Đề tài Đánh giá sinh trưởng và tổng kết kinh nghiệm gây trồng một số loài cây gỗ bản địa trồng dưới tán rừng tại Trung tâm Khoa học và sản xuất Lâm nghiệp Đông Bắc Bộ - Đại Lải - Vĩnh Phúc

MỤC LỤC Lời nói đầu Phần 1: Đặt vấn đề 1 Phần 2: Tổng quan vấn đề nghiên cứu 3 2.1. Trên thế giới 3 2.1.1. Nghiên cứu mang tính chất cơ sở 3 2.1.2. Những công trình nghiên cứu thực tiễn 3 2.2. Trong nước 4 2.2.1. Các công trình mang tính chất cơ sở 4 2.2.2. Các công trình nghiên cứu thực tiễn 4 Phần 3: Mục tiêu - Nội dung - Phương pháp nghiên cứu 6 3.1. Mục tiêu nghiên cứu 6 3.2. Giới hạn nghiên cứu 6 3.3. Nội dung nghiên cứu 7 3.3.1. Đánh giá hiện trạng tầng cây cao 7 3.3.2. Đánh giá hiện trạng tầng cây bản địa 7 3.3.3. Điều tra một số nhân tố hoàn cảnh ảnh hưởng đến sinh trưởng cây bản địa 7 3.3.4. Xác định mối quan hệ giữa sinh trưởng và chất lượng của cây bản địa với một số nhân tố hoàn cảnh 7 3.3.5. Tổng kết kinh nghiệm cây trồng các loài cây bản địa 7 3.3.6. Đề xuất các giải pháp kỹ thuật lâm sinh 8 3.4. Phương pháp nghiên cứu 8 3.4.1. Phương pháp luận 8 3.4.2. Phương pháp nghiên cứu 8 Phần 4: Điều kiện cơ bản của khu vực nghiên cứu 17 4.1.Điều kiện tự nhiên 17 4.2. Điều kiện kinh tế xã hội 17 Phần 5: Kết quả nghiên cứu và phân tích kết quả 21 5.1. Giới thiệu mô hình trồng rừng bản địa dưới tán 21 5.1.1. Mô hình trồng cây bản địa dưới tán Thông mã vĩ 21 5.1.2. Mô hình trồng cây bản địa dưới tán Keo lá tràm 21 5.2. Hiện trạng tầng cây cao 21 5.2.1. Hiện trạng rừng Thông mã vĩ 23 5.2.2. Hiện trạng rừng Keo lá tràm 25 5.3. Hiện trạng tầng cây bản địa 27 5.3.1. Giới thiệu sơ lược các loài cây bản địa được gây trồng tại khu vực nghiên cứu 27 5.3.2. Mô tả sơ lược đặc điểm hình thái và sinh thái học của các loài cây bản địa được nghiên cứu 29 5.3.3. Kết quả nghiên cứu hiện trạng các loài cây bản địa 32 5.4. Kết quả điều tra một số nhân tố hoàn cảnh có ảnh hưởng tới sinh trưởng của tầng cây bản địa 36 5.4.1. Nhân tố đất 37 5.4.2. Thực bì, cây bụi thảm tươi 38 5.4.3. Thảm mục, vật rơi rụng 40 5.5. Xác định ảnh hưởng của nhân tố sinh thái tới sinh trưởng của tầng cây bản địa 41 5.5.1. Quan hệ giữa sinh trưởng của cây bản địa dưới tán Thông mã vĩ với độ tàn che 41 5.5.2. Quan hệ giứa sinh trưởng của cây bản địa dưới tán Keo lá tràm và độ tàn che 44 5.5.3. Kết luận chung về quan hệ giữa sinh trưởng của cây bản địa và độ tàn che 48 5.6. Tổng kết kinh nghiệm gây trồng 48 5.6.1. Mô hình trồng cây bản địa dưới tán Thông mã vĩ 48 5.6.2. Mô hình trồng cây bản địa dưới tán Keo lá tràm 49 5.7. Đề xuất giải pháp kỹ thuật lâm sinh 51 5.7.1. Đối với lâm phần Thông mã vĩ 51 5.7.2. Đối với lâm phần Keo lá tràm 52 Phần 6: Kết luận – tồn tại – kiến nghị 53 LỜI NÓI ĐẦU Sau quá trình học tập trong suốt 4 năm tại trường Đại học Lâm nghiệp với sự giảng dạy tận tình của các thầy cô trong trường, bản thân tôi đã được tiếp thu nhiều kiến thức quý báu nhằm phục vụ cho công tác lâm nghiệp trong tương lai. Nhằm đánh dấu bước chuyển biến trong quá trình học tập sau khoá học tại trường, đồng thời cũng nhằm củng cố và hoàn thiện kiến thức, được sự cho phép của Trường Đại học Lâm nghiệp, Khoa Lâm học và các Thầy cô giáo, tôi tiến hành thực hiện nghiên cứu khoá luận tốt nghiệp “Đánh giá sinh trưởng và tổng kết kinh nghiệm gây trồng một số loài cây gỗ bản địa trồng dưới tán rừng tại Trung tâm Khoa học và sản xuất Lâm nghiệp Đông Bắc Bộ - Đại Lải - Vĩnh Phúc” dưới sự hướng dẫn trực tiếp của TS. Phạm Xuân Hoàn, ThS. Nguyễn Trung Thành và các Thầy cô trong bộ môn Lâm sinh. Với kiến thức và kinh nghiệm thực tế còn hạn chế, do lần đầu thực hiện nghiên cứu độc lập nên không tránh khỏi những thiếu sót, kính mong các thầy cô và các bạn đọc thông cảm và góp ý kiến chỉ bảo thêm cho tôi. Nhân dịp này, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám hiệu Trường Đại học Lâm nghiệp, Ban chủ nhiệm khoa Lâm học, các Thầy cô trong Bộ môn Lâm sinh, Ban lãnh đạo và các cán bộ công nhân viên tại Trung tâm Khoa học và sản xuất Lâm nghiệp Đông Bắc Bộ, gia đình, các bạn bè đồng nghiệp - những người đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập cũng như thực hiện khoá luận tốt nghiệp. Đặc biệt, cho tôi được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới TS. Phạm Xuân Hoàn, ThS. Nguyễn Trung Thành - Trường Đại học Lâm nghiệp và KS. Triệu Hiền - Trung tâm KHSXLN Đông Bắc Bộ đã trực tiếp hướng dẫn chỉ bảo tôi trong toàn bộ quá trình thực hiện khoá luận. Tôi xin chân thành cảm ơn! PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ Trong sự phát triển của xã hội loài người, rừng được coi là một nguồn tài nguyên có vai trò vô cùng quan trọng bởi những ảnh hưởng mang tính toàn cầu của nó. Rừng không chỉ cung cấp gỗ và lâm sản ngoài gỗ mà còn có nhiều ý nghĩa lớn hơn ơ trong nhiều lĩnh vực như: Bảo vệ môi trường sinh thái, du lịch cảnh quan, nghiên cứu khoa học, các giá trị nhân văn, .v.v Tuy nhiên, sự tàn phá rừng trong những năm gần đây đã ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống con người, mất rừng gây nên sự biến đổi theo hướng tiêu cực của khí hậu toàn cầu, đất đai bị rửa trôi xói mòn nặng nề, các lòng sông lòng hồ bị bồi lấp, an ninh lương thực bị đe doạ, các sản phẩm từ rừng đang dần bị cạn kiệt trong khi nhu cầu của xã hội luôn tăng theo thời gian,.v.v Đứng trước tình hình đó, trên toàn thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng, việc khôi phục lại lớp thảm thực vật đã bị mất đi đang được coi là một yêu cầu cấp thiết hơn bao giờ hết với một yêu cầu bắt buộc là lớp thảm thực vật gây trồng được phải đảm bảo chức năng bền vững lâu dài. Trong những năm gần đây, chính phủ đã có nhiều chương trình xúc tiến đẩy mạnh quá trình trồng rừng phủ xanh đất trống đồi núi trọc và trồng rừng kinh tế với hiệu quả ban đầu tương đối khả quan. Song do chạy theo xu thế phát triển kinh tế, vốn đầu tư còn hạn chế nên các chương trình trồng rừng ở nước ta mới chỉ tập trung vào các loài cây mọc nhanh như: Keo, Bạch đàn, Bồ đề,.v.v những loài cây này mới chỉ đáp ứng được mục tiêu kinh tế chứ đáp ứng được các yêu cầu bảo vệ môi trường sinh thái, tính bền vững chưa cao. Trong chiến lược phát triển Lâm nghiệp, nghành Lâm nghiệp đã chú trọng đến việc bảo tồn và phát triển các loài cây bản địa đang ngày càng bị thu hẹp lại về cả diện tích cũng như số loài do những hiểu biết về chúng ngày càng được hé mở. Ngày nay, người ta đã biết được những lợi ích to lớn mà các loài cây bản địa mang lại, không chỉ đơn thuần là cung cấp lâm đặc sản mà chúng còn là những loài cây "của tự nhiên", có sự phát sinh và tiến hoá trong thời gian dài nên có khả năng thích nghi cao với điều kiện nơi mọc và có tính bền vững cao, "thân thiện với môi trường sinh thái". Ngoài ra, chúng mang những ý nghĩa nhân văn to lớn trong đời sống của các cộng đồng dân cư sống gần rừng, gắn liền với kiến thức bản địa và phong tục tập quán của họ, do vậy việc đem gây trồng chúng cũng sẽ có nhiều thuận lợi hơn. Trung tâm Khoa học và sản xuất Lâm nghiệp Đông Bắc Bộ là trung tâm vùng trực thuộc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam đã tiến hành gây trồng một số mô hình trồng cây bản địa dưới tán rừng, điển hình là mô hình trồng 10 loài cây bản địa dưới tán rừng Thông mã vĩ tại khu vực Lũng Đồng Đành và trồng 180 loài cây bản địa dưới tán rừng Keo lá tràm tạo thành một vườn sưu tập thực vật tại khu vực Năm Xà Lũng. Theo đánh giá ban đầu, các mô hình này đã đạt được những thành công nhất định. Nhưng cho đến nay, vẫn chưa có một nghiên cứu định lượng cụ thể nào nhằm đánh giá tình hình sinh trưởng của các loài cây bản địa này mà mới chỉ có điều tra sơ bộ để đánh giá và chọn ra một số loài có triển vọng tại khu rừng trồng dưới tán Keo lá tràm, khu rừng trồng dưới tán Thông mã vĩ vẫn chưa có một điều ra nghiên cứu nào kể từ ngày tiến hành gây trồng. Do vậy, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Đánh giá tình hình sinh trưởng và tổng kết kỹ thuật gây trồng một số loài cây gỗ bản địa dưới tán rừng tán rừng tại Trung tâm Khoa học và xuất Lâm nghiệp Đông Bắc Bộ” nhằm bước đầu đánh giá hiệu quả công tác trồng rừng thông qua các chỉ tiêu sinh trưởng làm cơ sở đề xuất các biện pháp lâm sinh nhằm thúc đẩy sinh trưởng của các loài cây bản địa, đồng thời tổng kết kinh nghiệm gây trồng chúng nhằm góp phần nhân rộng một cách có hiệu quả các mô hình trồng cây bản địa dưới tán rừng. PHẦN 2: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 2.1. Trên thế giới 2.1.1. Những nghiên cứu mang tính chất cơ sở -E.P.ODUM với nhiều công trình nghiên cứu về sinh thái học làm cơ sở cho nghiên cứu hệ sinh thái rừng. Đây là cơ sở lý luận quan trọng cho việc nghiên cứu, xây dựng các biện pháp kỹ thuật lâm sinh cho rừng mưa nhiệt đới. -Geoge N Baur (1952, 1964, 1976) đã nghiên cứu cơ sở sinh thái học trong kinh doanh rừng mưa, phục hồi và quản lý rừng nhiệt đới. Tác giả đã tổng kết những biện pháp xử lý kỹ thuật lâm sinh nhằm đem lại rừng đồng tuổi và không đồng tuổi trong kinh doanh rừng nhiệt đói ở các châu lục khác nhau. -Richards PW (1952), Cantinot (1965) đã đi sâu vào biểu diễn hình thái cấu trúc rừng bằng biểu đồ các nhân tố cấu trúc được mô tả, phân loại theo dạng sống, tầng phiến, tầng thử . -Parde (1961), bottam (1972), Rollet (1979) đã vận dụng toán học thống kê để nghiên cứu đặc điểm cấu trúc rừng,định lượng hoá các quy luật, đồng thời làm cơ sở đề xuất các biện pháp kỹ thuật. 2.1.2. Những cộng trình nghiên cứu thực tiễn Các công trình đi sâu vào nghiên cứu áp dụng các kỹ thuật về tái sinh các loài cây gỗ bản địa bằng phương pháp trồng dặm, trồng thêm vào rừng nghèo, rừng tái sinh kém, .nhằm nâng cao chất lượng và trữ lượng gỗ bằng nhiều phương pháp như trồng theo rạch, theo băng, theo đám, trồng dưới tán .và đã được áp dụng ở nhiều nước như: Nijênia, Cônggô, Camerun, Gabon, Côtdivoa . -Tại Nhật Bản: Kasama Forest Technology Center đã thiết lập hàng loạt các mô hình rừng nhiều tầng tán bao gồm nhiều loài cây và ở nhiều cấp tuổi, trồng ở nhiều độ cao khác nhau ở vùng Tsucuba (có độ cao 876m so với mực nứoc biển ) cho cả loài cây Tuyết tùng (Japanese Cedar) và đã đưa ra sự ảnh hưởng lẫn nhau giữa các loài cây khi trồng hỗn giao với nhau và ảnh hưởng của môi trường đến từng cây. -Tại Đài Loan và một số nước châu Á đã đưa cây bản địa trồng ở những vùng đất trống đồi núi trọc sau khi đã trồng phủ xanh bằng cây lá kim kết quả là tạo ra những mô hình rừng hỗn giao bền vững, đạt năng suất cao, có tác dụng tốt trong việc bảo vệ, chống xói mòn đất. 2.2. Trong nước 2.2.1. Các công trình nghiên cứu mang tính chất cơ sở *Về cấu trúc rừng: có rất nhiều rất nhiều tác giả đã sử dụng hàm thống kê toán học để nghiên cứu định lượng cấu trúc: - Đồng Sĩ Hiển (1974), Nguyễn Hải Tuất (1986, 1990), Vũ Tiến Hinh (1990) đã sử dụng các hàm hồi quy và hàm thống kê để mô tả hiện trạng cấu trúc rừng cho cả rừng tự nhiên và rừng trồng. - Nguyễn Văn Trương (1983), Phùng Ngọc Lan (1986) và Vũ Tiến Hinh (1987,1988) đã nghiên cứu và tìm ra những kết quả làm căn cứ xây dựng mô hình rừng có sản lượng, tăng trưởng ổn định (về một số nhân tố chủ đạo). *Về phân loại trạng thái rừng: có các công trình của Trần Ngũ Phương(1963), Thái Văn Trừng (1978), Vũ Biệt Linh (1984) đã nghiên cứu và có những thành tựu có tầm quan trọng to lớn. *Về sinh thái học: có các công trình của Thái Văn Trừng (1948) về đặc điểm hình thành rừng ngập mặn ở Cà Mau, thảm thực vật trên những đồi trọc vùng trung du miền núi phía Bắc (1959). 2.2.2. Các công trình nghiên cứu trong thực tiễn nhằm phát triển các loài cây bản địa - Trần Nguyên Giảng (1961-1963 và 1960-1962), Trần Xuân Tiếp - Lê Xuân Tám (1963-1967) đã đưa ra các biện pháp kỹ thuật gây trồng và phục hồi cây bản địa nhằm đem lại hiệu quả trong quá trình tu bổ lại tầng cây cao có giá trị trong lâm phần rừng. Trong công trình nghiên cứu này, tác giả Trần Nguyên Giảng đã xây dựng thành công mô hình trồng hỗn loài cây bản địa dưới tán cây phù trợ và đã có báo cáo tổng kết sơ bộ tình hình sinh trưởng của rừng ở khu vực nghiên cứu, nhưng vẫn chưa có đánh giá về mức độ ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái cũng như mối quan hệ tương hỗ giữa các loài cây này. - Năm 1996, Trần Nguyên Giảng đã nghiên cúu trồng 10 loài cây bản dưới tán rừng Keo lá tràm và Keo Tai tượng tại vườn Vườn Quốc gia Cát Bà – Hải Phòng. Tác giả cho rằng hai loài cây này có tác dụng cải tạo bảo vệ đất, phù trợ cho cây bản địa mọc và phát triển nên chứng tỏ cách làm như vậy là đúng. Nhưng đến năm 1998, kết qủa đạt được lại không giống như vậy, cây bản địa trồng dưới tán rừng Keo lá tràm có tỷ lệ sống cao, sinh trưởng và phát triển tốt, trong khi đó cây bản địa trồng dưới tán rừng Keo tai tượng thì có tỷ lệ sống thấp, sinh trưởng, phát triển kếm không có triển vọng tồn tại. Tác giả giải thích đó có thể là do nhu cầu nước của Keo tai tượng là rất lớn làm cho đất luôn khô cứng nên không cải thiện được môi trường đất. - Trường Đại học Lâm nghiệp (Xuân Mai - Chương Mỹ - Hà Tây) đã xây dựng vườn sưu tập các loài cây trồng dưới tán rừng Thông nhựa và đã tìm ra được các loài cây thích nghi cũng như những loài cây không thích nghi khi trồng dưới tán rừng cây lá kim. -Trung tâm KHSX Lâm Nghiệp Đông Bắc Bộ (Ngọc Thanh - Phúc Yên -Vĩnh Yên) đã thử nghiệm cây bản địa dưới tán rừng Thông mã vĩ những năm 2000 và 2001 trên diện tích 10 ha tại khu vực Lũng Đồng Đành bao gồm 5 loài cây bản địa có giá trị kinh tế cao:Lim xanh, Lim xẹt, Re hương, Ràng ràng xanh và Dẻ Yên Thế. Ngoài ra trung tâm cũng xây dựng một khu vườn sưu tập thực vật trông trên 180 loài cây bản địa cùng với cây phù trợ là Keo lá tràm và Keo tai tượng (1996 - 2001)

59 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2996 | Lượt tải: 1

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Đánh giá sinh trưởng và tổng kết kinh nghiệm gây trồng một số loài cây gỗ bản địa trồng dưới tán rừng tại Trung tâm Khoa học và sản xuất Lâm nghiệp Đông Bắc Bộ - Đại Lải - Vĩnh Phúc, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

nay ®Êt cña Trung t©m qu¶n lý ®· x©y dùng ®îc h¬n 600 ha rõng trång, phÇn lín là c¸c m« h×nh rõng trång thÝ nghiÖm và tr×nh diÔn tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ l©m sinh trong ®ã cã gÇn 400 ha rõng th«ng và keo c¸c lo¹i,c©y rõng sinh trëng ph¸t triÓn kh¸ m¹nh.(Theo NguyÔn Xu©n Qu¸t - n¨m 1996) 4.2.§iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi Trung t©m Khoa häc và s¶n xuÊt L©m nghiÖp §«ng B¾c Bé thuéc ®Þa phËn x· Ngäc Thanh - là mét x· miÒn nói duy nhÊt cña thÞ x· Phóc Yªn. Ngäc Thanh cã tæng diÖn tÝch tù nhiªn là 9000ha, trong ®ã cã1/2 diÖn tÝch là ®Êt l©m nghiÖp, ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp chØ cã 550ha. Toàn x· cã 2100 hé gia ®×nh víi 11.000 nh©n khÈu, trong ®ã ®ång bào d©n téc S¸n D×u chiÕm 50%, cßn l¹i là d©n téc Kinh. Møc sèng cña ngêi d©n cßn rÊt thÊp, chñ yÕu dùa vào s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ch¨n th¶ gia sóc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kÓ tõ khi cã chñ tr¬ng giao ®Êt giao rõng cña nhà níc (1996), c¸c hé gia ®×nh ®· b¾t ®Çu trång rõng và s¶n xuÊt l©m nghiÖp trªn phÇn ®Êt ®îc giao, h×nh thành c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp võa và nhá. Tuy nhiªn, do kiÕn thøc khoa häc kü thuËt trong viÖc lùa chän c¬ cÊu c©y trång, lùa chän ph¬ng thøc và kü thuËt canh t¸c hîp lý, thiÕu vèn ®Çu t. Do vËy trong thêi gian tíi cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng – khuyÕn l©m ®Ó n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng nh©n d©n. PhÇn 5: KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ ph©n tÝch kÕt qu¶ 5.1. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ m« h×nh rõng trång hçn loµi 5.1.1. M« h×nh trång c©y b¶n ®ia díi t¸n Th«ng m· vÜ Trung t©m KHSXLN §«ng B¾c Bé tiÕn hµnh x©y dng m« h×nh trång thÝ ®iÓm c©y gç b¶n ®Þa díi t¸n Th«ng víi tæng diªn tÝch m« h×nh lµ 10 ha t¹i khu vùc Lòng §ång §µnh *TÇng c©y cao: -MËt ®é: Th«ng m· vÜ ®îc trång víi mËt ®é ban ®Çu lµ 500 (c/ha) -Thêi ®iÓm trång:Trång vµo n¨m 1997 *TÇng c©y b¶n ®Þa: -Tæng sè loµi ®îc ®a vµo g©y trång lµ 10 loµi: Re h¬ng, Sao ®en, DÎ Hµ B¾c, Giæi xanh, Long n·o, Kim giao, Vï h¬ng, Rµng rµng xanh, Lim xanh, Giæi tµu -Thêi ®iÓm trång: N¨m 2001 5.1.2. M« h×nh trång c©y b¶n ®Þa díi Keo l¸ trµm M« h×nh nµy ®îc trång t¹i khu vùc N¨m Xµ Lòng víi tæng diªn tÝch lµ 20ha vµ sè loµi phong phó nh»m t¹o ra mét vên su tËp thùc vËt. *TÇng c©y cao: -MËt ®é ban ®Çu:1600 (c/ha) -Thêi ®iÓm trång: 1997 *TÇng c©y b¶n ®Þa: -Tæng sè loµi ®îc g©y trång lµ 180 loµi (cã danh môc tªn c¸c c©y ®îc trång t¹i khu vùc ë phÇn phô biÓu) -Thêi ®iÓm trång: 1997 (trång ®ång thêi cïng víi tÇng c©y cao) 5.2. HiÖn tr¹ng tÇng c©y cao Khi ®iÒu tra nghiªn cøu hiÖn tr¹ng tÇng c©y cao chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra c¸c chØ tiªu sinh trëng vµ chÊt lîng cña rõng Th«ng m· vÜ, bao gåm: - ChiÒu cao vót ngän là mét trong nh÷ng chØ tiªu quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é sinh trëng cña c©y rõng nhanh hay chËm và còng là mét chØ tiªu quan träng ph¶n ¸nh cÊu tróc tÇng thø cña l©m phÇn (th«ng qua viÖc m« pháng ph©n bè sè c©y theo chiÒu cao (N-Hvn) ). §ång thêi nã lµ mét nh©n tè quan träng trong ®iÒu tra rõng, liªn quan ®Õn tr÷ lîng, s¶n lîng rõng. §Æc biÖt dùa vào chiÒu cao ngêi ta cã thÓ dù ®o¸n sinh trëng cña c©y rõng trong t¬ng lai, tõ ®ã ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt l©m sinh phï hîp nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ cao. - §êng kÝnh ngang ngùc (D1.3) là mét trong nh÷ng chØ tiªu quan träng nhÊt ph¶n ¸nh n¨ng lùc sinh trëng cña c©y rõng bªn c¹nh chiÒu cao vót ngän. Ngoài ra, ®êng kÝnh ngang ngùc cßn là mét c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh cÊu tróc mËt ®é cña l©m phÇn th«ng qua viÖc m« t¶ ph©n bè sè c©y theo cì ®êng kÝnh (N-D1.3). - §êng kÝnh t¸n (Dt): lµ mét chØ tiªu ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn n¨ng lùc sinh trëng cña b¶n th©n tÇng c©y cao th«ng qua kh¶ n¨ng quang hîp vµ ¶nh hëng lín tíi sinh trëng vµ ph¸t triÓn cña c©y tÇng díi th«ng qua ®é tµn che vµ líp th¶m môc vËt r¬i rông do t¸n c©y t¹o ra. - ChÊt lîng sinh trëng Tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra thu thËp sè liÖu vÒ t×nh h×nh sinh trëng cña l©m phÇn rõng Th«ng m· vÜ vµ Keo l¸ trµm trªn 6 ¤TC vµ qua xö lý thu ®îc kÕt qu¶ ®îc tæng hîp trong biÓu díi ®©y: BiÓu 01: BiÓu tæng hîp sè liÖu tÇng c©y cao ¤TC Loài c©y 1.3 vn dc t §é tµn che TB ChÊt lîng Tæng sè MËt ®é (c/ha) Tèt (1) TB (2) XÊu(3) S % n % n % 1 Th«ng 31.8 20.6 15.5 6.4 0.43 18 62.1 7 24.1 3 10 29 290 2 Th«ng 28.4 19.2 14.6 6.05 0.45 15 62.5 7 29.2 2 8.3 24 240 3 Th«ng 30.7 19.7 15.6 5.56 0.52 15 65.2 6 26.1 2 8.7 23 230 4 Keo 10.7 11.9 5.1 3.5 0.40 6 50 5 41.7 1 8.3 12 120 5 Keo 11.2 13.8 5.42 4.9 0.35 5 55.6 3 33.3 1 11 9 90 6 Keo 11.6 14.3 5.23 4.25 0.32 5 45.5 5 45.5 1 9.1 11 110 5.2.1.HiÖn tr¹ng rõng Th«ng M· VÜ A/ Sinh trëng chiÒu cao 0 1 2 3 4 5 6 7 16-17 18-19 20-21 22-23 25-25 Hvn (m) N (cay) 0 2 4 6 8 10 12 17- 18 18- 19 19- 20 20- 21 21- 22 22- 23 23- 24 Hvn N ¤TC 02 ¤TC 01 0 1 2 3 4 5 6 16- 17 17- 18 18- 19 19- 20 20- 21 21- 22 Hvn N ¤TC 03 BiÓu ®å 5.1: BiÓu ®å ph©n bè sè c©y theo chiÒu cao (N/Hvn) cña Th«ng m· vÜ NhËn xÐt: Qua kÕt qu¶ xö lý sè liÖu vÒ sinh trëng chiÒu cao cña loµi Th«ng m· vÜ t¹i khu vùc nghiªn cøu cho thÊy: - ChiÒu cao trung b×nh cña Th«ng t¹i 3 ¤TC lÇn lît lµ 20,6; 19,2; 19,7 (m), cho thÊy rõng Th«ng ®· ë vµo giai ®o¹n trëng thµnh (®îc trång vµo n¨m 1997), chiÒu cao trung b×nh cña Th«ng ë 3 ¤TC t¬ng ®èi ®ång ®Òu cho thÊy kh«ng cã sù kh¸c biÖt vÒ n¨ng lùc sinh trëng theo chiÒu cao t¹i khu vùc nghiªn cøu. Qua biÓu ®å ph©n bè sè c©y theo chiÒu cao vót ngän, biÕn ®éng chiÒu cao cña c¸c c©y trong c¸c ¤TC kh¸ lín, dao ®éng tõ 16(m) ®Õn 22,5(m), cho thÊy hiÖn tîng ph©n ho¸ râ rÖt cña ®èi tîng nghiªn cøu. B/ Sinh trëng ®êng kÝnh ngang ngùc (D1.3) Qua thu thËp và xö lý sè liÖu cho kÕt qu¶ vÒ sinh trëng ®êng kÝnh ngang ngùc cña Th«ng m· vÜ nh sau: 0 2 4 6 8 10 25-27 29-31 33-35 37-39 41-43 D1.3 (cm) N (cay) 0 1 2 3 4 5 6 7 18-20 22-24 26-28 30-32 D1.3 (cm) N (cay) ¤TC 02 ¤TC 01 0 1 2 3 4 5 6 24-26 28-30 32-34 36-38 D1.3 (cm) N ¤TC 03 BiÓu ®å 5.2: BiÓu ®å ph©n bè sè c©y theo cì ®êng kÝnh (N/D1.3) cña Th«ng m· vÜ NhËn xÐt: Qua kÕt qu¶ xö lý sè liÖu sinh trëng ®êng kÝnh cña loµi Th«ng m· vÜ t¹i 3 ¤TC cho thÊy: §êng kÝnh ngang ngùc b×nh qu©n cña Th«ng t¹i 3 ¤TC lÇn lît lµ: 31,8(cm); 28,4(cm); 30,7(cm). Nh×n vµo biÓu ®å ph©n bè sè c©y theo ®êng kÝnh ë c¶ 3 ¤TC ®Òu cã d¹ng lÖch ph¶i, c¸c c©y cã ®êng kÝnh lín chiÕm ®a sè, chøng tá l©m phÇn rõng Th«ng ®· bíc vµo giai ®o¹n thµnh thôc. C/ Sinh trëng ®êng kÝnh t¸n Qua biÓu 01 ta thÊy ®êng kÝnh t¸n trung b×nh cña Th«ng m· vÜ ë 3 ¤TC kh¸ lín (lÇn lît lµ 6,4(m); 6,05(m) vµ 5,56(m)), sinh trëng ®êng kÝnh t¸n cña c©y tû lÖ thuËn víi kh¶ n¨ng che bãng cho c©y tÇng díi còng nh ph¶n ¸nh n¨ng lùc sinh trëng cña c¶ l©m phÇn. D/ ChÊt lîng rõng Th«ng m· vÜ Qua biÓu 01ta thÊy: L©m phÇn Th«ng m· vÜ cã sè c©y ®¹t phÈm chÊt tèt chiÕm tû lÖ cao (62.1% - 65.2%), sè c©y phÈm chÊt trung b×nh vµ xÊu chiÕm tû lÖ thÊp, h¬n n÷a chÊt lîng cña c¸c c©y trong c¸c ¤TC còng ®ång ®Òu, kh«ng cã sù chªnh lÖch. 5.2.2. HiÖn tr¹ng rõng Keo l¸ trµm A/ Sinh trëng chiÒu cao 0 1 2 3 8-9 9-10 10- 11 11- 12 12- 13 13- 14 Hvn (m) N (cay) ¤TC5 0 1 2 3 8-9 9-10 10- 11 11- 12 12- 13 13- 14 Hvn (m) N (cay) ¤TC4 0 1 2 3 8- 9 9- 10 10- -11 11- -12 12- -13 13- -14 14- -15 15- -16 Hvn (m) N (cay) ¤TC6 BiÓu ®å 5.3: BiÓu ®å ph©n bè sè c©y theo chiÒu cao (N/ Hvn) cña Keo l¸ trµm NhËn xÐt: ChiÒu cao trung b×nh cña Keo l¸ trµm ë 3 ¤TC lÇn lît lµ 10,7; 11,2; 11,6m, sinh trëng chiÒu cao cña Keo l¸ trµm ë 3 ¤TC cã sù chªnh lÖch râ rÖt, t¹i ¤TC 04, sinh trëng chiÒu cao kÐm h¬n h¼n ë ¤TC 05, 06. Qua biÓu ®å ph©n bè sè c©y theo chiÒu cao (biÓu ®å 5.3) cña Keo l¸ trµm cho thÊy hÇu hÕt biÓu ®å cã d¹ng lÖch ph¶i, chøng tá l©m phÇn rõng Keo l¸ trµm ®· qua giai ®o¹n rõng sµo vµ b¾t ®Çu bíc vµo giai ®o¹n thµnh thôc ph¸t triÓn m¹nh vÒ ®êng kÝnh. C/ Sinh trëng ®êng kÝnh ngang ngùc D1.3 0 1 2 3 8--9 10--11 12--13 14--15 D1.3 (cm) N (cay) Series1 ¤TC 05 ¤TC 04 0 1 2 3 9-- 10 10- -11 11- -12 12- -13 13- -14 14- -15 D1.3 (cm) N (cay) Series1 ¤TC 06 BiÓu ®å 5.4: BiÓu ®å ph©n bè sè c©y theo cì ®¬ng kÝnh (N/D1.3) cña Keo l¸ trµm NhËn xÐt: Tõ biÓu ®å ph©n bè sè c©y theo ®êng kÝnh (biÓu ®å 5.4 cho thÊy hÇu hÕt cã d¹ng lÖch ph¶i chøng tá rõng Keo l¸ trµm ®ang chuÈn bÞ bíc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn m¹nh vÒ ®êng kÝnh. Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n ®îc cho thÊy sinh trëng ®êng kÝnh cña l©m phÇn t¹i c¸c ¤TC kh¸ ®ång ®Òu vµ t¬ng ®èi tèt. C/ Sinhtrëng ®êng kÝnh t¸n (Dt) Qua biÓu kÕt qu¶ tÝnh to¸n ë biÓu 01 vÒ sinh trëng cña Keo l¸ trµm cho thÊy Keo l¸ trµm ph¸t triÓn vÒ ®êng kÝnh t¸n kh¸ tèt, ®iÒu nµy cã ¶nh hëng tÝch cùc tíi sinh trëng cña tÇng c©y b¶n ®Þa phÝa díi th«ng qua ®é tµn che vµ líp th¶m môc vËt r¬i rông do t¸n l¸ t¹o ra. D/ ChÊt lîng rõng Keo l¸ trµm Tõ kÕt qu¶ xö lý thu ®îc t¹i biÓu 01 cho thÊy chÊt lîng sinh trëng cña l©m phÇn rõng Keo l¸ trµm kÐm h¬n h¼n ë rõng Th«ng m· vÜ. Sè c©y phÈm chÊt tèt chiÕm tû lÖ kh«ng cao (chØ chiÕm tõ 45.5% - 50%), sè c©y phÈm chÊt trung b×nh vµ xÊu chiÕm tû lÖ cao, ®iÒu nµy cã thÓ lµ do mËt ®é Keo l¸ trµm qu¸ thÊp vµ kh«ng ph¶i lµ loµi c©y môc ®Ých mµ chØ trång cïng ®Ó t¹o t¸n che bãng cho c©y b¶n ®Þa díi t¸n. nªn cha ®¶m b¶o chÊt lîng. 5.3. HiÖn tr¹ng tÇng c©y b¶n ®Þa 5.3.1.Giíi thiÖu s¬ lîc vÒ c¸c loµi c©y b¶n ®Þa ®îc g©y trång t¹i khu vùc nghiªn cøu T¹i khu vùc nghiªn cøu hiÖn cã 2 m« h×nh trång c©y gç b¶n ®Þa díi t¸n rõng vµ ®©y còng lµ hai m« h×nh thuéc ®èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi. A/ M« h×nh trång c©y gç b¶n ®Þa díi t¸n rõng Th«ng m· vÜ Trong m« h×nh nµy cã 10 loµi c©y gç b¶n ®Þa cã gi¸ trÞ kinh tÕ vµ cã kh¶ n¨ng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa t¹i khu vùc ®îc lùa chän b»ng ph¬ng ph¸p kÕ thõa kiÕn thøc kinh nghiÖm b¶n ®Þa vµ c¸c tµi liÖu ®· ®îc xuÊt b¶n. Danh s¸ch c¸c loµi c©y ®îc g©y trång t¹i m« h×nh: Lim xanh, Lim xÑt, Re h¬ng, Rµng rµng xanh, Sao ®en, DÎ Hµ B¾c, Long n·o, Kim giao, Vï h¬ng, Giæi tµu. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ë ®©y lµ bè trÝ c¸c « thÝ nghiÖm cã diÖn tÝch 1000m2 ba lÇn lÆp B/ M« h×nh trång c©y gç b¶n ®Þa díi t¸n Keo l¸ trµm §èi víi m« h×nh nµy, TTKHSXLN §«ng B¾c Bé x©y dùng nh»m môc ®Ých nghiªn cøu sù thÝch nghi cña nhiÒu loµi c©y gç b¶n ®Þa víi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa t¹i khu vùc ®ång thêi còng nh»m t¹o ra mét vên su tËp thùc vËt cã gi¸ trÞ lín trong c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc. ChÝnh v× vËy, sè lîng c¸c loµi c©y ®îc ®a vµo g©y trång ë ®©y rÊt lín, gåm 180 loµi thuéc 45 hä thùc vËt. * Do tæng sè loµi ®îc trång t¹i khu vùc lµ rÊt lín (10 loµi ë m« h×nh I vµ 180 loµi ë m« h×nh II), nªn chóng t«i chØ chän ra mét sè loµi ®· ®îc ®¸nh gi¸ s¬ bé lµ cã triÓn väng nhÊt t¹i khu vùc ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu tra nghiªn cøu cô thÓ c¸c néi dung mµ ®Ò tµi ®· ®Æt ra. Trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t s¬ bé, chóng t«i c¨n cø vµo c¸c tµi liÖu ®· cã tríc ®ã cña Trung t©m KHSXLN §«ng B¾c Bé vµ kÕt qu¶ khi quan s¸t môc tr¾c ®Ó lùa chän ra mét sè loµi c©y cã triÓn väng nhÊt ®a vµo lµm ®èi tîng ®iÒu tra cña ®Ò tµi. KÕt qu¶ thu ®îc nh sau: - Víi m« h×nh trång c©y b¶n ®Þa díi t¸n Th«ng m· vÜ (m« h×nh I): cã tÊt c¶ 10 loµi c©y b¶n ®Þa ®îc ®a vµo trång nhng khi kh¶o s¸t s¬ bé chØ thÊy cßn tån t¹i c¸c loµi c©y lµ: Rµng rµng xanh, Lim xanh, DÎ Hµ B¾c, Re h¬ng, Giæi xanh, Lim xÑt, Long n·o. Trong ®ã, tÇn suÊt b¾t gÆp Lim xÑt, Giæi xanh vµ Long n·o rÊt tha thít, do vËy chóng t«i chØ tiÕn hµnh ®iÒu tra sinh trëng cña 4 loµi. -Víi m« h×nh trång c©y b¶n ®Þa díi t¸n rõng Keo l¸ trµm (m« h×nh II): cã tÊt c¶ 180 loµi thuéc 45 hä ®îc g©y trång t¹i khu vùc nghiªn cøu, tuy nhiªn c¨n cø theo b¸o c¸o ®iÒu tra s¬ bé cña Phßng kü thuËt L©m sinh (chñ nhiÖm lµ Kü s TriÖu HiÒn vµ Barney Hines) ®· lùa chän ra ®îc h¬n loµi cã søc sinh trëng tèt nhÊt. §Ó ®¶m b¶o cho phï hîp víi khu«n khæ cña ®Ò tµi chóng t«i lùa chän ngÉu nhiªn trong danh s¸ch ®ã ®Ó ®iÒu tra ®¸nh gi¸ sinh trëng cña 3 loµi c©y. Díi ®©y lµ danh s¸ch c¸c loµi c©y gç b¶n ®Þa ®îc lùa chän ®Ó ®iÒu tra nghiªn cøu trong ®Ò tµi: *M« h×nh I (trång díi t¸n Th«ng m· vÜ): 1.DÎ Hµ B¾c 2.Lim xanh 3.Re h¬ng 4.Rµng rµng xanh *M« h×nh II (trång díi t¸n Keo l¸ trµm) 1.M¸u chã l¸ nhá 2.DÎ bèp 3.L¸t hoa 5.3.2.M« t¶ s¬ lîc ®Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ sinh th¸i häc ña c¸c loµi c©y gç b¶n ®Þa ®îc nghiªn cøu A/ C¸c loµi c©y ®îc trång t¹i m« h×nh I (trång díi t¸n Th«ng) 1. Re h¬ng (Cinamomum iners): - §Æc ®iÓm h×nh th¸i: lµ c©y gç lín, cao 15 - 20m. Th©n th¼ng trßn ®Òu, vá thêng nøt v¶y vu«ng c¹nh. Cµnh non mµu xanh lôc, h¬i vu«ng c¹nh ë chç ®Ýnh l¸. Toµn th©n cã mïi th¬m. L¸ ®¬n mäc gÇn ®èi Ýt khi mäc c¸ch; phiÕn l¸ h×nh trøng, tr¸i xoan hay tr¸i xoan dµi, ®Çu nhän dÇn, ®u«i nªm réng hoÆc gÇn trßn; l¸ cã 3 g©n gèc gÇn song song næi râ hai mÆt; cuèng l¸ nh½n dµi 1cm. Hoa tù xim viªn chuú ë n¸ch l¸. Hoa lìng tÝnh mµu vµng nh¹t. Qu¶ h¹ch h×nh trô hay tr¸i xoan dµi, dµi 1-1,5cm, ®Õ h×nh chËu bäc mét phÇn qu¶. HÔ rÔ hçn hîp, rÔ cäc vµ rÔ bªn ®Òu ph¸t triÓn. - §Æc ®iÓm sinh th¸i häc: Re h¬ng sinh trëng trung b×nh. Mïa ra hoa th¸ng 2 - 3, qu¶ chÝn th¸ng 7 - 8. Thêng mäc n¬i ®Êt Èm, t¬i xèp. T¸i sinh h¹t tèt díi ®é tµn che 0,4. Kh¶ n¨ng t¸i sinh chåi kh¸ m¹nh. 2. Loµi Lim xanh (Erythrophloeum fordii) - §Æc ®iÓm h×nh th¸i: C©y gç lín, cao trªn 30m, ®êng kÝnh cã thÓ ®¹t tíi 120cm. Th©n th¼ng trßn, gèc cã b¹nh nhá. T¸n xoÌ réng. Vá mµu n©u nhiÒu nèt sÇn, sau bong m¶ng hoÆc vÈy lín, líp vá trong mµu n©u ®á. C©y mäc lÎ thêng ph©n cµnh thÊp, cµnh non mµu xanh lôc. L¸ kÐp l«ng chim 2 lÇn, mäc c¸ch, cã 3 - 4 ®«i cuèng cÊp 2, mçi cuèng mang 9 - 13 l¸ chÐt mäc c¸ch; l¸ chÐt h×nh tr¸i xoan hoÆc trøng tr¸i xoan, ®Çu cã mòi nhän, ®u«i gÇn trßn dµi 4,5 - 6 cm, réng 3 - 3.5cm, hai mÆt l¸ bãng nh½n, g©n l¸ næi râ ë c¶ hai mÆt. Hoa tù h×nh chïm kÐp, hoa lìng tÝnh gÇn ®Òu, ®µi mµu xanh vµng. Qu¶ ®Ëu h×nh tr¸i xoan thu«n, dµi 20 - 25cm, réng 3,5 - 4cm; h¹t dÑt mµu n©u ®en, xÕp lîp lªn nhau; vá h¹t cøng, d©y rèn dµy vµ to gÇn b»ng h¹t. - §Æc ®iÓm sinh th¸i häc: C©y sinh trëng chËm, tèc ®é sinh trëng thay ®æi tõng giai ®o¹n tuæi vµ vïng ph©n bè. Ra hoa th¸ng 3 - 5, qu¶ chÝn th¸ng 10 - 11. C©y a s¸ng, khi cßn nhá chÞu bãng. NhiÖt ®é tèi thÝch trung b×nh n¨m lµ 22,4 - 24,10C. Lîng ma trung b×nh n¨m phï hîp lµ 1500 - 2859mm. Ph©n bè n¬i ®Êt sÐt hoÆc sÐt pha s©u dµy, mäc nhiÒu vµ tèt n¬i cã ®é cao 300m trë xuèng. Kh¶ n¨ng t¸i sinh chåi vµ h¹t tèt. 3. DÎ Hµ B¾c: - §Æc ®iÓm h×nh th¸i: C©y gç lín, vá nøt s©u, cµnh thêng cã mói, cµnh non mµu x¸m tro phñ l«ng n©u vµng. L¸ ®¬n mäc c¸ch h×nh tr¸i xoan, dµi 10 - 15cm, réng 4 - 5cm, mòi nhän, l¸ kh« r¸p. Hoa ®¬n tÝnh cïng gèc, tù b«ng ®u«i sãc. Qu¶ h¹ch cã ®Õ. - §Æc ®iÓm sinh th¸i: Sinh trëng chËm, ra hoa th¸ng 4 - 5, qu¶ chÝn th¸ng 8 - 9 n¨m sau. ¦a s¸ng khi lín, khi nhá chÞu bãng. 4. Rµng rµng xanh ( Ormosia balanceae): - §Æc ®iÓm h×nh th¸i: C©y gç nhì, th©n th¼ng trßn ®Òu. Vá nh½n mµu x¸m ®en. L¸ kÐp l«ng chim lÎ, mäc c¸ch, 3 - 5 l¸ chÐt; l¸ chÐt h×nh tr¸i xoan dµi. Hoa tù chïm, lìng tÝnh kh«ng ®Òu, mµu xanh vµng nh¹t. Qu¶ gÇn trßn dÑt, thêng chØ cã mét h¹t. - §Æc ®iÓm sinh th¸i häc: Sinh trëng nhanh. ¦a s¸ng vµ ®Êt s©u Èm. T¸i sinh chåi vµ h¹t m¹nh. B/ C¸c loµi trång ë m« h×nh II ( trång díi t¸n Keo l¸ trµm) 1. DÎ bèp (Castanopsis cerebrina): - §Æc ®iÓm h×nh th¸i: C©y gç nhì, cao 20 - 25m, ®êng kÝnh cã thÓ lªn tíi 80cm, th©n th¼ng ph©n cµnh cao, cã mói, gèc cã b¹nh vÌ nhá. Vá mµu x¸m nh¹t. Cµnh th¼ng, tØa cµnh tù nhiªn tèt, mçi n¨m cã hai vßng cµnh. L¸ ®¬n mäc c¸ch, l¸ kÌm sím rông, l¸ h×nh trøng ngîc hoÆc ngän gi¸o, dµi 17 - 18cm, réng 4 - 8cm ®Çu cã mòi nhän ng¾n. Hoa ®¬n tÝnh cïng gèc, tù b«ng ®u«i sãc. Qña h¹ch h×nh trô, ®Çu cã mòi nhän ng¾n. - §Æc ®iÓm sinh th¸i häc: C©y sinh trëng theo nhÞp ®iÖu, mçi n¨m ®æi ngän mét lÇn, tèc ®é sinh trëng t¬ng ®èi nhanh. C©y thêng xanh, ra hoa th¸ng 4 - 6, qu¶ chÝn th¸ng 4 - 5 n¨m sau. T¸i sinh chåi vµ h¹t tèt. ¦a s¸ng, lµ c©y tiªn phong n¬i ®Êt cßn tÝnh chÊt ®Êt rõng. 2. M¸u chã l¸ nhá (Knema conferta): - §Æc ®iÓm h×nh th¸i: C©y gç nhì, th©n th¼ng vá nh½n, vÕt ®Ïo ch¶y nhiÒu nhùa ®á. L¸ ®¬n mäc c¸ch h×nh tr¸i xoan dµi, dµi 10 - 15cm, réng 4 - 5cm, ®Çu cã mòi nhän dµi, ®u«i nªm réng; mÆt trªn xanh bãng, mÆt díi h¬i b¹c; mÐp gîn sãng, thêng xen lÉn mét sè Ýt l¸ sÎ thuú s©u. Hoa ®¬n tÝnh kh¸c gèc, hoa tù ®ùc h×nh chïm ng¾n tËp trung ®Çu cµnh. Qu¶ ®¹i nhá, h×nh tr¸i xoan, ®êng kÝnh 2cm, khi chÝn thêng nøt, lé râ vá gi¶ mµu ®á. - §Æc ®iÓm sinh th¸i häc: Tèc ®é sinh trëng trung b×nh. Mïa ra hoa th¸ng 5 - 6, qu¶ chÝn th¸ng 11 - 12. C©y chÞu bãng, thêng chiÕm u thÕ tÇng díi t¸n vµ n¬i ®Êt s©u Èm, tho¸t níc. Kh¶ n¨ng t¸i sinh chåi tèt. 3. L¸t hoa (Chukrasia tabularis): - §Æc ®iÓm h×nh th¸i: C©y gç lín, cao trªn 30m, ®êng kÝnh cã thÓ lªn tíi 100cm. Th©n th¼ng. Vá mµu x¸m tro, nhiÒu ®èm dµi vßng quanh th©n, nøt däc, sau bong m¶ng, vá trong mµu n©u ®á. L¸ kÐp l«ng chim 1 lÇn ch½n, mäc c¸ch, mang 10 - 18 l¸ chÐt. L¸ chÐt mäc gÇn ®èi hoÆc mäc c¸ch, h×nh tr¸i xoan dµi, lÖch, dµi 10 - 12cm, réng 5 - 6cm. Hoa tù xim viªn chuú ë ®Çu cµnh. Hoa ®Òu lìng tÝnh, dµi 1,5cm. Qu¶ nang ho¸ gç h×nh tr¸i xoan, ®êng kÝnh 3 - 3.5cm, khi chÝn mµu n©u ®en. H¹t dÑt h×nh qu¹t, cã c¸nh máng, xÕp chång chÊt ngang trong tõng « cña qu¶. - §Æc ®iÓm sinh th¸i häc: Tèc ®é sinh trëng t¬ng ®èi nhanh. Mïa ra hoa th¸ng 6 - 7, qu¶ chÝn th¸ng 10 - 2 n¨m sau. Thêng rông l¸ vµo cuèi ®«ng ®Çu xu©n. C©y chÞu bãng lóc nhá, khi lín a s¸ng. Cã kh¶ n¨ng t¸i sinh h¹t tèt díi ®é tµn che cao. 5.3.3.KÕt qu¶ nghiªn cøu hiÖn tr¹ng c¸c loµi c©y gç b¶n ®Þa A/ HiÖn tr¹ng cña c©y gç b¶n ®Þa díi t¸n rõng Th«ng KÕt qu¶ thu thËp vµ xö lý sè liÖu vÒ hiÖn tr¹ng c©y b¶n ®Þa ®îc tæng hîp trong biÓu sau: BiÓu 02: HiÖn tr¹ng c©y b¶n ®Þa trång díi t¸n Th«ng m· vÜ OTC Loài C¸c chØ tiªu sinh trëng ChÊt lîng MËt ®é (c/«) oo (cm) vn (m) t (m) Tèt TB XÊu n % n % n % 0 Lim xanh 3.62 2.56 1.88 18 81.8 3 13.6 1 4.5 22 Re h¬ng 2.78 2.08 1.33 10 66.6 3 20 2 13.4 15 DÎ Hµ B¾c 1.98 2.21 1.25 5 45.5 4 45.4 1 9.1 11 Lim xanh 2.22 1.34 1.45 10 100 0 0 0 0 10 Re h¬ng 1.71 1.21 0.78 6 66.6 2 22.2 1 11.1 9 3 DÎ Hµ B¾c 2.54 2.26 2.63 2 40 2 40 1 20 5 Lim xanh 3.11 3 2.33 9 81.8 2 18.2 0 0 11 Rµng rµng xanh 2.84 2.28 2.6 3 60 2 40 0 0 5 Re h¬ng 2.41 2.47 2.06 8 72.7 1 9.09 2 18 11 NhËn xÐt: * VÒ c¸c chØ tiªu sinh trëng: - Re h¬ng: + §êng kÝnh gèc (D00) cña Re h¬ng ë c¸c ¤TC 01, 02, 03 lÇn lît lµ 2,78; 1,71; 2,41 (cm) cho thÊy sinh trëng ®êng kÝnh gèc cña loµi cã sù kh¸c biÖt râ rÖt. + ChiÒu cao vót ngän (Hvn) cña Re h¬ng ë ¤TC 02 cã sù chªnh lÖch lín so víi ë ¤TC 01 vµ 03 + §êng kÝnh t¸n (Dt) cña Re h¬ng ë 3 ¤TC lÇn lît lµ 2.08; 1.21; 2.47 (m) cho thÊy cã sù chªnh lÖch vÒ n¨ng lùc sinh trëng cña c¸c c©y ë ¤TC 02 so víi ë ¤TC 01 vµ 03 - Lim xanh: Tõ kÕt qu¶ ë biÓu 5.2 ta thÊy sinh trëng cña Lim xanh ë ¤TC 02 kÐm h¬n h¼n so víi ë ¤TC 01 vµ 03 vÒ c¶ ®êng kÝnh, chiÒu cao, t¸n l¸. C¸c chØ tiªu sinh trëng ®o ®îc cña Lim xanh ë ¤TC 01 vµ 03 ®Òu cã gi¸ trÞ lín chøng tá m« h×nh trång lim xanh díi t¸n Th«ng rÊt thÝch hîp. - DÎ Hµ B¾c: Qua biÓu 5.2 cho thÊy sinh trëng cña DÎ Hµ B¾c kh«ng ®ång ®Òu gi÷a 2 ¤TC, sinh trëng ®êng kÝnh gèc cña DÎ t¹i ¤TC 01 rÊt thÊp (chØ ®¹t 1.98 cm) trong khi ®ã ë ¤TC 03 lµ 2.54cm. Sinh trëng cña DÎ t¹i ¤TC 03 kh¸ tèt c¶ vÒ ®êng kÝnh, chiÒu cao vµ t¸n l¸. - Rµng rµng xanh: Qua biÓu trªn cho thÊy søc sinh trëng cña Rµng rµng xanh kh¸ tèt (®êng kÝnh gèc trung b×nh ®¹t 2.84 cm, ®êng kÝnh t¸n ®¹t 2.6cm, chiÒu cao ®¹t 2.28 m) * §¸nh gi¸ chÊt lîng cña c©y b¶n ®Þa - Re h¬ng: Qua biÓu 5.2 cho thÊy chÊt lîng sinh trëng cña Re h¬ng kh¸ tèt, tû lÖ sè c©y ®¹t tiªu chuÈn tèt cao (chiÕm tõ 66.6% ®Õn 72.7%), sè c©y phÈm chÊt xÊu chiÕm tû lÖ thÊp (chØ chiÕm tõ 11.2% ®Õn 18%). - Lim xanh: Tõ kÕt qu¶ ë biÓu 5.2 ta thÊy Lim xanh sinh trëng rÊt tèt díi t¸n Th«ng, sè c©y ®¹t chÊt lîng tèt chiÕm tû lÖ cao ®Æc biÖt lµ ë ¤TC 02 cã tû lÖ c©y tèt ®¹t 100%, sè c©y chÊt lîng xÊu chiÕm tû lÖ rÊt Ýt (cao nhÊt lµ 4.5%). §iÒu nµy cho thÊy hiÖu qu¶ cña m« h×nh trång Lim xanh díi t¸n Th«ng. - DÎ Hµ B¾c: ChÊt lîng sinh trëng cña DÎ t¹i c¸c ¤TC ®iÒu tra cã sù biÕn ®éng rÊt lín vÒ tû lÖ c¸c c©y xÊu tèt, ë ¤TC 01 sè c©y tèt chiÕm tû lÖ 72.7% trongkhi t¹i ¤TC 03 chØ cã 40%, ®iÒu nµy cã thÓ lµ do sù chªnh lÖch vÒ c¸c nh©n tè sinh th¸i nh ®é tµn che, ®é dèc, .v.v.. - Rµng rµng xanh: ChÊt lîng cña Rµng rµng xanh trong ¤TC ®iÒu tra kh«ng tèt, ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn qua tû lÖ sè c©y tèt chØ chiÕm 60%, sè c©y chÊt lîng trung b×nh chiÕm tû lÖ cao (40%). * KÕt luËn chung: -VÒ c¸c chØ tiªu sinh trëng + Sinh trëng ®êng kÝnh gèc (D00) th× loµi Lim xanh cã c¸c gi¸ trÞ trung b×nh vÒ D00 cao nhÊt ë mçi ¤TC. DÎ Hµ B¾c, Rµng rµng xanh cã ®êng kÝnh gèc trung b×nh ë c¸c ¤TC thÊp h¬n so víi cña Lim xanh vµ Re h¬ng. + Sinh trëng chiÒu cao (Hvn): nh×n chung Lim xanh lµ loµi cã chiÒu cao vót ngän chiÕm u thÕ h¬n c¶ + Sinh trëng ®êng kÝnh t¸n (Dt): Lim xanh lµ loµi ph¸t triÓn ®êng kÝnh t¸n lín nhÊt, Re h¬ng vµ DÎ Hµ B¾c cã ®êng kÝnh t¸n nhá - - VÒ phÈm chÊt: loµi cã sè c©y phÈm chÊt tèt chiÕm tû lÖ cao nhÊt lµ Lim xanh; Re h¬ng cã tû lÖ c©y tèt kh¸ cao; Giæi tµu, Rµng rµng xanh, DÎ Hµ B¾c cã tû lÖ c©y tèt thÊp h¬n, ®Æc biÖt lµ DÎ Hµ B¾c cã tû lÖ c©y trung b×nh vµ c©y xÊu rÊt cao (chiÕm trªn 50% tæng sè c©y) -VÒ mËt ®é: Theo hå s¬ trång rõng cho thÊy trong mçi « thÝ nghiÖm ®Òu cã trång ®Çy ®ñ 10 loµi c©y b¶n ®Þa (cã mËt ®é trång nh nhau) víi sè lÇn lÆp lµ 3 lÇn. Nh vËy khi tiÕn hµnh lËp ¤TC cã diÖn tÝch 1000m2 th× tÇn suÊt b¾t gÆp c¸c loµi c©y ph¶i nh nhau, ®iÒu ®ã ®ång nghÜa víi viÖc mËt ®é x¸c ®Þnh ®îc cña c¸c loµi khi ®iÒu tra ph¶i nh nhau. Tuy nhiªn, qua biÓu trªn ta thÊy cã sù chªnh lÖch lín vÒ mËt ®é cña c¸c loµi c©y ®îc ®iÒu tra. +Víi loµi c©y Lim xanh ta b¾t gÆp ë c¶ 3 ¤TC tiÕn hµnh ®iÒu tra vµ mËt ®é cña Lim xanh lu«n ®øng vÞ trÝ cao nhÊt trong ¤TC. §iÒu nµy chøng tá tû lÖ sèng cña lim xanh lµ lín nhÊt hay kh¶ n¨ng thÝch nghi cña lim xanh khi trång díi t¸n Th«ng m· vÜ lµ cao nhÊt trong tÊt c¶ 10 loµi ®em g©y trång t¹i m« h×nh. +§èi víi loµi c©y Rµng rµng xanh ta chØ thÊy xuÊt hiÖn ë mét ¤TC víi sè lîng khiªm tèn lµ 8 c©y, ®iÒu nµy chøng tá tû lÖ sèng cña loµi nµy lµ rÊt thÊp, hay nãi c¸ch kh¸c lµ kh¶ n¨ng thÝch nghi cña loµi ®èi víi m« h×nh trång díi t¸n Th«ng lµ thÊp. +Víi loµi Re h¬ng: xuÊt hiÖn ë c¶ 3 ¤TC ®iÒu tra vµ cã mËt ®é lín thø hai sau Lim xanh, chøng tá Re h¬ng cã kh¶ n¨ng sèng vµ sinh trëng tèt khi trång díi t¸n Th«ng m· vÜ + Víi DÎ Hµ B¾c: chØ xuÊt hiÖn ë hai ¤TC 02 vµ 03 víi mËt ®é kh«ng cao, c¸c gi¸ trÞ chØ tiªu sinh trëng ë møc trung b×nh so víi c¸c loµi kh¸c, nh vËy cã thÓ nãi møc ®é thÝch nghi cña DÎ díi t¸n Th«ng m· vÜ kh«ng cao b»ng Lim xanh vµ Re h¬ng B/ HiÖn tr¹ng c©y gç b¶n ®Þa díi t¸n rõng Keo l¸ trµm KÕt qu¶ thu thËp vµ xö lý sè liÖu hiÖn tr¹ng c©y b¶n ®Þa trång díi t¸n Keo l¸ trµm ®îc tæng hîp trong biÓu díi ®©y: BiÓu 5.3: HiÖn tr¹ng c©y b¶n ®Þa díi t¸n Keo l¸ trµm OTC Loài D00 (cm) Hvn (m) Dt (m) ChÊt lîng N (c©y/«) Tèt TB XÊu n % n % n % 4 DÎ bèp 4.05 6.04 5.84 14 70 6 30 0 0 20 L¸t hoa 1.99 2.9 1.05 13 59.1 7 31.8 2 9.1 22 M¸u chã l¸ nhá 2.86 3.51 2.56 16 66.7 6 25 2 8.3 24 5 DÎ bèp 4.19 6.17 5.8 13 65 5 25 2 10 20 L¸t hoa 2.11 2.9 1.12 15 71.4 5 23.8 1 4.8 21 M¸u chã l¸ nhá 2.88 3.57 2.65 13 59.1 6 27.3 3 14 22 6 DÎ bèp 4.04 5.96 5.69 12 57.1 6 28.6 1 4.8 21 L¸t hoa 2.04 3.23 1.22 16 84.2 3 15.8 1 5.3 19 M¸u chã l¸ nhá 2.82 3.53 2.65 14 63.6 5 22.7 3 14 22 * §¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa díi t¸n Keo l¸ trµm Qua biÓu 5.3 ë trªn ta thÊy - Søc sinh trëng ®êng kÝnh D00 cña DÎ bèp lµ lín nhÊt vµ ®ång ®Òu ë c¶ 3 ¤TC ®iÒu tra (4.05; 4.19; 4.04 cm), cña L¸t hoa lµ nhá nhÊt (1.99; 2.11; 2.04 cm). - Sinh trëng chiÒu cao Hvn: ta thÊy tÊt c¶ 3 loµi ®Òu cã scsinh trëng chiÒu cao m¹nh vµ ®ång ®Òu ë c¶ 3 ¤TC ®iÒu tra, trong ®ã DÎ bèp lµ loµi cã søc sinh trëng m¹nh nhÊt. * §¸nh gi¸ chÊt lîng sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa trång díi t¸n Keo l¸ trµm Tõ kÕt qu¶ ë biÓu 5.3, ta thÊy tÊt c¶ c¸c loµi ë trong c¶ 3 ¤TC ®Òu cã tû lÖ sè c©y ®¹t phÈm chÊt tèt cao, cô thÓ: Loµi L¸t hoa cã tõ 59.1% ®Õn 84.2% sè c©y phÈm chÊt tèt Loµi DÎ bèp cã tõ 57.1% ®Õn 70% sè c©y cã phÈm chÊt tèt Loµi M¸u chã l¸ nhá cã tõ 59.1% ®Õn 66.7% sè c©y cã phÈm chÊt tèt Sè c©y xÊu vµ trung b×nh cña c¸c laßi chiÕm tû lÖ thÊp. §iÒu nµy cho thÊy kh¶ n¨ng thÝch nghi cña 3 loµi c©y ®îc nghiªn cøu khi trång díi t¸n Keo l¸ trµm rÊt tèt. * KÕt luËn chung vÒ hiÖn tr¹ng tÇng c©y b¶n ®Þa díi t¸n Keo l¸ trµm C¸c loµi c©y®îc ®iÒu tra ®Òu sinh trëng tèt vµ ®ång ®Òu vÒ ®êng kÝnh, chiÒu cao t¸n l¸, tû lÖ sè c©y tèt cña c¸c loµi cao. §iÒu nµy ph¶n ¸nh sù thÝch nghi tèt cña tÇng c©y b¶n ®Þa phÝa díi víi tÇng c©y cao phÝa trªn, ®Æc biÖt lµ loµi DÎ bèp. 5.4. KÕt qu¶ ®iÒu tra mét sè nh©n tè hoµn c¶nh ¶nh hëng tíi sinh trëng cña tÇng c©y b¶n ®Þa Trong khu«n khæ ®Ò tµi chóng t«i tiÕn hµnh ®iÒu tra mét sè nh©n tè sinh th¸i díi ®©y 5.4.1. Nh©n tè ®Êt (B¶ng m« t¶ phÉu diÖn ®Êt ®¹i diÖn cho c¸c ¤TC ®iÒu tra ®îc tr×nh bµy ë phÇn phô biÓu) Díi ®©y lµ kÕt qña nghiªn cøu tÝnh chÊt ®Êt ®ai t¹i khu vùc nghiªn cøu §Êt ®ai ë ®©y chñ yÕu lµ ®Êt Feralit ®á vµng hoÆc vµng ®á, ph¸t triÓn trªn ®¸ mÑ phiÕn th¹ch sÐt, tÇng ®Êt tõ máng ®Õn trung b×nh (20-50 cm) rÊt Ýt n¬i cã tÇng ®Êt dµy trªn 1m. Thµnh phÇn c¬ giíi tõ thÞt nhÑ ®Õn thÞt trung b×nh. Mét phÇn diÖn tÝch (gÇn 300ha) lµ ®Êt Feralit mµu vµng hay vµng x¸m ph¸t triÓn trªn phï sa cæ. TÇng díi bÞ ®¸ ong ho¸ rÊt cøng, mµu ®á. §Êt bÞ tho¸i ho¸ do canh t¸c l©u ngµy. C¸c kÕt qña ®iÒu tra ph©n tÝch ®Êt cho thÊy nh×n chung ®Êt cã tÇng phong ho¸ dÇy trung b×nh nhng do bÞ xãi mßn vµ feralit ho¸ m¹nh nªn trong ®Êt thêng cã côc kÕt von (tû lÖ kÕt von chiÕm 50-70% bÒ mÆt phÉu diÖn) vµ cã hµm lîng sÐt kh«ng cao (chØ chiÕm 30%), sÐt vËt lý 50-60%. §Êt chua (PH = 3.9-4.5) TÝnh chÊt ho¸ häc cña ®Êt ®ai t¹i khu vùc ®îc thèng kª trong biÓu díi ®©y BiÓu 5.4 : B¶ng c¸c nh©n tè ho¸ häc cña ®Êt t¹i TTKHSXLN §«ng B¾c Bé TT PhÉu diÖn §é s©u lÊy mÉu (cm) PHKCl ChÊt h÷u c¬ P2O5 Mïn (%) N (%) C/N 01 0-10 4.0 2.66 0.08 14.5 0.95 10-20 4.2 2.05 1.00 14.0 0.80 02 0-10 4.3 2.35 0.09 14.0 5.45 10-20 4.5 2.00 1.00 14.8 4.55 03 0-10 4.5 2.48 0.08 14.4 2.80 10-20 4.0 2.70 0.08 14.7 4.55 04 0-20 4.5 1.78 0.07 10.0 4.40 20-40 4.0 1.39 0.05 16.8 2.10 40-70 3.9 1.09 0.07 8.7 2.10 05 0-10 4.0 1.83 0.07 13.2 0.65 10-20 3.9 1.90 0.08 15.3 0.60 06 0-10 3.9 1.50 0.05 11.5 1.55 10-20 3.9 1.70 0.08 10.3 1.35 NhËn xÐt: Qua kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn cho thÊy: §Êt ®ai ë khu vùc nghiªn cøu cã thµnh phÇn c¬ giíi tõ thÞt nhÑ ®Õn thÞt trung b×nh; chñ yÕu lµ ®Êt feralit ph¸t triÓn trªn ®¸ mÑ phiÕn th¹ch sÐt, phÊn sa; ®é Èm tõ h¬i Èm ®Õn Èm; ®em ®èi chiÕu víi ®Æc ®iÓm sinh th¸i häc cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa (®· ®îc m« t¶ ë phÇn 5.2) cho thÊy ®©y lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm rÊt phï hîp víi nhu cÇu sinh th¸i cña hÇu hÕt c¸c loµi c©y b¶n ®Þa ®îc g©y trång t¹i khu vùc nghiªn cøu v× vËy cã t¸c ®éng thóc ®Èy sinh trëng cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa. Tõ b¶ng thèng kª mét sè nh©n tè ho¸ häc cho thÊy hµm lîng mïn, ®¹m, l©n dÔ tiªu cña ®Êt t¹i khu vùc cao nh vËy rÊt tèt cho sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa. §Êt chua (PHKCl = 3,9- 4,5) lµ ®iÒu kiÖn t¬ng ®èi thuËn lîi cho hÇu hÕt c¸c loµi c©y b¶n ®Þa vµ c¶ tÇng c©y cao (®Æc biÖt lµ Th«ng m· vÜ) ph¸t triÓn. Cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy hµm lîng chÊt h÷u c¬ cña ®Êt t¹i khu vùc rõng Th«ng m· vÜ lín h¬n ë rõng Keo l¸ trµm, ®iÒu nµy lý gi¶i cho hiÖn tîng c©y b¶n ®Þa trång díi t¸n Th«ng m· vÜ míi ®îc trång n¨m 2001 nhng søc sinh trëng kh«ng chªnh lÖch nhiÒu so víi c¸c c©y trång díi t¸n Keo l¸ trµm trång n¨m 1997 vµ chÊt lîng c©y b¶n ®Þa trång t¹i khu vùc rõng Th«ng m· vÜ tèt h¬n ë rõng Keo l¸ Nh vËy cã thÓ thÊy tÝnh chÊt cña ®Êt ®ai ¶nh hëng rÊt lín tíi sinh trëng cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa. 5.4.2. T×nh h×nh thùc b×, c©y bôi th¶m t¬i A/ Thùc b× díi t¸n Rõng Th«ng m· vÜ Qua ®iÒu tra thu thËp vµ xö lý sè liÖu vÒ thùc b× t¹i khu vùc rõng Th«ng m· vÜ thu ®îc kÕt qña thÓ hiÖn ë biÓu díi ®©y BiÓu 5.5: C©y bôi th¶m t¬i díi t¸n rõng Th«ng m· vÜ STT ¤TC Loµi chñ yÕu Htb (m) §é che phñ (%) ChÊt lîng 01 KhÕ d¹i Cá lµo TÕ guét 0.67 50 TB 02 Sim TÕ guét Ba g¹c DÎ d¹i 1.15 80 Tèt 03 Bå cu vÏ Cá lµo LÊu KhÕ d¹i DÎ d¹i 0.96 70 Tèt NhËn xÐt: BiÓu trªn ph¶n ¸nh t×nh h×nh sinh trëng cña c©y bôi th¶m t¬i t¹i khu vùc tõng Th«ng m· vÜ, cho thÊy thµnh phÇn loµi c©y tham gia chñ yÕu lµ c¸c loµi: Cá lµo, TÕ guét, LÊu, KhÕ d¹i, DÎ d¹i,...trong ®ã TÕ guét vµ KhÕ d¹i lµ hai loµi c©y bôi chiÕm u thÕ t¹i ®©y. Víi t¸c dông c¶i t¹o ®Êt cña TÕ guét ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho Th«ng vµ c©y b¶n ®Þa ph¸t triÓn tèt. Ta thÊy sinh trëng cña c¸c loµi c©y bôi th¶m t¬i ë ®©y rÊt tèt chiÒu cao trung b×nh tõ 0.67m – 1.15m; ®é che phñ mÆt ®Êt tõ 50 – 70%) chøng tá ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ë ®©y rÊt tèt cho sù ph¸t triÓn cña c¸c loµi thùc vËt. B/ Thùc b× díi t¸n rõng Keo l¸ trµm BiÓu 5.6: C©y bôi th¶m t¬i díi t¸n rõng Keo l¸ trµm STT ¤TC Loµi chñ yÕu Htb (m) §é che phñ (%) ChÊt lîng 04 MÉu ®¬n tr¾ng Sim Cá lµo 0.57 45 TB 05 Cá xíc D¬ng xØ §¬n buèt 0.85 60 TB 06 §¬n buèt MÉu ®¬n 0.78 55 TB NhËn xÐt: Qua biÓu trªn cho thÊy thµnh phÇn c¸c loµi c©y bôi chñ yÕu ë ®©y gåm: §¬n buèt, MÉu ®¬n, Cá lµo, §¬n buèt, .v.v.. Søc sinh trëng cña c©y bôi ë ®©y kÐm h¬n ë rõng Th«ng m· vÜ, thµnh phÇn loµi ®¬n gi¶n h¬n, ®é che phñ mÆt ®Êt kh«ng cao (Tõ 45-60%), chÊt lîng chØ ®¹t møc trung b×nh. Thùc b× ®îc coi lµ chØ thÞ ph¶n ¸nh tÝnh chÊt lËp ®Þa n¬i mäc, sinh trëng vµ chÊt lîng cña thùc b× t¹i khu vùc nµy kÐm h¬n ë rõng Th«ng m· vÜ nªn sinh trëng vµ chÊt lîng c©y b¶n ®Þa ë ®©y còng kÐm h¬n ë rõng Th«ng. 5.4.3. Th¶m môc – vËt r¬i rông Tõ kÕt qu¶ thu thËp sè liÖu ngo¹i nghiÖp vµ xö lý ta thu ®îc biÓu ph¶n ¸nh t×nh h×nh líp th¶m môc t¹i khu rõng Th«ng m· vÜ vµ rõng Keo l¸ trµm BiÓu 5.7: Th¶m môc – vËt r¬i rông STT ¤TC §é dµy (cm) §é che phñ (%) Møc ®é ph©n huû (%) Ghi chó 01 4.5 80 40 Th«ng m·vÜ 02 2.5 60 20 Th«ng m· vÜ 03 4 95 40 Th«ng m· vÜ 04 1.8 30 20 Keo l¸ trµm 05 1.5 30 20 Keo l¸ trµm 06 2.2 45 25 Keo l¸ trµm NhËn xÐt: Qua biÓu trªn cho thÊy líp th¶m môc díi t¸n rõng Th«ng m· vÜ dµy (2.5-4.5cm) vµ ph©n huû tèt (tõ 20-40%), líp th¶m môc díi t¸n rõng Keo máng vµ ph©n huû kÐm h¬n h¼n ë rõng Th«ng (chØ dµy 1.5-1.8cm vµ møc ®é ph©n huû 20-25%). §iÒu nµy cã thÓ ®îc lý gi¶i lµ do ë rõng Th«ng cã mËt ®é c©y cao lí h¬n h¼n ë rõng Keo nªn ®é Èm vµ vËt r¬i rông nhiÒu lµm cho líp th¶m môc dµy vµ ph©n huû tèt h¬n ë rõng Keo. Líp th¶m môc dµy vµ ph©n huû tèt t¹o ®iÒu kiÖn rÊt tèt cho sinh trëng cña tÇng c©y b¶n ®Þa vµ c©y cao. 5.5. X¸c ®Þnh ¶nh hëng cña nh©n tè sinh th¸i tíi sinh trëng cña tÇng c©y b¶n ®Þa C¸c nh©n tè cã ¶nh hëng lín tíi sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa lµ ¸nh s¸ng, nhiÖt ®é kh«ng khÝ vµ ®Êt, ®é Èm, mèi quan hÖ l©m häc gi÷a c©y trung t©m víi c¸c c©y xung quanh, .v.v.. Tuy nhiªn do khu«n khæ cña ®Ò tµi bÞ giíi h¹n vÒ mÆt thêi gian nªn chóng t«i nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a sinh trëng cña c©y gç b¶n ®Þa víi nh©n tè ¸nh s¸ng ( ®îc biÓu thÞ th«ng qua ®é tµn che do tÇng c©y cao t¹o ra). Díi ®©y lµ kÕt qu¶ nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa víi ®é tµn che 5.5.1. Quan hÖ gi÷a sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa díi t¸n Th«ng m· vÜ víi ®é tµn che Khi x¸c lËp mèi quan hÖ gi÷a sinh trëng ®êng kÝnh cña c©y b¶n ®Þa víi ®é tµn che (D00 = f(TC) chóng t«i sö dông hµm tuyÕn tÝnh 1 líp y = a + b.x ®Ó m« pháng mèi t¬ng quan nµy theo d¹ng ®¸m m©y ®iÓm. KÕt qu¶ thu ®îc ®îc tr×nh bµy ë díi ®©y: A/ Quan hÖ gi÷a D00 vµ ®é tµn che * Loµi Re h¬ng a = 4,38797 b = - 4,0875 r = 0,8321 Ph¬ng tr×nh t¬ng quan D00= 4,38797 - 4,0875.TC (cm) BiÓu ®å 5.5: T¬ng quan gi÷a D00 cña Re h¬ng vµ ®é tµn che NhËn xÐt: Qua biÓu ®å trªn cho thÊy sinh trëng ®êng kÝnh cña Re h¬ng cã quan hÖ kh¸ chÆt víi ®é tµn che cña tÇng c©y cao, t¹i ®é tµn che TC = 0,3 – 0,5 sinh trëng ®êng kÝnh cña Re ®¹t cùc ®¹i, khi ®é tµn che qu¸ cao (0,7- 1,0) ®êng kÝnh cã xu híng gi¶m râ rÖt. * Loµi Lim xanh a = 5,3214 b = -5,1259 r = 0,7863 Ph¬ng tr×nh t¬ng quan: D00 = 5,3214 – 5,1259.TC (cm) BiÓu ®å 5.6: T¬ng quan gi÷a D00 cña Lim xanh víi ®é tµn che NhËn xÐt: Qua biÓu ®å trªn ta thÊy D00 vµ ®é tµn che cã quan hÖ t¬ng ®èi chÆt chÏ, sinh trëng ®êng kÝnh cña Lim xanh m¹nh nhÊt khi ®é tµn che cã gi¸ trÞ TC = 0,3 – 0,4 vµ gi¶m m¹nh khi TC = 0,8 – 1,0. B/ Quan hÖ gi÷a chiÒu cao vµ ®é tµn che *Loµi Re h¬ng a = 4,633435 b= - 4,45479 r = 0,877173 Ph¬ng tr×nh t¬ng quan: Hvn = 4,633435 - 4,45497.TC BiÓu ®å 5.7: T¬ng quan gi÷a Hvn cña Re h¬ng víi ®é tµn che NhËn xÐt: Víi hÖ sè t¬ng quan r = 0,877 cho thÊy Hvn cña Re h¬ng cã quan hÖ chÆt víi ®é tµn che cña l©m phÇn, qua biÓu ®å cho thÊy ®é tµn che thÝch hîp nhÊt ®èi víi sinh trëng chiÒu cao cña Re h¬ng lµ 0,25 – 0,35. * Loµi Lim xanh r = 0,778931 a = 6,187419 b = - 6,30347 Ph¬ng tr×nh t¬ng quan: Hvn = 6,187419 - 6,30347. TC (m) BiÓu ®å 5.8: T¬ng quan gi÷a Hvn cña Lim xanh vµ ®é tµn che NhËn xÐt: Qua biÓu ®å trªn cho thÊy khi ®é tµn che cã gi¸ trÞ tõ 0,25 – 0,35 th× sinh trëng chiÒu cao cña Lim xanh lµ thuËn lîi nhÊt, n¨ng lùc sinh trëng chiÒu cao cña Lim xanh cã quan hÖ t¬ng ®èi chÆt víi ®é tµn che cña l©m phÇn (r = 0.77). 5.5.2. Quan hÖ gi÷a sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa díi t¸n Keo l¸ trµm vµ ®é tµn che A/ Quan hÖ gi÷a sinh trëng ®êng kÝnh vµ ®é tµn che * Loµi DÎ bèp a= 4,56972 b = - 4,6358 HÖ sè t¬ng quan r = 0,7125 Ph¬ng tr×nh t¬ng quan: D00 = 5,5697 – 4,6358. TC (cm) BiÓu ®å 5.9: T¬ng quan gi÷a D00 cña DÎ bèp vµ ®é tµn che NhËn xÐt: Sinh trëng ®êng kÝnh cña DÎ bèp cã quan hÖ t¬ng ®èi chÆt víi ®é tµn che cña l©m phÇn, ®é tµn che thÝch hîp nhÊt ®Ó DÎ ®¹t sinh trëng ®êng kÝnh m¹nh nhÊt lµ 0.3 – 0.4. * Loµi L¸t hoa a = 5,0163 b = - 4,9872 r = 0,69543 Ph¬ng tr×nh t¬ng quan: D00 = 5,0163 – 4,9642. TC (cm) NhËn xÐt: Qua biÓu ®å trªn cho thÊy D00 cña L¸t hoa cã liªn hÖ t¬ng ®èi chÆt víi ®é tµn che cña l©m phÇn, khi ®é tµn che cã gi¸ trÞ = 0,3 – 0,4 th× sinh trëng ®êng kÝnh cña L¸t hoa cao nhÊt. * Loµi m¸u chã l¸ nhá a = 4,5639 b = - 4,8953 r = 0,7843 Ph¬ng tr×nh t¬ng quan: D00 = 4,5639 – 4,8953.TC (cm) BiÓu 5.10: T¬ng quan gi÷a D00 cña M¸u chã l¸ nhá víi ®é tµn che NhËn xÐt: Víi hÖ sè t¬ng quan r = 0,7843 cho thÊy D00 cña M¸u chã l¸ nhá cã quan hÖ chÆt víi ®é tµn che cña l©m phÇn, qua biÓu ®å cho thÊy ®é tµn che thÝch hîp nhÊt ®èi víi sinh trëng chiÒu cao cña M¸u chã l¸ nhá lµ 0,25 – 0,35. B/ Quan hÖ gi÷a Hvn vµ Tµn che * Loµi DÎ bèp a = 5,2136 b= - 5,0961 r = 0,7233 Ph¬ng tr×nh t¬ng quan: Hvn = 5,2136- 5,0961.TC (cm) BiÓu ®å 5.11: T¬ng quan gi÷a Hvn cña DÎ bèp víi ®é tµn che NhËn xÐt: Tõ kÕt qu¶ trªn cho thÊy ®é tµn che TC = 0,5 lµ phï hîp nhÊt cho sù ph¸t triÓn chiÒu cao cña DÎ bèp. * Loµi L¸t hoa a = 6,7893 b= - 6,5836 r = 0,73895 Ph¬ng tr×nh t¬ng quan: Hvn = 6,7893 – 6,5836.TC (m) BiÓu ®å 5.12: T¬ng quan gi÷a Hvn cña L¸t hoa vµ ®é tµn che NhËn xÐt: Qua biÓu ®å trªn cho thÊy sinh trëng chiÒu cao cña L¸t hoa m¹nh nhÊt khi ®é tµn che cña l©m phÇn = 0,3 – 0,4, khi ®é tµn che vît qua gi¸ trÞ nµy sÏ øc chÕ sinh trëng chiÒu cao cña loµi. *Loµi M¸u chã l¸ nhá a = 5,8493 b= - 5,3623 r = 0,6973 Ph¬ng tr×nh t¬ng quan: Hvn =5,84938-5,3626. TC (m) BiÓu ®å 5.13: T¬ng quan gi÷a Hvn cña M¸u chã l¸ nhá víi ®é tµn che NhËn xÐt: Qua biÓu ®å trªn cho thÊy khi ®é tµn che cã gi¸ trÞ tõ 0,25 – 0,35 th× sinh trëng chiÒu cao cña M¸u chã l¸ nhá lµ thuËn lîi nhÊt, n¨ng lùc sinh trëng chiÒu cao cña L¸t hoa cã quan hÖ t¬ng ®èi chÆt víi ®é tµn che cña l©m phÇn (r = 0,69). 5.5.3. KÕt luËn chung vÒ quan hÖ gi÷a sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa vµ ®é tµn che Qua ph©n tÝch vÒ mèi t¬ng quan gi÷a sinh trëng cña tõng loµi c©y b¶n ®Þa víi ®é tµn che cho thÊy mét quy luËt chung lµ sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa cã quan hÖ tõ t¬ng ®èi chÆt ®Õn chÆt víi ®é tµn che cña l©m phÇn (hÖ sè t¬ng quan r = 0,63 - 0,87) vµ sinh trëng ®êng kÝnh, chiÒu cao cña c©y b¶n ®Þa tû lÖ nghÞch víi ®é tµn che cña l©m phÇn. 5.6. Tæng kÕt kinh nghiÖm g©y trång 5.6.2. Kü thuËt g©y trång tÇng c©y b¶n ®Þa A/ M« h×nh trång c©y b¶n ®Þa díi t¸n Th«ng m· vÜ * Kü thuËt t¹o c©y con: T¹i TTKHSXLN §«ng B¾c Bé cha tiÕn hµnh c«ng t¸c t¹o c©y con mµ míi chØ dõng l¹i ë bíc nhËp c©y con tõ h¹t (cã bÇu) vÒ ®em trång víi tiªu chuÈn c©y con ¸p dông lµ: Tiªu chuÈn ®êng kÝnh cæ rÔ: D00 ³ 0.5 cm Tiªu chuÈn chiÒu cao: H ³ 0,5 m Tiªu chuÈn chÊt lîng: C©y con kh«ng bÞ s©u bÖnh, th©n th¼ng, kh«ng côt ngän, t¸n l¸ ph¸t triÓn c©n ®èi. Tiªu chuÈn vÒ tuæi nu«i dìng: ®¶m b¶o tuæi nu«i dìng A ³ 1 n¨m. * Kü thuËt t¹o rõng -Ph¬ng ph¸p chuÈn bÞ hiÖn trêng: +Xö lý thùc b× côc bé theo b¨ng, chiÒu réng b¨ng r = 1(m), chiÒu dµi cña b¨ng ch¹y däc theo ®êng ®ång møc. +Cuèc hè kÝch thíc 50 ´ 50 ´ 50 (cm). TiÕn hµnh cuèc hè tríc khi trång rõng th¸ng +Bãn ph©n: bãn ®ång ®Òu 3 kg ph©n chuång vµ 200 gr NPK /1 hè, bãn sau khi cuèc hè 15 ngµy +LÊp hè: sau khi bãn ph©n tiÕn hµnh lÊp hè ®Õn 2/3 chiÒu cao cña hè vµ ®Ó ®Õn 15 ngµy sau th× ®em trång c©y. -Trång rõng: +Thêi vô trång: mïa xu©n vµ thu (th¸ng 3 - 4 hoÆc th¸ng 7 - 8 d¬ng lÞch) +Thêi ®iÓm trång díi t¸n Th«ng m· vÜ: khi Th«ng m· vÜ ®¹t tuæi 5 - 6 n¨m. +MËt ®é trång: 400 c©y/ha +Kü thuËt trång: tríc khi trång ph¶i xÐ bá líp bÇu nilon, khi trång ®Æt c©y con ngay ng¾n vµo gi÷a hè sau ®ã lÊp hè h×nh m©m x«i, sau ®ã tíi níc. - Ch¨m sãc: trong 3 n¨m ®Çu sau khi trång. Néi dung ch¨m sãc cô thÓ: +N¨m thø nhÊt ch¨m sãc 1 lÇn: vun xíi ®Êt (b¸n kÝnh 1.5m) quanh gèc, ph¸t quang d©y leo bôi rËm,v.v.., sau khi trång ®îc 3 th¸ng tiÕn hµnh kiÓm kª tû lÖ sèng chÕt vµ trång dÆm ngay vµo vô trång rõng kÕ tiÕp. +N¨m thø hai ch¨m sãc 1 lÇn: vun xíi ®Êt quanh gèc (b¸n kÝnh 2m), ph¸t quang d©y leo bôi rËm, ... +N¨m thø ba ch¨m sãc 2 lÇn: tiÕn hµnh tØa tha tÇng c©y cao, môc ®Ých cña lÇn tØa tha nµy lµ lo¹i bá nh÷ng c©y chÊt lîng kÐm, s©u bÖnh,... ®Ó tr¸nh lµ nguån g©y bÖnh sang c©y con tÇng díi. Bµi c©y theo ph¬ng ph¸p ngÉu nhiªn dùa vµo chÊt lîng cña Th«ng m· vÜ. C¸c néi dung ch¨m sãc kh¸c còng nh n¨m thø 2. B/ M« h×nh trång c©y b¶n ®Þa díi t¸n Keo k¸ trµm * Kü thuËt t¹o c©y con Còng nh ®èi víi m« h×nh thø nhÊt, m« h×nh nµy sö dông c©y con tõ h¹t ®îc nhËp vÒ theo tiªu chuÈn c©y con ®Ò ra lµ: Tuæi nu«i dìng A ³ 1 n¨m §êng kÝnh cæ rÔ D00 ³ 0,5 cm ChiÒu cao H ³ 0,5 m C©y kh«ng cong queo s©u bÖnh, kh«ng côt ngän, t¸n l¸ ph¸t triÓn c©n ®èi. * Kü thuËt t¹o rõng: - ChuÈn bÞ hiÖn trêng +Xö lý thùc b×: ph¸t toµn diÖn trªn diÖn tÝch cña m« h×nh. +Lµm ®Êt: cµy toµn diÖn theo b¨ng cã bÒ réng b»ng mét ®êng cµy, cù ly b¨ng c¸ch b¨ng 2m, ®êng cµy ngÇm s©u 1m. +§µo hè trªn ®êng cµy, kÝch thíc hè: 70 ´ 70 ´ 70 (cm), ®µo hè tríc khi trång 45 ngµy +Bãn ph©n: bãn lãt (10kg ph©n chuång ñ hoai + 0,2kg NPK + 0,2kg v«i bét)/hè, sau ®ã lÊp hè ®Ó l¹i chiÒu s©u 10cm tríc khi trång 1 th¸ng. -Kü thuËt trång rõng: +Thêi vô trång: trång vµo vô xu©n hoÆc thu. +Thêi ®iÓm trång kÕt hîp víi rõng Keo l¸ trµm: T¹i m« h×nh nµy, thay v× trång tÇng c©y cao tríc mét vµi n¨m ®Ó t¹o tÇng t¸n che cho c©y b¶n ®Þa ë phÝa díi tríc råi míi trång c©y b¶n ®Þa th× ngêi ta tiÕn hµnh trång Keo vµ c©y b¶n ®Þa ®ång thêi ®Ó Keo l¸ trµm vèn lµ loµi c©y sinh trëng nhanh sau mét thêi gian sÏ v¬n lªn t¹o thµnh tÇng t¸n che. +Ph¬ng thøc trång hçn loµi: ®èi víi c¶ tÇng c©y b¶n ®Þa vµ tÇng c©y cao ®Òu tiÕn hµnh trång theo hµng c¸ch hµng vµ c©y c¸ch c©y 4m, trong ®ã cã sù xen kÏ ®ång ®Òu gi÷a c©y b¶n ®Þa vµ Keo, cù ly gi÷a chóng lµ 2m. Víi riªng c©y b¶n ®Þa ®îc bè trÝ trång theo côm 12 c©y cña cïng 1 loµi, sau ®ã sÏ lµ côm 12 c©y cña loµi kh¸c. cã thÓ biÓu diÔn ph¬ng thøc trång hçn loµi trong m« h×nh nµy b»ng s¬ ®å díi ®©y: +Kü thuËt trång: Tríc khi trång tíi ®Ém níc ë hè, xÐ bá líp vá bÇu, ®Æy ngay ng¾n c©y con vµo gi÷a hè sau ®ã lÊp ®Êt vµ vun gèc h×nh m©m x«i. -Ch¨m sãc: +N¨m thø nhÊt ch¨m sãc 1 lÇn: ph¸t dän thùc b× xung quanh gèc (b¸n kÝnh 2m), cuèc vun gèc (b¸n kÝnh 1m), bãn thóc 0,1kg NPK/gèc, gì bá d©y leo bôi rËm. TiÕn hµnh vµo kho¶ng th¸ng 4. +N¨m thø hai ch¨m sãc 1 lÇn: ph¸t dän thùc b× quanh gèc, cuèc vun gèc, gì bá d©y leo bôi rËm. TiÕn hµnh vµo th¸ng 4. +N¨m thø ba ch¨m sãc 2 lÇn vµo th¸ng 4 vµ th¸ng 10: ph¸t dän thùc b× quanh gèc (b¸n kÝnh 2m), cuèc vun gèc (b¸n kÝnh 1.5m), gì bá d©y leo bôi rËm. Ngoµi ra ë n¨m thø 3 tiÕn hµnh chÆt tØa tha keo l¸ trµm ®Ó l¹i mËt ®é 100 – 120 (c©y/ha) 5.6. §Ò xuÊt gi¶i ph¸p kü ph¸p kü thuËt l©m sinh nh»m thóc ®Èy sinh trëng cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa ®îc g©y trång t¹i khu vùc nghiªn cøu Qua ®iÒu tra ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng cña tÇng c©y cao, c©y b¶n ®Þa; c¸c nh©n tè sinh th¸i; mèi liªn hÖ gi÷a c¸c nh©n tè sinh th¸i víi sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa ë phÇn 5.2 ®Õn 5.5, chóng t«i m¹nh d¹n ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh nh»m thóc ®Èy sinh trëng cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa nh sau: 5.6.1. §èi víi l©m phÇn Th«ng m· vÜ: - §é tµn che trung b×nh cña Th«ng m· vÜ t¹i c¸c ¤TC 01, 02, 03 lÇn lît lµ: 0,43; 0,45; 0,52 vµ ®é tµn che trung b×nh cña toµn bé l©m phÇn Th«ng m· vÜ lµ 0,47. So s¸nh víi ®é tµn che thÝch hîp cho sinh trëng cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa ®îc trång t¹i khu vùc rõng Th«ng (0,25 - 0,4) cho thÊy ®é tµn che trung b×nh cña l©m phÇn cao h¬n, nh vËy cÇn tiÕn hµnh tØa tha ®Ó gi¶m bít ®é che bãng nh»m thóc ®Èy sinh trëng cña líp c©y tÇng díi - C©y bôi th¶m t¬i ë khu vùc nµy ph¸t triÓn m¹nh, chiÒu cao trunh b×nh xÊp xØ 1m, ®©y lµ dÊu hiÖu ph¶n ¸nh ®Êt ®ai ë ®©y rÊt phï hîp cho sù ph¸t triÓn cña thùc vËt, tuy nhiªn khi tÇng c©y bôi th¶m t¬i ph¸t triÓn qu¸ m¹nh sÏ cã sù c¹nh tranh víi tÇng c©y bôi vÒ ¸nh s¸ng, dinh dìng,.. lµm øc chÕ chÕ sinh trëng cña tÇng c©y b¶n ®Þa. Do vËy cÇn tiÕn hµnh ph¸t quang ®Ó më réng kh«ng gian dinh dìng vµ phßng chèng s©u bÖnh cho c©y b¶n ®Þa. 5.6.1. §èi víi l©m phÇn Keo l¸ trµm - §é tµn che cña tÇng c©y cao t¹i c¸c ¤TC 04, 05, 06 lÇn lît lµ: 0,4; 0,35; 0,32 vµ ®é tµn che trung b×nh cña l©m phÇn Keo l¸ trµm lµ 0,37. Qua phÇn 5.5 ta thÊy ®é tµn che thÝch hîp cho sinh trëng cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa ®îc g©y trång t¹i ®©y lµ 0,25 - 0,4. Nh vËy kh«ng cÇn ®iÒu chØnh ®é tµn che cña l©m phÇn Keo l¸ trµm. §èi víi tÇng c©y cao chØ cÇn tiÕn hµnh biÖn ph¸p bµi c©y phÈm chÊt kh«ng tèt ®Ó phßng chèng s©u bÖnh h¹i cho tÇng c©y b¶n ®Þa ë díi. - CÇn ph¸t quang líp c©y bôi th¶m t¬i ®Ó phßng chèng s©u bÖnh h¹i vµ h¹n chÕ sù c¹nh tranh víi tÇng c©y b¶n ®Þa. PhÇn 6: KÕt luËn - Tån t¹i - KiÕn nghÞ 6.1. KÕt luËn Víi nh÷ng lîi Ých trong nhiÒu mÆt mµ c¸c loµi c©y b¶n ®Þa mang l¹i cho cuéc sèng con ngêi, c«ng t¸c nghiªn cøu nh»m ph¸t triÓn c¸c loµi c©y b¶n ®Þa ®ang ngµy cµng ®îc quan t©m ®Èy m¹nh. §Ò tµi "§¸nh gi¸ sinh trëng vµ tæng kÕt kinh nghiÖm kü thuËt g©y trång c¸c loµi c©y b¶n ®Þa díi t¸n rõng t¹i Trung t©m Khoa häc s¶n xuÊt L©m nghiÖp §«ng B¾c Bé - §¹i L¶i - VÜnh Phóc" nh»m ®ãng gãp mét phÇn c¬ së thùc tiÔn nh»m ph¸t triÓn c¸c loµi c©y b¶n ®Þa. Qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghiªn cøu ®Ò tµi ®Ò tµi ®· thu ®îc kÕt qu¶ nh sau: - §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng tÇng c©y cao t¹i hai m« h×nh trång c©y b¶n ®Þa díi t¸n lµ Th«ng m· vÜ vµ Keo l¸ trµm, qua ®ã thÊy ®îc mèi liªn hÖ gi÷a sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa vµ tÇng c©y cao. - §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng sinh trëng, chÊt lîng cña tÇng c©y b¶n ®Þa t¹i hai m« h×nh trång rõng díi t¸n, bao gåm 4 loµi trång díi t¸n Th«ng m· vÜ (Re h¬ng, Lim xanh, Rµng rµng xanh, DÎ Hµ B¾c) vµ 3 loµi trång díi t¸n Keo l¸ trµm (M¸u chã l¸ nhá, L¸t hoa, DÎ bèp). Trong ®ã, c¸c loµi c©y b¶n ®Þa trång díi t¸n Th«ng m· vÜ cã søc sinh trëng vµ chÊt lîng vît tréi h¬n h¼n so víi c©y b¶n ®Þa trång díi t¸n Keo l¸ trµm. - §iÒu tra ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng thùc b×, th¶m môc, ®Êt ®ai, khÝ tîng thuû v¨n t¹i khu vùc nghiªn cøu. - §¸nh gi¸ ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng mèi quan hÖ gi÷a sinh trëng cña tÇng c©y b¶n ®Þa vµ c¸c nh©n tè hoµn c¶nh: thùc b×, th¶m môc, ®Êt ®ai, ¸nh s¸ng (®îc biÓu thÞ th«ng qua ®é tµn che do tÇng c©y cao t¹o ra), tõ ®ã rót ra ®îc kho¶ng thÝch nghi cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa víi mét sè nh©n tè hoµn c¶nh. + §èi víi nh©n tè ¸nh s¸ng: hÇu hÕt c¸c loµi c©y sinh trëng m¹nh nhÊt ë ®é tµn che 0,25 – 0,4. + §èi víi nh©n tè ®Êt: c¸c loµi c©y b¶n ®Þa phï hîp víi ®Êt feralit ph¸t triÓn trªn ®¸ mÑ phiÕn th¹ch sÐt, phÊn sa; ®Êt Èm; h¬i chua,… - §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p kü thuËt l©m sinh nh»m thóc ®Èy sinh trëng cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa ®îc ®iÒu tra t¹i khu vùc nghiªn cøu. - LËp b¶n tæng kÕt kinh nghiÖm kü thuËt g©y trång c¸c loµi c©y b¶n ®Þa trång díi t¸n t¹i khu vùc nghiªn cøu, lµm c¬ së thùc tiÔn cã gi¸ trÞ tham kh¶o nh»m nh©n réng c¸c m« h×nh trång c©y b¶n ®Þa díi t¸n cã hiÖu qu¶. 6.2. Tån t¹i - VÒ khèi lîng néi dung nghiªn cøu: + Do giíi h¹n vÒ thêi gian thùc hiÖn nªn ®Ò tµi míi chØ tËp trung nghiªn cøu mét sè Ýt loµi c©y b¶n ®Þa ®îc ®¸nh gi¸ lµ cã triÓn väng nhÊt ®îc g©y trång t¹i khu vùc (4 trªn tæng sè 10 loµi ®îc trång díi t¸n Th«ng m· vÜ, 3 trªn tæng sè 180 loµi díi t¸n Keo l¸ trµm). + §Ò tµi kh«ng ®iÒu tra ®îc toµn bé diÖn tÝch khu vùc mµ chØ ®iÒu tra trªn mét sè « tiªu chuÈn ®¹i diÖn cho c¸c l©m phÇn (trong ®ã mçi « tiªu chuÈn øng víi mét ®¬n vÞ bè trÝ thÝ nghiÖm cña TTKHSXLN §«ng B¾c Bé). + §Ò tµi míi chØ dõng l¹i ë viÖc x¸c ®Þnh mèi liªn hÖ gi÷a sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa víi mét sè nh©n tè hoµn c¶nh nh: ¸nh s¸ng, ®Êt ®ai, thùc b× trong sè rÊt nhiÒu nh©n tè cã vai trß chi phèi tíi ®êi sèng cña c©y. - VÒ vai trß ý nghÜa cña ®Ò tµi: Do kiÕn thøc cßn h¹n chÕ vµ thiÕu kinh nghiÖm nghiªn cøu ®éc lËp; mÆt kh¸c, ®Ò tµi lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Çu tiªn ®¸nh gi¸ ®Þnh lîng t×nh h×nh sinh trëng cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa ®îc g©y trång t¹i khu vùc nªn kh«ng cã nguån tµi liÖu c¬ së ®Ó ®èi chiÕu tham kh¶o t×m ra ph¬ng ph¸p nghiªn cøu phï hîp nhÊt ®èi víi ®èi tîng nghiªn cøu nªn trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra ngo¹i nghiÖp vµ néi nghiÖp cßn thiÕu khoa häc, cßn gÆp nhiÒu sai sãt. 6.3. KiÕn nghÞ Sau khi tiÕn hµnh ngiªn cøu ®Ò tµi, t«i xin ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ nh sau: - VÒ néi dung nghiªn cøu: cÇn tiÕn hµnh nghiªn cøu thªm mèi quan hÖ gi÷a sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa víi mét sè nh©n tè sinh th¸i kh¸c mµ trong khu«n khæ ®Ò tµi cha thùc hiÖn ®îc, nh: nhiÖt ®é, cÊp ®é dèc, ®é Èm,.v.v.. Nh»m hoµn thiÖn c¬ së khoa häc nh»m ph¸t triÓn c¸c loµi c©y b¶n ®Þa. - VÒ khèi lîng nghiªn cøu: T¹i khu vùc nghiªn cøu cã 10 loµi c©y b¶n ®Þa ®îc trång díi t¸n Th«ng m· vÜ vµ 180 loµi ®îc trång díi t¸n Keo l¸ trµm, trong khu«n khæ ®Ò tµi míi chØ tËp trung nghiªn cøu ®îc mét sè Ýt loµi. Do vËy, cÇn tiÕo tôc nghiªn cøu thªm vÒ sinh trëng vµ ®Æc tÝnh sinh th¸i häc cña c¸c loµi c©y cßn l¹i ®Ó cã biÖn ph¸p kü thuËt t¸c ®éng phï hîp. - Víi b¶n th©n ®Ò tµi, do kh«ng cã ®ñ dông cô ®Ó x¸c ®Þnh cêng ®é ¸nh s¸ng nªn kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc mèi t¬ng quan gi÷a sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa víi cêng ®é ¸nh s¸ng. Do vËy cÇn t¨ng cêng bæ sung thªm trang thiÕt bÞ, dông cô häc tËp nh»m gióp sinh viªn cã ®iÒu kiÖn chñ ®éng h¬n trong qu¸ tr×nh häc tËp nãi chung vµ thùc hiÖn kho¸ luËn nãi riªng. Môc lôc Lêi nãi ®Çu PhÇn 1: §Æt vÊn ®Ò 1 PhÇn 2: Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 3 2.1. Trªn thÕ giíi 3 2.1.1. Nghiªn cøu mang tÝnh chÊt c¬ së 3 2.1.2. Nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu thùc tiÔn 3 2.2. Trong níc 4 2.2.1. C¸c c«ng tr×nh mang tÝnh chÊt c¬ së 4 2.2.2. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu thùc tiÔn 4 PhÇn 3: Môc tiªu - Néi dung - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 6 3.1. Môc tiªu nghiªn cøu 6 3.2. Giíi h¹n nghiªn cøu 6 3.3. Néi dung nghiªn cøu 7 3.3.1. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng tÇng c©y cao 7 3.3.2. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng tÇng c©y b¶n ®Þa 7 3.3.3. §iÒu tra mét sè nh©n tè hoµn c¶nh ¶nh hëng ®Õn sinh trëng c©y b¶n ®Þa 7 3.3.4. X¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a sinh trëng vµ chÊt lîng cña c©y b¶n ®Þa víi mét sè nh©n tè hoµn c¶nh 7 3.3.5. Tæng kÕt kinh nghiÖm c©y trång c¸c loµi c©y b¶n ®Þa 7 3.3.6. §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh 8 3.4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 8 3.4.1. Ph¬ng ph¸p luËn 8 3.4.2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 8 PhÇn 4: §iÒu kiÖn c¬ b¶n cña khu vùc nghiªn cøu 17 4.1.§iÒu kiÖn tù nhiªn 17 4.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi 17 PhÇn 5: KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ ph©n tÝch kÕt qu¶ 21 5.1. Giíi thiÖu m« h×nh trång rõng b¶n ®Þa díi t¸n 21 5.1.1. M« h×nh trång c©y b¶n ®Þa díi t¸n Th«ng m· vÜ 21 5.1.2. M« h×nh trång c©y b¶n ®Þa díi t¸n Keo l¸ trµm 21 5.2. HiÖn tr¹ng tÇng c©y cao 21 5.2.1. HiÖn tr¹ng rõng Th«ng m· vÜ 23 5.2.2. HiÖn tr¹ng rõng Keo l¸ trµm 25 5.3. HiÖn tr¹ng tÇng c©y b¶n ®Þa 27 5.3.1. Giíi thiÖu s¬ lîc c¸c loµi c©y b¶n ®Þa ®îc g©y trång t¹i khu vùc nghiªn cøu 27 5.3.2. M« t¶ s¬ lîc ®Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ sinh th¸i häc cña c¸c loµi c©y b¶n ®Þa ®îc nghiªn cøu 29 5.3.3. KÕt qu¶ nghiªn cøu hiÖn tr¹ng c¸c loµi c©y b¶n ®Þa 32 5.4. KÕt qu¶ ®iÒu tra mét sè nh©n tè hoµn c¶nh cã ¶nh hëng tíi sinh trëng cña tÇng c©y b¶n ®Þa 36 5.4.1. Nh©n tè ®Êt 37 5.4.2. Thùc b×, c©y bôi th¶m t¬i 38 5.4.3. Th¶m môc, vËt r¬i rông 40 5.5. X¸c ®Þnh ¶nh hëng cña nh©n tè sinh th¸i tíi sinh trëng cña tÇng c©y b¶n ®Þa 41 5.5.1. Quan hÖ gi÷a sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa díi t¸n Th«ng m· vÜ víi ®é tµn che 41 5.5.2. Quan hÖ giøa sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa díi t¸n Keo l¸ trµm vµ ®é tµn che 44 5.5.3. KÕt luËn chung vÒ quan hÖ gi÷a sinh trëng cña c©y b¶n ®Þa vµ ®é tµn che 48 5.6. Tæng kÕt kinh nghiÖm g©y trång 48 5.6.1. M« h×nh trång c©y b¶n ®Þa díi t¸n Th«ng m· vÜ 48 5.6.2. M« h×nh trång c©y b¶n ®Þa díi t¸n Keo l¸ trµm 49 5.7. §Ò xuÊt gi¶i ph¸p kü thuËt l©m sinh 51 5.7.1. §èi víi l©m phÇn Th«ng m· vÜ 51 5.7.2. §èi víi l©m phÇn Keo l¸ trµm 52 PhÇn 6: KÕt luËn – tån t¹i – kiÕn nghÞ 53

Các file đính kèm theo tài liệu này:

Đánh giá sinh trưởng và tổng kết kinh nghiệm gây trồng một số loài cây gỗ bản địa trồng dưới tán rừng tại Trung tâm Khoa học và sản xuất Lâm nghiệp Đô.DOC