Đề tài Hiện trạng và giải pháp phát triển du lịch tại khu dự trữ sinh quyển thế giới Cát Bà

­êng cho ng­êi d©n vµ kh¸ch du lÞch, ®ång thêi ph¶i xö lý thËt nghiªm ®èi víi nh÷ng hµnh vi g©y « nhiÔm m«i tr­êng. Nhanh chãng quy ho¹ch vµ x©y dùng l¹i c¸c b·i r¸c víi c¸c trang thiÕt bÞ xö lý hiÖn ®¹i. ViÖc ch«n cÊt, xö lý r¸c th¶i ph¶i ®¶m b¶o quy ®Þnh kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng, xa nguån n­íc, xa n¬i ë cña c¸c loµi ®éng vËt, cña ng­êi d©n còng nh­ n¬i l­u tró cña kh¸ch du lÞch. CÇn l¾p ®Æt thªm c¸c biÓn h­íng dÉn, nh¾c nhë kh¸ch bá r¸c ®óng n¬i quy ®Þnh, ®Æt thªm c¸c thïng thu gom r¸c th¶i. C¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn trªn biÓn cÇn cã c¸c hÖ thèng ®ùng r¸c ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ng­êi d©n hay du kh¸ch vøt r¸c vµ c¸c ®å phÕ th¶i xuèng biÓn. Riªng ®èi víi khu vùc VQG cÇn ph¶i bè trÝ c¸c thïng r¸c hîp lý trªn c¸c tuyÕn ®i dÉn vµo v­ên hay trªn c¸c ®iÓm nghØ. Thùc tÕ hiÖn nay c¸c thïng r¸c cña v­ên vÉn ch­a hîp lý c¶ vÒ h×nh thøc vµ tÝnh tiÖn lîi khi sö dông. Do vËy cÇn thiÕt kÕ nh÷ng thïng r¸c cã kiÓu d¸ng vµ mµu s¾c hµi hoµ víi thiªn nhiªn, ®¶m b¶o vÖ sinh, cã lç tho¸t n­íc ë phÝa d­íi, cã n¾p ®Ëy, ®ång thêi dÔ sö dông vµ thu gom. T¨ng c­êng hÖ thèng th«ng tin vÒ m«i tr­êng nh»m h­íng dÉn kh¸ch thùc hiÖn quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng, ®ång thêi c¶nh b¸o cho kh¸ch biÕt t×nh tr¹ng m«i tr­êng vµ tr¸ch nhiÖm cña mçi c¸ nh©n; bè trÝ thªm c¸c khu vÖ sinh c«ng céng. ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cÇn x©y dùng nÕp sèng v¨n minh trong céng ®ång ®Þa ph­¬ng ®Ó hä tù gi¸c chÊp hµnh quy chÕ b¶o vÖ m«i tr­êng biÓn, kh«ng x¶ r¸c bõa b·i, h¹n chÕ chÊt th¶i bÈn ch­a qua xö lý ra m«i tr­êng; cã chÕ tµi cho c¸c c«ng tr×nh x©y dùng ven biÓn, ho¹t ®éng du lÞch, dÞch vô, vui ch¬i gi¶i trÝ ven biÓn, trªn biÓn b¾t buéc ph¶i cã hÖ thèng xö lý chÊt th¶i, b¶o ®¶m n­íc th¶i kh«ng g©y « nhiÔm theo quy ®Þnh; cã c¸c biÖn ph¸p m¹nh nh»m xö lý nghiªm kh¾c ®èi víi nh÷ng ng­êi vi ph¹m vÒ luËt b¶o vÖ m«i tr­êng. Ngoµi ra, cÇn kiÓm so¸t chÆt chÏ nguån thùc phÈm khi kh¸ch du lÞch mang vµo VQG. Cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p ®Æt cäc vá bao b×, vá lon ®Ó kiÓm so¸t sè l­îng r¸c th¶i, h¹n chÕ viÖc bá l¹i r¸c trong khu vùc v­ên. HiÖn nay ë khu vùc VQG ®· thµnh lËp Trung t©m gi¸o dôc m«i tr­êng. Trong t­¬ng lai cÇn tiÕp tôc thùc hiÖn tèt chøc n¨ng cña trung t©m, gãp phÇn gi¸o dôc ý thøc du kh¸ch ®èi víi vÊn ®Ò b¶o vÖ c¶nh quan m«i tr­êng khu vùc. Tãm l¹i, viÖc ®Ò ra tÊt c¶ c¸c tiªu chÝ, gi¶i ph¸p nh»m b¶o vÖ m«i tr­êng trªn cÇn ph¶i cô thÓ, râ rµng vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ, ®éng viªn ®­îc c¸c doanh nghiÖp du lÞch, kh¸ch du lÞch vµ céng ®ång d©n c­ cïng tham gia th× míi cã thÓ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ cao trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn. 3.2.4.Gi¶i ph¸p vÒ quy ho¹ch vµ x©y dùng Thùc tÕ hiÖn nay, do vÊn ®Ò nhËn thøc vµ tiÕp cËn du lÞch sinh th¸i ë n­íc ta cßn kh¸ míi mÎ, v× vËy, viÖc quy ho¹ch du lÞch sinh th¸i ë c¸c ®iÓm du lÞch trong ®ã cã C¸t Bµ vÉn ch­a ®­îc triÓn khai mét c¸ch toµn diÖn vµ ®Çy ®ñ. Vµo giai ®o¹n ®Çu, du lÞch C¸t Bµ ph¸t triÓn mét c¸ch tù ph¸t, thiÕu quy ho¹ch. Qu¸ tr×nh x©y dùng diÔn ra trµn lan, kh«ng theo mét trËt tù, mét quy ®Þnh cô thÓ nµo ®· lµm cho c¶nh quan vµ m«i tr­êng tù nhiªn cña quÇn ®¶o nµy bÞ ¶nh h­ëng nghiªm träng. HiÖn nay, C¸t Bµ ®ang ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét ®Þa ®iÓm rÊt thuËn lîi cho c¶ ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i biÓn ®¶o vµ du lÞch sinh th¸i vïng nói. Do vËy, ®Ó ph¸t huy ®­îc nh÷ng thÕ m¹nh vµ tiÒm n¨ng s½n cã cña m×nh, C¸t Bµ cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ quy ho¹ch chi tiÕt, quy ho¹ch cô thÓ nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ vµ lîi Ých l©u dµi. §Ó cã thÓ lµm tèt c«ng t¸c nµy cÇn thiÕt ph¶i dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. VÊn ®Ò ph¶i lµm ®Çu tiªn, tr­íc khi tiÕn hµnh quy ho¹ch, lµ cÇn ph¶i cã nh÷ng nghiªn cøu cô thÓ ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng mµ qu¸ tr×nh quy ho¹ch cã thÓ g©y ra cho m«i tr­êng. Qu¸ tr×nh nµy bao gåm c¸c b­íc: – Ph©n tÝch hiÖn tr¹ng ban ®Çu cña c¸c ®iÓm phong c¶nh vµ m«i tr­êng. – Ph©n tÝch nh÷ng biÕn ®æi vÒ m«i tr­êng khi c¸c dù ¸n quy ho¹ch ®­îc thùc hiÖn. – §Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m lo¹i trõ, gi¶m thiÓu vµ nÕu cã thÓ th× ®Òn bï nh÷ng hËu qu¶ lµm h­ h¹i m«i tr­êng mµ nh÷ng c«ng tr×nh ®ã g©y ra. Dùa vµi nh÷ng nghiªn cøu ®ã, ta tiÕn hµnh quy ho¹ch vµ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh sao cho võa ®¶m b¶o c¸c lîi Ých kinh tÕ, võa ®¶m b¶o ®­îc c¶nh quan, tµi nguyªn vµ m«i tr­êng khu vùc. §èi víi tõng khu vùc, nªn ®­a ra nh÷ng m« h×nh quy ho¹ch vµ x©y dùng riªng cho phï hîp. §Æc biÖt hiÖn nay khi KDTSQ C¸t Bµ ®­îc chia thµnh 3 vïng th× viÖc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i sÏ ®­îc triÓn khai thùc hiÖn ë c¸c møc ®é kh¸c nhau sao cho phï hîp nhÊt víi tiªu chÝ ph¸t triÓn cña tõng vïng. *Quy ho¹ch du lÞch biÓn – CÇn ph©n ®íi ®Ó sö dông vµ b¶o vÖ. Th«ng th­êng th­êng cã 3 ®íi: + §íi b¶o vÖ tuyÖt ®èi c¸ch mÐp thuû triÒu lªn tõ 100 – 500m. + §íi dµnh cho ph¸t triÓn du lÞch. + Vïng ®Öm. – C¸c c«ng tr×nh x©y dùng ë biÓn ph¶i cã quy m« nhá vµ võa, ®é cao võa ph¶i, kh«ng nªn cao qu¸ 3 tÇng. Kh¸ch s¹n cã cöa sæ h­íng ra biÓn, kiÕn tróc vµ diÖn m¹o hîp víi tù nhiªn vµ ph¶i c¸ch mÐp n­íc biÓn tõ 100m trë ra. – X©y dùng c¸c hÖ thèng xö lý n­íc th¶i vµ thiÕt bÞ thu gom hîp lý. – X©y dùng c¸c bÕn tµu du lÞch, c¸c ph­¬ng tiÖn nh»m ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh du lÞch biÓn ®ång thêi chó ý ®Çu t­ nh÷ng trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt cho c«ng t¸c cøu hé, cøu n¹n. * Quy ho¹ch du lÞch nói – Ph©n khu vùc ®Ó ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ bao gåm: + Khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt + Khu dµnh cho du lÞch + Vïng ®Öm (t¸i t¹o vµ b¶o vÖ) – X©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng quy m« võa vµ nhá, h¹n chÕ vÒ diÖn tÝch x©y dùng nh­ng vÉn ph¶i tèi ®a diÖn tÝch sö dông vµ sö dông linh ho¹t c¸c kho¶ng ®Êt trèng ®Ó cã thÓ gi¶m thiÓu quy m« x©y dùng còng nh­ l­îng tµi nguyªn sö dông cho x©y dùng vµ vËn hµnh. – ViÖc x©y dùng c¸c tuyÕn ®­êng giao th«ng ph¶i tËn dông nh÷ng lèi mßn cò, h¹n chÕ tèi ®a bª t«ng ho¸ c¸c con ®­êng. TÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh kh«ng ®­îc x©y dùng ë nh÷ng khu vùc ®éng vËt hay qua l¹i hoÆc cÇn x©y dùng th­a ®Ó dµnh chç cho ®éng vËt hoang d· vµ c©y cèi mäc. KhuyÕn khÝch c¸c nhµ nghØ sö dông nguån vËt liÖu tõ thiªn nhiªn, nguån vËt liÖu dÔ t¸i chÕ ®Ó t¸i sö dông vµ x©y dùng. C¸c c«ng tr×nh ph¶i cã kiÕn tróc hµi hoµ víi c¶nh quan, phï hîp víi nh÷ng tiªu chÝ vÒ m«i tr­êng, h¹n chÕ sö dông n¨ng l­îng. Nªn x©y dùng ë nh÷ng n¬i th«ng tho¸ng, tËn dông ¸nh s¸ng tù nhiªn, gi¶m thiÓu viÖc dïng ®Ìn ®iÖn vµ c¸c hÖ thèng chiÕu s¸ng nh©n t¹o. §iÒu nµy sÏ gi¶m viÖc tiªu thô n¨ng l­îng nhê tËn dông ®­îc søc giã vµ n¨ng l­îng tõ mÆt trêi. Bªn c¹nh ®ã, cÇn h¹n chÕ x¶ r¸c t¹i khu vùc, ®ång thêi cã nh÷ng biÖn ph¸p thu gom, ph©n lo¹i vµ xö lý mét c¸ch thÝch hîp nhÊt. Ngoµi ra, cÇn ph¶i x©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch C¸t Bµ mét c¸ch bÒn v÷ng, trong ®ã cÇn ®­a ra ®­îc c¸c m« h×nh ph¸t triÓn mµ ë ®ã, ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn ®­îc ®ãng gãp nhiÒu h¬n vµo c«ng t¸c b¶o tån tµi nguyªn thiªn nhiªn, di s¶n v¨n ho¸ vµ ®­îc h­ëng nhiÒu lîi Ých tõ ho¹t ®éng du lÞch. 3.2.5.Gi¶i ph¸p vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Gi¸o dôc vÒ du lÞch sinh th¸i hiÖn nay ngµy cµng cã mét vai trß quan träng. Gi¸o dôc m«i tr­êng ph¶i phï hîp víi c¸c ®èi t­îng vµ ph¶i dùa trªn nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng, nguån lùc, phong tôc tËp qu¸n, lèi sèng, v¨n ho¸ còng nh­ t×nh h×nh cô thÓ cña mçi ®Þa bµn. Néi dung chñ yÕu lµ n©ng cao nhËn thøc cña c¸c ®èi t­îng vÒ gi¸ trÞ cña VQG, KDTSQTG – n¬i b¶o tån nh÷ng c¶nh quan ®éc ®¸o, c¸c loµi ®éng, thùc vËt ®Æc h÷u vµ quý hiÕm cña ViÖt Nam. Gi¸o dôc vÒ mét sè kü n¨ng b¶o vÖ m«i tr­ßng nh­ phßng chèng ch¸y rõng, b¶o vÖ c¸c lo¹i thó quý hiÕm. Gi¸o dôc vÒ ®¹o ®øc, lèi sèng vµ c¸ch øng xö th©n thiÖn víi m«i tr­êng. Th«ng qua c¸c mèi quan hÖ gi÷a du lÞch sinh th¸i víi m«i tr­êng tù nhiªn vµ céng ®ång ®Þa ph­¬ng, cã thÓ thÊy ®­îc mèi quan hÖ 3 chiÒu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong vÊn ®Ò gi¸o dôc liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn du lÞch, b¶o tån m«i tr­êng chung vµ mang l¹i lîi Ých cho céng ®ång. B¶o ®¶m mèi quan hÖ nµy th× viÖc gi¸o dôc míi ®ång bé vµ cã hiÖu qu¶. C¸c ®èi t­îng tham gia rÊt ®a d¹ng do vËy viÖc lùa chän c¸c h×nh thøc vµ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc víi mçi ®èi t­îng còng ph¶i linh ho¹t. C¸c ®èi t­îng nµy bao gåm: + Nh÷ng nhµ kÕ ho¹ch ®Çu t­ + Nh÷ng c¸n bé tham gia qu¶n lý m«i tr­êng cña c¸c khu b¶o tån + C¸c c¸n bé ®iÒu hµnh c¸c c«ng ty du lÞch + C¸c h­íng dÉn viªn du lÞch, nh©n viªn kh¸ch s¹n, nhµ hµng… + Nh©n d©n ®Þa ph­¬ng + Kh¸ch du lÞch Môc tiªu gi¸o dôc ®­îc b¾t nguån tõ môc tiªu ph¸t triÓn du lÞch vµ b¶o tån. V× vËy, c¸c c¬ së cho viÖc gi¸o dôc lµ: – HiÓu râ vÒ tiÒm n¨ng, vai trß cña tµi nguyªn thiªn nhiªn ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ du lÞch sinh thai nãi riªng, ®ång thêi ph¶i hiÓu ®­îc tÝnh h¹n chÕ cña c¸c nguån tµi nguyªn nµy. – ý nghÜa cña viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi sù ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i vµ sù ph¸t triÓn cña céng ®ång. – HiÓu ®­îc vai trß cña du lÞch sinh th¸i víi sù b¶o tån m«i tr­êng tù nhiªn, còng nh­ víi céng ®ång. – ThÊy râ vai trß cña céng ®ång trong viÖc tham gia vµo b¶o vÖ m«i tr­êng vµ ñng hé sù ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i lµnh m¹nh, cã hiÖu qu¶. – NhËn thøc vÒ t¸c ®éng cña c¸c dßng du kh¸ch ®èi víi m«i tr­êng ®Ó l­êng tr­íc c¸c vÊn ®Ò cÇn ®Æt ra vµ c¸c biÖn ph¸p cÇn gi¶i quyÕt. C¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i cÇn ®i ®«i víi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc céng ®ång, sao cho du lÞch sinh th¸i ho¹t ®éng ®óng b¶n chÊt cña m×nh, trë thµnh ®éng lùc tÝch cùc ®èi víi viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng tù nhiªn. Vµ cïng víi céng ®ång ®Þa ph­¬ng, nã sÏ hç trî tèt h¬n cho viÖc b¶o tån tÝnh toµn vÑn cña l·nh thæ. Víi c¸c néi dung vµ ®èi t­îng gi¸o dôc ®· nªu trªn, qu¸ tr×nh gi¸o dôc cÇn ®­îc lµm th­êng xuyªn, liªn tôc d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. – Gi¸o dôc th«ng qua ®µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé trong ngµnh du lÞch, c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c nh©n viªn h­íng dÉn, phôc vô nhµ hµng, kh¸ch s¹n. §©y lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi vµ cã tÝnh chÊt chiÕn l­îc. C¸c nhµ qu¶n lý lµ nh÷ng ng­êi cã vai trß quan träng, cÇn ®­îc ®µo t¹o båi d­ìng víi tÇm cña c¸c nhµ chiÕn l­îc vµ quy ho¹ch. C¸c nh©n viªn h­íng dÉn, phôc vô lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia c¸c ho¹t ®éng cña du lÞch, cã quan hÖ th­êng xuyªn víi kh¸ch, víi m«i tr­êng vµ víi céng ®ång ®Þa ph­¬ng. Hä cÇn ®­îc ®µo t¹o, gi¸o dôc kh«ng chØ c¸c nghiÖp vô du lÞch, mµ c¶ nh÷ng kiÕn thøc, hiÓu biÕt vÒ truyÒn thèng ®Þa ph­¬ng, nh÷ng gi¸ trÞ cña m«i tr­êng tù nhiªn cho du lÞch sinh th¸i. H×nh thøc gi¸o dôc nµy cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng tr­êng ®¹i häc, nghiÖp vô, hoÆc ®µo t¹o t¹i chç víi nguån nh©n lùc lµ ng­êi ®Þa ph­¬ng. MÆt kh¸c, cã thÓ mêi c¸c chuyªn gia trong ngµnh du lÞch ®Æc biÖt lµ du lÞch sinh th¸i ®Õn gi¶ng d¹y, phæ biÕn kiÕn thøc, ®µo t¹o nghiÖp vô hay cö c¸c nh©n viªn nµy ®i tham quan, häc hái c¸c m« h×nh sinh th¸i ë c¸c n­íc cã nÒn du lÞch ph¸t triÓn. – Gi¸o dôc th«ng qua c¸c quy ®Þnh cã tÝnh ph¸p lý. Th«ng qua c¸c quy ®Þnh cã tÝnh ph¸p lý, ho¹t ®éng gi¸o dôc sÏ cã thÓ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. C¸c quy ®Þnh nµy ®­îc ®Ò ra ®Ó gi¸m s¸t hµng lo¹t ho¹t ®éng cña c¸c c¸ nh©n, tæ chøc. VÝ dô nh­ c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ mu«ng thó tù nhiªn, h¹n chÕ c¸c lo¹i xe c¬ giíi lín vµo khu b¶o tån tù nhiªn, h¹n chÕ c¸c lo¹i tµu thuyÒn ë c¸c vïng biÓn cÇn ®­îc b¶o vÖ. ThiÕt lËp c¸c “khu vùc cÊm” buéc ph¶i xin phÐp vµ cã ng­êi h­íng dÉn khi vµo tham quan víi nh÷ng nguyªn t¾c nh­ h¹n chÕ quay phim, chôp ¶nh, c¾m tr¹i, lÊy mÉu vËt, hót thuèc, r¸c th¶i… Bªn c¹nh ®ã, c¸c nhµ kinh doanh, c¸c cÊp l·nh ®¹o cÇn ®­îc gi¸o dôc ý thøc tr¸ch nhiÖm víi m«i tr­êng vµ céng ®ång trong ph¸t triÓn du lÞch. C¸c dù ¸n, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cÇn ®­îc c©n nh¾c kü tr­íc khi phª duyÖt, nhÊt thiÕt ph¶i ®¶m b¶o tiÖn nghi cho kh¸ch, ®ång thêi l¹i h¹n chÕ ®­îc nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn m«i tr­êng tù nhiªn vµ x· héi cña ®Þa ph­¬ng. – Gi¸o dôc th«ng qua hÖ thèng th«ng tin s¸ch b¸o, truyÒn th«ng, c¸c biÓn b¸o, chØ dÉn. §©y lµ c¸c nguån th«ng tin quan träng cã ý nghÜa gi¸o dôc cho c¶ nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c du lÞch, qu¶n lý m«i tr­êng, l·nh ®¹o ®Þa ph­¬ng, kh¸ch du lÞch vµ nh©n d©n ®Þa ph­¬ng. Nguån th«ng tin nµy bao gåm c¸c cuèn s¸ch, b¸o, nh÷ng tËp qu¶ng c¸o nhá giíi thiÖu vÒ khu vùc víi c¸c gi¸ trÞ vÒ m«i tr­êng tù nhiªn, v¨n ho¸ - x· héi cho du lÞch vµ cÇn ®­îc b¶o tån. Trong ®ã cßn cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ c¸c ®iÓm tham quan, nh÷ng khuyÕn c¸o nªn, kh«ng nªn trong qu¸ tr×nh du lÞch. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng th«ng tin nµy còng nªn ®­îc giíi thiÖu qua hÖ thèng truyÒn th«ng cña ®Þa ph­¬ng, sÏ cã t¸c dông n©ng cao nhËn thøc cña nh©n d©n ®Þa ph­¬ng vÒ du lÞch sinh th¸i vµ b¶o tån. §èi víi kh¸ch du lÞch, sÏ rÊt cÇn thiÕt vµ h÷u Ých khi ph¸t mét ch­¬ng tr×nh video giíi thiÖu tr­íc khi kh¸ch ®i tham quan. Thªm vµo ®ã, nh÷ng biÓn chØ dÉn, biÓn b¸o trong khu vùc còng cã vai trß nh­ nh÷ng lêi nh¾c nhë ®èi víi kh¸ch vµ c¶ d©n ®Þa ph­¬ng trong c¸c ho¹t ®éng cña hä nh»m h­íng tíi sù b¶o tån. – Gi¸o dôc th«ng qua hÖ thèng nhµ tr­êng Th«ng qua hÖ thèng gi¸o dôc phæ th«ng ë ®Þa ph­¬ng nh­ c¸c m«n lÞch sö, ®Þa lý sÏ cã t¸c dông n©ng cao nhËn thøc vÒ gi¸ trÞ cña m«i tr­êng vµ lßng tù hµo quª h­¬ng. Cã thÓ tæ chøc c¸c buæi c¾m tr¹i, liªn hoan v¨n nghÖ, diÔn kÞch ®Ó lång ghÐp c¸c ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc m«i tr­êng, tæ chøc cho häc sinh tham quan, t×m hiÓu thùc tÕ t¹i VQG. Hµng n¨m, më c¸c cuéc thi t×m hiÓu vÒ v­ên nh­ thi vÏ tranh phong c¶nh, vÏ c¸c loµi ®éng thùc vËt ®Æc h÷u cã trong v­ên…Qua nh÷ng viÖc lµm nµy, thÕ hÖ trÎ sÏ lµ nh÷ng ng­êi tham gia tÝch cùc trong viÖc gi÷ g×n, b¶o vÖ m«i tr­êng vµ giíi thiÖu cho kh¸ch nh÷ng gi¸ trÞ ®ã mét c¸ch cã gi¸o dôc. T¸c dông cña viÖc nµy còng lµ gãp phÇn c¶i thiÖn mèi quan hÖ gi÷a kh¸ch du lÞch vµ d©n ®Þa ph­¬ng, t¨ng thªm lßng hiÕu kh¸ch. 3.2.6.Gi¶i ph¸p thu hót céng ®ång vµo ho¹t ®éng du lÞch Du lÞch lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó gi¶m nghÌo – gi¶m nghÌo lµ ®iÒu kiÖn tèt cho du lÞch §èi víi ChÝnh phñ: Du lÞch kh«ng chØ cung cÊp nguån ®Çu t­ vµ nguån thuÕ ®¸ng kÓ, mµ cßn lµ mét c«ng cô ph¸t triÓn ®a d¹ng vµ h÷u hiÖu, ®Æc biÖt hiÖu qu¶ vÒ chi phÝ, cã kh¶ n¨ng mang l¹i nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn cho nh÷ng khu vùc vµ bé phËn d©n c­ trong x· héi th­êng ®­îc coi lµ khã tiÕp cËn, mang l¹i nhiÒu lîi Ých vËt chÊt vµ phi vËt chÊt. §èi víi ng­êi nghÌo: Du lÞch cã thÓ më ra nhiÒu c¬ héi t¹o thu nhËp. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó ng­êi nghÌß cã thÓ tham gia vµo du lÞch. Mét ng­êi lµm du lÞch cã thÓ ®­a c¶ gia ®×nh m×nh tho¸t khái c¶nh nghÌo. Nh÷ng lîi Ých phi kinh tÕ nh­ t«n t¹o v¨n ho¸ vµ niÒm tù hµo vÒ céng ®ång nhê tham gia vµo du lÞch còng cã thÓ t¹o ®­îc nh÷ng ¶nh h­ëng tÝch cùc trong viÖc ®­a ng­êi d©n tho¸t khái c¶nh nghÌo. §èi víi doanh nghiÖp: Hç trî gi¶m nghÌo cã thÓ t¹o nªn ý thøc tèt trong ho¹t ®éng kinh doanh, gi¶m chi phÝ ho¹t ®éng, ®a d¹ng ho¸ vµ c¶i tiÕn s¶n phÈm, ®¸p øng tèt ®iÒu kiÖn ngµy cµng t¨ng cña ng­êi tiªu dïng. PhÇn th­ëng cho c¸c doanh nghiÖp cam kÕt ®µo t¹o vµ tuyÓn dông ng­êi ®Þa ph­¬ng sÏ chÝnh lµ nh÷ng nh©n viªn trung thµnh vµ nhiÖt t×nh c«ng t¸c. Lµm viÖc chÆt chÏ h¬n víi ng­êi d©n nghÌo ®Þa ph­¬ng còng sÏ gióp doanh ngiÖp du lÞch t¹o ra ®­îc nh÷ng s¶n phÈm vµ dÞch vô mang ®Ëm h­¬ng vÞ ®Þa ph­¬ng ®Ó cung cÊp cho du kh¸ch, gióp hä cã ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm ®Ých thùc vÒ ®êi sèng sinh ho¹t cña ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng. Mét trong ba yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong du lÞch sinh th¸i ®ã lµ sù tham gia cña céng ®ång ®Þa ph­¬ng. Do ®ã, ®Ó ph¸t triÓn tèt m« h×nh sinh th¸i th× viÖc chia sÎ lîi Ých víi céng ®ång d©n c­ lµ mét ®iÒu quan träng. Tr­íc hÕt, muèn ho¹t ®éng du lÞch ph¸t triÓn mét c¸ch hiÖu qu¶ th× viÖc n©ng cao nhËn thøc cho ng­êi d©n lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i chó träng vµ lµm th­êng xuyªn. Th«ng qua qu¸ tr×nh nµy, ph¶i lµm cho ng­êi d©n thÊy hÕt ®­îc nh÷ng gi¸ trÞ vÒ c¶nh quan vµ tµi nguyªn cña m¶nh ®Êt mµ m×nh ®ang sinh sèng, thÊy ®­îc nh÷ng lîi Ých mµ hä cã ®­îc nÕu tham gia vµo c«ng t¸c b¶o vÖ, t¸i t¹o tµi nguyªn, phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i mét c¸ch bÒn v÷ng. C¸c chÝnh s¸ch nh­ giao ®Êt, giao rõng cho c¸c hé hoÆc nhãm d©n c­ qu¶n lý cã t¸c dông ®Æc biÖt trong viÖc chèng ph¸ rõng, b¶o vÖ vµ tu bæ rõng. ViÖc x©y dùng, thiÕt lËp c¸c ch­¬ng tr×nh trång rõng, b¶o vÖ rõng tù nhiªn cÇn ph¶i ®­îc phæ biÕn vµ thùc hiÖn th­êng xuyªn. ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn b»ng c¸ch tæ chøc trång vµ thu mua c¸c s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, thùc phÈm ë c¸c x· phôc vô nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch. §Ó thu hót céng ®ång vµo ho¹t ®éng du lÞch, nhÊt lµ du lÞch sinh th¸i th× cÇn ph¶i t¹o ra nhiÒu c¬ héi vÒ c«ng ¨n viÖc lµm cho hä. ViÖc khuyÕn khÝch c­ d©n ®Þa ph­¬ng tham gia, hoµ nhËp vµo c¸c ho¹t ®éng du lÞch, t¹o ra nguån thu nhËp tõ du lÞch th× b¶n th©n hä sÏ lµ nh÷ng ng­êi tÝch cùc ®i ®Çu trong c«ng t¸c b¶o vÖ tÝnh toµn vÑn cña l·nh thæ. Tæ chøc c¸c lµng nghÒ s¶n xuÊt hµng thñ c«ng, l­u niÖm cho kh¸ch du lÞch còng lµ mét biÖn ph¸p t¨ng nguån thu cho ng­êi d©n ®ång thêi ph¸t huy ®­îc c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng ®Þa ph­¬ng (c¸c s¶n phÈm tõ ngäc trai, vá èc biÓn…). Tæ chøc cho c­ d©n ®Þa ph­¬ng tham gia vµo c¸c dÞch vô nh­ b¸n hµng, vËn chuyÓn kh¸ch, tr«ng gi÷ xe t¹i c¸c ®iÓm du lÞch ®Ó t¹o thu nhËp hay sö dông tèi ®a nguån lao ®éng ®Þa ph­¬ng vµo viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng nh­ giao th«ng, ®­êng x¸, nhµ nghØ, kh¸ch s¹n… §µo t¹o t¹i chç c¸c ngµnh nghÒ còng lµ mét h­íng ®i cÇn quan t©m. CÇn th­êng xuyªn ®µo t¹o nghiÖp vô vÒ du lÞch cho d©n ®Þa ph­¬ng nh­ nghiÖp vô lÔ t©n, h­íng dÉn…®Ó hä cã thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch. Bªn c¹nh ®ã cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî ng­êi d©n trong viÖc x©y dùng c¸c nhµ trä, nhµ nghØ t­ nh©n mét c¸ch hîp lý ®Ó hä cã thÓ tiÕp ®ãn vµ phôc vô kh¸ch du lÞch ngay t¹i nhµ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng thªm thu nhËp, n©ng cao møc sèng cho c¸c hé d©n. ViÖc lµm nµy cÇn ph¶i cã sù chØ ®¹o chÆt chÏ vµ phèi kÕt hîp cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng víi céng ®ång d©n c­ ®Ó ®¶m b¶o trËt tù vµ æn ®Þnh x· héi. Nã còng nªn ®­îc qu¶n lý vµ ®iÒu hoµ mét c¸ch thÝch hîp, kh«ng nªn bÞ søc hót cña thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh mµ lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých ph¸t triÓn l©u dµi. TÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p trªn cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch toµn diÖn vµ ®Çy ®ñ, cã sù phèi hîp cña c¸c ban ngµnh vµ céng ®ång d©n c­ ®Þa ph­¬ng th× míi cã thÓ ®em l¹i hiÖu qu¶ vµ lîi Ých l©u dµi cho ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i n¬i ®©y. 3.2.7.Gi¶i ph¸p vÒ qu¶ng b¸ du lÞch N¨m 2007 lµ thêi ®iÓm bïng næ dïng blog. Cã thÓ thÊy ®­îc nhiÒu lîi Ých do blog mang l¹i. Ban qu¶n lý KDTSQ C¸t Bµ nªn lËp thªm 1 blog bªn c¹nh website hiÖn thêi cña Trung t©m h­íng dÉn vµ ph¸t triÓn du lÞch. T¹i blog nµy kh¸ch du lÞch cã thÓ cËp nhËt nh÷ng h×nh ¶nh míi nhÊt vÒ KDTSQ. §ång thêi còng lµ ®Þa chØ ®Ó kh¸ch du lÞch ®­a ra nh÷ng b×nh luËn, gãp ý, nhËn xÐt sau nh÷ng chuyÕn tham quan hoÆc tham kh¶o qua ý kiÕn cña ng­êi kh¸c tr­íc khi ®i du lÞch. §Æc biÖt víi blog sÏ lµ c¸ch tiÕp cËn rÊt ng¾n, thu hót sù chó ý cña mét ®èi t­îng vèn ®­îc coi lµ Ýt bÞ hÊp dÉn bëi KDTSQ. §ã lµ thanh thiÕu niªn. Qua blog còng tr×nh bµy nh÷ng kiÕn thøc gi¸o dôc m«i tr­êng cho ®é tuæi t­¬ng lai cña ®Êt n­íc nµy. 3.2.8.Gi¶i ph¸p vÒ lo¹i h×nh du lÞch Du lÞch m¹o hiÓm lµ mét trong nh÷ng lo¹i h×nh du lÞch ®ang thu hót sù quan t©m cña nh÷ng kh¸ch du lÞch ­a kh¸m ph¸ mong nuèn trë vÒ víi tù nhiªn. Thêi gian gÇn ®©y, ViÖt Nam ®· b­íc ®Çu tæ chøc lo¹i h×nh du lÞch m¹o hiÓm. Mét sè doanh nghiÖp chñ ®éng nghiªn cøu, tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch m¹o hiÓm cho kh¸ch quèc tÕ nh­ ch­¬ng tr×nh chinh phôc ®Ønh Phan Xi P¨ng, ®Ønh Lang Biang, ®Ønh B¹ch M·, ®Ìo Prenn, c¸c ch­¬ng tr×nh lÆn biÓn ë Nha Trang, cï lao Chµm, Phó Quèc, C«n §¶o, ®i xe ®¹p ®Þa h×nh, xe m« t« thÓ thao ë c¸c vïng nói, chÌo thuyÒn kayak trªn vÞnh H¹ Long, ®¶o C¸t Bµ… C¸t Bµ cã tiÒm n¨ng du lÞch ®a d¹ng víi ®Þa h×nh ®åi nói, c¸c d·y nói ®¸ v«i, nhiÒu hang ®éng ®Ñp, nhiÒu khu rõng nguyªn sinh nhiÖt ®íi còng nh­ c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn, VQG réng lín, víi bê biÓn t¹o nªn nh÷ng bøc tranh phong c¶nh sinh ®éng. §ã chÝnh lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh du lÞch m¹o hiÓm nh­: ®i bé (trekking), leo nói (hiking), ®ua «t«, m«t«, xe ®¹p, lÆn biÓn, bÌ m¶ng, ®ua thuyÒn, l­ít v¸n, nh¶y dï, dï l­în, khinh khÝ cÇu… MÆc dï tiÒm n¨ng ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh du lÞch m¹o hiÓm ë C¸t Bµ lµ rÊt lín nh­ng thêi gian qua, viÖc triÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch míi, m¹o hiÓm cßn gÆp nhiÒu trë ng¹i. C¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch m¹o hiÓm cho kh¸ch th­êng lµ tù ph¸t, thiÕu ®Þnh h­íng chiÕn l­îc. Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn lo¹i h×nh du lÞch m¹o hiÓm ë C¸t Bµ • TËp trung kh¶o s¸t, quy ho¹ch nh÷ng ®Þa ®iÓm, khu vùc thÝch hîp cho viÖc tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch m¹o hiÓm, trªn c¬ së ®ã kªu gäi ®Çu t­ kÕt cÊu h¹ tÇng vµ cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch thu hót vèn ®Çu t­, h×nh thµnh c¸c tuyÕn, c¸c khu vùc tæ chøc du lÞch m¹o hiÓm th­êng xuyªn cho kh¸ch du lÞch. • Tæ chøc cung cÊp c¸c dÞch vô t¹i c¸c ®Þa ®iÓm tæ chøc tour du lÞch m¹o hiÓm cho kh¸ch du lÞch m¹o hiÓm. • §Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng, x¸c ®Þnh ®­îc c¸c ®o¹n thÞ tr­êng vµ ®èi t­îng kh¸ch môc tiªu ®Ó cã chiÕn l­îc qu¶ng b¸, thu hót kh¸ch du lÞch phï hîp. • Hç trî c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh x©y dùng, ph¸t triÓn vµ chµo b¸n c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch m¹o hiÓm cho kh¸ch du lÞch th«ng qua viÖc tæ chøc kh¶o s¸t ®iÓm du lÞch cã tiÒm n¨ng tæ chøc du lÞch m¹o hiÓm. • Tæ chøc ®µo t¹o ®éi ngò h­íng dÉn viªn du lÞch m¹o hiÓm võa cã søc khoÎ, cã nghiÖp vô, kü n¨ng, võa th«ng th¹o ngo¹i ng÷, yªu nghÒ. 3.3.Mét sè kiÕn nghÞ KiÕn nghÞ víi Tæng côc Tæng côc gióp ®ì C¸t Bµ ®­a viÖc qu¶ng b¸ du lÞch vµo trong ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng quèc gia vÒ du lÞch khi C¸t Bµ ®· ®­îc c«ng nhËn lµ KDTSQTG XuÊt ph¸t tõ ®Þnh h­íng x©y dùng C¸t Bµ trë thµnh trung t©m du lÞch t¹o ®iÒu kiÖn vÒ nguån vèn ®Çu t­ ®Ó ®µo t¹o, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, qu¶ng b¸ cho du lÞch KDTSQ C¸t Bµ. Gióp thµnh phè H¶i Phßng x©y dùng quy ho¹ch chi tiÕt cho C¸t Bµ ®Ó tr¸nh sù ph¸t triÓn thiÕu quy ho¹ch nh­ thêi gian qua. KiÕn nghÞ víi thµnh phè Thµnh phè vµ Së du lÞch hç trî x©y dùng nh÷ng s¶n phÈm du lÞch, x©y dùng th­¬ng hiÖu cho c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ ®Ó b¸n cho kh¸ch du lÞch nh­: thÞt dª mét sè h¶i s¶n nh­ tu hµi, c¸ mùc, c¸ thu, s¶n phÈm thuû h¶i s¶n ®· qua chÕ biÕn mang th­¬ng hiÖu C¸t Bµ ®Ó b¸n cho kh¸ch.(“MËt ong C¸t Bµ” ®· ®­îc Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ cÊp chøng nhËn th­¬ng hiÖu cho lo¹i mËt ®­îc lÊy tõ gièng ong “néi”, mét trong ba loµi ong quý hiÕm nhÊt thÕ giíi chØ cã ë VQG C¸t Bµ). VÝ dô: cã chÝnh s¸ch cho ng­êi d©n vay vèn ®Ó ®Çu t­ cho du lÞch nh­ ®ãng tµu du lÞch th¨m vÞnh… Thµnh phè nªn x©y dùng møc thu lÖ phÝ du lÞch hîp lý ®Ó cã kho¶n kinh phÝ b¶o tån, gi÷ g×n khu du lÞch, ®Ó qu¶ng b¸, khuyÕch tr­¬ng du lÞch C¸t Bµ. §Ò nghÞ UBND thµnh phè chØ ®¹o c¸c ngµnh liªn quan tiÕn hµnh lµm c¸c thñ tôc theo quy ®Þnh cña luËt Du lÞch hiÖn hµnh ®Ó tr×nh ChÝnh phñ thµnh lËp khu du lÞch quèc gia C¸t Bµ nh»m qu¶n lý khai th¸c tµi nguyªn b¶o vÖ m«i tr­êng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. §Ò nghÞ UBND thµnh phè sím ban hµnh quy chÕ qu¶n lý khai th¸c tµi nguyªn ph¸t triÓn du lÞch trªn quÇn ®¶o C¸t Bµ: tr­íc m¾t chØ ®¹o ngµnh liªn quan vµ UBND huyÖn C¸t H¶i s¾p xÕp quy ho¹ch l¹i viÖc nu«i c¸ lång bÌ trªn VÞnh phï hîp ®¶m b¶o môc tiªu ph¸t triÓn ®a ngµnh vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c ph­¬ng tiÖn thuû ®¶m b¶o an toµn cho du kh¸ch, gi÷ g×n c¶nh quan m«i tr­êng bÒn v÷ng. §Ò nghÞ UBND thµnh phè quan t©m ®Çu t­ t«n t¹o c¶nh quan m«i tr­ßng t¹i mét sè khu vùc nh­: Cöa VQG C¸t Bµ, c¶ng du lÞch BÕn BÌo, ®Çu t­ hÖ thèng xö lý n­íc th¶i, r¸c th¶i, x©y dùng mét sè cÇu tµu vµ hÖ thèng bª t«ng cho tµu neo ®Ëu t¹i c¸c ®iÓm tham quan trªn vÞnh ®Ó b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc d­íi ®¸y. §Çu t­ kinh phÝ hç trî huyÖn C¸t H¶i x©y dùng c¸c c«ng tr×nh cÊp tho¸t n­íc, xö lý chÊt th¶i c«ng nghiÖp, sinh ho¹t n­íc th¶i sinh ho¹t, c«ng nghiÖp. KiÕn nghÞ víi chÝnh quyÒn huyÖn, x· Ph¶i nhËn thøc râ ®­îc tiÒm n¨ng tµi nguyªn du lÞch t¹o cho C¸t Bµ, tõ ®ã khai th¸c, sö dông hîp lý, b¶o vÖ ®óng ®¾n lµm cho kinh tÕ huyÖn ®¶o ph¸t triÓn, n©ng cao ®êi sèng ng­êi d©n. Bªn c¹nh ®ã còng ph¶i b¶o tån, gi÷ g×n ®­îc tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o tån b¶n s¾c v¨n ho¸. Tuyªn truyÒn gi¸o dôc cho ng­êi d©n ý thøc tr¸ch nhiÖm céng ®ång trong viÖc khai th¸c vµ b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Së du lÞch vµ huyÖn tham m­u cho Uû ban nh©n d©n thµnh phè cã chÝnh s¸ch x©y dùng vµ ph¸t triÓn C¸t Bµ thùc sù trë thµnh trung t©m du lÞch quèc tÕ, lµ ®¶o Ngäc cña thµnh phè víi ®óng nghÜa cña nã. T¨ng c­êng tiÒm lùc cho ho¹t ®éng thanh tra, kiÓm tra, kiÓm so¸t m«i tr­êng. X©y dùng quy chÕ b¶o vÖ m«i tr­êng t¹i khu du lÞch vµ cña toµn huyÖn. X©y dùng míi tuyÕn ®­êng Phï Long ®i qua Gia LuËn t¹o vµnh ®ai më cho du lÞch vÒ phÝa b¾c ®¶o. N©ng cÊp tuyÕn phµ §×nh Vò – Ninh TiÕp ®Ó gi¶m bít thêi gian chê ®îi cña kh¸ch khi ra C¸t Bµ. TiÓu kÕt ch­¬ng 3 Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ ph¸t triÓn kh«ng chØ nh»m vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ mµ ph¶i b¶o ®¶m tÝnh bÒn v÷ng vÒ sinh th¸i, x· héi vµ kinh tÕ nh»m tháa m·n nh÷ng nhu cÇu hiÖn t¹i, nh­ng kh«ng lµm gi¶m kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu cña c¸c thÕ hÖ mai sau. §èi víi ngµnh du lÞch, ph¸t triÓn bÒn v÷ng cã thÓ ®­îc hiÓu lµ du lÞch kh¶ thi vÒ kinh tÕ nh­ng kh«ng ph¸ huû tµi nguyªn mµ t­¬ng lai cña du lÞch phô thuéc vµo ®ã, ®Æc biÖt lµ m«i tr­êng tù nhiªn vµ kÕt cÊu x· héi cña céng ®ång ®Þa ph­¬ng. Sù ph¸t triÓn du lÞch vÒ l©u dµi phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÊt l­îng m«i tr­êng vµ gi¸ trÞ nguyªn vÑn cña c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, tµi nguyªn nh©n v¨n. §Æc ®iÓm cña m«i tr­êng, b¶n s¾c ®Æc tr­ng ®éc ®¸o vÒ v¨n ho¸ vµ c¸c yÕu tè tù nhiªn lµ c¸c yÕu tè thu hót chñ yÕu ®èi víi du kh¸ch. Trë ng¹i lín nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch chÝnh lµ m«i tr­êng vµ vÎ ®Ñp thiªn nhiªn, di tÝch lÞch sö bÞ x©m h¹i do t¸c ®éng cña nh÷ng hµnh ®éng do thiÕu hiÓu biÕt vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng. Ngµy nay, kh¸ch du lÞch ®ang trë nªn nh¹y c¶m h¬n víi t×nh tr¹ng tho¸i ho¸ hay « nhiÔm m«i tr­êng t¹i c¸c ®iÓm du lÞch mµ hä ®Õn th¨m. Do ®ã, t¹i mét sè n¬i trªn thÕ giíi, du lÞch ®ang suy gi¶m v× lý do khai th¸c kh«ng hîp lý, khai th¸c qu¸ møc tµi nguyªn tù nhiªn, tµi nguyªn nh©n v¨n hoÆc do m«i tr­êng bÞ nhiÔm phãng x¹, « nhiÔm chÊt th¶i sinh ho¹t, « nhiÔm kh«ng khÝ hay nh÷ng trËn m­a axit. Cã thÓ nãi, sù suy gi¶m du lÞch kh«ng ph¶i lóc nµo còng lµ hËu qu¶ do chÝnh du lÞch g©y ra vµ tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ m«i tr­êng còng lµ tr¸ch nhiÖm cña toµn x· héi. Tõ khi C¸t Bµ ®­îc c«ng nhËn lµ KDTSQTG, l·nh ®¹o huyÖn C¸t H¶i – H¶i Phßng ®· x©y dùng m« h×nh ®Ó liªn kÕt ph¸t triÓn gi÷a du lÞch sinh th¸i biÓn - ®¶o t¹o lùc ®Èy cho ph¸t triÓn m« h×nh kinh tÕ chÊt l­îng ®ang thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ ë ®©y. Ph¸t triÓn m« h×nh kinh tÕ biÓn ®¶o ®ang lµ mét trong nh÷ng xu thÕ ®Ó KDTSQ C¸t Bµ thu hót h¬n 200 ngh×n l­ît kh¸ch trong n­íc vµ 102 ngh×n l­ît du kh¸ch quèc tÕ ®Õn víi hßn ®¶o xinh ®Ñp nµy. C¸t Bµ sÏ lµ diÓm ®Õn thu hót nhiÒu du kh¸ch trong thêi gian tíi khi C¸t Bµ liªn kÕt ph¸t triÓn gi÷a du lÞch sinh th¸i biÓn ®¶o víi 3 m« h×nh kinh tÕ chÊt l­îng t¹o nªn cho n¬i ®©y nh÷ng dÊu Ên riªng. Nh÷ng n¨m qua, du lÞch sinh th¸i C¸t Bµ vÉn cßn chËp ch÷ng ë nh÷ng b­íc ®i ban ®Çu, kh¸i niÖm vµ c¸ch thøc ho¹t ®éng du lÞch sinh th¸i vÉn ch­a ®­îc phæ biÕn réng r·i do vËy kÕt qu¶ ®em l¹i kh«ng cao. ViÖc khai th¸c tiÒm n¨ng phong phó cña C¸t Bµ ®Ó ®Èy m¹nh vµ nh©n réng m« h×nh du lÞch nµy ch­a ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ. ViÖc ph¸t triÓn du lÞch mét c¸ch trµn lan, tù ph¸t ®· g©y ra nhiÒu t¸c ®éng kh«ng nhá, ¶nh h­ëng xÊu ®Õn m«i tr­êng chung cña hßn ®¶o nµy. Víi nh÷ng nç lùc vµ cè g¾ng cña chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n huyÖn ®¶o, sù hç trî cña c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc, ch¾c ch¾n r»ng trong t­¬ng lai C¸t Bµ thùc sù sÏ lµ ®iÓm hÑn cña ng÷ng tour du lÞch sinh th¸i ®Çy hÊp dÉn vµ trë thµnh mét trong nh÷ng ®Þa chØ hµng ®Çu trong c¸c khu du lÞch sinh th¸i ë n­íc ta. KÕt luËn Thiªn nhiªn ®· ­u ®·i cho KDTSQ C¸t Bµ mét phong c¶nh s¬n thuû h÷u t×nh víi nguån tµi nguyªn v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng. Trë l¹i C¸t Bµ ngµy h«m nay, kh¸ch du lÞch kh«ng chØ ®­îc ng¾m nh×n phong c¶nh tù nhiªn ®Çy m¬ méng, tr÷ t×nh, ®¾m m×nh trong lµn n­íc trong xanh cña c¸c b·i t¾m, th¨m VQG, vÞnh Lan H¹ hay nh÷ng hang ®éng kú thó, mµ cßn ®­îc tham gia vµo c¸c tour du lÞch sinh th¸i, du lÞch céng ®ång, du lÞch m¹o hiÓm ®Çy hÊp dÉn t¹i KDTSQ nµy. §­îc ghi nhËn vµo hÖ thèng c¸c KDTSQTG lµ mét mèc ®¸ng nhí trong lÞch sö du lÞch C¸t Bµ vµ thµnh phè H¶i Phßng. Danh hiÖu KDTSQTG tr­íc tiªn lµ sù c«ng nhËn quèc tÕ quan träng ®èi víi nh÷ng gi¸ trÞ ®a d¹ng sinh häc cña quÇn ®¶o C¸t Bµ, ®ång thêi, nã còng lµ sù c«ng nhËn ®èi víi nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë n¬i ®©y. ViÖc c«ng nhËn KDTSQTG C¸t Bµ h«m nay sÏ ®¸nh dÊu b­íc khëi ®Çu quan träng trong cuéc hµnh tr×nh cña chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n thµnh phè H¶i Phßng trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu b¶o tån còng nh­ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi mét c¸ch bÒn v÷ng. Víi vÎ ®Ñp tù nhiªn ®éc ®¸o vµ mét “th­¬ng hiÖu” mµ UNESCO ®· trao tÆng, C¸t Bµ ®· vµ ®ang thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch du lÞch ®Õn tham quan, nghiªn cøu, nghØ biÓn…Nhê ®ã, C¸t Bµ ngµy cµng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc khai th¸c nh÷ng c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, dÞch vô, gi¸o dôc th«ng qua viÖc ph¸t triÓn du lÞch, ®Æc biÖt lµ du lÞch sinh th¸i. Tuy vËy, ho¹t ®éng ph¸t triÓn du lÞch trong KDTSQ nµy cÇn ®­îc ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng t¸c ®éng vÒ mÆt m«i tr­êng. Sù ®a d¹ng sinh häc, c¸c vÎ ®Ñp tù nhiªn, c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ chÝnh lµ nh÷ng tµi s¶n quý cña KDTSQTG C¸t Bµ ngµy h«m nay vµ còng lµ b¸u vËt mµ chóng ta cÇn ph¶i g×n gi÷ cho c¸c thÕ hÖ t­¬ng lai cña ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi. Thµnh phè H¶i Phßng vµ chÝnh quyÒn, nh©n d©n ®Þa ph­¬ng huyÖn C¸t H¶i sÏ phÊn ®Êu ®Ó ®­a C¸t Bµ trë thµnh mét thµnh c«ng ®iÓn h×nh vÒ du lÞch th©n thiÖn víi m«i tr­êng. Trao cho mét ®Þa ®iÓm ®ang gÆp nh÷ng vÊn ®Ò th¸ch thøc trong ho¹t ®éng quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn du lÞch, mét danh hiÖu quèc tÕ kh«ng thÓ ®¶m b¶o sÏ gi¶i quyÕt ®­îc tÊt c¶ nh÷ng th¸ch thøc ®ã trong t­¬ng lai. NhËn danh hiÖu KDTSQTG lµ vinh dù nh­ng còng lµ mét cam kÕt, mét tr¸ch nhiÖm lín lao ®Æt ra cho C¸t Bµ. Tæ chøc v¨n ho¸, khoa häc vµ gi¸o dôc cña Liªn Hîp Quèc – UNESCO ®· khuyÕn khÝch x©y dùng mét mèi quan hÖ ®èi t¸c réng r·i v× lîi Ých cña hÖ thèng sinh th¸i quan träng nµy ®ång thêi ®¶m b¶o cho cuéc sèng ng­êi d©n n¬i ®©y. §Ó cã thÓ gi¶i quyÕt tèt nh÷ng vÊn ®Ò còng nh­ nh÷ng th¸ch thøc ®ang ®Æt ra, C¸t Bµ cÇn ph¶i cã nh÷ng h­íng ®i cô thÓ, x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh du lÞch sao cho phï hîp nhÊt. H­íng ph¸t triÓn ­u tiªn ®­îc ®Æt ra hiÖn nay lµ t¨ng c­êng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i – lo¹i h×nh du lÞch cã tr¸ch nhiÖm, võa cã thÓ ®em l¹i nh÷ng lîi Ých vÒ kinh tÕ cho céng ®ång ®Þa ph­¬ng võa ®ãng gãp cho nh÷ng nç lùc b¶o tån thiªn nhiªn. ViÖt Nam lµ mét trong sè c¸c quèc gia “tèp ®Çu” ®­îc Liªn Hîp Quèc vµ UNESCO chän lµm thÝ ®iÓm ®­a m¹ng l­íi c¸c KDTSQ, di s¶n vµ c«ng viªn ®Þa chÊt (geopark) thµnh nh÷ng m« h×nh häc tËp v× sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Vinh dù nµy ®· ®ù¬c trao ®Çu tiªn cho KDTSQTG ë n­íc ta – quÇn ®¶o C¸t Bµ. Qua 3 ch­¬ng, kho¸ luËn ®· nªu ®­îc mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ KDTSQ, giíi thiÖu s¬ qua vÒ c¸c KDTSQTG ë ViÖt Nam vµ tr×nh bµy c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi còng nh­ tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n cña KDTSQ C¸t Bµ. Sau ®ã ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng khai th¸c du lÞch t¹i n¬i ®©y. §ång thêi t¸c gi¶ còng m¹nh d¹n ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ, hy väng sÏ ®ãng gãp mét phÇn vµo sù ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng cña vïng. Trong mét thêi gian nghiªn cøu ng¾n ngñi, ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña Th.s §µo ThÞ Thanh Mai, t¸c gi¶ ®· phÇn nµo hoµn thµnh nhiÖm vô nghiªn cøu cña m×nh, ®¸p øng ®­îc môc tiªu lý luËn vµ thùc tiÔn ®Ò ra ban ®Çu. Tuy nhiªn, nh÷ng ®¸nh gi¸ ch­a thËt cô thÓ, nh÷ng ph¶n ¸nh ch­a thËt s©u s¾c, nh÷ng nhËn ®Þnh cßn mang nÆng c¶m tÝnh chñ quan ch¾c ch¾n vÉn ®©u ®Êy tån t¹i trong kÕt qu¶ nghiªn cøu. T¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn x©y dùng quý b¸u tõ phÝa thÇy c« vµ b¹n bÌ. Lêi c¶m ¬n Em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh vµ s©u s¾c nhÊt ®Õn Th¹c sÜ §µo ThÞ Thanh Mai – ng­êi ®· h­íng dÉn vµ gióp ®ì em tËn t×nh trong viÖc hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy. §ång thêi em xin bµy tá lßng biÕt ¬n ®èi víi c¸c c¸n bé phßng du lÞch ThÞ trÊn C¸t Bµ (H¶i Phßng), c¸c c« chó Ban qu¶n lý KDTSQ C¸t Bµ ®· nhiÖt t×nh quan t©m, gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em trong suèt thêi gian ®i t×m hiÓu thùc tÕ t¹i c¸c ®iÓm. Qua kho¸ luËn nµy, em mong muèn ®­îc vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vÒ thÞ tr­êng du lÞch, tµi nguyªn du lÞch mµ em ®· ®­îc häc trong suèt thêi gian qua vµ m¹nh d¹n gãp mét sè ý kiÕn ®Ó du lÞch C¸t Bµ ph¸t triÓn h¬n n÷a, gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn du lÞch cña thµnh phè H¶i Phßng. Do l­îng kiÕn thøc cã h¹n, kinh nghiÖm thùc tÕ còng nh­ thêi gian thùc tËp kh«ng nhiÒu nªn tiÓu luËn còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù quan t©m ®ãng gãp, chØ b¶o cña thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó bµi kho¸ luËn ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! H¶i Phßng, th¸ng 7 n¨m 2009 Sinh viªn Ng« ThÞ Thuú B¶ng ch÷ viÕt t¾t KDTSQ :Khu dù tr÷ sinh quyÓn KDTSQTG :Khu dù tr÷ sinh quyÓn ThÕ giíi MAB :Ch­¬ng tr×nh con ng­êi vµ sinh quyÓn UBND : Uû ban nh©n d©n UNESCO : Tæ chøc v¨n ho¸ khoa häc vµ gi¸o dôc Liªn Hîp Quèc VQG : V­ên Quèc gia HST : HÖ sinh th¸i môc lôc phÇn më ®Çu 1 1.Lý do chän ®Ò tµi 1 2. Môc ®Ých nghiªn cøu 3 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 3 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3 5. Bè côc kho¸ luËn 3 phÇn néi dung Ch­¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò vÒ khu dù tr÷ sinh quyÓn thÕ giíi 1.1T×m hiÓu vÒ khu dù tr÷ sinh quyÓn thÕ giíi 4 1.1.1.Kh¸i niÖm vÒ khu dù tr÷ sinh quyÓn 4 1.1.2.Chøc n¨ng cña khu dù tr÷ sinh quyÓn 4 1.1.3.C¸c ph©n khu cña khu dù tr÷ sinh quyÓn 5 1.1.4.VÊn ®Ò thµnh lËp khu dù tr÷ sinh quyÓn 5 1.1.5. TÇm quan träng cña khu dù tr÷ sinh quyÓn 7 1.2. Danh s¸ch c¸c khu dù tr÷ sinh quyÓn t¹i ViÖt Nam 9 1.2.1.Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ ,2000. 9 1.2.2.Khu dự trữ sinh quyển Cát Tiên,2001 9 1.2.3.Khu dự trữ sinh quyển Châu thổ sông Hồng,2004 10 1.2.4.Khu dự trữ sinh quyển Cát Bà, 2004 11 1.2.5.Khu dự trữ sinh quyển Kiên Giang, 2006 11 1.2.6.Khu dự trữ sinh quyển miền tây Nghệ An, 2007 11 1.2.7.Khu dù tr÷ sinh quyÓn Cï lao Chµm 12 1.2.8.Khu dù tr÷ sinh quyÓn Mòi Cµ Mau 13 1.3.Qu¸ tr×nh c«ng nhËn khu dù tr÷ sinh quyÓn C¸t Bµ 14 TiÓu kÕt ch­¬ng 1: 16 Ch­¬ng 2:HiÖn tr¹ng khai th¸c tµi nguyªn du lÞch t¹i khu dù tr÷ sinh quyÓn thÕ giíi C¸t Bµ 2.1.§iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tµi nguyªn du lÞch thiªn nhiªn cña KDTSQTG C¸t Bµ 17 2.1.1.VÞ trÝ ®Þa lý vµ ph©n vïng chøc n¨ng 17 2.1.2.Tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn 20 2.1.3.Khu dù tr÷ sinh quyÓn thÕ giíi C¸t Bµ - nh÷ng gi¸ trÞ cã tÇm quan träng quèc tÕ 32 2.1.4.C¸c ho¹t ®éng du lÞch cã thÓ tæ chøc t¹i khu dù tr÷ sinh quyÓn thÕ giíi C¸t Bµ 33 2.2.§iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi vµ tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n t¹i khu dù tr÷ sinh quyÓn thÕ giíi c¸t bµ 34 2.2.1.C¬ së h¹ tÇng 34 2.2.2. C¬ së vËt chÊt kü thuËt 39 2.2.3. Kinh tÕ C¸t Bµ 42 2.2.4. ChÝnh s¸ch kinh tÕ vµ lao ®éng 43 2.2.5.Tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n 52 2.3.Thùc tr¹ng khai th¸c tµi nguyªn du lÞch t¹i khu dù tr÷ sinh quyÓn thÕ giíi C¸t Bµ 55 2.3.1.Thùc tr¹ng vÒ s¶n phÈm du lÞch 55 2.3.2.Thùc tr¹ng vÒ kh¸ch 55 2.3.3.Thùc tr¹ng vÒ doanh thu du lÞch 58 2.3.4.Thùc tr¹ng vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng 58 2.3.4.T¸c ®éng cña ho¹t ®éng du lÞch ®Õn khu dù tr÷ sinh quyÓn C¸t Bµ 59 TiÓu kÕt ch­¬ng 2 61 Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i t¹i khu dù tr÷ sinh quyÓn thÕ giíi C¸t Bµ 3.1.Môc tiªu ph¸t triÓn C¸t Bµ ®Õn n¨m 2020 63 3.2. C¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ë khu dù tr÷ sinh quyÓn thÕ giíi C¸t Bµ 76 3.2.1.Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc qu¶n lý 76 3.2.2.Gi¶i ph¸p vÒ t¨ng c­êng hîp t¸c vµ kªu gäi vèn ®Çu t­ 77 3.2.3.Gi¶i ph¸p vÒ m«i tr­êng 79 3.2.4.Gi¶i ph¸p vÒ quy ho¹ch vµ x©y dùng 82 3.2.5.Gi¶i ph¸p vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o 84 3.2.6.Gi¶i ph¸p thu hót céng ®ång vµo ho¹t ®éng du lÞch 88 3.2.7.Gi¶i ph¸p vÒ qu¶ng b¸ du lÞch 90 3.2.8.Gi¶i ph¸p vÒ lo¹i h×nh du lÞch 90 3.3.Mét sè kiÕn nghÞ 92 TiÓu kÕt ch­¬ng 3 93 KÕt luËn 96 danh môc tµi liÖu tham kh¶o phô lôc Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. ThÕ §¹t (2003), Du lÞch vµ du lÞch sinh th¸i. NXB Lao ®éng, Hµ Néi. 2. Lª V¨n Lanh, Jose Jimenez Garcie Herrera (2004), CÈm nang ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i. NXB Lao ®éng, Hµ Néi. 3. Ph¹m Trung L­¬ng (2003), Du lÞch sinh th¸i – Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn ph¸t triÓn ë ViÖt Nam. NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi. 4. Bïi ThÞ H¶i YÕn (2007), Quy ho¹ch du lÞch. NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi. 5. Tæng côc du lÞch ViÖt Nam (1994), Quy ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam 1995 – 2010, Hµ Néi. 6. B¸o c¸o Tæng kÕt ho¹t ®éng du lÞch – th­¬ng m¹i huyÖn C¸t H¶i c¸c n¨m 2005, 2006, 2007, 2008. Phßng Du lÞch th­¬ng m¹i – UBND huyÖn C¸t H¶i. 2005, 2006 2007, 2008. 7. B¸o c¸o ChiÕn l­îc ph¸t triÓn huyÖn ®¶o C¸t H¶i ®Õn 2010, ®Þnh h­íng ®Õn 2020. Së kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ – UBND TP H¶i Phßng. 2003. 8. §Ò ¸n c«ng nhËn khu dù tr÷ sinh quyÓn C¸t Bµ, Ph©n viÖn H¶i d­¬ng häc . 2002 9. B¶o tån bÒn v÷ng thiªn nhiªn quÇn ®¶o C¸t Bµ, Trung t©m Con ng­êi vµ Thiªn nhiªn. 2005 10. B¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban chÊp hµnh §¶ng bé huyÖn kho¸ VIII t¹i ®¹i héi lÇn thø IX §¶ng bé huyÖn C¸t H¶i nhiÖm kú 2005 – 2010, Ban chÊp hµnh §¶ng bé huyÖn C¸t H¶i. 2005. 11. GSTSKH §Æng Huy Huúnh, C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c­êng nghiªn cøu, qu¶n lý, gi¸m s¸t b¶o tån vµ sö dông bÒn v÷ng ®a d¹ng sinh häc trong thêi ký c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, Tµi liÖu tËp huÊn m«i tr­êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, Dù ¸n cñng cè tÝnh bÒn v÷ng cña c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ loµi voäc trªn ®¶o C¸t Bµ - ViÖt Nam, AFAP. 2006 12. NhËt Anh (2008), C¸t Bµ ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i biÓn ®¶o, T¹p chÝ du lÞch ViÖt Nam, sè 11. 13. Bïi ThÞ H¶i YÕn (2008), Tµi nguyªn du lÞch. NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi. 14. 15. 16. 17. 18. 19. Phô Lôc 1 Dù ¸n Cñng cè tÝnh bÒn v÷ng cña c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ Voäc C¸t Bµ Ch­¬ng tr×nh truyÒn th«ng PhÇn chuÈn bÞ ( cho tõng nhãm ): - 1 b¶n ®å VQG khæ A0 hoÆc A1 (VQG – anh V©n) - B¨ng/®Üa phim vÒ C¸t Bµ (B¾c – Dù ¸n) - Tranh ¶nh, ¸p phÝch (VQG – anh L©n) - 3 bé khÈu hiÖu – d¸n t¹i phßng häp (c« gi¸o Yªn) - GiÊy A0, thÎ mµu, b¨ng dÝnh, bót viÕt nÐt to (B¾c – Dù ¸n) - B¶ng, d©y - ®oµn thanh niªn c¸c x· chuÈn bÞ - §Çu video, loa, ©mpli, phßng häp - ®oµn thanh niªn c¸c x· chuÈn bÞ - Thñ tôc giÊy mêi l·nh ®¹o, an ninh, triÖu tËp d©n - In phÇn tµi liÖu ph¸t cho c¸c tuyªn truyÒn viªn ( B¾c – dù ¸n ) C¸ch thøc tæ chøc/ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng häp d©n: - Xen kÏ thuyÕt tr×nh b»ng c¸c ho¹t ®éng vui vÎ, vÝ dô: Chia hai ®éi, thi h¸t c¸c bµi h¸t cã ch÷ “rõng” hay cã ch÷ “chim”, nhí chuÈn bÞ mét mãn quµ nhá cho ®éi th¾ng cuéc (kÑo, b¸nh) KÓ chuyÖn liªn quan ®Õn b¶o tån Tuyªn truyÒn viªn h¸t bµi tuyªn truyÒn vÒ b¶o tån - §Æt c¸c c©u hái dÉn d¾t ng­êi d©n, trªn c¬ së dµn ý ®· chuÈn bÞ - Sö dông thÎ, giÊy A0, bót, viÕt l¹i ý kiÕn cña d©n KÕ ho¹ch: - Mçi x· ba buæi: 1 buæi do ®oµn thanh niªn tæ chøc cho nhãm thanh niªn 1 buæi do phô n÷ x· tæ chøc cho nhãm phô n÷ 1 – 2 buæi tæ chøc cho c¸c ®oµn thÓ kh¸c (héi n«ng d©n, héi ng­êi cao tuæi, héi cùu chiÕn binh) -§éi tuyªn truyÒn gåm 3 ng­êi: 1 c¸n bé VQG, 1 c¸n bé ®oµn, 1 c¸n bé phô n÷. Riªng Gia LuËn cã thªm hç trî cña gi¸o viªn. Thêi gian: TiÕn hµnh tõ: 25/12/2006 §Õn ngµy 4/1/2007 hoµn thµnh ®ît tuyªn truyÒn. PhÇn I: Giíi thiÖu vÒ Khu dù tr÷ sinh quyÓn thÕ giíi/VQG Môc tiªu: D©n n¾m b¾t ®­îc ranh giíi vµ th«ng tin chung vÒ Khu dù tr÷ sinh quyÓn/VQG Thêi gian Néi dung C«ng cô/ Ph.ph¸p 10 phót - Giíi thiÖu kh¸i niÖm Khu dù tr÷ sinh quyÓn Lµ khu cã gi¸ trÞ ®a d¹ng sinh häc cao(nhiÒu loµi ®éng, thùc vËt quý) Lµ n¬i cã c¶nh quan sinh th¸i ®Ñp Lµ khu kÕt hîp gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o tån tµi nguyªn thiªn nhiªn - Giíi thiÖu vÒ ranh giíi VQG (sö dông b¶n ®å) - DiÖn tÝch VQG: trªn 16.000ha, víi vïng b¶o tån nghiªm ngÆt lµ gÇn 5.000 ha; khu phôc håi sinh th¸i trªn 11.000 ha; ph©n khu hµnh chÝnh, dÞch vô trªn 90 ha( chØ trªn b¶n ®å); trong sè diÖn tÝch nµy 1/3 lµ diÖn tÝch biÓn - Mét sè th«ng tin vÒ gi¸ trÞ ®a d¹ng sinh häc cña VQG: §éng vËt:53 loµi thó, 160 loµi chim, 45 loµi bß s¸t,21 loµi Õch nh¸i, vµ nhiÒu loµi c«n trïng…trong ®ã cã 22 loµi trong s¸ch ®á ViÖt Nam, 7 loµi trong danh môc s¸ch ®á thÕ giíi Thùc vËt: 1561 loµi thùc vËt bËc cao Cã nhiÒu loµi ®Æc h÷u(chØ cã ë ®Þa ph­¬ng) Tµi nguyªn biÓn: nhiÒu loµi c¸, san h«, c¸c loµi èc… Chøc n¨ng nhiÖm vô cña VQG B¶o vÖ VQG Nghiªn cøu khoa häc vµ hîp t¸c quèc tÕ Du lÞch sinh th¸i vµ gi¸o dôc m«i tr­êng B¶n ®å VQG B¨ng video( chØ dïng ®Ó chiÕu tr­íc giê khai m¹c) PhÇn II: C¸c khã kh¨n mµ khu dù tr÷ sinh quyÓn ®ang ph¶i ®èi mÆt Môc tiªu: D©n n¾m ®­îc nh÷ng khã kh¨n cña khu dù tr÷ sinh quyÓn/VQG do nh÷ng hµnh ®éng cña d©n g©y ra Thêi gian Néi dung C«ng cô/ Ph.ph¸p 30 phót Liªn quan ®Õn sinh kÕ Ph¸t triÓn du lÞch mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cho d©n, nh­ng cã ¶nh h­ëng tiªu cùc: x¶ r¸c ra VQG, t×m mua thÞt thó rõng, mua c©y c¶nh, bÎ cµnh c©y v« ý thøc… => Ng­êi d©n chÝnh lµ lùc l­îng tuyªn truyÒn cho du kh¸ch (trong khi ®i h­íng dÉn), kh«ng tiÕp tay cho viÖc mua c¸c loµi ®éng thùc vËt quý hiÕm tõ rõng, biÓn… Ng­êi d©n sèng trong VQG, vïng ®Öm thiÕu c«ng ¨n viÖc lµm, thiÕu ®Êt canh t¸c, cã nhu cÇu vÒ chÊt ®èt vµ phô thuéc vµo rõng Ng­êi d©n cÇn hîp t¸c thùc hiÖn c¸c sinh kÕ thay thÕ ®Ó gi¶m phô thuéc vµo rõng (vÝ dô nu«i ong, ch¨n nu«i gia sóc gia cÇm, c¸c viÖc phôc vô du lÞch, nhËn kho¸n b¶o vÖ rõng ( kh«ng ph¶i vÊn ®Ò cña Gia LuËn), trång xen canh, n«ng l©m kÕt hîp) Liªn quan ®Õn nhËn thøc Ng­êi d©n thiÕu th«ng tin vÒ b¶o tån rõng, c¸c loµi quý hiÕm TËp qu¸n s¨n b¾n tõ l©u ®êi ( gi¶i trÝ, v× kinh tÕ) cña ng­êi d©n sèng trong VQG => KhuyÕn c¸o: cÊm s¨n b¾t bÊt cø loµi ®éng thùc vËt hoang d· nµo. KhuyÕn khich kh«ng tiªu thô, tiÕp tay viÖc mua b¸n c¸c loµi quý, vÝ dô: Voäc C¸t Bµ, cÇy gi«ng, cÇy h­¬ng, mÌo rõng, beo löa, s¬n d­¬ng, sãc ®en, r¸i c¸, khØ vµng, tª tª, d¬i, kú ®µ, t¾c kÌ, r¾n hæ mang, c¸c loµi chim. Mét sè ng­êi d©n ch­a thËt hiÓu râ ph¸p luËt: cho r»ng vµo khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt chÆt cñi lµ kh«ng ph¹m luËt, vÉn b¾t c¸c loµi t¾c kÌ, kú ®µ, tr¨n, r¾n, chim trong rõng; ®èt ong g©y nguy c¬ ch¸y rõng; lÊy m¨ng tre trong rõng tù nhiªn, lÊy c©y cµnh, ®¸ c¶nh ë trong VQG. KhuyÕn c¸o: ng­êi d©n tham gia c¸c buæi tuyªn truyÒn vÒ ph¸p luËt cña VQG ®Ó tr¸nh ph¹m luËt do thiÕu hiÓu biÕt Liªn quan ®Õn n¨ng lùc VQG DiÖn tÝch VQG t¨ng sau khi thµnh KDTSQ trong khi ®ã lùc l­äng kiÓm l©m, c¸n bé VQG cßn thiÕu vµ n¨ng lùc h¹n chÕ ViÖc thùc thi ph¸p luËt ch­a nghiªm( phèi hîp ch­a chÆt chÏ víi c¸c ngµnh liªn quan nh­ c«ng an, toµ ¸n, chÝnh quyÒn) §­êng giao th«ng qua v­ên, g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý: mét sè d©n vµo VQG ®Ó khai th¸c gç, s¨n b¾t chim, d­îc liÖu… =>Ng­êi d©n chÝnh lµ lùc l­äng hç trî kiÓm l©m trong viÖc ph¸t hiÖn, th«ng tin c¸c vô s¨n b¾t, vËn chuyÓn, vi ph¹m l©m luËt Tµi liÖu cña AFAP vµ GZAP (nªn cã h×nh minh ho¹) PhÇn III: V× sao ph¶i b¶o vÖ khu dù tr÷ sinh quyÓn (hay vai trß cña khu dù tr÷ sinh quyÓn ®èi víi ng­êi d©n) Môc tiªu: D©n hiÓu ®­îc gi¸ trÞ khu dù tr÷ sinh quyÓn tíi ®êi sèng cña chÝnh hä Th¬× gian Néi dung C«ng cô/ Ph.ph¸p 40 phót C¸t Bµ cã ®iÓm ®Æc tr­ng thu hót du kh¸ch do cã c¶ VQG víi rõng, biÓn, vµ cã danh hiÖu quèc tÕ. MÊt ®i danh hiÖu KDTSQ, sè kh¸ch du lÞch ®Õn C¸t Bµ sÏ gi¶m ®i rÊt nhiÒu. Nh÷ng ng­êi d©n nghÌo sinh sèng b»ng c¸c dÞch vô phôc vô kh¸ch du lÞch( xe «m, lµm viÖc trong c¸c khu du lÞch, lµm viÖc t¹i kh¸ch s¹n, nhµ hµng, l¸i thuyÒn du lÞch, lµm nghÒ thñ c«ng…) co nguy c¬ thiÕu viÖc lµm hoÆc mÊt viÖc; n«ng s¶n b¸n ra kh«ng cßn gi¸ trÞ nhiÒu nh­ tr­íc. MÊt danh hiÖu KDTSQ, huyÖn ®¶o mÊt c¸c c¬ héi ®Çu t­ cña c¶ Nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ, dÉn ®Õn d©n mÊt c¬ héi h­ëng lîi tõ viÖc c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn. Rõng kh«ng cßn th× kh«ng gi÷ ®­îc nguån n­íc ngät, hoÆc l­îng n­íc ngÇm sÏ bÞ gi¶m ®i. Rõng mÊt ®i sÏ g©y xãi mßn, s¹t lë khi m­a g©y nguy hiÓm tÝnh m¹ng con ng­êi. Cßn rõng míi cßn n¬i t¹o ra kh«ng khÝ trong lµnh Cßn rõng th× c¸c loµi ®éng thùc vËt míi sinh s«i, míi thu hót kh¸ch du lÞch tíi tham quan §¸nh b¾t c¸ b»ng m×n lµm chÕt c¶ c¸ con; chÕt san h« lµm mÊt n¬i sinh s¶n cña c¸, dÉn ®Õn nguån c¸ bÞ c¹n kiÖt B¶o tån ®­îc san h« míi cã c¬ héi ph¸t triÓn ®­îc ngµnh du lÞch lÆn biÓn Rõng ngËp mÆn bÞ chuyÓn sang diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n, ®©y lµ mét sinh kÕ kh«ng bÒn v÷ng v× nguy c¬ n­íc bÞ « nhiÔm, n¨ng suÊt nu«i trång thuû s¶n gi¶m Rõng ngËp mÆn bÞ ph¸ lµm mÊt ®i n¬i sinh sèng cña nhiÒu c¸, t«m vµ nhuyÔn thÓ( trai, sß huyÕt..) chim di c­. Rõng ngËp mÆn bÞ ph¸ còng lµ ph¸ ®i líp ch¾n sãng b¶o vÖ cho d©n sèng s¸t biÓn R¸c th¶i tiÕp tôc bÞ x¶ ra trªn ®¶o vµ trªn biÓn g©y « nhiÔm m«i tr­êng, cã h¹i cho søc khoÎ, gi¶m vÎ ®Ñp c¶nh quan. DÉn ®Õn l­îng du kh¸ch ®Õn C¸t Bµ sÏ gi¶m Ng­êi d©n cã mét vai trß quan träng trong viÖc gi÷ g×n b¶o vÖ rõng, biÓn vµ m«i tr­êng xanh s¹ch trªn ®¶o. Hµnh ®éng khuyÕn c¸o: Kh«ng chÆt ph¸ rõng Kh«ng s¨n b¾t, bu«n b¸n vµ sö dông s¶n phÈm ®éng vËt hoang d· Kh«ng vøt r¸c bõa b·i ra m«i tr­êng xung quanh Tham gia c¸c ho¹t ®éng trång vµ b¶o vÖ rõng, m«i tr­êng Hîp t¸c víi VQG trong c¸c ho¹t ®éng b¶o vÖ rõng, biÓn, tµi nguyªn thiªn nhiªn Tranh ¶nh Treo, d¸n c¸c th«ng ®iÖp trªn phßng häp ViÕt thÎ hoÆc sö dông giÊy khæ to, bót viÕt PhÇn IV: CÇn b¶o vÖ nh÷ng g× trong khu dù tr÷ sinh quyÓn Môc tiªu: D©n hiÓu ®­îc nh÷ng g× cÇn b¶o vÖ Thêi gian Néi dung C«ng cô/ Ph.ph¸p 15 phót Gi÷ ®­îc diÖn tÝch rõng kh«ng suy gi¶m Gi÷ ®­îc tÝnh ®a d¹ng cña rõng/b¶o vÖ ®ùoc diÖn tÝch rõng tù nhiªn B¶o tån ®­îc loµi ®Æc h÷u nh­ Voäc C¸t Bµ… Gi÷ biÓn s¹ch, kh«ng cã r¸c th¶i, chÊt th¶i sinh ho¹t, dÇu x¶, chÊt th¶i tõ viÖc nu«i c¸ lång bÌ Gi÷ cho tµi nguyªn biÓn kh«ng bÞ c¹n kiÖt Gi÷ cho mÆt n­íc biÓn trong s¹ch, kh«ng bÞ « nhiÔm Gi÷ diÖn tÝch rõng ngËp mÆn, tèi thiÓu ®ñ ë møc rõng tù t¸i sinh ®­îc Gi÷ g×n c¶nh quan thiªn nhiªn, di tÝch v¨n ho¸ lÞch sö Gi÷ cho m«i tr­êng trªn ®¶o xanh, s¹ch, ®Ñp ThuyÕt tr×nh, gi¶i thÝch PhÇn V: C¸c gi¶i ph¸p khai th¸c vµ b¶o vÖ khu dù tr÷ sinh quyÓn bÒn v÷ng Môc tiªu: HiÓu ®­îc kh¸i niÖm sö dông bÒn v÷ng BiÕt ®­îc viÖc nªn lµm vµ kh«ng nªn lµm Thêi gian Néi dung C«ng cô 30 phót Kh¸i niÖm sö dông bÒn v÷ng Khai th¸c, sö dông hîp lý, võa ph¸t triÓn ®­îc kinh tÕ, võa ®¸p øng ®ùoc môc tiªu b¶o tån, vµ nguån tµi nguyªn ®­îc duy tr×, t¸i t¹o ®Ó sö dông l©u dµi ( lÊy ®Ó dïng ngµy h«m nay, nh­ng nhiÒu ngµy sau vÉn cã tµi nguyªn ®Ó sö dông) ( ®êi cha cã tµi nguyªn ®Ó dïng, nh­ng ®êi con, ch¸u còng vÉn cßn ®­îc h­ëng lîi tõ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn) + §èi víi rõng B¶o vÖ diÖn tÝch rõng tù nhiªn Tham gia phßng chèng ch¸y rõng Tham gia trång rõng Kh«ng s¨n b¾t, mua b¸n vµ sö dông ®éng vËt hoang d· Kh«ng vµo rõng ®èt ong lÊy mËt Kh«ng mang ho¸ chÊt, chÊt g©y ch¸y, næ vµo rõng Kh«ng lÊy c©y c¶nh, ®¸ c¶nh, dùoc liÖu Kh«ng khai th¸c gç, chÆt ph¸ rõng Kh«ng x¶ r¸c vµo rõng, nh¾c nhë kh¸ch tham quan cïng tham gia gi÷ g×n vÖ sinh khi ®i vµo rõng Kh«ng ®èt rõng lµm n­¬ng rÉy Kh«ng ch¨n th¶ gia sóc trong rõng ®Æc dông ( VQG ) Kh«ng ph¸ ho¹i c¸c c«ng tr×nh phôc vô viÖc qu¶n lý, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng (cét mèc, biÓn b¸o) Ph¸t hiÖn vµ b¸o cho lùc l­îng kiÓm l©m c¸c vô chÆt ph¸ rõng, s¨n b¾t ®éng vËt hoang d·, vi ph¹m l©m luËt + §èi víi biÓn Kh«ng chÆt ph¸ qu¸ møc rõng ngËp mÆn( gi÷ l¹i Ýt nhÊt 30% diÖn tÝch rõng ngËp mÆn ®Ó rõng t¸i sinh) Tu©n thñ quy ®Þnh ®¸nh b¾t h¶i s¶n( kh«ng dïng m×n, xung ®iÖn, l­¬i m¾t nhá, ®¸nh b¾t vµo mïa sinh s¶n) Kh«ng khai th¸c, bu«n b¸n vµ sö dông c¸c loµi c¸ c¶nh, rïa, san h« quý hiÕm Kh«ng vøt r¸c, x¶ dÇu cÆn xuèng biÓn Nh¾c nhë kh¸ch du lÞch gi÷ g×n vÖ sinh m«i tr­êng trªn b·i t¾m vµ mÆt biÓn C¸c v¨n b¶n quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ b¶o vÖ rõng C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ quy ®Þnh ®¸nh b¾t h¶i s¶n Phô lôc 2 Líp tËp huÊn Kü n¨ng truyÒn th«ng vµ b¶o vÖ m«i tr­êng Ngµy 19- 22/12/2006 B¶o vÖ khu dù tr÷ sinh quyÓn Ve vÎ vÌ ve C¸i vÌ chÆt ph¸ Rõng nhiÒu c©y l¸ Nh­ng chÆt mÊt råi §Êt trèng trªn ®åi Voäc kh«ng chç tró §Õn mïa m­a lò §Êt xèi röa tr«i Ruéng b¹c mµu råi Lµm sao canh t¸c Ruéng v­ên x¬ x¸c §êi sèng khã kh¨n Ng­êi ng­êi b¨n kho¨n T×m ra gi¶i ph¸p…? Ai ¬i h·y gi÷ lÊy rõng Xin ®õng chÆt ph¸ xin ®õng ®i s¨n ThÞt thó xin h·y ®õng ¨n NÕu ai kh«ng biÕt khuyªn r¨n hä cïng …Gi÷ rõng lµ b¹n thiªn nhiªn Ph¸ rõng bÉy thó lµ ®iªn mÊt råi… Muèn bãc lÞch th× h·y ®èt rõng B¶o vÖ khu sinh quyÓn lµ b¶o vÖ ng«i nhµ chóng ta Rõng lµ l¸ phæi thø 2 cña ng­êi H·y b¶o vÖ loµi voäc C¸t Bµ H·y dµnh nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp nhÊt cho thiªn nhiªn C¸t Bµ H·y nãi kh«ng víi thÞt thó rõng H·y b¶o vÖ n¬i ë cña c¸c loµi thó B¶o vÖ rõng tr¸ch nhiÖm kh«ng chØ riªng ai Hót thuèc lµ tù nhuém ®en l¸ phæi cña m×nh ChÆt ph¸ rõng lµ tù nhuém ®en nh©n lo¹i H¹n chÕ/ng¨n chÆn viÖc lµm gi¶m diÖn tÝch rõng V× lîi Ých cña chóng ta h·y b¶o vÖ khu dù tr÷ sinh quyÓn C¸t Bµ Toµn d©n huyÖn ®¶o h·y b¶o vÖ khu dù tr÷ sinh quyÓn Tr­íc khi chÆt mét c©y h·y trång mét c©y Rõng – m¸i nhµ chung cña nh©n lo¹i VÌ con voäc Ve vÎ vÌ ve Nghe vÌ con voäc Tãc ®Çu mµu b¹c Th©n h×nh dâng d¹c D¸ng gièng con ng­êi Tr­íc kia t­¬i c­êi Sè l­îng cïng kÓ Rõng xanh kh¾p chèn Than «i b©y giê 64 c¸ thÓ Tan ®µn sÎ nghÐ S¨n b¾t nÊu cao §Æc s¶n nhµ hµng Mãn ¨n kho¸i khÈu Cßn ®©u ®µn voäc Ai ¬i chí b¾t Loµi voäc C¸t Bµ TÊt c¶ chóng ta Cïng nhau b¶o vÖ ChÊt th¶i – liÒu thuèc ®éc cña t­¬ng lai §èt rõng lµ giÕt chÕt nh©n lo¹i Ph¸ rõng chÝnh lµ ph¸ ho¹i cuéc sèng cña chóng ta Ng¨n chÆn h¹n chÕ s¨n b¾t ®éng vËt hoang d· S¨n b¾t ®éng vËt hoang d· lµ hµnh ®éng d· man Cø s¨n b¾t ®éng vËt hoang d· - loµi ng­êi sÏ c« d¬n trªn tr¸i ®Êt §õng ®Ó chim thó coi con ng­êi lµ kÎ thï §éng vËt hoang d· ®ang kªu cøu – H·y dõng ngay viÖc s¨n b¾t tr¸i phÐp S¨n b¾t ®éng vËt hoang d·- Lîi Ých tr­íc m¾t, thiÖt h¹i dµi l©u Rõng kh«ng chim thó nh­ nhµ kh«ng chñ Rõng lµ ng«i nhµ cña chim thó – chim thó lµ chñ nh©n cña rõng H·y cho voäc ng«i nhµ b×nh yªn nh­ chÝnh ng«i nhµ cña chóng ta H·y nãi kh«ng víi thÞt thó rõng ¨n thÞt thó rõng lµ ¨n thÞt ng­êi S¨n b¾t, bu«n b¸n vµ sö dông c¸c s¶n phÈm ®éng vËt hoang d· lµ vi ph¹m ph¸p luËt B¶o vÖ ®éng vËt hoang d· - tr¸ch nhiªm kh«ng chØ riªng ai H·y b¶o vÖ c¸c loµi ®éng vËt hoang d· vµ m«i tr­êng sèng cña chóng Ngiªm cÊm s¨n b¾t, bu«n b¸n vµ sö dông c¸c s¶n phÈm ®éng vËt hoang d· B¶o vÖ ®éng vËt hoang d· vµ m«i tr­êng sèng cña chóng chÝnh lµ b¶o vÖ cuéc sèng cña chóng ta Rõng kh«ng chim thó lµ nhµ hoang Loµi ng­êi coi m×nh lµ v¨n minh C¸c loµi thó ®ang bÞ s¨n b¾t coi con ng­êi lµ d· man Phô lôc 3: B¶n ®å ph©n vïng KDTSQTG C¸t Bµ Mét sè h×nh ¶nh vÒ kdtsqtg C¸t Bµ Lèi ®i trong VQG C¸t Bµ Cæng vµo VQG C¸t Bµ Voäc C¸t Bµ S¬n d­¬ng Mét gãc khu du lÞch C¸t Bµ S©n khÊu kû niÖm 50 n¨m ngµy B¸c Hå vÒ th¨m lµng c¸ n¨m 2009