Đề tài Hoàn thiện nghiệp vụ cho vay của Sở giao dịch I - Ngân hàng Công thương Việt Nam

tra, kiÓm so¸t vµ tr¸ch nhiÖm d©n sù vµ xö lý vi ph¹m hîp ®ång tÝn dông theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. VÒ ph¹m vi ®· më réng ®èi t­îng kh¸ch hµng vay vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông. Ngoµi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c tæ chøc kh¸c nÕu cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn quy ®Þnh t¹i ®iÒu 94 Bé luËt d©n sù, ho¹t ®éng trong c¶ lÜnh vùc ®êi sèng nh­ y tÕ ch¨m sãc søc khoÎ, gi¸o dôc ®µo t¹o còng ®­îc tæ chøc tÝn dông xem xÐt cho vay. Lo¹i cho vay, ph­¬ng thøc cho vay ®­îc ®a d¹ng ho¸ ®Ó tæ chøc tÝn dông ¸p dông linh ho¹t phï hîp víi tõng kh¸ch hµng cã ®Æc ®iÓm chu kú s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau. §èi t­îng cho vay bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ ®Ó thùc hiÖn dù ¸n hoÆc ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô, ®êi sèng vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn; më réng ®èi t­îng cho vay sè tiÒn thuÕ xuÊt khÈu ®Ó lµm thñ tôc xuÊt khÈu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. §Ó th¸o gì khã kh¨n cho kh¸ch hµng tr­êng hîp kh«ng tr¶ ®­îc nî ®óng h¹n do nguyªn nh©n kh¸ch quan, ngoµi biÖn ph¸p cho gia h¹n nî, tæ chøc tÝn dông ®­îc phÐp tho¶ thuËn ®iÒu chØnh kú h¹n nî; tæ chøc tÝn dông ®­îc quyÒn xem xÐt cho miÔn gi¶m l·i tiÒn vay theo Quy chÕ miÔm gi¶m l·i tiÒn vay ®­îc Héi ®ång qu¶n trÞ phª duyÖt, nÕu kh¸ch hµng bÞ rñi ro thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n cã liªn quan ®Õn vèn vay do nguyªn nh©n kh¸ch quan. Quy chÕ tÝn dông t­¬ng ®èi ®ång bé, thèng nhÊt, mang l¹i sù thuËn lîi vµ hiÖu qu¶ rÊt lín trong qu¶n lý ho¹t ®éng tÝn dông, ®Ò cao tÝnh chñ ®éng vµ chÞu tr¸ch nhiÖm cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ tæ chøc kh¸c (®­îc phÐp ho¹t ®éng tÝn dông). Song quy m« v¨n b¶n kh¸ réng lín, ®ßi hái sù nghiªn cøu vµ tæ chøc so¹n th¶o c«ng phu, liªn quan ®Õn c«ng viÖc cña nhiÒu vô ë Ng©n hµng Trung ­¬ng. 2.3. NhËn xÐt vÒ nghiÖp vô cho vay cña Së giao dÞch I-Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam . N¨m 2004, kinh tÕ c¶ n­íc nãi chung vµ Thñ ®« Hµ Néi nãi riªng tiÕp tôc ph¸t triÓn v÷ng ch¾c, hÇu hÕt c¸c chØ tiªu kinh tÕ- x· héi cña Thµnh phè ®Òu ®¹t vµ v­ît kÕ hoÆch: GDP t¨ng 11,2%, thu ng©n s¸ch t¨ng 8,5%; c¶I c¸ch hµnh chÝnh cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc ; an ninh chÝnh trÞ ®­îc gi÷ v÷ng. Quan hÖ hîp t¸c trong n­íc vµ quèc tÕ ®­îc më réng, vÞ thÕ cña ViÖt Nam tiÕp tôc ®­îc n©ng lªn. HiÖn t¹i nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn cßn nh÷ng rñi ro: C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm; TiÕntr×nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp vµ ng©n hµng, c¶i c¸ch hµnh chÝnh ch−a ®¶m b¶o tiÕn ®é; Kh¶n¨ng c¹nh tranh cña toµn nÒn kinh tÕ vµ mçi doanh nghiÖp cßn thÊp; ThÓ chÕ kinh tÕ trongnÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi chËm ®−îc h×nh thµnh mét c¸ch ®ång bé. Tuy nhiªn, lÜnh vùc tµi chÝnh, ng©n hµng ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn v−ît bËc: NhiÒu lo¹i h×nh ®Þnh chÕ tµi chÝnh ®· h×nh thµnh vµ b−íc ®Çu ®· ph¸t huy hiÖu qu¶; chÝnh s¸ch l·i suÊt ®· ®−îc ®æi míi theo h−íng phï hîp h¬n víi thùc tÕ thÞ tr−êng; níi réng ho¹t ®éng kinh doanh VND ®èi víi c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam; tÝn dông chÝnh s¸ch vµ tÝn dông th−¬ng m¹i ®−îc ph©n ®Þnh râ rµng h¬n.§æi míi vÒ m«I tr­êng ph¸p lý; tiÕp tôc hoµn thiÖn ®Ò ¸n t¸I c¬ cÊu c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, trong ®ã chó träng xö lý nî tån ®äng vµ t¨ng vèn cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh… C¸c chÝnh s¸ch ®æi míi ®· mang l¹i cho hÖ thèng ng©n hµng tiÒm lùc m¹nh, chñ ®éng trong kinh doanh, ®øng v÷ng trong c¹nh tranh, tiÕn nhanh tíi héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ. Tuy nhiªn, xÐt vÒ chiÒu s©u, hÖ thèng tµichÝnh-ng©n hµng cßn nhiÒu h¹n chÕ: Vèn tù cã cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cßn nhá bÐ; kh¶ n¨ng qu¶n lý vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ ng©n hµng ch−a theo kÞp yªu cÇu ph¸t triÓn; viÖc huy ®éng vèn cßn bÞ h¹n chÕ bëi c¬ chÕ qu¶n lý; nî tån ®äng ch−a ®−îc xö lý døt ®iÓm do thiÕu c¬ chÕ ®ång bé vµ do tiÕn tr×nh s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc.ThÞ tr−êng chøngkho¸n cßn s¬ khai vµ ho¹t ®éng ch−a s«i ®éng. Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n trªn còng cã nhiÒu khã kh¨n th¸ch thøc cho ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng nh­: Thiªn tai, lò lôt; dÞch bÖnh gia cÇm diÔn ra trªn diÖn réng; chØ sè gi¸ c¶ tiªu dïng t¨ng 9,5% cao nhÊt trong 8 n¨m qua; tû gi¸ ngo¹i tÖ, gi¸ vµng vµ mét sè mÆt hµng nguyªn vËt liÖu thiÕt yÕu biÕn ®éng t¨ng; sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c tæ chøc tÝn dông trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc huy ®éng vèn, cho vay vµ ph¸t triÓn dÞch vô…®· ¶nh h­ëng trùc tiÕp, t¹o ¸p lùc kh«ng nhá cho ngµnh ng©n hµng. Ho¹t ®éng kinh doanh cña Së giao dÞch I – Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam trong n¨m qua ®· cã nhiÒu cè g¾ng, víi tinh thÇn ®oµn kÕt nhÊt trÝ trong §¶ng uû, Ban gi¸m ®èc vµ toµn thÓ c¸n bé nh©n viªn Së giao dÞch I, ®­îc sù quan t©m chØ ®¹o cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam; Ng©n hµng Nhµ n­íc Thµnh phè Hµ néi; sù ñng hé cña c¸c c¬ quan h÷u quan vµ sù hîp t¸c cã hiÖu qu¶ cña kh¸ch hµng, ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho Së giao dÞch I v­ît qua khã kh¨n ®Ó hoµn thµnh nhiªm vô kinh doanh n¨m 2004. 2.3.1. ChÊt l­îng tÝn dông, hiÖu qu¶ kinh doanh. NgoµI viÖc thÈm ®Þnh chÆt chÏ ®¶m b¶o c¸c kho¶n vay míi kh«ng ph¸t sinh nî qu¸ h¹n. Së giao dÞch I – Ng©n hµng C«ng th­¬ng ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó thu håi nî qu¸ h¹n khã ®ßi nh­ ph¸t m¹i tµI s¶n thu håi nî qu¸ h¹n; b¸m s¸t chØ ®¹o cña ng©n hµng c«ng th­¬ng ®Ó xö lý døt ®iÓm nî xÊu. Cô thÓ nh­: Thu nî qu¸ h¹n khã ®ßi: 2 tû 050 triÖu ®ång ( trong ®ã b¸n tµI s¶n thu nî nhãm I lµ 323 triÖu ®ång ) Xö lý b»ng nguån dù phßng rñi ro lµ 10 tû 353 triÖu ®ång Xö lý nî nhãm II lµ 58 tû 7 triÖu ®ång §Õn 31/12/2004, nî qóa h¹n tÝnh trªn tæng d­ nî cho vay gi¶m m¹nh c¶ vÒ tû träng vµ sè tuyÖt ®èi, nî qu¸ h¹n chØ cßn 1,438 tû ®ång (kh«ng kÓ nî khoanh) tû träng 0,06% ®Òu cã kh¶ n¨ng thu døt ®iÓm trong n¨m 2005. Lîi nhuËn h¹ch to¸n néi bé cña Së giao dÞch I- Ng©n hµng C«ng th­¬ng n¨m 2004 ®¹t 265,4 tû ®ång, v­ît 33% so víi n¨m 2003 vµ v­ît 6% kÕ ho¹ch lîi nhuËn ng©n hµng c«ng th­¬ng giao, tiÕp tôc gi÷ v÷ng danh hiÖu lµ ®¬n vÞ dÉn ®Çu vÒ kÕt qu¶ kinh doanh, ®­îc ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam xÕp thµnh tÝch thi ®ua xuÊt s¾c trong toµn hÖ thèng Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam vµ ®­îc chñ tÞch héi ®ång qu¶n trÞ- ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam th­ëng 200 triÖu ®ång. 2.3.2. Nh÷ng tån t¹i chñ yÕu: Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, Së giao dÞch I- Ng©n hµng C«ng th­¬ng cßn mét sè khã kh¨n tån t¹i cÇn kh¾c phôc, ®ã lµ: Nguån vèn huy ®éng tuy lín nh­ng c¬ cÊu ch­a hîp lý, thiªu tÝnh æn ®Þnh. Nguån tiÒn göi thanh to¸n cña c¸c tæ chøc kinh tÕ chiÕm tØ träng lín nh­ng lu«n biÕn ®éng, tiÒn göi kh«ng k× h¹n chiÕm tØ träng cao. Nguån tiÒn göi d©n c­ t­¬ng ®èi æn ®Þnh nh­ng c¶ n¨m kh«ng t¨ng. C¬ cÊu d­ nî cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, doanh nghiÖp t­ nh©n, cho vay tiªu dïng ®· ®­îc dÞch chuyÓn theo h­íng tÝch cùc nh­ng tèc ®é cßn chËm, tû träng d­ nî cßn thÊp, vèn tÝn dông vÉn cßn tËp trung vµo mét sè kh¸ch hµng lµ tæng c«ng ty nhµ n­íc. Tû träng cho vay cã ®¶m b¶o ch­a ®¹t nh­ kÕ ho¹ch. C¸c s¶n phÈm dÞch vô míi (s¶n phÈm thÎ) triÓn khai chËm, thiÕu ®ång bé, ph¹m vi sö dông cña kh¸ch hµng cßn Ýt, uy tÝn s¶n phÈm kh«ng cao. C¸c dÞch vô ®ang khai th¸c vÉn chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng, kh«ng cã sù kh¸c biÖt trªn thÞ tr­êng. Tû träng thu phÝ dÞch vô tuy cã t¨ng song cßn thÊp so víi tæng thu nhËp, nguån thu chñ yÕu vÉn lµ kho¶n thu tõ l·I ®IÒu hoµ vèn, ®Çu t­ vµ cho vay. Ch­¬ng tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ ng©n hµng ch­a hoµn thiÖn vµ æn ®Þnh. C¸c sù cè kÜ thuËt ch­a ®­îc kh¾c phôc kÞp thêi. NhiÒu lóc giao dÞch bÞ gi¸n ®o¹n kÐo dµI, kh¸ch hµng kªu ca nhiÒu. Tr×nh ®é n¨ng lùc ®a sè c¸n bé tuy ®­îc n©ng lªn nh­ng vÉn kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn. Sè c¸n bé cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷ vi tÝnh cßn Ýt, do ®ã kh¶ n¨ng tiÕp cËn khai th¸c ch­¬ng tr×nh c«ng nghÖ míi phôc vô kh¸ch hµng bÞ h¹n chÕ, c«ng t¸c tiÕp thÞ ch­a cã hiÖu qu¶. 2.3.3. Nguyªn nh©n cña tån t¹i: 2.3.3.1. Nguyªn nh©n chñ quan (Së giao dÞch I-Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam ). a) Ch­a nghiªm trong viÖc thùc hiÖn ph¸p lÖnh Ng©n hµng. ViÖc cho vay mét sè kh¸ch hµng v­ît qu¸ 10% vèn tù cã, hoÆc b¶o l·nh më L/C cho mét kh¸ch hµng v­ît qu¸ quy ®Þnh cña ng©n hµng Nhµ n­íc, vi ph¹m ph¸p lÖnh ng©n hµng... Ngoµi ra, viÖc cho vay thÕ chÊp b»ng c¸c cæ phiÕu... ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu doanh nghiÖp lîi dông ®Ó vay hoÆc xin b¶o l·nh nh÷ng kho¶n tiÒn qu¸ lín víi thñ tôc dÔ dµng ®Ó sö dông vµo nh÷ng c«ng cuéc lµm ¨n, th­¬ng vô m¹o hiÓu kh«ng hiÖu qu¶, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nî, ®¶o nî nhiÒu lÇn... - N¨ng lùc qu¶n trÞ vµ ®iÒu hµnh ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thùc tÕ, cã lóc hµnh chÝnh ho¸ vµ quan liªu ho¸ bé m¸y kinh doanh, dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ xÊu. - Ch­a thiÕt lËp ®Çy ®ñ ®­îc hÖ thèng cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c vµ ®a chiÒu lµm c«ng cô ®Ó qu¶n lý vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng tÝn dông. b) VÒ c¬ chÕ, chØ ®¹o, qu¶n lý: chØ ®¹o, kiÓm tra ch­a g¾n sù t¨ng tr­ëng tµi s¶n cã víi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t vµ qu¶n lý , lµm ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng tÝn dông. - C«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc tæ chøc thùc hiÖn ch­a ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶, chËm hoÆc ch­a ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c sai ph¹m yÕu kÐm trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh. ThiÕu kiªn quyÕt víi nh÷ng sai lÇm yÕu kÐm ®· ®­îc ph¸t hiÖn, xö lý kh«ng døt ®iÓm vµ cßn nhiÒu lóng tóng. - Do ch­a qu¸n triÖt vµ lµm râ quy tr×nh, chøc tr¸ch cña tõng ng­êi, tõng bé phËn, th­êng xÈy ra t×nh tr¹ng néi bé kh«ng kÕt luËn vµ chØ râ ®­îc tr¸ch nhiÖm ®óng sai, ph¶i chê ý kiÕn cña c¸c cÊp cao h¬n, thËm chÝ ph¶i chê ®Õn c¸c c¬ quan ph¸p luËt trong c¶ viÖc ph¸t hiÖn vµ kÕt luËn. Nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ lµ: + Th«ng tin, sè liÖu lµm c¨n cø thÈm ®Þnh ch­a ®Çy ®ñ, thiÕu chÝnh x¸c dÉn ®Õn khã kh¨n ®¸nh gi¸ hoÆc ®¸nh gi¸ sai vÒ kh¸ch hµng, vÒ tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n: - Ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª kh«ng ®­îc thùc hiÖn nghiªm tóc, nhÊt lµ khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. ViÖc h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp nhiÒu khi kh«ng ®óng thùc chÊt vµ ch­a ®­îc kiÓm to¸n nªn rÊt khã ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, viÖc h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp kh«ng cËp nhËt chØ lµm theo quý, thËm chÝ 6 th¸ng mét lÇn nªn sè liÖu thiÕu kÞp thêi. Sè liÖu trong b¸o c¸o kh¶ thi còng thiÕu chÝnh x¸c, thiÕu c¨n cø tõ ®ã kÕt qu¶ tÝnh to¸n tiªu chuÈn ®Ó ®Çu t­ ch­a chuÈn x¸c. + Th«ng tin thÈm ®Þnh vµ th«ng tin phßng ngõa rñi ro. Cung cÊp t­ liÖu ch­a ®Çy ®ñ chÝnh x¸c, kÞp thêi do vËy ch­a thùc sù ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶. Ph­¬ng tiÖn m¸y mãc phôc vô cho c«ng t¸c nghiÖp vô vµ th«ng tin thiÕu, g©y ¶nh h­ëng ®é chÝnh x¸c vµ tÝnh kÞp thêi. Th«ng tin tæng hîp tõ Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ Ng©n hµng C«ng th­¬ng vÒ xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ cña ngµnh cßn thiÕu nªn thiÕu c¨n cø vµ th«ng tin vÜ m« trong thÈm ®Þnh. + ¸p dông chÕ ®é thñ tôc tÝn dông vµ c«ng t¸c qu¶n lý tÝn dông: - ViÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®êi dù ¸n, thêi gian cho vay ch­a phï hîp víi kh¶ n¨ng thu håi vèn cña dù ¸n, gß Ðp ng­êi vay vÒ thêi h¹n dÉn ®Õn khã kh¨n cho ng­êi vay trong thùc hiÖn cam kÕt tr¶ nî. Khi thÈm ®Þnh ng©n hµng ch­a thùc sù quan t©m viÖc dù kiÕn ®êi dù ¸n trªn c¬ së nghiªn cøu kh¶ n¨ng thu håi vèn, sù tiÕn bé cña kü thuËt vµ c«ng nghÖ, quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ cã liªn quan... dÉn ®Õn x¸c ®Þnh thêi gian cho vay thiÕu c¨n cø. Cã hiÖn t­îng lý t­ëng ho¸ hiÖu qu¶ cña dù ¸n vµ nguån tr¶ nî. Nguån vèn trung dµi h¹n thÊp nªn chØ muèn vay trong thêi gian ng¾n, cã tr­êng hîp c¸n bé tÝn dông gióp doanh nghiÖp vÏ ra kÕ ho¹ch thu chi võa ®ñ víi thêi h¹n thu håi vèn lµ 3 n¨m, trong khi riªng thêi gian ©n h¹n ®· lµ mét n¨m. - Gi¸m s¸t trong qu¸ tr×nh x©y dùng cßn h¹n chÕ. BiÓu hiÖn gi¶i ng©n kh«ng phï hîp tiÕn ®é c«ng tr×nh. Kh«ng cã vèn tù cã tham gia ®Çu t­ vµ b»ng nhiÒu nguyªn nh©n lµm cho tæng chi phÝ x©y dùng v­ît dù to¸n. - HÖ thèng tiªu chuÈn tÝn dông vµ ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp, kh¸ch hµng cña Së giao dÞch I- Ng©n hµng C«ng th­¬ng ch­a cã, viÖc ®¸nh gi¸ hiÖn t¹i chñ yÕu lµ ®¸nh gi¸ tµI chÝnh, bá qua nhiÒu yÕu tè vÒ n¨ng lùc cña kh¸ch hµng. - BiÖn ph¸p ®¶m b¶o cho tÝn dông ®¬n ®iÖu chñ yÕu lµ ®Êt ®ai, ¸p dông m¸y mãc vµ nhiÒu khi coi ®ã lµ c¨n cø chñ yÕu ®Ó cÊp tÝn dông. - ChÕ ®é cho vay ¸p dông gÇn gièng nhau cho tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng kh«ng tÝnh ®Õn quy m«, lo¹i h×nh ph¸p lý, kÓ c¶ cho Tæng c«ng ty Nhµ n­íc. Tæng c«ng ty Nhµ n­íc lµ ph¸p nh©n phøc t¹p: b¶n th©n Tæng c«ng ty lµ mét ph¸p nh©n, bªn trong c¸c tæng c«ng ty cã c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn còng cã n¨ng lùc ph¸p luËt ®éc lËp t­¬ng ®èi víi Tæng c«ng ty, tÝnh chÊt së h÷u, qu¶n lý, ®Þnh ®o¹t tµI s¶n cña tæng c«ng ty kh¸ phøc t¹p. C¨n cø vµo tÇm quan träng vµ ®é lín vÒ gi¸ trÞ tµI s¶n mµ cã sù ph©n quyÒn gi÷a Tæng c«ng ty vµ c«ng ty thµnh viªn vÒ tÝnh chÊt së h÷u,qu¶n lý, ®Þnh ®o¹t tµI s¶n, vÒ quyÒn ®­îc ®Çu t­. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn ®ãng ë nhiÒu ®Þa bµn kh¸c nhau, më quan hÖ tÝn dông vµ göi víi nhiÒu chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng kh¸c nhau. ViÖc thu nhËn c¸c th«ng tin vÒ nhu cÇu ®Çu t­ hiÖn nay ph©n t¸n ë c¸c chi nh¸nh, n¬I c¸c doanh nghiÖp hay tæng c«ng ty më tµI kho¶n. Do kh«ng cã quan hÖ tÝn dung trùc tiÕp víi Tæng c«ng ty, Së giao dÞch I n¾m th«ng tin vÒ Tæng c«ng ty th«ng qua tËp hîp th«ng tin vÒ c¸c thµnh viªn Tæng c«ng ty cña c¸c chi nh¸nh, trong khi c¸c b¸o c¸o tµI chÝnh cña Tæng c«ng ty vµ doanh nghiÖp thµnh viªn hÇu hÕt kh«ng ®­îc kiÓm to¸n. V× vËy, th«ng tin vÒ nhu cÇu ®Çu t­, quy hoÆch tæng thÓ cña Tæng c«ng ty, t×nh h×nh tµI chÝnh vµ kinh doanh toµn tæng c«ng ty rÊt h¹n chÕ, ph©n t¸n. - ChiÕn l­îc tÝn dông vµ chiÕn l­îc kinh doanh cßn ch­a cô thÓ, ch­a chØ ra ®­îc cô thÓ vµ tiªu chuÈn cÇn ­u tiªn ®Çu t­ trung dµi h¹n, th«ng tin phôc vô chiÕn l­îc rÊt h¹n chÕ. d) §éi ngò c¸n bé bÊt cËp vÒ tr×nh ®é, kiÕn thøc vµ kü n¨ng thÈm ®Þnh gi¸m s¸t vµ xö lý tÝn dông: Tuy ®· ®­îc quan t©m ®µo t¹o song ®¹i bé phËn c¸n bé ®­îc tr­ëng thµnh trong thêi kú kinh tÕ tËp trung bao cÊp, mét sè c¸n bé míi bæ sung th× thiÕu hiÓu biÕt thùc tiÔn thËm chÝ kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng còng ch­a ®­îc tr¹ng bÞ, ch­a ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, thiÕu ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra thu thËp vµ xö lý th«ng tin, thiÕu kiÕn thøc vÒ ngµnh kinh tÕ mµ m×nh ®ang cho vay; thªm vµo ®ã lµ nh÷ng kiÕn thøc vÒ ph¸p lý tù ®äc, tù hiÓu ch¾p v¸, thiÕu ®µo t¹o nªn nhiÒu khi ®· nhËn thøc sai vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña luËt kinh tÕ, luËt hîp ®ång, luËt d©n sù vµ luËt së h÷u tµi s¶n, v× vËy thiÕu kh¶ n¨ng tr×nh ®é, kinh nghiÖm ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng tÝnh hiÖu qu¶ vµ møc ®é rñi ro cña dù ¸n. Nh÷ng tiªu cùc trong mèi quan hÖ ng©n hµng - kh¸ch hµng, do kh¸ch quan lõa ®¶o, mét bé phËn c¸n bé tÝn dông mÊt phÈm chÊt, sa sót ®¹o ®øc ®· g©y ra ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn uy tÝn tr­íc hÕt lµ g©y nhiÒu rñi ro, tæn thÊt trong kinh doanh cña b¶n th©n ng©n hµng. 2.3.3.2. Nguyªn nh©n kh¸ch quan: a. VÒ phÝa kh¸ch hµng: HÖ thèng c¸c doanh nghiÖp, kh¸ch hµng cã quan hÖ tÝn dông trung dµi h¹n cßn thiÕu ®iÒu kiÖn tÝn dông. §a sè doanh nghiÖp thiÕu ®iÒu kiÖn tÝn dông, nhÊt lµ n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ tµi chÝnh, tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n: - Doanh nghiÖp kh«ng thuyÕt minh ®­îc n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh, tµi chÝnh nhÊt lµ vèn tù cã tham gia dù ¸n, th«ng th­êng chØ bÊt ®éng s¶n, nhµ x­ëng cã s½n vµ ®­îc n©ng gi¸ ®Ó cho ®ñ 30% tæng chi phÝ ®Çu t­. - Doanh nghiÖp kh«ng thuyÕt minh ®­îc tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n, nhÊt lµ thÞ tr­êng vµ tµi chÝnh, kh«ng thuyÕt minh ®­îc kh¶ n¨ng tiÕp thu c«ng nghÖ cña ®éi ngò c«ng nh©n vµ chuyªn gia kü thuËt. - NhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá cã ý ®å ®Çu t­ tèt nh­ng kh«ng cã kh¶ n¨ng lËp c¸c dù ¸n ®Çu t­. Vèn tù cã, tù huy ®éng cña c¸c dù ¸n thÊp chØ kho¶ng 20% chñ yÕu lµ bÊt ®éng s¶n cã s½n nh­ nhµ x­ëng, thiÕt bÞ mua s¾m chñ yÕu ®­îc ®¸p øng b»ng vèn tÝn dông ng©n hµng. - ViÖc chÊp hµnh ph¸p lÖnh kÕ to¸n, thèng kª trong c¸c doanh nghiÖp cßn bu«ng láng: T×nh tr¹ng chÊp hµnh kh«ng ®óng chÕ ®é kÕ to¸n thèng kª kh¸ phæ biÕn x¶y ra c¶ trong doanh nghiÖp Nhµ n­íc. §Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh sæ s¸ch chøng tõ s¬ sµi, ghi chÐp kh«ng ®Çy ®ñ, kÞp thêi, kh«ng h¹ch to¸n, kh«ng quyÕt to¸n. Ch­a thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm to¸n b¾t buéc ®èi víi c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®èi v¬Ý c¸c doanh nghiÖp, v× vËy sè liÖu ph¶n ¸nh vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt - kinh doanh vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng thiÕu chÝnh x¸c (lç nh­ng vÉn b¸o c¸o lµ l·i) lµm sai lÖch kh¶ n¨ng ®Çu t­ vèn. - NhiÒu doanh nghiÖp lín cã nhu cÇu lín vÒ vèn ho¹t ®éng ®Ó khuyÕch tr­¬ng viÖc lµm ¨n vµ dùa vµo ng©n hµng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn qu¸ dÔ dµng trong vay vèn vµ ­u ®·i l·i suÊt; vÒ tµi s¶n thÕ chÊp. - Trong kinh tÕ thÞ tr­êng kh«ng lo¹i trõ nh÷ng ng­êi lîi dông vay nî ®Ó lõa ®¶o. b) M«i tr­êng kinh tÕ x· héi ch­a thuËn lîi cho ®Çu t­ tÝn dông: - HÖ thèng c¸c c¬ quan, c«ng ty t­ vÊn vÒ thÈm ®Þnh dù ¸n, nhÊt lµ vÒ ph­¬ng diÖn thÞ tr­êng, kü thuËt c«ng nghÖ cßn Ýt vµ ch­a ®ñ tÇm ®Ó NHTM thuª ®¸nh gi¸ dÉn ®Õn cã tr­êng hîp mua ph¶i thiÕt bÞ l¹c hËu hoÆc thiÕt bÞ kh«ng phï hîp víi yªu cÇu cña dù ¸n. C¸c doanh nghiÖp chuyªn m«n ho¸ cao trong dÞch vô nh­ doanh nghiÖp kinh doanh kho tµng, bÕn b·i cßn Ýt, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n vµ doanh nghiÖp kinh doanh bÊt ®éng s¶n gÇn nh­ ch­a cã, c¸c thÓ chÕ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nµy ch­a ®ñ chÆt chÏ ®Ó lµm chç dùa cho ng©n hµng kiÓm so¸t ®­îc vèn vay, xö lý tµi s¶n khi ph¶i xö lý tÝn dông. HÖ thèng b¶o hiÓm cho ®Çu t­ ho¹t ®éng cßn h¹n chÕ, ®¬n ®iÖu ch­a ®ñ phong phó cho phßng ngõa rñi ro trong ®Çu t­. - M«i tr­êng th«ng tin h¹n chÕ, kh«ng cã c¬ quan chuyªn ngµnh ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp, ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n ®éc lËp cßn h¹n chÕ: ViÖc tæng hîp th«ng tin ®¸nh gi¸ vµ xÕp h¹ng doanh nghiÖp ch­a cã c¬ quan nµo lµm. Khung ®Þnh h­íng cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®­a ra l¹c hËu, tiªu chuÈn vµ ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i doanh nghiÖp ch­a cã, v× vËy cïng mét doanh nghiÖp chñ qu¶n, ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ ng©n hµng ®Çu t­ xÕp lo¹i kh¸c nhau. B¶n th©n ng©n hµng c«ng th­¬ng còng ch­a cã tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ riªng. - ChÝnh s¸ch kinh tÕ kh«ng æn ®Þnh: Do míi b­íc vµo c¬ chÕ thÞ tr­êng v× vËy c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh, ®æi míi vµ hoµn thiÖn. Quy ho¹ch vµ chÝnh s¸ch kh«ng æn ®Þnh hoÆc thay ®æi ®ét ngét nh­ chÝnh s¸ch cÊm xuÊt khÈu gç, cÊm cöa rõng lµm cho nhiÒu dù ¸n liªn quan ®Õn s¶n phÈm gç ngõng s¶n xuÊt. §Þnh h­íng quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng ngµnh kinh tÕ, tõng vïng kinh tÕ, tõng ®Þa ph­¬ng hay tõng tæng c«ng ty ch­a cô thÓ, ch­a kh¶ thi, chñ tr­¬ng cña mét sè ngµnh h÷u quan kh«ng thèng nhÊt dÉn ®Õn khã kh¨n trong thÈm ®Þnh vµ cÊp tÝn dông. Mçi vïng, ®Þa ph­¬ng ®Òu muèn ph¸t triÓn toµn diÖn nªn nhiÒu nhu cÇu x©y dùng trïng nhau dÉn ®Õn "thõa c«ng suÊt" nh­ bia, xi m¨ng lß ®øng, Së giao dÞch I ®· tõ chèi nhiÒu dù ¸n nh­ng NHTM kh¸c l¹i cÊp tÝn dông dÉn ®Õn cung v­ît cÇu, s¶n phÈm ø ®äng. - Chi phÝ ®Çu t­ qu¸ cao do doanh nghiÖp ph¶i chÞu qu¸ nhiÒu lo¹i phÝ, lÖ phÝ: Theo Bé tµi chÝnh th× ngoµi 55 lo¹i phÝ, lÖ phÝ ®­îc chÝnh thøc ban hµnh cßn l¹i kho¶ng 60 lo¹i phÝ kh¸c do ngµnh, ®Þa ph­¬ng ban hµnh tr¸i thÈm quyÒn, phæ biÕn lµ phÝ cÊp giÊy tê, cÊp ®¨ng ký, thÈm ®Þnh ... ®o ®¹c ®Êt... Trong quan hÖ tÝn dông, lÖ phÝ C«ng chøng qu¸ cao, ®Æc biÖt lÖ phÝ tÝnh theo doanh sè cho vay. Trong xö lý tµi s¶n thÕ chÊp khi b¸n bÊt ®éng s¶n, ngoµi c¸c kho¶n chi phÝ tæ chøc b¸n cßn cã c¸c kho¶n ph¶i nép lµ: + ThuÕ tr­íc b¹: 1% gi¸ trÞ tµi s¶n do ng­êi mua chÞu. + ThuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt: 20% (nÕu lµ lÇn ®Çu) hoÆc 5% (nÕu lµ lÇn thø hai trë ®i) gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt do ng­êi b¸n chÞu. + Cã n¬i cßn ph¶i ®ãng gãp x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho ph­êng x·. TÊt c¶ c¸c kho¶n trªn thùc chÊt ®Òu ®­îc trõ vµo tiÒn thu ®­îc do b¸n tµi s¶n. Cã tr­êng hîp kh¸ch hµng d­ nî 50 triÖu ®ång, b¸n tµi s¶n thÕ chÊp ®­îc 60 triÖu ®ång, trõ c¸c kho¶n mÊt 40 triÖu, ng©n hµng chØ thu nî ®­îc 20 triÖu ®ång. C¸c kho¶n phÝ, chi phÝ bÞ thu tuú tiÖn, trïng l¾p trong ho¹t ®éng kinh doanh lµm cho chi phÝ ®Çu t­ qu¸ cao lµ mét nguyªn nh©n quan träng gi¶m ®éng c¬ ®Çu t­ cña d©n chóng vµ c¸c nhµ doanh nghiÖp. - Hµng nhËp lËu, hµng trèn thuÕ, hµng gi¶ kh¸ phæ biÕn lµm c¹nh tranh kh«ng b×nh ®¼ng. c) M«i tr­êng ph¸p lý cã nhiÒu v­íng m¾c: - Qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cßn thiÕu chÆt chÏ: ViÖc cÊp giÊy phÐp ®¨ng ký s¶n xuÊt - kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu s¬ hë, nhiÒu doanh nghiÖp ®­îc c¬ quan Nhµ n­íc cÊp giÊy phÐp thµnh lËp vµ cho ®¨ng ký s¶n xuÊt - kinh doanh víi chøc n¨ng nhiÖm vô v­ît qu¸ n¨ng lùc tµi chÝnh vµ tr×nh ®é kü thuËt vµ qu¶n lý s¶n xuÊt - kinh doanh. Ng­îc l¹i nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong thùc tÕ vèn tù cã ®· lín gÊp nhiÒu lÇn vèn ph¸p ®Þnh nh­ng vÉn ch­a ®­îc bæ sung vµo giÊy phÐp ®¨ng ký do c¸c c¬ quan Nhµ n­íc chËm lµm thñ tôc. Còng cã nh÷ng doanh nghiÖp trong thùc tÕ cã sè vèn nhá h¬n nhu cÇu ph¸t triÓn. - M«i tr­êng ph¸p lý vÒ quyÒn së h÷u tµi s¶n vµ thÕ chÊp tµi s¶n cßn nhiÒu v­íng m¾c: HÖ thèng giÊy tê vÒ quyÒn së h÷u tµi s¶n, quyÒn sö dông ®Êt vµ bÊt ®éng s¶n trªn ®Êt cßn phøc t¹p, thiÕu hoÆc kh«ng thèng nhÊt: + Doanh nghiÖp Nhµ n­íc phÇn lín kh«ng cã c¸c giÊy tê chøng minh quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông tµi s¶n khi giao vèn. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, hé gia ®×nh vµ t­ nh©n c¸ thÓ hiÖn nay sè ®­îc cÊp giÊy tê vÒ quyÒn sö dông ®Êt chiÕm tû lÖ thÊp (30%). V× vËy viÖc thÕ chÊp vay vèn cã nhiÒu khã kh¨n, do kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn. + Cã m©u thuÉn gi÷a thùc tÕ vµ giÊy tê së h÷u, cßn s¬ hë trong qu¶n lý giÊy tê. ViÖc cÊp quyÒn sö dông ®Êt cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng ë nhiÒu tØnh cßn v­ît thÈm quyÒn quy ®Þnh. + §¨ng ký thÕ chÊp. ViÖc ®¨ng ký tµi s¶n vµ thÕ chÊp cßn khã kh¨n, thÓ hiÖn: Ngoµi c¬ quan ®¨ng ký quyÒn sö dông ®Êt th× ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh«ng cã c¬ quan ®¨ng ký tµi s¶n kh¸c. + C«ng chøng thÕ chÊp: Tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan c«ng chøng ch­a râ rµng trong c«ng chøng thÕ chÊp nªn th­êng g¾n c«ng chøng thÕ chÊp víi c«ng chøng vay vèn. Trong c«ng chøng vay vèn th­êng thiÕu t«n träng tÝnh tù nguyÖn, tÝnh tho¶ thuËn cña ng©n hµng vµ kh¸ch hµng, mÆc dï hai bªn thùc sù ®ñ n¨ng lùc ph¸p luËt, ng­êi ®¹i diÖn ®ñ n¨ng lùc hµnh vi ®Ó ký kÕt. ThÓ hiÖn lµ nhiÒu n¬i c«ng chøng ¸p ®Æt mÉu hîp ®ång cho hai bªn, ¸p ®Æt thêi h¹n vay vèn vµ thêi h¹n thÕ chÊp. §iÒu nµy ®Æc biÖt kh«ng phï hîp víi quan hÖ tÝn dông gi÷a ng©n hµng vµ doanh nghiÖp, lµ quan hÖ cã tÝnh th­êng xuyªn, mang tÝnh chÊt cña quan hÖ kinh tÕ mµ kh«ng ph¶i lµ quan hÖ d©n sù th«ng th­êng. RÊt nhiÒu ®Þa ph­¬ng, c«ng chøng kh«ng x¸c nhËn viÖc thÕ chÊp quyÒn sö dông ®Êt ®éc lËp (®Êt lµm v­ên, ®Êt ch­a x©y dùng). MÆt kh¸c, c¸c c¬ quan c«ng chøng lµm viÖc qu¸ t¶i dÉn ®Õn viÖc thùc hiÖn c«ng chøng thÕ chÊp ®Ó vay vèn cßn ph¶i chê ®îi, phiÒn phøc, tèn qu¸ nhiÒu thêi gian, nhiÒu khi lµm mÊt thêi c¬ kinh doanh. + VÊn ®Ò ®Þnh gi¸ tµi s¶n vµ tµi chÝnh khi xö lý tµi s¶n thÕ chÊp: §Þnh gi¸ quyÒn sö dông ®Êt ph¶i theo khung gi¸ quy ®Þnh, nh­ng khung gi¸ th­êng ®Ó qu¸ l©u, kh«ng ®iÒu chØnh nªn th­êng x¶y ra hai tr­êng hîp: qu¸ cao hay qu¸ thÊp, c¶ hai tr­êng hîp ®Òu ¶nh h­ëng ®Õn më réng hay an toµn tÝn dông. TÝnh phøc t¹p, khã kh¨n trong giÊy tê mua b¸n, x¸c lËp quyÒn së h÷u tµi s¶n lµm cho n¨ng lùc ph¸p luËt cña doanh nghiÖp trªn thùc tÕ bÞ h¹n chÕ. - C¸c c¬ quan ph¸p luËt ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp, tè tông vÒ hîp ®ång kinh tÕ, hîp ®ång d©n sù, ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp b¶o l·nh, nhiÒu tr­êng hîp tranh chÊp hîp ®ång kinh tÕ ®· ®­îc toµ ¸n xÐt xö nh­ng c¸c bªn kh«ng thùc hiÖn mµ c¬ quan thi hµnh ¸n còng kh«ng xö lý, nhiÒu tr­êng hîp vay vèn Ng©n hµng kh«ng tr¶ ®­îc nî còng kh«ng cã biÖn ph¸p xö lý nghiªm minh. ViÖc xö lý tµi s¶n khi cã kiÖn ph¶i theo tr×nh tù tè tông d©n sù th«ng th­êng nªn kÐo dµi, luÈn quÈn (mÆc dï kh¸ch vay kh«ng cã tranh chÊp vÒ nî) viÖc xÐt xö kÐo dµi hµng n¨m ph¶i qua nhiÒu cÊp xÐt xö, nh­ng chØ cÇn 1 ®¬n kh¸ng ¸n lµ thªm hµng n¨m n÷a. - ViÖc xö lý tµi s¶n lµ bÊt ®éng s¶n cßn nhiÒu phøc t¹p, thÓ hiÖn: + Ch­a cã v¨n b¶n quy ®Þnh c¬ quan tuyªn bè, tr×nh tù thñ tôc vµ c¬ quan thùc hiÖn viÖc c­ìng chÕ ®èi víi c¸c tr­êng hîp thÕ chÊp bÊt ®éng s¶n mµ kh«ng tr¶ ®­îc nî (kh«ng ph¶i lµ ph¸ s¶n). NhiÒu n¬i cã qu¸ nhiÒu c¬ quan tham gia vµo viÖc xö lý tµi s¶n nªn phøc t¹p, chi phÝ lín. Tãm l¹i môc tiªu më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng tÝn dông cña Së giao dÞch I-Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam cßn cã nhiÒu h¹n chÕ tõ nhiÒu mÆt, vÒ phÝa doanh nghiÖp ®ã lµ thiÕu n¨ng lùc ho¹t ®éng mµ tr­íc hÕt lµ tµi chÝnh, vÒ phÝa ng©n hµng ®ã lµ n¨ng lùc thÈm ®Þnh, gi¸m s¸t tÝn dông vµ tæ chøc qu¶n lý tÝn dông vµ nhÊt lµ c¸n bé tÝn dông. Trong m«i tr­êng kinh tÕ lµ c¸c yÕu tè kh«ng thuËn lîi vÒ th«ng tin, chi phÝ ®Çu t­, quy ho¹ch vµ chÝnh s¸ch thiÕu æn ®Þnh, c¹nh tranh... Trong m«i tr­êng ph¸p lý ®ã lµ hÖ thèng luËt ph¸p vÒ së h÷u, mua b¸n thÕ chÊp tµi s¶n, qu¸ tr×nh lµm viÖc cña c¬ quan bæ trî ph¸p lý, tè tông vµ xÐt xö tranh chÊp kinh tÕ. Ch­¬ng thø III Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn nghiÖp vô cho vay cña Së giao dÞch I- Ng©n hµng c«ng th­¬ng ViÖt Nam 3.1. Sù cÇn thiÕt tiÕp tôc ®æi míi ho¹t ®éng ng©n hµng, ®æi míi c¬ chÕ tÝn dông HiÖn nay, Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam cã trô së chÝnh t¹i 108 TrÇn H­ng §¹o, Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam chia hÖ thèng c¸c chi nh¸nh thµnh chi nh¸nh lo¹i 1 vµ chi nh¸nh lo¹i 2. Chi nh¸nh lo¹i 1 th­êng cã nguån vèn lín, hiÖu suÊt sö dông vèn cao ë nh÷ng ®Þa bµn träng ®iÓm, tiªu biÓu lµ Së giao dÞch I – Ng©n hµng C«ng th­¬ng sè 10 Lª Lai. Së giao dÞch sè I mét mÆt cã chøc n¨ng nh­ mét chi nh¸nh cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ho¹t ®éng cña mét ng©n hµng th­¬ng m¹i. MÆt kh¸c, nã thÓ hiÖn lµ mét ng©n hµng trung t©m cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng, n¬i nhËn quyÕt ®Þnh, chØ thÞ ®Çu tiªn ; thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch chÝnh cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam ; ®ång thêi ®iÒu vèn cho c¸c chi nh¸nh kh¸c trong hÖ thèng Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam. §©y lµ n¬i ®­îc Ng©n hµng C«ng th­¬ng uû quyÒn lµm ®Çu mèi cho c¸c chi nh¸nh phÝa B¾c trong viÖc thu chi ngo¹i tÖ mÆt, sÐc du lÞch, visacard, mastercard… §iÒu ®ã, cho chóng ta thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc ®æi míi vµ cñng cè, hoµn thiÖn ho¹t ®éng ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi chung, Së giao dÞch I- Ng©n hµng C«ng th­¬ng nãi riªng; t¹o cho ho¹t ®éng ng©n hµng trë thµnh ngµnh nßng cèt trong viÖc ph¸t huy néi lùc cña ®Êt n­íc trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH- H§H ®Êt n­íc trªn c¶ ph­¬ng diÖn huy ®éng c¸c nguån vèn vµ cho vay nÒn kinh tÕ ®¹t hiÖu qu¶ cao. Muèn vËy, ph¶i g¾n c«ng cuéc ®æi míi, cñng cè hoµn thiÖn ho¹t ®éng ng©n hµng víi viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ tÝn dông ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p lý ®Çy ®ñ, ®ång bé vµ th«ng tho¸ng cho ho¹t ®éng tÝn dông - §©y lµ gi¶i ph¸p quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó kh¾c phôc trë ng¹i, lùc c¶n trong viÖc lµm lµnh m¹nh ho¸ vµ vµ t¨ng tr­ëng tÝn dông phôc vô cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. 3.2. Môc tiªu c¸c gi¶i ph¸p. Gi¶i ph¸p ®æi míi vµ hoµn thiÖn nghiÖp vô cho vay nh»m: - KÝch thÝch tham väng ®Çu t­ cña doanh nghiÖp (nhu cÇu vay vèn ng©n hµng). - N©ng cao n¨ng lùc vay vèn (hay n¨ng lùc ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông). - N©ng cao n¨ng lùc ®¸p øng cña ng©n hµng trong quan hÖ tÝn dông vÒ c¸c mÆt chÕ ®é, tæ chøc vµ qu¶n lý tÝn dông. - Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ ph¸p lý trong tÝn dông ®¶m b¶o cho viÖc thu håi nî cña ng©n hµng. Cã 2 lo¹i gi¶i ph¸p: + Gi¶i ph¸p cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng nh»m tù ®æi míi, tù chØnh lý ®Ó më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông trung dµi h¹n theo môc tiªu chiÕn l­îc cña m×nh. + Gi¶i ph¸p vÜ m« nh»m t¸c ®éng vµo doanh nghiÖp, t¸c ®éng vµo ng©n hµng vµ mèi quan hÖ gi÷a ng©n hµng víi doanh nghiÖp nh»m kÝch thÝch, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông. B­íc vµo n¨m 2005, trªn c¬ së kÕt qu¶ kinh doanh n¨m 2004, Së giao dÞch I ®· ®Ò ra c¸c môc tiªu ho¹t ®éng kinh doanh n¨m 2005 nh­ sau: Nguån vèn huy ®éng t¨ng tõ 5%-7% so víi n¨m 2004 D­ nî cho vay t¨ng 15-20% so víi n¨m 2004 L¬I nhuËn h¹ch to¸n néi bé t¨ng 3% so víi 2004 Tû träng nî qu¸ h¹n trªn tæng d­ nî < 1% Thu nî ®· ®­a vµo ngo¹i b¶ng lµ 2 tû ®ång ( theo ®¨ng ký cña c¸c phßng kÕ ho¹ch ). 3.3. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®èi víi Së giao dÞch I- NHCT ViÖt Nam 3.3.1. Hoµn thiÖn chÕ ®é nghiÖp vô cho vay 3.3.1.1. Bæ sung c¸c cam kÕt trong hîp ®ång tÝn dông mÉu Hîp ®éng tÝn dông lµ v¨n b¶n tho¶ thuËn gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng vÒ viÖc ng©n hµng cho vay vèn. Hîp ®ång tÝn dông lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó tiÕn hµnh tè tông khi cã tranh chÊp. Trong hîp ®ång tÝn dông cã cam kÕt râ quyÒn, nghÜa vô cña ng©n hµng, cña kh¸ch vay. Cam kÕt quyÒn, nghÜa vô cña ng­êi vay ph¶i phï hîp víi n¨ng lùc ph¸p luËt cña doanh nghiÖp. Ng©n hµng ®­a ra c¸c hîp ®ång mÉu ®Ó kh¸ch hµng ký. §Ó ®¶m b¶o tÝnh hîp lý, hîp ®ång tÝn dông cÇn bæ sung c¸c ®iÓm sau: - Bæ sung c¸c tho¶ thuËn vÒ quyÒn h¹n cña ng©n hµng trong gi¸m s¸t vµ xö lý tÝn dông, kh¼ng ®Þnh nghÜa vô tr¶ nî ng©n hµng lµ nghÜa vô bÊt kh¶ kh¸ng. §èi víi c¸c dù ¸n lín, vèn vay chiÕm tû träng cao, ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng dù ¸n, ng©n hµng cÇn ®­îc quyÒn tham gia gi¸m s¸t thi c«ng c«ng tr×nh nÕu lµ ®Ò ¸n x©y dùng b»ng c¸ch cö ng­êi hoÆc thuª gi¸m s¸t, thuª gi¸m ®Þnh chÊt l­îng thiÕt bÞ nhËp khÈu. - Bæ sung c¸c tho¶ thuËn ®Ó ®¶m b¶o cho ng©n hµng cã thÓ thùc hiÖn quyÒn khëi kiÖn ®Ó ®ßi nî mµ kh«ng qu¸ thêi hiÖu khëi kiÖn. - Bæ sung thñ tôc tÝn dông c¸c cam kÕt cña kh¸ch vay vÒ nghÜa vô cung cÊp c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn tÝn dông, quyÒn gi¸m s¸t qu¸ tr×nh sö dông vèn, tµi s¶n vµ nghÜa vô bÝ mËt c¸c th«ng tin cña kh¸ch vay. 3.3.1.2. §a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i tµi s¶n lµm ®¶m b¶o tiÒn vay Ng©n hµng tõng b­íc ¸p dông ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i tµi s¶n lµm ®¶m b¶o tiÒn vay nh»m t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng lùc ®¸p øng tµi s¶n ®¶m b¶o cña doanh nghiÖp. Tõng b­íc më réng ®èi t­îng tµi s¶n, nhÊt lµ ®éng s¶n trong viÖc thùc hiÖn ®¶m b¶o tuú theo sù ph¸t triÓn vèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ph©n lo¹i vµ tiªu chuÈn ho¸ ®èi t­îng tµi s¶n lµm ®¶m b¶o, cÇn bæ sung chÕ ®é ®¸nh gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè theo ®Þnh kú, theo dâi ®­îc rñi ro ph¸t sinh tõ tµi s¶n ®¶m b¶o. 3.3.1.3. X©y dùng chÕ ®é nghiÖp vô cho vay riªng cho c¸c ®èi t­îng kh¸ch hµng (doanh nghiÖp, t­ nh©n, tæng c«ng ty...) Theo tÝnh chÊt ph¸p lý cã ba lo¹i doanh nghiÖp: thÓ nh©n; ph¸p nh©n vµ ph¸p nh©n phøc t¹p, ph¸p nh©n phøc t¹p cã c¸c thµnh viªn còng cã ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n, chÕ ®é tÝn dông hiÖn t¹i cña Së giao dÞch I-ng©n hµng C«ng th­¬ng ®­îc ¸p dông chung cho c¶ ba lo¹i h×nh ph¸p lý cña doanh nghiÖp nªn m¸y mãc trong viÖc ¸p dông c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông. Tæng c«ng ty Nhµ n­íc lµ ph¸p nh©n phøc t¹p; b¶n th©n Tæng c«ng ty lµ mét ph¸p nh©n, bªn trong c¸c Tæng c«ng ty l¹i cã c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn còng cã n¨ng lùc ph¸p luËt ®éc lËp t­¬ng ®èi víi Tæng c«ng ty, tÝnh chÊt së h÷u, qu¶n lý, ®Þnh ®o¹t tµi s¶n cña Tæng c«ng ty kh¸ phøc t¹p. VÒ kinh tÕ tµi chÝnh ®©y lµ nh÷ng doanh nghiÖp m¹nh. - Së giao dÞch I-Ng©n hµng C«ng th­¬ng cÇn ký kÕt vµ tham gia ngay tõ ®Çu c¸c kÕ ho¹ch, c¸c dù ¸n, quy ho¹ch tæng thÓ vµ ®Çu t­ trung dµi h¹n cña Tæng c«ng ty, ®Þnh kú thu thËp t×nh h×nh tµi chÝnh, t×nh h×nh kinh doanh cña toµn Tæng c«ng ty trªn nÒn t¶ng ®ã cã thÓ giao h¹n møc tÝn dông trung dµi h¹n cho chi nh¸nh cã doanh nghiÖp thµnh viªn tæng c«ng ty më quan hÖ tÝn dông khi doanh nghiÖp ®ã thùc hiÖn c¸c dù ¸n, c¸c quy ho¹ch tæng thÓ cña Tæng c«ng ty. - Cã chÕ ®é th­êng xuyªn trao ®æi th«ng tin gi÷a Së vµ c¸c chi nh¸nh nh»m ®¶m b¶o sö dông tèt nhÊt c¸c nguån th«ng tin hiÖn cã. - X©y dùng chÕ ®é tÝn dông cho Tæng c«ng ty vµ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn, cã thÓ yªu cÇu Tæng c«ng ty dïng tµi s¶n thuéc quyÒn ®Þnh ®o¹t cña Tæng c«ng ty hay c¸c tµi s¶n n»m trong quyÒn qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn Tæng c«ng ty cã nhu cÇu tÝn dông thÊp ®Ó b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn kh¸c thuéc Tæng c«ng ty vay vèn. Thùc hiÖn thu thËp th«ng tin vÒ Tæng c«ng ty tõ 2 nguån lµ: + Së giao dÞch I thu nhËp trùc tiÕp nhu cÇu vay vèn vµ t×nh h×nh tµi chÝnh - kinh doanh tõ Tæng c«ng ty. + TËp hîp c¸c nguån th«ng tin tõ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn trùc tiÕp cã quan hÖ tÝn dông do chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng thùc hiÖn. Víi viÖc sö dông 2 nguån th«ng tin víi Tæng c«ng ty, Ng©n hµng C«ng th­¬ng cã ®iÒu kiÖn nhanh chãng tiÕp cËn vµ xö lý ®­îc nhu cÇu ®Çu t­ cña toµn tæng c«ng ty vµ tõng doanh nghiÖp thµnh viªn, viÖc xö lý cho vay nhanh chãng, thuËn lîi, do viÖc gi¶m th«ng tin kh«ng c©n xøng. MÆt kh¸c tËn dông triÖt ®Ó n¨ng lùc tµi chÝnh vµ n¨ng lùc ®¸p øng tµi s¶n lµm ®¶m b¶o cña Tæng c«ng ty, ¸p dông khèi l­îng tÝn dông phï hîp víi n¨ng lùc ph¸p lý cña Tæng c«ng ty, vµ ®©y lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng cho vay. 3.3.2. §µo t¹o c¸n bé vµ sö dông chuyªn gia tÝn dông - Gi¸o dôc t­ t­ëng phÈm chÊt ®èi víi ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn phô tr¸ch nghiÖp vô cho vay ®· trë thµnh cÊp b¸ch, th­êng xuyªn ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng rñi ro ®¹o ®øc ®èi víi mét bé phËn c¸n bé lµm nghiÖp vô cho vay cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh nãi chung vµ Së giao dÞch I-Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam nãi riªng. - Rñi ro ®¹o ®øc lµ mét trong nh÷ng yÕu kÐm cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi chung vµ ng©n hµng quèc doanh nãi riªng ë n­íc ta. T×nh tr¹ng nµy ph¸t sinh do û l¹i vµo sù b¶o trî cña Nhµ n­íc (dÞch vô ng©n hµng ®­îc coi cã ý nghÜa nh­ mét dÞch vô c«ng Ých), do thiÕu minh b¹ch vÒ ph¸p luËt, do lÉn lén gi÷a tÝn dông ng©n hµng vµ tÝn dông Nhµ n­íc ®· dÉn ®Õn hÖ qu¶ lµ ho¹t ®éng ng©n hµng lu«n trong t×nh tr¹ng bÞ ®éng, tr¸ch nhiÖm kh«ng râ rµng vµ rÊt khã kiÓm so¸t. Lîi dông c¬ chÕ nµy viªn chøc qu¶n lý vµ nh©n viªn ng©n hµng ®· trôc lîi vÒ chÝnh trÞ vµ tiÒn cña g©y tæn thÊt lín cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. - §µo t¹o c¸n bé lµm nghiÖp vô cho vay. Cã 2 lo¹i c¸n bé lµm nghiÖp vô cho vay: + C¸n bé nghiÖp vô cho vay c¸c doanh nghiÖp nhá, võa, doanh nghiÖp t­ nh©n vµ cho vay vèn ng¾n h¹n nãi chung th× ®µo t¹o båi d­ìng nghiÖp vô cho vay th«ng th­êng. + Riªng ®èi víi c¸n bé nghiÖp vô cho vay vèn dµi h¹n cã thªm nghiÖp vô thÈm ®Þnh. Yªu cÇu c¸n bé thÈm ®Þnh: . Cã hiÓu biÕt vÒ quy tr×nh, biÖn ph¸p kü thuËt nghiÖp vô thÈm ®Þnh kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ mét dù ¸n, mét mãn vay. . BiÕt thu thËp, xö lý c¸c th«ng tin cÇn thiÕt phôc vô cho viÖc ®¸nh gi¸. . N¾m v÷ng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, cña ngµnh, cña ®Þa ph­¬ng cã liªn quan ®Õn dù ¸n vµ doanh nghiÖp. . Cã hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ ph¸p luËt. . N¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh kinh tÕ, x· héi cña thÕ giíi, cña n­íc cã liªn quan ®Õn dù ¸n vµ s¶n phÈm. . N¾m ®­îc c¬ b¶n t×nh h×nh thÞ tr­êng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, cña dù ¸n. . C¸n bé thÈm ®Þnh cßn cÇn mét ®øc tÝnh lµ trung thùc, cã b¶n lÜnh vµ cã phong c¸ch lµm viÖc khÈn tr­¬ng, khoa häc. Trong ®éi ngò c¸n bé ng©n hµng, ®a sè ®­îc häc tËp, kinh nghiÖm lµm viÖc trong nÒn kinh tÕ cßn bao cÊp, hÖ thèng ng©n hµng ho¹t ®éng cßn ®¬n ®iÖu, v× vËy cÇn gÊp rót ®µo t¹o c¸n bé theo c¸c h­íng sau: . §µo t¹o ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ®iÒu tra vµ ph­¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tÝn dông, trong ®ã ®i s©u vµo nghiÖp vô ph©n tÝch c¸c chØ tiªu tµi chÝnh, c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ngµnh kinh tÕ vµ hÖ thèng ph¸p luËt. . N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô vÒ gi¸m s¸t kh¸ch hµng vay vèn. . N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô vÒ ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp, ®¸nh gi¸ tµi s¶n lµm ®¶m b¶o. . N©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ ph¸p lý cho c¸n bé. Sö dông chuyªn gia thÈm ®Þnh: §èi víi c¸c dù ¸n lín phøc t¹p, c¸c kh¸ch hµng lín, ho¹t ®éng ®a d¹ng th× mét c¸n bé dï giái ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ thÈm ®Þnh ®­îc ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c c¸c mÆt kh¸c nhau cña kh¸ch hµng vµ dù ¸n. V× vËy, vÊn ®Ò sö dông chuyªn gia (nhÊt lµ c¸c chuyªn gia ngoµi ng©n hµng) lµ cÇn thiÕt, viÖc tËp hîp ®éi ngò céng t¸c viªn ngoµi ng©n hµng phôc vô cho thÈm ®Þnh cÇn cã quy chÕ g¾n lîi Ých vµ tr¸ch nhiÖm nh»m: tËn dông ®­îc kiÕn thøc cña c¸c chuyªn gia trong thÈm ®Þnh vµ ng¨n ngõa lé bÝ mËt vµ ®Çu t­ c«ng nghÖ cña kh¸ch hµng. ViÖc tËp hîp ®éi ngò chuyªn gia cho thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n lín gåm c¸c nhµ khoa häc ë c¸c vô, c¸c viÖn, c¸c bé chuyªn ngµnh gãp phÇn quan träng vµo viÖc n©ng cao chÊt l­îng thÈm ®Þnh dù ¸n. Chuyªn m«n ho¸ s©u h¬n trong bè trÝ c¸n bé: ë Së giao dÞch I vµ c¸c chi nh¸nh lín ng©n hµng cÇn tiÕp tôc chuyªn m«n ho¸ s©u h¬n vÒ ngµnh nghÒ vµ ph¸p lý. B»ng c¸ch tËp trung nguån lùc ph¸t triÓn chuyªn m«n ho¸, ng©n hµng cã sù hiÓu biÕt chi tiÕt h¬n vÒ lÜnh vùc mµ ng©n hµng ho¹t ®éng, ®iÒu ®ã ®¶m b¶o cho ng©n hµng cã thÓ dÔ dµng x¸c ®Þnh nh÷ng kh¸ch hµng nguy c¬ rñi ro cao cña tõng lÜnh vùc mµ cßn cã thÓ dÔ dµng x¸c ®Þnh xu h­íng cña mçi ngµnh cô thÓ, do ®ã khi ph¸t hiÖn mét ngµnh ®ang ®i xuèng ng©n hµng cã thÓ chuyÓn h­íng h¹n chÕ c¸c kho¶n vay cho lÜnh vùc nµy. Chuyªn m«n ho¸ s©u h¬n ë héi së chÝnh t¹o ®iÒu kiÖn cho héi së chÝnh hç trî c¸c chi nh¸nh tèt h¬n vÒ chuyªn m«n ngµnh nghÒ vµ ph¸p lý nghiÖp vô cho vay. 3.3.3. Bæ sung bé phËn chøc n¨ng ®¸nh gi¸ nî, thu håi nî: Trong qu¶n lý tÝn dông ë Së cÇn cã bé phËn chøc n¨ng thu håi nî, chuyªn quan t©m, xö lý c¸c kho¶n tÝn dông cã vÊn ®Ò ë c¸c chi nh¸nh. Bé phËn nµy cã thÓ cã hai chøc n¨ng chÝnh lµ: - ChÞu tr¸ch nhiÖm xö lý kho¶n nî cã vÊn ®Ò . - §¸nh gi¸ ®éc lËp c¸c kho¶n vay, trªn c¬ së ®¸nh gi¸ ®éc lËp chøc n¨ng nµy mµ ®­a ra tû lÖ trÝch lËp dù phßng thÝch hîp. Bé phËn chuyªn xö lý nµy gåm c¸c chuyªn gia vÒ vÊn ®Ò ph¸ s¶n, vì nî, vµ liªn hÖ th­êng xuyªn ®Þnh kú víi c¸c c«ng ty ph¸p lý bªn ngoµi ®Ó t×m sù hç trî ph¸p lý cÇn thiÕt. Bé phËn chuyªn xö lý nî gióp cho ban l·nh ®¹o thu håi nî mét c¸ch tiÕt kiÖm vµ cã møc ®é cøng r¾n cÇn thiÕt mµ ban l·nh ®¹o khã thùc hiÖn. 3.3.4. N©ng cÊp hÖ thèng th«ng tin: N©ng cÊp hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý ®iÒu hµnh lµ mét trong nh÷ng ­u tiªn hµng ®Çu n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý vµ kinh doanh cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh nãi riªng trong ®ã cã Së giao dÞch I-Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam. Nh­ ta ®· biÕt th«ng tin vÒ c¸c doanh nghiÖp lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ sù v÷ng m¹nh cña hä, lµ c¬ së ®Ó ph©n lo¹i c¸c doanh nghiÖp ®­îc tham gia ph¸t hµnh th­¬ng phiÕu, ®­îc tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n, vµ tr­íc tiªn lµ c¬ së ®Ó ng©n hµng xem xÐt, quyÕt ®Þnh cho vay ®èi víi doanh nghiÖp. V× vËy th«ng tin trung thùc cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý ë c¶ cÊp vi m« vµ vÜ m«. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung, t¹o tiÒn ®Ò cho ng©n hµng ®Çu t­ vèn cho c¸c doanh nghiÖp nãi riªng, ngoµi yªu cÇu t¨ng c­êng tÝnh nghiªm minh trong viÖc thùc hiÖn Ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª cña Nhµ n­íc, cÇn thiÕt ph¶i h×nh thµnh c¸c tæ chøc chuyªn tr¸ch thu nhËp, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c doanh nghiÖp. C¸c tæ chøc nµy ho¹t ®éng kinh doanh th«ng tin theo luËt ®Þnh. Trong néi bé hÖ thèng ng©n hµng, cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn nghiªm minh chÕ ®é c«ng khai th«ng tin ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i, t¨ng c­êng vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña Trung t©m th«ng tin phßng ngõa rñi ro. N©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng kiÓm to¸n néi bé vµ ho¹t ®éng thanh tra. Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn tæ chøc nghiªn cøu, tiÕn tíi h×nh thµnh c¸c tiªu thøc ®¸nh gi¸ sù v÷ng m¹nh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. Trªn c¬ së ®ã hµng n¨m tiÕn hµnh ®Þnh møc tÝn nhiÖm. 3.3.5. X©y dùng chiÕn l­îc nghiÖp vô cho vay: ChiÕn l­îc tÝn dông cã néi dung quan träng lµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn tÝn dông vµo ®èi t­îng cô thÓ theo c¸c h­íng: lo¹i kh¸ch hµng, lo¹i ngµnh nghÒ, lo¹i s¶n phÈm tÝn dông (h×nh thøc tÝn dông) hay theo vÞ trÝ ®Þa lý: ChiÕn l­îc tÝn dông râ rµng, cô thÓ lµ kh©u quyÕt ®Þnh cho viÖc më réng tÝn dông ®óng h­íng. ChiÕn l­îc tÝn dông cña Së giao dÞch I-Ng©n hµng C«ng th­¬ng cÇn x¸c ®Þnh môc tiªu cô thÓ h¬n vµo c¸c ngµnh nghÒ, lo¹i kh¸ch hµng, lo¹i s¶n phÈm tÝn dông cã tiÒm n¨ng vµ cã thÓ ph¸t triÓn trong t­¬ng lai gÇn. §Ó cã thÓ ®Ò ra ®­îc chiÕn l­îc tÝn dông phï hîp víi thùc tiÔn ho¹t ®éng vµ yªu cÇu ph¸t triÓn tÝn dông, Së cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: 3.3.5.1. Ph©n tÝch kinh tÕ vµ m«i tr­êng kinh tÕ, m«i tr­êng ph¸p lý: Tæ chøc bé phËn chuyªn tr¸ch c«ng t¸c ph©n tÝch c¸c yÕu tè cña m«i tr­êng kinh tÕ nh»m ®¸nh gi¸ ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè trªn vµo viÖc thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông cña hÖ thèng kh¸ch hµng, ®Õn kh¶ n¨ng chÞu ®ùng rñi ro cña ng©n hµng, møc ®é më réng tÝn dông vµ tÝn dông trung dµi h¹n trªn c¬ së ®ã ®iÒu chØnh tiªu chuÈn. 3.3.5.2. X©y dùng tiªu chuÈn kh¸ch hµng ®Ó cho vay: Tiªu chuÈn tÝn dông lµ yªu cÇu doanh nghiÖp ph¶i ®¹t ®Ó thiÕt chÕ lËp quan hÖ tÝn dông tuú theo quy m« cña quan hÖ tÝn dông trong giíi h¹n an toµn cña ng©n hµng. Trong quan hÖ tÝn dông, trong s¶n xuÊt kinh doanh, uy tÝn cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng tr¶ ®­îc nî cho Ng©n hµng phô thuéc vµo nhiÒu mÆt lµ: n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh, N¨ng lùc thÞ tr­êng, c¹nh tranh, n¨ng lùc qu¶n lý, N¨ng lùc tµi chÝnh, tÝnh chÊt kh¶ thi cña dù ¸n cÇn tµi trî tÝn dông. C¸c mÆt trªn ®­îc ph¶n ¸nh bëi nhiÒu c¸ch biÓu hiÖn nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau cã mÆt biÓu diÔn b»ng tiªu thøc ®Þnh l­îng cã mÆt biÓu hiÖn b»ng ®Þnh tÝnh. X¸c ®Þnh thÕ nµo lµ an toµn vµ ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thiÕt lËp quan hÖ tÝn dông, ®iÒu ®ã ®ßi hái cÇn cã tiªu chuÈn tÝn dông. Tiªu chuÈn tÝn dông lµ tiªu thøc cô thÓ ®· ®­îc l­îng ho¸ c¸c mÆt, c¸c biÓu hiÖn ®¹i diÖn cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Khi tiÕn hµnh thÈm ®Þnh, quyÕt ®Þnh cho vay, cÇn x©y dùng tiªu chuÈn tÝn dông gåm c¸c néi dung: - Lùa chän c¸c tiªu thøc tiªu biÓu, c¸c biÓu hiÖn tiªu biÓu ®­îc coi lµ ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c mÆt n¨ng lùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. - M« h×nh tËp hîp c¸c tiªu thøc ®Ó ph¶n ¸nh n¨ng lùc chung cña doanh nghiÖp. - Møc ®é giíi h¹n cña tiªu thøc ph¶n ¸nh n¨ng lùc chung cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®¹t ®Ó ®­îc coi lµ ®ñ an toµn. Tiªu chuÈn tÝn dông cña Së lÖ thuéc vµo kh¶ n¨ng chÞu ®ùng rñi ro cña Së, lÖ thuéc vµo n¨ng lùc ho¹t ®éng chung cña hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp lµ kh¸ch hµng cña Së, hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ vµ lÖ thuéc vµo c¸c giai ®o¹n cô thÓ trong chu kú kinh tÕ. V× vËy, tiªu chuÈn tÝn dông cÇn ®­îc rµ so¸t, ®iÒu chØnh th­êng xuyªn vµ g¾n liÒn víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng th«ng tin tÝn dông, c«ng t¸c ph©n tÝch kinh tÕ vÜ m« vµ ®Þnh h­íng chiÕn l­îc cña ng©n hµng. ViÖc ®­a ra tiªu chuÈn tÝn dông vµ n©ng cao chÊt l­îng x©y dùng t¹o ®iÒu kiÖn cho ng©n hµng n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông: Sö dông tiªu chuÈn tÝn dông ®Ó ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng c¸c giai ®o¹n sau: §¸nh gi¸ kh¸ch hµng: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cïng víi viÖc më réng ph¹m vi vµ quy m« ho¹t ®éng tÝn dông, ®èi t­îng kh¸ch hµng còng ngµy cµng phong phó, v× vËy kh¶ n¨ng rñi ro thÊt tho¸t vèn vay ngµy cµng t¨ng. §Ó ®¶m b¶o an toµn trong kinh doanh vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn tÝn dông, Ng©n hµng cÇn chän cho m×nh nh÷ng kh¸ch hµng tèt trªn c¬ së xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng. Cã thÓ ®¸nh gi¸ trªn c¸c mÆt chñ yÕu: + §¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng. + T×nh h×nh quan hÖ ng©n hµng: + §¸nh gi¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh vµ vÞ trÝ doanh nghiÖp; + §¸nh gi¸ chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc ®èi víi ngµnh, xu h­íng ph¸t triÓn cña ngµnh, tÝnh chÊt kh¸ch hµng; + §¸nh gi¸ hÖ thèng qu¶n lý cña kh¸ch hµng. §Ó ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng ®ßi hái ng©n hµng ph¶i lùa chän c¸c tiªu thøc, c¸c biÓu hiÖn tiªu biÓu lµm c¬ së ®¸nh gi¸. §Æc biÖt lµ c¸c mÆt biÓu hiÖn b»ng ®Þnh tÝnh nh­ hÖ thèng qu¶n lý cña ng­êi vay. §¸nh gi¸ kh¸ch hµng cÇn g¾n liÒn víi tiªu chuÈn tÝn dông. §­a c«ng t¸c ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng thµnh c«ng viÖc ®Þnh kú hµng n¨m. 3.3.6. Mét sè biÖn ph¸p cô thÓ vÒ c¬ chÕ - chÝnh s¸ch: Nh­ chóng ta ®· biÕt, tÝn dông lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. Nã ®ãng mét vai trß quan träng kh«ng chØ trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng mµ cßn ®èi víi nÒn kinh tÕ. TÝn dông ng©n hµng ph¸t triÓn ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó th× ®ãng gãp cho t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ cµng lín. Song kinh nghiÖm ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ míi chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ tr­êng, ho¹t ®éng tÝn dông cµng ph¸t triÓn, cµng më réng th× rñi ro cña ng©n hµng còng cµng lín. 3.3.6.1. CÇn tiÕp tôc lµm tèt viÖc ph©n lo¹i vµ tÝch cùc xö lý nî theo c¸c nguyªn nh©n: a) Nî qu¸ h¹n do nguyªn nh©n vi ph¹m quy chÕ tÝn dông: Dï lµ vi ph¹m tõ phÝa ng©n hµng hay phÝa kh¸ch hµng (cã ý lõa ®¶o, chôp giËt, mãc ngoÆc hoÆc sö dông vèn vay sai môc ®Ých ch­a tr¶ ®­îc nî) nÕu ®· ®­îc x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm vµ cßn ®Çu mèi ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî th× gi¶i ph¸p lµ: dïng mäi biÖn ph¸p ®Ó tËn thu: gåm c­ìng chÕ, quy tr¸ch nhiÖm vµ nÕu cÇn thiÕt ph¶i khëi tè tr­íc ph¸p luËt. Sè nî cßn ®äng l¹i lËp hå s¬ cã ph©n lo¹i nguyªn nh©n ®Ó göi lªn Ng©n hµng Nhµ n­íc, Bé Tµi chÝnh ®Ó kiÓm tra vµ cã gi¶i ph¸p xö lý tiÕp vÒ viÖc t×m nguån bï ®¾p. b) Nî qu¸ h¹n do nguyªn nh©n rñi ro ngoµi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t: Tæng hîp ph©n lo¹i nî qu¸ h¹n theo nguyªn nh©n kh¸ch quan bao gåm 3 nhãm chÝnh: * Nhãm nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng: Nhãm nµy gåm c¸c nguyªn nh©n do thiªn tai: con nî bÞ tuyªn bè ph¸ s¶n, gi¶i thÓ hoÆc kh¸ch hµng ®· chÕt, mÊt tÝch... kh«ng cßn kh¶ n¨ng tr¶ nî th× sau khi Ban thanh tra c«ng nî trung ­¬ng vµ c¸c bªn cã liªn quan ®· tiÕn hµnh c¸c thñ tôc tËn thu theo luËt ®Þnh, sè cßn l¹i vÒ nguyªn t¾c cã 2 nguån bï ®¾p chÝnh ®Ó thanh lý nî ®äng cho ng©n hµng ®ã lµ ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ quü dù phßng rñi ro cña chÝnh ng©n hµng bÞ rñi ro. * Nhãm nguyªn nh©n kh¸ch quan nh­ng ch­a ph¶i lµ bÊt kh¶ kh¸ng ®­îc xÐt ®Ó c¬ cÊu l¹i nî hoÆc thay ®æi hîp ®ång tÝn dông gåm: - Nhãm nî qu¸ h¹n ®­îc xÐt cho khoanh nî tõ 3 ®Õn 5 n¨m: con nî lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ch­a tr¶ ®­îc nî vay ng©n hµng do chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp bëi sù thay ®æi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ m«i tr­êng kinh doanh (®ãng cöa rõng, an ninh l­¬ng thùc, mÊt thÞ tr­êng...); do s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp; do ng©n hµng cho vay theo chØ ®Þnh cña cÊp trªn... - Nhãm nî qu¸ h¹n ®­îc xÐt cho gi·n nî tõ 3 ®Õn 5 n¨m: con nî lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ch­a cã kh¶ n¨ng tr¶ nî cho ng©n hµng do kinh doanh thua lç, mÊt thêi c¬ tiªu thô hµng ho¸ hoÆc thêi kú ph¸t huy hiÖu qu¶ dù ¸n s¶n xuÊt ch­a tíi, do nhu cÇu nÒn kinh tÕ vµ h­íng ph¸t triÓn trong t­¬ng lai mµ doanh nghiÖp ®ã cÇn tiÕp tôc ®­îc tån t¹i. §©y lµ kho¶n nî ®­îc Héi ®ång thÈm ®Þnh cïng chñ nî xÐt cho c¬ cÊu l¹i nî: biÕn nî thêi h¹n ng¾n thµnh thêi h¹n nî dµi h¬n, biÕn nî qu¸ h¹n thµnh nî trong h¹n vµ con nî vÉn ph¶i tr¶ l·i tiÒn vay trong suèt thêi gian ch­a ®¸o h¹n cña hîp ®ång tÝn dông. * Nhãm nguyªn nh©n do ch­a ph¸t m¹i ®­îc tµi s¶n cÇm cè, thÕ chÊp: §©y lµ c¸c kho¶n nî cã b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n cÇm cè, thÕ chÊp ®· qu¸ h¹n, ng©n hµng ®· phong to¶ tµi s¶n cÇm cè, thÕ chÊp nh­ng ch­a ph¸t m¹i ®­îc do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n: tÝnh chÊt phøc t¹p vÒ quyÒn së h÷u cña tµi s¶n thÕ chÊp, tÝnh chÊt kÐm chuyÓn ®æi gi¸ trÞ cña tµi s¶n hoÆc tµi s¶n ®ang bÞ niªm phong chê xö lý cña toµ ¸n v.v... VÒ nguyªn t¾c nguån ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n nî nµy hiÖn ®ang n»m trong chÝnh gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp mµ ng©n hµng ®ang qu¶n lý. VÊn ®Ò c¬ b¶n ®Ó xö lý lo¹i nµy cÇn cã c¬ chÕ vµ gi¶i ph¸p døt ®iÓm vµ cµng sím cµng tèt cña Nhµ n­íc ®Ó gióp c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i thu håi nhanh gi¸ trÞ tµi s¶n cÇm cè. 3.3.6.2. Nh÷ng gi¶i ph¸p t¹o nguån bï ®¾p nî qu¸ h¹n vµ t¨ng kh¶ n¨ng thanh to¸n cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh: * T¨ng tÝn dông míi tõ Ng©n hµng Trung ­¬ng b»ng c¸ch t¨ng cho vay t¸i cÊp vèn, gi¶m l·i suÊt t¸i cÊp vèn Ng©n hµng Trung ­¬ng mua l¹i hèi phiÕu ChÝnh phñ tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i; sö dông nguån t¸i cÊp vèn ®Ó mua nî, xo¸ nî cho mét sè con nî ®Æc biÖt do Chinh phñ b¶o l·nh vµ ®­îc hoµn vèn dÇn tõ kho¶n ph¶i nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc. * Më réng tÝn dông ng©n hµng th­¬ng m¹i b»ng c¸ch: ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t tÝn dông vµ h­íng dÉn tÝn dông cña Ng©n hµng Trung ­¬ng ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong viÖc cho vay c¸c ®èi t­îng cã nî qu¸ h¹n lín vµ kinh doanh kÐm hiÖu qu¶. * Ng©n hµng th­¬ng m¹i më réng tÝn dông ®èi víi c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶ cao, ®Æc biÖt lµ tÝn dông cho khu vùc n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n; ®ång thêi quy ®Þnh trÇn l·i suÊt tiÒn göi tèi ®a ®Ó h¹n chÕ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trong huy ®éng vèn. BiÖn ph¸p nµy võa lµm t¨ng kh¶ n¨ng sinh lêi cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i (®ang rÊt thÊp) võa ®¶m b¶o an toµn cho hÖ thèng Ng©n hµng. KÕt luËn Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, ho¹t ®éng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi chung Së giao dÞch I – Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam nãi riªng ®· gãp phÇn ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc còng nh­ c¸c tæ chøc c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp. Víi ho¹t ®éng chÝnh lµ t×m kiÕm c¸c kho¶n vèn ®Ó sö dông nh»m thu lîi nhuËn vµ c¸c chøc n¨ng chñ yÕu nh­: nhËn tiÒn göi, cho vay, b¶o l·nh, qu¶n lý ng©n quü…c¸c ng©n hµng ngµy cµng kh¼ng ®Þnh râ vÞ thÕ cña m×nh. ViÖc huy ®éng vèn vµ sö dông vèn chÝnh lµ qu¸ tr×nh t¹o nªn c¸c lo¹i tµI s¶n kh¸c nhau cña ng©n hµng, trong ®ã cho vay vµ ®Çu t­ lµ hai lo¹i tµI s¶n quan träng. Ho¹t ®éng cho vay mang l¹i thu nhËp lín nhÊt cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi chung cho Së giao dÞch I – Ng©n hµng C«ng th­¬ng nãi riªng. V× vËy, cÇn thiÕt ®æi míi c¬ chÕ cho vay do Ng©n hµng Nhµ n­íc ban hµnh víi th­êng xuyªn tæng hîp t×nh h×nh nghiÖp vô cho vay t¹i c¬ së ®Ó ®­a ra nhiÒu gi¶i ph¸p phong phó cã tÝnh thuyÕt phôc nh»m hoµn thiÖn nghiÖp vô cho vay cña ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh còng nh­ gi¶i ph¸p th¸o gì nh÷ng tån ®äng vÒ cho vay nãi chung ®Æc biÖt lµ Së giao dÞch I- Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam lµ hÕt søc cÇn thiÕt. §Ò tµI ®· lµm râ mÆt lý thuyÕt vÒ nghiÖp vô cho vay trong ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông. Kh¸i qu¸t ho¸ thùc tr¹ng ph¸t triÓn vµ lµm râ vai trß cña Së giao dÞch I-Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam trong h¬n 15 n¨m ®æi míi vµ triÓn väng ph¸t triÓn. Gãp phÇn lµm râ nh÷ng c¨n cø lý luËn vµ thùc tiÔn thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô chñ yÕu, trong ®ã ®i s©u, chó träng ph©n tÝch nghiÖp vô cho vay cña ng©n hµng th­¬ng m¹i nãi chung vµ ®­îc chøng minh thùc hiÖn t¹i Së giao dÞch I-Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam. HÖ thèng ho¸ kh¸ ®Çy ®ñ thùc tr¹ng vÒ c¬ chÕ tÝn dông ë ViÖt Nam nh÷ng n¨m qua rót ra kh¸i qu¸t nh÷ng mÆt ®­îc, nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm khi ®­a c¬ chÕ tÝn dông vµo thùc tÕ cuéc sèng cïng víi vai trß chñ ®¹o vµ thùc thi nghiÖp vô cho vay t¹i hÖ thèng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i mµ cô thÓ lµ Së giao dÞch I-Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam.Trªn c¬ së môc tiªu cña ho¹t ®éng ng©n hµng nh÷ng chñ tr­¬ng lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. §Ò tµi ®· ®­a ra ®ñ víi hy väng gãp phÇn lµm s¸ng tá thªm c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn trong viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ vµ gi¶i ph¸p trªn ®©y vµo ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng ph¸t triÓn, an toµn vµ hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, ®©y lµ vÊn ®Ò phøc t¹p trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Çy biÕn ®éng vµ hÕt søc phøc t¹p, th«ng tin ch­a ®Çy ®ñ, kinh nghiÖm kiÕn thøc cña em còng cßn h¹n chÕ, nªn ®Ò ¸n kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt nhÊt ®Þnh. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ dÉn, gãp ý cña thÇy ®Ó tiÕp tôc nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a. Danh môc tµI liÖu tham kh¶o B¸o c¸o KÕt qu¶ kinh doanh hµng n¨m Së giao dÞch I- Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam 1999,2000.2001,2002,2004. FREDRIC S.MISHKIN- TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµI chÝnh Gi¸o tr×nh : NghiÖp vô Ng©n hµng th­¬ng m¹i- §¹i häc Kinh TÕ Quèc D©n T¹p chÝ Ng©n hµng: Sè 3/2005; 6/2004; 12/2004. Môc lôc