Đề tài Hoàn thiện chính sách thuế xuất - Nhập khẩu nhằm phục vụ tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU Toàn cầu hoá và khu vực hoá đã trở thành một trong những xu thế phát triển chủ yếu của quan hệ kinh tế quốc tế. Xu thế này có tác dụng hỗ trợ và bổ xung cho nhau, trong đó các quốc gia trên thế giới đều được tích cực đan xen và phối hợp các chính sách kinh tế theo hướng mở cửa, giảm và tiến tới xoá bỏ hoàn toàn hàng rào thuế quan và phi thuế quan nhằm tạo thuận lợi và tiến tới tự do hoá thương mại, hàng hoá, dịch vụ, đầu tư; tự do hoá tài chính tiền tệ, vốn và lao động. Trên thực tế, phần lớn các quốc gia trên thế giới đạt được tăng trưởng kinh tế bền vững là do có sự hoà nhập về thương mại với thế giới. Thương mại không bao giờ chỉ đem lại lợi ích cho quốc gia này mà quốc gia kia lại chịu thiệt thòi. Nhận thức được vấn đề này, Việt Nam đã, đang và sẽ thực hiện công nghiệp hoá - hiện đại hoá theo xu thế tự do hoá thương mại. Hiện nay, Việt Nam đã là thành viên của ASEAN, APEC, ASEM, đã kí kết hiệp định thương mại Việt – Mỹ và đang trong quá trình đàm phán gia nhập WTO. Việc tham gia vào các tổ chức kinh tế khu vực và thế giới đồng nghĩa với việc Việt Nam phải tuân thủ các cam kết bắt buộc. Nội dung các cam kết liên quan đến tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân, trong đó có quy định về hạ thấp, thậm chí loại bỏ hàng rào thuế quan và phi thuế quan. Đối với các nước đang phát triển nói chung và nước ta nói riêng, thuế xuất nhập khẩu là một công cụ bảo hộ sản xuất trong nước; điều chỉnh, kiểm soát hoạt động ngoại thương và là một nguồn thu không nhỏ của Ngân sách Nhà nước. . . Việc tuân thủ các cam kết về giảm và loại bỏ hàng rào thuế quan và phi thuế quan sẽ có ảnh hưởng nhất định đến các vấn đề trên. Do đó, việc xem xét, nghiên cứu chính sách thuế xuất – nhập khẩu, đánh giá những mặt ưu điểm và mặt nhược điểm của nó, từ đó rút ra những bài học để xây dựng một chính sách phù hợp nhất, vừa thực hiện được các mục tiêu của quốc gia vừa đảm bảo hội nhập kinh tế quốc tế trong tương lai là rất cần thiết. Nhận thức được điều này, em đã lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện chính sách thuế xuất - nhập khẩu nhằm phục vụ tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam” để nghiên cứu cho chuyên đề của mình. Đối tượng nghiên cứu của đề tài là chính sách thuế xuất - nhập khẩu của Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm vào việc phân tích, đánh giá ưu -nhược điểm của chính sách thuế xuất - nhập khẩu trong thời gian qua từ đó tìm ra những biện pháp để giải quyết những hạn chế của chính sách cũ và góp phần xây dựng những giải pháp phù hợp để hoàn thiện chính sách thuế xuất - nhập khẩu nhằm đáp ừng những yêu cầu của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Để nghiên cứu và tiếp cận đề tài, phương pháp luận được sử dụng gồm: Phương pháp duy vật lịch sử. Phương pháp duy vật biện chứng. Các phương pháp như: + Phương pháp thống kê. + Phương pháp so sánh. + Phương pháp logic. và một số phương pháp khác. Kết cấu của chuyên đề này gồm: Lời mở đầu Chương I: Tổng quan về thuế xuất nhập khẩu và chinh sách thuế xuất nhập khẩu. Chương II: Thực trạng chính sách xuất nhập khẩu của Việt Nam. Chương III: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách thuế xuất nhập khẩu phục vụ tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Kết luận. Lời mở đầu 1 Chương I: Tổng quan về thuế xuất - nhập khẩu và Chính sách thuế xuât - nhập khẩu. 4 I. Lý luận chung về thuế xuất - nhập khẩu 4 A. Khái niệm về thuế 4 1. Khái niệm. 4 2. Đặc điểm. 4 3. Phân loại thuế. 5 3.1. Phân loại dựa vào cơ sở đánh thuế. 6 3.2. Phân loại dựa vào phương thức đánh thuế. 6 B. Thuế xuất - nhập khẩu là gì? 7 1. Khái niệm: 7 2. Phân loại thuế quan 9 2.1 Thuế quan theo mục đích. 9 2.2. Thuế quan theo xu hướng vận động của hàng hoá 10 2.3. Thuế quan theo phạm vi tác dụng 11 2.4. Thuế quan theo cách thức quy định. 11 3. Vai trò của thuế xuất - nhập khẩu. 12 3.1. Thuế xuất - nhập khẩu là một công cụ của chính sách thương mại. 12 3.2. Thuế xuất nhập - khẩu và việc làm. 12 3.3. Thuế xuất - nhập khẩu và đầu tư nước ngoài. 13 3.4. Thuế xuất - nhập khẩu và chủ quyền quốc gia. 13 3.5. Thuế xuất nhập khẩu là một bộ phận của chính sách tài chính quốc gia. 13 4. Tác động của thuế xuất nhập khẩu. 15 II. Chính sách thuế xuất nhập khẩu trong điều kiện hội nhập. 21 1. Thuật ngữ hội nhập kinh tế quốc tế và bản chất của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. 21 1.1. Thuật ngữ “hội nhập kinh tế quốc tế”. 21 1.2. Bản chất của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. 21 2. Chính sách thuế xuất - nhập khẩu và vấn đề xây dựng chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 23 2.1. Khái niệm. 23 2.2. Vấn đề xây dựng chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 23 2.2.1. Xác định mục tiêu của chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 23 2.2.2. Nguyên tắc cơ bản khi xây dựng chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 24 2.2.3 Xây dựng công cụ của chính sách thuế xuất - nhập khẩu 26 2.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 28 Chương II: Thực trạng chính sách thuế xuất - nhập khẩu của Việt Nam hiện nay. 31 I. Nội dung của chính sách thuế - xuất nhập khẩu. 31 1. Luật thuế xuất - nhập khẩu và các văn bản liên quan. 31 1.1. Giai đoạn trước 1999. 31 1.2. Giai đoạn từ 1999 đến nay. 40 1.2.1. Giá tính thuế hàng hoá xuất nhập khẩu. 40 1.2.2. Thuế suất và biểu thuế. 45 1.2.3. Nộp thuế. 49 1.2.4. Miễn thuế, giảm thuế, hoàn lại thuế và truy thu thuế. 51 1.2.5. Chính sách ưu đãi thuế nhập khẩu theo tỷ lệ nội địa hoá. 53 2. Tổ chức thực hiện chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 57 2.1. Thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật về thuế xuất - nhập khẩu. 57 2.2. Tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về thuế xuất - nhập khẩu. 59 II. Những quy định về chính sách thuế xuất nhập khẩu của một số tổ chức kinh tế khu vực và thế giới và tiến trình hội nhập của Việt Nam. 61 1. ASEAN. 61 2. APEC và ASEM. 68 2.1. APEC. 68 2.2. ASEM. 68 3. Tổ chức thương mại thế giới (WTO). 68 3.1. Những cam kết ràng buộc về thuế quan. 69 3.2. Cam kết giảm thuế. 70 3.3. Các cam kết khác có liên quan đến chính sách thuế. 70 4. Hiệp định thương mại Việt - Mỹ. 73 III. Đánh giá thực trạng chính sách thuế xuất nhập - khẩu của Việt Nam. 74 1. Những thành tựu. 74 1.1. Huy động nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước. 74 1.2. Mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế. 75 1.3. Bảo hộ sản xuất trong nước. 76 1.4. Thực hiện các cam kết quốc tế và đàm phán về hội nhập kinh tế quốc tế để từng bước vươn lên cạnh tranh có hiệu quả trong khu vực và thế giới. 78 2. Những hạn chế. 81 2.1. Quy định những trường hợp miễn giảm thuế chưa hợp lý. 81 2.2. Việc kiểm tra sau thông qua còn gặp khó khăn. 82 2.3. Những tồn tại của Biểu thuế nhập khẩu. 83 2.4. Những tồn tại trong việc bảo hộ chính sách thuế xuất nhập - khẩu. 84 2.4.1. Vẫn còn tình trạng bảo hộ tràn lan, vô thời hạn. 85 2.4.2. Bảo hộ còn chưa dựa vào định hướng phát triển ngành. 85 2.4.3. Chậm chuyển đổi các biện pháp bảo hộ phi thuế quan sang biện pháp bảo hộ bằng thuế quan (thuế hoá các biện pháp phi thuế quan). 87 2.5. Những vướng mắc trong việc thực hiện chính sách thuế xuất -nhập khẩu. 88 Chương III: Một số giải pháp hoàn thiện chính sách thuế xuất - nhập khẩu của Việt Nam để phục vụ cho quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. 90 I. Sự cần thiết phải hoàn thiện chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 90 II. Định hướng về chính sách thuế xuất - nhập khẩu trong thời gian tới. 91 1. Mục tiêu của chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 91 2. Những nguyên tắc khi xây dựng chính sách thuế xuất nhập - khẩu trong thời gian tới. 92 III. Một số giải pháp hoàn thiện chính sách thuế xuất - nhập khẩu của Việt Nam để phục vụ cho quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. 93 1. Hoàn thiện các quy định pháp luật về thuế xuất nhập khẩu. 93 1.1. Về miễn và xét miễn giảm thuế. 93 1.2. Về kiểm tra sau thông quan. 95 1.3. Về việc thu thuế bổ sung. 96 2. Vấn đề công tác tổ chức thực hiện chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 97 2.1. Đơn giản hoá thủ tục hải quan. 97 2.1.1. Tờ khai hải quan. 97 2.1.2. Xây dựng quy trình làm thủ tục hải quan đơn giản, khoa học và công khai hoá thủ tục hải quan. 98 2.1.3. áp dụng công nghệ tin học vào thực hiện thủ tục hải quan. 99 2.2. Đào tạo, rèn luyện đội ngũ cán bộ công chức thực hiện chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 99 2.3. Sắp xếp bộ máy thực hiện chính sách thuế xuất - nhập khẩu hợp lý. 100 2.4. Hệ thống hoá các văn bản quy phạm pháp luật về chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 100 2.5. Tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn và chỉ đạo chính sách thuế xuất nhập khẩu cho các doanh ngiệp. 101 2.6. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách thuế xuất - nhập khẩu. 104 Kết Luận. 105

106 trang | Chia sẻ: lvcdongnoi | Lượt xem: 2674 | Lượt tải: 2

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Hoàn thiện chính sách thuế xuất - Nhập khẩu nhằm phục vụ tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

c¹nh tranh, cã chän läc, cã ®iÒu kiÖn: lîi thÕ c¹nh tranh cao th× b¶o hé ë møc cao vµ ngîc l¹i (lîi thÕ c¹nh tranh dùa vµo c¸c yÕu tè: nguyªn liÖu, nh©n c«ng, thÞ trêng tiªu thô - cã s½n trong níc hay ph¶i nhËp khÈu). + Gi¶m bít møc chªnh lÖch vÒ thuÕ gi÷a c¸c mÆt hµng cã ph¹m vi sö dông t¬ng tù nhau hoÆc cã tÝnh chÊt cÊu t¹o t¬ng tù nhau t¹o thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn. + Híng dÉn râ tiªu chuÈn ph©n lo¹i theo tiªu chuÈn quèc tÕ. - §èi víi s¶n phÈm thÐp x©y dùng th«ng thêng: hiÖn nay trong níc s¶n xuÊt cung vît cÇu, cÇn cã biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng nµy. Do ®ã, kh«ng cÇn ph¶i t¨ng møc b¶o hé ®èi víi mÆt hµng nµy. Trong lÞch tr×nh c¾t gi¶m theo CEPT th× s¶n phÈm thÐp x©y dùng thuéc danh môc lo¹i trõ tµm thêi sÏ ®a vµo diÖn c¾t gi¶m xuèng díi møc 20% vµo n¨m 2003 vµ sÏ gi¶m xuèng 0 - 5% vµo n¨m 2006. - §èi víi s¶n phÈm thÐp kh¸c nh thÐp tÊm, thÐp l¸, thÐp chÕ t¹o. . .lµ nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng cao, g¾n liÒn víi ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ chÕ t¹o, cã tr×nh ®é kü thuËt cao, lµ nguån nguyªn liÖu quan träng cho nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. HiÖn nay, c¸c s¶n phÈm nµy ®ang ®îc b¶o hé ë møc rÊt thÊp 0 - 5%, dù kiÕn sÏ t¨ng møc b¶o hé cho c¸c lo¹i s¶n phÈm nµy, tuy nhiªn kh«ng thÓ t¨ng ë møc qu¸ cao v× ®©y lµ s¶n phÈm ®Çu vµo cña nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp, do ®ã ®Ó ë møc thuÕ suÊt 20% lµ phï hîp. Trong lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan theo CEPT th× lo¹i s¶n phÈm thÐp nµy ®· ®îc ®a vµo danh môc gi¶m thuÕ, cô thÓ lµ c¸c mÆt hµng thÐp nµy hiÖn nay cã møc thuÕ quan tõ 0 - 20%, sÏ gi¶m xuèng 0 - 5% vµo 2006. ChÝnh s¸ch u ®·i thuÕ nhËp khÈu theo tû lÖ néi ®Þa ho¸ còng lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt trong níc cña Nhµ níc. §iÓn h×nh lµ ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt phô tïng xe m¸y trong níc, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, bu«n b¸n phô tïng xe m¸y mäc lªn nh nÊm, nhiÒu doanh nghiÖp ®· chØ chuyªn s¶n xuÊt mét lo¹i chi tiÕt cña xe m¸y nh c«ng ty Caosumina chØ s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¨m lèp vµ c¸c chi tiÕt liªn quan ®Õn cao su, s¶n phÈm cña c«ng ty ®· cã chç ®øng v÷ng vµng ë c¶ thÞ trêng trong níc vµ thÕ giíi. Nh vËy, nhê cã chÝnh s¸ch nµy mµ c¸c doanh nghiÖp trong níc s¶n xuÊt s¶n phÈm xe m¸y ®· ngµy cµng s¶n xuÊt ®îc nhiÒu chi tiÕt h¬n ®Ó ®¹t ®îc tû lÖ néi ®Þa ho¸ cao, thËm chÝ c¶ nh÷ng chi tiÕt khã nh mét sè chi tiÕt trong ®éng c¬ còng ®· ®îc s¶n xuÊt trong níc. Cã thÓ nãi, b¶o hé b»ng thuÕ quan ®· vµ ®ang t¹o ®iÒu kiÖn cho sù t¹o ngµnh vµ ph¸t triÓn cña mét sè ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam, thùc hiÖn chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ ®· ®îc nhiÒu kú ®¹i héi §¶ng ®Ò ra. 1.4. Thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ vµ ®µm ph¸n vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó tõng bíc v¬n lªn c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ trong khu vùc vµ thÕ giíi. C¸c cam kÕt quèc tÕ mµ níc ta ®· tho¶ thuËn th«ng qua viÖc tham gia, ký kÕt c¸c ®iÒu íc quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng cam kÕt vÒ hîp t¸c kinh tÕ, th¬ng m¹i trong khu«n khæ ASEAN, APEC, ASEM, HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt - Mü kÓ c¶ c¸c cam kÕt sÏ ®îc tho¶ thuËn trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp vµ ho¹t ®éng trong tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi vÒ chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu gi÷ vai trß lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng trong ®Þnh híng chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña níc ta. §èi víi thuÕ quan: c¸c cam kÕt cña ta vÒ c¾t gi¶m thuÕ quan cã ph©n lo¹i møc ®é thuÕ suÊt, kh¸c nhau vÒ thêi h¹n, cã lo¹i trõ hoµn toµn hoÆc lo¹i trõ t¹m thêi ®èi víi tõng lo¹i mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu cô thÓ, theo híng dïng thuÕ lµ c«ng cô duy nhÊt ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt kinh doanh, tõng bíc tiÕn tíi xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan. §èi víi c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan: mét mÆt, ta cam kÕt tiÕn tíi b·i bá hµng rµo phi thuÕ quan (h¹n chÕ ®Þnh lîng, chÕ ®é giÊy phÐp xuÊt - nhËp khÈu, tû lÖ néi ®Þa ho¸. . .); ¸p dông mét sè biÖn ph¸p trong trêng hîp ngo¹i trõ, liªn quan ®Õn ®¶m b¶o an ninh, chÝnh trÞ, quèc phßng, b¶o vÖ m«i trêng, gi¸ trÞ ®¹o ®øc, truyÒn thèng d©n téc hay trËt tù an toµn x· héi. MÆt kh¸c, trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, Nhµ níc ta ®· chñ ®éng th¸o gì c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan, thay thÕ dÇn b»ng c¸c biÖn ph¸p thuÕ quan. §Ó thùc hiÖn cam kÕt gi¶m thuÕ theo CEPT/AFTA, chóng ta ph¶i x©y dùng lÞch tr×nh gi¶m thuÕ nhËp khÈu trong vßng 10 n¨m. Môc tiªu chÝnh cña AFTA lµ t¹o ra tù do th¬ng m¹i, t¨ng cêng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu trong ASEAN nh»m thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo khu vùc. Hay nãi mét c¸ch kh¸c, c¸c níc ASEAN chñ tr¬ng x©y dùng mét nÒn kinh tÕ híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, v× vËy nh÷ng mÆt hµng cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sÏ ®îc hëng lîi rÊt lín tõ ch¬ng tr×nh gi¶m thuÕ nµy. HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt - Mü còng sÏ t¹o ra c¬ héi lín trong hîp t¸c kinh tÕ vµ th¬ng m¹i song ph¬ng gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú, ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn lµ gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cña ViÖt Nam víi Mü t¨ng gÇn 46% vµ kho¶ng 5% n¨m 2001 so víi n¨m 2000, c¸c ngµnh nh thuû s¶n, may mÆc, cµ phª. . .sÏ cã c¬ héi xuÊt khÈu mét lîng hµng lín sang thÞ trêng Mü víi kho¶ng 270 triÖu ngêi tiªu dïng. H¬n n÷a, theo quy ®Þnh cña WTO, mét níc xin gia nhËp ph¶i tiÕn hµnh ®µm ph¸n song ph¬ng vµ ®a ph¬ng. Nh vËy, viÖc chóng ta ®µm ph¸n vµ ký kÕt víi Mü mét HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i theo tiªu thøc cña WTO lµ mét tiÖn Ých thóc ®Èy qu¸ tr×nh gia nhËp WTO cña níc ta. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña s¶n xuÊt trong níc, ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc cña viÖc gi¶m thuÕ víi ASEAN víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ c¨n cø vµo nh÷ng quy ®Þnh cña CEPT còng nh cña viÖc gi¶m thuÕ víi Mü, chóng ta ®· x©y dùng mét lÞch tr×nh gi¶m thuÕ trªn c¬ së ph©n lo¹i c¸c ngµnh kinh tÕ theo ba nhãm dùa trªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c ngµnh: nhãm ngµnh hµng cã thÕ m¹nh xuÊt khÈu cã lÞch tr×nh gi¶m thuÕ sím nhÊt; nhãm ngµnh hµng cã thÓ c¹nh tranh víi hµng nhËp khÈu trong t¬ng lai cã lÞch tr×nh gi¶m thuÕ chËm ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp trong níc cã thÓ ph¸t triÓn lªn mét møc ®é nhÊt ®Þnh tríc khi ph¶i ®èi mÆt víi m«i trêng c¹nh tranh víi hµng nhËp khÈu tõ c¸c níc ASEAN vµ tõ Mü; nhãm ngµnh hµng cã tiÒm n¨ng c¹nh tranh kÐm cã lÞch tr×nh gi¶m thuÕ chËm nhÊt nhng c¸c gi¶i ph¸p vÒ ®Þnh híng chuyÓn dÞch ®Çu t ph¶i b¾t ®Çu ®îc xóc tiÕn trong thêi gian sím nhÊt, nÕu kh«ng cã sù chuÈn bÞ tríc th× c¸c doanh nghiÖp trong nhãm ngµnh nµy sÏ khã tr¸nh khái kh¶ n¨ng bÞ gi¶i thÓ kÌm theo nhiÒu vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi kh¸c. Nh vËy, lÞch tr×nh gi¶m thuÕ víi ASEAN vµ víi Mü høa hÑn mét sù ®¶m b¶o cho ViÖt Nam thùc hiÖn ®îc c¸c cam kÕt gi¶m thuÕ theo ®óng quy ®Þnh trong c¸c hiÖp ®Þnh ®ång thêi ®¶m b¶o hç trî ®îc tèi ®a cho s¶n xuÊt trong níc chuÈn bÞ bè trÝ l¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt, thu hót ®Çu t vµ v¬n lªn c¹nh tranh cã hiÖu qu¶. §©y còng chÝnh lµ bíc ®i ®Çu tiªn ®Æt nÒn mãng viÖc thiÕt kÕ chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu phï hîp víi luËt ch¬i toµn cÇu. 2. Nh÷ng h¹n chÕ. 2.1. Quy ®Þnh nh÷ng trêng hîp miÔn gi¶m thuÕ cha hîp lý. ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu hiÖn hµnh quy ®Þnh nh÷ng trêng hîp miÔn thuÕ cßn qu¸ réng, qu¸ u ®·i cho mét sè ®èi tîng. §iÒu nµy kh«ng chØ g©y khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý mµ cßn t¹o ra mét sù kh«ng c«ng b»ng gi÷a c¸c ®èi tîng nép thuÕ ®ång thêi kh«ng ph¶n ¸nh ®óng ®¾n gi¸ trÞ hµng nhËp khÈu khi h¹ch to¸n kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ. §èi víi viÖc xÐt miÔn thuÕ cho hµng nhËp khÈu chuyªn dïng phôc vô trùc tiÕp cho an ninh, quèc phßng, nghiªn cøu khoa häc vµ gi¸o dôc ®µo t¹o. Thùc tÕ thêi gian qua cho thÊy viÖc x¸c ®Þnh c¸c mÆt hµng chuyªn dïng nµy rÊt khã kh¨n v× trõ mét sè hµng ®Æc biÖt nh: vò khÝ, khÝ tµi qu©n sù phÇn lín c¸c mÆt hµng nµy ®Òu cã thÓ dïng cho c¸c ®èi tîng kh¸c. Do ®ã, viÖc lµm thñ tôc miÔn thuÕ cho c¸c ®èi tîng nµy qu¸ phøc t¹p nhng l¹i kh«ng ®¶m b¶o ®é chÆt chÏ, tÝnh chÝnh x¸c nªn dÔ dÉn ®Õn hµnh vi lîi dông trèn thuÕ. ViÖc quy ®Þnh miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi vËt t, nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ®Ó gia c«ng hµng cho níc ngoµi råi xuÊt khÈu theo hîp ®ång ®· ký tuy t¹o thuËn lîi cho viÖc gia c«ng nhng l¹i g©y khã kh¨n cho viÖc qu¶n lý thuÕ ®ång thêi còng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trèn lËu thuÕ lín qua h×nh thøc nµy. Nhng tån t¹i nµy thÓ hiÖn mét chÝnh s¸ch thuÕ thiÕu minh b¹ch, mÊt tÝnh trung lËp, mµ nguyªn nh©n cña nã lµ do hiÖn nay chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cßn ph¶i ®ang phôc vô qu¸ nhiÒu môc tiªu trong ®ã cã viÖc theo ®uæi c¸c môc tiªu x· héi. 2.2. ViÖc kiÓm tra sau th«ng qua cßn gÆp khã kh¨n. Theo tr×nh tù lµm thñ tôc cho hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, viÖc kiÓm tra cña c¬ quan h¶i quan ®îc ph©n thµnh: KiÓm tra tríc, kiÓm tra trong vµ kiÓm tra sau th«ng quan. KiÓm tra tríc: kiÓm tra hå s¬ ®¨ng ký lµm thñ tôc xuÊt - nhËp khÈu hµng ho¸ cña doanh nghiÖp. KiÓm tra trong: kiÓm tra ®èi chiÕu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu víi hå s¬ kª khai ®¨ng ký ban ®Çu. KiÓm tra sau: sau khi hµng ho¸ ®· thùc xuÊt, thùc nhËp, nÕu cã vÊn ®Ò, c¬ quan h¶i quan tiÕn hµnh kiÓm tra l¹i hå s¬ h¶i quan, kiÓm tra hå s¬, sæ s¸ch cña doanh nghiÖp ®Ó ph¸t hiÖn vµ chøng minh vÊn ®Ò. NÕu ®óng lµ cã gian lËn c¬ quan h¶i quan cã quyÒn yªu cÇu doanh nghiÖp ph¶i chÊp hµnh c¸c chÕ tµi ph¸p luËt quy ®Þnh. Tríc n¨m 1999, khi cha cã chÕ ®Þnh kiÓm tra sau th«ng quan, mäi hµng ho¸ nhËp khÈu ®Òu ph¶i ®îc kiÓm tra chi tiÕt t¹i cöa khÈu hoÆc ®Þa ®iÓm ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp. Hµng ho¸ khi ®· ra khái c¸c vÞ trÝ nµy, c¬ quan h¶i quan kh«ng cã quyÒn kiÓm tra. Quy ®Þnh nh cò ®· g©y nhiÒu ¸ch t¾c ®èi víi nh÷ng cöa khÈu cã lu lîng hµng ho¸ xuÊt - nhËp khÈu lín vµ kh«ng ®¶m b¶o chÆt chÏ v× trong thêi gian ng¾n, viÖc ®Ó x¶y ra sai sãt khi kiÓm tra lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. H¬n n÷a, ®Ó ®èi phã víi thñ ®o¹n gian lËn th× viÖc kiÓm tra ngay t¹i cöa khÈu lµ rÊt khã ph¸t hiÖn. Tríc thùc tÕ nµy, ®ång thêi còng ®Ó t¹o ra th«ng tho¸ng, thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ch©n chÝnh, LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu ngµy 20/05/1998 (LuËt sè 04) vµ mét sè v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt kh¸c quy ®Þnh cho phÐp c¬ quan thu thuÕ cã quyÒn kiÓm tra t¹i doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, kÓ tõ khi LuËt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu cã hiÖu lùc cho ®Õn nay, quy ®Þnh trªn Ýt ®îc thùc hiÖn trªn thùc tÕ. Nguyªn nh©n lµ do sù thiÕu ®ång bé cña hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh cô thÓ quyÒn h¹n, thñ tôc tiÕn hµnh kiÓm tra sau th«ng quan t¹i doanh nghiÖp. Mét phÇn kh¸c thuéc vÒ yÕu tè t©m lý, tuyªn truyÒn luËt ph¸p: ®· tõ l©u, mäi doanh nghiÖp ®Òu cã t©m lý cho r»ng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu khi ®· ra khái ®Þa ®iÓm lµm thñ tôc h¶i quan lµ ®· hoµn thµnh mäi thñ tôc. Khi c¬ quan h¶i quan tiÕn hµnh kiÓm tra sau th«ng quan, mÆc dï lµ ®óng quy ®Þnh nhng vÉn vÊp ph¶i sù ph¶n øng quyÕt liÖt tõ phÝa doanh nghiÖp. §Ó kh¾c phôc yÕu tè t©m lý ®ßi hái ph¶i cã thêi gian vµ cÇn cã biÖn ph¸p tuyªn truyÒn h¬n n÷a chÕ ®é, chÝnh s¸ch, luËt ph¸p cho c¸c ®èi tîng lµm thñ tôc h¶i quan. 2.3. Nh÷ng tån t¹i cña BiÓu thuÕ nhËp khÈu. BiÓu thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh mÆc dï ®· gi¶m ®îc sè møc thuÕ so víi BiÓu thuÕ nhËp khÈu tríc n¨m 1999 nhng vÉn cßn tíi 18 møc. Quy ®Þnh nµy tuy cã u ®iÓm lµ b¶o hé ®Õn tõng doanh nghiÖp, tõng nhãm doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhng l¹i lµm cho BiÓu thuÕ mÊt tÝnh trung lËp. BiÓu thuÕ ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së danh môc §iÒu hoµ HS, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn ph©n lo¹i hµng ho¸. Tuy nhiªn, do ®Ó ¸p dông phï hîp víi chñ tr¬ng b¶o hé s¶n xuÊt cña mét sè ngµnh nªn vÉn cã chi tiÕt mét sè mÆt hµng cha phï hîp víi c¸ch ph©n lo¹i cña danh môc, chóng ta cha ¸p dông ®îc toµn phÇn hÖ thèng. HiÖn nay, Danh môc BiÓu thuÕ nhËp khÈu ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 1803/1998/Q§/BTC ngµy 11/12/1998 vµ mét sè v¨n b¶n söa ®æi, bæ sung cña níc ta gåm cã 6348 dßng thuÕ lín gÊp h¬n 2 lÇn so víi BiÓu thuÕ nhËp khÈu ban hµnh kÌm QuyÕt ®Þnh 110 - H§BT ngµy 31/03/1992 nhng tríc t×nh h×nh bu«n b¸n, trao ®æi th¬ng m¹i kh«ng ngõng t¨ng lªn, céng thªm sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®· t¹o ra nhiÒu lo¹i hµng ho¸ míi, cã nhiÒu c«ng dông, cã thÓ xÕp vµo nhiÒu m· kh¸c nhau th× con sè 6348 vÉn cßn qu¸ nhá bÐ. §iÒu nµy g©y ra t×nh tr¹ng mét sè mÆt hµng cã thÓ ¸p dông nhiÒu m· sè t¹o ra tranh chÊp gi÷a ®èi tîng nép thuÕ vµ c¬ quan thu thuÕ, sÏ lµ kÏ hë cho gian lËn trèn thuÕ. VÝ dô, hiÖn nay, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cßn gÆp nhiÒu long tong khi x¸c ®Þnh m· thuÕ cho mÆt hµng “V¶i ®Þa kü thuËt - lo¹i v¶i dïng trong xö lý kü thuËt ®ª ®iÒu”. NÕu xÐt vÒ môc ®Ých sö dông trong kü thuËt th× mÆt hµng nµy cã thÓ ph©n lo¹i vµo nhãm 5911 (c¸c s¶n phÈm dÖt vµ c¸c mÆt hµng phôc vô môc ®Ých kü thuËt), cßn nÕu xÐt vÒ cÊu t¹o lµm tõ v¶i kh«ng dÖt th× mÆt hµng nµy ®îc ph©n lo¹i vµo nhãm 5603 (c¸c s¶n phÈm kh«ng dÖt, ®· hoÆc cha them, tÈm , tr¸ng, phñ hoÆc Ðp líp). C¶ hai quan ®iÓm nµy ®Òu cã nh÷ng c¬ së riªng, khã b¸c bá. Tuy nhiªn, møc chªnh lÖch thuÕ suÊt lµ t¬ng ®èi ®¸ng kÓ, nÕu ph©n lo¹i vµo nhãm 5603 th× thuÕ suÊt thuª nhËp khÈu cña mÆt hµng nµy lµ 1% nhng nÕu xÕp vµo nhãm 5603 th× thuÕ suÊt cña mÆt hµng nµy lµ 20%. Do ®ã, cã doanh nghiÖp ®îc tÝnh thuÕ suÊt 1%, cã doanh nghiÖp l¹i ph¶i chÞu møc thuÕ suÊt 20%, g©y ra sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Thªm vµo ®ã, nh ®· ®Ò cËp, c¸c níc ASEAN thèng nhÊt ¸p dông BiÓu thuÕ nhËp khÈu víi 8 ch÷ sè ( chi tiÕt h¬n biÓu thuÕ 6 ch÷ sè b»ng c¸ch ph©n nhãm hai g¹ch (- -) lµ tiÕp tôc ®îc ph©n thµnh nh÷ng ph©n nhãm nhiÒu g¹ch h¬n (- - -) hoÆc (- - - -). . .) ®ßi hái biÓu thuÕ nhËp khÈu cña ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc ®îc cËp nhËt, söa ®æi ®¶m b¶o mäi hµng ho¸ nhËp khÈu ®Òu ®îc ¸p dông vµo mét m· tÝnh thuÕ chÝnh x¸c, râ rµng tõ ®ã mét mÆt t¹o th«ng tho¸ng trong thñ tôc h¶i quan, thùc hiÖn tèt môc tiªu cña chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu, mÆt kh¸c h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc n¶y sinh. 2.4. Nh÷ng tån t¹i trong viÖc b¶o hé chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp - khÈu. 2.4.1. VÉn cßn t×nh tr¹ng b¶o hé trµn lan, v« thêi h¹n. ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu hiÖn hµnh cña ViÖt Nam ®Æt môc tiªu b¶o hé lªn hµng ®Çu nhng t×nh tr¹ng b¶o hé trµn lan, v« thêi h¹n vÉn cßn. Cô thÓ lµ: nh÷ng mÆt hµng lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu dïng cho s¶n xuÊt trong níc cha s¶n xuÊt ®îc th× quy ®Þnh møc thuÕ suÊt thÊp hoÆc kh«ng thu thuÕ (0%); nh÷ng mÆt hµng trong níc ®· s¶n xuÊt ®îc th× quy ®Þnh møc thuÕ nhËp khÈu cao h¬n. Do vËy, møc b¶o hé thùc tÕ mét sè ngµnh cha hîp lý. Mét sè ngµnh ®îc b¶o hé ë møc ®é cao b»ng viÖc quy ®Þnh thuÕ ®Çu ra rÊt cao, thuÕ ®Çu vµo thÊp (ngµnh s¶n xuÊt «t«, xe m¸y, giÊy, thÐp. . .). §iÓn h×nh lµ ngµnh xe m¸y. HiÖn nay thuÕ nhËp khÈu xe m¸y nguyªn chiÕc lµ 60%, ngoµi ra cßn ¸p dông biÖn ph¸p t¹m ngõng nhËp khÈu, trong khi ®ã thuÕ nhËp khÈu d¹ng linh kiÖn rêi (SKD, CKD, IKD) ®îc quy ®Þnh kh¸ thÊp (5% - 35%). MÆt kh¸c, ta cßn ¸p dông chÝnh s¸ch u ®·i thuÕ theo tû lÖ néi ®Þa ho¸ (biÖn ph¸p sÏ ph¶i dì bá theo quy ®Þnh cña WTO). §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n lµm cho c¸c doanh nghiÖp ®ua nhau ®Çu t d©y chuyÒn l¾p r¸p xe m¸y tõ bé linh kiÖn rêi còng nh cè g¾ng ®¹t tû lÖ néi ®Þa ho¸ cao ®Ó tËn dông chªnh lÖch thuÕ lín, chØ tÝnh ®Õn c¸i lîi tríc m¾t. TÝnh ®Õn nay, ®· cã hµng lo¹t doanh nghiÖp ®¨ng ký thùc hiÖn tû lÖ néi ®Þa ho¸ víi c¬ quan chøc n¨ng. Víi t×nh tr¹ng nµy, trong vµi n¨m tíi ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu doanh nghiÖp ph¶i ngõng s¶n xuÊt. 2.4.2. B¶o hé cßn cha dùa vµo ®Þnh híng ph¸t triÓn ngµnh. Do chØ nh÷ng ngµnh ®· cã s¶n xuÊt trong níc míi cã thuÕ suÊt b¶o hé nªn nh÷ng ngµnh hiÖn nay cha cã nhng trong t¬ng lai sÏ cã (s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp ho¸ dÇu, nguyªn liÖu nhùa, trang thiÕt bÞ y tÕ. . .) sÏ gÆp khã kh¨n trong viÖc ®iÒu chØnh thuÕ suÊt nÕu ViÖt Nam ®a ra c¸c cam kÕt rµng buéc møc thuÕ trÇn thÊp hoÆc gi¶m thuÕ cho nh÷ng mÆt hµng nµy. HiÖn nay, vÉn cha cã ®ñ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®îc møc thuÕ chÝnh x¸c cho nh÷ng ngµnh nµy do cha cã chiÕn l¬cj ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ. C¸c níc khi x©y dùng cam kÕt rµng buéc vÒ thuÕ víi WTO ®Òu ®· dùa trªn chiÕn lîc ph¸t triÓn l©u dµi c¸c ngµnh kinh tÕ cña m×nh. VÝ dô, In®«nªxia ®· kh«ng ®a nhãm c¸c mÆt hµng « t« vµo rµng buéc thuÕ v× ®ã lµ ngµnh c«ng nghiÖp träng t©m cña níc nµy. ViÖt Nam ®· vµ ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng bÊt cËp nµy khi thùc hiÖn HiÖp ®Þnh CEPT, nh mÆt hµng nguyªn liÖu nhùa, khi cam kÕt gi¶m thuÕ theo CEPT, trong níc cha cã ®¬n vÞ nµo s¶n xuÊt nªn ta ®· ®a vµo danh môc gi¶m thuÕ. §Õn nay, ®· cã mét sè ®¬n vÞ s¶n xuÊt vµ ®Ò nghÞ n©ng thuÕ ®Ó b¶o hé nhng v× c¸c mÆt hµng nµy hÇu hÕt ®îc nhËp tõ c¸c níc ASEAN vµ ®îc hëng møc thuÕ u ®·i CEPT nªn nÕu cã t¨ng thuÕ còng kh«ng cã t¸c dông g×. ChÝnh v× vËy, Nhµ níc ph¶i sö dông biÖn ph¸p thu phô thu. Tuy nhiªn, ®Õn n¨m 2006, c¸c ngµnh s¶n xuÊt nµy ch¾c ch¾n sÏ ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi hµng nhËp khÈu tõ c¸c níc thµnh viªn ASEAN. Do thiÕu nh÷ng c¨n cø vÒ ph©n tÝch kinh tÕ nªn ViÖt Nam ®ang gÆp khã kh¨n lín trong viÖc x¸c ®Þnh nhãm hµng nµo sÏ ®a vµo rµng buéc, nhãm hµng nµo kh«ng ®a vµo rµng buéc, møc thuÕ trÇn rµng buéc ®èi víi tõng nhãm mÆt hµng còng nh x¸c ®Þnh c¸c bíc gi¶m thuÕ cho c¸c nhãm mÆt hµng dù ®Þnh sÏ gi¶m thuÕ. NÕu x¸c ®Þnh sai th× xÐt vÒ mÆt s¶n xuÊt trong níc, chóng ta sÏ ph¶i tr¶ gi¸ b»ng sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp ®ã. VÒ mÆt ®µm ph¸n víi c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc, nÕu kh«ng ®a ra ®îc nh÷ng c¨n cø ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c th× c¸c bªn ®èi t¸c sÏ kh«ng thÓ chÊp nhËn nh÷ng ®Ò nghÞ cña ViÖt Nam. NÒn kinh tÕ cña ta cßn ®ang trong giai ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, ®Æt trong bèi c¶nh kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®ang cã nh÷ng biÕn ®éng lín, sù c¹nh tranh vÒ thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, thÞ trêng ®Çu t ®ang diÔn ra ngµy cµng gay g¾t nªn ViÖt Nam ph¶i thêng xuyªn cã sù ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch kinh tÕ, th¬ng m¹i. §©y còng chÝnh lµ lý do mµ BiÓu thuÕ nhËp khÈu thêng xuyªn cã sù thay ®æi thuÕ suÊt. ChÝnh v× vËy, trong thêi gian tíi, BiÓu thuÕ cña ta cha thÓ æn ®Þnh mµ ph¶i liªn tôc ®iÒu chØnh ®Ó phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. NÕu chØ dùa trªn BiÓu thuÕ hiÖn hµnh ®Ó ®µm ph¸n mµ kh«ng dùa vµo nh÷ng ®Þnh híng l©u dµi th× ch¾c ch¾n ViÖt Nam sÏ gÆp ph¶i nh÷ng thiÖt thßi trong t¬ng lai. 2.4.3. ChËm chuyÓn ®æi c¸c biÖn ph¸p b¶o hé phi thuÕ quan sang biÖn ph¸p b¶o hé b»ng thuÕ quan (thuÕ ho¸ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan). WTO quy ®Þnh chØ ®îc b¶o hé b»ng thuÕ quan. Víi chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña ViÖt Nam nh hiÖn nay th× ®èi víi mét sè hµng ho¸, thuÕ nhËp khÈu chØ chiÕm mét phÇn nhá trong nh÷ng biÖn ph¸p b¶o hé, c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan chiÕm mét vÞ trÝ quan träng h¬n (chñ yÕu lµ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sè lîng nhËp khÈu). §Æc biÖt, ®èi víi nh÷ng mÆt hµng thuéc lo¹i hµng ho¸ n»m trong diÖn c©n ®èi cña Nhµ níc ®Òu lµ nh÷ng mÆt hµng ®Çu vµo cña nhiÒu ngµnh, kh«ng thÓ ®Ó møc thuÕ nhËp khÈu qu¸ cao mµ ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý nhËp khÈu ngoµi thuÕ nh: ph©n bãn, s¾t thÐp x©y dùng, xi m¨ng, giÊy, kÝnh x©y dùng. . . C¸c biÖn ph¸p nµy kh«ng ®îc WTO thõa nhËn nhng chóng ta cha ®îc vµo thêi gian nµo th× cã thÓ chuyÓn c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ nµy sang ¸p dông møc thuÕ nhËp khÈu cao h¬n vµ cao h¬n lµ bao nhiªu lµ phï hîp. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng trªn cã thÓ gi¶i thÝch nh sau: Mét lµ, do ®Þnh híng ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ cha toµn diÖn, cha ®Çy ®ñ, cha æn ®Þnh, thËm chÝ mét sè ngµnh cha cã chiÕn lîc ph¸t triÓn. ViÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch thuÕ nãi chung, thuÕ xuÊt - nhËp khÈu nãi riªng ph¶i lÊy ®Þnh híng ph¸t triÓn ngµnh lµm c¨n cø. NÕu ®Þnh híng ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ cha râ sÏ kh«ng thÓ ho¹ch ®Þnh ®îc chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu, trong ®ã cã chÝnh s¸ch b¶o hé b»ng thuÕ nhËp khÈu cã phï hîp hay kh«ng. Hai lµ, trong mét sè giai ®o¹n, thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cña ViÖt Nam cßn chøa ®ùng nhiÒu môc ®Ých: b¶o hé s¶n xuÊt, ®¶m b¶o nguån thu cho Ng©n s¸ch Nhµ níc, híng dÉn tiªu dïng vµ mét sè môc tiªu kh¸c. V× vËy, ®· x¶y ra hiÖn tîng chuyÓn híng ®Çu t, c¸c doanh nghiÖp ®æ x« vµo s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng ®îc che ch¾n bëi thuÕ nhËp khÈu, lµm cho Nhµ níc võa kh«ng thu ®îc thuÕ (do kh«ng nhËp khÈu) c¬ cÊu ®Çu t võa kh«ng hîp lý (tËp trung s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng cã thuÕ nhËp khÈu cao). Ba lµ, do mÆt b»ng c«ng nghÖ, n¨ng suÊt lao ®éng. . .trong mét sè ngµnh kinh tÕ cña ViÖt Nam cßn thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c níc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc. Bëi vËy, khi tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc b»ng viÖc chÊp nhËn c¸c quy ®Þnh cña c¸c tæ chøc ®ã th× c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc nhiÒu khi ®îc ban hµnh cha phï hîp víi t×nh tr¹ng kinh tÕ ViÖt Nam. 2.5. Nh÷ng víng m¾c trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt -nhËp khÈu. HiÖn nay, quan hÖ phèi kÕt hîp gi÷a c¸c Bé, Ngµnh trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cßn nhiÒu bÊt cËp, kh«ng thèng nhÊt. Do vËy, nhiÒu quy ®Þnh trong LuËt thuÕ xuÊt - nhËp khÈu kh«ng ®îc thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn víi hiÖu qu¶ cha cao. VÝ dô, LuËt sè 04 cã bæ sung thªm biÖn ph¸p cìng chÕ thuÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ quan h¶i quan cã thªm c«ng cô kh¾c phôc t×nh tr¹ng nî ®äng thuÕ kÐo dµi nh: trÝch tiÒn göi ng©n hµng, gi÷ hµng ho¸, kª biªn tµi s¶n. . . nhng do thiÕu sù phèi kÕt hîp cña c¬ quan ng©n hµng vµ c¸c c¬ quan kh¸c nªn nh÷ng biÖn ph¸p nµy cha ®îc thùc hiÖn trªn thùc tÕ. H¬n n÷a t×nh tr¹ng cìng chÕ nhÇm còng liªn tôc x¶y ra. Bªn c¹nh ®ã, theo c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu hiÖn hµnh, chøc n¨ng cña c¸c Bé trong viÖc qu¶n lý hµng xuÊt nhËp khÈu nh sau: - Bé Th¬ng m¹i: qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu; kiÕn nghÞ thay ®æi chÝnh s¸ch, thñ tôc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu thuéc nhiÒu lo¹i h×nh: hµng chuyÓn tiÕp, hµng t¹m nhËp t¸i xuÊt, t¹m xuÊt t¸i nhËp. . . - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t: qu¶n lý thñ tôc xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo LuËt ®Çu t níc ngoµi hoÆc LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc; kiÓm tra giÊy phÐp cã liªn quan do Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, Bé Th¬ng m¹i, Ng©n hµng Nhµ níc cÊp. . . - Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i trêng: qu¶n lý chÊt lîng cña hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu; quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®èi víi hµng ho¸ vµ dÞch vô xuÊt nhËp khÈu. - Bé Y tÕ: qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu lµ dîc phÈm. - Tæng côc Bu ®iÖn: qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu lµ c¸c thiÕt bÞ th«ng tin. . . C¬ chÕ nµy t¹o ra t×nh tr¹ng chång chÐo gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong viÖc qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, khiÕn viÖc lµm thñ tôc cho mét l« hµng nhËp khÈu võa rêm rµ, võa phøc t¹p, l¹i võa cã nhiÒu s¬ hë. Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cña ViÖt Nam ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. I. Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. Xu híng chung cña toµn cÇu lµ chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i, chuyÓn tõ chiÕn tranh sang hîp t¸c kinh tÕ. Do vËy viÖc héi nhËp quèc tÕ cña mçi quèc gia vµo khu vùc còng nh thÕ giíi lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh mµ träng t©m lµ chñ ®éng më cöa kinh tÕ, tham dù ph©n c«ng hîp t¸c quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn kÕt hîp cã hiÖu qu¶ nguån lùc trong níc víi bªn ngoµi, më réng kh«ng gian vµ m«i trêng ®Ó ph¸t triÓn vµ chiÕm lÜnh vÞ trÝ phï hîp nhÊt cã thÓ ®îc trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ võa lµ ®ßi hái cña kinh tÕ quèc tÕ nãi chung võa lµ nhu cÇu néi t¹i cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia nãi riªng. Héi nhËp gióp cho viÖc më réng c¬ héi kinh doanh, th©m nhËp thÞ trêng quèc tÕ, t×m kiÕm vµ t¹o lËp thÞ trêng æn ®Þnh tõ ®ã cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch vµ c¬ cÊu ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh, gi¶i quyÕt viÖc lµm, ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. Tuy nhiªn, mçi quèc gia ®Òu cã hoµn c¶nh lÞch sö kinh tÕ cô thÓ nªn khi héi nhËp cÇn cã mét hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp víi nh÷ng cam kÕt cña tæ chøc mµ hä tham gia ®ång thêi hÖ thèng chÝnh s¸ch nµy ph¶i mang l¹i lîi Ých cho quèc gia ®ã. ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch nh¹y c¶m cña chÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc tÕ nªn khi ®iÒu kiÖn quan hÖ th¬ng m¹i cña níc ta víi c¸c níc thay ®æi th× nã còng ph¶i ®îc ®iÒu chØnh cho phï hîp. ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cña ViÖt Nam trong thêi gian qua vÒ c¬ b¶n ®· thùc hiÖn ®îc môc tiªu kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc trong 10 n¨m ®æi míi lµ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt trong níc thay thÕ hµng nhËp khÈu, t¨ng nguån thu cho Ng©n s¸ch Nhµ níc, bíc ®Çu phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Tuy nhiªn, ®øng tríc bèi c¶nh quèc tÕ thay ®æi vµ môc tiªu kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc lµ më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña nÒn kinh tÕ, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu gãp phÇn thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc th× viÖc duy tr× chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt -nhËp khÈu nh thêi ®iÓm hiÖn nay víi nh÷ng h¹n chÕ ®· nªu trªn lµ kh«ng phï hîp mµ ph¶i thùc hiÖn nhiÒu söa ®æi, bæ sung, cËp nhËt theo híng khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Nh vËy, ®ßi hái chóng ta ph¶i x©y dùng ®îc mét chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu hoµn thiÖn phôc vô hiÖu qu¶ cho qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. II. §Þnh híng vÒ chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu trong thêi gian tíi. 1. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. Thùc hiÖn chñ tr¬ng cña §¶ng vÒ chiÕn lîc më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ: tiÕp tôc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo híng ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸; chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo lé tr×nh phï hîp víi níc ta vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt trong quan hÖ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng nh c¸c cam kÕt víi AFTA/ASEAN, APEC, ASEM, Mü, tiÕn tíi gia nhËp WTO; tiÕp tôc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ phï hîp víi t×nh h×nh ®Êt níc vµ c¸c cam kÕt quèc tÕ, bæ sung, hoµn thiÖn, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c s¾c thuÕ, tõng bíc ¸p dông hÖ thèng thuÕ thèng nhÊt, kh«ng ph©n biÖt c¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu trong thêi gian tíi nh»m vµo c¸c môc tiªu c¬ b¶n nh sau: - B¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong níc mét c¸ch hiÖu qu¶, thóc ®Èy m¹nh mÏ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. - §a BiÓu thuÕ xuÊt khÈu, BiÓu thuÕ nhËp khÈu phï hîp víi nh÷ng cam kÕt quèc tÕ vÒ c¾t gi¶m thuÕ quan cña ViÖt Nam khi tham gia héi nhËp víi c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc. - B¶o ®¶m sù ®éng viªn, ®ãng gãp hîp lý cho Ng©n s¸ch Nhµ níc, phï hîp víi qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ níc ta. 2. Nh÷ng nguyªn t¾c khi x©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp - khÈu trong thêi gian tíi. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, më cöa héi nhËp kinh tÕ víi khu vùc vµ thÕ giíi. Trong bèi c¶nh ®ã, ®ång thêi xuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt -nhËp khÈu hiÖn hµnh, viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cña níc ta trong thêi gian têi cÇn qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c sau: - Kh«ng b¶o hé trµn lan ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ, thùc hiÖn sù b¶o hé cã chän läc, cã ®iÒu kiÖn vµ cã thêi h¹n. B¶o hé lµ ®Ó nh»m môc ®Ých t¹o ®iÒu kiÖn më réng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ. . . NÕu c¸c ngµnh ®îc b¶o hé thùc sù ph¸t triªn, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ngay c¶ khi hµng rµo b¶o hé ®îc dì bá th× b¶o hé thùc sù ®· ®¹t ®îc môc tiªu cña m×nh. Tuy nhiªnm trong thùc tÕ, ®· kh«ng thiÕu nh÷ng trêng hîp cho thÊy b¶o hé l¹i t¹o ra mét ®¬n vÞ kinh tÕ èm yÕu h¬n. Ngµnh s¶n xuÊt ®îc b¶o hé kh«ng tù v¬n lªn mµ û l¹i vµo hµng rµo b¶o hé, c¹nh tranh kÐm ngay c¶ khi hµng rµo b¶o hé rÊt cao. Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp, khi mµ xu híng tù do ho¸ th¬ng m¹i kh«ng thÓ ®¶o ngîc th× viÖc n©ng cao hµng rµo b¶o hé lµ ®iÒu kh«ng thÓ. Nhng nÕu dì bá hoµn toµn c¸c hµng rµo b¶o hé trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ cßn yÕu kÐm sÏ cã nhiÒu ¶nh hëng tiªu cùc ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc. ChÝnh v× thÕ, viÖc b¶o hé nÒn kinh tÕ cã chän läc, cã ®iÒu kiÖn vµ cã thêi gian lµ ®¸p ¸n tèi u. - Hµng rµo thuÕ quan lµ hµng rµo b¶o hé cuèi cïng vµ duy nhÊt cho nÒn s¶n xuÊt trong níc. ViÖc x©y dùng c¸c møc thuÕ b¶o hé trong ®iÒu kiÖn vÉn cßn c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i phu thuÕ quan sÏ kh«ng cã ý nghÜa bëi v× c¸c hµng rµo phi thuÕ quan nµy ®· lµm gi¶m tÝnh minh b¹ch, t¨ng tÝnh kh«ng nhÊt qu¸n cña chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu vµ phi ph¹m mét trong nh÷ng nguyªn t¾c cña WTO. Do vËy, trong thêi gian tíi, khi x©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu, chóng ta ph¶i tiÕn hµnh thuÕ ho¸ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan. III. Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cña ViÖt Nam ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 1. Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ thuÕ xuÊt nhËp khÈu. 1.1. VÒ miÔn vµ xÐt miÔn gi¶m thuÕ. Theo tÝnh to¸n cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ ®îc ®Ò cËp trong b¶n b¸o c¸o vÒ c¶i c¸ch chÝnh s¸ch thuÕ vµ thñ tôc h¶i quan do Quü tiÒn tÖ Quèc tÕ (IMF) lËp th¸ng 5/1999, lîng hµng ho¸ nhËp khÈu ®îc miÔn thuÕ cña níc ta n¨m 1998 chiÕm 39% kim ng¹ch nhËp khÈu cña c¶ níc. Nh vËy, trªn thùc tÕ, sè thu Ng©n s¸ch hiÖn nay cña ViÖt Nam tõ thuÕ xuÊt - nhËp khÈu chØ ®¹t 70% so víi sè cã thÓ thu ®îc. VÒ sè tuyÖt ®èi, thuÕ nhËp khÈu ®îc miÔn ë vµo kho¶ng 6 - 7 ngh×n tû mçi n¨m. §©y lµ mét sè tiÒn lín trong t×nh h×nh tµi chÝnh cña ViÖt Nam hiÖn nay. MÆt kh¸c, quy ®Þnh vÒ viÖc miÔn thuÕ nh ®· tr×nh bµy ë trªn bÞ lîi dông nhiÒu trong thùc tÕ. RÊt nhiÒu trêng hîp ®· bÞ c¬ quan chøc n¨ng ph¸t hiÖn vµ xö lý nhng kh«ng thÓ triÖt tiªu ®îc. §Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ cho Nhµ níc, ®¶m b¶o nguån thu cho Ng©n s¸ch Nhµ níc khi thùc hiÖn gi¶m thuÕ suÊt ®Ó tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc, thùc hiÖn héi nhËp kinh tÕ thiÕt nghÜ cÇn ph¶i söa ®æi chÕ ®é miÔn thuÕ nµy. Tríc m¾t, thùc hiÖn xo¸ bá viÖc miÔn thuÕ cho hµng ho¸ nhËp khÈu chuyªn dïng phôc vô trùc tiÕp cho an ninh quèc phßng. §Ó hç trî cho lÜnh vùc an ninh quèc phßng, hµng n¨m Ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp bæ sung mét kho¶n b»ng hoÆc lín h¬n sè thuÕ ®îc miÔn nh quy ®Þnh hiÖn hµnh. Thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy, Nhµ níc võa qu¶n lý ®îc kho¶n thu cña Ng©n s¸ch Nhµ níc, gi¸m s¸t ®îc c¸c kho¶n chi trong lÜnh vùc nµy, võa tr¸nh ®îc nh÷ng tiªu cùc ®· nªu. §èi víi hµng miÔn thuÕ phôc vô trùc tiÕp gi¸o dôc ®µo t¹o nªn quy ®Þnh chØ ®èi víi hµng ho¸ trong níc cha s¶n xuÊt ®îc cßn nh÷ng mÆt hµng trong níc ®· s¶n xuÊt ®îc th× ph¶i nép thuÕ. VÒ l©u dµi, thùc hiÖn xo¸ bá tiªu chuÈn hµnh lý miÔn thuÕ cña kh¸ch xuÊt nhËp c¶nh. V× trªn thùc tÕ, sè tiÒn ®îc miÔn thuÕ ®èi víi hµng nhËp c¶nh cña mçi c¸ nh©n trong trêng hîp nµy lµ kh«ng nhiÒu, thÕ nhng chóng ta l¹i ph¶i tèn thªm chi phÝ ®Ó duy tr× bé m¸y kiÓm tra, lµm thñ tôc cho sè hµng ®îc miÔn thuÕ nµy, ®ã lµ cha kÓ ®Õn quy ®Þnh nµy bÞ lîi dông trèn thuÕ, lµm thÊt thu Ng©n s¸ch Nhµ níc. Bªn c¹nh ®ã, cÇn tÝch cùc xóc tiÕn ®Èy m¹nh c«ng t¸c kiÓm tra sau th«ng quan ®èi víi hµng nhËp khÈu ®Ó gia c«ng; ®èi víi hµng nhËp khÈu ®Ó ®Çu t, yªu cÇu ph¶i cã ph¬ng ¸n ®Çu t hay luËn chøng kü thuËt cô thÓ, râ rµng kÌm theo. 1.2. VÒ kiÓm tra sau th«ng quan. Thñ tôc hµnh chÝnh trong lÜnh vùc h¶i quan rêm rµ, phøc t¹p lµ mét c¶n trë th¬ng m¹i tù do. Do vËy, viÖc quy ®Þnh gi¶m thiÓu kiÓm tra ngay t¹i cöa khÈu b»ng viÖc kiÓm tra sau th«ng quan lµ mét quy ®Þnh hîp lý, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ ®iÒu kiÖn héi nhËp. VÊn ®Ò ®Æt ra víi níc ta hiÖn nay lµ hoµn thiÖn quy ®Þnh hiÖn cã vµ ®a nã trë thµnh c¸c ho¹t ®éng thùc tÕ cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng. §iÒu 23 NghÞ ®Þnh 54/CP ngµy 28/08/1998 cña Thñ tíng ChÝnh phñ híng dÉn thi hµnh LuËt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu quy ®Þnh: “Ng©n hµng Nhµ níc cã tr¸ch nhiÖm quy ®Þnh vµ híng dÉn c¸c Ng©n hµng c¬ së cung cÊp ®Çy ®ñ tµi liÖu thanh to¸n liªn quan ®Õn thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cña ®èi tîng nép thuÕ theo yªu cÇu cña c¬ quan h¶i quan ®Ó phôc vô cho viÖc kiÓm tra thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. Tuy nhiªn, trong c«ng v¨n sè 1224CV - NHNN - ngµy 15/12/1993 cña Ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam göi Tæng côc H¶i quan nªu râ: “ViÖc cung cÊp th«ng tin cho c¬ quan h¶i quan vÒ t×nh h×nh thanh to¸n víi ng©n hµng níc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu thuéc danh môc bÝ mËt trong ngµnh ng©n hµng (§iÒu 2 kho¶n 9 Q§ 135/1999/Q§ - TTG ngµy 02/06/1999, §iÒu 5 NghÞ ®Þnh 91/CP ngµy 25/11/1993 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc tæ chøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt). §Ó kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm m©u thuÉn trong hÖ thèng ph¸p luËt, kiÕn nghÞ ChÝnh phñ, Quèc héi cã quy ®Þnh cô thÓ, râ rµng cho phÐp c¬ quan h¶i quan ®îc phÐp kiÓm tra tµi liÖu thanh to¸n liªn quan ®Õn l« hµng xuÊt nhËp khÈu cña ®èi tîng nép thuÕ. §©y lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng cho phÐp kh¼ng ®Þnh doanh nghiÖp cã hay kh«ng vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ xuÊt - nhËp khÈu: khai b¸o gi¸ tÝnh thuÕ cã ®óng kh«ng, thùc thanh to¸n cho níc ngoµi lµ bao nhiªu. MÆt kh¸c, c¬ quan h¶I quan cã tr¸ch nhiÖm b¶o qu¶n th«ng tin theo Danh môc th«ng tin mËt ®· ®îc quy ®Þnh. Bªn c¹nh viÖc kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm m©u thuÉn, chång chÐo nhau trong c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, vÊn ®Ò ®èi víi c¬ quan h¶i quan lµ x¸c ®Þnh, lùa chän, x©y dùng danh s¸ch c¸c ®¬n vÞ cÇn ®îc kiÓm tra sau th«ng quan, thùc hiÖn kiÓm tra cã kÕt qu¶ lµm c¬ së thùc hiÖn trªn diÖn réng. §ång thêi, kÕt hîp víi viÖc tuyªn truyÒn n©ng cao nhËn thøc ph¸p luËt cho c¸c doanh nghiÖp vÒ c«ng t¸c kiÓm tra sau th«ng quan. 1.3. VÒ viÖc thu thuÕ bæ sung. Nh ®· giíi thiÖu, mÆc dï ®îc ®Ò cËp trong LuËt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh nhng cho ®Õn nay, quy ®Þnh nµy cha ®îc thùc hiÖn trªn thùc tÕ. Nguyªn nh©n lµ do cha ®îc cô thÓ ho¸. XuÊt ph¸t tõ kinh nghiÖm cña mét sè níc vµ theo quy ®Þnh cña WTO, chóng ta cÇn ph¶i ban hµnh “LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸” thay cho §iÒu 9 cña LuËt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh chØ cã tÝnh chÊt giíi thiÖu mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nh hiÖn t¹i ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt trong níc chèng l¹i c¸c hµnh ®éng bu«n b¸n kh«ng trung thùc cña c¸c c«ng ty níc ngoµi. Ngoµi ra, chóng ta còng cã thÓ sö dông mét biÖn ph¸p tÝnh thuÕ míi: thuÕ tuyÖt ®èi. BiÖn ph¸p nµy quy ®Þnh møc thuÕ theo gi¸ trÞ tuyÖt ®èi tÝnh trªn mét ®¬n vÞ hµng ho¸, vÝ dô 2USD/lÝt, 0,5UDS/kg. . . ThuÕ tuyÖt ®èi cã thÓ thu riªng, cã thÓ thu kÕt hîp víi thuÕ tû lÖ mµ l©u nay ta vÉn sö dông. §©y lµ biÖn ph¸p ®îc nhiÒu níc ¸p dông, trong ®ã cã c¶ nh÷ng níc mµ chÕ ®é ngo¹i th¬ng t¬ng ®èi tù do nh Mü, Singapore. ThuÕ tuyÖt ®èi sÏ kh«ng ¶nh hëng lín ®Õn mËu dÞch chÝnh ng¹ch nhng sÏ cã t¸c dông lín ®Õn mËu dÞch biªn giíi, n¬i mµ hµng ho¸ ®îc nhËp khÈu víi gi¸ rÊt thÊp khiÕn thuÕ tÝnh theo tû lÖ phÇn tr¨m mÊt t¸c dông. Ngoµi ra, viÖc chuyÓn sang thu thuÕ tuyÖt ®èi còng sÏ gióp chóng ta b·i bá ®îc chÕ ®é ®Þnh gi¸ tèi thiÓu trong khi vÉn ®¶m b¶o ®îc viÖc chèng gian lËn th¬ng m¹i th«ng qua khai man gi¸ trÞ tÝnh thuÕ. §èi víi níc ta, biÖn ph¸p nµy chñ yÕu nªn ®îc ¸p dông cho hµng n«ng s¶n vµ mét sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp kh¸c vÉn ®îc nhËp khÈu vµo níc ta víi gi¸ rÊt thÊp nh rau qu¶, thÞt, g¹ch èp l¸t, trøng gia cÇm, muèi biÓn, kinh x©y dùng, ®éng c¬ ®èt trong, hµng tiªu dïng ®· qua sö dông. 2. VÊn ®Ò c«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. 2.1. §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc h¶i quan. ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn thñ tôc h¶i quan. Bëi lÏ, c¬ quan h¶i quan lµ c¬ quan ¸p dông, thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. Do vËy, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc h¶i quan lµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn môc tiªu cña chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu. §Ó ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc h¶i quan, cã thÓ thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ®èi víi c¸c lÜnh vùc sau ®©y: 2.1.1. Tê khai h¶i quan. Tê khai h¶i quan lu gi÷ nhiÒu th«ng tin cÇn thiÕt vÒ ®èi tîng chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. ChÝnh v× vËy, cã trêng hîp x¸c ®Þnh c¸c tiªu chÝ trong tê khai kh«ng ®óng, kh«ng khoa häc. . . khiÕn tê khai h¶i quan phøc t¹p, khã hiÓu v× cã qu¸ nhiÒu tiªu chÝ mµ vÉn kh«ng ®¶m b¶o ®ñ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt gióp c¸c c¬ quan qu¶n lý thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m×nh. Do ®ã, mÉu tê khai h¶i quan ph¶i râ rµng, dÔ hiÓu, dÔ ¸p dông. S¾p tíi, viÖc thùc hiÖn CEPT, sÏ cã mÉu tê khai h¶i quan chung cho c¸c níc ASEAN. Tuy nhiªn, ®Ó ®¬n gi¶n ho¸ viÖc ¸p dông, c¬ quan h¶i quan cÇn nghiªn cøu ban hµnh mÉu tê khai chung cho mäi ®èi tîng, mäi níc ®Ó ®¶m b¶o yÕu tè cña tê khai vµ ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn CEPT. 2.1.2. X©y dùng quy tr×nh lµm thñ tôc h¶i quan ®¬n gi¶n, khoa häc vµ c«ng khai ho¸ thñ tôc h¶i quan. HiÖn t¹i, ngµnh h¶i quan ®ang thùc hiÖn quy tr×nh hµnh thu. Quy tr×nh nµy cho phÐp ph©n biÖt tr¸ch nhiÖm ph¸p lý râ rµng gi÷a ngêi khai b¸o, lµm thñ tôc h¶i quan, cÇn ban hµnh quy tr×nh thñ tôc h¶i quan míi, trong ®ã h¹n chÕ viÖc kiÓm tra ngay t¹i cöa khÈu, t¨ng cêng ho¹t ®éng kiÓm tra sau th«ng quan. §Ó thùc hiÖn môc tiªu nµy, trong quy tr×nh ph¶i cã: - Quy ®Þnh viÖc ph©n luång hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu: lo¹i hµng nµo th× kiÓm tra ngay t¹i cöa khÈu, lo¹i nµo th× thùc hiÖn gi¶i phãng nhanh. C¨n cø BiÓu thuÕ xuÊt khÈu, BiÓu thuÕ nhËp khÈu vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m, c¬ quan h¶i quan c«ng bè danh môc ph©n luång hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu theo tõng n¨m hoÆc tõng thêi kú ®Ó thùc hiÖn. - Quy ®Þnh viÖc ph©n l¹i c¸c ®¬n vÞ xuÊt nhËp khÈu: môc ®Ých lµ x¸c ®Þnh nh÷ng ®¬n vÞ nµo chÊp hµnh nghiªm tóc c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ®¬n vÞ nµo cã vi ph¹m hay thêng xuyªn vi ph¹m ®Ó tõ ®ã lùa chän biÖn ph¸p thñ tôc thÝch hîp. - Thùc hiÖn c«ng khai ho¸ thñ tôc h¶i quan: viÖc ban hµnh quy tr×nh thñ tôc lµ ®Ó c¸c ®èi tîng lµ ®èi tîng ¸p dông (c¬ quan h¶i quan) vµ ®èi tîng chÞu sù ¸p dông (doanh nghiÖp) thùc hiÖn. NÕu kh«ng c«ng khai ho¸ th× môc tiªu trªn kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc. C«ng khai ho¸ thñ tôc h¶i quan cßn cã t¸c dông ®Ó c¸c ®èi tîng gi¸m s¸t lÉn nhau trong viÖc thùc hiÖn quy tr×nh, ®¶m b¶o cho mäi ®èi tîng cïng thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh. 2.1.3. ¸p dông c«ng nghÖ tin häc vµo thùc hiÖn thñ tôc h¶i quan. §©y lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc h¶i quan. ViÖc ¸p dông c«ng nghÖ tin häc, nèi m¹ng m¸y vi tÝnh toµn quèc gi÷a c¸c ®¬n vÞ lµm thñ tôc cho phÐp ¸p dông thñ tôc thèng nhÊt, chÝnh x¸c. MÆt kh¸c, gióp c¬ quan kiÓm tra cã ®iÒu kiÖn gi¸m s¸t, kiÓm tra viÖc lµm thñ tôc t¹i c¸c ®iÓm th«ng quan. 2.2. §µo t¹o, rÌn luyÖn ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. Thñ tôc hµnh chÝnh, c«ng chøc vµ tæ chøc bé m¸y lµ 3 bé phËn cña nÒn hµnh chÝnh cã quan hÖ kh¨ng khÝt, biÖn chøng víi nhau. Thñ tôc hµnh chÝnh lµ s¶n phÈm chñ quan cña c«ng chøc. Do vËy, nÕu c«ng chøc giái, cã ®¹o ®øc th× sÏ cã s¶n phÈm tèt, tøc lµ thñ tôc hµnh chÝnh ®¬n gi¶n, khoa häc, dÔ thùc hiÖn vµ vÉn ®¹t hiÖu qu¶ cao. §èi víi c«ng chøc ¸p dông thñ tôc còng vËy, c«ng chøc cã tèt, giái míi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thñ tôc ¸p dông ®óng. §· kh«ng thiÕu nh÷ng vÝ dô cho thÊy, mÆc dï cã thñ tôc hµnh chÝnh khoa häc, ®óng ®¾n nhng do bé phËn ¸p dông cè ý gi¶i thÝch kh¸c khiÕn thñ tôc kh«ng thÓ ¸p dông ®îc. V× vËy, nªn ®i ®«i víi c¶i c¸ch thñ tôc h¶i quan, vÊn ®Ò c«ng chøc h¶i quan, nhÊt lµ c«ng chøc lµm viÖc ë nh÷ng bé phËn ¸p dông thñ tôc kh«ng thÓ kh«ng ®Æt ra. §Ó cã ®îc ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc t¬ng xøng víi yªu cÇu cña nhiÖm vô, cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: - Lùa chän nh÷ng c«ng chøc cã ®¹o ®øc, cã tr×nh ®é ®Ó bè trÝ vµo nh÷ng bé phËn ¸p dông thñ tôc, thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. - Cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i thêng xuyªn cho ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc h¶i quan trong c¸c lÜnh vùc: kü n¨ng ph©n lo¹i hµng ho¸, kü n¨ng x¸c ®Þnh trÞ gi¸ h¶i quan, kiÕn thøc chung vÒ ph¸p luËt, thñ tôc. . . - Xö lý nghiªm minh c«ng chøc vi ph¹m ph¸p luËt, vi ph¹m quy ®Þnh trong khi thùc hiÖn thñ tôc h¶i quan. 2.3. S¾p xÕp bé m¸y thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu hîp lý. Tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu c¬ b¶n do hai c¬ quan thùc hiÖn lµ Bé Tµi chÝnh vµ Tæng côc H¶i quan. Bé Tµi chÝnh lµ c¬ quan cã chøc n¨ng thùc hiÖn ®iÒu chØnh thuÕ tõng thêi kú (c¬ quan chÝnh s¸ch). Tæng côc H¶i quan cã tr¸ch nhiÖm ph©n lo¹i hµng ho¸ ®Ó ¸p m· tÝnh thuÕ (c¬ quan thùc hiÖn). §Ó chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cã hiÖu lùc trªn thùc tÕ, vÊn ®Ò phèi hîp gi÷a hai c¬ quan nµy kh«ng thÓ kh«ng ®Æt ra. Hai c¬ quan cÇn ban hµnh quy chÕ ho¹t ®éng phèi hîp, tham kh¶o lÉn nhau trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng cña m×nh. Mäi m©u thuÉn, víng m¾c gi÷a hai c¬ quan cÇn sím ®îc bµn b¹c, gi¶i quyÕt. 2.4. HÖ thèng ho¸ c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. HÖ thèng ho¸ c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt lµ nhiÖm vô thêng xuyªn cña bÊt cø mét chÕ ®é x· héi nµo, mét hÖ thèng ph¸p luËt nµo. Môc ®Ých cña c«ng t¸c nµy lµ rµ so¸t l¹i c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt trong cïng mét lÜnh vùc; ph¸t hiÖn, lo¹i bá nh÷ng v¨n b¶n chång chÐo, m©u thuÉn; bæ sung v¨n b¶n míi ®Ó ®iÒu chØnh nh÷ng lÜnh vùc míi n¶y sinh; söa ®æi, ®iÒu chØnh nh÷ng v¨n b¶n cßn ®îc sö dông nhng cã s¬ hë, h¹n chÕ. . . §èi víi nhng níc ®ang ph¸t triÓn nh níc ta th× viÖc hÖ thèng ho¸ hÖ thèng ph¸p luËt nãi chung vµ trong lÜnh vùc chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu nãi riªng l¹i cµng quan träng. Nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò nµy lµ do tr×nh ®é, kü thuËt lËp ph¸p cña ta cha cao; do tån t¹i x· héi cha béc lé hÕt nªn hÖ thèng ph¸p luËt cha hoµn thiÖn, cÇn ph¶i thêng xuyªn xem xÐt, söa ®æi, bæ sung. §èi víi chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cña ta hiÖn nay, cÇn tËp trung hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô cña c¸c Bé, Ngµnh trong viÖc tham gia c¬ chÕ ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu; c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ quan hÖ phèi kÕt hîp gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ thuÕ xuÊt - nhËp khÈu; c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ viÖc tham gia vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ vÒ thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. Mét vÊn ®Ò cÇn ph¶i lu ý n÷a khi thùc hiÖn hÖ thèng ho¸ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ xuÊt - nhËp khÈu, ®ã lµ cÇn ph¶i thèng nhÊt viÖc sö dông c¸c thuËt ng÷ ph¸p luËt gi÷a c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt kh¸c nhau. Thùc tiÔn cho thÊy ®· cã nhiÒu trêng hîp cïng mét vÊn ®Ò ph¸p lý nh nhau nhng do sö dông c¸c thuËt ng÷ kh¸c nhau trong c¸c v¨n b¶n dÉn ®Õn viÖc hiÓu kh¸c nhau gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng, ¶nh hëng ®Õn viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. 2.5. T¨ng cêng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, híng dÉn vµ chØ ®¹o chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu cho c¸c doanh ngiÖp. Doanh nghiÖp kinh doanh hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu lµ chñ thÓ chÝnh trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. Do vËy, ®Ó chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu ph¸t huy vai trß, t¸c ®éng tÝch cùc, ®¹t ®îc môc tiªu cña chÝnh s¸ch th× yªu cÇu ®Æt ra lµ mäi chñ thÓ ph¸p luËt cña chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu ph¶i chÊp hµnh ®óng, nghiªm chØnh chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt -nhËp khÈu. §Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu nµy, cÇn t¨ng cêng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, híng dÉn vµ ®µo t¹o chÝnh s¸ch ph¸p luËt cho c¸c chñ thÓ, trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. Tríc khi ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cÇn cã sù tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c ®èi tîng, tæ chøc cã liªn quan (khi ban hµnh chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu th× ph¶i lÊy ý kiÕn, thu thËp th«ng tin tõ c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu). NÕu nh c¸c c¬ quan chøc n¨ng coi c¸c doanh nghiÖp lµ c¸c ®èi tîng chØ cã nghÜa vô chÊp hµnh, kh«ng cã quyÒn bµn b¹c hay cã ý kiÕn vÒ lÜnh vùc liªn quan ®Õn hä th× sÏ dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm trong viÖc ban hµnh chÝnh s¸ch v× nh vËy chÝnh s¸ch sÏ tho¸t ly thùc tÕ, kh«ng cã tÝnh kh¶ thi, sai ph¹m nhiÒu, hiÖu qu¶ kÐm. Do ®ã, viÖc tham kh¶o ý kiÕn cña nh÷ng ®èi tîng liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch s¾p ban hµnh lµ mét ®iÒu cÇn thiÕt. V× cã nh vËy míi b¶o ®¶m chÝnh s¸ch ban hµnh phï hîp víi thùc tÕ, ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi vµ còng lµ biÖn ph¸p ®Ó mäi ®èi tîng quan t©m t×m hiÓu, n¾m ®îc môc tiªu cña chÝnh s¸ch tõ ®ã cã tr¸ch nhiÖm h¬n trong viÖc chÊp hµnh nghiªm chØnh chÝnh s¸ch ngay khi nã cã hiÖu lùc. Kh«ng chØ cã vËy, khi chÝnh s¸ch ®îc ban hµnh, c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm thi hµnh, ¸p dông chÝnh s¸ch cÇn tæ chøc tuyªn truyÒn híng dÉn vµ ®µo t¹o chÝnh s¸ch cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan. §èi víi chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu nãi riªng cÇn tËp trung híng dÉn, ®µo t¹o cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu trong c¸c lÜnh vùc sau ®©y: - KiÕn thøc ph©n lo¹i hµng ho¸: ph©n lo¹i hµng ho¸ ®Ó xÕp m· tÝnh thuÕ lµ c«ng viÖc khã kh¨n nhÊt, mÊt nhiÒu thêi gian nhÊt trong viÖc thùc hiÖn vµ chÊp hµnh chÝnh s¸ch thuª xuÊt - nhËp khÈu, ngay c¶ ®èi víi nhiÒu c«ng chøc thõa hµnh cã kinh nghiÖm ®«i khi vÉn m¾c ph¶i sai lÇm. Trong trêng hîp cã sai lÇm sÏ lµm cho môc tiªu cña chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu kh«ng thùc hiÖn ®îc. §Ó h¹n chÕ nh÷nh sai sãt nµy, c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm (Tæng côc H¶i quan, Bé Th¬ng m¹i, Bé Tµi chÝnh. . .) ph¶i phèi kÕt hîp cïng nhau më c¸c líp híng dÉn, ®µo t¹o ng¾n h¹n gióp doanh nghiÖp n¾m v÷ng kü n¨ng ph©n lo¹i, xÕp m· hµng ho¸. - TrÞ gi¸ khai b¸o h¶i quan: ®µo t¹o híng dÉn ®Ó doanh nghiÖp n¾m v÷ng c¸ch khai b¸o trÞ gi¸ h¶i quan theo GATT; theo CEPT. Trong lÜnh vùc nµy, doanh nghiÖp ph¶i biÕt ®îc kho¶n nµo th× céng vµo trÞ gi¸ hµng ho¸, kho¶n nµo ®îc lo¹i bá; lu tr÷ ho¸ ®¬n, chøng tõ hîp ph¸p nh thÕ nµo ®Ó tiÖn cho viÖc kiÓm tra sau th«ng quan. . . - Thñ tôc h¶i quan: thñ tôc h¶i quan ®ãng vai trß quan träng trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. Doanh nghiÖp kinh doanh hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cÇn ph¶i n¾m v÷ng ®îc tr×nh tù vµ yªu cÇu cña thñ tôc h¶i quan ®¶m b¶o kh«ng cã sai sãt khi lµm thñ tôc. C¬ quan h¶i quan mét mÆt ph¶i c«ng khai ho¸ thñ tôc, mÆt kh¸c cã biÖn ph¸p híng dÉn doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt thñ tôc h¶i quan. Ngoµi nh÷ng biÖn ph¸p trªn, cÇn thêng xuyªn tæ chøc c¸c diÔn ®µn trao ®æi gi÷a c¬ quan Nhµ níc (c¬ quan h¶i quan, Bé Tµi chÝnh. . .) víi c¸c doanh nghiÖp ®Ó th¸o gì khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp, tiÕp cËn nh÷ng ph¶n ¸nh cña doanh nghiÖp ®Ó thùc hiÖn hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt -nhËp khÈu vµ ®Ó ®¹t ®îc sù th«ng hiÓu gi÷a hai chñ thÓ chÝnh cã nghÜa vô thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu, tõ ®ã ®¶m b¶o chÝnh s¸ch ®îc thùc hiÖn nghiªm chØnh. Thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p ®ång bé lµ c¬ së ®Ó chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu ®îc thùc hiÖn trªn thùc tÕ, h¹n chÕ sai ph¹m, tiªu cùc, ®¹t môc tiªu cña chÝnh s¸ch víi hiÖu qu¶. 2.6. §Èy m¹nh c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu. Qu¸ tr×nh x©y dùng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch gåm c¸c giai ®o¹n: Nghiªn cøu ®êng lèi, thùc tr¹ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi. V¹ch chÝnh s¸ch. Tæ chøc bé m¸y hoÆc chØ ®Þnh bé m¸y thùc hiÖn chÝnh s¸ch. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch. Thanh tra, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch. Tæng kÕt, rót ra bµi häc kinh nghiÖm vµ ®Ò ra chÝnh s¸ch míi. ThiÓu mét trong s¸u giai ®o¹n trªn, chÝnh s¸ch kh«ng thÓ thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®Çy ®ñ, hiÖu qu¶ thÊp, thËm chÝ cã hiÖu qu¶ ngîc. Trong s¸u giai ®o¹n trªn, c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra cã t¸c dông ®¶m b¶o cho chÝnh s¸ch ®îc thùc hiÖn nghiªm tóc, ®óng ®¾n, cã t¸c dông ph¸t hiÖn nh÷ng s¬ hë, h¹n chÕ cña chÝnh s¸ch; cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch tõ ®ã cã thÓ kh¾c phôc kÞp thêi. Trong thêi gian tíi, cÇn ph¶i ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra cã hiÖu qu¶ gãp phÇn tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu ®óng ®¾n h¬n. KÕt LuËn. Trong xu thÕ quèc tÕ ho¸; xu thÕ héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, ViÖt Nam ®· vµ ®ang tõng bíc hoµ m×nh ®Ó ph¸t triÓn vµ më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. ViÖc bu«n b¸n, trao ®æi hµng ho¸ gi÷a níc ta vµ c¸c níc trong khu vùc còng nh víi c¸c níc trªn thÕ giíi ngµy cµng ph¸t triÓn. §iÒu ®ã chøng tá, toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng ®ang ®i ®óng híng. §Ó ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®¹t hiÖu qu¶ cao theo ®óng híng mµ §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®Ò ra th× nhÊt thiÕt ph¶I x©y dùng ®îc mét hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý phï hîp víi hoµn c¶nh níc ta trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. Th«ng qua viÖc ban hµnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu, chóng ta cã thÓ n¾m ®îc t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, t¹o ®iÒu kiÖn cho Nhµ níc cã c¨n cø ®Ò ra chÝnh s¸ch ®óng ®¾n trong c«ng t¸c qu¶n lý; c©n ®èi cung cÇu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n, gãp phÇn t¨ng trëng kinh tÕ. Cã thÓ nãi, chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng vµ nh¹y c¶m trong hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Trong ®iÒu kiÖn cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ th× chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cßn ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn chung cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc lµ ph¶i h¹ thÊp hµng rµo thuÕ quan, tù do ho¸ th¬ng m¹i. Trong nh÷ng n¨m qua, chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cña níc ta ®· cã nhiÒu thay ®æi, ®· cËp nhËt nhiÒu néi dung khoa häc, hiÖn ®¹i c¬ b¶n ®· ®¸p øng ®îc c¸c ®ßi hái cña héi nhËp quèc tÕ vµ trong níc. Tuy nhiªn, tríc thùc tÕ kh«ng ngõng vËn ®éng, biÕn ®æi, ph¸t triÓn vÊn ®Ò tiÕp tôc nghiªn cøu, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu kh«ng thÓ kh«ng ®Æt ra. TiÕp cËn ý nghÜa nµy, c¸c nghiªn cøu trong chuyªn ®Ò ®· ®Ò cËp ®îc c¸c ®iÓm sau: - Xem xÐt c¬ chÕ t¸c ®éng, ¶nh hëng cña thuÕ xuÊt - nhËp khÈu ®Õn c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi th«ng qua ¶nh hëng cña gi¸ c¶. Th«ng qua ®ã, thÊy r»ng, b»ng viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu hîp lý, níc ta cã thÓ thùc hiÖn b¶o hé s¶n xuÊt trong níc ®èi víi nh÷ng ngµnh cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn; ®iÒu chØnh luång th¬ng m¹i xuÊt nhËp khÈu, luång vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, nguån thu Ng©n s¸ch Nhµ níc vµ ®iÒu tiÕt thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c thùc hiÖn môc tiªu c«ng b»ng x· héi. - X¸c ®Þnh yªu cÇu cña qu¸ tr×nh héi nhËp ®èi víi viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu th«ng qua quy ®Þnh cña mét sè tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc mµ ViÖt Nam ®· tham gia hoÆc ®ang ®Ò nghÞ ®îc tham gia còng nh c¸c quy ®Þnh trong c¸c HiÖp ®Þnh song ph¬ng gi÷a níc ta víi mét sè níc (®Æc biÖt lµ HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt - Mü); th«ng qua thùc tÕ thùc hiÖn cña mét sè níc trong viÖc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu tiÕn hµnh héi nhËp vµ c¨n cø vµo nh÷ng c¬ së khoa häc cña viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu. Tõ ®ã, rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm vµ ph¬ng híng cho viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cña níc ta. - Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cña ViÖt Nam, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ nh÷ng h¹n chÕ cña chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu cña níc ta. - Trªn c¬ së ®ã, kÕt hîp ®ång thêi viÖc kh¸i qu¸t, vËn dông ®êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc, ®iÒu kiÖn thùc tiÔn cña ViÖt Nam ®a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt - nhËp khÈu trong nh÷ng n¨m tíi. Em hi väng r»ng, nh÷ng vÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp trong chuyªn ®Ò sÏ cã Ých cho viÖc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu nh»m phôc vô cho qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

Hoàn thiện chính sách thuế xuất - nhập khẩu nhằm phục vụ tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.DOC