨m thay cho c¬ chÕ hµng n¨m tr­íc ®©y, gi¶m bít c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ, t¨ng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ. Râ rµng lµ, tr¶i qua 15 n¨m ®æi míi theo ®­êng lèi cña §¶ng, thÓ chÕ kinh tÕ n­íc ta ®· tõng b­íc chuyÓn tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang kinh tÕ thÞ tr­êng, mét hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt theo thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®· tõng b­íc h×nh thµnh, tuy ch­a thËt hoµn chØnh; nhê ®ã kinh tÕ d©n doanh b­íc ®Çu bõng në, mäi lùc l­îng s¶n xuÊt ®­îc gi¶i phãng ®· ®em l¹i søc ph¸t triÓn míi cña kinh tÕ n­íc ta, t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. ThÕ nh­ng, trªn con ®­êng kinh doanh, DNNVV ®ang cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. §Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a nhiÒu DNNVV, viÖc tiÕp tôc ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý cña Nhµ n­íc lµ hÕt søc quan träng, mµ tr­íc hÕt lµ c¶i c¸ch thÓ chÕ kinh tÕ. Trong khi c¸c yÕu tè cña kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta hiÖn nay ®ang rÊt s¬ khai, kh«ng ®ång bé, thÓ chÕ Êy ph¶i b¶o ®¶m h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c lo¹i thÞ tr­êng, nhÊt lµ thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr­êng khoa häc- c«ng nghÖ. §iÒu quan träng trong thÓ chÕ lµ ph¶i døt kho¸t xo¸ bá c¬ chÕ "xin cho" trµn lan ®· ¨n s©u trong nÕp nghÜ còng nh­ cung c¸ch qu¶n lý cña kh«ng Ýt c¬ quan vµ c«ng chøc, ®«i khi l¹i cßn v× c¬ chÕ cò ®· ®em l¹i cho hä nh÷ng bæng léc mµ hä kh«ng sao døt bá ®­îc. B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng ®· ®Ò ra nhiÖm vô "trong 5 n¨m tíi, h×nh thµnh t­¬ng ®èi ®ång bé c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN, kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm, th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c" vµ ®Õn n¨m 2010, "thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ph¶i ®­îc ®Þnh h­íng vÒ c¬ b¶n". Nh­ vËy, viÖc cÇn thiÕt lµ tiÕp tôc cô thÓ hãa thªm thÓ chÕ, chÝnh s¸ch ®ã vµ vËn dông phï hîp víi ®Æc ®iÓm DNNVV trong t×nh h×nh hiÖn nay. D­íi ®©y lµ mét sè chÝnh s¸ch cô thÓ nhÊt cÇn ®­îc quan t©m. 1.ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­: L©u nay, phÇn lín DNNVV tËp trung ®Çu t­ vµo lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ dÞch vô ®êi sèng (chiÕm tíi 46,2% sè doanh nghiÖp), cßn lÜnh vùc c«ng nghiÖp th× qu¸ Ýt. §iÒu ®ã thÓ hiÖn râ t©m lý cña ng­êi d©n ch­a thËt sù tin t­ëng vµo kinh doanh dµi h¹n, nhiÒu rñi ro. V× vËy, viÖc khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo c«ng nghiÖp, nhÊt lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, hµng xuÊt khÈu rÊt cÇn ®­îc chó träng. C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, l©m s¶n cÇn ®­îc ®Çu t­ nhiÒu h¬n n÷a, phôc vô c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. NghÞ ®Þnh 51-CP ngµy 8/7/1999 ®· ®Ò ra nhiÒu chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn doanh nghiÖp trong n­íc, vÒ ngµnh, nghÒ, vïng khã kh¨n vµ ®Æc biÖt khã kh¨n, thÕ nh­ng hiÖu lùc thi hµnh nghÞ ®Þnh nµy rÊt kÐm thÓ hiÖn ë hai mÆt: mét lµ, cã nh÷ng ngµnh (vÝ dô thuÕ) kh«ng nh÷ng kh«ng thùc hiÖn ®óng qui ®Þnh trong nghÞ ®Þnh 51 l¹i cßn ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn tr¸i víi nghÞ ®Þnh; hai lµ, cßn nhiÒu thñ tôc hµnh chÝnh h¹n chÕ doanh nghiÖp d©n doanh tiÕp cËn c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i. V× vËy, rÊt cÇn kiÓm ®iÓm ®Ó ®Èy m¹nh viÖc thi hµnh NghÞ ®Þnh 51, bæ xung nh÷ng qui ®Þnh cÇn thiÕt. §ång thêi, rÊt cÇn thiÕt rµ so¸t l¹i toµn bé thÓ chÕ, chÝnh s¸ch ®èi víi doanh nghiÖp, xo¸ bá nh÷ng trë ng¹i trong s¶n xuÊt kinh doanh, nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng, söa ®æi, bæ xung nh÷ng qui ®Þnh míi cã t¸c dông khuyÕn khÝch m¹nh h¬n n÷a, tiÕn ®Õn mét c¬ chÕ chung cho doanh nghiÖp d©n doanh víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc ho¹t ®éng kinh doanh vµ doanh nghiÖp cã vèn n­íc ngoµi. ViÖc nµy cÇn cã thêi gian, tiÕn hµnh tõng b­íc, tr­íc m¾t, cÇn sím söa ®æi, bæ xung nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®· râ lµ kh«ng hîp lý, tiÕp tôc t¹o thuËn lîi cho doanh nghiÖp (kÓ c¶ DNNVV). 2. ChÝnh s¸ch vÒ mÆt b»ng kinh doanh: HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c DNNVV ®Òu thiÕu ®Êt lµm mÆt b»ng kinh doanh, ®Ó thiÕt lËp c¬ së míi hoÆc më réng c¬ së s¶n xuÊt. §ã lµ do c¸c qui ®Þnh vÒ quyÒn sö dông ®Êt th­êng kh«ng râ rµng, quyÒn mua b¸n, thÕ chÊp chuyÓn nh­îng ®Êt c«ng nghiÖp vÉn ch­a ®­îc thõa nhËn. Khã kh¨n ®ang cßn rÊt lín. Mét vÝ dô: n¨m 1997 trong cuéc ®iÒu tra 452 dù ¸n ®Çu t­ míi, chØ cã 17 dù ¸n thuéc khu vùc t­ nh©n; mÆc dï c¸c dù ¸n nµy ®· nép ®¬n xin cÊp quyÒn sö dông ®Êt hoÆc thuª ®Êt nh­ng chØ cã duy nhÊt mét dù ¸n ®­îc thuª ®Êt. Do nh÷ng khã kh¨n trong viÖc xin quyÒn sö dông ®Êt, cho nªn nhiÒu DNNVV th­êng ph¶i dïng ngay n¬i ë cña m×nh ®Ó lµm c¬ së s¶n xuÊt, g©y « nhiÔm m«i tr­êng, còng do ®ã thÞ tr­êng ngÇm vÒ ®Êt ®ai ho¹t ®éng kh¸ nhén nhÞp, tuy bÞ coi lµ bÊt hîp ph¸p, nh­ng DNNVV kh«ng thÓ kh«ng tiÕp cËn ®Ó cã mÆt b»ng cho s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, c¸c thñ tôc vÒ quyÒn chuyÓn nh­îng sö dông ®Êt cho DNNVV, thñ tôc thuª ®Þa ®iÓm lËp doanh nghiÖp cÇn ®­îc c¶i tiÕn, gi¶m bít khã kh¨n vÒ mÆt b»ng. §Ó gi¶i quyÕt ®Þa ®iÓm cho c¸c doanh nghiÖp ph¶i di chuyÓn tõ néi thµnh, néi thÞ ra ngo¹i « nh»m tr¸nh « nhiÔm m«i tr­êng, ®ång thêi còng ®Ó chuÈn bÞ mÆt b»ng cho doanh nghiÖp míi, thùc hiÖn qui ho¹ch ®« thÞ ho¸, t¹o nªn bé mÆt míi cho n«ng th«n, mét sè ®Þa ph­¬ng nh­ c¸c thµnh phè: Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng, Hµ Néi, ®· h×nh thµnh nh÷ng khu c«ng nghiÖp nhá vµ võa, hoÆc côm c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp cho DNNVV. Khã kh¨n hiÖn nay lµ chi phÝ di chuyÓn qu¸ søc chÞu ®ùng cña doanh nghiÖp, gi¸ thuª ®Êt kh«ng phï hîp, chi phÝ ®Çu t­ vµo c¸c khu c«ng nghiÖp, côm c«ng nghiÖp còng cßn cao. Quèc héi kho¸ X trong kú häp thø 9 ( th¸ng 5 n¨m 2001) ®¨ th«ng qua mét sè ®iÒu söa ®æi luËt ®Êt ®ai, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp d©n doanh trong viÖc thuª ®Êt, gi¶i phãng mÆt b»ng. Tuy vËy vÉn lµ nh÷ng söa ®æi ch­a thËt c¬ b¶n, hy väng r»ng trong nh÷ng n¨m tíi, sÏ cã nh÷ng ®æi míi m¹nh mÏ h¬n trong lÜnh vùc ®Êt ®ai, gi¶i quyÕt c¬ b¶n yªu cÇu cña DNNVV trong lÜnh vùc mÆt b»ng cho s¶n xuÊt kinh doanh. 3.ChÝnh s¸ch vÒ vèn HiÖn nay, 75% sè DNNVV cã sè vèn d­íi 50 triÖu ®ång, thiÕu vèn ®ang lµ khã kh¨n phæ biÕn, nh­ng sè DNNVV ®­îc vay vèn cña ng©n hµng rÊt Ýt. Theo b¸o c¸o cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vÒ viÖc thùc hiÖn cÊp tÝn dông tõ quÜ trî gióp ®Çu t­ theo luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc tõ ngµy 1/12/1999 ®Õn ngµy 30/6/2000, ®· cã 164 dù ¸n víi tæng sè vèn vay ­u ®·i trªn 424 tû ®ång, trong ®ã 61 dù ¸n thuéc khu vùc d©n doanh (39% tæng sè dù ¸n) ®­îc vay 294 tû ®ång (69% tæng gi¸ trÞ kho¶n tÝn dông ­u ®·i). ChØ cã 103 dù ¸n thuéc khu vùc d©n doanh ®­îc vay ­u ®·i 130 tû ®ång, tÝnh trung b×nh 1,2 tû ®ång cho mét dù ¸n. NÕu nghiªn cøu s©u h¬n n÷a cã thÓ thÊy phÇn lín tÝn dông tËp trung vµo c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n lín, chø kh«ng ph¶i c¸c DNNVV. Do vËy, phÇn lín DNNVV huy ®éng vèn cña c¸c tæ chøc phi tµi chÝnh, cô thÓ lµ trong gia ®×nh, b¹n bÌ hoÆc dùa vµo nhau víi l·i suÊt cao h¬n gÊp 3-6 lÇn so víi l·i suÊt chÝnh thøc. DNNVV cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc tiÕp cËn c¸c nguån vèn ng¾n h¹n, trung h¹n còng nh­ dµi h¹n tõ c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc tÝn dông chÝnh thøc kh¸c; c¸c kho¶n vay cã b¶o l·nh còng th­êng kh«ng ®Õn víi c¸c DNNVV. §èi víi ng©n hµng, dï ®· ®­îc ­u ®·i còng kh«ng dÔ, nhiÒu doanh nghiÖp cho biÕt: tuy l·i suÊt vay ng©n hµng lµ thÊp nh­ng c¸c thñ tôc vay rÊt phøc t¹p, nÕu tÝnh c¶ c¸c lÖ phÝ tiªu cùc th× thùc chÊt chi phi giao dÞch lµ qu¸ cao; viÖc ph¶i hoa hång 10% lµ phæ biÕn (tuy ®©y lµ hiÖn t­îng cã thËt nh­ng khã ph¸t hiÖn). Nh÷ng qui ®Þnh kh¾t khe vÒ tµi s¶n thÕ chÊp vµ viÖc xem xÐt tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n ®Çu t­ còng lµm cho nhiÒu DNNVV kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc, trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc l¹i ®­îc vay mµ kh«ng cÇn thÕ chÊp. HiÖn nay, ®· cã qui ®Þnh cho r»ng ng©n hµng chñ ®éng xem xÐt dù ¸n cña doanh nghiÖp, cã thÓ cho doanh nghiÖp vay kh«ng cÇn thÕ chÊp, nh­ng viÖc thùc hiÖn rÊt khã kh¨n. V× vËy, ®Ó doanh nghiÖp võa vµ nhá tiÕp cËn vèn tÝn dông ng©n hµng cßn nhiÒu vÊn ®Ò gi¶i quyÕt vÒ thñ tôc vay. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tµi s¶n thÕ chÊp cho DNNVV, mÊy n¨m gÇn ®©y t¹i B¾c Giang ®· tiÕn hµnh thÝ ®iÓm Quü b¶o l·nh tÝn dông cho DNNVV. Trªn c¬ së kinh nghiÖm cña B¾c Giang, mét NghÞ ®Þnh vÒ Quü b¶o l·nh tÝn dông cho DNNVV còng ®ang ®­îc c¸c c¬ quan h÷u quan nghiªn cøu ®Ó ban hµnh, thi hµnh trong c¶ n­íc. Quü nµy ph¶i lµ mét tæ chøc do c¸c DNNVV còng ng©n hµng thµnh lËp, cã sù trî gióp ban ®Çu cña Nhµ N­íc ®Ó cïng chia sÎ rñi ro víi ng©n hµng trong qu¸ tr×nh cho DNNVV vay vèn, mµ thiÕt thùc nhÊt lµ cïng trî gióp trùc tiÕp cho DNNVV trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh, b¶o ®¶m tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n. HiÖn ®ang cã t×nh tr¹ng thõa vèn, thiÕu dù ¸n kh¶ thi. V× vËy, ®iÒu quan träng lµ gióp cho doanh nghiÖp x©y dùng ®­îc dù ¸n kh¶ thi vµ vÒ phÝa m×nh ng©n hµng cÇn t¨ng c­êng n¨ng lùc thÈm ®Þnh dù ¸n, n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ chñ ®éng h¬n trong viÖc cho vay. Còng nªn khuyÕn khÝch viÖc ng©n hµng cïng ®Çu t­ víi doanh nghiÖp ®Ó kinh doanh, ng©n hµng kh«ng nªn chØ ®¬n thuÇn lµ tæ chøc tÝn dông. 4.ChÝnh s¸ch thÞ tr­êng: TiÕp cËn thÞ tr­êng ®ang lµ khã kh¨n chung cho c¸c doanh nghiÖp, DNNVV l¹i cµng khã kh¨n h¬n. V× vËy, ph¶i cã nç lùc cña c¶ hai phÝa doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ quan t­ vÊn, xóc tiÕn cña c¸c tæ chøc x· héi hoÆc cña c¬ quan Nhµ n­íc. ViÖc b¶o hé còng chØ cã ®iÒu kiÖn vµ cã thêi gian, DNNVV còng vÉn rÊt cÇn thiÕt t×m mäi biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ do doanh nghiÖp m×nh s¶n xuÊt. Thêi gian gÇn ®©y, viÖc xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®ang cã nhiÒu triÓn väng míi (n¨m 1999 ®¹t 169 triÖu USD) lµ mét h­íng cÇn ®­îc trî gióp ®Ó cã thÓ t¨ng nhanh kim ngh¹ch. Võa qua, QuyÕt ®Þnh sè 46 ngµy 4-4-2001 cña Thñ T­íng ChÝnh Phñ ®· ®Ò ra nh÷ng qui ®Þnh míi hÕt søc thuËn lîi cho viÖc xuÊt khÈu: Cã nh÷ng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cho tõ nay ®Õn n¨m 2005, t¹o cho doanh nghiÖp bøc tranh dµi h¹n ®Ó bè trÝ c«ng viÖc lµm ¨n, c¸c c¬ quan Nhµ n­íc qu¶n lý còng cã ®Þnh h­íng râ rµng t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp. §iÓm míi rÊt quan träng lµ quyÕt ®Þnh 46 ®· gi¶m bít phi quan thuÕ, t¨ng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ, gi¶m bít c¸c mÆt hµng cÊm nhËp khÈu, gi¶m bít qui chÕ xin- cho, xo¸ bá m¹nh mÏ ®Çu mèi. §Æc biÖt, ®· ®Ò ra lé tr×nh râ rµng: N¨m nµo bá c¸i g×, c¸i g× b¶o hé vµ b¶o hé ®Õn bao giê, b»ng biÖn ph¸p g×.... §iÒu quan träng lµ ®­a nh÷ng QuyÕt ®Þnh míi vµo cuéc sèng, thiÕt thùc gióp ®ì DNNVV trong c¸c thñ tôc ®Ó tiÕp cËn thÞ tr­êng ngoµi n­íc theo tinh thÇn míi cña QuyÕt ®Þnh cña Thñ T­íng ChÝnh Phñ. CÇn thùc hiÖn réng r·i c¸c chÝnh s¸ch ®Ó DNNVV tiÕp cËn thÞ tr­êng, tham gia c¸c héi trî, triÓn l·m ë n­íc ngoµi, thuª gian hµng triÓn l·m, chÝnh s¸ch h­ëng xuÊt khÈu, kÓ c¶ sö dông quÜ trî gióp xuÊt khÈu, nh»m khuyÕn khÝch m¹nh h¬n n÷a viÖc thu hót ngo¹i tÖ vÒ cho dÊt n­íc. Riªng ®èi víi DNNVV, l¹i cµng khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, dï khèi l­îng vµ sè ngo¹i tÖ thu vÒ ban ®Çu cã thÓ ch­a nhiÒu. Thêi gian gÇn ®©y mét sè mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· t×m ®­îc thÞ tr­êng, t¨ng ®­îc kim ngh¹ch xuÊt khÈu qu¸ nhanh, cÇn t¹o thªm ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ xuÊt khÈu thªm nhiÒu s¶n phÈm lo¹i nµy, khai th¸c tèt tiÒm n¨ng cña c¸c nghµnh, nghÒ truyÒn thèng. §èi víi c¸c DNNVV, viÖc héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi võa qua lµ c¬ héi, võa lµ th¸ch thøc kh«ng nhá, nh­ng nhiÒu DNNVV ch­a s½n sµng. ®©y lµ tr¸ch nhiÖm cña c¶ hai phÝa: c¸c c¬ quan chøc n¨ng cÇn gióp DNNVV n¾m ®­îc th«ng tin, n©ng cao hiÓu biÕt vµ luËt lÖ th­¬ng m¹i quèc tÕ, khai th¸c thÞ tr­êng phï hîp; c¸c doanh nghiÖp cÇn cã tr­¬ng tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ, gi¶m thiÓu chi phÝ ,n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸, trong ®ã chó träng ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng theo ISO 9000, ®iÒu quan träng lµ mçi doanh nghiÖp tù ®¸nh gi¸ n©ng cao søc c¹nh tranh b»ng sù v­¬n lªn cña chÝnh m×nh, tr¸nh mét chiÒu tr«ng chê û l¹i vµo sù trî gióp cña Nhµ n­íc. Trong thùc tÕ, ®· cã nhiÒu m« h×nh DNNVV tù m×nh hoÆc tù liªn kÕt víi nhau thµnh c¸c tæ, nhãm, hoÆc dùa vµo c¸c doanh nghiÖp lín chñ ®éng ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi, t×m ®­îc chç ®øng cña m×nh. VÝ dô nh­ kÑo dõa BÕn Tre, n­íc m¾n Phó Quèc vµ riªng nãn l¸ Phó Mü (Quèc Oai , Hµ T©y) ®· më réng ®­îc thÞ tr­êng Trung Quèc, qua "tæ tiªu thô nãn l¸ ®i Trung Quèc" cña x·, tõ n¨m 1997 ®Õn nay, ph¶i hµng n¨m xuÊt 60-70 v¹n nãn l¸ c¸c lo¹i, doanh thu 3-4 tû ®ång, n¨m 2000 ®· xuÊt ®­îc 80 v¹n nãn mò c¸c lo¹i. Nh÷ng kinh nghiÖp ph¸t triÓn thÞ tr­êng tõ nhá ®Õn lín rÊt cÇn ®­îc tæng kÕt vµ nh©n réng. 5. ChÝnh s¸ch thuÕ Kinh nghiÖm ®· cho thÊy, thuÕ xuÊt hîp lý th× thu ®­îc thuÕ cao cho ng©n s¸ch, ng­îc l¹i thuÕ xuÊt qu¸ cao th× ng­êi d©n sÏ t×m mäi c¸ch ®Ó tr¸nh thuÕ, kÕt qu¶ lµ Nhµ n­íc thÊt thu, doanh nghiÖp chÞu thiÖt, cßn ng­êi ®­îc lîi lµ nh÷ng c¸n bé thuÕ mÊt phÈm chÊt. Riªng vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc ban hµnh n¨m 1997 vµ thi hµnh tõ 1-1-1999 thay thÕ cho thuÕ doanh thu lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo ng­êi tiªu dïng, tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng " thuÕ chång thuÕ", b»ng c¸ch khÊu trõ sè thuÕ ®· nép, ng­êi tiªu dïng ph¶i chÞu thuÕ sÏ chØ tr¶ thuÕ cho phÇn " Gi¸ trÞ gia t¨ng" ë mçi giai ®o¹n s¶n xuÊt kh«ng ph¶i chÞu thuÕ doanh thu chång chÐo. Tuy vËy, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cßn tíi 4 lo¹i thuÕ suÊt 6%, 5%, 10% vµ 20% vµ nhiÒu tr­êng hîp ®­îc miÔn trõ, cho nªn viÖc thu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vÉn g©y ra nhiÒu khã kh¨n cho ng­êi nép còng nh­ ng­êi thu thuÕ. NhiÒu DNNVV cho r»ng, møc thuÕ cßn cao, chia lµm 4 lo¹i qu¸ phøc t¹p chØ nªn thèng nhÊt mét lo¹i thuÕ suÊt. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp còng vËy, ®­îc ¸p dông ®Ó thay thÕ thuÕ lîi tøc cã thuÕ suÊt 32% (Dï ch­a cã thu nhËp, doanh nghiÖp vÉn ph¶i nép theo tõng quý). Tuy vËy, nhiÒu DNNVV vÉn cho r»ng møc thuÕ suÊt ®ã lµ cao; h¬n n÷a l¹i cßn thuÕ thu nhËp bæ xung (§èi víi c¸c c¬ së kinh doanh ®­îc coi lµ cã ®Þa ®iÓm kinh doanh thuËn lîi; nghµnh, nghÒ kinh doanh Ýt bÞ c¹nh tranh, thu nhËp cao) lµ mét thø thuÕ bÊt hîp lý, triÖt tiªu ®éng lùc kinh doanh, k×m h·m s¶n xuÊt. Doanh nghiÖp sau khi nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo thuÕ xuÊt chung lµ 32% mµ phÇn thu nhËp cßn l¹i so víi vèn chñ së h÷u hiÖn cã cao h¬n 12% th× phÇn v­ît ®ã ph¶i nép thuÕ thu nhËp bæ xung (thuÕ suÊt lµ 25%). Tõ phÇn thu nhËp cßn l¹i ph¶i chÞu thªm thuÕ thu nhËp kh«ng ph¶i lµ cao h¬n 12%, mµ lµ phÇn cao h¬n 20% so víi vèn chñ së h÷u hiÖn cã. Mét lo¹i thuÕ kh¸c còng ®­îc doanh nh©n trong c¸c DNNVV ®¨c biÖt quan t©m, ®ã lµ thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao. ThuÕ nµy ®· nhiÒu lÇn söa ®æi, tõ 1- 7- 2001 ®· ¸p dông biÓu thøc míi: Khëi ®iÓm chÞu thuÕ ®­îc n©ng tõ 2 triÖu ®ång lªn 3 triÖu ®ång vµ h¹ møc thuÕ xuÊt cao nhÊt xuèng cßn 50% (Tr­íc ®©y lµ 60%). Tuy vËy, doanh nh©n trong DNNVV vÉn cho r»ng møc nµy kh«ng ®éng viªn ®­îc nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cao, h¬n n÷a ®iÒu kh«ng hîp lý lµ thuÕ thu nhËp ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao ë n­íc ta ®¸nh ®¬n thuÇn vµo thu nhËp, kh«ng tÝnh ®Õn gia c¶nh nh­ ë c¸c n­íc kh¸c. Theo gi¶i thÝch cña c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm th× ®ã lµ t×nh h×nh thùc tÕ cña n­íc ta hiÖn nay; sau nµy, khi cã luËt thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, mäi ng­êi ®Òu cã tr¸ch nhiÖm nép thuÕ, th× viÖc tÝnh thuÕ sÏ ph¶i tÝnh ®Õn viÖc miÔn trõ gia c¶nh cho b¶n th©n ng­êi nép thuÕ, cho ng­êi ¨n theo, cßn l¹i míi tÝnh thuÕ. Tãm l¹i, vÒ thuÕ hiÖn ®ang tån t¹i nhiÒu bÊt cËp, hÖ thèng thuÕ qu¸ phøc t¹p, thuÕ suÊt cã phÇn cao, khuyÕn khÝch nh÷ng hµnh vi trèn thuÕ vµ tham nhòng; rÊt cÇn cã sù nghiªn cøu nghiªm tóc, söa ®æi c¬ b¶n ®Ó cã hÖ thèng thuÕ ®¬n gi¶n, xo¸ bá nh÷ng tr­êng hîp miÔn gi¶m thuÕ vµ nh÷ng khÏ hë trong chÝnh s¸ch thuÕ; chØ cã nh­ vËy míi h¹n chÕ ®­îc t×nh tr¹ng trèn thuÕ vµ h¬n n÷a, t¹o thªm ®éng lùc khuyÕn khÝch nh©n d©n ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh, nhÊt lµ ph¸t triÓn thªm nhiÒu DNNVV. Cung c¸ch thuÕ còng cÇn ®­îc söa ®æi tr¸nh g©y nhiÒu phiÒn hµ cho doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c DNNVV ®ang chÞu viÖc kho¸n thuÕ, chñ doanh nghiÖp th­êng bÞ ¸p ®Æt vÒ sè thuÕ ph¶i nép. 6. ChÝnh s¸ch vÒ c«ng nghÖ PhÇn lín doanh nghiÖp n­íc ta ®ang sö dông c«ng nghÖ l¹c hËu so víi møc trung b×nh cña thÕ giíi tõ 3-4 thÕ hÖ. NhiÒu DNNVV l¹i cßn ®ang sö dông nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ cò kü mµ Doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®· lo¹i bá. Trong t×nh h×nh c¹nh tranh ®ang gay g¾t, ®©y lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n ®èi víi DNNVV. Trong thùc tÕ, ®èi víi c¸c DNNVV, cïng víi viÖc t¹o nguån vèn ®Ó ®Çu t­ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®iÒu phï hîp víi kh¶ n¨ng thùc tÕ cña doanh nghiÖp lµ chän lùa vµ øng dông c«ng nghÖ thÝch hîp víi kh¶ n¨ng vÒ vèn, tr×nh ®é c«ng nh©n còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý hiÖn ®¹i cña chñ doanh nghiÖp, sau ®ã sÏ tiÕn lªn dÇn. HiÖn nay, vÊn ®Ò lín nhÊt lµ tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp dÉn ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm thÊp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm. CÇn söa ®æi c¸c c¬ chÕ ®Ó khuyÕn khÝch vµ t¹o dÔ dµng cho doanh nghiÖp tiÕp cËn vµ øng dông c«ng nghÖ míi, kÓ c¶ trong viÖc xuÊt khÈu c«ng nghÖ cã c«ng nghÖ nguån, chuyÓn giao c«ng nghÖv.v… øng dông c«ng nghÖ míi kh«ng chØ nh»m n©ng cao chÊt l­îng, søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, mµ mét néi dung cã ý nghÜa cÊp b¸ch kh¸c lµ ®Ó chèng « nhiÔm, b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi mét sè lµng nghÒ (VÝ dô: lµm giÊy, nÊu r­îu ë B¾c Ninh, s¶n xuÊt n­íc m¾m, lµm hµng thñ c«ng mü nghÖ ë §µ N½ng.v.v..). §¸ng chó ý lµ cho ®Õn nay, lÜnh vùc chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ lÜnh vùc mµ c¸c DNNVV quan t©m vÉn ch­a ®ñ møc khuyÕn khÝch DNNVV øng dông c«ng nghÖ míi cho m×nh, kÓ c¶ c¸c thñ tôc phiÒn hµ trong viÖc tiÕp thu c«ng nghÖ míi qua con ®­êng chuyÓn giao c«ng nghÖ còng nh­ c¸c thñ tôc ®Ó ®­îc ­u ®·i vÒ tµi chÝnh khi ¸p dông c«ng nghÖ míi. §Ó khuyÕn khÝch DNNVV ®Çu t­ cho m¸y mãc thiÕt bÞ míi, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp nªn cho phÐp khÊu hao nhanh m¸y mãc vµ thiÕt bÞ míi, ®©y còng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ­u ®·i thuÕ thµnh c«ng nhÊt ®­îc sö dông ®Ó khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. GÇn ®©y, ®· h×nh thµnh m« h×nh v­ên ­¬m c«ng nghÖ trong khu vùc c«ng nghÖ cao Hoµ L¹c, v­ên ­¬m c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt phÇm mÒm Quang Trung t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ nh÷ng h×nh thøc tæ chøc rÊt ®¸ng khuyÕn khÝch ®Ó gióp c¸c DNNVV ph¸t triÓn kinh doanh dùa vµo c«ng nghÖ, nhÊt lµ trong b­íc ®Çu DNNVV khëi sù kinh doanh trong lÜnh vùc c«ng nghÖ. 7. ChÝnh s¸ch vÒ lao ®éng Trong c¸c DNNVV, tr×nh ®é tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng cµng kÐm, chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, thiÕu kü n¨ng lao ®éng. Thêi gian tíi, c¸c tr­êng ®µo t¹o nghÒ chÝnh qui cña Nhµ n­íc sÏ chØ ®¶m nhËn 15-20% sè chØ tiªu ®µo t¹o nghÒ hµng n¨m, cßn l¹i sÏ do c¸c doanh nghiÖp, c¬ së ®µo t¹o nghÒ t­ nh©n, c¸c trung t©m ®µo t¹o nghÒ cña c¸c ®Þa ph­¬ng, ®oµn thÓ x· héi ®¶m nhËn. §iÒu ®ã ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i t¹o thuËn lîi, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ gióp ®ì n©ng cao c¬ së d¹y nghÒ d©n doanh; khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp lín liªn kÕt c¸c DNNVV ®µo t¹o c«ng nh©n lµnh nghÒ. VÒ tiÒn l­¬ng c¸c DNNVV thuéc khu vùc d©n doanh, Bé luËt lao ®éng (n¨m 1994) ®· quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò vÒ tiÒn l­¬ng tèi thiÓu, thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng, NghÞ §Þnh sè 197 CP ngµy 31-12-1994 ®· qui ®Þnh chØ tiªu c¸c ®iÒu nãi trªn. §iÒu quan träng cÇn nhÊn m¹nh lµ ®èi víi c¸c DNNVV trong khu vùc d©n doanh, viÖc x¸c ®Þnh thang l­¬ng, bËc l­¬ng, møc l­¬ng trong doanh nghiÖp lµ quyÒn cña doanh nghiÖp ®Ó b¶o vÖ lîi Ých ng­êi lao ®éng, Nhµ n­íc chØ nªn kiÓm so¸t viÖc tr¶ l­¬ng tèi thiÓu nh»m b¶o vÖ quyÒn cña ng­êi lao ®éng th«ng qua viÖc c«ng bè møc l­¬ng tèi thiÓu cho tõng vïng, trong tõng thêi ®iÓm, ®ã lµ møc l­¬ng ®Ó tr¶ cho ng­êi lao ®éng lµm c«ng viÖc gi¶n ®¬n nhÊt (th«ng qua ®µo t¹o ) víi ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ m«i tr­êng lao ®éng b×nh th­êng. LuËt lao ®éng ®· qui ®Þnh râ: "tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng do hai bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng vµ ®­îc tr¶ theo n¨ng xuÊt lao ®éng, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc" ( §iÒu 55). Mçi doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm x©y dùng thang b¶ng l­¬ng cña m×nh víi møc l­¬ng tèi thiÓu do Nhµ n­íc c«ng bè, ®¨ng ký møc l­¬ng, thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng cña doanh nghiÖp ®èi víi c¬ quan thuÕ, lao ®éng ®Þa ph­¬ng (chØ cÇn ®¨ng ký, chø kh«ng ph¶i xin duyÖt); ®ång thêi tu©n thñ c¸c chÕ ®é trong luËt lao ®éng. Trªn c¬ së møc l­¬ng tèi thiÓu ®ã doanh nghiÖp cã quyÒn ®Ò b¹t n©ng bËc l­¬ng, tr¶ l­¬ng cao h¬n cho nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cao. Mét vÊn ®Ò ®ang g©y nhøc nhèi trong nhiÒu DNNVV lµ vÊn ®Ò x¸c ®Þnh chi phÝ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ®Ó tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp th­êng bÞ c¬ quan thuÕ x¸c ®Þnh thÊp h¬n tõ 30-50%, cã n¬i ®Õn 100% so víi møc chi phÝ thùc tÕ mµ doanh nghiÖp tr¶ cho ng­êi lao ®éng; phÇn chªnh lÖch nµy bÞ x¸c ®Þnh lµ thu nhËp chÞu thuÕ mµ chñ doanh nghiÖp ph¶i chÞu, do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn nhiÒu ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Lý do hä th­êng nªu ra lµ tr¸nh t×nh tr¹ng doanh nghiÖp khai tiÒn l­¬ng cao h¬n ®Ó trèn thuÕ. Tuy vËy, viÖc lµm nµy tr¸i víi quyÒn tù chñ cña doanh nghiÖp trong kinh tÕ thÞ tr­êng; c¬ quan thuÕ chØ cã quyÒn kiÓm tra viÖc thi hµnh thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng mµ doanh nghiÖp ®· c«ng bè vµ ®¨ng ký, nÕu doanh nghiÖp tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng ®óng nh­ hä ®· ®¨ng ký th× c¬ quan thuÕ kh«ng thÓ kh«ng c«ng nhËn thùc tÕ ®ã. Nh÷ng viÖc nªu trªn ®©y chØ lµ ph¸c qua mét sè ®Þnh h­íng cÇn suy nghÜ trong quy ®Þnh c¸c ®iÒu kho¶n cô thÓ vÒ c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch DNNVV. Trong néi dung c¸c chÝnh s¸ch rÊt cÇn chó träng khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c chñ DNNVV lµ n÷, do nh÷ng ®Æc ®iÓm cña giíi n÷. Theo kÕt qu¶ cuéc ®iÒu tra do ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ Trung ­¬ng cïng phèi hîp víi tæ chøc JICA (NhËt B¶n) tiÕn hµnh n¨m 2000 ®èi víi 481 doanh nghiÖp d©n doanh th× tû lÖ phô n÷ lµm chñ doanh nghiÖp chiÕm tíi 21%; ®ã lµ mét tû lÖ kh¸ cao so víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc. §iÒu nµy chøng tá søc v­¬n lªn m¹nh mÏ cña phô n÷ n­íc ta vµ trong thùc tÕ ®· cã nhiÒu n÷ doanh nh©n thµnh ®¹t. Tuy vËy, sù trî gióp cho doanh nh©n ch­a ®­îc nhiÒu, ngoµi mét sè dù ¸n riªng cho héi viªn Héi Liªn HiÖp Phô N÷, ®¸ng quan t©m nhÊt lµ nh÷ng chÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng n÷ trong doanh nghiÖp còng hÇu nh­ ch­a ®­îc thùc hiÖn. PhÇn 3 hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch, hç trî vµ thóc ®Êy ph¸t triÓn DNNVV ë n­íc ta I.chÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNNVV trong giai ®o¹n 2001- 2010. Nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ®Õn n¨m 2010, mét trong nh÷ng nhiÖm vô cã tÝnh chiÕn l­îc lµ ph¸t triÓn DNNVV. Hç trî cho khu vùc DNNVV ph¶i h­íng vµo môc tiªu: n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng hãa trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ, thu hót vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn, t¹o nhiÒu viÖc lµm, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng cña ®¹i bé phËn lao ®éng, gi¶m bít chªnh lÖch ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c vïng trong c¶ n­íc. T¹o m«i tr­êng thóc ®Èy ph¸t triÓn DNNVV sÏ t¹o thªm ®éng lùc cho viÖc c¶i c¸ch ®æi míi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Qua ph©n tÝch bèi c¶nh t×nh h×nh quèc tÕ, còng nh­ xem xÐt t×nh h×nh cô thÓ ë ViÖt Nam cã liªn quan ®Õn khung khæ luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn doanh nghiÖp ë trong n­íc cã thÓ thÊy mét sè quan ®iÓm vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn DNNVV ë ViÖt Nam cho thêi kú tíi, ®ã lµ: -Hç trî ph¸t triÓn DNNVV lµ mét nhiÖm vô quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. -¦u tiªn ph¸t triÓn DNNVV trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®èi víi mét sè lÜnh vùc, nghµnh cã lùa chän, ®ång thêi t¹o ra mèi liªn kÕt c«ng nghiÖp bÒn v÷ng võa liªn kÕt võa c¹nh tranh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Chó träng yÕu tè c«ng nghiÖp trong ph¸t triÓn DNNVV. -¦u tiªn ph¸t triÓn DNNVV ë n«ng th«n lµ bé phËn quan träng cña chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. -Tr­íc tiªn tËp trung ho¸ DNNVV ë mét sè ®Þa bµn träng ®iÓm, mét sè thµnh phè ®Ó võa kh¾c phôc ®­îc sù yÕu kÐm vÒ h¹ tÇng võa t¹o ra thuËn lîi cho hç trî qu¶n lý Nhµ N­íc, t¹o gi¸ trÞ nhanh vµ ph¸t triÓn lan réng. -PhÊn ®Êu ®¹t mét sè chØ tiªu chñ yÕu ph¸t triÓn DNNVV ®Õn n¨m 2010: +N©ng tû träng trong GDP c¶ n­íc tõ 25% n¨m 2000 lªn 28% vµo n¨m 2010. +Tû träng trong lao ®éng c¶ n­íc tõ 26% n¨m 2000 lªn 29% n¨m 2010. +DNNVV c«ng nghiÖp trong gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn nghµnh c«ng nghiÖp tõ 32% n¨m 2000 lªn 34% n¨m 2010. 1. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i Chñ ®éng x©y dùng quan hÖ hîp t¸c víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi, x©y dùng nÒn kinh tÕ më víi kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, tiÕn tíi héi nhËp hoµn toµn vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®· vµ ®ang ®­îc ViÖt Nam ¸p dông trong nh÷ng n¨m qua. C¸c qui ®Þnh vÒ xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng ®­îc níi láng mäi doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng nh­ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ vÉn cßn nhiÒu khóc m¾c g©y c¶n trë ®Õn qu¸ tr×nh nµy nh­: chØ cho phÐp mét sè c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, c¸c ®Çu mèi ®èi víi mét sè mÆt hµng danh môc hµng ho¸ cÊm xuÊt nhËp khÈu hay thay ®æi thuÕ xuÊt nhËp khÈu cao… Ngoµi ra nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn ®Æc thï nh»m hç trî l©u dµi cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cho c¸c DNNVV ch­a cã nh­: trî gi¸ xuÊt nhËp khÈu, cÊp tÝn dông lµm hµng xuÊt khÈu, hç trî kinh phÝ tham gia héi chî quèc tÕ… 2.ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ChÝnh s¸ch b¶o hé hiÖn nay ®· lµm biÕn d¹ng thÞ tr­êng trong n­íc. ®Æc biÖt, viÖc ®¸nh thuÕ cao vµo c¸c mÆt hµng nhËp khÈu ®· lµm cho mét sè c¸c DNNVV ph¶i nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu víi gi¸ cao, tõ ®ã lµm ra c¸c s¶n phÈm cã gi¸ thµnh cao vµ kh«ng thÓ c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty lín. Ngoµi ra c¸c DNNVV ho¹t ®éng trong c¸c nghµnh c«ng nghiÖp- t¸c nh©n t¹o ra s¶n phÈm cho x· héi- nh­ng kh¶ n¨ng thu håi vèn chËm, lîi nhuËn thÊp, ch­a nhËn ®­îc sù ­u ®·i hîp lý vÒ c¸c vÊn ®Ò nh­: thuª ®Êt, vay vèn tÝn dông… Bªn c¹nh ®ã, DNNVV khu vùc ngoµi quèc doanh cßn chÞu søc Ðp cña hµng nhËp lËu vµ ph©n biÖt ®èi xö so víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. 3.ChÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ a.ChÝnh s¸ch huy ®éng vèn: ViÖc huy ®éng vèn trong n­íc ®· ®­îc thùc hiÖn kh¸ m¹nh mÏ trong nh÷ng n¨m qua th«ng qua c¸c c«ng cô nh­ : thuÕ, l·i suÊt, khuyÕn khÝch ®Çu t­ …Nhê ®ã trong nh÷ng n¨m qua, s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn m¹nh, tû lÖ tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ t¨ng nhanh. Trong 5 n¨m (1995- 1999) vèn ®Çu t­ cña toµn x· héi ®¹t 444.585,6 tû ®ång. Trong ®ã khu vùc t­ nh©n chñ yÕu lµ c¸c DNNVV, chiÕm trung b×nh kho¶ng 23,54% , tøc kho¶ng 102.273 tû ®ång. Riªng n¨m 1999, theo ­íc tÝnh trong sè vèn ®Çu t­ toµn x· héi lµ 103.900 tû ®ång th× khu vùc ngoµi quèc doanh chiÕm kho¶ng 21.000 tû ®ång (20,2%). Trë ng¹i cña chÝnh s¸ch huy ®éng vèn lµ ch­a t¹o ®­îc ®iÒu kiÖn th«ng tho¸ng trong huy ®éng vèn cho c¸c DNNVV : mÆc dï tÝnh ®Õn thêi ®iÓm hiÖn t¹i Nhµ n­íc ®· cho phÐp c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ vay vèn theo h×nh thøc tÝn chÊp,nh­ng trong thùc tÕ hÇu hÕt c¸c DNNVV kh«ng thÓ vay vèn theo h×nh thøc nµy v× kh«ng cã tæ chøc ®øng ra b¶o l·nh. Cßn vay theo h×nh thøc thÕ chÊp th× c¸c DNNVV l¹i kh«ng ®ñ tµi s¶n thÕ chÊp cho ng©n hµng, trong khi ®ã l¹i ch­a cã mét tæ chøc tÝn dông nµo chuyªn doanh cho c¸c DNNVV ë n­íc ta, céng víi sù ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c doanh nghiÖp quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh trong thÓ lÖ cho vay. Ngoµi ra, viÖc ch­a cã hÖ thèng b¶o l·nh vµ b¶o hiÓm tÝn dông cho c¸c DNNVV kh«ng thÓ tiÕp cËn ®­îc víi c¸c kho¶n tÝn dông trung vµ dµi h¹n tõ hÖ thèng tµi chÝnh chÝnh thøc. b.chÝnh s¸ch thuÕ §· cã nhiÒu söa ®æi trong chÝnh s¸ch thuÕ trong nh÷ng n¨m qua, ®Æc biÖt lµ thùc hiÖn thµnh c«ng luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. Tuy vËy, vÉn cßn nh÷ng v­íng m¾c ¶nh h­ëng lín ®Õn DNNVV, thËm chÝ cã doanh nghiÖp cßn cho r»ng nÕu thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô vÒ thuÕ th× ch¾c ch¾n lîi nhuËn sÏ ©m hoÆc kh«ng cã lêi. ChÝnh v× vËy t×nh tr¹ng trèn thuÕ xÈy ra kh¸ nhiÒu vµ ®Æc biÖt lµ khu vùc ngoµi quèc doanh. C¸c qui ®Þnh vÒ thuÕ rÊt r­êm rµ, r¾c rèi, phøc t¹p,thuÕ suÊt nhiÒu khi trïng lÆp hoÆc thËm chÝ bÊt b×nh ®¼ng, ®¬n cö nh­ luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, tuú tõng møc ®é ­u ®·i cho tõng nghµnh nghÒ mµ doanh nghiÖp dÇu t­ n­íc ngoµi h­ëng thuÕ suÊt 20%, 15%, 10%, trong khi ®ã doanh nghiÖp trong n­íc chÞu thuÕ suÊt 32%, 25%, 20% vµ 15%. Trong khi ®ã l¹i ch­a cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®éng viªn vµ t¹o nguån thu. NhiÒu khi c¸c doanh nghiÖp ®­îc miÔn gi¶m thuÕ nh­ng vÉn cã xu h­íng t×m c¸ch trèn thuÕ h¬n lµ xin ®­îc h­ëng chÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ. T×nh h×nh nµy mét phÇn nãi lªn chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ Ýt cã t¸c dông hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­. c. chÝnh s¸ch tiÒn tÖ §· thùc hiÖn ®­îc l·i suÊt b×nh ®¼ng cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy nhiªn, cßn mét sè vÊn ®Ò nh­: trÇn l·i suÊt do Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Þnh ra ch­a s¸t víi quan hÖ cung cÇu vèn, riªng trong n¨m 1999 l·i suÊt cho vay gi¶m liªn tôc cã t¸c ®éng tiªu cùc tíi hÖ thèng ng©n hµng do kho¶ng c¸ch gi÷a hai lÇn ®iÒu chØnh qu¸ ng¾n lµm cho sè vèn huy ®éng víi l·i suÊt cao cña c¸c ng©n hµng ch­a kÞp cho vay ®· ph¶i cho vay theo l·i suÊt gi¶m, dÉn tíi thua lç. §· 5 lÇn ®iÒu chØnh gi¶m l·i suÊt vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ nh­ng kÕt qu¶ vÉn tån ®äng hµng ngh×n tû ®ång vèn trong c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Thªm n÷a, l·i suÊt cho vay b»ng ngo¹i tÖ kh«ng ®­îc ®iÒu chØnh gi¶m, vÉn ë møc cao: 7,5%- 8%/n¨m. DÉn ®Õn ngo¹i tÖ dån ø vµo hÖ thèng ng©n hµng. Sù thiÕu æn ®Þnh gi¸ c¶ trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y cã t¸c ®éng tiªu cùc ®èi víi ®Çu t­ vµ s¶n xuÊt kinh doanh. d.ChÝnh s¸ch ®Çu t­ Sau mét sè n¨m c¶i, c¸ch nÒn kinh tÕ ®· cã tÝch luü néi bé: tû lÖ tÝch luü néi bé t¨ng tõ 7,4% GDP n¨m 1990 lªn 20,1% n¨m 1997 nh­ng l¹i gi¶m xuèng 18% n¨m 1999 trong ®ã khu vùc t­ nh©n chiÕm 11,9% so víi 5,2% cña Nhµ n­íc, tuy vËy, tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ trong n­íc cßn thÊp. C¸c DNNVV khu vùc ngoµi quèc doanh Ýt cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi c¸c nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc, c¬ héi tËp trung chñ yÕu vµo khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n­íc. e.ChÝnh s¸ch c«ng nghÖ ®µo t¹o MÆc dï cã rÊt nhiÒu tæ chøc hç trî DNNVV trong vµ ngoµi n­íc nh­ng ®a sè c¸c tæ chøc nµy ho¹t ®éng v× lîi Ých riªng vµ hiÖu qu¶ kh«ng cao. ChÝnh v× vËy cã rÊt Ýt DNNVV muèn tham gia, hoÆc nhËn sù t­ vÊn, h­íng dÉn cña c¸c tæ chøc nµy. Trong khi ®ã nhu cÇu vÒ th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ phæ biÕn kiÕn thøc lµ rÊt lín vµ cÇn cã sù hç trî tÝch cùc cña Nhµ n­íc. Bªn c¹nh ®ã, ch­a cã nh÷ng chÝnh s¸ch riªng cho c¸c doanh nghiÖp nµy vÒ ®µo t¹o n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, kü thuËt, c«ng nghÖ thiÕt bÞ…Ch­a cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu, cô thÓ, râ rµng ®Ó trî gióp kinh phÝ cho c¸c DNNVV hiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ tiªn tiÕn. II. mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn chÝnh s¸ch. 1.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp §Ó ph¸t huy kh¶ n¨ng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DNNVV ph¸t triÓn m¹nh mÏ, æn ®Þnh vµ ®óng h­íng, cÇn chó ý mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n sau ®©y: Thø nhÊt, cã chÝnh s¸ch ­u ®·i hîp lý vµ c«ng b»ng ®èi víi mäi h×nh thøc doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Thø hai, cã chÝnh s¸ch trî gi¸ xuÊt khÈu cho c¸c DNNVV ®Ó æn ®Þnh s¶n xuÊt trong thêi gian ®Çu t×m kiÕm, th©m nhËp thÞ tr­êng míi. Thø ba, chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc cÇn ®¶m b¶o tÝnh hîp lý, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNNVV gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng trong n­íc, thay thÕ nhËp khÈu tiÕn tíi xuÊt khÈu. §Æc biÖt kh«ng ®Ó c¸c doanh nghiÖp Nhµ N­íc ®éc quyÒn bãp mÐo thÞ tr­êng trong n­íc nh­ hiÖn nay. Kiªn quyÕt ®Èy m¹nh c«ng t¸c chèng bu«n lËu, nhËp lËu, chèng hµng gi¶, hµng nh¸i nh·n hiÖu, mÉu m·. Thø t­, ChÝnh Phñ cÇn tÝch cùc vµ hç trî mét phÇn kinh phÝ tµi trî trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c v­ên ­¬m doanh nghiÖp (Incubator). Tr­íc hÕt lµ c¸c v­ên ­¬m doanh nghiÖp chung vµ tiÕn tíi h×nh thµnh v­ên ­¬m doanh nghiÖp chuyªn ngµnh vµ kü thuËt nh»m cung cÊp cho c¸c DNNVV c¬ së h¹ tÇng, dÞch vô khi khëi sù vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng kinh doanh cho c¸c DNNVV. Tr­íc hÕt cÇn x©y dùng thÝ ®iÓm ë mét vµi thµnh phè lín (nh­ thµnh phè Hå ChÝ Minh, thñ ®« Hµ Néi) vµ dÇn dÇn tiÕn hµnh më réng dµn tr¶i trªn nh÷ng ph¹m vi c¶ n­íc. Thø n¨m, khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc hîp t¸c trong lÜnh vùc xuÊt khÈu gi÷a c¸c DNNVV trong n­íc vµ víi c¸c DNNVV trong c¸c n­íc khu vùc APEC, ASEAN vµ c¸c khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi hç trî chi phÝ trong viÖc tham dù c¸c héi trî th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi. 2.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông Thø nhÊt, b¶o ®¶m c¸c DNNVV khu vùc t­ nh©n ®­îc thùc sù b×nh ®¼ng nh­ c¸c DNNN trong vay vèn ng©n hµng. B·i bá ®èi xö ­u ®·i vÒ vay nî, xãa nî, gi·n nî ®èi víi kho¶n nî qu¸ h¹n, gia h¹n nî víi kho¶n vay gÆp rñi ro. Thø hai, më réng h×nh thøc tÝn dông thuª mua vµ cung cÊp c¸c kho¶n tÝn dông trung vµ dµi h¹n víi l·i suÊt ­u ®·i cho c¸c DNNVV míi khëi sù hoÆc ®Çu t­ ®æi míi kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Thø ba, ChÝnh Phñ lËp hÖ thèng b¶o l·nh vµ b¶o hiÓm tÝn dông cho c¸c DNNVV, trong ®ã chñ yÕu lµ vèn ng©n s¸ch vµ ®ãng gãp cña c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc bao gåm c¶ c¸c DNNVV, môc ®Ých cña Quü lµ gióp c¸c doanh nghiÖp cã c¸c dù ¸n kh¶ thi cÇn vèn tÝn dông ®Çu t­, song thiÕu mét phÇn thÕ chÊp, b¶o l·nh theo hîp ®ång vèn vay. Thø t­, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc ng©n hµng trong viÖc cho vay tÝn dông, ®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n vay trung vµ dµi h¹n bÞ qui ®Þnh bëi c¸c thñ tôc rÊt r­êm rµ, phøc t¹p lµm cho chi phÝ giao dÞch t¨ng cao. 3. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ Thø nhÊt, tr¸nh sù trïng lÆp vÒ thuÕ, c¸c v¨n b¶n vÒ thuÕ cÇn ph¶i râ rµng, nhÊt qu¸n vµ æn ®Þnh, gi¶i quyÕt sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô thuÕ gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Thø hai, nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ cÇn ph¶i nh»m vµo c¸c tiªu thøc nh­: theo qui m« doanh nghiÖp, theo nghµnh nghÒ, theo vïng, theo qu¸ tr×nh tæ chøc kinh doanh, theo sù t¸c ®éng tíi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ- x· héi (sö dông nhiÒu lao ®éng n÷, thu hót c¸c ®èi t­îng chÝnh s¸ch, ...). Nh­ vËy, sù ­u ®·i vÒ thuÕ hoµn toµn kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh theo thµnh phÇn kinh tÕ-x· héi vµ nguån gèc ®Çu t­. Thø ba, cã chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp (cã thÓ miÔn thuÕ ) cho c¸c ng©n hµng khi cho c¸c DNNVV vay vèn, cho phÐp lËp quÜ dù phßng rñi ro trÝch tõ lîi nguËn thu ®­îc do ®­îc h­ëng ­u ®·i vÒ thuÕ mang l¹i. 4. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o ChÝnh Phñ cÇn cã c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Ó hç trî ®æi míi c«ng nghÖ cho c¸c DNNVV. CÇn t¨ng thêi h¹n ®­îc xÐt miÔn, gi¶m thuÕ cho c¸c dù ¸n ®æi míi c«ng nghÖ. VÒ l©u dµi, cÇn cã c¸c ch­¬ng tr×nh trî chi phÝ cho c¸c DNNVV cã dù ¸n kh¶ thi vÒ ®æi míi c«ng nghÖ tiªn tiÕn. §èi víi hç trî ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho DNNVV cÇn xóc tiÕn, hç trî liªn kÕt c¸c DNNVV víi c¸c viÖn kinh tÕ, tr­êng ®¹i häc trong vµ ngoµi n­íc nh»m ®µo t¹o nh÷ng nhµ qu¶n lý giái vµ c«ng nh©n cã tr×nh ®é tay nghÒ cao. ChÝnh Phñ cÇn tÝch cùc ®Çu t­ thªm, më réng c¸c trung t©m ®µo t¹o, ®éi ngò qu¶n lý vµ ng­êi lao ®éng, cã sù liªn kÕt chÆt chÏ víi c¸c tr­êng ®¹i häc vµ c¸c DNNVV. VÒ l©u dµi cÇn ph¶i c¶i tæ l¹i hÖ thèng gi¸o dôc s½n cã nh»m môc ®Ých ®µo t¹o, ®¸p øng ®­îc c¸c nhu cÇu cña c¸c trong qu¸ tr×nh tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. 5. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­ VÒ khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn, Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ban ®Çu: ®­êng, ®iÖn, cÊp tho¸t n­íc... §Æc biÖt ®Çu t­ vµo thiÕt bÞ c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i mµ c¸c DNNVV do h¹n chÕ vÒ vèn kh«ng thÓ ®Çu t­. 6.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thÞ tr­êng: Mäi nç lùc hç trî nªu trªn hoÆc hç trî nµo kh¸c còng sÏ b»ng thõa nÕu cuèi cïng c¸c DNNVV kh«ng cã thÞ tr­êng tiªu thô v÷ng ch¾c. V× thÕ, song song víi cuéc vËn ®éng " Ng­êi ViÖt Nam dïng hµng ViÖt Nam ", Nhµ n­íc- víi t­ c¸ch ng­êi tiªu dïng- cÇn khuyÕn khÝch c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp Nhµ n­íc ph¶i ­u tiªn tiªu dïng hµng ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, cÇn triÓn khai m¹nh mÏ hai biÖn ph¸p cô thÓ sau: Thø nhÊt, tr­íc hÕt Nhµ n­íc cÇn tÝch cùc hç trî b»ng biÖn ph¸p ngo¹i giao, th«ng qua c¸c c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc nh»m më cöa thÞ tr­êng h¬n n÷a cho c¸c hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ DNNVV nãi riªng cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc kh¸c nhau trªn thÕ giíi. Cung cÊp th«ng tin miÔn phÝ cho c¸c DNNVV vÒ kh¸ch hµng, thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Thø hai, Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DNNVV tham gia vµo c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®Çu t­ b»ng nguån vèn ng©n s¸ch. ViÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c DNNVV tham gia ®Êu thÇu x©y dùng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng còng kh«ng n»m ngoµi chñ tr­¬ng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. H¬n n÷a, ®©y sÏ lµ c¬ së ®Ó c¸c DNNVV cã thÓ hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c doanh nghiÖp lín th«ng qua c¸c hîp ®ång cung øng nguyªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm, gia c«ng. T¨ng c­êng mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp lín vµ DNNVV, võa cã t¸c dông b¶o ®¶m thÞ tr­êng, c«ng ¨n viÖc lµm, võa t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó chuyÓn giao c«ng nghÖ, kü n¨ng qu¶n lý tõ doanh nghiÖp lín sang c¸c DNNVV. Tãm l¹i, trong khi ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu trong chÝnh s¸ch c¶i c¸nh kinh tÕ, chóng ta cÇn cã mét biÖn ph¸p toµn diÖn h¬n, c¶ tr­íc m¾t vµ l©u dµi ®èi víi lo¹i h×nh DNNVV. Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vµ thiÕt lËp c¸c biÖn ph¸p hç trî DNNVV lµ cÇn thiÕt vµ ®· ®­îc thùc hiÖn ë nhiÒu n­íc kh¸c nhau. V× vËy, tr­íc m¾t cÇn cã nh÷ng c¬ së ph¸p lý riªng cho c¸c DNNVV vµ nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp liªn quan ®Õn m«i tr­êng ®Çu t­, chÝnh s¸ch kinh th­¬ng, c¶i t¹o c¬ së h¹ tÇng... §¸p øng ®ßi hái cña m«i tr­êng kinh doanh thay ®æi nhanh chãng theo tr×nh ®é hiÖn nay theo lé tr×nh AFTA vµ WTO tiÕp tôc con ®­êng c¶i c¸ch vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«. VÒ l©u dµi, mét sè chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ tæng thÓ ®èi víi c¸c DNNVV cã sù phèi hîp triÓn khai gi÷a c¸c bé, ngµnh lµ träng yÕu trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch mµ ViÖt Nam cÇn tËp trung ®Ó t¹o mét nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®èi víi c¸c DNNVV. §iÒu quan träng lµ ngoµi nh÷ng nç lùc cña ChÝnh Phñ , c¸c DNNVV còng cÇn ph¶i tÝch cùc chñ ®éng vµ s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ t×m kiÕm thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ thiÕt lËp hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p hç trî kh«ng ph¶i lµ gi¶i ph¸p thùc hiÖn mét sím mét chiÒu, mµ cÇn c©n nh¾c vµ thùc hiÖn dÇn dÇn tuú theo hoµn c¶nh cô thÓ cña nÒn kinh tÕ ë tõng thêi kú nhÊt ®Þnh nh­ mét sè n­íc ASEAN ®· lµm. KÕt luËn Ph¸t triÓn DNNVV lµ mét néi dung rÊt quan träng trong ®­êng nèi x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta, gãp phÇn ph¸t huy mäi kh¨ n¨ng cña c¸c tÇng líp nh©n d©n, cña c¶ d©n téc trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Víi nh÷ng ®æi míi quan träng trong thÓ chÕ, chÝnh s¸ch kinh tÕ còng nh­ trong c¶i c¸ch hµnh chÝnh ®­îc ®Èy m¹nh theo NghÞ QuyÕt §¹i Héi lÇn thø IX cña §¶ng (th¸ng 4/2001), tin r»ng nh÷ng khã kh¨n, trë ng¹i trªn con ®­êng ph¸t triÓn cña c¸c DNNVV sÏ ®­îc th¸o gì, tiÕp tôc gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, cëi trãi cho kinh tÕ d©n doanh, hµng v¹n , hµng chôc v¹n DNNVV ®­îc nÈy në vµ ngµy cµng ¨n nªn lµm ra trªn ®Êt n­íc ta, gãp phÇn quan träng vµo viÖc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tµi liÖu tham kh¶o 1.Gi¸o tr×nh chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi. Khoa Häc Qu¶n Lý, Tr­êng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n- NXB khoa häc & kü thuËt. 2.V¨n kiÖn §¹i Héi IX- NXB chÝnh trÞ Quèc Gia- 2001. 3.Ph¸t triÓn DNNVV kinh nghiÖp n­íc ngoµi vµ ph¸t triÓn DNNVV ë ViÖt Nam- NXB thèng kª- Hµ Néi- 2001. 4.ViÖt Nam v­ît lªn thö th¸ch- B¸o c¸o kinh tÕ cña Ng©n Hµng thÕ giíi, Héi NghÞ nhãm t­ vÊn c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam, 7-8/12/1998. 5.C¬ së khoa häc cña mét sè vÊn ®Ò trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n 2020. ViÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn NXB chÝnh trÞ Quèc Gia- 2001. 6.T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ 4/96, 6/96. 7.T¹p chi kinh tÕ vµ dù b¸o 7/98, 9/98. 8.T¹p chÝ kinh tÕ thÕ giíi 3/97. 9.T¹p chÝ tµi chÝnh 5/97. 10.T¹p chÝ kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng 1/97. 11. Vµ mét sè tµi liÖu kh¸c. Môc Lôc Trang Më ®Çu 3 PhÇn 1:Lý luËn chung vÒ DNNVV 4 I.C¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n 4 1.Tiªu chuÈn vÒ DNNVV 4 2.Vai trß cña DNNVV 8 3.Quan hÖ gi÷a DNNVV víi Doanh nghiÖp lín 11 II . ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn hÖ thèng DNNVV 12 1.Kh¸i niÖm chÝnh s¾ch vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c DNNVV 12 2.Néi dung cña chÝnh s¸ch 13 3.ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNNVV ë mét sè n­íc 14 PhÇn 2:ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn vµ vai trß hiÖn nay cña c¸c DNNVV ë ViÖt Nam 22 I.T×nh h×nh ph¸t triÓn vµ vai trß hiÖn nay cña c¸c DNNVV ë ViÖt Nam 22 1.Vµi nÐt vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn c¸c DNNVV ë ViÖt Nam 22 2.Vai trß cña c¸c DNNVV trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam 22 II.HÖ thèng thÓ chÕ,chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch trî gióp DNNVV ë ViÖt Nam 24 1.ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ 26 2.ChÝnh s¸ch vÒ mÆt b»ng kinh doanh 27 3.ChÝnh s¸ch vÒ vèn 27 4.ChÝnh s¸ch thÞ tr­êng 28 5.ChÝnh s¸ch vÒ thuÕ 29 6.ChÝnh s¸ch vÒ c«ng nghÖ 31 7.ChÝnh s¸ch vÒ lao ®éng 31 PhÇn 3:Hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch, hç trî vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn DNNVV ë n­íc ta 33 I.ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn DNNVV trong giai ®o¹n 2001-2010 33 1.ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i 34 2.ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp 34 3.ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ 34 a.ChÝnh s¸ch huy ®éng vèn 34 b.ChÝnh s¸ch thuÕ 35 c.ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ 35 d.ChÝnh s¸ch ®Çu t­ 35 e.ChÝnh s¸ch c«ng nghÖ ®µo t¹o 36 II.Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn chÝnh s¸ch 36 1.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp 36 2.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông 37 3.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ 37 4.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o 37 5.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­ 38 6.Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thÞ tr­êng 38 KÕt luËn 39 Tµi liÖu tham kh¶o 40