Đề tài Hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp xây dựng cơ bản

Môc lôc phÇn a: §Æc ®iÓm kÕ to¸n cña ngµnh x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n vµ ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Ngµnh x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n vµ ®Æc ®iÓm kÕ to¸n Kh¸i qu¸t vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n Chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p Kh¸i niÖm Ph©n lo¹i Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Kh¸i niÖm Ph©n lo¹i Ph©n biÖt chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p §èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Néi dung tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt TËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TËp hîp chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©yl¾p Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ bµn giao cho ®¬n vÞ chñ ®Çu t­ ý nghÜa PhÇn b: Mét sè nhËn xÐt vµ kÕt luËn Lêi më ®Çu Trong m­êi n¨m trë l¹i ®©y ViÖt Nam ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ, nhµ n­íc ta thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi, khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn víi môc ®Ých d©n giµu, n­íc m¹nh. Nh­ng ®Ó cã thÓ ngang tÇm víi c¸c n­íc ph¸t triÓn kh¸c trong khu vùc chóng ta cÇn ph¶i ®Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo tÊt c¶ c¸c ngµnh. §ã chÝnh lµ ®éng lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh. chØ sè ph¸t triÓn cña ViÖt nam hiÖn nay kho¶ng 6% - 7%, ®êi sèng cña nh©n d©n kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao. Nhu cÇu ®i l¹i, ¨n ë còng t¨ng lªn, ®ßi hái ph¶i x©y dùng ®­êng x¸, nhµ cöa, cÇu cèng, xÝ nghiÖp, tr­êng häc, bÖnh viÖn..., cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc ngµnh x©y l¾p vµ x©y dùng c¬ b¶n còng ph¸t triÓn m¹nh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã. BÊt cø ë ®©u vµ lóc nµo ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lu«n cã ®Æc ®iÓm næi bËt lµ phôc vô ®¾c lùc cho c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, phóc lîi x· héi vµ lµm giµu ®Ñp cho ®Êt n­íc. §ång thêi khi ngµnh x©y dùng ph¸t triÓn, c«ng tr×nh x©y dùng sÏ cã chÊt l­îng tèt, gi¸ thµnh h¹, tèc ®é x©y dùng nhanh. Do vËy viÖc t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n trÞ trong c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p vµ x©y dùng c¬ b¶n lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu vµ cÇn thiÕt. Cã nhiÒu ph­¬ng ph¸p nh»m t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp, song h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô s¾c bÐn cña qu¶n lý kinh tÕ - tµi chÝnh nãi riªng vµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp nãi chung. Mµ träng t©m cña h¹ch to¸n kÕ to¸n nãi chung lµ c«ng t¸c ho¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. HiÖn nay, ë n­íc ta ®ang tån t¹i c¸c tæ chøc x©y l¾p nh­: tæng c«ng ty, c«ng ty, xÝ nghiÖp, ®éi x©y dùng... thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy c¸c ®¬n vÞ nµy kh¸c nhau vÒ qui m« s¶n xuÊt, h×nh thµnh, qu¶n lý, nh­ng c¸c ®¬n vÞ nµy ®Òu lµ nh÷ng tæ chøc nhËn thÇu x©y l¾p. S¶n phÈm x©y l¾p cã ®Æc ®iÓm riªng biÖt kh¸c víi ngµnh s¶n xuÊt kh¸c vµ ¶nh h­ëng ®Õn tæ chøc kÕ to¸n. Trong ph¹m vi cña ®Ò ¸n m«n häc nµy, em xin tr×nh bµy vÊn ®Ò “H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n”. PhÇn A: §Æc ®iÓm kÕ to¸n trong c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p, ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ë c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. I. Ngµnh x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶nvµ ®Æc ®iÓm kÕ to¸n Ngµnh x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt quan träng, nh»m t¹o ra c¬ së h¹ tÇng cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. §©y lµ mét ngµnh s¶n xuÊt mang tÝnh chÊt c«ng nghiÖp cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt so víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c chi phèi rÊt lín ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. S¶n phÈm x©y l¾p lµ nh÷ng c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, thêi gian s¶n xuÊt dµi...§Æc ®iÓm nµy ®ßi hái c«ng t¸c h¹ch to¸n ph¶i lËp dù to¸n chi phÝ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra, so s¸nh viÖc thùc hiÖn chi phÝ dù to¸n, ph¶i lÊy chi phÝ dù to¸n lµ th­íc ®o ®Ó tõ ®ã xem xÐt nguyªn nh©n v­ît, hôt dù to¸n vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh. Bªn chñ ®Çu t­ vµ bªn nhËn thÇu sÏ c¨n cø vµo gi¸ trÞ dù to¸n cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh x©y l¾p ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n cña c«ng tr×nh x©y l¾p, gi¸ b¸n cña c«ng tr×nh sÏ kh«ng qu¸ gi¸ dù to¸n. ViÖc tiÕn hµnh x©y dùng sÏ th«ng qua b¶n hîp ®ång kinh tÕ gi÷a ®«i bªn. S¶n phÈm x©y l¾p cè ®Þnh t¹i n¬i s¶n xuÊt, cßn c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nh­ m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng, ng­êi lao ®éng... ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm ®Æt s¶n phÈm, qu¸ tr×nh thi c«ng vµ ®iÒu kiÖn thi c«ng kh«ng cã tÝnh æn ®Þnh, lu«n biÕn ®æi theo ®Þa h×nh x©y dùng vµ giai ®o¹n thi c«ng c«ng tr×nh. Ngoµi ra, c¸c c«ng tr×nh s¶n phÈm x©y l¾p cßn chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña khÝ hËu, thuû v¨n t¹i n¬i thi c«ng . Do ®ã viÖc qu¶n lý nh©n c«ng, b¶o qu¶n vËt liÖu, ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh lµ hÕt søc khã kh¨n vµ phøc t¹p. Qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng tr×nh ®­îc chia ra lµm nhiÒu giai ®o¹n nh­: giai ®o¹n dän mÆt b»ng, thi c«ng phÇn mãng, phÇn th«, phÇn trÇn vµ phÇn hoµn thiÖn..., mçi giai ®o¹n l¹i bao gåm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. C¸c c«ng tr×nh x©y l¾p ®Òu ®­îc tiÕn hµnh theo nhøng ®¬n ®Æt hµng cô thÓ, ®¸p øng nhøng yªu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ mÆt kü thuËt vµ kiÕn tróc cña c«ng tr×nh ®ã. Khi thùc hiÖn c¸c ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng, ®¬n vÞ x©y l¾p ph¶i ®¶m b¶o bµn giao ®óng tiÕn ®é c«ng tr×nh, ®óng thiÕt kÕ kü thuËt vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh. S¶n phÈm x©y l¾p ®­îc tiªu thô theo gi¸ dù to¸n hoÆc gi¸ tháa thuËn víi chñ ®Çu t­ (gi¸ ®Êu thÇu) ngay tr­íc khi b¾t ®Çu c«ng tr×nh th«ng qua b¶n hîp ®ång kinh tÕ gi÷a ®«i bªn. S¶n phÈm x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông l©u dµi, ®ßi hái viÖc tæ chøc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n sao cho chÊt l­îng c«ng tr×nh b¶o ®¶m ®óng dù to¸n thiÕt kÕ. §Ó b¶o hµnh c«ng tr×nh bªn B sÏ gi÷ l¹i 5% gi¸ trÞ c«ng tr×nh cho ®Õn khi hÕt thêi h¹n b¶o hµnh míi tr¶ l¹i cho ®¬n vÞ x©y l¾p. Nh÷ng ®Æc thï cña ngµnh x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n t¹o ra nh÷ng ®Æc thï riªng cho c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n. §èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p lµ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh, giai ®o¹n c«ng viÖc cña h¹ng môc c«ng tr×nh, nhãm c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc cã thÓ lµ ®¬n ®Æt hµng hoÆc ®¬n vÞ thi c«ng. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh, c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc cña h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm x©y l¾p lµ thêi ®iÓm c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh Thùc tÕ cho thÊy viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®óng víi ®Æc ®iÓm t×nh h×nh cña ®¬n vÞ cã mét ý nghÜa rÊt lín, nã lµm cho c«ng viÖc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc tæ chøc hîp lý tõ kh©u h¹ch to¸n ban ®Çu, tæng hîp sè liÖu, tæ chøc tµi kho¶n, tiÓu kho¶n vµ chi tiÕt, tæ chøc kÕ to¸n theo ®óng ®èi t­îng ®· quy ®Þnh. II. Kh¸i qu¸t vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n PhÈm x©y l¾p XDCB 1. Chi phÝ s¶n xuÊt: a. Kh¸i niÖm: Trong bÊt cø mét x· héi nµo viÖc s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt lµ mét ®iÒu tÊt yÕu, chØ cã vËy x· héi míi cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc. Nh­ng ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ 3 yÕu tè c¬ b¶n: lao ®éng, ®èi t­îng lao ®éng vµ c«ng cô lao ®éng. Sù kÕt hîp gi÷a ba yÕu tè nµy trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sÏ t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm, dÞch vô ®Ó phôc vô nhu cÇu cña con ng­êi vµ cña x· héi. Nh­ vËy ta ®· tiªu hao mét l­îng nhÊt ®Þnh vÒ c¸c yÕu tè trªn ®Ó s¶n sinh ra c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ®ã nh­ thÓ ng­êi ta nãi sù tiªu hao ®ã lµ chi phÝ. VËy ta cã thÓ nãi r»ng chi phÝ s¶n xuÊt lµ l­îng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh ®Ó s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt ra hµng ho¸ vµ dÞch vô. Trong x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n, chi phÝ s¶n xuÊt còng lµ sù tiªu hao vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh ®Ó thi c«ng, l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh x©y l¾p vµ cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. b. Ph©n lo¹i * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè: c¸c yÕu tè cã cïng tÝnh chÊt kinh tÕ ®­îc xÕp chung vµo mét yÕu tè, kh«ng kÓ chi phÝ ph¸t sinh ë ®©u hay dïng vµo môc ®Ých g× trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §èi víi xÝ nghiÖp x©y dùng cã c¸c yÕu tè chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu nh­ xi m¨ng, s¾t thÐp, c¸t, g¹ch, v«i, sái,... nöa thµnh phÈm mua ngoµi nh­ bª t«ng ®óc s½n, panel, cöa gç... vµ c¸c lo¹i phô tïng thay thÕ c«ng cô dông cô nh­ g¨ng tay, ¸o b¶o hé lao ®éng, mò, xÎng, bóa, dao x©y,... Chi phÝ nhiªn liÖu vµ ®éng lùc mua ngoµi nh­ x¨ng dÇu, mì, khÝ nÐn, ®iÖn,... TiÒn l­¬ng vµ phô cÊp cã tÝnh chÊt l­¬ng lµ tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n viÖn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp s¶n xuÊt thi c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp, trî cÊp, b¶o hiÓm x· héi, chi phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm y tÕ, ... vµ c¸c chi phÝ liªn quan kh¸c. Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ kho¶n hao phÝ mµ c¸c nhµ x­ëng lµm viÖc, kho tµng bÕn b·i, m¸y mãc thi c«ng, m¸y mãc dïng trong qu¶n lý... vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi lµ c¸c chi phÝ cho viÖc thuª, mua c¸c dÞch vô phôc vô cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, thi c«ng c¸c c«ng tr×nh nh­ ®iÖn n­íc, ¨n ë phôc vô kh¸c... C¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn * Ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc gi¸ thµnh: Trong ngµnh x©y l¾p gi¸ dù to¸n lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh nhiÖm vô h¹ thÊp gi¸ thµnh còng nh­ ®Ó so s¸nh ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng gi¸ thµnh. V× vËy ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n vµ néi dung tõng kho¶n môc trong khi lËp dù to¸n, lËp kÕ ho¹ch vµ tÝnh to¸n gi¸ thµnh thùc tÕ. Còng gièng nh­ c¸c ngµnh kh¸c, nÕu ph©n lo¹i theo chØ tiªu nµy chi phÝ sÏ gåm cã ba kho¶n môc chÝnh: 1 Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ tÊt c¶ nh÷ng nguyªn vËt liÖu ®­îc dïng ®Ó t¹o nªn c«ng tr×nh nh­ vËt liÖu chÝnh (g¹ch, v«i, thÐp, c¸t, xi m¨ng, sái,...), vËt liÖu phô (s¬n, ve...), c¸c cÊu kiÖn bª t«ng cèt thÐp rêi lÎ...(Kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy nh÷ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu dïng cho m¸y mãc ph­¬ng tiÖn thi c«ng.) Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ toµn bé l­¬ng chÝnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p, bao gåm l­¬ng tr¶ theo thêi gian, tr¶ theo s¶n phÈm, tr¶ lµm thªm giê, tr¶ tiÒn th­ëng th­êng xuyªn vÒ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Néi dung cña chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm tiÒn l­¬ng bé phËn qu¶n lý, thñ kho, ®éi b¶o vÖ c«ng tr×nh x©y dùng, tiÒn trÝch BHXH, BHYT, KPC§ theo tØ lÖ quy ®Þnh trªn sè tiÒn l­¬ng chÝnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p, bé phËn qu¶n lý, thñ kho vµ ®éi b¶o vÖ c«ng tr×nh. Chi phÝ m¸y mãc thi c«ng ®ã lµ nh÷ng kho¶n chi nh­ khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu sö dông cho m¸y ch¹y, tiÒn thuª m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÒn l­¬ng tr¶ cho c«ng nh©n, vËn hµnh, ®iÒu khiÓn m¸y, chi phÝ l¸n tr¹i t¹m thêi ®Ó b¶o vÖ m¸y, chi phÝ vËn chuyÓn, ch¹y thö,... nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng cho qu¶n lý ®éi nãi chung, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c dïng vµo c¸c viÖc nh­: héi nghÞ, tiÕp kh¸ch, söa ch÷a tµi s¶n,... cña bé phËn s¶n xuÊt. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc gi¸ thµnh gióp doanh nghiÖp biÕt ®­îc c¬ cÊu chi phÝ s¶n xuÊt trong gi¸ thµnh ®Ó qu¶n trÞ néi bé doanh nghiÖp, gi¸m s¸t t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. 2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p XDCB: a. Kh¸i niÖm Trong s¶n xuÊt kinh doanh, chi phÝ thÓ hiÖn nªn sù hao phÝ ®i, cßn chÊt l­îng s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc xem xÐt th«ng qua mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ chi ra vµ kÕt qu¶ thu ®­îc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ChÝnh mèi quan hÖ so s¸nh nµy ®· h×nh thµnh nªn chØ tiªu ®ã lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tæng sè c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cho ®¬n vÞ khèi l­îng s¶n phÈm, dÞch vô vµ lao vô nhÊt ®Þnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé nh÷ng chi phÝ chi ra nh­ chi phÝ vËt t­, chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ m¸y mãc thi c«ng vµ nh÷ng chi phÝ kh¸c tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, hoÆc khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh. b. Ph©n lo¹i Trong x©y dùng c¬ b¶n, do ®Æc ®iÓm riªng cña ngµnh mµ h×nh thµnh nªn c¸c lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau: * Gi¸ thµnh dù to¸n (Zdt): lµ tæng sè chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh khèi l­îng x©y l¾p c«ng tr×nh, ®­îc x¸c ®Þnh theo ®Þnh møc vµ khung gi¸ qui ®Þnh. Gi¸ thµnh dù to¸n nhá h¬n gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh x©y l¾p ë phÇn lîi nhuËn ®Þnh møc. * Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch (ZKH): lµ gi¸ thµnh x¸c ®Þnh xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ë mçi ®¬n vÞ x©y l¾p trªn c¬ së biÖn ph¸p thi c«ng, c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸ ¸p dông trong ®¬n vÞ. Mèi liªn hÖ gi÷a gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ gi¸ thµnh dù to¸n. ZKH = Z dt - Møc h¹ gi¸ thµnh dù to¸n. * Gi¸ thµnh thùc tÕ (ZH): lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh bµn giao khèi l­îng x©y l¾p mµ ®¬n vÞ ®· nhËn thÇu, gi¸ thµnh thùc tÕ ®­îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu kÕ to¸n. Gi¸ thµnh c«ng tr×nh l¾p ®Æt thiÕt bÞ kh«ng bao gåm gi¸ trÞ b¶n th©n thiÕt bÞ do chñ ®Çu t­ ®­a vµo l¾p ®Æt. Do vËy khi ®¬n vÞ x©y l¾p nhËn thiÕt bÞ cña ®¬n vÞ chñ ®Çu t­ (do chñ ®Çu t­ mua hoÆc ®­îc cÊp) giao ®Ó theo dâi kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh l¾p ®Æt. Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y dùng vµ l¾p ®Æt vËt kÕt cÊu gåm cã gi¸ trÞ vËt kÕt cÊu, gi¸ trÞ thiÕt bÞ kÌm theo vËt kiÕn tróc nh­ thiÕt bÞ vÖ sinh, th«ng giã, thiÕt bÞ s­ëi Êm, ®iÒu hoµ nhiÖt ®é... Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n ph¶n ¸nh gi¸ thµnh cña mét khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p ®¹t ®Õn mét thêi ®iÓm kü thuËt nhÊt ®Þnh, nã cho phÐp chóng ta x¸c ®Þnh kiÓm kª kÞp thêi, s¸t sao vÒ chi phÝ ph¸t sinh ®Ó kÞp thêi ®iÒu chØnh cho thÝch hîp ë nh÷ng c«ng ®o¹n sau, ph¸t hiÖn nh÷ng nguyªn nh©n t¨ng gi¶m chi phÝ. Gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh lµ toµn bé chi phÝ dµnh cho mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh tõ khi khëi c«ng cho tíi lóc hoµn thµnh ®­a vµo sö dông vµ ®­îc bªn A chÊp nhËn. ChØ tiªu gi¸ thµnh thùc tÕ lu«n ®­îc so s¸nh víi chi tiªu gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ ®­îc kiÓm tra lóc quyÕt to¸n. Hai chØ tiªu nµy lu«n bæ sung vµ liªn quan chÆt chÏ lÉn nhau. c. C¬ cÊu gi¸ thµnh Nh­ c¸ch ph©n lo¹i trªn ta thÊy cÊu t¹o nªn gi¸ thµnh cã ba kho¶n môc chi phÝ ®ã lµ: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p kh«ng cè ®Þnh ®èi víi cïng mét s¶n phÈm nh­ nhau, do ®ã kÕt cÊu gi¸ thµnh thay ®æi tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, chÊt l­îng c«ng tr×nh, lo¹i c«ng tr×nh. Tuy nhiªn phÇn ®«ng c¸c c«ng tr×nh x©y l¾p cã tØ lÖ lín vÒ chi phÝ nguyªn vËt liÖu tõ 70% - 75%, chi phÝ nh©n c«ng tõ 10%-15% vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung kho¶n tõ 10%-15%. §èi víi c¸c c«ng tr×nh l¾p ®Æt th× kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng chiÕm tØ träng cao nhÊt. 3. Ph©n biÖt chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm: Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. XÐt vÒ mÆt chÊt, th× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Òu lµ nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸. XÐt vÒ mÆt kÕ to¸n, th× tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¹o c¬ së sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ng­êi ta nãi c«ng viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai b­íc c«ng viÖc liªn tiÕp vµ g¾n bã h÷u c¬ víi nhau. Tuy vËy, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm còng cã sù ph©n biÖt râ rµng: NÕu chi phÝ s¶n xuÊt lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh th× gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ chi ra g¾n liÒn víi viÖc s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh mét l­îng c«ng viÖc x©y l¾p nhÊt ®Þnh ®­îc nghiÖm thu, bµn giao thµnh to¸n, nã kh«ng bao gåm nh÷ng chi phÝ cho khèi l­îng dë dang cuèi kú, nh÷ng chi phÝ kh«ng liÖn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra nh­ng chê ph©n bæ cho kú sau, nh­ng l¹i bao gåm nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú tr­íc chuyÓn sang, nh÷ng chi phÝ tÝnh tr­íc vµo gi¸ thµnh nh­ng thùc tÕ ch­a ph¸t sinh vµ nh÷ng chi phÝ cña kú tr­íc chuyÓn sang ph©n bæ cho kú nµy. III. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ gi¸ thµnh 1. §èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt §èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c lo¹i chi phÝ ®­îc tËp hîp trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh nh»m phôc vô cho viÖc kiÓm tra, ph©n tÝch chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Giíi h¹n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ n¬i ph¸t sinh chi phÝ hoÆc cã thÓ lµ ®èi t­îng chÞu phÝ. Thùc chÊt cña viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i g©y ra chi phÝ vµ ®èi t­îng chÞu phÝ. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i c¨n cø vµo: - TÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm: lµ s¶n phÈm gi¶n ®¬n hay phøc t¹p, quiy tr×nh chÕ biÕn liªn tôc hay song song; - Lo¹i h×nh s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt ®¬n chiÕc hay hµng lo¹t; - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt : cã ph©n x­ëng hay kh«ng cã ph©n x­ëng; - Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña xÝ nghiÖp. 2. Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt Do cã sù kh¸c nhau vÒ ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nªn ®Ó ®¸p øng yªu cÇu tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®óng theo tõng ®èi t­îng ®ßi hái ph¶i cã ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi tõng ®èi t­îng. Trong c¸c xÝ nghiÖp x©y l¾p, c¸c ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th­êng ®­îc sö dông lµ: Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo s¶n phÈm ( c«ng tr×nh hoÆc h¹ng môc c«ng tr×nh). Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm ( nhãm c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cïng lo¹i) Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ theo tõng ®¬n vÞ thi c«ng. Tr­êng hîp xÝ nghiÖp x©y l¾p x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ h¹ng môc c«ng tr×nh hay c«ng tr×nh th× hµng hµng th¸ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn h¹ng môc c«ng tr×nh hay c«ng tr×nh nµo th× tËp hîp cho h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc c«ng tr×nh ®ã b»ng ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. C¸c kho¶n chi phÝ ®ã ®­îc ph©n chia theo c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®èi t­îng ®ã chÝnh lµ tæng sè chi phÝ ®­îc tËp hîp cho tõng ®èi t­îng kÓ tõ khi khëi c«ng cho ®Õn khi hoµn thµnh. Tr­êng hîp xÝ nghiÖp x©y l¾p x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®¬n ®Æt hµng th× c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh sÏ ®­îc tËp hîp vµ ph©n lo¹i theo ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt. Khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh th× tæng sè chi phÝ tËp hîp theo ®¬n ®Æt hµng ®ã kÓ tõ khi khëi c«ng cho ®Õn khi hoµn thµnh chÝnh lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®¬n ®Æt hµng ®ã. Tr­êng hîp xÝ nghiÖp x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¸c ®¬n vÞ thi c«ng ( c¸c c«ng tr­êng, c¸c ®éi thi c«ng) th× xÝ nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸c ®¬n vÞ thi c«ng. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, c¸c chi phÝ ph¸t sinh ®­îc tËp hîp theo tõng ®¬n vÞ thi c«ng, trong mçi ®¬n vÞ thi c«ng c¸c chi phÝ l¹i ®­îc tËp hîp theo mçi ®èi t­îng chÞu phÝ nh­ lµ h¹ng môc c«ng tr×nh, nhãm h¹ng môc c«ng tr×nh,... Cuèi th¸ng tæng sè chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ë tõng ®¬n vÞ thi c«ng ®­îc so s¸nh víi dù to¸n cÊp ph¸t ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé. Khi c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh th× ph¶i tÝnh gi¸ thµnh riªng cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã b»ng ph­¬ng ph¸p thÝch hîp. 3. Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt: Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i víi tÝnh chÊt vµ néi dung kh¸ch nhau, ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n vµ tÝnh nhËp chi phÝ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm còng kh¸c nhau. ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®­îc tiÕn hµnh theo mét tr×nh tù hîp lý, khoa häc th× míi cã thÓ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi ®­îc. Trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n ta cã thÓ kh¸i qu¸t c¸c b­íc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh nh­ sau: TËp hîp c¸c chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng sö dông TÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao cô cña c¸c nghµnh s¶n xuÊt kinh doanh phô cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi t­îng sö dông trªn c¬ së khèi l­îng lao vô phôc vô vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô. TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c lo¹i s¶n phÈm c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cã liªn quan. X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú Néi dung tËp hîp c¸c chi phÝ TËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c nguyªn vËt liÖu ph¸t sinh liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc x©y dùng hay l¾p ®Æt c«ng tr×nh: vËt liÖu chÝnh (nh­ g¹ch, c¸t, v«i, sái, xi m¨ng,...), vËt kÕt cÊu ( bª t«ng, cèt thÐp...), vËt liÖu phô (s¬n, ve...), c«ng cô lao ®éng ( cèp pha, dµn gi¸o, xÎng, cuèc,...), thiÕt bÞ ®i kÌm vËt kiÕn tróc (thiÕt bÞ th«ng giã, chiÕu s¸ng,...) vµ c¸c l¹i vËt liÖu kh¸c. Gi¸ trÞ cña c¸c vËt liÖu nãi trªn bao gåm c¶ chi phÝ thu mua, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n. Chi phÝ vËt liÖu trong s¶n xuÊt x©y l¾p kh«ng bao gåm gi¸ trÞ vËt liÖu ®· xuÊt dïng cho sö dông cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã dùa trªn c¬ së chøng tõ gèc, theo gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu vµ theo sè l­îng vËt liÖu thùc tÕ ®· sö dông. Chøng tõ gèc ®Ó h¹ch to¸n vËt liÖu bao gåm: phiÕu xuÊt vËt t­, phiÕu xuÊt vËt t­ theo h¹n møc, phiÕu xuÊt kho di chuyÓn néi bé, ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho, phiÕu nhËp kho vËt t­... Tr­êng hîp c«ng tr×nh thi c«ng nhËn vËt t­ tõ kho vËt t­ cña c«ng ty th× c¨n cø vµo nhu cÇu s¶n xuÊt, tiÕn ®é thi c«ng, ®Þnh møc hao phÝ vËt liÖu, c¸c ®¬n vÞ thi c«ng sÏ xin lÜnh vËt t­ sö dông. Sau khi ®­îc thñ tr­ëng ®¬n vÞ hoÆc kÕ to¸n tr­ëng xÐt duyÖt, phßng cung øng vËt t­ ký nhËn vµ lËp phiÕu xuÊt kho cho tõng ®¬n vÞ. C¸c lo¹i chøng tõ gèc nµy bao gåm: PhiÕu xuÊt vËt t­: phiÕu nµy chØ lÜnh mét lÇn, lÜnh xong thñ kho thu håi phiÕu vµ gi÷ l¹i. PhiÕu XuÊt Kho VËt T­ Sè §¬n vÞ: ..................... ngµy...... th¸ng..... n¨m 2001 Tªn ®¬n vÞ lÜnh: LÜnh t¹i kho: Lý do lÜnh: Sæ danh ®iÓm Tªn vËt t­ §¬n vÞ tÝnh Sè l­îng §¬n gÝa Thµnh tiÒn Ghi chó Xin lÜnh Thùc lÜnh 1 2 3 4 5 6 7 8 Céng Céng thµnh tiÒn (viÕt b»ng ch÷): Thñ kho Ng­êi nhËn Phô tr¸ch ®¬n vÞ PhiÕu xuÊt vËt t­ theo h¹n møc: Mçi lÇn lÜnh vËt t­ nÕu ch­a lÜnh hÕt vËt t­ theo h¹n møc th× thñ kho chØ ghi sè l­îng ®· lÜnh vµo phiÕu mµ ch­a thu håi l¹i phiÕu. §Õn lÇn lÜnh cuèi cïng (hÕt h¹n møc ghi trªn phiÕu) th× thñ kho thu phiÕu l¹i. Ngoµi ra trong tr­êng hîp xuÊt vËt liÖu di chuyÓn néi bé ng­êi ta cßn sö dông phiÕu xuÊt kho di chuyÓn néi bé. Khi xuÊt vËt liÖu, thñ kho sÏ ghi sæ thùc xuÊt cña c¸c cét phÇn "thùc tÕ" trªn phiÕu. Sau mçi lÇn xuÊt thñ kho ph¶i c¨n cø vµo sè phiÕu ghi sè thùc xuÊt vµo thÎ kho. Cuèi th¸ng hoÆc xuÊt hÕt h¹n møc thñ kho ph¶i thu l¹i toµn bé phiÕu cña ®¬n vÞ lÜnh, kiÓm tra ®èi chiÕu víi thñ kho, ký vµ chuyÓn 1 b¶n cho bé phËn cung øng vËt t­, 1 b¶n cho phßng kÕ to¸n. §èi víi nguyªn vËt liÖu tù mua th× chøng tõ gèc ®Ó h¹ch to¸n lµ ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho cña ng­êi b¸n, phiÕu nhËp kho vËt t­ vµo kho c«ng tr×nh, ho¸ ®¬n vËn chuyÓn, bèc xÕp,... C¸c chøng tõ nµy ®­îc göi vÒ phßng kÕ to¸n ®Ó ghi sæ. Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho §¬n vÞ................ Sè........... ngµy...... th¸ng..... n¨m 2001 Hä tªn ng­êi nhËn:..................... Chøng minh th­ sè............ Tªn vµ ®Þa chØ kh¸ch hµng........... Theo hîp ®ång sè....................... Ngµy....... th¸ng.....n¨m 2001 Ph­¬ng thøc b¸n........................ XuÊt t¹i kho H×nh thøc thanh to¸n................... TT Tªn, nh·n hiÖu quy c¸ch vËt t­ §¬n vÞ M· vËt t­ Sè l­îng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn Ghi chó A B C D 1 2 3 4 Céng Céng thµnh tiÒn (b»ng ch÷): ..................................................................... Phô tr¸ch Ng­êi nhËn Thñ kho KÕ to¸n tr­ëng T.T Gi¸ vËt liÖu ph¶n ¸nh vµo gÝa thµnh ph¶i lµ gi¸ thµnh thùc tÕ. NÕu viÖc ghi chÐp hµng ngµy theo gi¸ h¹ch to¸n th× khi tæng hîp vµ phÈn bæ chi phÝ vËt liÖu xuÊt dïng. Ph¶i ®iÒu chØnh tõ gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ. C«ng thøc tÝnh gi¸ vËt liÖu thùc tÕ nh­ sau: Gi¸ thùc tÕ cña vËt = Gi¸ h¹ch to¸n cña x hÖ sè gi¸ thùc tÕ liÖu xuÊt trong kú vËt liÖu xuÊt trong kú Trong ®ã: Gi¸ t.t cña vËt liÖu + Gi¸ t.t cña vËt liÖu nhËp HÖ sè gi¸ thùc tÕ= tån ®Çu kú trong kú . Gi¸ h.to¸n cña vËt + Gi¸ h.to¸n cña vËt liÖu liÖu tån ®Çu kú nhËp trong kú Cuèi kú h¹ch to¸n hoÆc khi hoµn thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, thñ kho cïng kÕ to¸n kiÓm kª sè vËt liÖu cßn l¹i n¬i s¶n xuÊt vµ thi c«ng ®Ó ghi gi¶m trõ chi phÝ vËt liÖu ®· tÝnh cho tõng ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ. Th«ng qua kÕt qu¶ h¹ch to¸n chi phÝ vËt liÖu tiªu hao thùc tÕ theo tõng n¬i ph¸t sinh cho tõng ®èi t­îng chÞu phÝ, ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra, ®èi chiÕu víi ®Þnh møc vµ dù to¸n ®Ó ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng mÊt m¸t, l·ng phÝ, x¸c ®Þnh râ nguyªn nh©n, ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm ®Ó nh»m xö lý kÞp thêi, cã chÕ ®é th­ëng ph¹t râ rµng, phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ vËt liÖu, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong x©y dùng chñ yÕu tËp trung vµo viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ nguyªn vËt liÖô v× nã chiÕm tØ träng lín trong gi¸ thµnh, nã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tíi gi¸ thµnh nh­ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh. Trong tr­êng hîp c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu kh«ng ¸p dông ®­îc ph­¬ng ph¸p ph©n bæ trùc tiÕp th× ta ph¶i sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. Tiªu thøc ph©n bæ ®­îc lùa chän phï hîp víi chi phÝ cÇn ph©n bæ, ta cã c«ng thøc ph©n bæ nh­ sau: Ci = C x ti\ T Trong ®ã: C - lµ tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu cÇn ph©n bæ T - lµ tæng tiªu thøc ph©n bæ Ci - lµ phÇn chi phÝ nguyªn vËt liÖu ph©n bæ cho ®èi t­îng i ti - lµ tiªu thøc ph©n bæ thø i cho ®èi t­îng i §Ó x¸c ®Þnh chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö dông trong kú, cuèi kú kÕ to¸ n ph¶i x¸c ®Þnh sè nguyªn vËt liÖu ch­a sö dông, sè nguyªn vËt liÖu, phÕ liÖu thu håi trong kú: Chi phÝ nguyªn vËt Gi¸ trÞ nguyªn Gi¸ trÞ nguyªn Gi¸ trÞ vËt liÖu t.t chi = vËt liÖu, ®­a vµo - vËt liÖu ch­a - liÖu, phÕ trong kú s¶n xuÊt thi c«ng sö dông ®Õn liÖuthu håi Tµi kho¶n sö dông: TK 621 “Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp”. Tµi kho¶n nµy ®­îc më chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. KÕt cÊu cña tµi kho¶n: Bªn nî: Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sö dông cho thi c«ng c«ng tr×nh. Bªn cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sang TK 154 Cuèi kú TK 621 kh«ng cã sè d­ H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô: Khi xuÊt nguyªn vËt liÖu ®Ó sö dông cho c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh: Nî TK 621 ( chi tiÕt theo c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh) Cã TK 152 ( Chi tiÕt nguyªn vËt liÖu) Khi mua vËt liÖu kh«ng nhËp kho, mµ sö dông ngay cho c«ng tr×nh x©y l¾p: Nî TK 621 (gi¸ mua kh«ng gåm thuÕ GTGT) Nî TK 133 (thuÕ GTGT) Cã TK 111,112, 331 (tæng gi¸ thanh to¸n) VËt liÖu xuÊt dïng sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho: Nî TK 152 (Chi tiÕt vËt liÖu) Cã TK 621 (gi¸ trÞ vËt liÖu thõa) Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sang tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh: Nî TK 154 Cã TK 621 b. TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp gåm c¸c kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p vµ phôc vô thi c«ng c«ng tr×nh. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®­îc tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh chñ yÕu theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. Trong tr­êng hîp chi phÝ nh©n c«ng liªn quan tíi nhiÒu h¹ng môc c«ng tr×nh, c«ng tr×nh th× cã thÓ ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng chÞu phÝ theo c¸c tiªu thøc thÝch hîp nh­: ®Þnh møc tiÒn l­¬ng cña mçi c«ng tr×nh hoÆc theo hÖ sè tØ lÖ víi khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh. Trong x©y dùng c¬ b¶n cã hai c¸ch tÝnh l­¬ng phæ biÕn ®ã lµ tÝnh l­¬ng theo thêi gian vµ tÝnh l­¬ng theo c«ng viÖc giao kho¸n. Tµi kho¶n sö dông: TK 622 “Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp”. KÕt cÊu cña tµi kho¶n: Bªn nî: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt thi c«ng, thùc hiÖn lao vô, dÞch vô Bªn cã: KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng vµo TK 154 Cuèi kú 622 kh«ng cã sè d­ H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô: Khi tÝnh ra tiÒn l­¬ng chÝnh ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p: Nî TK 622 ( chi tiÕt cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh) Cã TK 334 * KÕt chuyÓn l­¬ng khi c«ng tr×nh x©y l¾p hoµn thµnh: Nî TK 622 Cã TK 141 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : Nî TK 154 Cã TK 622 c. TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung: Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn nhiÒu c«ng tr×nh gåm chi phÝ tiÒn l­¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi, c¸c kho¶n trÝch theo tiÒn l­¬ng theo tû lÖ quy ®Þnh nh­ kinh phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh dïng chung cho ®éi, chi phÝ vËt liÖu c«ng cô dông cô dïng chung cho qu¶n lý ®éi... Chi phÝ s¶n xuÊt chung phôc vô cho s¶n xuÊt x©y l¾p tËp hîp vµo bªn nî TK 627 ®­îc chi tiÕt theo yÕu tè chi phÝ sau ®ã ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo tiªu thøc thÝch hîp nh­ theo tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt, theo chi phÝ sö dông m¸y... TK sö dông: TK 627 “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”. Tµi kho¶n nµy ®­îc më chi tiÕt cho tõng tæ ®éi, bé phËn s¶n xuÊt thi c«ng. KÕt cÊu cña tµi kho¶n: Bªn nî: Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh thùc tÕ trong kú Bªn cã: KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo chi phÝ cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cã liÕn quan ( sang TK 154 ) TK 627 cuèi kú kh«ng cã sè d­. Tµi kho¶n nµy cã 6 tiÓu kho¶n nh­ sau: + 6271 - Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng, tæ ®éi + 6272 - Chi phÝ vËt liÖu + 6273 - Chi phÝ c«ng cô dông cô + 6274 - Chi phÝ khÊu hoa TSC§ + 6277 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi + 6278 - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô: Khi ph¸t sinh chi phÝ s¶n xuÊt chung : Nî TK 627 Cã TK 334, 338 ( tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý ®éi ; tiÒn l­¬ng phô vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng cña nh©n viªn trùc tiÕp) Cã TK 152, 153 ( vËt liÖu, c«ng cô dông cô xuÊt dïng chung ) Cã TK 214 ( khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ë ®éi ) Cã TK 111, 112, 331 ( dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ kh¸c ) C¸c kho¶n thu håi ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung: Nî TK 152, 111, 112 Cã TK 627 Ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung: Nî TK 154 Cã TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung sang tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: Nî TK 154 Cã TK 627 d.H¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng lµ chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc sö dông m¸y thi c«ng ®Ó thùc hiÖn s¶nphÈm x©y l¾p, gåm cã: - Chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng - TiÒn thuª m¸y thi c«ng - Chi phÝ vÒ nhiªn liÖu, ®éng lùc phôc vô cho m¸y thi c«ng - TiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng cña c«ng nh©n vËn hµnh m¸y thi c«ng. ViÖc h¹ch to¸n phô thuéc h×nh thøc tæ chøc m¸y thi c«ng: *NÕu ®éi x©y l¾p cã bé phËn m¸y thi c«ng riªng: -TËp hîp chi phÝ vËt liÖu: Nî TK 623 Cã TK 152, 153: xuÊt kho vËt liÖu, dc sö dông cho xe, m¸y thi c«ng -TËp hîp chi phÝ tiÒn l­¬ng vµ tiÒn c«ng cña c«ng nh©n vËn hµnh m¸y thi c«ng: Nî TK 623 ( Chi tiÕt m¸y thi c«ng) Cã TK 334, 111: tiÒn l­¬ng , phô cÊp tr¶ cho c«ng nh©n sö dông m¸y thi c«ng -C¸c chi phÝ kh¸c liªn quan ®Õn bé phËn m¸y thi c«ng trong tõng ®éi ( chi phÝ khÊu hao,chi phÝ söa ch÷a m¸y thi c«ng, chi phÝ ®iÖn n­íc...) Nî TK 623 ( Chi tiÕt tiÓu kho¶n) Nî TK 133 ( ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ nÕu cã) Cã TK 214: khÊu hao xe, m¸y thi c«ng Cã TK 331, 111, 112: Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn sö dông cho xe, m¸y thi c«ng. Cuèi kú kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh: Nî TK 154: chi tiÕt chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 623: kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng * C«ng ty tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng: KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp sö dông cho xe, m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung cña ®éi xe, m¸y thi c«ng: Nî TK 1543 Cã TK 621 Cã TK 622 Cã TK 627 Ph©n bæ chi phÝ cña déi m¸y thi c«ng cho c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh Nî TK 623 ( DN tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng, h¹ch to¸n phô thuéc) Cã TK 154 Ph¶n ¸nh gi¸ vèn dÞch vô b¸n bªn ngoµi Nî TK 632 ( phôc vô bªn ngoµi hay phôc vô cho c¸c ®éi XL néi bé) Cã TK 1543 Ph¶n ¸nh gi¸ b¸n cho ®èi t­îng bªn ngoµi Nî TK 131, 111, 112 : Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 511: Doanh thu b¸n hµng Cã TK 3331: ThuÕ VAT ®Çu ra ph¶i nép * NÕu ®éi thi c«ng kh«ng cã m¸y ph¶i thuª ngoµi: - TËp hîp chi phÝ liªn quan ®Õn thuª m¸y thi c«ng : Nî TK 623 (c«ng tr×nh/ h¹ng môc c«ng tr×nh sö dông m¸y thuª ) Nî TK 133 ( thuÕ GTGT) Cã TK 111, 112, 331 ( tæng gi¸ thanh to¸n ) KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: Nî TK 154 Cã TK 623 iv. tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p xdcb: 1. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh trong x©y l¾p XDCB: §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm, c«ng viÖc lao vô hoµn thµnh ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ. X¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn trong toµn bé c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kÕ to¸n. Bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña xÝ nghiÖp, c¸c lo¹i s¶n phÈm, lao vô mµ xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ra, tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ cung cÊp s¶n phÈm cña chóng ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cho thÝch hîp. Nh­ ta biÕt trong x©y dùng c¬ b¶n do tæ chøc s¶n xuÊt mang tÝnh ®¬n chiÕc, mçi s¶n phÈm x©y l¾p ®Òu cã mét dù to¸n vµ thiÕt kÕ riªng nªn ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lµ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh, c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh c¸c giai ®o¹n c«ng viÖc ®· hoµn thµnh c¸c khèi l­îng x©y l¾p cã tÝnh dù to¸n riªng ®· hoµn thµnh. NÕu c¸c doanh nghiÖp cã tæ chøc thªm c¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt phô nh­ ( g¹ch l¸t, méc, tæ c¬ khÝ...) th× ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c ®¬n vÞ nµy lµ mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hay lao vô hoµn thµnh. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh cã néi dung kh¸c so víi ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. XÐt ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó më c¸c tiÓu kho¶n, c¸c sæ chi tiÕt, tæ chøc c«ng t¸c ghi chÐp ban ®Çu, tËp hîp sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng gióp cho t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ trong xÝ nghiÖp. Cßn viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh l¹i lµ c¨n cø ®Ó më c¸c phiÕu tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm (b¶ng chi tiÕt gi¸ thµnh s¶n phÈm), tæ chøc c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ®èi t­îng phôc vô cho viÖc kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm, tÝnh to¸n hiÖu qu¶, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c thu nhËp, ph¸t hiÖn kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ó cã biÖn ph¸p phÊn ®Êu kh«ng ngõng h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, phôc vô yªu cÇu qu¶n lý gi¸ thµnh s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp. 2. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p XDCB: Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ ph­¬ng ph¸p sö dông sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· ®­îc tËp hîp cña kÕ to¸n ®Ó tÝnh to¸n ra tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm thùc tÕ cña s¶n phÈm hoÆc lao vô ®· hoµn thµnh theo c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh ®· quy ®Þnh. Tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh, mèi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt víi ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh mµ kÕ to¸n gi¸ thµnh ph¶i sö dông ph­¬ng ph¸p tÝnh kh¸c nhau cho thÝch hîp. C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh th«ng dông ë c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p bao gåm c¸c ph­¬ng ph¸p sau: Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n ( hay cßn gäi lµ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp). Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp víi tr­êng hîp ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh thèng nhÊt víi ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú trªn b¸o c¸o. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông ë mét sè c«ng tr×nh x©y dùng. Do ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh thèng nhÊt víi ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kú tÝnh gi¸ thµnh phï hîp víi kú b¸o c¸o th­êng kh«ng cã chi phÝ s¶n phÈm dë dang hoÆc nÕu cã th× cã kh«ng ®¸ng kÓ, do ®ã tæng chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú cho mçi ®èi t­îng còng lµ tæng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm hoµn thµnh t­¬ng øng trong kú. C«ng thøc tÝnh nh­ sau: Z = C Trong ®ã: Z - lµ tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm C - lµ tæng chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo ®èi t­îng. Cßn nÕu trong tr­êng hîp mµ cã s¶n phÈm dë dang th× ta cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ s¶n phÈm, dë dang theo ph­¬ng ph¸p thÝch hîp. Khi ®ã c«ng thøc tÝnh gi¸ thµnh sÏ lµ: Z = C + Ddk - Dck Trong ®ã: Ddk - lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú Dck - lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng : XÝ nghiÖp x©y l¾p cã thÓ ký víi bªn giao thÇu hîp ®ång nhËn thÇu thi c«ng bao gåm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau mµ kh«ng cÇn h¹ch to¸n riªng cho tõng c«ng viÖc. Trong tr­êng hîp ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh ®Òu lµ ®¬n ®Æt hµng. Toµn bé chi phÝ thùc tÕ tËp hîp riªng cho tõng ®¬n ®Æt hµng kÓ tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh toµn bé ®¬n ®Æt hµng chÝnh lµ gi¸ thµnh cña ®¬n ®Æt hµng ®ã. Tuy nhiªn ®Ó phôc vô cho viÖc h¹ch to¸n néi bé ng­êi ta còng tÝnh gi¸ thµnh cña tõng h¹ng môc c«ng tr×nh hay phÇn khèi l­îng c«ng viÖc trong toµn bé hîp ®ång. C¸c h¹ng môc c«ng tr×nh nµy tuy cïng mét ®¬n vÞ thi c«ng, cïng mét khu vùc song chóng cã thiÕt kÕ kh¸c nhau, cã dù to¸n kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh ng­êi ta ph¶i x¸c ®Þnh hÖ sè ph©n bæ theo c«ng thøc sau: H = C . ä di Tõ ®ã gi¸ thµnh thùc tÕ cña h¹ng môc c«ng tr×nh ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Ztti = di x H Trong ®ã : H - lµ hÖ sè ph©n bæ C - tæng chi phÝ tËp hîp cho toµn bé ®¬n ®Æt hµng di - gi¸ dù to¸n cña h¹ng môc c«ng tr×nh Ztti - gi¸ thµnh thùc tÕ cña h¹ng môc c«ng tr×nh i Ph­¬ng ph¸p céng chi phÝ: §­îc ¸p dông thÝch hîp víi viÖc x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh lín vµ phøc t¹p, qu¸ tr×nh x©y l¾p cã thÓ chia ra cho c¸c ®éi s¶n xuÊt kh¸c nhau cïng tiÕn hµnh thi c«ng. §èi t­îng tËp hîp chi phÝ lµ tõng ®éi s¶n xuÊt cßn ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm c«ng tr×nh cuèi cïng. §Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cuèi cïng ph¶i tæng hîp chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú ë tõng ®éi vµ céng thªm chi phÝ thùc tÕ cña s¶n phÈm dë dang ®Çu kú. Ta cã c«ng thøc: Z = DDK + C1 + C2 + ... + Cn - DCK Trong ®ã C1, C2,... Cn lµ chi phÝ s¶n xuÊt ë tõng ®éi s¶n xuÊt hoÆc ë tõng h¹ng môc c«ng tr×nh cña mét c«ng tr×nh lín. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc: C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh nãi trªn ®Òu cã chung mét ®Æc ®iÓm lµ chØ tÝnh gi¸ thµnh sau khi s¶n phÈm ®· hoµn thµnh, do ®ã chØ thùc hiÖn viÖc kiÓm tra chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh sau khi ®· kÕt thóc chu kú s¶n xuÊt. Nh­ ta biÕt x©y dùng c¬ b¶n cã chu kú s¶n phÈm rÊt dµi, s¶n phÈm l¹i phøc t¹p kh«ng cã tÝnh æn ®Þnh ( mçi s¶n phÈm cã mét thiÕt kÕ riªng) do ®ã c¸c ph­¬ng ph¸p trªn sÏ bÞ h¹n chÕ t¸c dông kiÓm tra gi¸m ®èc cña kÕ to¸n ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy ta cã ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc. §©y lµ mét ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc. Môc ®Ých cña ph­¬ng ph¸p lµ kÞp thêi v¹ch ra mäi chi phÝ s¶n xuÊt tho¸t ly víi ®Þnh møc, t¨ng c­êng tÝnh chÊt ph©n tÝch vµ kiÓm tra cña sè liÖu kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh, ng¨n ngõa kÞp thêi hiÖn t­îng v­ît møc chi phÝ s¶n xuÊt. Néi dung chñ yÕu cña ph­¬ng ph¸p lµ: Tr­íc hÕt c¨n cø vµo ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt hiÖn hµnh vµ dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc duyÖt ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh ®Þnh møc cña s¶n phÈm. Tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n sæ chi phÝ s¶n xuÊt chªnh lÖch tho¸t ly ®Þnh møc. TËp hîp riªng vµ th­êng xuyªn ph©n tÝch nh÷ng chªnh lÖch ®ã ®Ó ®Ò ra kÞp thêi c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh. Trªn c¬ së ®· tÝnh ®­îc gi¸ thµnh ®Þnh møc, sè chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc cïng víi viÖc tæ chøc h¹ch to¸n vµ tæng hîp chÝnh x¸c sè chªnh lÖch tho¸t ly ®Þnh møc, gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm sÏ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Gi¸ thµnh t.t = gi¸ thµnh ®Þnh ñ chªnh lÖch do ñ chªnh lÖch do cña s¶n phÈm møc cña SP thay ®æi ®.møc tho¸t ly ®.møc Cã thÓ nãi r»ng ph­¬ng ph¸p nµy rÊt phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña nghµnh x©y l¾p, nh­ng ®Ó ph­¬ng ph¸p nµy ph¸t huy t¸c dông tèt th× cÇn cã mét sè ®iÒu kiÖn sau: + C¸c lo¹i ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt t­¬ng ®èi chÝnh x¸c, chÕ ®é qu¶n lý ®Þnh møc ®· ®­îc kiÖn toµn vµ ®i vµo nÒ nÕp th­êng xuyªn. + Tr×nh ®é tæ chøc vµ nghiÖp vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh gi¸ thµnh t­¬ng ®èi v÷ng vµng, ®Æc biÖt c«ng t¸c h¹ch to¸n ban ®Çu tiÕn hµnh cã nÒ nÕp chÆt chÏ. Ngoµi c¸c ph­¬ng ph¸p trªn cßn cã mét sè ph­¬ng ph¸p kh¸c còng cã thÓ ¸p dông ®­îc nh­ : ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp hay ph­¬ng ph¸p hÖ sè hoÆc tØ lÖ... Cïng víi viÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ta ph¶i x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ mèc thêi gian mµ bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh ph¶i tæng hîp sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, chu kú s¶n phÈm vµ h×nh thøc nghiÖm thu bµn giao khèi l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh. cô thÓ kú tÝnh gi¸ thµnh trong ngµnh x©y l¾p nh­ sau: §èi víi c¸c xÝ nghiÖp khai th¸c c¸t, ®¸, sái, xÝ nghiÖp s¶n xuÊt cÊu kiÖn bª t«ng, g¹ch, v«i, ngãi,... chu kú s¶n xuÊt ng¾n th× tÝnh gi¸ thµnh lµ hµng th¸ng (vµo cuèi mçi th¸ng). §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ s¶n phÈm lµ nh÷ng c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc, thi kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi gian mµ s¶n phÈm x©y l¾p ®­îc coi lµ hoµn thµnh vµ ®­îc nghiÖm thu bµn giao cho bªn A. HiÖn nay kú tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c c«ng tr×nh x©y l¾p ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Víi nh÷ng c«ng tr×nh nhá, thêi gian thi c«ng ng¾n d­íi 12 th¸ng, khi nµo c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé th× khi ®ã xÝ nghiÖp x©y l¾p míi tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho c«ng tr×nh ®ã. Víi nh÷ng c«ng tr×nh x©y l¾p cã thêi gian thi c«ng kÐo dµi (trªn 12 th¸ng), th× chØ khi nµo cã mét bé phËn c«ng tr×nh hoµn thµnh cã gi¸ trÞ sö dông ®­îc nghiÖm thu bµn giao th× lóc ®ã xÝ nghiÖp x©y l¾p míi tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña bé phËn ®ã. Víi nh÷ng c«ng tr×nh x©y l¾p cã thêi thi c«ng kÐo dµi trong nhiÒu n¨m mµ kh«ng t¸ch ra tõng bé phËn c«ng tr×nh nhá ®­a vµo sö dông th× tõng phÇn viÖc x©y l¾p lín ®¹t ®Õn ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý theo thiÕt kÕ kü thuËt cã ghi trong hîp ®ång giao nhËn thÇu thi c«ng th× sÏ ®­îc bµn giao thanh to¸n vµ xÝ nghiÖp tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cho khèi l­îng bµn giao. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµ bµn giao cho ®¬n vÞ chñ ®Çu t­: * Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt sang tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: Nî TK 154 Cã TK 621 Cã TK 622 Cã TK 627 * ThiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng trong x©y l¾p: Nî TK 138 (1388): nÕu sè thiÖt h¹i ng­êi ph¹m lçi båi th­êng Nî TK 821: nÕu sè thiÖt h¹i tÝnh vµo chi phÝ bÊt th­êng Nî TK 131: nÐu sè thiÖt h¹i do ®¬n vÞ chñ ®Çu t­ ph¶i chÞu Cã TK 154 * Ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña s¶n phÈm x©y l¾p: Nî TK 632 Cã TK 154 * Ph¶n ¸nh doanh thu vÒ tiªu thô s¶n phÈm: Nî TK 111, 112, 131 ( tæng gi¸ thanh to¸n ) Cã TK 511 ( gi¸ ch­a cã thuÕ ) Cã TK 3331 ( thuÕ GTGT ph¶i nép ) S¬ ®å kÕ to¸n CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p TK152,331... TK 154 TK 621 TK 632 155 Chi phÝ NVL KÕt chuyÓn chi phÝ NVL trùc tiÕp trùc tiÕp KÕt chuyÓn gi¸ thµnh c«ng tr×nh hoµn thµnh TK 623 bµn giao cho chñ ®Çu t­ C«ng nh©n sö KÕt chuyÓn chi phÝ sö dông hay chê tiªu thô dông m¸y thi m¸y thi c«ng c«ng TK 334 TK 622 TiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ C«ng nh©n KÕt chuyÓn chi phÝ tt trùc tiÕp XL nh©n c«ng trùc tiÕp Nh©n viªn ph©n x­ëng TK 214, 338, 111... TK627 TËp hîp CPSX chung Chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c Ph©n bæ ( hoÆc kÕt chuyÓn CPSXC 4. ý nghÜa cña viÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ViÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh sÏ gióp cung cÊp l­îng th«ng tin ®Çy ®ñ chÝnh x¸c kÞp thêi cho viÖc tÝnh to¸n hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thi c«ng c«ng tr×nh x©y dùng hµng ngµy, kú, quý, hoÆc c¶ n¨m, gióp cho ®¬n vÞ kinh doanh thÊy ®©y lµ ®iÓm m¹nh cña ®¬n vÞ m×nh tõ ®ã x¸c ®Þnh ®­îc lo¹i h×nh, kiÓu d¹ng c«ng tr×nh phï hîp trong kinh doanh thÇu kho¸n, trong ®Çu t­ vµ ký kÕt hîp ®ång sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt, lîi nhÊt. Nã gióp cho nhµ n­íc thùc hiÖn ®­îc sù gi¸m s¸t kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh cña doanh nghiÖp víi nhµ n­íc. PHÇN B: Mét sè nhËn xÐt vµ kÕt luËn Ngµnh x©y l¾p x©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cã nhiÒu ®iÓm riªng biÖt kh«ng gièng víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c.S¶n phÈm x©y dùng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó chø kh«ng ®¬n ®iÖu nh­ c¸c ngµnh kh¸c vµ s¶n phÈm x©y dùng ®­îc thiÕt kÕ, lËp dù to¸n tr­íc khi tiÕn hµnh tæ chøc thi c«ng. Gi¸ rÞ dù to¸n lµ gi¸ b¸n cña c«ng tr×nh vµ lµ c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ thµnh dù to¸n: Zdt = Gdt - LN ®Þnh møc §Ó cã ®­îc gi¸ trÞ dù to¸n th× ng­êi lËp dù to¸n ph¶i bãc t¸ch ra tõng kho¶n môc chi phÝ dùa trªn thiÕt kÕ vµ yªu cÇu kü thuËt cña c«ng trinh vµ kÕt hîp víi gi¸ ®Þnh møc theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc ban hµnh ®Ó tÝnh ra gi¸ trÞ dù to¸n theo thiÕt kÕ. §©y lµ c¨n cø c¬ b¶n ®Ó hai bªn ®i ®Õn ký kÕt hîp ®ång giao nhËn thÇu c«ng tr×nh. Nh­ng ®Ó c«ng tr×nh cã chÊt l­îng tèt th× cÇn ph¶i thèng nhÊt gi÷a kh©u thiÕt kÕ vµ thi c«ng. Khi thi c«ng ng­êi gi¸m s¸t thi c«ng ph¶i tu©n thñ nh÷ng g× mµ b¶n thiÕt kÕ ®­a ra, ph¶i kiÓm tra gi¸m s¸t c«ng nh©n lµm viÖc tr¸nh t×nh tr¹ng lµm Èu, ¨n bít vËt liÖu. ChÊt l­îng c«ng tr×nh lu«n lµ vÊn ®Ò hµng ®Çu cña chñ ®Çu t­. NÕu chÊt l­îng c«ng tr×nh kh«ng ®¶m b¶o dóng yªu cÇu thiÕt kÕ vµ kü thuËt th× ng­êi bÞ thiÖt h¹i sÏ lµ chñ ®Çu t­. Chñ ®Çu t­ sÏ bÞ thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt vµ bÞ thua lç. VÒ phÝa c«ng ty th× bÞ mÊt uy tÝn víi kh¸ch hµng. HiÖn nay trªn thÞ tr­êng ho¹t ®éng cña ngµnh x©y dùng ®· míi xuÊt hiÖn h×nh thøc ®Êu thÇu. §©y lµ mét h×nh thøc míi cã ë n­íc ta trong ngµnh x©y dùng, nã cã t¸c dông rÊt tèt ®Ó lùa chän ra ®­îc c«ng ty chiÕn th¾ng lµ c«ng ty cã gi¸ thµnh thÊp nhÊt, kü thuËt cao nhÊt, tiÕn ®é thi c«ng nhanh nhÊt. Tuy nhiªn h×nh thøc nµy còng cã nh÷ng bÊt cËp cña nã, ®«i khi héi ®ång giao thÇu do cã sù th«ng ®ång víi nhµ thÇu nªn ®· giao thÇu c«ng tr×nh cho nh÷ng nhµ thÇu kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng nhËn thÇu, hoÆc ®«i khi c¸c c«ng ty x©y l¾p cña ta kh«ng cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh nh­ c¸c c«ng ty n­íc ngoµi nªn khi bá thÇu nhµ thÇu n­íc ngoµi th­êng bá thÇu thÊp nªn ta kh«ng thÓ c¹nh tranh ®­îc. ChÝnh v× vËy nhµ n­íc nªn nghiªn cøu l¹i c¬ chÕ giao thÇu ®Ó cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ViÖt Nam cã thÓ nhËn nh÷ng c«ng tr×nh lín. Ngµnh x©y dùng cßn cã khã kh¨n vÒ kh©u b¶o qu¶n vËt t­, t×nh tr¹ng mÊt m¸t, hao hôt, háng hãc lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái bëi lÏ c«ng tr×nh tiÕn hµnh ngoµi trêi, phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu, t×nh h×nh an ninh trËt tù t¹i khu vùc x©y dùng c«ng tr×nh, c«ng t¸c vËn chuyÓn bèc xÕp còng g©y ra t×nh tr¹ng ®æ vì. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè trªn ®Òu cã thÓ g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i cho c«ng tr×nh. HoÆc ®«i khi do thiÕu vèn còng khiÕn cho c«ng tr×nh t¹m ngõng còng sÏ lµm ¶nh h­ëng ®Õn tuæi thä c«ng tr×nh. VÝ dô c«ng tr×nh nhµ h¸t tØnh Hoµ B×nh do khi thi c«ng ®· kh«ng gi¸m s¸t chÆt chÏ, sö dông nh÷ng nguyªn vËt liÖu cã chÊt l­îng kÐm dÉn ®Õn khi kh¸nh thµnh c«ng tr×nh còng lµ lóc c«ng tr×nh bÞ sôp ®æ g©y thiÖt h¹i lín cho nhµ n­íc. Cßn ®èi víi nh÷ng c«ng tr×nh ®· x©y dùng xong th× mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p lµ thÈm tra vµ phª duyÖt quyÕt to¸n. NhiÒu c«ng tr×nh lín nh­ Dù ¸n thuû ®iÖn VÜnh S¬n, ®­êng d©y t¶i ®iÖn 500kv, c«ng tr×nh v« tuyÕn chuyÓn tiÕp Hµ Néi - TPHCM ... ®Õn nay vÉn ch­a lµm ®­îc thñ tôc phª duyÖt quyÕt to¸n. Nh÷ng c«ng tr×nh nµy ®· hoµn thµnh nghiÖm thu bµn giao ®­a vµo sö dông tõ tr­íc th¸ng 10.1994. C¸c c«ng tr×nh kÓ trªn cã thêi gian x©y dùng kÐo dµi ( th­êng trªn 10 n¨m ) do khèi l­îng c«ng tr×nh lín vµ rÊt phøc t¹p, liªn quan ®Õn nhiÒu ngµnh, l¹i tr¶i qua nhiÒu thêi kú thay ®æi c¬ chÕ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng. ChÝnh v× vËy Bé Tµi chÝnh nªn kiÕn nghÞ víi chÝnh phñ vÒ viÖc giao tr¸ch nhiÖm cho ngµnh nµo chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý vÒ thiÕt kÕ, kü thuËt cña c¸c c«ng tr×nh cña ngµnh ®ã ®Ó cã thÓ thanh quyÕt to¸n nhanh cho c¸c nhµ thÇu. Trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n viÖc h¹ch to¸n tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét c«ng cô s¾c bÐn ®Ó qu¶n lý, thùc chÊt th× qu¸ tr×nh ®Çu t­ x©y dùng mét c«ng tr×nh nh­ trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n còng lµ mét qu¸ tr×nh kinh doanh, nhµ ®Çu t­ bá vèn ®Ó kinh doanh mong t×m kiÕm lîi nhuËn. B»ng c«ng cô kÕ to¸n tµi chÝnh, chñ ®Çu t­ cã thÓ theo dâi tiÕn tr×nh ®Çu t­ sinh l·i cña c«ng tr×nh ®Õn ®©u, cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh phï hîp vµ kÞp thêi. Do ®ã, cÇn ph¶i biÕt sö dông vµ sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ c«ng cô tµi chÝnh kÕ to¸n, cô thÓ lµ lµm tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p th× míi cã mét c«ng tr×nh cã chÊt l­îng tèt , gi¸ c¶ hîp lý, tõ ®ã míi ®­a l¹i uy tÝn vµ lîi nhuËn cho c¸c c«ng ty x©y l¾p trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n. VÝ dô tæng C«ng ty Vinaconex lµ mét ®¬n vÞ x©y l¾p rÊt cã uy tÝn trªn th­¬ng tr­êng hiÖn nay do nh÷ng c«ng tr×nh mµ c«ng ty nhËn thÇu ®Òu ®¶m b¶o chÊt l­îng, tiÕn ®é thi c«ng, gÝa c¶ hîp lý. Ngµnh x©y dùng c¬ b¶n còng nh­ bÊt cø mét ngµnh s¶n xuÊt nµo kh¸c muèn cã l îi nhuËn vµ gi¸ thµnh c¹nh tranh th× cÇn ph¶i biÕt tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt nh­ : tr¸nh ®Ó nguyªn vËt liÖu hao hôt v­ît ®Þnh møc, qu¶n lý vµ sö dông nh©n lùc cã hiÖu qu¶ tr¸nh l·ng phÝ.... ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i chÝnh x¸c, trung thùc. Cã nh­ vËy c«ng viÖc s¶n xuÊt vµ kinh doanh míi ®¹t hiÖu qu¶ cao. tµi liÖu tham kh¶o H¹ch to¸n kÕ to¸n Doanh nghiÖp ( Ban hµnh theo qui ®Þnh 1141 Q§/TC – C§KT cña Bé Tµi ChÝnh) Gi¸o tr×nh kÕ to¸n tµi chÝnh (khoa kÕ to¸n tr­êng §HKTQD). §iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t­ x©y dùng (ban hµnh kÌm theo N§ sè 117/CP ngµy 20/10/1994) Gi¸o tr×nh tæ chøc h¹ch to¸n - §HKTQD. Gi¸o tr×nh kÕ to¸n doanh nghiÖp s¶n xuÊt (tr­êng §HTCKT) Kü thuËt thi c«ng (Tr­êng ®¹i häc kiÕn tróc Hµ Néi)