Đề tài Hoàn thiện quá trình lập và phát hành kiểm toán tài chính ở Công ty Kiểm toán và Kế toán Hà Nội - CPA Hà nội

®Çu tõ ngµy ®­îc cÊp giÊy phÐp. 2.1.4.3 §ång tiÒn h¹ch to¸n C«ng ty sö dông ®¬n vÞ tiÒn tÖ trong h¹ch to¸n lµ VN§ vµ h¹ch to¸n theo nguyªn t¾c gi¸ gèc. C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh b»ng ngo¹i tÖ ®Òu ®­îc quy ®æi sang VN§ theo tû gi¸ b×nh qu©n liªn ng©n hµng do ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh nghiÖp vô. Chªnh lÖch tû gi¸ ph¸t sinh trong kú ®­îc ph¶n ¸nh ë b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. 2.1.5 ChÝnh s¸ch kÕ to¸n vµ thuÕ ¸p dông ë c«ng ty 2.1.5.1 Tµi s¶n cè ®Þnh vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh Tµi s¶n cè ®Þnh cña c«ng ty ®­îc h¹ch to¸n theo nguyªn gi¸, hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm c¶ chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p ®Æt, ch¹y thö... Chi phÝ thµnh lËp c«ng ty bao gåm c¸c chi phÝ: chi phÝ xin phÐp thµnh lËp c«ng ty, chi phÝ cho qu¶ng c¸o khai tr­¬ng,…,chi phÝ vÒ tiÒn ph¹t cña l·nh ®¹o, nh©n viªn do th«i viÖc ë c«ng ty kh¸c ®­îc coi lµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh vµ ®­îc ph©n bæ dÇn trong 5 n¨m. KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ v« h×nh ®­îc thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng theo thêi gian sö dông ­íc tÝnh cña tµi s¶n. Tû lÖ khÊu hao ®­îc tÝnh phï hîp theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh. Tû lÖ khÊu hao cô thÓ cña c«ng ty nh­ sau: ThiÕt bÞ v¨n phßng: 20% Chi phÝ tr­íc hîp ®ång (TSC§) v« h×nh : 30% 2.1.5.2 H¹ch to¸n doanh thu TiÒn thu ®­îc cña kh¸ch hµng trªn c¬ së hîp ®ång kinh tÕ ®­îc ghi nhËn lµ sè doanh thu khi dÞch vô ®· hoµn thµnh vµ thu tiÒn. Thu nhËp ho¹t ®éng kh¸c lµ sè tiÒn thùc thu vÒ thanh lý tµi s¶n, tµi liÖu, s¸ch b¸o… Mäi kho¶n doanh thu ®Òu ph¶i ®­îc lËp ho¸ ®¬n hoÆc cã chøng tõ hîp lÖ. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n doanh thu ®­îc quy ®Þnh cô thÓ trong chÝnh s¸ch kÕ to¸n cña C«ng ty. Sè tiÒn mµ kh¸ch hµng tr¶ tr­íc hay t¹m øng theo hîp ®ång kiÓm to¸n ch­a ®­îc ghi nhËn lµ doanh thu mµ ®­îc h¹ch to¸n vµo thanh to¸n víi ng­êi mua. 2.1.5.3 NghÜa vô thuÕ C«ng ty trùc tiÕp thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ víi côc thuÕ Hµ Néi. Cô thÓ lµ: VAT10% C¨n cø vµo b¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m cña C«ng ty, nÕu cã l·i th× C«ng ty thùc hiÖn nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo luËt ®Þnh lµ 32% . 2.2 Thùc tr¹ng lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ KÕ to¸n Hµ Néi (CPA HANOI) 2.2.1 Kh¸i qu¸t vÒ viÖc lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh ë CPA Hanoi Trong n¨m 2001, CPA Hanoi ®· thùc hiÖn dÞch vô t­ vÊn kiÓm to¸n cho trªn 200 kh¸ch hµng. Trong ®ã, kh¸ch hµng th­êng xuyªn chiÕm trªn 50%. C¬ cÊu doanh thu cña c«ng ty ®­îc thùc hiÖn theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp,®ång thêi ®i kÌm víi lo¹i h×nh dÞch vô. Theo h¹ch to¸n cña kÕ to¸n c«ng ty th× doanh thu n¨m 2001 ®¹t kho¶ng 1400 triÖu ®ång vµ dù kiÕn n¨m 2002 ®¹t 2000 triÖu ®ång.C¬ cÊu doanh thu cña c«ng ty ph©n theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp : - Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 50% - Doanh nghiÖp Nhµ n­íc 10% - C¬ quan Nhµ n­íc vµ tæ chøc x· héi 30% - C¸c doanh nghiÖp kh¸c 10% Tõ khi ®i vµo ho¹t ®éng, C«ng ty ®· ph¸t hµnh trªn 500 b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. Trong ®ã: - B¸o c¸o kiÓm to¸n chÊp nhËn toµn phÇn 30% - B¸o c¸o kiÓm to¸n d¹ng ngo¹i trõ 70% 2.2.2 Quy tr×nh tiÕn hµnh mét cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ë CPA HANOI TiÕp cËn kh¸ch hµng LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n Thùc hiÖn kiÓm to¸n Hoµn thµnh cuéc kiÓm to¸n Quy tr×nh tiÕn hµnh mét cuéc kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ë CPA HANOI cã thÓ ®­îc kh¸i qu¸t thµnh c¸c giai ®o¹n sau: 2.2.2.1 TiÕp cËn kh¸ch hµng Nh»m tõng b­íc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong lÜnh vùc kiÓm to¸n ®éc lËp còng nh­ t¨ng c­êng søc m¹nh c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty kiÓm to¸n lín ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam, CPA HANOI lu«ng chñ ®éng trong viÖc t×m kiÕm kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng cña C«ng ty cã thÓ chia lµm 2 lo¹i sau: Kh¸ch hµng th­êng xuyªn Kh¸ch hµng kiÓm to¸n n¨m ®Çu tiªn Kh¸ch hµng th­êng xuyªn Kh¸ch hµng th­êng xuyªn lµ nh÷ng kh¸ch hµng ®· ®­îc CPA Hanoi kiÓm to¸n n¨m tr­íc. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng nµy, C«ng ty th­êng thùc hiÖn nh÷ng thñ tôc sau: - Cuèi mçi n¨m tµi chÝnh, C«ng ty sÏ göi cho kh¸ch hµng mét th­ chµo hµng ®· cã phÝ kiÓm to¸n hoÆc göi cho hä mét hîp ®ång kiÓm to¸n sau khi ®· t×m hiÓu s¬ bé vÒ ®¬n vÞ. ViÖc t×m hiÓu ë ®©y chñ yÕu lµ xem xÐt nh÷ng thay ®æi trong ho¹t ®éng kinh doanh còng nh­ quy chÕ kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ… - C«ng ty sÏ th¶o luËn víi kh¸ch hµng vÒ th­ chµo hµng hoÆc hîp ®ång kiÓm to¸n dù th¶o. Sau khi hai bªn thèng nhÊt th× sÏ tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång chÝnh thøc Trong tr­êng hîp, C«ng ty ®· ký ®­îc hîp ®ång kiÓm to¸n cho nhiÒu n¨m th× trong nh÷ng n¨m sau, nÕu cã sù thay ®æi c¬ b¶n trong ho¹t ®éng kinh doanh còng nh­ ph¸t sinh nh÷ng vÊn ®Ò ¶nh h­ëng ®Õn cuéc kiÓm to¸n còng nh­ phÝ kiÓm to¸n tíi tr¸ch nhiÖm cña kiÓm to¸n viªn th× kiÓm to¸n viªn cña C«ng ty ph¶i trao ®æi víi ®¬n vÞ ®Ó söa ®æi, bæ sung hîp ®ång kiÓm to¸n. Kh¸ch hµng kiÓm to¸n n¨m ®Çu tiªn vµ nh÷ng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng nµy,C«ng ty sÏ göi th­ chµo hµng. Th­ chµo hµng ®­îc xem nh­ lêi qu¶ng c¸o vÒ uy tÝn, chÊt l­îng dÞch vô còng nh­ ph¹m vi ho¹t ®éng cña C«ng ty. Sau khi nhËn ®­îc th­ chµo hµng, nÕu kh¸ch hµng cã nhu cÇu kiÓm to¸n th× hä sÏ mêi kiÓm to¸n viªn tham quan v¨n phßng vµ trao ®æi ý kiÕn. Sau khi t×m hiÓu s¬ bé vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng vµ hai bªn cïng thèng nhÊt th× hîp ®ång kiÓm to¸n sÏ ®­îc ký kÕt. 2.2.2.2 LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n Giai ®o¹n nµy bao gåm: ChiÕn l­îc kiÓm to¸n LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n a.X©y dùng chiÕn l­îc kiÓm to¸n ChiÕn l­îc kiÓm to¸n th­êng do Ban gi¸m ®èc cña C«ng ty so¹n th¶o hoÆc uû quyÒn cho mét sè nh©n viªn thùc hiÖn mét sè néi dung trong phÇn chiÕn l­îc. Khi chiÕn l­îc kiÓm to¸n ®­îc lËp xong vµ ®­îc Ban gi¸m ®èc C«ng ty phª duyÖt th× sÏ ®­îc phæ biÕn cho nhãm kiÓm to¸n thùc hiÖn kiÓm to¸n ë doanh nghiÖp. C¨n cø vµo chiÕn l­îc kiÓm to¸n,chñ nhiÖm kiÓm to¸n thùc hiÖn viÖc lËp kÕ ho¹ch chi tiÕt. Bªn c¹nh ®ã, chiÕn l­îc kiÓm to¸n cßn thÓ hiÖn ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña C«ng ty . LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®­îc C«ng ty lËp cho mét cuéc kiÓm to¸n hoÆc mét n¨m kiÓm to¸n. KÕ ho¹ch kiÓm to¸n bao gåm 2 néi dung chÝnh sau: * Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ mÆt kü thuËt, bao gåm: - KiÓm to¸n viªn thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ®Ó hç trî trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n trªn c¬ së nh÷ng th«ng tin thu thËp ®­îc. - X¸c ®Þnh rñi ro kiÓm to¸n - T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña doanh nghiÖp + T×m hiÓu c¸c quy chÕ kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ vÒ thñ tôc ban hµnh, thÈm quyÒn ban hµnh, c¸ch thøc vµ ph­¬ng ph¸p ban hµnh, hiÖu lùc cña c¸c quy chÕ, c¸c ho¹t ®éng kiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ gi¸m s¸t viÖc thùc thi c¸c quy chÕ. + T×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kÕ to¸n cña doanh nghiÖp: chÕ ®é kÕ to¸n mµ doanh nghiÖp ¸p dông, hÖ thèng chøng tõ kÕ to¸n, hÖ thèng sæ kÕ to¸n, b¸o c¸o kÕ to¸n vµ c«ng t¸c tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. - X¸c ®Þnh møc ®é träng yÕu vÒ mÆt ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng - §èi víi kh¸ch hµng th­êng xuyªn, kiÓm to¸n viªn sÏ xem xÐt vµ thu thËp l¹i c¸c vÊn ®Ò tån t¹i cña n¨m kiÓm to¸n tr­íc - LËp b¶ng ghi nhí kÕ ho¹ch vµ l­u vµo hå s¬ kiÓm to¸n n¨m. B¶n ghi nhí kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, sau khi ®­îc Gi¸m ®èc C«ng ty phª duyÖt sÏ ®­îc th«ng b¸o cho nhãm kiÓm to¸n vµ lµm c¬ së ®Ó thiÕt kÕ vµ x©y dùng ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n chi tiÕt. - Xem xÐt tÝnh ho¹t ®éng liªn tôc cña doanh nghiÖp. * Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ mÆt hËu cÇn, bao gåm: - X¸c ®Þnh thêi gian tiÕn hµnh cuéc kiÓm to¸n - X¸c ®Þnh nh©n lùc thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n: tuú thuéc vµo møc ®é phøc t¹p cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n mµ kiÓm to¸n viªn dù kiÕn sè l­îng ng­êi tham gia cuéc kiÓm to¸n còng nh­ sù hç trî cña c¸c chuyªn gia, c¸c kiÓm to¸n viªn kh¸c vµ kiÓm to¸n néi bé. - X¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn, ph­¬ng tiÖn ®Ó thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n - Dù kiÕn chi phÝ kiÓm to¸n Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®­îc CPA Hanoi x©y dùng bao gåm nh÷ng môc tiªu kiÓm to¸n cô cho tõng kho¶n môc TÊt c¶ c¸c c«ng viÖc kiÓm to¸n ®­îc thùc hiÖn ph¶i thÓ hiÖn râ hoÆc chØ ra c¸c néi dung sau: - Môc tiªu cña c¸c c«ng viÖc ®· thùc hiÖn - C¸c c«ng viÖc ®­îc thùc hiÖn ®· n»m trong kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n ®­îc chän ®Ó kiÓm tra - KÕt qu¶ c«ng viÖc ®­îc kiÓm to¸n - KÕt luËn Phô lôc 01: Ch­¬ng tr×nh kiÓm to¸n c¸c kho¶n ®Çu t­ ng¾n h¹n 2.2.2.3 Thùc hiÖn kiÓm to¸n Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cña c«ng ty th­êng thùc hiÖn c¸c thñ tôc sau: - KiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t. - Ph©n tÝch so¸t xÐt - KiÓm tra chi tiÕt ViÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n ®­îc tiÕn hµnh theo tõng phÇn hµnh cô thÓ, bao gåm: KiÓm to¸n tµi kho¶n tiÒn KiÓm to¸n c¸c kho¶n ®Çu t­ ng¾n h¹n KiÓm to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu. KiÓm to¸n hµng tån kho KiÓm to¸n TSL§ kh¸c KiÓm to¸n chi phÝ sù nghiÖp KiÓm to¸n TSC§ vµ hao mßn KiÓm to¸n tµi s¶n v« h×nh vµ c¸c TSC§ kh¸c. KiÓm to¸n tµi kho¶n ph¶i tr¶ ng¾n h¹n KiÓm to¸n tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch trªn l­¬ng KiÓm to¸n doanh thu KiÓm to¸n gi¸ vèn hµng b¸n .……. §èi víi mçi chu kú hoÆc mçi lo¹i tµi kho¶n, kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh nh÷ng ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n thÝch hîp nh»m gi¶m thiÓu rñi ro kiÓm to¸n, n©ng cao hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm thêi gian vµ h¹ chi phÝ. C¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n chñ yÕu mµ kiÓm to¸n viªn th­êng sö dông lµ: KiÓm kª, chän mÉu, kho¶n môc chñ yÕu, kiÓm tra 100% chøng tõ, göi th­ x¸c nhËn... 2.2.2.4 Hoµn thµnh cuéc kiÓm to¸n §©y lµ giai ®o¹n kÕt thóc qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. Trong giai ®o¹n nµy, kiÓm to¸n viªn ®­a ra mét s¶n phÈm quan träng nhÊt cña cuéc kiÓm to¸n. §ã lµ b¸o c¸o kiÓm to¸n thÓ hiÖn ý kiÕn nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ cña kiÓm to¸n viªn vÒ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc kiÓm to¸n. 2.2.3 C¸c c«ng viÖc trong giai ®o¹n hoµn thµnh cuéc kiÓm to¸n. C¸c c«ng viÖc trong giai ®o¹n hoµn thµnh cuéc kiÓm to¸n ë CPA Hµ néi cã thÓ ®­îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å sau: Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n vµ th¶o luËn víi kh¸ch hµng LËp dù th¶o b¸o c¸o vµ th­ qu¶n lý( nÕu cã) So¸t xÐt dù th¶o b¸o c¸o vµ hå s¬ kiÓm to¸n §¸nh gi¸ tæng qu¸t Th¶o luËn l¹i víi kh¸ch hµng vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n 2.2.3.1 Tæng hîp vµ ®¸nh gi¸ l¹i kÕt qu¶ kiÓm to¸n Dùa vµo tÝnh cÈn träng nghÒ nghiÖp, kiÓm to¸n viªn cña C«ng ty th­êng thùc hiÖn kiÓm tra l¹i c¸c kÕt qu¶ kiÓm to¸n ®· thùc hiÖn vµ th­êng x¶y ra 2 kh¶ n¨ng: - NÕu kiÓm to¸n viªn thÊy tho¶ m·n vÒ kÕt qña ®¸nh gi¸ th× kiÓm to¸n viªn sÏ ®­a ra d¹ng nhËn xÐt thÝch hîp víi kÕt qu¶ kiÓm to¸n. - NÕu kiÓm to¸n viªn ch­a tho¶ m·n ë mét khÝa c¹nh nµo ®ã th× kiÓm to¸n viªn sÏ thu thËp thªm b»ng chøng ®Ó chøng minh bæ sung. NÕu b»ng chøng bæ sung lµ tho¶ m·n ( tøc lµ b»ng chøng kh«ng b¸c bá kÕt qu¶ kiÓm to¸n ®· thùc hiÖn) th× kiÓm to¸n viªn sÏ lùa chän d¹ng nhËn xÐt thÝch hîp trong b¸o c¸o kiÓm to¸n Sau khi thùc hiÖn kiÓm to¸n ë ®¬n vÞ kh¸ch hµng, nhãm kiÓm to¸n sÏ häp vµ th¶o luËn tæng hîp c¸c kÕt qu¶ kiÓm to¸n. C¸c kÕt qu¶ kiÓm to¸n nµy bao gåm: - C¸c vÊn ®Ò mµ kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n. - C¸c sai sãt vµ c¸c bót to¸n mµ kiÓm to¸n viªn ®Ò nghÞ doanh nghiÖp ®iÒu chØnh vµ tr×nh bµy l¹i. ViÖc tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n ®ãng vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn cuéc kiÓm to¸n. T¸c dông cña nã ®­îc thÓ hiÖn trªn c¸c khÝa c¹nh chñ yÕu sau: + C¸c kÕt qu¶ kiÓm to¸n ®­îc tæng hîp gióp cho kiÓm to¸n viªn lùa chän d¹ng nhËn xÐt phï hîp víi b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®ång thêi gióp kiÓm to¸n viªn viÕt th­ qu¶n lý göi cho ®¬n vÞ. Th­ qu¶n lý ®­îc hiÓu lµ th­ mµ kiÓm to¸n viªn göi cho c¸c nhµ qu¶n trÞ ®Ó gi¶i tr×nh chi tiÕt c¸c sai ph¹m trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cña doang nghiÖp. Trong th­, kiÓm to¸n viªn ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ hÆc nh÷ng ý kiÕn t­ vÊn. Th­ qu¶n lý cã thÓ cã hoÆc kh«ng, tuú thuéc vµo yªu cÇu cña c¸c nhµ qu¶n trÞ. + C¸c vÊn ®Ò, sai sãt mµ kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n sÏ ®­îc ghi vµo trong hå s¬ kiÓm to¸n h»ng n¨m ®Ó chuÈn bÞ cho cuéc kiÓm to¸n n¨m sau. Khi thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n cho doanh nghiÖp vµo n¨m sau, kiÓm to¸n viªn sÏ xem xÐt liÖu c¸c sai sãt nµy ®· ®­îc doanh nghiÖp kh¾c phôc ch­a. Tõ ®ã cã thÓ nhanh chãng ph¸t hiÖn nh÷ng tån t¹i cña doanh nghiÖp, rót ng¾n thêi gian kiÓm to¸n còng nh­ phÝ kiÓm to¸n. Sau khi ph¸t hiÖn ra c¸c sai sãt trong h¹ch to¸n kÕ to¸n cña doanh nghiÖp, kiÓm to¸n viªn th­êng ®­a ra c¸c bót to¸n yªu cÇu doanh nghiÖp ®iÒu chØnh. * Sau khi tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ th¶o luËn víi kh¸ch hµng vÒ nh÷ng sai sãt ph¸t hiÖn trong cuéc kiÓm to¸n (nÕu cã) vµ ®­a ra c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh, yªu cÇu ®¬n vÞ tr×nh bµy l¹i. Tham kh¶o sè liÖu kiÓm to¸n C«ng ty ABC: Sau khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n tõng phÇn hµnh cô thÓ cña C«ng ty ABC, mét c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi ho¹t ®«ng trong lÜnh vùc chÕ biÕn rau qu¶ víi s¶n l­îng tiªu thô néi ®Þa lµ 40% vµ s¶n l­îng xuÊt khÈu lµ 60%, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh tæng hîp kÕt qu¶ cña tõng phÇn hµnh kiÓm to¸n. PhÇn thuÕ C«ng ty ph¶n ¸nh thiÕu kho¶n thuÕ VAT ph¶i nép cña viÖc thanh lý xe « t«. HiÖn t¹i kho¶n thuÕ ®ã, C«ng ty h¹ch to¸n nhÇm sang tµi kho¶n thuÕ xuÊt nhËp khÈu. Do vËy, C«ng ty cÇn ®iÒu chØnh Nî TK 3333: 12.380.952 Cã TK 3331: 12.380.952 Khi kÕt chuyÓn VAT ®­îc khÊu trõ th¸ng 5, doanh nghiÖp ®· h¹ch to¸n: Nî TK 1331: 92.890.819 Cã TK 3331: 92.890.819 Do vËy, ®· lµm t¨ng ph¸t sinh cña TK 3331. C«ng ty cÇn ®iÒu chØnh theo bót to¸n sau: Nî TK 1331: ( 92.890.819 ) Cã TK 3331: ( 92.890.819 ) §iÒu chØnh kho¶n VAT khÊu trõ lín h¬n møc cho phÐp Nî TK 3331: ( 452.868.646 ) Cã TK 133: ( 452.868.646 ) 4.§èi víi kho¶n thuÕ nhËp khÈu vµ VAT nhËp khÈu: kiÓm to¸n viªn ®· tiÕn hµnh kiÓm tra 100% chøng tõ nhËp khÈu trong kú. KÕt qu¶ kiÓm tra ®­îc thÓ hiÖn trªn b¶ng tæng hîp nhËp khÈu. - Bæ sung kho¶n thuÕ VAT nhËp khÈu h¹ch to¸n thiÕu: Nî TK 133: 31.108.151 Cã TK 333: 31.108.151 - ThuÕ nhËp khÈu h¹ch to¸n thiÕu cña dÇu cä: Nî TK 152: 18.506.292 Nî TK 632: 48.733.605 Cã TK 3333: 67.239.897 - Bæ sung kho¶n nhËp khÈu lä, C«ng ty ch­a h¹ch to¸n: Nî TK 152: 159.195.998 Cã TK 3333: 26.811.382 Cã TK 331: 132.384.616 5.ThuÕ nhËp khÈu ®­îc thanh kho¶n Nî TK 3333: 168.425.713 Cã TK 721: 168.425.713 6. ThuÕ VAT ®­îc thanh kho¶n Nî TK 3331: 94.448.080 Cã TK 133: 94.448.080 7. KÕt chuyÓn thuÕ m«n bµi Nî TK 642: 850.000 Cã TK 333: 850.000 PhÇn TSC§ vµ khÊu hao TSC§ KiÓm to¸n viªn ®· tiÕn hµnh kiÓm tra 100% chøng tõ ®èi víi viÖc t¨ng gi¶m TSC§ vµ tÝnh khÊu hao TSC§, ph¸t hiÖn: mét sè lo¹i tµi s¶n mµ doanh nghiÖp mua vµo ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn trë thµnh TSC§ nh­ng kÕ to¸n ®· h¹ch to¸n t¨ng TSC§. Do vËy cÇn ph¶i ®iÒu chØnh l¹i. Ph©n lo¹i t¨ng TSC§ do ch­a h¹ch to¸n t¨ng mµ h¹ch to¸n t¨ng nguyªn vËt liÖu: Nî TK 211 : 114.611.384 Cã TK 152: 114.611.384 2.Ph©n lo¹i l¹i do h¹ch to¸n mét sè lo¹i kh«ng ®ñ diÒu kiÖn trë thµnh TSC§ Nî TK 142: 23.603.161 Cã TK 211: 23.603.161 3.§iÒu chØnh sæ khÊu hao: Nî TK 214: 101.878.637 Cã Tk 632: 101.878.637 L­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng 1.TrÝch l­¬ng cña Ban gi¸m ®èc trÝch thiÕu th¸ng 8: Nî TK 6421: 19.500.000 Cã TK 334: 19.500.000 Xö lý tiÒn l­¬ng n¨m 2000 cña nh©n viªn do kh«ng ph¶i tr¶: Nî TK 334: 19.500.000 Cã TK 721: 19.500.000 Hµng tån kho -Cuèi n¨m tµi chÝnh,doanh nghiÖp ®· tiÕn hµnh kiÓm kª hµng tån kho nh­ng ch­a ghi c¸c bót to¸nph¶n ¸nh gi¸ tri hµng ßn kho thõa trong kiÓm kª.Do vËy, cÇn ph¶i bæ sung: Nî TK 152: 495.600 Cã TK: 495.600 - Gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, doanh nghiÖp ch­a h¹ch to¸n: Nî TK 155: 36.540.206 Cã TK 632: 36.540.206 Sau khi tæng hîp kÕt qu¶ sau kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn sÏ tiÕn hµnh lËp b¶ng tæng hîp c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh vµ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh dù th¶o göi cho kh¸ch hµng. Cty TNHH ABC Tæng hîp c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh STT Néi dung TK Nî TK Cã Sè tiÒn 1 Tr×nh bµy l¹i kho¶n thuÕ VAT thanh lý xe do c«ng ty h¹ch to¸n nhÈm 333 333 12.380.952 2 Söa l¹i VAT khÊu trõ th¸ng 5 do h¹ch to¸n sai 133 333 (92.890.819) 3 §iÒu chØnh l¹i kho¶n VAT khÊu trõ lín h¬n møc cho phÐp 333 133 (452.868.646) 4 Bæ sung kho¶n VAT nhËp khÈu h¹ch to¸n thiÕu 133 333 31.108.151 5 ThuÕ nhËp khÈu h¹ch to¸n thiÕu cña dÇu cä 152 333 18.506.292 6 ThuÕ nhËp khÈu h¹ch to¸n thiÕu cña dÇu cä 632 333 48.733.605 7 Bæ sung kho¶n nhËp khÈu lä c«ng ty ch­a h¹ch to¸n 152 331 132.384.616 8 Bæ sung kho¶n nhËp khÈu lä c«ng ty ch­a h¹ch to¸n 152 333 26.811.382 9 ThuÕ nhËp khÈu ®­îc thanh kho¶n 333 721 168.425.713 10 ThuÕ VAT ®­îc thanh kho¶n 333 133 94.448.080 11 KÕt chuyÓn thuÕ m«n bµi 642 333 850.000 12 Ph©n lo¹i t¨ng TSC§ 211 152 114.611.384 13 Ph©n lo¹i l¹i do h¹ch to¸n mét sè lo¹i kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn trë thµnh TSC§ 142 211 23.603.161 14 §iÒu chØnh sè khÊu hao 214 632 101.878.637 15 L­¬ng Ban gi¸m ®èc trÝch thiÕu 642 334 19.500.000 16 Xö lý tiÒn l­¬ng n¨m 2000 do kh«ng ph¶i tr¶ 334 721 19.500.000 17 Bæ sung gi¸ trÞ vËt liÖu thõa trong kiÓm kª 152 721 495.600 18 Gi¸ vèn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, c«ng ty ch­a h¹ch to¸n 155 632 36.540.206 B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n T¹i ngµy 31/12/2001 §¬n vÞ tÝnh: VND Sè tr­íc ®/c Sè ®/c Sè sau ®/c Tµi s¶n A. TSL§ & §Çu t­ ng¾n h¹n I. TiÒn 78.322.565 78.322.565 1. TiÒn mÆt 3.442.041 3.442.041 2. TiÒn göi NH 74.880.524 74.880.524 II. C¸c kho¶n ph¶i thu 1.Ph¶i thu kh¸ch hµng 416.371.245 416.371.245 2. ThuÕ VAT ®­îc khÊu trõ 391.085.978 391.085.978 3. C¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c 15.116.937 15.116.937 III. Hµng tån kho 1. Nguyªn vËt liÖu 1.605.219.881 292.290.906 1.897.510.797 2. C«ng cô dông cô 30.303.753 30.303.753 3. Thµnh phÈm 1.887.314.483 36.540.206 1.913.854.689 B. TSC§ & §Çu t­ dµi h¹n 1.TSC§ h÷u h×nh 17.130.870.289 192.886.860 17.322.757.149 2. Nguyªn gi¸ 21.834.844.959 91.008.223 21.843.836.736 3. Gi¸ trÞ hao mßn luý kÕ (4.703.974.670) 101.878.637 (4.602.096.033) Tæng tµi s¶n Nguån vèn A. Nî ph¶i tr¶ 1. Vay ng¾n h¹n 219.350.782 219.350.782 2. Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n 2.386.598.549 132.384.616 2.518.982.965 3. ThuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép NS 570.243.570 4. Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn 76.731.038 76.731.038 B. Nguån vèn chñ së h÷u Tæng nguån vèn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh Tõ ngµy 01/01/2001 ®Õn ngµy 31/12/2001 §¬n vÞ tÝnh: VND PhÈn I - L·i, lç ChØ tiªu Sè tr­íc ®/c Sè ®/c Sè sau ®/c Tæng doanh thu 7.103.853.268 Trong ®ã: Doanh thu hµng XK 6.755.963.460 Doanh thu néi ®Þa 347.889.808 1. Doanh thu thuÇn 7.103.853.268 7.103.853.268 2. Gi¸ vèn hµng b¸n 7.078.980.824 89.685.238 7.168.666.062 3. Chi phÝ b¸n hµng 207.699.874 207.699.874 4. Chi phÝ qu¶n lý DN 1.548.223.777 20.350.000 1.568.573.777 5. Lîi nhuËn thuÇn tõ H§ SX KD (1.731.051.207) (1.841.086.446) 6. Lîi nhu©n H§ TC (19.522.153) (19.522.153) Thu nhËp H§ TC 10.429.585 10.429.585 Chi phÝ H§ TC 29.951.738 29.951.738 7. Lîi nhuËn bÊt th­êng 159.975.533 547.641.166 Thu nhËp bÊt th­êng 259.219.853 188.421.313 448.396.846 Chi phÝ bÊt th­êng 99.244.320 99.244.320 Tæng lîi nhu©n tr­íc thuÕ (1.590.597.827) (1.247.923.133) 2.2.3.2 LËp dù th¶o b¸o c¸o vµ th­ qu¶n lý (nÕu cã) a. LËp dù th¶o b¸o c¸o kiÓm to¸n Sau khi tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n, nhãm kiÓm to¸n sÏ lËp dù th¸o b¸o c¸o , bao gåm: B¸o c¸o kiÓm to¸n dù th¶o B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n sau ®iÒu chØnh B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh dù th¶o B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ dù th¶o (nÕucã) B¸o c¸o kiÓm to¸n ®­îc do CPA Hanoi lËp bao gåm ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña mét b¸o c¸o kiÓm to¸n ®­îc quy ®Þnh trong chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt nam vµ chuÈn mùc kiÓm to¸n quãc tÕ sè 700. Dùa vµo kÕt qu¶ tæng hîp cña cuéc kiÓm to¸n C«ng ty ABC,so s¸nh víi møc träng yÕu,th¶o luËn vµ yªu cÇu ®¬n vÞ söa l¹i b¸o c¸o tµi chÝnh theo sè liÖu cña kiÓm to¸n viªn,nhãm kiÓm to¸n lËp lËp dù th¶o b¸o c¸o kiÓm to¸n d¹ng ngo¹i trõ do ph¹m vi kiÓm to¸n bÞ h¹n chÕ. B¸o c¸o kiÓm to¸n d¹ng ngo¹i trõ do C«ng ty lËp bao gåm nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: - Tªn vµ ®Þa chØ CPA Hanoi - Sè hiÖu vµ ngµy th¸ng ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n: b¸o c¸o kiÓm to¸n do CPA Hanoi ph¸t hµnh ®· ghi râ sè hiÖu b¸o c¸o theo sè ®¨ng ký chÝnh thøc trong hÖ thèng v¨n b¶n cña C«ng ty ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc tham chiÕu. - Tiªu ®Ò c¶u b¸o c¸o ®· nªu râ: b¸o c¸o cña kiÓm to¸n viªn ®éc lËp vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh cña C«ng ty ABC cho n¨m tµi chÝnh kÕt thóc vµo ngµy31/12/2001 - Ng­êi nhËn b¸o c¸o kiÓm to¸n: Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban gi¸m ®èc C«ng ty ABC - Më ®Çu b¸o c¸o kiÓm to¸n: b¸o c¸o kiÓm to¸n ®· nªu râ b¸o c¸o tµi chÝnh lµ ®èi t­îng cña cuéc kiÓm to¸n còng nh­ sè tham chiÕu cña b¸o c¸o tµi chÝnh - Tr¸ch nhiÖm cña Ban gi¸m ®èc C«ng ty ABC ®èi víi viÖc lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh vµ tr¸ch nhiÖm cña kiÓm to¸n viªn trong viÖc ®­a ra lêi nhËn. - C¬ së cña ý kiÕn: trong phÇn nµy, kiÓm to¸n viªn m« t¶ kh¸i qu¸t c¸c c«ng viÖc ®· thùc hiÖn trong cuéc kiÓm to¸n lµm c¬ së cho nhËn xÐt cña m×nh trong b¸o c¸o kiÓm to¸n nh­ kiÓm tra theo ph­¬ng ph¸p chän mÉu, ®¸nh gi¸ nh÷ng kÕ ho¹ch quan träng cña Ban gi¸m ®èc. §ång thêi kh¼ng ®Þnh r»ng c¸c c«ng viÖc ®ã ®· cung cÊp nh÷ng c¬ së hîp lý cho ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn. - Giíi h¹n ph¹m vi kiÓm to¸n: trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, nÕu kiÓm to¸n viªn kh«ng thÓ thu thËp ®­îc ®Çy ®ñ b»ng chøng lµm c¬ së cho nhËn xÐt cña m×nh th× kiÓm to¸n viªn sÏ m« t¶ trong phÇn nµy. §èi víi C«ng ty ABC, kiÓm to¸n viªn thÊy r»ng: c«ng ty ch­a cã ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh hîp lý. V× vËy, nh÷ng b»ng chøng mµ kiÓm to¸n viªn thu thËp ®uîc ®· kh«ng cung cÊp ®Çy ®ñ c¬ së cho sù ®¸nh gi¸ cña kiÓm to¸n xien vÒ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang vµ gi¸ trÞ thµnh phÈm cuèi kú. §ång thêi kiÓm to¸n viªn ch­a ®­îc cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c tµi liÖu vÒ kho¶n thu nhËp vµ nép thuÕ thu nhËp ph¸t sinh t¹i n­íc ngoµi. - ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn: ®èi víi mét b¸o c¸o kiÓm to¸n d¹ng ngo¹i trõ, kiÓm to¸n viªn sÏ nªu râ: ngo¹i trõ nh÷ng vÊn ®Ò cã ¶nh h­ëng tíi b¸o c¸o tµi chÝnh nh­ ®· nªu t¹i phÇn giíi h¹n ph¹m vi kiÓm to¸n, xÐt trªn khÝa c¹nh träng yÕu th× b¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty ABC ®· ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý vÒ t×nh h×nh tµi s¶n, c«ng nî cña c«ng ty; phï hîp víi chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh. Phô lôc 02: B¸o c¸o kiÓm to¸n (d¹ng ngo¹i trõ) b. Th­ qu¶n lý Sau khi hoµn thµnh cuéc kiÓm to¸n , ngoµi B¸o c¸o kiÓm to¸n, CPA Hµ néi còng göi kÌm theo th­ qu¶n lý tíi doanh nghiÖp ®­îc kiÓm to¸n. Trong th­ qu¶n lý, kiÓm to¸n viªn ghi chÐp nh÷ng ®¸nh gi¸ cña m×nh vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña doanh nghiÖp. Nh÷ng ®¸nh gi¸ nµy, kiÓm to¸n viªn ®· rót ra ®­îc tõ cuéc kiÓm to¸n nh»m cung cÊp c¸c ý kiÕn trî gióp mang tÝnh chÊt x©y dùng ®èi víi ban gi¸m ®èc doanh nghiÖp, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n suÊt kinh doanh. Néi dung cña th­ qu¶n lý ®­îc kiÓm to¸n viªn tr×nh bµy râ rµng, dÔ hiÓu. §èi víi mét vÊn ®Ò cÇn hoµn thiÖn th× th­êng bao gåm c¸c môc: KiÓm tra cña kiÓm to¸n viªn, ph¸t hiÖn vµ ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn. Th­ qu¶n lý th­êng bao gåm hai néi dung sau: - HÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé - C¸c phÇn hµnh kÕ to¸n chñ yÕu 2.2.3.3 So¸t xÐt dù th¶o b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ hå s¬ kiÓm to¸n. a. So¸t xÐt dù th¶o b¸o c¸o kiÓm to¸n. Dù th¶o b¸o c¸o kiÓm to¸n ®­îc so¸t xÐt theo c¸c néi dung sau: - B¸o c¸o kiÓm to¸n +Sè vµ ngµy trong b¸o c¸o kiÓm to¸n ®· ®­îc ghi chÝnh x¸c + Hä tªn vµ sè giÊy phÐp hµnh nghÒ kiÓm to¸n viªn cña ng­êi ký b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc ghi chÝnh x¸c + ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn: . B¸o c¸o n¨m tr­íc: Trong tr­êng hîp b¸o c¸o kiÓm to¸n n¨m tr­íc ®· ®­a ra ý kiÕn “ ngo¹i trõ” hoÆc l­u ý ®Õn mét vÊn ®Ò nµo ®ã th× nh÷ng ý kiÕn nµy ®· ®­îc ®Ò cËp trong b¸o c¸o kiÓm to¸n n¨m nay . B¸o c¸o n¨m nay: b¸o c¸o kiÓm to¸n n¨m nay ®· tu©n theo c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ hay hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam - C¸c tiªu ®Ò ( tªn c«ng ty, kú kiÓm to¸n,tªn b¸o c¸o kiÓm to¸n ) ®· ®­îc ghi chÝnh x¸c vµ thèng nhÊt trong c¸c trang cña b¸o c¸o tµi chÝnh. -“ Kú kÕt thóc niªn ®é kÕ to¸n” ®· ®­îc tr×nh bµy nhÊt qu¸n. - Kú/n¨m tµi chÝnh vµ ®ång tiÒn sö dông ®· ®­îc tr×nh bµy chÝnh x¸c vµ nhÊt qu¸n - DÊu c¸ch hµng ngh×n trong b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc tr×nh bµy chÝnh x¸c. . TiÕng Anh- dÊu c¸ch hµng ngh×n VND vµ USD lµ dÊu ph¶y(,) . TiÕng ViÖt- dÊu c¸ch hµng ngh×n VND vµ USD lµ dÊu chÊm(.) - Sè trang ®· ®­îc ®¸nh ®óng thø tù - Sè trang trong phÇn môc lôc ®· ®­îc ®¸nh ®óng thø tù - Sè liÖu trong phÇn “ Ghi chó c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh” ®· ®­îc tr×nh bµy chÝnh x¸c - Nh÷ng sè liÖu trong phÇn “ghi chó bæ sung” (nÕu cã) ®· ®­îc tr×nh bµy chÝnh x¸c - Nh÷ng sè liÖu trong phÇn nªu d­íi ®©y ®· ®­îc tr×nh bµy nhÊt qu¸n víi phÇn “ Ghi chó c¸c b¸o c¸otµi chÝnh” + B¸o c¸o cña kiÓm to¸n viªn ®éc lËp: + B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n; + B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh; + B¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ( nÕu cã) - §o¹n v¨n “C¸c ghi chó kÌm theo tõ trang… ®Õn trang… lµ mét bé phËn hîp thµnh cña b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc ghi chÝnh x¸c. - Sè liÖu trong c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc nªu d­íi ®©y ®· ®­îc tr×nh bµy nhÊt qu¸n (bao gåm c¶ sè liÖu so s¸nh): + Sè liÖu vÒ lç luü kÕ hoÆc l·i l­u gi÷ tr×nh bµy trong b¸o c¸o kÕt qña kinh doanh vµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n + Sè l·i/ lç n¨m nay trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh - Chi phÝ khÊu hao,c¸c kho¶n dù phßng ®· ®­îc tr×nh bµy nhÊt qu¸n trong c¸c b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, phÇn ghi chó c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh (bao gåm c¶ sè liÖu so s¸nh) Kho¶n chªnh lÖch tû gi¸ ®· ®­îc tr×nh bµy ®óng ®¾n vµ hîp lý trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh phï hîp víi chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông - Sè d­ tµi kho¶n thuÕ ph¶i tr¶ trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®· ®­îc tr×nh bµy nhÊt qu¸n trong phÇn ghi chó b¸o c¸o tµi chÝnh vµ nghÜa vô thuÕ ®èi víi Nhµ n­íc(¸p dông cho hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam) - C¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n chñ yÕu doanh nghiÖp ¸p dông ®· ®­îc tr×nh bµy trong phÇn ghi chó b¸o c¸o tµi chÝnh - C¸c sè d­ tr×nh bµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc céng l¹i kiÓm tra - Kh«ng cã lçi ®¸nh m¸y trong b¸o c¸o tµi chÝnh - §èi víi c¸c sè liÖu so s¸nh trong b¸o c¸o kiÓm to¸n n¨m tr­íc: + C¸c sè liÖu so s¸nh ®· khíp ®óng víi sè liÖu tr×nh bµy trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®­îc kiÓm to¸n cña n¨m tr­íc; + C¸c bót to¸n ph©n lo¹i l¹i ®· ®­îc tr×nh bµy ®Çy ®ñ trong b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m nay. b.So¸t xÐt hå s¬ kiÓm to¸n KiÓm to¸n viªn thùc hiÖn so¸t xÐt hå s¬ kiÓm to¸n vÒ tr×nh bµy vµ néi dung hå s¬ * So¸t xÐt vÒ tr×nh bµy hå s¬ kiÓm to¸n - §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng th­êng xuyªn cña c«ng ty, nhãm kiÓm to¸n sÏ lËp vµ l­u tr÷ hå s¬ thµnh hai lo¹i. + Hå s¬ kiÓm to¸n chung + Hå s¬ kiÓm to¸n n¨m - C¸c kiÓm to¸n viªn xem xÐt c¸c tµi liÖu trong mçi lo¹i hå s¬ cã ®­îc: + S¾p xÕp theo thø tù quy ®Þnh cña c«ng ty hay kh«ng? + C¸c tµi liÖu cã ®­îc ®¸nh tham chiÕu ®óng quy ®Þnh kh«ng? + Mçi lo¹i tµi liÖu trong hå s¬ cã dïng c¸c ký hiÖu, hoÆc c¸ch ®¸nh dÊu ®Ó ph©n biÖt (mÇu s¾c cña giÊy tê lµm viÖc)? + Bªn ngoµi mçi lo¹i hå s¬ ®Òu ghi tªn, ®Þa chØ, tel,fax cña kh¸ch hµng vµ ng­ßi thùc hiÖn? + Mçi lo¹i hå s¬ ®Òu ®¶m b¶o c¸c tµi liÖu theo quy ®Þnh cña c«ng ty ? - C¸c hå s¬ kiÓm to¸n ®­îc lËp vµ kiÓm tra so¸t xÐt cña kiÓm to¸n viªn chÝnh tr­íc khi tr×nh chñ nhiÖm kiÓm to¸n vµ ban gi¸m ®èc. * So¸t xÐt vÒ néi dung hå s¬ kiÓm to¸n - Trong mçi lo¹i hå s¬ kiÓm to¸n ®Òu bao gåm ®Çy ®ñ nh÷ng tµi liÖu vµ néi dung theo quy ®Þnh cña c«ng ty ? +Hå s¬ kiÓm to¸n chung . Tªn gäi vµ sè hiÖu hå s¬, ngµy th¸ng lËp vµ l­u tr÷ . C¸c th«ng tin chung vÒ kh¸ch hµng: quyÕt ®Þnh thµnh lËp, ®iÒu lÖ c«ng ty, giÊy phÐp ®Çu t­, ®¨ng ký kinh doanh , m«i tr­êng kinh doanh, m«i tr­êng ph¸p lý… . C¸c tµi liÖu vÒ thuÕ: v¨n b¶n riªng trong ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng . C¸c tµi liÖu vÒ nh©n sù: tho¶ ­íc lao ®éng, hîp ®ång lao ®éng… . Tµi liÖu vÒ kÕ to¸n: v¨n b¶n chÊp thuËn. +Hå s¬ kiÓm to¸n n¨m: bao gåm c¸c tµi liÖu ®­îc s¾p xÕp theo quy ®Þnh cña c«ng ty - C¸c giÊy tê ®Òu ®­îc: + Ghi chÐp theo quy ®Þnh cña c«ng ty tõ tê tæng hîp ®Õn c¸c tê chi tiÕt. + TÊt c¶ c¸c giÊy tê lµm viÖc ®Òu ghi ®ñ c¸c yÕu tè: tªn ®¬n vÞ, niªn ®é kÕ to¸n, ng­êi lËp, ngµy th¸ng, ng­êi kiÓm tra, ngµy th¸ng kiÓm tra, ®¸nh sè tham chiÕu, ch÷ ký ng­êi lËp vµ ng­êi so¸t xÐt … +C¸c th«ng tin vÒ tõng néi dung ®Òu ®­îc ghi chÐp ®Çy ®ñvµ râ rµng vµ lµ c¬ së ®Ó ®­a ra ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn. -C¸c b»ng chøng kiÓm to¸n ®Òu ®­îc: + §¸nh sè tham chiÕu + Thu thËp mét møc ®é cÇn thiÕt vµ hîp lý. + Cã tÝnh thuyÕt phôc + Nh÷ng vÊn ®Ò quan träng ®Òu ®­îc ®¸nh dÊu 2.2.3.4 §¸nh gi¸ tæng qu¸t ViÖc ®¸nh tæng qu¸t ®­îc thµnh viªn Ban gi¸m ®èc trùc tiÕp qu¶n lý hîp ®ång qu¶n lý thùc hiÖnvµ ®­îc lËp thµnh b¶n so¸t xÐt tæng hîp bao gåm c¸c c©u tr¶ lêi Cã, Kh«ng vµ Kh«ng ¸p dông. §èi víi c¸c c©u tr¶ lêi Kh«ng vµ Kh«ng ¸p dông cÇn ®­îc gi¶i thÝch. B¶n so¸t xÐt tæng hîp ®­îc l­u trong hå s¬ kiÓm to¸n cïng víi c¸c giÊy tê lµm viÖc. B¶n so¸t xÐt tæng hîp bao gåm c¸c c©u hái vÒ nh÷ng vÊn ®Ò sau: a. LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n . 1. Chóng ta cã thùc hiÖn ®Çy ®ñ viÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ ®¸nh gi¸ rñi ro theo h­íng dÉn cña c«ng ty vµ theo h­íng dÉn cña c¸c chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam hoÆc chuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ hay kh«ng? 2. Chóng ta cã xem xÐt vµ ®ång ý víi c¸c kÕt luËn chung vÒ viÖc chÊp nhËn cung cÊp dÞch vô cho kh¸ch hµng míi vµ tiÕp tôc dÞch vô cho kh¸ch hµng cò theo c¸c mÉu “ b¶n phª duyÖt thùc hiÖn kiÓm to¸n kh¸ch hµng míi” hoÆc “ b¶n phª duyÖt tiÕp tôc thùc hiÖn kiÓm to¸n” hay kh«ng? 3. Trong tr­êng hîp rñi ro ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cao h¬n møc trung b×nh, vÊn ®Ò nµy cã ®­îc th¶o luËn víi c¸c thµnh viªn kh¸c trong Ban gi¸m ®èc hay kh«ng? 4. Chóng ta cã thùc hiÖn ®Çy ®ñ cam kÕt vÒ tÝnh ®éc lËp vµ xö lý c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn m©u thuÉn lîi Ých (nÕu cã) hay kh«ng? B¶n cam kÕt vÒ tÝnh ®éc lËp cã ®­îc kiÓm to¸n viªn ký tr­íc khi kiÓm to¸n hay kh«ng? 5. Chóng ta cã thùc hiÖn xem xÐt “ hîp ®ång kiÓm to¸n” vµ ®ång ý víi c¸c ®iÒu kho¶n nªu trong hîp ®ång hay kh«ng? b. Thùc hiÖn kiÓm to¸n 1. Trªn c¬ së kÕ ho¹ch ®­îc lËp, chóng ta cã thùc hiÖn kÕ ho¹ch so¸t xÐt mét c¸ch tæng qu¸t hÖ thèng kÕ to¸n vµ thùc hiÖn viÖc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng kh«ng? 2. Trªn c¬ së kÕt qu¶ kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé nªu trªn cïng mét sè d÷ liÖu s½n cã, chóng ta ®· cã kÕt luËn chÝnh x¸c vÒ sù tin cËy vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hay kh«ng? 3. Chóng ta cã so¸t xÐt ®Çy ®ñ c¸c giÊy tê lµm viÖc cÇn thiÕt bao gåm kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, c¸c b¶n ph©n tÝch, b»ng chøng kiÓm to¸n ®Ó kh¼ng ®Þnh kÕt qu¶ kiÓm tra vµ kÕt luËn kiÓm to¸n hay kh«ng? 4. Toµn bé c¸c néi dung nh­ c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh, sù kiÖn bÊt th­êng, c¸c vÊn ®Ò quan träng kh¸c cã ®­îc ®Ò cËp ®Çy ®ñ trong b¶n so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc hay kh«ng? 5. Toµn bé c¸c néi dung quan träng nªu trong b¶n so¸t xÐt giÊy tê lµm viÖc bao gåm c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh, nh÷ng ®iÓm cÇn nªu trong th­ qu¶n lý cã ®­îc th¶o luËn, xö lý, gi¶i thÝch râ rµng vµ l­u trong hå s¬ kiÓm to¸n hay kh«ng? c. LËp b¸o c¸o vµ qu¶n lý kiÓm to¸n 1.Trªn c¬ së kÕt qu¶ c¸c cuéc häp, chóng ta cã tæng hîp vµ ®Ò cËp ®Çy ®ñ c¸c néi dung quan träng trong b¶n tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm to¸n vµ b¶n ®¸nh gi¸ c¸c sai sãt? 2.Chóng ta cã ®Ò cËp, vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c vÊn ®Ò nh­ c¸c sù kiÖn ph¸t sinh sau ngµy lËp b¶ng tæng kÕt tµi s¶n bao gåm c¶ vÊn ®Ò vÒ tÝnh ho¹t ®éng liªn tôc hay kh«ng? 3.Tr­íc khi ph¸t hµnh b¸o c¸o, chóng ta cã thu thËp ®Çy ®ñ tõ kh¸ch hµng th­ gi¶i tr×nh cña ban Gi¸m ®èc ®· ®­îc ký, cam kÕt nh÷ng vÊn ®Ò chung cña doanh nghiÖp hoÆc th­ x¸c nhËn cña ng­êi thø ba hoÆc cña luËt s­ vÒ nh÷ng c«ng nî bÊt th­êng cña kh¸ch hµng vµ kh¼ng ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng ®· ®­îc ®Ò cËp trong th­ hay kh«ng? 4. Toµn bé hå s¬ nh­ th­ qu¶n lý dù th¶o, th«ng tin vÒ t×nh h×nh kh¸ch hµng( nÕu cã), giÊy tê lµm viÖc cña phÇn ghi chó c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, giÊy tê lµm viÖc cña phÇn b¸o c¸o l­u chuyÓn tiÒn tÖ, b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, c¸c bót to¸n ®iÒu chØnh,c¸c sè d­ cuèi kú cã ®­îc cËp nhËt, l­u tr÷ vµ so¸t xÐt mét c¸ch ®Çy ®ñ hay kh«ng? 5. Chóng ta cã thùc hiÖn so¸t xÐt ®Çy ®ñ c¸c b¸o c¸o tiÕng Anh, vµ tiÕng ViÖt theo c¸c chuÈn mùc cña c«ng ty hay kh«ng? 6. Chóng ta cã thùc hiÖn so¸t xÐt ®Çy ®ñ viÖc tr×nh bµy b¸o c¸o kiÓm to¸n theo c¸c chuÈn mùc cña c«ng ty hay kh«ng? 7. Sau khi hoµn thµnh viÖc so¸t xÐt, chóng ta cã lËp vµ ký tªn ®Çy ®ñ vµo b¶n phª duyÖt ph¸t hµnh, so¸t xÐt vµ l­u tr÷ b¸o c¸o kiÓm to¸n theo c¸c chuÈn mùc cña c«ng ty hay kh«ng? 8. C¸c tµi liÖu kh¸c, vµ b¶n ®¸nh gi¸ nh©n viªn cã ®­îc lËp vµ so¸t xÐt ®Çy ®ñ kh«ng? 9. Kh«ng cã sai sãt nµo kh¸c ph¸t sinh sau ngµy kÕt thóc n¨m tµi chÝnh g©y ¶nh h­ëng ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh cho n¨m kÕt thóc cïng ngµy. 2.2.3.5 Th¶o luËn l¹i víi kh¸ch hµng vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n Sau khi ®­a ra b¸o c¸o kiÓm to¸n d­íi d¹ng dù th¶o, kiÓm to¸n viªn sÏ göi cho kh¸ch hµng ®Ó lÊy ý kiÕn ®ång thêi th¶o luËn víi kh¸ch hµng. Cuéc th¶o luËn nµy xoay quanh nh÷ng vÊn ®Ò, nh÷ng sai ph¹m mµ kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn ®­îc trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. NÕu kh¸ch hµng kh«ng tho¶ m·n vµ ®­a ra c¸c b»ng chøng míi ®Ó chøng minh th× kiÓm to¸n viªn còng ®­a ra c¸c b»ng chøng( hå s¬ kiÓm to¸n ) ®­îc dïng lµm c¬ së cho nhËn xÐt cña m×nh. NÕu c¸c b»ng chøng cña kh¸ch hµng kh«ng thuyÕt phôc hoÆc kh¸ch hµng kh«ng ®­a ra ®­îc nh÷ng b»ng chøng gi¶i tr×nh hoÆc kh¸ch hµng kh«ng cã ý kiÕn g× vÒ nh÷ng ph¸t hiÖn cña kiÓm to¸n viªn th× hai ngµy sau khi nhËn ®­îc ý kiÕn cuèi cïng cña kh¸ch hµng vÒ b¸o c¸o kiÓm to¸n dù th¶o, kiÓm to¸n viªn sÏ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc. Ngoµi ra, c¸c kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n còng tiÕn hµnh xem xÐt c¸c sù kiÖn x¶y ra sau ngµy c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n. Trong truêng hîp, kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn cã nh÷ng sai ph¹m nghiªm träng lµ ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh trung thùc vµ hîp lý cña c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh hoÆc lµ sù xuyªn t¹c c¸c th«ng tin nµy qua viÖc kh«ng tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n th× kiÓm to¸n viªn sÏ yªu cÇu kh¸ch hµng më mét cuéc kiÓm to¸n bæ sung ®Ó c«ng khai c¸c kÕt qu¶ kiÓm to¸n bæ sung theo luËt ph¸p hiÖn hµnh th× kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù kiÖn nµy. Tuy nhiªn theo c¸c nguyªn t¾c ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, kh«ng cho phÐp kiÓm to¸n viªn cña CPA Hµ néi bá qua c¸c sai ph¹m nãi trªn. KiÓm to¸n viªn sÏ thùc hiÖn quyÒn lùc cao nhÊt mµ ph¸p luËt cho phÐp lµ yªu cÇu kh¸ch hµng ph¶i më cuéc kiÓm to¸n bæ sung ®Ó c«ng khai kÕt qu¶ bæ sung ®ã. NÕu kh¸ch hµng tõ chèi th× kiÓm to¸n viªn sÏ th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®Ó c«ng khai nh÷ng ph¸t hiÖn cña m×nh vµ tuyªn bè sù mÊt hiÖu lùc vÒ lêi nhËn xÐt cña m×nh trªn b¸o c¸o kiÓm to¸n. Ch­¬ng 3 Hoµn thiÖn qu¸ tr×nh lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh ë c«ng ty kiÓm to¸n vµ kÕ to¸n Hµ néi 3.1 §¸nh gi¸, nhËn xÐt thùc tr¹ng lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ë CPA Hµ néi CPA Hanoi lµ c«ng ty TNHH kiÓm to¸n chuyªn nghiÖp hîp ph¸p ®Çu tiªn ë Hµ néi, ho¹t ®éng chñ yÕu trong lÜnh vùc kiÓm to¸n, t­ vÊn tµi chÝnh kÕ to¸n. Sau 3 n¨m ho¹t ®éng, C«ng ty ®· ®¹t ®­îc nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. CPA Hanoi ®· tõng b­íc kh¼ng ®Þnh ®­îc uy tÝn, vÞ trÝ cña m×nh trong lÜnh vùc kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt nam. Trong n¨m qua, c«ng ty ®· tiÕn hµnh kiÓm to¸n cho trªn 200 kh¸ch hµng thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt m¹nh mµ c«ng ty cã ®­îc khi thùc hiÖn cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n ®éc lËp th× c«ng ty cßn mét sè tån t¹i cÇn ph¶i hoµn thiÖn ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc tèt nhÊt cho c¸c nhu cÇu vÒ kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng 3.1.1 Nh÷ng ­u ®iÓm a. VÒ nh©n sù Ban l·nh ®¹o c«ng ty lµ nh÷ng nguêi n¨ng ®éng, cã nhiÒu n¨m kinh nghiÖm trong lÜnh vùc kiÓm to¸n, ®· tõng gi÷ nh÷ng vÞ trÝ then chèt quan träng trong c¸c c«ng ty kiÓm to¸n cã uy tÝn ë ViÖt nam. Do ®ã, c«ng viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n ®­îc tæ chøc mét c¸ch cã khoa häc, t¹o sù phèi kÕt hîp gi÷a c¸c nh©n viªn. ViÖc ph©n c«ng c¸c nhãm kiÓm to¸n thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n ®­îc tiÕn hµnh chÆt chÏ, hîp lý, ®¶m b¶o ®óng tiÕn ®é kiÓm to¸n. §ång thêi th¸i ®é lµm viÖc cña ban l·nh ®¹o c«ng ty rÊt nghiªm tóc, lu«n t«n träng kh¸ch hµng vµ cè g¾ng t¹o mäi kiÒu kiÖn ®Ó phôc vô kh¸ch hµng mét c¸ch tèt h¬n §éi ngò nh©n viªn cña c«ng ty rÊt trÎ. ChÝnh nhê ®iÒu nµy, víi lßng nhiÖt t×nh, ham häc hái cña tuæi trÎ ®· t¹o ra mét kh«ng khÝ lµm viÖc khÈn tr­¬ng, gióp cho c«ng viÖc ®¹t hiÖu qu¶ cao, t¹o thªm søc m¹nh c¹nh tranh, kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña C«ng ty trong lÜnh vùc kiÓm to¸n ®éc lËp ë ViÖt Nam. VÒ chuyªn m«n nghiÖp vô C«ng ty cã mèi quan hÖ hîp t¸c víi nhiÒu C«ng ty kiÓm to¸n lín trªn ThÕ giíi ®­îc phÐp ®­îc ho¹t ®éng t¹i ViÖt nam. Qua ®ã, C«ng ty ®· tiÕp cËn, häc hái nh÷ng ph­¬ng ph¸p vµ kinh nghiÖm lµm viÖc khoa häc cña hä, vËn dông s¸ng t¹o sao cho vËn dông phï hîp víi c«ng viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n cña C«ng ty. C«ng ty ®· x©y dùng ®­îc 1 hÖ thèng c¸c quy chÕ kiÓm so¸t néi bé chÆt chÏ, gióp cho ho¹t ®éng cña c«ng ty diÔn ra mét c¸ch hiÖu qu¶ Bé m¸y kÕ to¸n cña c«ng ty ®­îc tæ chøc ®¬n gi¶n, gän nhÑ phï hîp víi quy m« vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng cña c«ng ty §Æc biÖt trong kh©u lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ qu¶n lý cuéc kiÓm to¸n, c«ng ty ®· x©y dùng ®­îc hÖ thèng chuÈn mùc thùc hiÖn so¸t xÐt riªng nh»m ®¶m b¶o chÊt l­îng cña b¸o c¸o kiÓm to¸n ®­îc ph¸t hµnh. HÖ thèng chuÈn mùc thùc hiÖn so¸t xÐt nµy mang s¾c th¸i riªng cña CPA Hanoi – mét h·ng chuyªn ngµnh tµi chÝnh kÕ to¸n – kiÓm to¸n, bao gåm: so¸t xÐt b¸o c¸o kiÓm to¸n, so¸t xÐt vÒ tr×nh bµy hå s¬ kiÓm to¸n, so¸t xÐt vÒ néi dung hå s¬ kiÓm to¸n… Hå s¬ kiÓm to¸n cña C«ng ty ®­îc tr×nh bµy khoa häc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tham chiÕu, nghiªn cøu còng nh­ viÖc kiÓm tra so¸t xÐt. Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, nhãm kiÓm to¸n lu«n ®­îc sù hç trî vÒ mäi mÆt cña ban l·nh ®¹o. Sau mçi cuéc kiÓm to¸n, C«ng ty th­êng tæ chø mét cuéc häp ®Ó rót kinh nghiÖm, t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn tèt c¸c cuéc kiÓm to¸n sau. KÕt qu¶ ho¹t ®éng trong 3 n¨m qua cña C«ng ty ®· chøng minh ®iÒu nµy. Nhê cã nh÷ng ­u thÕ ®ã, C«ng ty ®ang dÇn chiÕm ®­îc lßng tin cña kh¸ch hµng. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn hoµn thiÖn Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm mµ C«ng ty ®· ®¹t ®­îc,trong qu¸ tr×nh lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh cña C«ng ty cßn mét sè vÊn ®Ò tån t¹i cÇn ph¶i hoµn thiÖn. - Ghi chÐp cña kiÓm to¸n viªn: CPA Hanoi cã quy ®Þnh riªng vµ phï hîp víi chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt nam vÒ c¸ch s¾p xÕp, l­u tr÷ vµ thiÕt kÕ hå s¬ kiÓm to¸n mét c¸ch hîp lý. §iÒu nµy kh«ng chØ gióp cho kiÓm to¸n viªn ghi chÐp mét c¸ch nhanh h¬n mµ cßn gióp cho c¸c chñ nhiÖm kiÓm to¸n vµ Ban Gi¸m ®èc C«ng ty trong viÖc so¸t xÐt l¹i kÕt qu¶ cña toµn bé cuéc kiÓm to¸n Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ kiÓm to¸n viªn chØ ghi chÐp nh÷ng ph¸t hiÖn trªn giÊy tê lµm viÖc, nh÷ng th«ng tin kh¸c nh­ møc ®é träng yÕu ®­îc ph©n bæ nh­ thÕ nµo, quy m« mÉu….kh«ng ®­îc ghi chÐp mét c¸ch ®Çy ®ñ. §Æc bÞªt, trong qu¸ tr×nh lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n, theo kÕ ho¹ch kiÓm to¸n th× kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh tæng hîp kÕt qu¶ c¸c phÇn hµnh kiÓm to¸n. Nh­ng trong mét sè hå s¬ kiÓm to¸n, viÖc tæng hîp kÕt qu¶ sau kiÓm to¸n ch­a ®­îc kiÓm to¸n viªn ghi chÐp vµ l­u vµo hå s¬ kiÓm to¸n. §iÒu nµy lµ do sù h¹n chÕ vÒ thêi gian kiÓm to¸n nh­ng sÏ g©y khã kh¨n cho Ban Gi¸m ®èc C«ng ty trong viÖc xem xÐt c¸c kÕt qu¶ kiÓm to¸n, lùa chän d¹ng nhËn xÐt trªn b¸o c¸o kiÓm to¸n còng nh­ viÖc ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh kh¸c - Thñ tôc trong qu¸ tr×nh lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n CPA Hanoi ®· x©y dùng mét hÖ thèng c¸c quy ®Þnh trong qu¸ tr×nh lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n, bao gåm: So¸t xÐt b¸o c¸o kiÓm to¸n, so¸t xÐt hå s¬ kiÓm to¸n, qu¶n lý kiÓm to¸n, ®¸nh gi¸ tæng qu¸t dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ nhãm kiÓm to¸n, phª duyÖt ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ mét sè thñ tôc trong qu¸ tr×nh nµy ch­a ®­îc c¸c kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÆt chÏ. Ch¼ng h¹n viÖc ®¸nh gi¸ tæng qu¸t dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ nhãm kiÓm to¸n, b¶n phª duyÖt ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n còng nh­ viÖc xem xÐt tiÕp tôc cung cÊp dÞch vô cho kh¸ch hµng míi chØ lµ c¸c b¶n mÉu ®­îc l­u vµo hå s¬ kiÓm to¸n. - Møc ®é träng yÕu: Møc ®é träng yÕu cña cuéc kiÓm to¸n ®­îc kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Møc ®é träng yÕu = Doanh thu x Tû lÖ phÇn tr¨m Trong c¸c cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn míi chØ x¸c ®Þnh møc ®é träng yÕu cho toµn bé cuéc kiÓm to¸n mµ ch­a ph©n bæ møc ®é träng yÕu ®ã cho tõng kho¶n môc ®­îc kiÓm to¸n.TÝnh träng yÕu rÊt quan träng ®èi víi mét cuéc kiÓm to¸n. §ã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é trung thùc vµ hîp lý cña c¸c th«ng tin trong b¸o c¸o tµi chÝnh, yªu cÇu ®¬n vÞ ®iÒu chØnh l¹i theo sè liÖu cña kiÓm to¸n viªn.C¨n cø vµo ®ã, kiÓm to¸n viªn sÏ quyÕt ®Þnh lùa chän d¹ng nhËn xÐt trªn b¸o c¸o kiÓm to¸n. 3.2 Hoµn thiÖn viÖc lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ë CPA Hanoi Qua qu¸ tr×nh t×m hiÓu thùc tÕ quy tr×nh lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i CPA Hanoi, bªn c¹nh nh÷ng mÆt m¹nh mµ C«ng ty ®¹t ®­îc th× cßn cã nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc.Do ®ã, t«i xin m¹nh d¹n ®­a ra mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn vµ n¨ng cao chÊt l­îng cña quy tr×nh nµy. * Thñ tôc trong qu¸ tr×nh lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n B¸o c¸o kiÓm to¸n lµ s¶n phÈm cuèi cïng vµ quan träng nhÊt cña tÊt c¶ c¸c cuéc kiÓm to¸n, thÓ hiÖn ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc kiÓm to¸n. V× vËy, b¸o c¸o kiÓm to¸n ph¶i ®­îc so¸t xÐt chÆt chÏ vÒ c¶ h×nh thøc vµ néi dung. §ång thêi, kiÓm to¸n viªn ph¶i l­u gi÷ ®Çy ®ñ c¸ thñ tôc nµy trong hå s¬ kiÓm to¸n. HiÖn nay, thñ tôc cña CPA Hanoi vÒ viÖ so¸t xÐt b¸o c¸o kiÓm to¸n míi chØ dõng l¹i ë viÖc so¸t xÐt h×nh thøc b¸o c¸o kiÓm to¸n. Do vËy, C«ng ty nªn bæ sung thªm nh÷ng quy ®Þnh trong viÖc so¸t xÐt néi dung b¸o c¸o kiÓm to¸n. Nh÷ng quy ®Þnh nµy ph¶i ®­îc lËp thµnh mét b¶n mÉu vÒ so¸t xÐt néi dung b¸o c¸o kiÓm to¸n. B¶n mÉu nµy cã thÓ ®­îc lËp nh­ sau: B¶n so¸t xÐt néi dung b¸o c¸o kiÓm to¸n Kh¸ch hµng: Kú kiÓm to¸n: 1. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña b¸o c¸o kiÓm to¸n ®· ®­îc tr×nh bµy ®Çy ®ñ theo chuÈn mùc kiÓm to¸n. 2. KiÓm tra c©u tõ, m½u biÓu cña b¸o c¸o kiÓm to¸n phï hîp víi c¸c quy ®Þnh mÉu cña C«ng ty vµ b¸o c¸o theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam vµ Quèc tÕ ®ang ¸p dông. §Æc biÖt kiÓm tra c©u tõ vµ mÉu biÓu sö dông cho b¸o c¸o kiÓm to¸n ®­a ra ý kiÕn kh«ng ph¶i lµ d¹nh ý kiÕn chÊp nhËn toµn bé. 3.§èi chiÕu c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn c«ng nî bÊt th­êng , kiÖn tông hoÆc vÊn ®Ò kh¸c víi b¸o c¸o tµi chÝnh , th­ gi¶i tr×nh cña Ban gi¸m ®èc. 4. So s¸nh sè liÖu trªn b¸o c¸o kiÓm to¸n víi sè liÖu trªn th­ gi¶i tr×nh cña Ban gi¸m ®èc. 5. Trong tr­êng hîp, C«ng ty lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n b»ng tiÕng Anh, kiÓm to¸n viªn ph¶i so s¸nh c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tiÕng Anh víi tiÕng ViÖt vµ ng­îc l¹i. Kh¼ng ®Þnh c©u tõ trong b¶n dÞch tiÕng Anh lµ ®Çy ®ñ vµ b¶n chÊt cña nh÷ng th«ng tin gi¶i tr×nh trong b¸o c¸o tiÕng Anh vµ tiÕng ViÖt lµ t­¬ng ®­¬ng nhau. Ng­êi so¸t xÐt Ngµy/th¸ng/n¨m 1 2 3 *Thñ tôc xem xÐt tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng KiÓm to¸n viªn ph¶i ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. ViÖc ®¸nh gi¸ nµy sÏ cã thÓ lµ c¬ së ®Ó thiÕt lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n thÝch hîp. §Æc biÖt, viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®ãng mét vai trß quan träng khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n. V× b¸o c¸o kiÓm to¸n chØ cã gi¸ trÞ khi doanh nghiÖp sÏ tiÕp tôc ho¹t ®éng trong t­¬ng lai.V× vËy, c¸c kiÓm to¸n viªn nªn ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÆt chÏ tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp tr­íc khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n. ViÖc ph©n tÝch nµy cã thÓ bao gåm nh÷ng néi dung sau: C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng xÊu ®Õn tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp C¸c dÊu hiÖu vÒ tµi chÝnh - Nguån vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp lµ ©m - Doanh nghiÖp kh«ng thÓ tr¶ c¸c kho¶n vay ®Õn h¹n - C¸c kho¶n ph¶i thu qu¸ h¹n lín mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi - L¹m dông tÝn dông ng¾n h¹n ®Ó tµi trî cho c¸c kho¶n tÝn dông dµi h¹n - Ng­êi cung cÊp tõ chèi b¸n hµng tr¶ chËm mµ chØ giao hµng khi ®­îc thanh to¸n ngay - Kh«ng t×m ®­îc c¸c nguån tµi trî dÓ ph¸t triÓn mét s¶n phÈm míi hoÆc c¸c kho¶n ®Çu t­ cÊp thiÕt kh¸c C¸c dÊu hiÖu vÒ ho¹t ®«ng kinh doanh cña doanh nghiÖp - Thµnh viªn quan träng cña ban gi¸m ®èc tõ chøc mµ kh«ng cã ng­êi thay thÕ - MÊt mét thÞ tr­êng quan träng, mét nhµ cung cÊp chÝnh.. - Rèi lo¹n trong nh©n sù - ThiÕu nh÷ng nguyªn vËt liÖu thiÕt yÕu - Kh¸c C¸c dÊu hiÖu kh¸c - Kh«ng ®ñ hoÆc kh«ng tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ vèn ph¸p ®Þnh hoÆc c¸c quy ®Þnh kh¸c trong ®iÒu lÖ - Doanh nghiÖp ®ang cã nh÷ng vô kiÖn cã thÓ cã kÕt côc xÊu ®Õn sù tån t¹i cña doanh nghiÖp - Sù thay ®æi trong ph¸p luËt hoÆc chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ C¸c yÕu tè gi¶m nhÑ - VÒ tµi chÝnh - VÒ ho¹t ®éng kinh doanh - Kh¸c: ho¹t ®éng kinh doanh lç nh­ng n»m trong kÕ ho¹ch * Møc ®é träng yÕu C¸c kÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp chØ ®­îc xem xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu. Do ®ã, viÖc xem xÐt tÝnh trängyÕu ®ãng vai trß quan träng träng mäi cuéc kiÓm to¸n. Tuy nhiªn, viÖc vËn dông tÝnh träng yÕu trong c¸c cuéc kiÓm to¸n cña CPA Hanoi cßn ch­a chÆt chÏ vµ do ®ã cÇn ph¶i ®­îc hoµn thiÖn. C¸c kiÓm to¸n viªn cÇn cã mét sù hiÓu biÕt thÊu ®¸o vÒ viÖc vËn dông tÝnh träng yÕu vµ cÇn thùc hiÖn ®Çy ®ñ trong viÖc kiÓm to¸n tõng phÇn hµnh cô thÓ. M« h×mh vËn dông tÝnh träng yÕu cã thÓ ®­îc kh¸i qu¸t nh­ sau: B­íc 1: ¦íc l­îng s¬ bé vÒ tÝnh träng yÕu Sù ­íc l­îng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu lµ l­îng tèi ®a mµ kiÓm to¸n viªn tin r»ng ë ®ã c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ bÞ sai nh­ng ch­a ¶nh h­ëngtíi c¸c quyÕt ®Þnh cña nh÷ng ng­êi sö dông th«ng tin. B­íc 2: Ph©n bæ ­íc l­îng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu cho c¸cbé phËn Sè ­íc tÝnh ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu sÏ ®­îc ph©n bæ cho tõng bé phËn, kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, h×nh thµnh møc ®é träng yÕu cña tõngbé phËn, kho¶n môc ®­îc kiÓm to¸n. B­íc 3: ¦íc tÝnh tæng qu¸t sè sai sãt trong tõng bé phËn Khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n tõng kho¶n môc, bé phËn cña b¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn dùa trªn nh÷ng sai sãt ph¸t hiÖn trong mÉu ®Ó ­íc tÝnh sai sãt cña toµn bé mét kho¶n môc, bé phËn. Sai sãt nµy ®­îc gäi lµ sai sãt dù kiÕn vµ ®­îc dïng víi sai sãt cã thÓ bá qua nh»m quyÕt ®Þnh chÊp nhËn hay kh«ng kho¶n môc ®ã hoÆc ph¶i tiÕn hµnh thªm c¸c thñ tôc kiÓm to¸n thÝchhîp. B­íc 4: ¦íc tÝnh sai sè kÕt hîp cña b¸o c¸o tµi chÝnh Trªn c¬ së sai sãt dù kiÕn cña tõng bé phËn, kho¶n môc, kiÓm to¸n viªn tæng hîp sai sãt dù kiÕn cña tÊt c¶ c¸c kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. B­íc 5: So s¸nh ­íc tÝnh sai sè tæng hîp víi ­íc l­îng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu Sai sãt ­íc tÝnh tæng hîp cña toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh sÏ ®­îc so s¸nh víi ­íc tÝnh ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu cña toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh hoÆc ­íc l­îng sai sè ®· ®­îc ®iÒu chØnh trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n. ViÖc so s¸nh nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ toµn bé c¸c sai sãt trong c¸c kho¶n môc cã v­ît qu¸ giíi h¹n vÒ møc träng yÕu chung cña toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh hay kh«ng. KÕt hîp víi viÖc so s¸nh sai sãt dù kiÕn vµ sai sãt cã thÓ bá qua cña tõng kho¶n môc (b­íc 3), kiÓm to¸n viªn sÏ quyÕt ®Þnh lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n chÊp nhËn toµn bé, chÊp nhËn tõng phÇn hoÆc b¸o c¸o kiÓm to¸n d¹ng tr¸i ng­îc ®èi víi c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®ùoc kiÓm to¸n. 3.3 Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam - B¸o c¸o kiÓm to¸n Theo chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam vµ chuÈn mùc kiÓm to¸n Quèc tÕ sè 700, tån t¹i 4 d¹ng nhËn xÐt trªn b¸o c¸o kiÓm to¸n, bao gåm: + D¹ng nhËn xÐt chÊp nhËn toµn bé + D¹ng nhËn xÐt ngo¹i trõ + D¹ng nhËn xÐt tr¸i ng­îc + D¹ng tõ chèi bµy tá ý kiÕn Tuy nhiªn, theo xu h­íng Quèc tÕ vµ dù th¶o bæ sung, ®iÒu chØnh chuÈn mùc kiÓm to¸n Quèc tÕ th× chØ tån t¹i 2 d¹ng nhËn xÐt trong b¸o c¸o kiÓm to¸n. §ã lµ: + D¹ng nhËn xÐt chÊp nhËn toµn bé + D¹ng nhËn xÐt kh«ng chÊp nhËn toµn bé Trong d¹ng nhËn xÐt kh«ng chÊp nhËn toµn bé l¹i bao gåm: + D¹ng nhËn xÐt ngo¹i trõ + D¹ng nhËn xÐt tr¸i ng­îc + D¹ng tõ chèi bµy tá ý kiÕn XÐt vÒ b¶n chÊt, sù ph©n lo¹i vÒ c¸c d¹ng nhËn xÐt trong b¸o c¸o kiÓm to¸n kh«ng cã sù kh¸c biÖt. Tuy nhiªn, xÐt vÒ t­ duy l«zÝch, l¹i cã sù kh¸c biÖt. Sù ph©n lo¹i cña dù th¶o bæ sung, ®iÒu chØnh chuÈn mùc kiÓm to¸n Quèc tÕ ë mét t­ duy cao h¬n. C¸c b¸o c¸o kiÓm to¸n ë d¹ng nhËn xÐt thø ( d¹ng nhËn xÐt kh«ng chÊp nhËn toµn ) chøa ®ùng mét sù c¶nh b¸o ®èi víi ng­êi ®äc, ph¶i xem xÐt l¹i ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin tµi chÝnh tr­íc khi ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh. ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi khu vùc vµ ThÕ giíi, hiÖn nay ngµy cµng cã nhiÒu h·ng kiÓm to¸n Quèc tÕ ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. Do vËy, Bé Tµi chÝnh còng nªn xem xÐt ®Ó bæ sung,söa ®æi l¹i chuÈn mùc kiÓm to¸n cho phï hîp víi xu h­íng chungcña Quèc tÕ. - Ban hµnh chuÈn mùc kiÓm to¸n vÒ tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng ViÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp kh«ng chØ lµc¬ së thiÐt lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p kiÓm to¸n thÝch hîp mµ cßn ®Æc biÖt quan träng khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n. HiÖn nay, Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh 16 chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt nam. Trong ®ã, cã 6 chuÈn mùc míi ban hµnh th¸ng 5 n¨m 2002. Tuy nhiªn, vÉn ch­a cã chuÈn mùc vÒ viÖc xem xÐt tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Do vËy, Bé Tµi chÝnh nªn nhanh chãng xem xÐt vµ ban hµnh chuÈn mùc nµy c¨n cø vµo chuÈn mùc kiÓm to¸n Quèc tÕ sè 570 nh»m n©ng cao gi¸ trÞ ph¸p lý cña b¸o c¸o kiÓm to¸n. - H­íng dÉn thùc hiÖn chuÈn mùc kiÓm to¸n HiÖn nay, Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh 16 chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ch­a cã v¨n b¶n nµo h­íng dÉn thùc hiÖn c¸c chuÈn mùc nµy. Do vËy, ®· g©y nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ¸p dông chuÈn mùc trong thùc tÕ. ThiÕt nghÜ,Bé Tµi chÝnh nªn sím ban hµnh mét v¨n b¶n h­íng h­íng dÉn chuÈn mùc. KÕt luËn Qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty KiÓm to¸n vµ KÕ to¸n Hµ néi, tuy thêi gian ng¾n nh­ng em ®· cã nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ quy tr×nh tiÕn hµnh mét cuéc kiÓm to¸n còng nh­ c¸c c«ng viÖc cô thÓ trong qu¸ tr×nh lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n cña c«ng ty, nh÷ng ­u ®iÓm còng nh­ nh÷ng mÆt cßn tån t¹i. Ban Gi¸m ®èc C«ng ty cïng toµn thÓ nh©n viªn rÊt n¨ng ®«ng, nhiÖt t×nh víi c«ng viÖc, lu«n cã mèi quan hÖ chÆt chÏ bæ sung cho nhau ®Ó hoµn thµnh tèt nhiÖm vô, môc tiªu cña C«ng ty. Trong luËn v¨n tèt nghiÖp nµy, mÆc dï ®· cã rÊt nhiÒu cè g¾ng ®Ó so¹n th¶o nh­ng do h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ tr×nh ®é b¶n th©n nªn luËn v¨n cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù ®¸nh gi¸, gãp ý cña thÇy gi¸o h­íng dÉn vµ Ban gi¸m ®èc C«ng ty ®Ó chuyªn ®Ò ®­îc hoµn thiÖn. Em xin göi lêi c¶m ¬n tíi thÇy V­¬ng §×nh HuÖ, xin c¶m ¬n sù chØ b¶o h­íng dÉn tËn t×nh cña Ban gi¸m ®èc C«ng ty KiÓm to¸n vµ KÕ to¸n Hµ néi còng nh­ toµn thÓ c¸c anh chÞ ë phßng nghiÖp vô 2 ®· gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t×m hiÓu thùc tÕ vµ hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Hµ néi, ngµy 15 th¸ng 5 n¨m 2002 Sinh viªn thùc hiÖn V­¬ng ThÞ Thuý