Đề tài Giải pháp đa dạng hóa hình thức tài trợ xuất khẩu tại các ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn TP Hồ Chí Minh
MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ XUẤT KHẨU CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Vai trò của xuất khẩu và các phương thức thanh toán xuất nhập khẩu. 1 1.1.1 Xuất khẩu và vai trò của hoạt động xuất khẩu trong nền kinh tế. 1 1.1.2 Mối quan hệ giữa hoạt động xuất khẩu và hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại .2 1.1.3 Các phương thức thanh toán quốc tế thông dụng trong thanh toán xuất nhập khẩu 2 1.1.3.1 Phương thức ghi sổ 3 1.1.3.2 Phương thức chuyển tiền. 3 1.1.3.3 Phương thức nhờ thu 4 1.1.3.4 Phương thức giao chứng từ trả tiền .6 1.1.3.5 Phương thức tín dụng chứng từ 7 1.2 Hoạt động tài trợ xuất khẩu của ngân hàng thương mại 8 1.2.1 Khái niệm tài trợ xuất khẩu .8 1.2.2 Cơ sở tồn tại và phát triển của hoạt động tài trợ xuất khẩu 10 1.2.3 Mối quan hệ giữa hoạt động tài trợ xuất khẩu và thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại .11 1.3 Các hình thức tài trợ xuất khẩu của ngân hàng thương mại 12 1.3.1 Tài trợ vốn lưu động phục vụ sản xuất, thu mua, chế biến chuẩn bị hàng xuất khẩu 12 1.3.2 Tài trợ trên cơ sở hối phiếu 13 1.3.3 Tài trợ trên cơ sở phương thức thanh toán nhờ thu kèm chứng từ 14 1.3.4 Tài trợ trên cơ sở phương thức thanh toán tín dụng chứng từ .16 1.3.5 Bao thanh toán 17 1.3.6 Các hình thức tài trợ xuất khẩu trung dài hạn 19 1.3.7 Bảo lãnh ngân hàng 21 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÀI TRỢ XUẤT KHẨU TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TP HCM 2.1 Hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trong những năm gần đây 23 2.1.1 Tình hình chung về hoạt động xuất khẩu của Việt Nam .23 2.1.2 Tình hình hoạt động xuất khẩu trên địa bàn TP HCM 24 2.2 Thực trạng hoạt động tài trợ xuất khẩu tại các ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn TP HCM 26 2.2.1 Các hình thức tài trợ xuất khẩu hiện có 26 2.2.1.1 Tài trợ vốn lưu động phục vụ sản xuất, thu mua, chế biến chuẩn bị hàng xuất khẩu 27 2.2.1.2 Chiết khấu bộ chứng từ xuất khẩu theo phương thức tín dụng chứng từ .28 2.2.1.3 Chiết khấu bộ chứng từ xuất khẩu theo phương thức nhờ thu kèm chứng từ .29 2.2.2 Hệ thống xử lý tác nghiệp và đối ngoại của ngân hàng trong hoạt động tài trợ xuất khẩu .30 2.2.2.1 Mô hình tổ chức và quy trình nghiệp vụ .30 2.2.2.2 Công nghệ quản lý. .33 2.2.2.3 Mạng lưới quan hệ đại lý 34 2.3 Đánh giá hoạt động tài trợ xuất khẩu của các ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn TP HCM .35 Những thành tựu đạt được35 2.3.1 Những hạn chế trong hoạt động tài trợ xuất khẩu .42 2.3.1.1 Những hạn chế từ phía ngân hàng. .42 2.3.1.2 Những hạn chế từ phía khách hàng. .46 2.3.1.3 Những hạn chế về chính sách quản lý và hỗ trợ của nhà nước. .49 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP ĐA DẠNG HÓA HÌNH THỨC TÀI TRỢ XUẤT KHẨU TẠI CÁC NHTM NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN TP HCM 3.1 Yêu cầu khách quan của việc phát triển đa dạng các hình thức tài trợ xuất khẩu 52 3.2 Định hướng hoạt động xuất khẩu trong thời gian tới . 53 3.3 Giải pháp nhằm đa dạng hóa hình thức tài trợ xuất khẩu tại các NHTM nhà nước trên địa bàn TP HCM . 54 3.3.1 Chuẩn bị những điều kiện cần thiết để phát triển đa dạng các hình thức tài trợ xuất khẩu 54 3.2.1.1 Tìm hiểu nhu cầu khách hàng và thị trường. .54 3.2.1.2 Marketing, quảng cáo các sản phẩm tài trợ xuất khẩu của ngân hàng 55 3.2.1.3 Chuẩn bị quy trình, công nghệ, nguồn nhân lực. 57 3.2.1.4 Mở rộng và nâng cao chất lượng quan hệ đại lý. .59 3.3.2 Đổi mới và hoàn thiện các hình thức tài trợ xuất khẩu hiện có 60 3.3.2.1 Đổi mới qui định cho vay chuẩn bị hàng hóa xuất khẩu 60 3.3.2.2 Hoàn thiện và nâng cao hiệu quả của hình thức chiết khấu có truy đòi bộ chứng từ xuất khẩu theo phương thức tín dụng chứng từ 62 3.3.2.3 Mở rộng hình thức chiết khấu có truy đòi bộ chứng từ xuất khẩu theo phương thức nhờ thu kèm chứng từ. 63 3.3.3 Nghiên cứu và triển khai các hình thức tài trợ xuất khẩu mới. .64 3.3.5.1 Chiết khấu miễn truy đòi bộ chứng từ xuất khẩu theo phương thức tín dụng chứng từ .65 3.3.5.2 Bao thanh toán 67 3.3.4 Xây dựng các chính sách tài trợ xuất khẩu riêng biệt đối với từng ngành hàng, từng nhóm khách hàng .72 3.3.5 Phát triển các nghiệp vụ thanh toán quốc tế, các dịch vụ tư vấn hỗ trợ khách hàng trong hoạt động xuất khẩu .74 3.3.5.1 Tham gia tư vấn khách hàng ngay từ giai đoạn đầu tiên của thương vụ .74 3.3.5.2 Thực hiện dịch vụ lập chứng từ hộ cho khách hàng xuất khẩu 75 3.3.5.3 Sử dụng dịch vụ đòi tiền hộ của các ngân hàng nước ngoài. 76 3.3.6 Kiểm soát và hạn chế rủi ro trong hoạt động tài trợ xuất khẩu 76 3.4 Một số kiến nghị về chính sách đối với nhà nước .78 3.4.1 Kiến nghị về các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động thanh toán quốc tế và tài trợ xuất khẩu .78 3.4.2 Một số vấn đề liên quan đến cầm cố, thế chấp, giao dịch bảo đảm 79 3.4.3 Từng bước quy định chế độ kiểm toán bắt buộc đối với doanh nghiệp .80 3.4.4 Nâng cao hiệu quả hoạt động của trung tâm thông tin tín dụng. 80 3.4.5 Thành lập tổ chức bảo hiểm tín dụng xuất khẩu để hỗ trợ hoạt động xuất khẩu và tài trợ xuất khẩu 81 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC LỜI MỞ ĐẦU Mục đích nghiên cứu của đề tài Trong những năm vừa qua, hoạt động xuất khẩu của Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc cả về chất và lượng. Hoạt động xuất khẩu đã thực sự đi tiên phong trong công cuộc hội nhập kinh tế quốc tế, góp phần quan trọng vào tốc độ tăng trưởng kinh tế, tạo nguồn thu ngoại tệ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, tác động tích cực đến thị trường trong nước, kích thích sản xuất, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động, góp phần tích cực cải thiện cán cân thanh toán, nâng cao uy tín và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế Góp phần không nhỏ vào những thành tựu to lớn trong lĩnh vực xuất khẩu phải kể đến hoạt động tài trợ xuất khẩu của các NHTM. Đối với các NHTM, tài trợ xuất khẩu là hình thức tín dụng an toàn mang lại hiệu quả, lợi nhuận cao, tạo nguồn thu ngoại tệ đáp ứng cho nhu cầu thanh toán nhập khẩu tại ngân hàng, thúc đẩy phát triển các dịch vụ ngân hàng khác. Hiện nay, các NHTM Việt Nam đã và đang chú trọng vào việc mở rộng cung ứng các sản phẩm dịch vụ tài trợ xuất khẩu. Ngành ngân hàng TP HCM đang dẫn đầu cả nước về số lượng cơ sở, doanh số và quan hệ tài chính tín dụng trong cũng như ngoài nước. Doanh thu của hệ thống ngân hàng thường chiếm hơn 30% trên tổng doanh thu về hoạt động ngân hàng toàn quốc. Hoạt động tài trợ xuất khẩu của các NHTM trên địa bàn cũng diễn ra sôi động và có những bước tiến vượt bậc về quy mô và trình độ phát triển, đây cũng là lĩnh vực có mức độ cạnh tranh gay gắt nhất với sự tham gia ngày càng nhiều của các chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Hệ thống các NHTM nhà nước trên địa bàn mặc dù ở vị thế dẫn dắt thị trường, chiếm ưu thế về thị phần tài trợ xuất khẩu nhưng cũng đang đứng trước nguy cơ mất dần ưu thế này. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là do loại hình tài trợ và cấu trúc nghiệp vụ tài trợ xuất khẩu còn đơn điệu, chất lượng chưa cao chưa đáp ứng được nhu cầu tài trợ của các doanh nghiệp, trong khi các ngân hàng liên doanh, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tham gia vào thị trường với nhiều loại hình tài trợ hiện đại, với nhiều ưu đãi đang dần gia tăng thị phần và quy mô hoạt động. Chính vì vậy, để có thể đứng vững và khẳng định vị thế của mình trong lĩnh vực tài trợ xuất khẩu, một yêu cầu cấp thiết đặt ra đối với các NHTM nhà nước trong giai đoạn hiện nay là phải phát triển đa dạng hóa các loại hình tài trợ xuất khẩu để gia tăng khả năng tiếp cận nguồn tài trợ xuất khẩu, thỏa mãn tốt hơn nhu cầu tài trợ của các doanh nghiệp xuất khẩu về cả số lượng và chất lượng. Đó là lý do tôi chọn đề tài : “Giải pháp đa dạng hóa hình thức tài trợ xuất khẩu tại các ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh” làm luận văn tốt nghiệp của mình. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Luận văn đề cập đến hoạt động tài trợ xuất khẩu tại các NHTM nhà nước trên địa bàn TP HCM. Thông qua việc đi sâu nghiên cứu các hình thức tài trợ xuất khẩu ngắn hạn trong mối liên hệ với các phương thức thanh toán quốc tế, phân tích thực trạng hoạt động tài trợ xuất khẩu của các NHTM nhà nước trên địa bàn TP HCMù, từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện các hình thức tài trợ hiện có và triển khai các hình thức tài trợ xuất khẩu mới nhằm mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động tài trợ xuất khẩu tại các NHTM nhà nước trên địa bàn TP HCM. Luận văn nghiên cứu trên cơ sở tổng hợp thực trạng chung nhất trong hoạt động tài trợ xuất khẩu, phân tích số liệu thực tế về hoạt động tài trợ xuất khẩu tại một số NHTM nhà nước có hoạt động tài trợ xuất khẩu tiêu biểu (NH ngoại thương chi nhánh TP HCM, NH Công thương Sở giao dịch II, NH Đầu tư và phát triển chi nhánh TP HCM và NH Nông nghiệp & Phát triển nông thôn chi nhánh Sài Gòn) trong thời gian 3 năm qua. Phương pháp nghiên cứu Áp dụng phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử kết hợp với việc tổng hợp, phân tích thống kê, so sánh và đối chiếu nhằm chọn số liệu thực tế đáng tin cậy, xử lý đúng đắn và khoa học. Tham khảo, trao đổi ý kiến với người hướng dẫn khoa học cũng như bàn bạc, trao đổi trực tiếp với các cán bộ nghiệp vụ tại ngân hàng kết hợp với thực tế công việc bản thân là một cán bộ nghiệp vụ tài trợ thương mại tại ngân hàng Đầu tư và phát triển TP HCM. Kết cấu của đề tài. Nội dung cơ bản của luận văn được thể hiện qua 3 phần chính như sau: Chương 1: Những vấn đề cơ bản về hoạt động tài trợ xuất khẩu của ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng hoạt động tài trợ xuất khẩu tại các ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn TP HCM. Chương 3: Giải pháp đa dạng hóa hình thức tài trợ xuất khẩu tại các ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn TP HCM. Với kết cấu 03 chương như trên, luận văn đã cố gắng thể hiện phần lý luận, phân tích đánh giá thực trạng hoạt động tài trợ xuất khẩu, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp phát triển đa dạng các hình thức tài trợ xuất khẩu phù hợp với đặc điểm kinh doanh của ngân hàng và khách hàng, góp phần mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động tài trợ xuất khẩu tại các ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn TP HCM.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Giải pháp đa dạng hóa hình thức tài trợ xuất khẩu tại các ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn TP Hồ Chí Minh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
haän phun truøng (Fumigation Cert), caùc loaïi giaáy chöùng
nhaän xuaát xöù, chöùng nhaän baûo hieåm… Ñieàu naøy ñoøi hoûi nhaân vieân nghieäp vuï taøi trôï
XK cuûa ngaân haøng phaûi coù trình ñoä, kinh nghieäm hieåu bieát veà thöông maïi quoác teá.
Do ñoä ruûi ro cao hôn cuûa phöông thöùc nhôø thu chöùng töø so vôùi phöông thöùc tín
duïng chöùng töø, khi taøi trôï theo hình thöùc naøy ngaân haøng phaûi naém quyeàn sôû höõu vaø
Trang 73
kieåm soaùt vieäc chuyeån giao sôû höõu haøng hoùa thoâng qua quy ñònh toaøn boä vaän ñôn goác
phaûi xuaát trình qua ngaân haøng vaø vaän ñôn phaûi ñöôïc laäp theo leänh cuûa ngaân haøng thu
hoä. Beân caïnh ñoù, caùc ngaân haøng coù theå thöïc hieän vieäc san seû, baùn ruûi ro theo caùch
thöùc baùn laïi caùc khoaûn nhôø thu D/P, caùc hoái phieáu ñaõ chaáp nhaän cho caùc ngaân haøng
nöôùc ngoaøi, caùc toå chöùc nhaän mua nôï hoaëc caùc toå chöùc factoring quoác teá.
3.3.3. Nghieân cöùu vaø trieån khai caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu môùi.
Caùc hình thöùc taøi trôï hieän coù mang baûn chaát laø caáp tín duïng döïa treân haïn möùc
cuûa nhaø XK, vì vaäy ñoâi khi coøn bò haïn cheá do naêng löïc taøi chính cuûa caùc doanh
nghieäp XK Vieät Nam coøn thaáp. Do ñoù, caàn thieát phaûi nghieân cöùu vaø trieån khai caùc
hình thöùc taøi trôï XK maø vieäc caáp tín duïng döïa treân ñaùnh giaù vaø caáp haïn möùc tín duïng
cho phía ñoái taùc beân nhaäp khaåu (ngaân haøng phaùt haønh hoaëc ngöôøi mua).
3.3.3.1. Chieát khaáu mieãn truy ñoøi boä chöùng töø xuaát khaåu theo phöông thöùc tín
duïng chöùng töø.
Caùc NHTM nhaø nöôùc hieän nay haàu nhö ñeàu aùp duïng hình thöùc chieát khaáu
chöùng töø haøng XK theo L/C coù truy ñoøi (tröø NH ngoaïi thöông coù hình thöùc chieát khaáu
mieãn truy ñoøi nhöng chæ ñöôïc thöïc hieän chæ haïn cheá ñoái vôùi caùc L/C cho pheùp ñoøi
tieàn baèng ñieän). Trong khi ñoù, caùc NH lieân doanh, caùc chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi ñeàu
raát öa thích chieát khaáu mieãn truy ñoøi. Laøm ñöôïc nhö theá laø bôûi hoï raát töï tin veà khaû
naêng ñaùnh giaù boä chöùng töø cuûa mình vaø raát am hieåu veà luaät phaùp quoác teá khi coù tranh
chaáp xaûy ra. Hôn nöõa khaû naêng naém baét thoâng tin cuûa hoï cuõng raát toát veà ngaân haøng
phaùt haønh L/C, ngöôøi mua, haøng hoaù… do choã hoï coù maïng löôùi heä thoáng roäng khaép
treân theá giôùi (trong nhieàu tröôøng hôïp, thaäm chí ngaân haøng phaùt haønh L/C laø ngaân
haøng cuøng heä thoáng vôùi hoï vaø ngöôøi mua cuõng laø khaùch haøng giao dòch tín duïng vôùi
ngaân haøng hoï ôû nöôùc ngoaøi).
Loaïi hình taøi trôï chieát khaáu mieãn truy ñoøi môû ra moät höôùng môùi cho caû ngaân
haøng laãn doanh nghieäp XK. Ngaân haøng taøi trôï mua ñöùt quyeàn thuï höôûng boä chöùng töø
cuûa nhaø XK vaø gaùnh chòu moïi ruûi ro trong tröôøng hôïp boä chöùng töø khoâng ñöôïc thanh
Trang 74
toaùn. Hình thöùc naøy buoäc caùc ngaân haøng phaûi coù traùch nhieäm cao hôn trong vieäc
kieåm tra chöùng töø vaø ñoøi tieàn boä chöùng töø theo L/C, ñoàng thôøi ngaân haøng phaùt huy
ñöôïc lôïi theá cuûa mình trong vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro cuûa boä chöùng töø ñeå ñoåi laáy
möùc phí vaø lôïi nhuaän cao hôn töø nghieäp vuï naøy. Hình thöùc taøi trôï naøy, möùc taøi trôï
chieát khaáu seõ ñöôïc tính vaøo haïn möùc tín duïng caáp cho ngaân haøng phaùt haønh, do ñoù
khoâng aûnh höôûng ñeán khaû naêng nhaän taøi trôï cuûa nhaø XK. Nhaø XK coù theå höôûng theâm
caùc tieän ích tín duïng maø khoâng laøm aûnh höôûng ñeán khaû naêng yeâu caàu taøi trôï ôû caùc
thöông vuï khaùc. Coù theå noùi, vai troø cuûa ngaân haøng trong nghieäp vuï naøy cuõng gioáng
nhö caùc coâng ty baûo hieåm mua laáy ruûi ro cho khaùch haøng maø phaàn ruûi ro naøy thöôøng
laø ruûi ro quoác gia vaø ruûi ro ngaân haøng phaùt haønh laø raát thaáp.
Caùc NHTM nhaø nöôùc hieän coù maïng löôùi ngaân haøng ñaïi lyù cuõng khaù roäng vaø
nghieäp vuï kieåm tra chöùng töø theo L/C xuaát khaåu cuûa nhaân vieân cuõng ñaõ khaù vöõng
vaøng. Do ñoù vieäc trieån khai nghieäp vuï chieát khaáu mieãn truy ñoøi laø raát neân vaø ñaõ coù
theå aùp duïng ñöôïc. Tröôùc maét coù theå choïn moät soá maët haøng XK chuû löïc, coù theá maïnh
cuûa Vieät Nam nhö haøng deät may, haøng noâng saûn, thuûy saûn, saûn phaåm goã… ñeå thöïc
hieän nghieäp vuï naøy.
Nhöõng coâng vieäc trieån khai nghieäp vuï chieát khaáu mieãn truy ñoøi naøy laø:
Xaùc ñònh haïn möùc chieát khaáu cho caùc ngaân haøng phaùt haønh. Boä phaän quan heä
ñaïi lyù phaûi thöôøng xuyeân theo doõi vaø ñaùnh giaù möùc ñoä tín nhieäm cuûa caùc ngaân haøng
ñaïi lyù döïa vaøo caùc thoâng tin treân thò tröôøng taøi chính quoác teá vaø döïa vaøo caùc giao
dòch vôùi ngaân haøng mình, treân cô sôû ñoù thieát laäp haïn möùc chieát khaáu cho caùc ngaân
haøng ñaïi lyù ñöôïc choïn ñeå thöïc hieän nghieäp vuï taøi trôï naøy.
Xaây döïng bieåu maãu, hôïp ñoàng, quy trình.
Xaùc ñònh laõi suaát, bieåu phí dòch vuï.
Xaùc ñònh maët haøng taøi trôï.
Thieát laäp heä thoáng cung caáp thoâng tin veà thò tröôøng, ñoái taùc.
Caùc caên cöù ñeå NH quyeát ñònh taøi trôï theo hình thöùc chieát khaáu mieãn truy ñoøi:
Trang 75
- NH phaùt haønh L/C: laø NH coù uy tín trong giao dòch TTQT, coù quan heä ñaïi lyù,
coù giao dòch thöôøng xuyeân vaø ñaõ ñöôïc caáp haïn möùc TD cho nghieäp vuï chieát khaáu
naøy.
- Ngöôøi xin môû L/C: laø khaùch haøng coù uy tín vaø ñaõ coù giao dòch thanh toaùn toát
vôùi nhaø XK. NH caàn thu thaäp theâm thoâng tin veà ñoái taùc nöôùc ngoaøi, thò tröôøng NK.
- Tín duïng thö (L/C): Phaûi ñöôïc thoâng baùo qua NH taøi trôï vaø cho pheùp chieát
khaáu taïi NH taøi trôï, caùc ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn cuûa L/C phaûi phuø hôïp vôùi thoâng leä
quoác teá, roõ raøng, hôïp lyù vaø coù tính khaû thi.
- Boä chöùng töø ñaày ñuû vaø hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn
cuûa L/C. Boä chöùng töø vaän taûi ñaày ñuû phaûi xuaát trình qua NH hoaëc chöùng töø vaän taûi
phaûi ñöôïc laäp theo leänh cuûa NH phaùt haønh ñeå vieäc nhaän haøng cuûa ngöôøi môû L/C
ñöôïc kieåm soaùt bôûi NH phaùt haønh.
- Haøng hoùa XK theo L/C: laø maët haøng XK truyeàn thoáng vaø coù uy tín cuûa nhaø
XK, coù tính caïnh tranh, phoå bieán vaø deã tieâu thuï treân thò tröôøng quoác teá, khoâng bò kieän
tuïng hay tranh chaáp thöông maïi treân thò tröôøng nöôùc NK.
Ñeå ñaûm baûo an toaøn nghieäp vuï, caùc NH caøng phaûi quan taâm môû roäng quan heä
NH ñaïi lyù; naâng cao trình ñoä nghieäp vuï cho nhaân vieân; toå chöùc vaø phaùt trieån heä thoáng
thu thaäp, xöû lyù thoâng tin... Trong vieäc ñoøi hoaøn tieàn, coù theå uûy thaùc cho moät NH nöôùc
ngoaøi lôùn, coù teân tuoåi tieán haønh ñoøi hoaøn tieàn hoä mình ñeå taän duïng caùc öu ñieåm veà
maïng löôùi roäng, nghieäp vuï NH, coâng ngheä hieän ñaïi cuûa hoï ñeå thu ñöôïc tieàn hoaøn traû
nhanh hôn. Maët khaùc, caùc NH phaùt haønh L/C cuõng thöôøng khoâng daùm chaây lì trong
thanh toaùn vôùi caùc ngaân haøng lôùn. Laøm nhö theá, caùc ngaân haøng coøn coù theå giaûm ñöôïc
chi phí trong vieäc ñoøi hoaøn tieàn vì theo caùch thöùc quan heä ñaïi lyù giöõa caùc NH hieän
nay, NH ñaïi lyù thu hoä khoâng thu phí ñöùng ñoøi hoaøn tieàn hoä töø NH uûy thaùc ñoøi hoaøn
tieàn maø thaäm chí coøn coù thöôûng hoa hoàng cho caùc NH naøy; vaø chi phí böu ñieän cho
vieäc gôûi chöùng töø ñoøi hoaøn tieàn hoï tính cuõng thaáp hôn chi phí böu ñieän NH uûy thaùc
phaûi chòu khi töï mình ñoøi hoaøn tieàn. Ngoaøi ra, ñeå ñaûm baûo an toaøn soá tieàn ñaõ chieát
Trang 76
khaáu, caùc NHTM nhaø nöôùc cuõng coù theå thöïc hieän taùi chieát khaáu, baùn nôï phaûi thu naøy
laïi cho caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi voán dó raát saün loøng laøm ñieàu naøy.
3.3.3.2. Bao thanh toaùn
Bao thanh toaùn (Factoring) laø moät hình thöùc taøi trôï thöông maïi raát hieäu quaû
nhöng hoaït ñoäng naøy coøn hoaøn toaøn môùi meû ñoái vôùi caùc ngaân haøng cuõng nhö caùc
doanh nghieäp Vieät Nam. Hieän nay, Factoring phaùt trieån maïnh meõ vaø ñoùng moät vai
troø raát quan troïng trong söï phaùt trieån cuûa thöông maïi quoác teá, nhaát laø trong giai ñoaïn
neàn thöông maïi quoác teá buøng noå nhanh choùng hieän nay. Ngaøy caøng nhieàu caùc doanh
nghieäp söû duïng Factoring nhö moät phöông phaùp chuyeån töø phöông thöùc thanh toaùn tín
duïng chöùng töø sang phöông thöùc thanh toaùn ghi soå.
BAÛNG 3.1: XU HÖÔÙNG GIAO DÒCH BAO THANH TOAÙN (1999-2003)
Ñôn vò tính: trieäu EUR
Naêm 1999 2000 2001 2002 2003
BTT noäi ñòa 539,616 596,729 671,905 698,9616 708,224
BTT quoác teá 33,392 44,843 48,289 51,145 52,168
Toång soá 573,008 641,572 720,194 749,761 760,392
Nguoàn: Factor Chain International (FCI)
Soá lieäu ôû baûng 3.1 cho thaáy doanh soá hoaït ñoäng Factoring lieân tuïc gia taêng qua
caùc naêm, vaø vöôït haàu heát caùc hoaït ñoäng dòch vuï khaùc cuûa ngaønh Taøi chính ngaân haøng
- theo ñaùnh giaù cuûa FCI. Naêm 2003, hoaït ñoäng Factoring treân toaøn theá giôùi ñaït doanh
soá khoaûng 760 tyû EUR, trong ñoù doanh soá hoaït ñoäng Factoring quoác teá ñaït treân 52
tyûEUR. Thò tröôøng lôùn nhaát laø Chaâu Aâu (chieám 65% doanh soá theá giôùi, tieáp theo laø
Chaâu Myõ (22%) vaø Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông (12%). Söï taêng tröôûng maïnh meõ cuûa
Factoring coù theå thaáy ôû caùc neàn kinh teá ñang troãi daäy nhö Ba Lan, Coäng hoøa Seùc, caùc
nöôùc vuøng Baltic vaø ôû Chaâu AÙ laø Trung quoác (taêng tröôûng gaáp 6 laàn vaøo naêm 2001).
ÔÛ Vieät Nam, nhaèm thuùc ñaåy hoaït ñoäng thöông maïi trong nöôùc vaø quoác teá baèng
caùch ña daïng hoùa caùc hình thöùc caáp tín duïng cho doanh nghieäp, ngaøy 06/09/2004
Trang 77
NHNN ñaõ ra quyeát ñònh soá 1096/2004/QÑ-NHNN ban haønh quy cheá hoaït ñoäng bao
thanh toaùn cuûa caùc TCTD. Ñaây laø vaên baûn phaùp lyù cao nhaát ñieàu chænh nghieäp vuï
ngaân haøng naøy. Nghieäp vuï môùi naøy seõ coù vai troø hoã trôï toát cho caùc doanh nghieäp
Vieät Nam, nhaát laø trong tröôøng hôïp baùn haøng traû chaäm neân seõ ñöôïc caùc doanh
nghieäp ñoùn nhaän nhanh.
Tuy nhieân, bao thanh toaùn laø hình thöùc taøi trôï coù ñoä ruûi ro cao vaø coøn khaù môùi
meû ñoái vôùi caùc NHTM Vieät Nam neân seõ chöa theå coù nhieàu ngaân haøng aùp duïng ngay
nghieäp vuï naøy. Hieän nay, chæ coù moät soá ít caùc ngaân haøng trieån khai nghieäp vuï bao
thanh toaùn treân ñòa baøn TP HCM nhö: chi nhaùnh NH Deustche Bank, chi nhaùnh NH
UFJ, chi nhaùnh NH Chinfon Bank vaø NH AÙ Chaâu. Caùc chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi coù
maïng löôùi roäng khaép treân theá giôùi, beà daøy kinh nghieäm trong caùc nghieäp vuï ngaân
haøng quoác teá hieän ñaïi vaø ñaõ laø thaønh vieân cuûa hieäp hoäi bao thanh toaùn quoác teá, vieäc
trieån khai aùp duïng nghieäp vuï bao thanh toaùn quoác teá seõ coù nhieàu thuaän lôïi vaø öu theá.
Caùc NHTM nhaø nöôùc hieän nay ñeàu ñang trong giai ñoaïn nghieân cöùu vaø seõ trieån khai
aùp duïng trong voøng 1-2 naêm tôùi.
Ñaây laø nghieäp vuï khaù môùi meû neân tröôùc maét caùc NH neân daïng Factoring coù
truy ñoøi. Theo ñoù Factor XK khoâng mua ñöùt caùc khoaûn phaûi thu maø chæ döïa vaøo ñoù
ñeå taøi trôï nhaø XK, trong tröôøng hôïp beân khoâng thu ñöôïc tieàn haøng thì nhaø XK phaûi
hoaøn traû laïi tieàn haøng ñaõ ñöôïc öùng tröôùc. Nhö vaäy, Factor XK thöïc hieän hai chöùc
naêng: taøi trôï vaø cung caáp dòch vuï thu nôï cho nhaø XK.
Nhöõng coâng vieäc caàn thieát cho vieäc trieån khai hình thöùc taøi trôï naøy laø:
Thieát laäp maïng löôùi ñaïi lyù bao thanh toaùn quoác teá. Bao thanh toaùn quoác teá
thöôøng hoaït ñoäng theo heä thoáng bao thanh toaùn hai ñôn vò, töùc laø neáu caùc NHTM
trong nöôùc laø ñôn vò bao thanh toaùn XKø (Factor XK) thì caàn phaûi coù moät toå chöùc bao
thanh toaùn NK (Factor NK) ôû nöôùc ngöôøi mua cuøng tham gia. Toå chöùc Factor NK seõ
trôï giuùp ñaéc löïc trong vieäc ngaên chaën ruûi ro taøi trôï Factoring, döïa treân cô sôû caáp baûo
laõnh thanh toaùn cuûa ngöôøi mua (neáu caàn thieát vaø ñöôïc yeâu caàu), cuõng nhö cung caáp
Trang 78
thoâng tin phaân tích TD cuûa ngöôøi mua cho Factor XK tröôùc khi ra quyeát ñònh taøi trôï.
Xaây döïng bieåu maãu, hôïp ñoàng, quy trình. Bao thanh toaùn XK lieân quan ñeán ít
nhaát 3 hôïp ñoàng: Hôïp ñoàng thöông maïi giöõa nhaø XK vaø ngöôøi mua nöôùc ngoaøi, Hôïp
ñoàng bao thanh toaùn XK giöõa Factor XK vaø nhaø XK qua ñoù Factor XK ñöôïc nhaø XK
chuyeån nhöôïng quyeàn thu nôï tieàn haøng moät caùch hôïp phaùp töø ngöôøi mua nöôùc ngoaøi;
Hôïp ñoàng ñaïi lyù/hoaëc ñoái taùc giöõa Factor XK vaø Factor NK.
Xaùc ñònh laõi suaát, bieåu phí dòch vuï: Caùc khoaûn thu töø nghieäp vuï bao thanh toaùn
ñöôïc taïo thaønh töø 3 yeáu toá:
o Phí ñaêng kyù bao thanh toaùn (bao goàm caû chi phí thaåm ñònh TD ngöôøi mua)
o Hoa hoàng bao thanh toaùn (bao goàm phí dòch vuï thu nôï vaø phí “ruûi ro” hoaëc
phí baûo laõnh thanh toaùn cuûa Factor NK, neáu coù)
o Chi phí laõi taøi trôï Factoring (coøn goïi laø phí chieát khaáu)
Xaùc ñònh maët haøng taøi trôï: trong giai ñoaïn ñaàu chæ neân aùp duïng coù choïn loïc
ñoái vôùi moät soá ngaønh haøng nhaát ñònh, ñoái vôùi töøng thöông vuï cuï theå vaø aùp duïng bao
thanh toaùn coù truy ñoøi. Caùc ngaønh haøng XK truyeàn thoáng cuûa Vieät Nam nhö haøng deät
may, da giaøy, haøng noâng thuûy saûn thöôøng baùn do caùc nhaø NK laø caùc taäp ñoaøn thöông
maïi lôùn, laø caùc nhaø cung caáp lôùn ôû thò tröôøng nöôùc NK, vieäc taøi trôï Factoring ôû caùc
ngaønh haøng naøy laø hoaøn toaøn khaû thi.
Thieát laäp heä thoáng cung caáp thoâng tin lieân laïc theo ñuùng caùc tieâu chuaån
thoáng nhaát.
Ñeå coù theå thieát laäp ñöôïc maïng löôùi ñaïi lyù bao thanh toaùn quoác teá cuøng hôïp taùc
trong nghieäp vuï bao thanh toaùn, caùc toå chöùc bao thanh toaùn phaûi gia nhaäp hieäp hoäi
bao thanh toaùn quoác teá (FCI). Ñaây laø moät toå chöùc lieân keát caùc toå chöùc bao thanh toaùn
treân khaép theá giôùi, vôùi hôn 160 thaønh vieân taïi gaàn 50 quoác gia. Moãi thaønh vieân gia
nhaäp FCI phaûi tuaân thuû caùc tieâu chí nghieâm ngaët veà naêng löïc taøi chính vaø cam keát veà
caùc tieâu chuaån dòch vuï cao; caùc thaønh vieân ñeàu söû duïng moät heä thoáng thoâng tin lieân
laïc chuaån, thoáng nhaát hoaït ñoäng theo quy taéc haønh ngheà toaøn caàu vaø phaûi ñoùng goùp
Trang 79
moät möùc phí hoaït ñoäng.
Trong khi ñoù, caùc NHTM nhaø nöôùc Vieät Nam hieän nay vôùi naêng löïc taøi chính
coøn yeáu, caùc chæ soá hoaït ñoäng chöa ñaït chuaån möïc vaø tieâu chí cuûa ngaân haøng hieän
ñaïi treân theá giôùi chöa ñaùp öùng, kinh nghieäm hoaït ñoäng trong lónh vöïc naøy chöa coù vaø
uy tín treân tröôøng quoác teá chöa cao thì vieäc trôû thaønh thaønh vieân cuûa hieäp hoäi
Factoring quoác teá khoâng phaûi laø vaán ñeà ñôn giaûn, coù theå thöïc hieän ngay ñöôïc.
Chính vì theá, coù moät moâ hình thöïc hieän taøi trôï theo hình thöùc bao thanh toaùn
ñang ñöôïc caùc NHTM nhaø nöôùc nghieân cöùu, trong ñoù caùc NHTM trong nöôùc seõ ñoùng
vai troø laø ngaân haøng cho vay (lending bank) taøi trôï cho nhaø XK trong nöôùc, coøn ñôn
vò bao thanh toaùn XK vaø bao thanh toaùn NK seõ laø caùc toå chöùc Factor nöôùc ngoaøi ñaõ
coù beà daøy trong hoaït ñoäng bao thanh toaùn.
Quy trình bao thanh toaùn theo moâ hình noùi treân ñöôïc moâ taû nhö sau:
Sô ñoà nghieäp vuï Factoring XK theo moâ hình ñeà xuaát:
(1) HÑ baùn haøng
(3) Y/caàu kieåm tra TD
(5) Pheâ duyeät hay töø choái BTT
Nhaø NK
Factor XK
(4)
Ñaùnh giaù
tín duïng
(2) Y/caàu
ñaùnh giaù tín
duïng cuûa
nhaø NK
(6) Pheâ
duyeät /
töø choái
BTT
Factor NK
Nhaø XK
(7) Giao haøng
(9) Chuyeån nhöôïng hoùa ñôn
Nhaø NK
Factor XK
(8)
Chuyeån
nhöôïng
hoùa ñôn
Nhaø XK
Factor NK
NH cho vay
(Lending Bank)
(15)
Thanh toaùn
(10) Thoâng baùo
soá tieàn
(11)
ÖÙng tröôùc
(17)
Thanh toaùn (12)
Thu nôï
ñeán
haïn
(13)
Thanh
khi toaùn
Trang 80
(14) Thanh toaùn
Theo moâ hình naøy, nhaø XK chuyeån nhöôïng hoùa ñôn cho Factor XK, Factor XK
kieåm tra hoùa ñôn vaø thoâng baùo cho NH cho vay ñeå öùng tröôùc tieàn cho nhaø XK. Caùc
NHTM ñoùng vai troø laø NH cho vay taøi trôï cho nhaø XK vaø höôûng laõi taøi trôï tính theo
trò giaù hoùa ñôn vaø thôøi gian taøi trôï. Caùc ruûi ro veà khaû naêng thanh toaùn cuûa ngöôøi mua
laø do caùc toå chöùc bao thanh toaùn nöôùc ngoaøi gaùnh chòu vaø dó nhieân laø hoï ñöôïc höôûng
caùc khoaûn phí ñaêng kyù vaø phí hoa hoàng bao thanh toaùn. Khi ñeán haïn thanh toaùn,
Factor NK seõ thu hoài nôï töø ngöôøi mua vaø chuyeån cho Factor XK ñeå hoaøn laïi khoaûn
taøi trôï cuûa ngaân haøng cho vay. Tröôøng hôïp coù tranh chaáp veà thöông maïi, toå chöùc bao
thanh toaùn seõ khoâng thöïc hieän thanh toaùn cho ñeán khi tranh chaáp ñöôïc giaûi quyeát
xong.
Hieän nay, coù moät soá toå chöùc bao thanh toaùn quoác teá ñang ñeà nghò caùc NHTM
nhaø nöôùc hôïp taùc thöïc hieän bao thanh toaùn XK theo moâ hình naøy. Coù nhöõng cô hoäi
vaø thaùch thöùc ñaët ra cho caùc ngaân haøng:
- Ñaây laø cô hoäi ñeå caùc NHTM nhaø nöôùc coù theå sôùm aùp duïng hình thöùc taøi trôï
naøy vôùi möùc ñoä ruûi ro thaáp, tham gia vaøo thò tröôøng nghieäp vuï bao thanh toaùn ngay töø
giai ñoaïn ñaàu, ña daïng hoùa caùc loaïi hình taøi trôï XK, ñaùp öùng kòp thôøi nhu caàu taøi trôï
cuûa khaùch haøng, hoïc hoûi vaø tieáp thu nhöõng kinh nghieäm, nghieäp vuï trong hoaït ñoäng
bao thanh toaùn, tieán tôùi vieäc thöïc söï trôû thaønh toå chöùc bao thanh toaùn XK vaø NK khi
ñieàu kieän chín muoài.
- AÙp duïng moâ hình naøy cuõng tieàm aån nguy cô maát khaùch haøng XK cuûa caùc
NHTM nhaø nöôùc khi khaùch haøng cuûa mình trong quaù trình thöïc hieän nghieäp vuï coù
giao dòch tröïc tieáp vôùi toå chöùc bao thanh toaùn XK.
Tuy nhieân, xu höôùng phaùt trieån cuûa thò tröôøng ñaët ra yeâu caàu taát yeáu buoäc caùc
ngaân haøng phaûi trieån khai aùp duïng nghieäp vuï naøy, neáu khoâng thì baûn thaân caùc doanh
nghieäp cuõng seõ töø boû ngaân haøng ñeå tìm kieám moät ngaân haøng khaùc coù theå ñaùp öùng toát
hôn nhu caàu cuûa hoï, vieäc maát khaùch haøng laø khoâng theå traùch khoûi. Vaán ñeà ñaët ra ñoái
Trang 81
vôùi caùc NHTM nhaø nöôùc laø phaûi phuïc vuï thaät toát khaùch haøng cuûa mình, taän duïng toái
ña caùc cô hoäi coù ñöôïc töø söï hôïp taùc trong nghieäp vuï naøy ñeå coù theå phaùt trieån loaïi
hình taøi trôï naøy ngaøy moät ñaày ñuû vaø hoaøn thieän hôn.
3.3.4 Xaây döïng caùc chính saùch taøi trôï xuaát khaåu rieâng bieät ñoái vôùi töøng ngaønh
haøng, töøng nhoùm khaùch haøng.
Phaùt trieån ña daïng hoùa caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu ñi ñoâi vôùi ña daïng hoùa
caùc ngaønh haøng vaø ñoái töôïng khaùch haøng taøi trôï. Tuy nhieân, phaùt trieån ña daïng hoùa
caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu phaûi xeùt ñeán nhöõng ñaëc thuø rieâng bieät cuûa moãi nhoùm
khaùch haøng moãi ngaønh haøng xuaát khaåu. Vì vaäy, caàn phaûi xaây döïng nhöõng chính saùch
taøi trôï xuaát khaåu rieâng bieät ñoái vôùi töøng ngaønh haøng, töøng nhoùm khaùch haøng.
Veà chính saùch taøi trôï ñoái vôùi töøng ngaønh haøng xuaát khaåu:
- Xaây döïng chính saùch taøi trôï XK ñoái vôùi caùc ngaønh haøng phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm
kinh doanh vaø theá maïnh, ñieåm yeáu cuûa töøng ngaønh haøng treân ñòa baøn. Caùc ngaân haøng
caàn xaây döïng chính saùch taøi trôï rieâng bieät ñoái vôùi caùc ngaønh haøng XK chuû löïc cuûa TP
HCM nhö: ngaønh deät may, giaøy deùp, thuûy saûn, noâng saûn, saûn phaåm goã, saûn phaåm
nhöïa vaø saûn phaåm ñieän töû.
- Chính saùch taøi trôï XK ñi keøm vôùi chính saùch taøi trôï NK taïo thaønh chính saùch
taøi trôï XNK rieâng bieät cho töøng ngaønh haøng, vì moät ñaëc tröng cuûa XK Vieät Nam laø
giaù trò NK ñaàu vaøo chieám tyû troïng lôùn (ñoái vôùi caùc maët haøng coâng nghieäp vaø cheá
bieán).
Veà chính saùch khaùch haøng:
- Xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån khaùch haøng trong töøng giai ñoaïn, tuøy töøng ñoái
töôïng khaùch haøng maø ñeà ra nhöõng chính saùch phuø hôïp.
- Xaùc ñònh khaùch haøng muïc tieâu: caùc khaùch haøng coù tình hình taøi chính laønh
maïnh, caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû coù hoaït ñoäng kinh doanh toát, khaùch haøng XK
caùc maët haøng truyeàn thoáng, laø theá maïnh cuûa Vieät Nam. Thöïc hieän phaân ñoaïn khaùch
haøng muïc tieâu ñoái vôùi töøng saûn phaåm cuï theå, phaân tích, ñaùnh giaù ñaëc ñieåm vaø nhu
Trang 82
caàu cuûa töøng phaân ñoaïn khaùch haøng ñeå coù nhöõng ñieàu chænh chính saùch thích hôïp.
- Xaây döïng chính saùch khaùch haøng phuø hôïp treân cô sôû khoâng phaân bieät thaønh
phaàn kinh teá nhöng coù phaân loaïi khaùch haøng ñeå aùp duïng moät soá öu ñaõi hôïp lyù trong
quan heä giöõa ngaân haøng vaø khaùch haøng. Töø vieäc phaân loaïi khaùch haøng vôùi yeâu caàu
thaät chính xaùc vaø ñaày ñuû, caùc ngaân haøng coù theå ñöa ra caùc chính saùch öu ñaõi ñoái vôùi
khaùch haøng toát, coù tieàm naêng nhö: öu ñaõi veà laõi suaát taøi trôï, öu ñaõi veà dòch vuï phí,
haïn möùc tín duïng tín chaáp, tyû leä vay voán so vôùi giaù trò taøi saûn ñaûm baûo.
- Noäi dung chính saùch öu ñaõi khaùch haøng toát, tieàm naêng:
Öu ñaõi trong cho vay baèng caùc hình thöùc: taäp trung voán cho vay caùc khaùch
haøng toát veà moïi maët, thoâng baùo haïn möùc tín duïng, laõi suaát öu ñaõi, laõi suaát thoûa thuaän
theo töøng loaïi khaùch haøng.
Öu ñaõi trong theá chaáp taøi saûn vay voán: aùp duïng tæ leä giaù trò theá chaáp treân giaù trò
döï ñònh vay.
Thöïc hieän chính saùch giaù thaáp cho khaùch haøng toát, tieàm naêng, khaùch haøng
quan heä laâu daøi, caáp tín duïng keøm theo ñieàu kieän söû duïng caùc dòch vuï khaùc cuûa ngaân
haøng. AÙp duïng “giaù öu ñaõi coù truy ñoøi” (neáu khaùch haøng khoâng thöïc hieän cam keát ñeå
ñöôïc höôûng giaù öu ñaõi ñoù vôùi ngaân haøng thì khaùch haøng phaûi chòu theâm phaàn cheânh
leäch giaù giöõa giaù thoâng thöôøng vaø giaù öu ñaõi).
3.3.5 Phaùt trieån caùc nghieäp vuï thanh toaùn quoác teá, caùc dòch vuï tö vaán hoã trôï
khaùch haøng trong hoaït ñoäng xuaát khaåu.
Thöïc hieän theâm caùc nghieäp vuï nhaèm hoã trôï khaùch haøng, tham gia vôùi khaùch
haøng ngay töø ñaàu thöông vuï XK vaø kheùp kín quy trình phuïc vuï khaùch haøng XK.
3.3.5.1 Tham gia tö vaán khaùch haøng ngay töø giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa thöông vuï.
Thöïc teá cho thaáy, nhaø XK luoân caàn söï tö vaán cuûa NH trong suoát thöông vuï XK
cuûa mình, trong ñoù, söï tham gia tö vaán cuûa NH ngay töø nhöõng böôùc ñaàu tieân coù yù
nghóa raát quan troïng vöøa ñaûm baûo thaønh coâng cho thöông vuï, vöøa ñaûm baûo NH coù theå
tham gia taøi trôï vaø ñaït ñöôïc an toaøn vaø hieäu quaû trong hoaït ñoäng taøi trôï cuûa mình.
Trang 83
Qua quaù trình quan heä giao dòch vôùi khaùch haøng vaø qua coâng taùc tieáp thò, ngaân
haøng neân coù söï chuû ñoäng tham gia tö vaán vôùi khaùch haøng ngay töø giai ñoaïn ñaàu tieân
cuûa thöông vuï XK, luùc khaùch haøng baét ñaàu thöông löôïng kyù keát hôïp ñoàng XK, luùc
ngöôøi mua nöôùc ngoaøi môû L/C cho nhaø XK, hay luùc khaùch haøng baét ñaàu coù nhöõng
nghieân cöùu khaû thi, môùi ñöôïc caáp pheùp hay chuû tröông cho thöïc hieän caùc döï aùn lôùn.
Caùc NHTM nhaø nöôùc hieän nay chöa coù boä phaän tö vaán khaùch haøng chuyeân
bieät. Moïi höôùng daãn ñeàu do caùc thanh toaùn vieân, caùn boä tín duïng thöïc hieän moät caùch
vaén taét, khoâng ñoàng ñeàu, ñoâi khi vieäc tö vaán chöa ñaày ñuû vaø kòp thôøi. Ñieàu naøy khieán
cho sai soùt deã naûy sinh, taïo neân laõng phí lôùn veà thôøi gian vaø chi phí cho caû khaùch
haøng laãn ngaân haøng. Nghieäp vuï tö vaán naøy phaûi coù moät boä phaän rieâng bieät, chuyeân
moân hoùa ñaëc bieät trong lónh vöïc XNK, lónh vöïc maø caùc doanh nghieäp Vieät Nam coøn
nhieàu luùng tuùng. Do ñoù, vieäc thieát laäp boä phaän tö vaán khaùch haøng laø caàn thieát.
Caùc noäi dung cô baûn cuûa coâng taùc tö vaán khaùch haøng trong taøi trôï XK:
- Tö vaán khi khaùch haøng kyù keát hôïp ñoàng ngoaïi thöông sao cho coù hieäu quaû cao,
traùnh phaùt sinh caùc tranh chaáp kieän tuïng, tö vaán ñeå doanh nghieäp löïa choïn phöông
thöùc TTQT, ñoàng tieàn thanh toaùn, ñieàu kieän ngoaïi thöông phuø hôïp, coù lôïi nhaát.
- Caäp nhaät thoâng tin thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá, taäp quaùn quoác teá, luaät
phaùp quoác teá, tình hình taøi chính cuûa caùc coâng ty trong nöôùc vaø quoác teá ñeå cung caáp
thoâng tin, tö vaán khi khaùch haøng coù nhu caàu.
- Tö vaán cuï theå cho töøng thöông vuï XK veà caùc taäp quaùn trong thanh toaùn cuûa
nöôùc ñoái taùc, traùch nhieäm vaø quyeàn haïn cuûa nhaø xuaát khaåu vaø ngaân haøng, caùch kieåm
tra noäi dung L/C, caùch thöùc öùng xöû khi thöïc hieän L/C ñaõ môû, caùch laäp boä chöùng töø
phuø hôïp L/C, bieän phaùp giaûm ruûi ro trong thöïc hieän L/C…
- Höôùng daãn, hoã trôï khaùch haøng veà quy trình, thuû tuïc, caùch thöùc trong thöïc hieän
quan heä giao dòch taøi trôï XK vaø TTQT vôùi ngaân haøng sao cho tieát kieäm ñöôïc thôøi
gian, giaûm chi phí vaø sai soùt cuûa khaùch haøng.
Trang 84
3.3.5.2 Thöïc hieän dòch vuï laäp chöùng töø hoä cho khaùch haøng xuaát khaåu.
Moät soá doanh nghieäp XK khoâng thöôøng xuyeân, hoaëc khoâng coù kinh nghieäm
trong hoaït ñoäng XNK coù nhu caàu nhôø ngaân haøng laäp hoä boä chöùng töø XK. Ñaây cuõng
laø moät loaïi hình dòch vuï neân toå chöùc cho khaùch haøng tröôùc maét laø ñaùp öùng nhu caàu,
sau laø taïo söï yeân taâm tin töôûng nôi khaùch haøng, taêng thu phí dòch vuï cho ngaân haøng.
Caùc chuyeân vieân TTQT coù nghieäp vuï chuyeân moân cao, trong quaù trình laäp chöùng töø
seõ traùnh ñi raát nhieàu sai soùt, tieát kieäm thôøi gian cho khaùch haøng, ñoàng thôøi neáu khaùch
haøng coù nhu caàu chieát khaáu chöùng töø, thì vieäc chieát khaáu chöùng töø cuûa NH sau ñoù
cuõng seõ raát nhanh choùng, thuaän lôïi hôn cho khaùch haøng. Hôn nöõa, trong quaù trình
theo saùt khaùch haøng ñeå laäp chöùng töø XK ñoù, NH cuõng seõ kòp thôøi phaùt hieän ñeå tö vaán
cho khaùch haøng bieän phaùp xöû trí, ñoái phoù vôùi caùc vaán ñeà coù lieân quan tôùi vieäc khoâng
thöïc hieän ñöôïc ñuùng nghóa vuï hôïp ñoàng cuûa khaùch haøng, qua ñoù, NH cuõng ñaûm baûo
thu hoài ñöôïc tieàn ñaõ taøi trôï cho khaùch haøng khi laøm haøng XK.
3.3.5.3 Söû duïng dòch vuï ñoøi tieàn hoä cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi.
Moät soá caùc NH nöôùc ngoaøi saün saøng cung caáp dòch vuï ñoøi tieàn hoä boä chöùng töø
XK cho caùc NHTM trong nöôùc. UÛy thaùc vieäc ñoøi hoaøn tieàn cho moät NH nöôùc ngoaøi
lôùn, coù teân tuoåi tieán haønh ñeå taän duïng caùc öu ñieåm veà maïng löôùi roäng, nghieäp vuï
ngaân haøng, coâng ngheä hieän ñaïi cuûa hoï ñeå thu ñöôïc tieàn hoaøn traû nhanh hôn. Maët
khaùc, caùc NH phaùt haønh L/C cuõng thöôøng khoâng daùm chaây lì trong thanh toaùn vôùi caùc
ngaân haøng lôùn. Laøm nhö theá, caùc NH coøn coù theå giaûm ñöôïc chi phí trong vieäc ñoøi
hoaøn tieàn vì theo caùch thöùc quan heä ñaïi lyù giöõa caùc ngaân haøng hieän nay, NH ñaïi lyù
thu hoä khoâng thu phí ñöùng ñoøi hoaøn tieàn hoä töø NH uûy thaùc ñoøi hoaøn tieàn maø thaäm chí
coøn coù thöôûng hoa hoàng cho caùc NH naøy; vaø chi phí böu ñieän cho vieäc gôûi chöùng töø
ñoøi hoaøn tieàn hoï tính cuõng thaáp hôn chi phí böu ñieän maø NH uûy thaùc phaûi chòu khi töï
mình ñoøi hoaøn tieàn.
Ngoaøi ra, ñeå ñaûm baûo khaû naêng thu hoài soá tieàn ñaõ taøi trôï theo hình thöùc chieát
khaáu boä chöùng töø XK coù trò giaù lôùn, boä chöùng töø XK traû chaäm hoaëc boä chöùng töø XK
Trang 85
sang caùc thò tröôøng coù ruûi ro cao, caùc NHTM nhaø nöôùc cuõng coù theå thöïc hieän taùi chieát
khaáu, baùn nôï phaûi thu naøy laïi cho caùc NH nöôùc ngoaøi voán raát saün loøng laøm ñieàu naøy.
3.3.6 Kieåm soaùt vaø haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu.
Hoaït ñoäng taøi trôï XK cuûa ngaân haøng phaûi ñöông ñaàu vôùi nhieàu yeáu toá ruûi ro
khaùc nhau, töø moâi tröôøng kinh doanh cuûa khaùch haøng vaø ngaân haøng, töø chính khaùch
haøng nhaän taøi trôï vaø caû töø thao taùc nghieäp vuï cuûa ngaân haøng.
Phaùt trieån ña daïng caùc hình thöùc taøi trôï XK, ñaùp öùng toát hôn nhu caàu veà voán
phuïc vuï cho hoaït ñoäng XK cuûa khaùch haøng nhöng phaûi ñaûm baûo chaát löôïng tín duïng,
an toaøn vaø hieäu quaû trong hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Ñeå coù theå kieåm soaùt vaø haïn cheá
ruûi ro trong hoaït ñoäng taøi trôï XK, caùc NHTM nhaø nöôùc caàn xaây döïng moät phöông
phaùp roõ raøng, toaøn dieän trong vieäc nhaän ñònh ruûi ro vaø aùp duïng hieäu quaû caùc bieän
phaùp choáng ñôõ nhöõng ruûi ro ñoái vôùi töøng loaïi hình taøi trôï.
Moät giao dòch XK baát kyø duø coù möùc ñoä ruûi ro cao chaêng nöõa vaãn khoâng nhaát
thieát khieán moät ngaân haøng phaûi baùc boû yeâu caàu taøi trôï neáu nhö ruûi ro ñoù naèm trong
taàm kieåm soaùt cuûa ngaân haøng. Xaùc ñònh, ño löôøng ruûi ro ñeå tìm bieän phaùp loaïi tröø
hoaëc giaûm thieåu ruûi ro xuoáng möùc ñoä chaáp nhaän ñöôïc seõ taïo neân lôïi theá caïnh tranh
hieäu quaû cho caùc saûn phaåm taøi trôï XK cuûa ngaân haøng tröôùc caùc ñoái thuû caïnh tranh.
Trong ñieàu kieän thöïc teá thò tröôøng taøi trôï XK ôû Vieät Nam hieän nay, coù theå toùm
löôïc moät soá bieän phaùp haïn cheá ruûi ro höõu hieäu cho caùc ngaân haøng taøi trôï nhö sau:
• Ñoái vôùi ruûi ro quoác gia vaø ruûi ro chuyeån tieàn:
- Xeáp haïng tín duïng caùc quoác gia.
- Theo doõi nhöõng thay ñoåi trong quy cheá, luaät leä lieân quan ñeán thöông maïi quoác
teá vaø ôû caùc quoác gia coù quan heä ngoaïi thöông.
- Xaùc ñònh haïn möùc tín duïng toái ña cho taøi trôï.
- Taùi chieát khaáu, baùn nôï treân thò tröôøng taøi chính quoác teá.
• Ñoái vôùi ruûi ro lieân quan ñeán khaû naêng hoaøn thaønh thöông vuï cuûa nhaø xuaát khaåu:
- Löïa choïn hình thöùc baûo ñaûm tín duïng phuø hôïp.
- Thu thaäp thoâng tin vaø ñaùnh giaù chính xaùc veà naêng löïc taøi chính vaø naêng löïc kinh
Trang 86
doanh, uy tín treân thöông tröôøng, ngaønh kinh doanh, lôïi nhuaän, hieäu quaû kinh doanh,
ñaïo ñöùc kinh doanh… cuûa khaùch haøng XK.
- Xaùc laäp haïn möùc taøi trôï cho khaùch haøng.
• Ñoái vôùi ruûi ro veà bieán ñoäng treân thò tröôøng haøng hoùa xuaát khaåu:
- Giôùi haïn möùc taøi trôï theo moät tyû leä thích hôïp
- Thöôøng xuyeân caäp nhaät caùc thoâng tin veà tình hình thò tröôøng, giaù caû haøng hoùa.
• Ñoái vôùi ruûi ro trong quaù trình giao haøng vaø vaän chuyeån haøng hoùa:
- Yeâu caàu nhaø XK mua baûo hieåm.
- Löïa choïn ñieàu kieän giao haøng vaø haõng vaän chuyeån thích hôïp.
• Ñoái vôùi ruûi ro thanh toaùn:
- Thu thaäp thoâng tin ña chieàu veà uy tín vaø tình hình taøi chính ngöôøi mua vaø ngaân
haøng phuïc vuï ngöôøi mua.
- Baûo ñaûm cô cheá thanh toaùn an toaøn vaø töông thích vôùi möùc ñoä ruûi ro thanh toaùn.
- Kieåm soaùt quyeàn sôû höõu vaø vieäc chuyeån giao quyeàn sôû höõu haøng hoùa thoâng qua
boä chöùng töø XK.
• Ñoái vôùi ruûi ro tyû giaù vaø laõi suaát:
- Haïn möùc veà traïng thaùi ngoaïi hoái
- Söû duïng caùc nghieäp vuï kyø haïn, Swap, Option
- Ñoái vôùi laõi suaát: ngaân haøng phaûi giaùm saùt chaët cheõ cô sôû ñònh giaù laõi suaát vaø
ngaøy ñaùo haïn cuûa caùc taøi saûn vaø khoaûn nôï.
• Ñoái vôùi ruûi ro ngaønh kinh teá:
- Ña daïng hoùa caùc ngaønh haøng taøi trôï.
- Xaây döïng chính saùch taøi trôï rieâng bieät vaø aán ñònh haïn möùc taøi trôï toái ña cho moãi
ngaønh khaùc nhau.
3.4 Moät soá kieán nghò veà chính saùch ñoái vôùi nhaø nöôùc.
3.4.1 Kieán nghò veà caùc quy ñònh phaùp luaät lieân quan ñeán hoaït ñoäng thanh toaùn
quoác teá vaø taøi trôï xuaát khaåu.
- Heä thoáng phaùp luaät veà thanh toaùn quoác teá
Hieän nay, Vieät Nam chöa coù luaät, phaùp leänh hay quy ñònh döôùi luaät naøo quy
Trang 87
ñònh rieâng veà TTQT. Maëc duø chæ laø moät nghieäp vuï ngaân haøng, nhöng hoaït ñoäng
TTQT coù lieân quan tröïc tieáp ñeán quyeàn lôïi, traùch nhieäm uy tín cuûa nhieàu ngaønh,
nhieàu lónh vöïc trong ñoù coù quan heä tín duïng giöõa ngaân haøng vaø khaùch haøng. Chuùng ta
bieát raèng caùc quy taéc thöïc haønh thoáng nhaát veà TTQT (L/C, nhôø thu, chuyeån tieàn…)
khoâng phaûi laø vaên baûn luaät maø chæ laø caùc taäp quaùn, quy öôùc vaø thöïc tieãn ngaân haøng
trong TTQT. Caùc NHTM tuaân thuû theo caùc taäp quaùn vaø quy taéc thoáng nhaát neâu treân,
nhöng khi xaûy ra tranh chaáp vaø coù söï maâu thuaãn giöõa caùc quy taéc vaø luaät phaùp quoác
gia thì ngaân haøng seõ raát luùng tuùng, khoù khaên trong caùch thöùc haønh xöû vaø ngaân haøng
thöôøng laø beân gaùnh chòu nhöõng thieät haïi. Chính vì vaäy, nhaø nöôùc caàn sôùm ban haønh
caùc vaên baûn phaùp luaät hoaëc döôùi luaät (phaùp leänh, nghò ñònh) quy ñònh roõ raøng:
Traùch nghieäm, nghóa vuï vaø quyeàn lôïi cuûa caùc beân lieân quan trong nöôùc trong
vieäc thöïc hieän caùc quy öôùc, quy taéc trong TTQT.
Phöông phaùp xöû lyù khi coù söï xung ñoät giöõa caùc quy taéc quoác teá vaø luaät phaùp
Vieät Nam. Ñeå hoäi nhaäp quoác teá ngaønh ngaân haøng, Vieät Nam caàn quy ñònh luaät theo
höôùng tuaân thuû caùc quy taéc vaø taäp quaùn quoác teá, töùc laø tröôøng hôïp coù maâu thuaãn giöõa
caùc quy taéc quoác teá vaø luaät phaùp Vieät Nam thì caùc quy taéc quoác teá seõ chieám öu theá.
Xöû lyù traùch nhieäm khi coù tranh chaáp vaø thieät haïi.
Quy ñònh naøy phaûi phuø hôïp vôùi caùc thoâng leä quoác teá, phuø hôïp vôùi heä thoáng caùc
vaên baûn phaùp luaät cuûa Vieät Nam, ñoàng thôøi phaûi tính ñeán caùc ñaëc thuø kinh teá xaõ hoäi,
taäp quaùn cuõng nhö moâi tröôøng ñaàu tö ôû Vieät Nam.
- Quy cheá chieát khaáu boä chöùng töø haøng xuaát
Maëc duø hieän nay chieát khaáu chöùng töø laø moät hoaït ñoäng chuû yeáu trong taøi trôï
XK taïi caùc NHTM Vieät Nam nhöng nhaø nöôùc vaãn chöa ban haønh quy cheá chieát khaáu
boä chöùng töø haøng xuaát. Trong thôøi gian qua, caùc NHTM ñaõ töï xaây döïng quy trình, thuû
tuïc ñeå thöïc hieän hoaït ñoäng naøy. Tuy nhieân, ñeå hoaït ñoäng chieát khaáu boä chöùng töø toát
hôn, coù quy trình, quy cheá thoáng nhaát giöõa caùc NHTM cuõng nhö taïo cô sôû phaùp lyù
cho caùc ngaân haøng trong thöïc hieän nghieäp vuï naøy, nhaø nöôùc neân sôùm ban haønh quy
Trang 88
cheá chieát khaáu boä chöùng töø haøng xuaát.
3.4.2 Moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán caàm coá, theá chaáp, giao dòch baûo ñaûm
Nhöõng khoù khaên vöôùng maéc trong thuû tuïc coâng chöùng, thuû tuïc ñaêng kyù giao
dòch baûo ñaûm vaø trong vieäc xöû lyù taøi saûn baûo ñaûm nôï vay laø nhöõng haïn cheá coù aûnh
höôûng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng taøi trôï cuûa ngaân haøng. Töø thöïc teá naøy, kieán nghò nhaø
nöôùc tieáp tuïc caûi caùch thuû tuïc coâng chöùng, chöùng thöïc hôïp ñoàng theá chaáp, caàm coá vaø
thuû tuïc ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm theo höôùng thuaän lôïi, nhanh choùng hôn ñeå taän
duïng caùc cô hoäi kinh doanh:
- Chænh söûa caùc quy ñònh veà coâng chöùng, veà ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm nhaèm
ñaûm baûo tính thoáng nhaát, ñoàng boä, ruùt ngaén thôøi gian ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm.
- Coù söï thoáng nhaát veà quy ñònh, caùch laøm… giöõa caùc phoøng coâng chöùng traùnh tình
traïng caùc coâng chöùng vieân, caùc phoøng coâng chöùng coù caùc yeâu caàu, quy ñònh khaùc
nhau vaø tình traïng moät taøi saûn ñaûm baûo naøo ñoù bò phoøng coâng chöùng naøy töø choái
coâng chöùng nhöng laïi ñöôïc phoøng coâng chöùng khaùc chaáp nhaän.
- Taäp huaán cho caùc caùn boä chuyeân traùch, nhaát laø caùn boä chuyeân traùch caáp
phöôøng xaõ ñeå naém baét ñuùng caùc chuû tröông chính saùch, caùc quy ñònh lieân quan ñeán
vaán ñeà naøy, ñaûm baûo thuû tuïc coâng chöùng, ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm taïi caùc ñòa
phöông ñöôïc thöïc hieän thoáng nhaát, thuaän tieän, deã daøng.
3.4.3 Töøng böôùc quy ñònh cheá ñoä kieåm toaùn baét buoäc ñoái vôùi doanh nghieäp
Hieän nay, coâng taùc kieåm toaùn taïi caùc doanh nghieäp chöa ñöôïc thöïc hieän ñoàng
boä. Ñoái vôùi DNNN, coâng taùc kieåm toaùn ñaõ ñöôïc coi troïng vaø ña soá ñeàu coù baùo caùo
kieåm toaùn qua caùc naêm. Ñoái vôùi doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh, raát ít doanh nghieäp
thöïc hieän kieåm toaùn ñònh kyø hay hoaït ñoäng kieåm toaùn chæ ñöôïc thöïc hieän khi doanh
nghieäp baét buoäc phaûi kieåm toaùn. Do cheá ñoä baùo caùo thoáng keâ chöa thaät söï nghieâm
minh, neân caùc baùo caùo taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp göûi cho NH coù ñoä tin caäy thaáp.
Hoaït ñoäng kieåm toaùn ñoäc laäp seõ phaàn naøo haïn cheá nhöõng ñieåm khoâng trung
thöïc trong baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp töø ñoù giuùp NH ñaùnh giaù ñuùng tình hình
taøi chính cuûa doanh nghieäp khi thaåm ñònh cho vay. Do ñoù, nhaø nöôùc neân ban haønh
Trang 89
quy ñònh kieåm toaùn baét buoäc ñoái vôùi taát caû caùc doanh nghieäp ñeå ñöa ra caùc baùo caùo
taøi chính coù theå phaûn aùnh tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp
moät caùch ñaày ñuû vaø chính xaùc.
3.4.4 Naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa trung taâm thoâng tin tín duïng.
Ñeå hoaøn thieän vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa trung taâm thoâng tin tín
duïng thì caàn coù söï phoái hôïp ñoàng boä cuûa caùc cô quan quaûn lyù doanh nghieäp: caùc cô
quan thueá, thoáng keâ, boä keá hoaïch ñaàu tö… phaûi coù nhieäm vuï cung caáp thoâng tin kòp
thôøi, noái maïng tröïc tieáp veà NHNN qua ñoù boä phaän CIC coù nhieäm vuï saøng loïc thoâng
tin, chuyeån veà maïng cho caùc NHTM söû duïng. CIC ñöôïc quyeàn thu phí neáu nhö
NHTM ñöa ra caùc ñôn ñaët haøng.
Naâng caáp vaø phaùt trieån CIC daàn trôû thaønh trung taâm döõ lieäu haøng ñaàu quoác
gia. CIC neân xaây döïng phaàn meàm ña naêng, öùng duïng thoáng nhaát cho caùc NHTM,
chuyeân moân hoùa kyõ thuaät öùng duïng coâng ngheä thoâng tin trong coâng taùc phaân tích,
ñaùnh giaù xeáp loaïi DN, caäp nhaät löu tröõ thoâng tin khaùch haøng, ñaûm baûo tính chính xaùc,
ruùt ngaén thôøi gian thaåm ñònh. NHNN phaûi phoái hôïp vôùi CIC coù cheá ñoä kieåm tra, bieän
phaùp cheá taøi ñoái vôùi caùc NHTM trong vieäc chaáp haønh quy cheá hoaït ñoäng thoâng tin tín
duïng. Veà caùc chæ tieâu ñaùnh giaù, CIC neân boå sung theâm caùc chæ tieâu veà ñònh tính, chæ
tieâu tuyeät ñoái ñeå coù theå ñaùnh giaù quy moâ cuûa DN nhö: voán töï coù thöïc teá, voán luaân
chuyeån, doanh thu, khaû naêng cho vay toái ña ñoái vôùi moät DN, nôï quaù haïn.
3.4.5 Thaønh laäp toå chöùc baûo hieåm tín duïng xuaát khaåu ñeå hoã trôï cho hoaït ñoäng
xuaát khaåu vaø taøi trôï xuaát khaåu.
Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá vaø XK, chính phuû moãi quoác
gia ñeàu coù caùc chính saùch hoã trôï cho caùc doanh nghieäp trong nöôùc thoâng qua nhieàu
coâng cuï vôùi nhieàu keânh hoã trôï khaùc nhau, nhö: cho vay öu ñaõi, baûo laõnh tín duïng, baûo
hieåm ñaàu tö, baûo hieåm tín duïng... trong ñoù nhieàu nöôùc ñaëc bieät quan taâm ñeán baûo
hieåm tín duïng XK (Export Credit Insurance). Baûo hieåm tín duïng XK laø moät hình thöùc
baûo hieåm cho nhaø XK vaø ngaân haøng phuïc vuï nhaø XK khoûi nhöõng tröôøng hôïp ruûi ro
khoâng thanh toaùn cho haøng hoùa dòch vuï ñaõ ñöôïc cung caáp do caùc ruûi ro veà chính trò
hoaëc ruûi ro thöông maïi.
Vieäc toå chöùc thöïc hieän vaø phaùt trieån baûo hieåm tín duïng XK laø heát söùc caàn thieát
ñeå khuyeán khích XK, phaùt trieån thò tröôøng XK vaø chia seû ruûi ro vôùi nhöõng nhaø XK
Vieät Nam, nhaát laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû vôùi naêng löïc caïnh tranh coøn yeáu vaø
coøn khaù bôõ ngôõ trong moâi tröôøng giao thöông quoác teá ñaày raãy ruûi ro. Hôn nöõa, phaùt
trieån baûo hieåm tín duïng XK cuõng giuùp chia seû ruûi ro vôùi ngaân haøng, taïo ra coâng cuï
baûo ñaûm giuùp NHTM maïnh daïn taøi trôï cho caùc nhaø XK vôùi caùc ñieàu khoaûn öu ñaõi
hôn. Beân caïnh ñoù, trong khi caùc bieän phaùp hoã trôï tröïc tieáp khaùc cuûa Nhaø nöôùc ñang
phaûi chòu söùc eùp caét boû hoaëc giaûm thieåu thì baûo hieåm tín duïng XK seõ goùp phaàn
Trang 90
chuyeån hoã trôï tröïc tieáp sang hoã trôï giaùn tieáp, thoáng nhaát vôùi caùc quy ñònh quoác teá khi
tham gia caùc hieäp ñònh thöông maïi cuõng nhö hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø quoác teá.
ÔÛ Vieät Nam cho ñeán nay vaãn chöa coù toå chöùc naøo ñaûm ñöông nhieäm vuï naøy
nhaèm thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá höôùng veà XK. Chính Phuû ñaõ coù chuû tröông thöïc
hieän baûo hieåm tín duïng XK vaø giao cho caùc boä ngaønh chöùc naêng xaây döïng khung
phaùp lyù cho hoaït ñoäng naøy. Thuû Töôùng Chính Phuû cuõng ñaõ ra quyeát ñònh soá
110/2002/QÑ-TTg ngaøy 21/08/2002 veà vieäc laäp, söû duïng vaø quaûn lyù Quyõ Baûo hieåm
XK ngaønh haøng. Tuy nhieân, vaán ñeà baûo hieåm XK, baûo hieåm tín duïng XK ôû Vieät
Nam vaãn coøn laø hoaøn toaøn môùi meû, coøn ñang coù nhieàu tranh luaän vaø chöa thoáng nhaát.
Ñeå baûo hieåm tín duïng XK thöïc söï trôû thaønh moät coâng cuï hieäu quaû ñoái vôùi caû
ngaân haøng vaø caùc doanh nghieäp XK ñoøi hoûi vieäc nghieân cöùu, trieån khai thaønh laäp toå
chöùc baûo hieåm XK phaûi ñöôïc tieán haønh ñoàng boä, coù nhöõng böôùc ñi thích hôïp, coù
tham khaûo kinh nghieäm töø caùc nöôùc treân theá giôùi.
- Tröôùc heát, phaûi ñaùnh giaù ñöôïc nhu caàu vaø trieån voïng cuûa baûo hieåm tín duïng
XK, thoâng qua vieäc phaân tích cô caáu thò tröôøng baûo hieåm, hình thöùc thanh toaùn, cô
caáu nguoàn voán, khaû naêng saün saøng nguoàn voán cuûa neàn kinh teá cuõng nhö cuûa ngaân
haøng cho hoaït ñoäng XK, quy moâ XK, chieán löôïc XK haøng hoùa trong töøng thôøi kyø.
- Thöù hai, caàn giaûi quyeát vaán ñeà löïa choïn moâ hình toå chöùc. Ñoái vôùi caùc nöôùc
ñang phaùt trieån, haàu nhö khoâng moät toå chöùc trong nöôùc mang tính thöông maïi, mang
tính thò tröôøng naøo ñuû khaû naêng thöïc hieän hình thöùc baûo hieåm naøy. ÔÛ caùc nöôùc trong
khu vöïc nhö Thaùi Lan, Philipin, Nhaät Baûn ñeàu coù ngaân haøng XNK, caùc toå chöùc naøy
ñöôïc chính phuû baûo hoä cho nghieäp vuï tín duïng XK, laøm nhö theá seõ taïo moät keânh môùi
hoã trôï cho vieäc ñaåy maïnh XK. Thieát nghó Vieät Nam cuõng neân hoïc taäp moâ hình cuûa
nhöõng quoác gia naøy. Trong giai ñoaïn ñaàu neân choïn moâ hình thaønh laäp toå chöùc baûo
hieåm tín duïng XK ñaët trong moät toå chöùc nhaø nöôùc (moät loaïi hình coâng ty hay quyõ nhaø
nöôùc) hoaït ñoäng ñoäc laäp, do nhaø nöôùc sôû höõu.
- Thöù ba laø vaán ñeà chuaån bò thoâng tin vaø nhaân löïc. Caùc toå chöùc cung caáp thoâng
tin quoác teá khaù nhieàu, nhöng cuõng coù khoù khaên veà möùc phí cao. Do ñoù, neân daàn töøng
böôùc toå chöùc caùc keânh thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin, saün saøng khi tieán haønh baûo hieåm
tín duïng XK.
Trang 91
KEÁT LUAÄN
Cuøng vôùi tieán trình caûi caùch vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, ñaëc bieät laø tieán trình
töï do hoùa taøi chính theo loä trình thöïc hieän hieäp ñònh thöông maïi Vieät-Myõ vaø gia nhaäp
WTOõ, ngaønh ngaân haøng Vieät Nam, ñaëc bieät laø heä thoáng caùc NHTM nhaø nöôùc ñang
ñöùng tröôùc nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc lôùn. AÙp löïc caïnh tranh treân thò tröôøng ngaøy
caøng gay gaét, trong ñoù, taøi trôï xuaát khaåu laø lónh vöïc coù möùc ñoä caïnh tranh maïnh meõ
chuû yeáu thoâng qua chaát löôïng vaø chuûng loaïi saûn phaåm, thôøi gian trieån khai vaø chính
saùch khaùch haøng. Chính vì vaäy, phaùt trieån ña daïng caùc loaïi hình taøi trôï xuaát khaåu ñaùp
öùng kòp thôøi vaø coù theå ñoùn ñaàu tröôùc nhu caàu cuûa khaùch haøng laø yeâu caàu caáp thieát ñoái
vôùi caùc NHTM nhaø nöôùc ñeå coù theå ñöùng vöõng, khaúng ñònh vò theá ñoàng thôøi phaùt huy
ñöôïc nhöõng tieàm naêng lôïi theá saün coù cuûa mình trong lónh vöïc naøy.
Treân cô sôû phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng taøi trôï xuaát khaåu taïi caùc NHTM nhaø
nöôùc treân ñòa baøn TP HCM, luaän vaên ñaõ coá gaéng ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp cô baûn
phuø hôïp vôùi thöïc teá hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM nhaø nöôùc, phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt
trieån vaø ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng taøi trôï xuaát khaåu treân ñòa baøn TP HCM nhaèm phaùt
trieån ña daïng caùc hình thöùc taøi trôï xuaát khaåu moät caùch coù baøi baûn, heä thoáng, an toaøn
vaø hieäu quaû. Tuy nhieân, caùc giaûi phaùp ñeà ra môùi chæ laø caùc giaûi phaùp taäp trung vaøo
lónh vöïc taøi trôï xuaát khaåu. Taøi trôï xuaát khaåu khoâng theå laø hoaït ñoäng rieâng leû, ñoäc laäp
maø noù coøn coù moái lieân heä chaët cheõ vôùi caùc hoaït ñoäng tín duïng, dòch vuï khaùc cuûa
ngaân haøng. Chính vì vaäy, ñeå coù theå taïo ra caùc saûn phaåm taøi trôï xuaát khaåu mang laïi
tieän ích cao, coù theå caïnh tranh ñöôïc treân thöông tröôøng, caùc giaûi phaùp neâu treân caàn
ñöôïc thöïc hieän cuøng vôùi moät chieán löôïc toång theå veà phaùt trieån caùc loaïi hình tín duïng
vaø dòch vuï ngaân haøng khaùc.
µ ¸
Trang 92
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
----------o0o------------
TIEÁNG VIEÄT
1. PGS.TS Nguyeãn Ñaêng Dôøn, TS Hoaøng Ñöùc, TS Traàn Huy Hoaøng, Th.s Traàm
Xuaân Höông (2004), Tieàn teä – Ngaân haøng, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ, TP HCM.
2. TS Ñoã Linh Hieäp, Hoaøng Trung Böûu (2002), Giaùo trình thanh toaùn quoác teá vaø
taøi trôï xuaát nhaäp khaåu, NXB Thoáng keâ, Haø Noäi.
3. PGS.TS Traàn Hoaøng Ngaân, Th.s Voõ Thò Tuyeát Anh, Th.s Hoaøng Thò Minh
Ngoïc (2003), Thanh toaùn quoác teá, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ, TP HCM.
4. GS.TS Leâ Vaên Tö, Leâ Tuøng Vaân (2002), Tín duïng xuaát nhaäp khaåu, Thanh toaùn
quoác teá vaø kinh doanh ngoaïi teä, NXB Thoáng keâ, Haø Noäi.
5. Nieân giaùm thoáng keâ TP HCM 2004, Cuïc thoáng keâ TP HCM.
6. Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam Chi nhaùnh TP HCM, Baùo caùo toång keát tình
hình hoaït ñoäng vaø phöông höôùng hoaït ñoäng ngaân haøng TP HCM naêm 2002,
2003, 2004, TP HCM.
7. Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam (2005), Chieán löôïc phaùt trieån dòch vuï ngaân
haøng giai ñoaïn 2006-2010, Haø Noäi.
8. Haø Duõng (2004), “Thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi muïc tieâu xuaát khaåu saûn phaåm
chuû löïc ñeán naêm 2010”, Taïp chí Thöông maïi, (Soá 30/2004).
9. Ñoã Quoác Höng (2005), “Coù caàn thieát thaønh laäp moät toå chöùc baûo hieåm tín duïng
xuaát khaåu taïi Vieät Nam hay khoâng?”, Taïp chí Ngaân haøng, (Soá 3/2005).
10. PGS.TS Ñoã Taát Ngoïc (2005), “Hoaøn thieän moâi tröôøng luaät phaùp trong nghieäp
vuï thanh toaùn quoác teá cuûa ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam”, Taïp chí Ngaân
haøng, (soá 3,4/2005).
11. Ths. Trònh Quang Tuaán (2005), “Quy ñònh veà nghieäp vuï bao thanh toaùn
(Factoring) trong luaät quoác teá”, Taïp chí thò tröôøng taøi chính (Soá 1.4.2005).
Trang 93
12. Traàn Buøi Quoác Tueä (2005), “Moät soá yù kieán goùp phaàn môû roäng cho vay coù hieäu
quaû vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi”, Taïp chí Ngaân
haøng, (soá 5/2005).
13. www.sbv.gov.vn
14. www.gso.gov.vn
15. www.hcmtrade.gov.vn
16. www.itpc.hochiminhcity.gov.vn
17. www.vietcombank.com.vn
18. www.bidv.com.vn
19. www.icb.com.vn
TIEÁNG ANH
20. Dresdner Bank AG, Frankfurt AM Main (1995), ” Foreign Trade related
International Banking Services”, Economica Verlag Gmbh, Bonn.
21. Michael Rowe (1998), “Trade and Project Finance in Emerging Market”
Euromoney Publications Plc ISBN 85564.
Trang 94
PHUÏ LUÏC 1
SO SAÙNH TÌNH HÌNH ÑAÀU TÖ HIEÄN ÑAÏI HOÙA COÂNG NGHEÄ
CUÛA CAÙC NHTM VIEÄT NAM
Ngaân haøng Nhaø cung caáp Chi phí phaàn
meàm
Thôøi gian
trieån khai
NH Ngoaïi Thöông Silver Lake 1998
NH Ñaàu tö & Phaùt trieån Silver Lake 10 trieäu USD Thaùng
06/2002
NH Coâng Thöông Silver Lake 10 trieäu USD 2003
NH NNo & PTNT Huyndai 10 trieäu USD 2003
NH TMCP AÙ Chaâu Unisys + Thieân Nam 2,1 trieäu USD Töø 1998
NH TMCP XNK Huyndai 2 trieäu USD 2003
NH TMCP Kyõ Thöông 1,1 trieäu USD 2002
NH TMCP Saøi Goøn
Thöông Tín
FPT <500.000 USD 2000
NH Quaân ñoäi Intergra Pacific <500.000 USD 2002
Trang 95
PHUÏ LUÏC 2
KIM NGAÏCH XUAÁT KHAÅU VIEÄT NAM, 1996-2005
Naêm Kim ngaïch xuaát khaåu
(trieäu USD)
Toác ñoä taêng tröôûng
(%)
1996 7255,9 133,2
1997 9185,0 126,6
1998 9360,3 101,9
1999 11.541,4 123,3
2000 14483,0 125,5
2001 15.029,0 103,8
2002 16.706,1 111,2
2003 20.173,0 120,8
2004 26.507,3 131,4
6 thaùng/2005 14.439,0
(Nguoàn: Toång cuïc thoáng keâ)
Trang 96
PHUÏ LUÏC 3
CÔ CAÁU MAËT HAØNG XUAÁT KHAÅU CUÛA VIEÄT NAM, 2000-2005
Kim ngaïch xuaát khaåu (Trieäu USD) Naêm
Maët haøng 2000 2001 2002 2003 2004 6T/2005
Nhoùm noâng thuûy saûn 3.448 3.649 3.989 4.451 5.073 2.857,4
Thuûy saûn 1.478 1.778 2.023 2.200 2.397 1.073
Gaïo 667 625 726 720 941 744
Caø pheâ 501 391 322 505 594 374
Rau quaû 213 330 201 151 167 121
Cao su 166 166 268 378 579 211
Haït tieâu 146 91 107 105 150 75
Nhaân ñieàu 167 152 209 284 125 209
Cheø caùc loaïi 69 78.4 83 60 93 31
Laïc nhaân 41 38 51 48 27 19,4
Nhoùm Khoaùng saûn 3.596 3239 3.426 4.005 5.985 3.674
Daàu thoâ 3.502 3126 3.270 3.821 5.666 3.372
Than ñaù 94 113 156 184 319 302
Haøng coâng nghieäp vaø
cheá bieán
4.375 5.102 6.340 8.164 10.338 5.545
Haøng deät vaø may maëc 1.892 1.975 2.752 3.687 4.319 2.052
Giaøy deùp 1.464 1.559 1.867 2.268 2.604 1.367
Haøng ñieän töû vaø linh
kieän maùy tính
782 595 492 672 1.077 646
Thuû coâng myõ ngheä 237 235 331 367 410 277
Saûn phaåm goã 335 435 567 1.054 712
Saûn phaåm nhöïa 134 153 186 259 163
Xe ñaïp vaø phuï tuøng 114 124 154 230 101
Daây ñieän vaø caùp ñieän 154 186 263 385 227
Haøng hoùa khaùc 3.036 3.774 2.952 3.556 4.607 2.362,6
(Nguoàn: Toång cuïc thoáng keâ)
Trang 97
PHUÏ LUÏC 4
CÔ CAÁU THÒ TRÖÔØNG XUAÁT KHAÅU CUÛA VIEÄT NAM, 2003-2004
Naêm 2003 Naêm 2004 Khu vöïc thò
tröôøng Kim ngaïch
(Trieäu USD)
Tyû troïng
(%)
Kim ngaïch
(Trieäu USD)
Tyû troïng
(%)
Toång kim ngaïch 20.176 100 26.504 100
Chaâu AÙ 9.646 47,8 13.100 19,4
Nhaät Baûn 2.907 14,8 3.502 13,2
Trung Quoác 1.748 8,7 2.736 10,3
ASEAN 2.957 14,6 3.874 14,6
Chaâu AÂu 4.397 21,8 5.400 20,4
EU 3.853 19,1 4.970 18,8
Chaâu Myõ 4.557 22,6 5.701 21,5
Hoa Kyø 4.202 20,8 4.992 18,8
Chaâu UÙc 1.450 7,2 1.860 7,0
Chaâu Phi 412 1,5
(Nguoàn: Toång cuïc thoáng keâ)
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Giải pháp đa dạng hóa hình thức tài trợ xuất khẩu tại các ngân hàng thương mại nhà nước trên địa bàn TP Hồ Chí Minh.pdf
